М. Ю. Лермонтов. Герой нашего времени=Tradukinto el la rusa - Nikolaj Danovskij
11-го мая.=La 11an de majo.
Вчера я приехал в Пятигорск, нанял квартиру на краю города, на самом высоком месте, у подошвы Машука: во время грозы облака будут спускаться до моей кровли.=Hieraŭ mi venis en Pjatigorskon kaj luis loĝejon rande de l’ urbo, sur la plej alta loko, piede de la monto Maŝuk: la nuboj dum tempestoj malsupreniĝos ĝis mia tegmento.
Нынче в пять часов утра, когда я открыл окно, моя комната наполнилась запахом цветов, растуших в скромном палисаднике.=Hodiaŭ je la kvina matene, kiam mi malfermis fenestron, mia ĉambro pleniĝis per aromo de floroj, kreskantaj en la modesta ĝardeneto.
Ветки цветущих черешен смотрят мне в окна, и ветер иногда усыпает мой письменный стол их белыми лепестками.=Branĉoj de florantaj merizoj rigardas al mi tra fenestroj, kaj la vento kelkiam superŝutas mian skribotablon per blankaj petaloj.
Вид с трех сторон у меня чудесный.=Mi havas miraklan vidaĵon je tri flankoj.
На запад пятиглавый Бешту синеет, как «последняя туча рассеянной бури»; на север поднимается Машук, как мохнатая персидская шапка, и закрывает всю эту часть небосклона;=Okcidente la kvinkapa Beŝtu bluas kvazaŭ «la lasta nubo de l’ dispelita ŝtormo»; norde sin levas Maŝuk, kiel vila persa ĉapo, kaj ŝirmas tutan parton de l’ ĉiela kupolo ĉi-loke.
на восток смотреть веселее: внизу передо мною пестреет чистенький, новенький городок, шумят целебные ключи, шумит разноязычная толпа,=Orienten estas pli gaje rigardi: malsupre sub mi pitoreskas ĉarme pura nova urbeto, bruas kuracaj fontoj, bruas diverslingva homamaso,
— а там, дальше, амфитеатром громоздятся горы все синее и туманнее, а на краю горизонта тянется серебряная цепь снеговых вершин, начинаясь Казбеком и оканчиваясь двуглавым Эльборусом...=kaj tie fore amfiteatre baŭmas montoj ĉiam pli kaj pli blue kaj nebule, kajsur rando de la horizonto sin trenas arĝenta ĉeno da neĝaj pintoj, komencante de Kazbek kaj finante per la dukapa Elbrus…
Весело жить в такой земле!=Estas gaje vivi en simila lando!
Какое-то отрадное чувство разлито во всех моих жилах.=Iu jubila sento estas verŝita en ĉiuj miaj vejnoj.
Воздух чист и свеж, как поцелуй ребенка;=La aero estas pura kaj freŝa kvazaŭ infana kiso.
солнце ярко, небо сине — чего бы, кажется, больше?=La suno blindigas, la ĉielo bluas — kion, ŝajne, ankoraŭ oni povas deziri?
— зачем тут страсти, желания, сожаления?..=Por kio estus ĉi tie pasioj, deziroj, bedaŭroj?..
Однако пора.=Tamen estas tempo.
Пойду к Елизаветинскому источнику: там, говорят, утром собирается все водяное общество.=Mi iros al la fonto de Elizabeta: tie, oni diras, matene kunvenas la tuta akva societo.* * *
Спустясь в середину города, я пошел бульваром, где встретил несколько печальных групп, медленно подымающихся в гору;=Malsuprenirinte en mezon de l’ urbo, mi ekpaŝis sur bulvardo, kie mi renkontis kelkajn tristajn grupojn, malrapide suprenirantaj al montoj:
то были большею частию семейства степных помещиков;=plejparte familioj de stepaj bienuloj;
об этом можно было тотчас догадаться по истертым, старомодным сюртукам мужей и по изысканным нарядам жен и дочерей;=tion oni povas tuj diveni laŭ uzitaj malnovmodaj surtutoj de edzoj kaj laŭ rafinitaj vestoj de edzinoj kaj filinoj;
видно, у них вся водяная молодежь была уже на перечете, потому что они на меня посмотрели с нежным любопытством:=evidente la tuta akva junularo jam estas prikonsiderita de ili, ĉar ili rigardis min kun milda scivolemo:
петербургский покрой сюртука ввел их в заблуждение, но, скоро узнав армейские эполеты, они с негодованием отвернулись.=peterburge tajlorita surtuto konfuzis ilin, sed baldaŭ rekoninte armeajn epoletojn, ili forturnis sin kun indigno.
Жены местных властей, так сказать хозяйки вод, были благосклоннее;=Edzinoj de lokaj potenculoj, por tiel diri, mastrinoj de l’ akvoj, estis pli favoraj:
у них есть лорнеты, они менее обращают внимания на мундир, они привыкли на Кавказе встречать под нумерованной пуговицей пылкое сердце и под белой фуражкой образованный ум.=ili havis lornetojn, ili malpli atentis uniformon, ili kutimiĝis en Kaŭkazo renkonti sub numerita butono[2] ardan koron kaj sub blanka kaskedo kleran menson.
Эти дамы очень милы; и долго милы!=La sinjorinoj estas amindaj kaj longe amindaj.
Всякий год их обожатели сменяются новыми, и в этом-то, может быть, секрет их неутомимой любезности.=Ĉiun jaron iliaj adorantoj estas anstataŭataj de novaj. Kaj, eble, ĝuste en tio estas sekreto de ilia senlaca afableco.
Подымаясь по узкой тропинке к Елизаветинскому источнику, я обогнал толпу мужчин, штатских и военных, которые, как я узнал после, составляют особенный класс людей между чающими движения воды.=Suprenirante laŭ mallarĝa vojeto al la fonto de Elizabeta, mi preteriris atinginte amason da viroj en civilaj kaj militaj vestoj, kiuj, kiel mi poste eksciis, konsistigis apartan klason de homoj inter la sopirantoj de akva movo.
Они пьют — однако не воду, гуляют мало, волочатся только мимоходом; они играют и жалуются на скуку.=Ili trinkas — tamen ne la akvon, promenas malmulte, amindumas nur pretere: ili ludas kaj plendas kontraŭ enuo.
Они франты: опуская свой оплетенный стакан в колодец кислосерной воды, они принимают академические позы: штатские носят светло-голубые галстуки, военные выпускают из-за воротника брыжи.=Ili estas dandoj: mergante sian ĉirkaŭplektitan glason en puton kun minerala akvo, ili akceptas akademiajn pozojn; la civiluloj portas hele bluajn kravatojn, la militistoj ellasas el post kolumo krispon.
Они исповедывают глубокое презрение к провинциальным домам и вздыхают о столичных аристократических гостиных, куда их не пускают.=Ili konfesas profundan malestimon al provincaj sinjorinoj kaj sopiras pri ĉefurbaj aristokrataj salonoj, kien oni ilin ne allasas.
Наконец вот и колодец...=Fine, jen estas la puto…
На площадке близ него построен домик с красной кровлею над ванной, а подальше галерея, где гуляют во время дождя.=Sur placeto proksime de ĝi estas konstruita dometo kun ruĝa tegmento super la kuvejo, kaj iom pli malproksime galerio, kie oni promenas dum pluvo.
Несколько раненых офицеров сидели на лавке, подобрав костыли, — бледные, грустные.=Kelkaj vunditaj oficiroj sidis sur benko, submetinte lambastonojn — palaj, malgajaj.
Несколько дам скорыми шагами ходили взад и вперед по площадке, ожидая действия вод.=Kelkaj sinjorinoj rapidpaŝe iris tien-reen laŭ la placeto, atendante efikon de akvoj.
Между ними были два-три хорошеньких личика.=Inter ili estis du-tri kun ĉarmetaj vizaĝoj.
Под виноградными аллеями, покрывающими скат Машука, мелькали порою пестрые шляпки любительниц уединения вдвоем, потому что всегда возле такой шляпки я замечал или военную фуражку или безобразную круглую шляпу.=Sub vitaj aleoj, kovrantaj deklivon de Maŝuk, flagris de tempo al tempo pitoreskaj ĉapeletoj de ŝatantinoj pri soliĝo en duopo, ĉar ĉiam mi rimarkis apud tia ĉapeleto ĉu militan kaskedon, ĉu hidan rondan ĉapon.
На крутой скале, где построен павильон, называемый Эоловой Арфой, торчали любители видов и наводили телескоп на Эльборус;=Surkruta roko, kie estas konstruita pavilono, nomata «Eola Harpo», staraĉis ŝatantoj de pejzaĝoj kaj alĝustigis teleskopon vide al Elbruso;
между ними было два гувернера с своими воспитанниками, приехавшими лечиться от золотухи.=inter ili estis du guvernistoj kun siaj edukatoj, venintaj sin kuraci de skrofolo.
Я остановился, запыхавшись, на краю горы и, прислонясь к углу домика, стал рассматривать окрестность, как вдруг слышу за собой знакомый голос:=Anhelante, mi haltisĉe la monta rando kaj, apoginte min kontraŭ dometa angulo, komencis pririgardi la pitoreskan ĉirkaŭaĵon, kiam subite mi aŭdis de post mi konatan voĉon:
— Печорин! давно ли здесь?=— Peĉorin! Ĉu delonge ĉi tie?
Оборачиваюсь: Грушницкий!=Mi turnis min: Gruŝnickij!
Мы обнялись.=Ni brakumis nin.
Я познакомился с ним в действующем отряде.=Mi konatiĝis kun li en la aganta taĉmento.
Он был ранен пулей в ногу и поехал на воды с неделю прежде меня.=Li estis vundita per kuglo en kruron kaj forveturis al akvoj unu semajnon antaŭ mi.
Грушницкий — юнкер.=Gruŝnickij estas signojunkro.
Он только год в службе, носит, по особенному роду франтовства, толстую солдатскую шинель.=Li militservas nur unu jaron, portas laŭ specifa tipo de dandeco dikan soldatan mantelon.
У него георгиевский солдатский крестик.=Li havas la soldatan krucon de Georgo.
Он хорошо сложен, смугл и черноволос; ему на вид можно дать двадцать пять лет, хотя ему едва ли двадцать один год.=Li estas bonfigure skulptita, malhelhaŭta kaj nigrahara; laŭ la aspekto oni povas difini lian aĝon je dudek kvin jaroj, kvankam li havas apenaŭ dudek unu.
Он закидывает голову назад, когда говорит, и поминутно крутит усы левой рукой, ибо правою опирается на костыль.=Parolante li fiere levĵetas la kapon malantaŭen, kaj ĉiuminute tordas la lipharojn per la maldekstra mano, ĉar per la dekstra li sin apogas je lambastono.
Говорит он скоро и вычурно: он из тех людей, которые на все случаи жизни имеют готовые пышные фразы,=Li parolas rapide kaj baroke: li estas el tiuj homoj, kiuj en ĉiu hazardo de la vivo havas pretajn bombastajn frazojn,
которых просто прекрасное не трогает и которые важно драпируются в необыкновенные чувства, возвышенные страсти и исключительные страдания.=kiujn simpla belo ne tuŝas kaj kiuj grave sin togas en neordinarajn sentojn, altecajn pasiojn kaj eksterordinarajn suferojn.
Производить эффект — их наслаждение; они нравятся романтическим провинциалкам до безумия.=Produkti efekton estas ilia ĝuo; ili freneze plaĉas al romantikaj provincaninoj.
Под старость они делаются либо мирными помещиками, либо пьяницами — иногда тем и другим.=Al maljunaĝo ili iĝas aŭ pacemaj bienuloj, aŭ ebriuloj — kelkiam tio kaj alio.
В их душе часто много добрых свойств, но ни на грош поэзии.=En iliaj animoj ofte estas multaj bonaj ecoj, sed neniom da poezio.
Грушницкого страсть была декламировать: он закидывал вас словами, как скоро разговор выходил из круга обыкновенных понятий; спорить с ним я никогда не мог.=La pasiode Gruŝnickij estis deklami: li bombardis per vortoj tuj, kiam la konversacio eliris el ciklo de ordinaraj konceptoj; mi neniam povis disputi kun li.
Он не отвечает на ваши возражения, он вас не слушает.=Li ne respondas viajn oponojn, li vin ne aŭskultas.
Только что вы остановитесь, он начинает длинную тираду, по-видимому имеющую какую-то связь с тем, что вы сказали, но которая в самом деле есть только продолжение его собственной речи.=Ĵus vi ĉesis, li komencas longan patosaĵon, evidente havantan iun ligon kun tio, kion vi diris, sed kiu efektive estas nur daŭrigo de lia propra prelego.
Он довольно остер: эпиграммы его часто забавны, но никогда не бывают метки и злы: он никого не убьет одним словом;=Li estas sufiĉe sprita; liaj epigramoj estas ofte amuzaj, sed ili neniam estas trafaj kaj koleraj: neniam li povas mortigi per sola vorto;
он не знает людей и их слабых струн, потому что занимался целую жизнь одним собою.=li ne konas homojn kaj iliajn malfortajn kordojn, ĉar la tutan vivon li okupiĝis pri sia persono.
Его цель — сделаться героем романа.=Lia celo estas iĝi heroo de romano.
Он так часто старался уверить других в том, что он существо, не созданное для мира, обреченное каким-то тайным страданиям, что он сам почти в этом уверился.=Li tiel penis kredigi aliujn, ke liestas estaĵo kreita ne por paco, kondamnita al iuj misteraj suferoj, ke li preskaŭ ekkredis tion.
Оттого-то он так гордо носит свою толстую солдатскую шинель.=Pro tio li tiel fiere portas sian dikan soldatan kapoton.
Я его понял, и он за это меня не любит, хотя мы наружно в самых дружеских отношениях.=Mi komprenis lin, kaj pro tio li ne ŝatas min, kvankam ekstere ni estas en tre amikaj rilatoj.
Грушницкий слывет отличным храбрецом; я его видел в деле; он махает шашкой, кричит и бросается вперед, зажмуря глаза.=Gruŝnickij famas kiel eminenta aŭdaculo; mividis lin en batalo: li svingis la sabron, kriis kaj sin ĵetis antaŭen, ferminte la okulojn.
Это что-то не русская храбрость!..=Ĝi estas iel ne rusa kuraĝo!..
Я его также не люблю: я чувствую, что мы когда-нибудь с ним столкнемся на узкой дороге, и одному из нас несдобровать.=Ankaŭ mi lin ne ŝatas: mi sentas, ke ni iam kunpuŝiĝos sur mallarĝa vojo, kaj al unu el ni ne ridetos la sorto.
Приезд его на Кавказ — также следствие его романтического фанатизма:=Ankaŭ lia veno al Kaŭkazio estas sekvo de lia romantika fanatikeco:
я уверен, что накануне отъезда из отцовской деревни он говорил с мрачным видом какой-нибудь хорошенькой соседке, что он едет не так, просто, служить, но что ищет смерти, потому что...=mi estas konvinkita, ke unu tagon antaŭ la forveturo el la gepatra vilaĝo li parolis kun lugubra aspekto al iu beleta najbarino, ke li veturas ne por simple militservi, sed li serĉas morton,
тут, он, верно, закрыл глаза рукою и продолжал так: «Нет, вы (или ты) этого не должны знать!=ĉar, ĉe tio li verŝajne ŝirminte laokulojn permane, daŭrigus tiel: «ne, vi (aŭ ci) ne devas tion scii!
Ваша чистая душа содрогнется!=Via pura animo skuiĝos!
Да и к чему? Что я для вас! Поймете ли вы меня?» — и так далее.=Kaj por kio? Kio mi estas por vi? Ĉu vi komprenos min?..» — kaj tiel plu.
Он мне сам говорил, что причина, побудившая его вступить в К. полк, останется вечною тайной между им и небесами.=Li mem diris al mi, ke la kaŭzo, iginta lin eniri la K-an regimenton, restos eterna mistero inter li kaj ĉieloj.
Впрочем, в те минуты, когда сбрасывает трагическую мантию, Грушницкий довольно мил и забавен.=Cetere, dum la minutoj, kiam Gruŝnickij deĵetas la tragedian togon, li iĝas ĉarma kaj amuza.
Мне любопытно видеть его с женщинами: тут-то он, я думаю, старается!=Mi scivolas vidi lin kun virinoj: en tiuj cirkonstancoj, mi pensas, li faras penojn!
Мы встретились старыми приятелями.=Ni renkontiĝis kiel malnovaj amikoj.
Я начал его расспрашивать об образе жизни на водах и о примечательных лицах.=Mi komencis demandi lin pri la vivmaniero ĉe la akvoj kaj pri la notindaj personoj.
— Мы ведем жизнь довольно прозаическую, — сказал он, вздохнув, — пьющие утром воду — вялы, как все больные, а пьющие вино повечеру — несносны, как все здоровые.=— Ni trenas sufiĉe prozan vivon, — li diris kun suspiro, — la matenaj trinkantoj de l’ akvo estas flegmaj kiel ĉiuj malsanuloj, kaj la vesperaj trinkantoj de vino — netolereblas kiel ĉiuj sanaj.
Женские общества есть; только от них небольшое утешение: они играют в вист, одеваются дурно и ужасно говорят по-французски.=La virina societo ekzistas: sed de ĝi fontas negranda konsolo: ili ludas viston, sin vestas malbele kaj terure parolas france.
Нынешний год из Москвы одна только княгиня Лиговская с дочерью; но я с ними незнаком.=Ĉi-jare venis el Moskvo nur princino Ligovskaja kun la filino; sed mi ne estas konata kun ili.
Моя солдатская шинель — как печать отвержения.=Mia soldata kapoto servas kiel sigelo de rezignato.
Участие, которое она возбуждает, тяжело, как милостыня.=La kunsento, kiun ĝi elvokas, estas peza kiel almozo.
В эту минуту прошли к колодцу мимо нас две дамы: одна пожилая, другая молоденькая, стройная.=Tiuminute preter ni al la puto pasis du sinjorinoj: unu aĝa, aliu juna, svelta.
Их лиц за шляпками я не разглядел, но они одеты были по строгим правилам лучшего вкуса: ничего лишнего!=Iliajn vizaĝojn sub la ĉapeletoj mi ne distingis, sed ili estis vestitaj laŭ la rigoraj reguloj de l’ plej bona gusto: nenio superflua.
На второй было закрытое платье gris de perles, легкая шелковая косынка вилась вокруг ее гибкой шеи.=La dua surhavis fermitan robon gris de perles; facila silka tuko envolvisŝian elastan kolon.
Ботинки couleur puce  стягивали у щиколотки ее сухощавую ножку так мило, что даже не посвященный в таинства красоты непременно бы ахнул, хотя от удивления.=Ŝuoj couleur puce formisŝian malgrasan piedeton ĉe la maleolo tiel ĉarme, ke eĉ iu ne konsekrita en misterojn de belo, nepre aĥus pro miro.
Ее легкая, но благородная походка имела в себе что-то девственное, ускользающее от определения, но понятное взору.=Ŝia facila sed nobla paŝmaniero havis en si ion virgan, forglitantan de difino, sed kompreneblan al vido.
Когда она прошла мимо нас, от нее повеяло тем неизъяснимым ароматом, которым дышит иногда записка милой женщины.=Kiam ŝi pasis preter ni, de ŝi zefiris tiu neesprimebla aromo, per kiu kelkiam odoras letereto de ĉarma virino.
— Вот княгиня Лиговская, — сказал Грушницкий, — и с нею дочь ее Мери, как она ее называет на английский манер.=— Jen princino Ligovskaja, — diris Gruŝnickij, — kaj kun ŝi la filino Mary, kiel ŝi estas nomata de l’ patrino laŭ angla maniero.
Они здесь только три дня.=Ili estas ĉi tie nur tri tagojn.
— Однако ты уж знаешь ее имя?=— Tamen vi jam konas ŝian nomon?
— Да, я случайно слышал, — отвечал он, покраснев, — признаюсь, я не желаю с ними познакомиться.=— Jes, mi hazarde aŭdis, — li respondis, ruĝiĝinte, — mi konfesas, ke mi ne deziras konatiĝi kun ili.
Эта гордая знать смотрит на нас, армейцев, как на диких.=Tiu fiera nobelaro rigardas nin, armeanojn, kvazaŭ sovaĝulojn.
И какое им дело, есть ли ум под нумерованной фуражкой и сердце под толстой шинелью?=Kaj kiom gravas por ili, ĉu estas menso sub la numerita kasketo kaj koro sub dika kapoto?
— Бедная шинель! — сказал я, усмехаясь, — а кто этот господин, который к ним подходит и так услужливо подает им стакан?=— Kompatinda kapoto! — mi diris, rikanante. — Kaj kiu estas la sinjoro alpaŝanta al ili kaj tiel komplezeme transdonanta glason?
— О! — это московский франт Раевич! Он игрок: это видно тотчас по золотой огромной цепи, которая извивается по его голубому жилету.=— Ho! Li estas moskva dando Rajeviĉ! Li estas ludulo: tio estas tuj videbla laŭ la grandega ora ĉeno, kiu serpentas laŭ lia hele blua veŝto.
А что за толстая трость — точно у Робинзона Крузоэ! Да и борода кстати, и прическа à la moujik.=Kaj kia dika promenbastono, kielĉe Robinsono Kruso. Jes kaj ale la barbo kaj hararanĝoà la moujik.
— Ты озлоблен против всего рода человеческого.=— Vi estas kolera kontraŭ la tuta homa gento.
— И есть за что...=— Kaj estas pro kio…
— О! право?=— Nu! Ĉu vere?
В это время дамы отошли от колодца и поравнялись с нами.=Dum la tempo la sinjorinoj foriris de l’ puto kaj estis preterirantaj nin.
Грушницкий успел принять драматическую позу с помощью костыля и громко отвечал мне по-французски:=Gruŝnickij sukcesis akcepti draman pozon helpe de lambastonoj kaj laŭte respondis al mi france:
— Mon cher, je haïs les hommes pour ne pas les mépriser car autrement la vie serait une farce trop dégoûtante.=—Mon cher, je haïs les hommes pour ne pas les mépriser, car autrement la vie serait une farce trop dégoûutante.
Хорошенькая княжна обернулась и подарила оратора долгим любопытным взором.=La beleta princidino turnis la kapon kaj donacis longan scivolan rigardon al la oratoro.
Выражение этого взора было очень неопределенно, но не насмешливо, с чем я внутренно от души его поздравил.=La esprimo de l’ rigardo estis tre nedifinita, sed ne moka, pro kio mi interne gratulis lin tutanime.
— Эта княжна Мери прехорошенькая, — сказал я ему.=— La princidino Mary estas tre ĉarma, — mi diris al li.
— У нее такие бархатные глаза — именно бархатные: я тебе советую присвоить это выражение, говоря об ее глазах; нижние и верхние ресницы так длинны, что лучи солнца не отражаются в ее зрачках.=— Ŝi havas tiom velurajn okulojn, — ĝuste velurajn: mi konsilas al vi alproprigi tiun esprimon, parolante pri ŝiaj okuloj; supraj kaj malsupraj okulharoj estas tiel longaj, ke la sunradioj ne reflektiĝas en ŝiaj pupiloj.
Я люблю эти глаза без блеска: они так мягки, они будто бы тебя гладят...=Mi ŝatas tiajn okulojn sen brilo: ili estas tiom molaj, kvazaŭ ili glatkaresus vin…
Впрочем, кажется, в ее лице только и есть хорошего... А что, у нее зубы белы? Это очень важно! жаль, что она не улыбнулась на твою пышную фразу.=Cetere, ŝajnas, ke ĉio, kio estas bona en ŝia vizaĝo, limiĝas per ili… Kaj ĉu ŝiaj dentoj estas blankaj? Tio estas tre grava! Bedaŭrinde ŝi ne ridetis al via pompa frazo.
— Ты говоришь о хорошенькой женщине, как об английской лошади, — сказал Грушницкий с негодованием.=— Vi parolas pri ĉarma virino, kvazaŭ pri angla ĉevalo, — diris Gruŝnickij kun indigno.
— Mon cher, — отвечал я ему, стараясь подделаться под его тон,=—Mon cher,— mi respondis al li, penante imiti lian tonon.
— je méprise les femmes pour ne pas les aimer car autrement la vie serait un mélodrame trop ridicule.=—Je méprise les femmes pour ne pas les aimer, car autrement la vie serait un mélodrame trop ridicule.
Я повернулся и пошел от него прочь.=Mi min turnis kaj iris for de li.
С полчаса гулял я по виноградным аллеям, по известчатым скалам и висящим между них кустарникам.=Dumĉirkaŭ duonhoro mi promenis laŭ la vitaj aleoj, laŭ kalkaj rokoj kaj arbustaĵoj, volviĝantaj inter ili.
Становилось жарко, и я поспешил домой.=Ekvarmiĝis kaj mi rapidis hejmen.
Проходя мимо кислосерного источника, я остановился у крытой галереи, чтоб вздохнуть под ее тенью, это доставило мне случай быть свидетелем довольно любопытной сцены.=Preterirante la mineralan fonton, mi haltis ĉe la tegmentita galerio por respiri sub ties ombro, kaj tio liveris al mi okazon esti atestanto de kurioza sceno.
Действующие лица находились вот в каком положении.=La agintaj personoj sin trovis en jena situacio.
Княгиня с московским франтом сидела на лавке в крытой галерее, и оба были заняты, кажется, серьезным разговором.=La princino kun la moskva dando sidis sur benko en la tegmentita galerio, kaj ili ambaŭ estis okupitaj, ŝajne, per serioza konversacio.
Княжна, вероятно допив уж последний стакан, прохаживалась задумчиво у колодца.=La princidino, kiu verŝajne, jam fortrinkis la lastan glason, promenis enpensiĝinte apud la puto.
Грушницкий стоял у самого колодца; больше на площадке никого не было.=Gruŝnickij staris ĉe la puto; neniu plu estis sur la placeto.
Я подошел ближе и спрятался за угол галереи.=Mi alpaŝis pli proksimen kaj kaŝis min post angulo de la galerio.
В эту минуту Грушницкий уронил свой стакан на песок и усиливался нагнуться, чтоб его поднять: больная нога ему мешала.=En tiu minuto Gruŝnickij faligis sian glason sur sablon kaj penis kliniĝi por levi ĝin; la vundita kruro malhelpis al li.
Бежняжка! как он ухитрялся, опираясь на костыль, и все напрасно.=Malfeliĉulo! Kiel li penegis, sin apoginte kontraŭ la lambastono, sed ĉio estis vana.
Выразительное лицо его в самом деле изображало страдание.=Lia esprimoplena vizaĝoefektive bildigis suferon.
Княжна Мери видела все это лучше меня.=Princidino Mary vidis ĉion ĉi pli bone ol mi.
Легче птички она к нему подскочила, нагнулась, подняла стакан и подала ему с телодвижением, исполненным невыразимой прелести; потом ужасно покраснела, оглянулась на галерею и, убедившись, что ее маменька ничего не видала, кажется, тотчас же успокоилась.=Pli facile ol birdoŝi saltis al li, klinis sin, levis la glason kaj transdonis ĝin al li per korpa movo, plena de neesprimebla ĉarmo, poste ŝi terure ruĝiĝis, ĵetis rigardon al la galerio kaj, konvinkiĝinte, ke ŝia panjo nenion vidis, ŝajnis tute trankviliĝi.
Когда Грушницкий открыл рот, чтоб поблагодарить ее, она была уже далеко.=Kiam Gruŝnickij malfermis la buŝon por danki ŝin, ŝi jam estis malproksime.
Через минуту она вышла из галереи с матерью и франтом, но, проходя мимо Грушницкого, приняла вид такой чинный и важный=Post unu minuto ŝi eliris el la galerio kun la patrino kaj la dando; sed irante preter Gruŝnickij, ŝi akceptis tre gravan kaj respektan aspekton,
— даже не обернулась, даже не заметила его страстного взгляда, которым он долго ее провожал, пока, спустившись с горы, она не скрылась за липками бульвара...=eĉ ne turnis sin, eĉ ne rimarkis lian pasian rigardon, per kiu li longe akompanis ŝin, ĝis ŝi malaperis post bulvardaj tilioj, malsuprenirinte la monton…
Но вот ее шляпка мелькнула через улицу; она вбежала в ворота одного из лучших домов Пятигорска,=Sed jen ŝia ĉapelo sagis trans la strato, ŝi enkuris la pordegon de unu el plej bonaj domoj en Pjatigorsko.
за нею прошла княгиня и у ворот раскланялась с Раевичем.=Ŝin sekvis la princino, kiu ĉe la pordego ĝisrevidis Rajeviĉ per kapsaluto.
Только тогда бедный юнкер заметил мое присутствие.=Nur tiam la kompatinda pasia signojunkro rimarkis mian ĉeeston.
— Ты видел? — сказал он, крепко пожимая мне руку, — это просто ангел!=— Ĉu vi vidis? — li diris, fortike premante mian manon. — Vera anĝelo.
— Отчего? — спросил я с видом чистейшего простодушия.=— Kial? — mi demandis kun mieno de plej neta simplanimo.
— Разве ты не видал?=— Ĉu vi ne vidis?
— Нет, видел: она подняла твой стакан.=— Kontraŭe, mi vidis: ŝi levis vian glason.
Если бы был тут сторож, то он сделал бы то же самое, и еще поспешнее, надеясь получить на водку.=Se ĉi tie estus gardisto, li farus la samon, kaj ankoraŭ pli rapide, esperante ricevi ion por brando.
Впрочем, очень понятно, что ей стало тебя жалко: ты сделал такую ужасную гримасу, когда ступил на простреленную ногу...=Cetere, estas tute kompreneble, ke ŝi kompatis vin: vi faris tiel teruran grimacon, kiam vi apogis vin per la trapafita kruro…
— И ты не был нисколько тронут, глядя на нее в эту минуту, когда душа сияла на лице ее?..=— Kaj ĉu vi estis neniel tuŝita, rigardante ŝin tiuminute, kiam la animo radiis sur ŝia vizaĝo?
— Нет. Я лгал; но мне хотелось его побесить.=— Ne. Mi mensogis; sed mi volis inciti lin.
У меня врожденная страсть противоречить;=Mi havas denaskan pasion spiti.
целая моя жизнь была только цепь грустных и неудачных противоречий сердцу или рассудку.=Tuta mia vivo estis nurĉeno da malĝojaj kaj fiaskaj spitoj al la koro aŭ al la menso.
Присутствие энтузиаста обдает меня крещенским холодом, и, я думаю, частые сношения с вялым флегматиком сделали бы из меня страстного мечтателя.=Ĉeesto de entuziasmulo superverŝas min per januara frosto, kaj mi pensas, ke oftaj interrilatoj kun velka flegmulo farus min pasia revulo.
Признаюсь еще, чувство неприятное, но знакомое пробежало слегка в это мгновение по моему сердцу;=Mi konfesas ankoraŭ, ke neagrabla konata sento trakuris mian koron tiumomente:
это чувство — было зависть; я говорю смело «зависть», потому что привык себе во всем признаваться;=la sento estis envio; mi kuraĝe diras «envio», ĉar mi alkutimiĝis konfesi al mi;
и вряд ли найдется молодой человек, который, встретив хорошенькую женщину, приковавшую его праздное внимание и вдруг явно при нем отличившую другого, ей равно ненакомого,=kaj estas dubinde, ĉu oni povus trovi junan viron, kiu renkontinte ĉarman virinon, alforĝintan lian farnientan atenton kaj subite malkaŝe preferintan aliun en lia ĉeesto, egale al ŝi nekonatan,
вряд ли, говорю, найдется такой молодой человек (разумеется, живший в большом свете и привыкший баловать свое самлюбие), который бы не был этим поражен неприятно.=apenaŭ, mi diras, oni povus trovi tian junulon (memkompreneble, vivintan en la granda mondo kaj alkutimiĝintan dorloti sian memamon), kiu ne estus malagrable pikita per tio.
Молча с Грушницким спустились мы с горы и прошли по бульвару, мимо окон дома, где скрылась наша красавица.=Mi silente descendis kun Gruŝnickij de la monto kaj iris laŭ la bulvardo preter fenestroj de la domo, kie malaperis nia belino.
Она сидела у окна.=Ŝi sidis ĉe fenestro.
Грушницкий, дернув меня за руку, бросил на нее один из тех мутно-нежных взглядов, которые так мало действуют на женщин.=Gruŝnickij ŝirtiris mian brakon, ĵetis al ŝi unu el tiuj svage teneraj rigardoj, kiuj tiel malmulte efikas virinojn.
Я навел на нее лорнет и заметил, что она от его взгляда улыбнулась, а что мой дерзкий лорнет рассердил ее не на шутку.=Mi direktis al ŝi mian lorneton kaj rimarkis, keŝi ridetis al lia rigardo kaj ke mia aroga lorneto neŝerce kolerigis ŝin.
И как, в самом деле, смеет кавказский армеец наводить стеклышко на московскую княжну?..=Efektive, kiun rajton havas kaŭkazia armeano direkti vitron al moskva princidino?
13-го мая=La 13an de majo.
Нынче поутру зашел ко мне доктор; его имя Вернер, но он русский.=Hodiaŭ matene min vizitis kuracisto; lia nomo estas Verner, sed li estas ruso.
Что тут удивительного?=Ĉu tio estas mirinda?
Я знал одного Иванова, который был немец.=Mi konis unu Ivanov-on, kiu estis germano.
Вернер человек замечательный по многим причинам.=Verner estas homo neordinara pro multaj kaŭzoj.
Он скептик и материалист, как все почти медики, а вместе с этим поэт, и не на шутку, — поэт на деле всегда и часто на словах, хотя в жизнь свою не написал двух стихов.=Li estas skeptikulo kaj materiisto, kiel preskaŭ ĉiuj medicinistoj, kaj kune kun tio li estas poeto, kaj serioza poeto de faro ĉiam, kaj ofte poeto de vorto, kvankam dum sia tuta vivo li ne verkis eĉ du versojn.
Он изучал все живые струны сердца человеческого, как изучают жилы трупа, но никогда не умел он воспользоваться своим знанием; так иногда отличный анатомик не умеет вылечить от лихорадки!=Li studis ĉiujn vivajn kordojn de la homa koro, kiel oni lernas tendenojn de kadavro, sed li neniam povis utiligi sian scion: same kelkiam plej bona anatomo ne kapablas kuraci febron!
Обыкновенно Вернер исподтишка насмехался над своими больными; но я раз видел, как он плакал над умирающим солдатом...=Kutime Verner kaŝe primokis siajn malsanulojn; sed foje mi vidis, kiel li ploris super mortanta soldato…
Он был беден, мечтал о миллионах, а для денег не сделал бы лишнего шагу:=Li estis malriĉa, revis pri milionoj, sed pro mono li ne farus eĉ unu superfluan paŝon:
он мне раз говорил, что скорее сделает одолжение врагу, чем другу, потому что это значило бы продавать свою благотворительность, тогда как ненависть только усилится соразмерно великодушию противника.=foje li diris al mi, ke li plivolonte faros komplezon al malamiko ol al amiko, ĉar tio signifus vendi bonfaron, dum la malamo nur plifortiĝos laŭ mezuro de la grandanimo de malamiko.
У него был злой язык: под вывескою его эпиграммы не один добряк прослыл пошлым дураком; его соперники, завистливые водяные медики, распустили слух, будто он рисует карикатуры на своих больных, — больные взбеленились, почти все ему отказали.=Li havis akran langon: sub ŝildo de lia epigramo pli ol unu bonulo famiĝis kiel banala stultulo; liaj konkurantoj, enviemaj akvaj medicinistoj, disvastigis onidiron, ke li pentras karikaturojn pri siaj malsanuloj — preskaŭ ĉiuj malsanuloj furioziĝis kaj rifuzis de li.
Его приятели, то есть все истинно порядочные люди, служившие на Кавказе, напрасно старались восстановить его упадший кредит.=Liaj amikoj, ĉiuj vere honestaj homoj, servantaj en Kaŭkazio, vane penis restarigi lian falintan krediton.
Его наружность была из тех, которые с первого взгляда поражают неприятно, но которые нравятся впоследствии, когда глаз выучится читать в неправильных чертах отпечаток души испытанной и высокой.=Lia eksteraĵo estis el tiuj, kiuj je unua rigardo efikas malagrable, sed kiuj plaĉas post ioma tempo, kiam la okuloj ellernos legi en malkorektaj trajtoj spuron de l’ animo elprovita kaj alta.
Бывали примеры, что женщины влюблялись в таких людей до безумия и не променяли бы их безобразия на красоту самых свежих и розовых эндимионов;=Estis ekzemploj, ke virinoj enamiĝis je tiaj homoj ĝis frenezo kaj ne ŝanĝus ilian hidon kontraŭ beleco de plej freŝaj rozaj endimionoj;
надобно отдать справедливость женщинам: они имеют инстинкт красоты душевной: оттого-то, может быть, люди, подобные Вернеру, так страстно любят женщин.=oni devas respekti juston de virinoj: ili havas instinkton de beleco anima; pro tio do, povas esti, la homoj similaj al Verner tiel pasie ŝatas virinojn.
Вернер был мал ростом, и худ, и слаб, как ребенок;=Verner estis malalta, malgrasa kaj malforta, kvazaŭ infano.
одна нога была у него короче другой, как у Байрона;=Unu el liaj kruroj estis pli longa ol la alia, kiel tiu de Byron;
в сравнении с туловищем голова его казалась огромна: он стриг волосы под гребенку, и неровности его черепа, обнаруженные таким образом, поразили бы френолога странным сплетением противоположных наклонностей.=kompare kun la torso lia kapo ŝajnis grandega; li tondis harojn subkombile kaj tuberoj de lia kranio, nudigitaj tiamaniere, mirigus frenologojn per stranga kombino de antipodaj emoj.
Его маленькие черные глаза, всегда беспокойные, старались проникнуть в ваши мысли.=Liaj malgrandaj nigraj okuloj, ĉiam sentrankvilaj, penis penetri viajn pensojn.
В его одежде заметны были вкус и опрятность; его худощавые, жилистые и маленькие руки красовались в светло-желтых перчатках.=En lia vesto estis rimarkeblaj gusto kaj akuratemo; liaj malgrasaj, tendenozaj kaj malgrandaj manoj belis en hele flavaj gantoj.
Его сюртук, галстук и жилет были постоянно черного цвета.=Liaj surtuto, kravato kaj veŝto estis konstante nigraj.
Молодежь прозвала его Мефистофелем; он показывал, будто сердился за это прозвание, но в самом деле оно льстило его самолюбию.=Junularo kromnomis lin Mefisto, li ŝajnigis koleron pro la kromnomo, sed efektive ĝi flatis lian memamon.
Мы друг друга скоро поняли и сделались приятелями, потому что я к дружбе неспособен:=Ni baldaŭ komprenis unu la alian kaj iĝis agrablaj konatoj, ĉar al amikeco mi estas malkapabla:
из двух друзей всегда один раб другого, хотя часто ни один из них в этом себе не признается;=el du amikoj unu estas ĉiam sklavo de la alia, kvankam ofte neniu el ili konfesas tion al si;
рабом я быть не могу, а повелевать в этом случае — труд утомительный, потому что надо вместе с этим и обманывать; да притом у меня есть лакеи и деньги!=sklavo mi ne povas esti, kaj regi aliun tiuokaze estus laciga laboro,ĉar samtempe oni devus trompi; kaj ale mi havas lakeojn kaj monon!
Вот как мы сделались приятелями: я встретил Вернера в С... среди многочисленного и шумного круга молодежи;=Jen kiel ni fariĝis agrablaj konatoj: mi renkontis Verner-on en S… inter multnombra kaj brua rondo de gejunuloj;
разговор принял под конец вечера философско-метафизическое направление; толковали об убеждениях: каждый был убежден в разных разностях.=la konversacio prenis al la fino de l’ vespero filozofie metafizikan direkton; ni parolis pri konvinkoj: ĉiu estis konvinkita pri diversaj diversaĵoj.
— Что до меня касается, то я убежден только в одном... — сказал доктор.=— Kio koncernas min, mi estas konvinkita nur pri unu sola aĵo… — diris la doktoro.
— В чем это? — спросил я, желая узнать мнение человека, который до сих пор молчал.=— Pri kio do? — mi demandis, dezirante scii opinion de l’ homo, kiu silentis ĝis tiu tempo.
— В том, — отвечал он, — что рано или поздно в одно прекрасное утро я умру.=— Pri tio, — li respondis, — ke pli aŭ malpli frue unu belan matenon mi mortos.
— Я богаче вас, сказал я, — у меня, кроме этого, есть еще убеждение — именно то, что я в один прегадкий вечер имел несчастие родиться.=— Mi estas pli riĉa ol vi, — mi diris, — mi havas krom tio ankoraŭ konvinkon, nome: unu malbelegan vesperon mi havis malfeliĉon naskiĝi.
Все нашли, что мы говорим вздор, а, право, из них никто ничего умнее этого не сказал.=Ĉiuj trovis, ke ni diras sensencaĵojn, kvankam vere neniu el ili diris ion pli saĝan.
С этой минуты мы отличили в толпе друг друга.=De tiu minuto ni distingis unu la alian en amaso.
Мы часто сходились вместе и толковали вдвоем об отвлеченных предметах очень серьезно, пока не замечали оба, что мы взаимно друг друга морочим.=Ni ofte kunvenis duope kaj traktis abstraktajn temojn tre serioze, ĝis ni rimarkis, ke ni reciproke mistifikas unu la alian.
Тогда, посмотрев значительно друг другу в глаза, как делали римские авгуры, по словам Цицерона, мы начинали хохотать и, нахохотавшись, расходились довольные своим вечером.=Tiam, rigardinte kun signifo reciproke en la okulojn, kiel faris romiaj aŭguroj, laŭ aserto de Cicero, ni komencis ridi, kaj satridinte, ni disiris kontentaj pri nia vespero.
Я лежал на диване, устремив глаза в потолок и заложив руки под затылок, когда Вернер взошел в мою комнату.=Mi kuŝis sur sofo, direktinte la okulojn al la plafono kaj metinte la manojn subnuke, kiam Verner eniris mian ĉambron.
Он сел в кресла, поставил трость в угол, зевнул и объявил, что на дворе становится жарко.=Li sidiĝis en fotelon, starigis la promenbastonon en angulon, oscedis kaj anoncis, ke ekstere iĝis varmege.
Я отвечал, что меня беспокоят мухи, — и мы оба замолчали.=Mi respondis ke min tedas muŝoj, kaj ni ambaŭ eksilentis.
— Заметьте, любезный доктор, — сказал я, — что без дураков было бы на свете очень скучно!..=— Rimarku, estimata doktoro, — mi diris, — ke sen stultuloj estus tre enue en la mondo…
Посмотрите, вот нас двое умных людей; мы знаем заране, что обо всем можно спорить до бесконечности, и потому не спорим;=Rigardu, jen ni du saĝaj homoj: ni scias anticipe, ke pri ĉio oni povas senfine diskuti kaj tial ni ne diskutas;
мы знаем почти все сокровенные мысли друг друга; одно слово — для нас целая история; видим зерно каждого нашего чувства сквозь тройную оболочку.=ni konas preskaŭ ĉiujn kaŝitajn pensojn unu de la aliu; unu vorto por ni egalas al tuta historio; ni vidas kernon de ĉiu nia sento tra triobla ŝelo.
Печальное нам смешно, смешное грустно, а вообще, по правде, мы ко всему довольно равнодушны, кроме самих себя.=Trista aĵo estas ridinda al ni, la ridinda estas trista, kaj ĝenerale, verdire, ni rilatas indiferente al ĉio krom al ni mem.
Итак, размена чувств и мыслей между нами не может быть: мы знаем один о другом все, что хотим знать, и знать больше не хотим.=Do, interŝanĝo de sentoj kaj pensoj inter ni ne povas esti: ni scias unu pri la alia ĉion, kion ni volas scii, kaj pli scii ni ne volas.
Остается одно средство: рассказывать новости. Скажите же мне какую-нибудь новость.=Restas la sola rimedo: rakonti novaĵojn. Diru al mi iun novaĵon.
Утомленный долгой речью, я закрыл глаза и зевнул...=Lacigite per longa parolo, mi fermis la okulojn kaj oscedis.
Он отвечал подумавши: — В вашей галиматье, однако ж, есть идея.=Li respondis iom pensinte: — En via galimatio, tamen, estas unu ideo.
— Две! — отвечал я.=— Du! — mi respondis.
— Скажите мне одну, я вам скажу другую.=— Diru al mi unu, mi mem diros la alian.
— Хорошо, начинайте! — сказал я, продолжая рассматривать потолок и внутренно улыбаясь.=— Bone, komencu! — mi diris, daŭrigante pririgardi la plafonon kaj ridetante interne.
— Вам хочется знать какие-нибудь подробности насчет кого-нибудь из приехавших на воды, и я уж догадываюсь, о ком вы это заботитесь, потому что об вас там уже спрашивали.=— Vi volas scii iujn detalojn koncerne iun el la novvenintoj al la akvoj, kaj mi jam divenis pri kiu vi zorgas, ĉar pri vi oni jam demandis tie.
— Доктор! решительно нам нельзя разговаривать: мы читаем в душе друг друга.=— Doktoro! ni vere ne devas interparoli: ni legas en la animoj.
— Теперь другая...=— Nun, la dua…
— Другая идея вот: мне хотелось вас заставить рассказать что-нибудь; во-первых, потому, что такие умные люди, как вы, лучше любят слушателей, чем рассказчиков.=— La dua ideo estas jena: mi volas igi vin rakonti ion; unue, ĉar aŭskulti estas malpli lacige; due, aŭskultante oni ne povas diri ion nedeziratan; trie, oni povas ekscii alies sekreton; kvare, ĉar la saĝaj homoj, kiel vi, pli ŝatas aŭskultantojn ol parolistojn.
Теперь к делу: что вам сказала княгиня Лиговская обо мне?=Nun la afero: kion diris al vi princino Ligovskaja pri mi?
— Вы очень уверены, что это княгиня... а не княжна?..=— Ĉu vi estas tute certa, ke estis la princino… sed ne la princidino?
— Совершенно убежден.=— Tute certa.
— Почему?=— Kial?
— Потому что княжна спрашивала об Грушницком.=— Ĉar la princidino demandis pri Gruŝnickij.
— У вас большой дар соображения.=— Vi havas grandan kapablon de konsidero.
Княжна сказала, что она уверена, что этот молодой человек в солдатской шинели разжалован в солдаты за дуэль..=La princidino diris, ke ŝi estas certa, ke la juna homo en la soldata kapoto estas oficiro, senrangigita pro duelo.
— Надеюсь, вы ее оставили в этом приятном заблуждении...=— Mi esperas, ke vi lasis ŝin en agrabla miskonvinko…
— Разумеется.=— Memkompreneble.
— Завязка есть! — закричал я в восхищении, — об развязке этой комедии мы похлопочем.=— La prologo jam estas!— mi ekkriis en admiro, — pri la epilogo de la komedio ni zorgos.
Явно судьба заботится о том, чтоб мне не было скучно.=Tute evidentas, ke la sorto klopodas pri tio, ke al mi ne estu enue…
— Я предчувствую, — сказал доктор, — что бедный Грушницкий будет вашей жертвой...=— Mi antaŭsentas, — diris la doktoro, — ke kompatinda Gruŝnickij estos via viktimo…
— Дальше, доктор...=— Pluen, doktoro…
— Княгиня сказала, что ваше лицо ей знакомо. Я ей заметил, что, верно, она вас встречала в Петербурге, где-нибудь в свете... я сказал ваше имя...=— La princino diris, ke via vizaĝo estas konata al ŝi, ke ŝi verŝajne renkontis vin en Peterburgo, ie en la mondumo… mi diris vian nomon.
Оно было ей известно.=Ĝi estas konata al ŝi.
Кажется, ваша история там наделала много шума...=Ŝajnas, ke via historio faris tie multe da bruo…
Княгиня стала рассказывать о ваших похождениях, прибавляя, вероятно, к светским сплетням свои замечания...=La princino komencis rakonti pri viaj aventuroj, aldonante, kredeble, al mondumaj ĉikanoj siajn rimarkojn…
Дочка слушала с любопытством.=La filino aŭskultis kun scivolemo.
В ее воображении вы сделались героем романа в новом вкусе...=En ŝia imago vi iĝis heroo de romano en nova gusto…
Я не противоречил княгине, хотя знал, что она говорит вздор.=Mi ne refutis la princinon, kvankam mi sciis, ke ŝi parolas sensencaĵon.
— Достойный друг! — сказал я, протянув ему руку.=— Digna amiko! — mi diris, etendinte al li mian brakon.
Доктор пожал ее с чувством и продолжал: — Если хотите, я вас представлю...=La doktoro premis la manon sincere kaj daŭrigis: — Se vi deziras, mi prezentos vin…
— Помилуйте! — сказал я, всплеснув руками, — разве героев представляют?=— Kompatu min! — mi diris, svinginte la brakojn. — Ĉu oni prezentas heroojn?
Они не иначе знакомятся, как спасая от верной смерти свою любезную...=Ili konatiĝas ne aliel ol savante sian amatinon el senevita morto…
— И вы в самом деле хотите волочиться за княжной?..=— Kaj ĉu vi vere volas vin treni post la princidinon?..
— Напротив, совсем напротив!..=— Male, tute male!..
Доктор, наконец я торжествую: вы меня не понимаете!..=Doktoro, fine mi triumfas: vi min ne komprenas!..
Это меня, впрочем, огорчает, доктор, — продолжал я после минуты молчания, — я никогда сам не открываю моих тайн, а ужасно люблю, чтоб их отгадывали, потому что таким образом я всегда могу при случае от них отпереться.=Cetere, tio ĉagrenas min, doktoro, — mi daŭrigis post minuto da silento, — mi neniam malkovras mem miajn sekretojn, mi terure ŝatas, ke oni divenu ilin, ĉar tiamaniere mi ĉiam povas eventuale rifuzi de ili.
Однако ж вы мне должны описать маменьку с дочкой.=Tamen vi devas priskribi al mi la patrinon kun la filino.
Что они за люди?=Kiaj homoj ili estas?
— Во-первых, княгиня — женщина сорока пяти лет, — отвечал Вернер, — у нее прекрасный желудок, но кровь испорчена; на щеках красные пятна.=— Unue, la princino — virino kvardek-kvin-jara, — respondis Verner, — ŝi havas bonegan stomakon, sed la sango estas difektita: sur la vangoj estas ruĝaj makuloj.
Последнюю половину своей жизни она провела в Москве и тут на покое растолстела.=La duan duonon de l’ vivo ŝi pasigis en Moskvo kaj tie dikiĝis en kvieta vivo.
Она любит соблазнительные анекдоты и сама говорит иногда неприличные вещи, когда дочери нет в комнате.=Ŝi ŝatas tentajn anekdotojn kaj mem diras foje maldecaĵojn, kiam la filino ne estas en la ĉambro.
Она мне объявила, что дочь ее невинна как голубь.=Ŝi anoncis al mi, ke la filino estas ĉasta kiel kolombino.
Какое мне дело?..=Kial tio min koncernu?..
Я хотел ей отвечать, чтоб она была спокойна, что я никому этого не скажу!=Mi volis respondi al ŝi, ke ŝi estu trankvila, kaj ke mi al neniu diros tion!
Княгиня лечится от ревматизма, а дочь бог знает от чего;=La princino kuracas sian reŭmatismon, kaj la filino dio-scias-kion.
я велел обеим пить по два стакана в день кислосерной воды и купаться два раза в неделю в разводной ванне.=Mi preskribis al ili trinki po du glasoj da minerala akvo tage kaj sin bani dufoje semajne en dissolvita akva kuvo.
Княгиня, кажется, не привыкла повелевать; она питает уважение к уму и знаниям дочки, которая читала Байрона по-английски и знает алгебру:=La princino, ŝajne, ne alkutimiĝis regi; ŝi rivelas estimon al saĝo kaj scioj de la filino, kiu legis Byron-on angle kaj konas algebron:
в Москве, видно, барышни пустились в ученость, и хорошо делают, право!=videble en Moskvo fraŭlinoj sin lanĉis en sciencon kaj bone faras — vere!
Наши мужчины так не любезны вообще, что с ними кокетничать, должно быть, для умной женщины несносно.=Niaj viroj estas ĝenerale tiom neafablaj, ke koketi kun ili por saĝa virino evidente estas netolereble.
Княгиня очень любит молодых людей: княжна смотрит на них с некоторым презрением: московская привычка!=La princino tre ŝatas junajn virojn; la princidino rigardas ilin kun nuanco de malestimo; moskva kutimo!
Они в Москве только и питаются, что сорокалетними остряками.=Ili sin nutras en Moskvo ekskluzive per kvardek-jaraj sprituloj.
— А вы были в Москве, доктор?=— Kaj ĉu vi estis en Moskvo?
— Да, я имел там некоторую практику.=— Jes, tie mi iom praktikis.
— Продолжайте.=— Daŭrigu.
— Да я, кажется, все сказал... Да!=— Sed ŝajnas, ke mi ĉion diris… Jes!
вот еще: княжна, кажется, любит рассуждать о чувствах, страстях и прочее...=Jen kio ankoraŭ: la princidino, ŝajne, ŝatas rezoni pri sentoj, pasioj kaj cetero…
она была одну зиму в Петербурге, и он ей не понравился, особенно общество: ее, верно, холодно приняли.=Ŝi pasigis unu vintron en Peterburgo, kaj ĝi ne plaĉis al ŝi, precipe la societo: verŝajne oni akceptis ŝin tre malvarme.
— Вы никого у них не видали сегодня?=— Ĉu vi vidis neniun ĉe ili hodiaŭ?
— Напротив; был один адъютант, один натянутый гвардеец и какая-то дама из новоприезжих, родственница княгини по мужу, очень хорошенькая, но очень, кажется, больная... Не встретили ль вы ее у колодца?=— Kontraŭe: estis unu adjutanto, unu ceremoniema gvardiano kaj iu sinjorino el nove alvenintaj, parencino de l’ princino laŭ la edza flanko, tre beleta, sed, ŝajne, tre malsana… ĉu vi renkontis ŝin ĉe la puto?
— она среднего роста, блондинка, с правильными чертами, цвет лица чахоточный, а на правой щеке черная родинка; ее лицо меня поразило своей выразительностью.=— mezkreska, blonda, kun korektaj trajtoj, ftiza koloro de l’ vizaĝo, kun nigra belgrajno sur la dekstra vango: ŝia vizaĝo mirigis min per esprimopleneco.
— Родинка! — пробормотал я сквозь зубы. — Неужели?=— Belgrajno? — mi murmuris tradente. — Ĉu vere?
Доктор посмотрел на меня и сказал торжественно, положив мне руку на сердце: — Она вам знакома!..=La doktoro rigardis min kaj diris solene, metinte manon sur mian koron. — Ŝi estas konata de vi!..
— Мое сердце точно билось сильнее обыкновенного.=Mia koro batis kvazaŭ pli forte ol ordinare.
— Теперь ваша очередь торжествовать! — сказал я, — только я на вас надеюсь: вы мне не измените.=— Nun estas via vico triumfi! — mi diris. — Nur mi esperas je vi: vi min ne perfidos.
Я ее не видал еще, но уверен, узнаю в вашем портрете одну женщину, которую любил в старину...=Mi ŝin ankoraŭ ne vidis, sed mi estas certa, ke mi rekonas en via portreto virinon, kiun mi amis en pasinto…
Не говорите ей обо мне ни слова; если она спросит, отнеситесь обо мне дурно.=Ne rakontu al ŝi eĉ unu vorton pri mi; se ŝi demandos, recenzu min malbone.
— Пожалуй! — сказал Вернер, пожав плечами.=— Se vi volas!.. — diris Verner, levinte la ŝultrojn.
Когда он ушел, то ужасная грусть стеснила мое сердце.=Kiam li foriris, terura angoro premis mian koron.
Судьба ли нас свела опять на Кавказе, или она нарочно сюда приехала, зная, что меня встретит?..=La sorto kunigis nin denove en Kaŭkazo, aŭ ŝi intence venis ĉi tien sciante, ke ŝi povas min renkonti?..
и как мы встретимся?.. и потом, она ли это?..=Kaj kiel ni renkontos unu la alian? Kaj, ĉu estas ŝi?..
Мои предчувствия меня никогда не обманывали.=Miaj antaŭsentoj neniam trompis min.
Нет в мире человека, над которым прошедшее приобретало бы такую власть, как надо мною:=Ne estas en la mondo homo, super kiu la pasinto akirus tian potencon, kiel super mi.
всякое напоминание о минувшей печали или радости болезненно ударяет в мою душу и извлекает из нее все те же звуки...=Ĉia mencio pri la pasinta angoro aŭ ĝojo dolore atakas mian animon kaj eligas el ĝi ĉiam la samajn sonojn…
Я глупо создан: ничего не забываю, — ничего!=Mi estas stulte kreita: mi nenion forgesas, — nenion!
После обеда часов в шесть я пошел на бульвар:=Post la tagmanĝo ĉirkaŭ la sesa horo mi iris al la bulvardo.
там была толпа; княгиня с княжной сидели на скамье, окруженные молодежью, которая любезничала наперерыв.=Tie estis amaso; la princino kun la princidino sidis sur benko, ĉirkaŭitaj de junuloj, kiuj komplimentis, interrompante unu alian.
Я поместился в некотором расстоянии на другой лавке, остановил двух знакомых Д.. . офицеров и начал им что-то рассказывать; видно, было смешно, потому что они начали хохотать как сумасшедшие.=Mi lokigis min je kelka distanco sur alia benko, haltigis du konatajn D-ajn oficirojn kaj komencis ion rakonti al ili: videble estis ridinde, ĉar ili komencis ridegi kvazaŭ frenezaj.
Любопытство привлекло ко мне некоторых из окружавших княжну; мало-помалу и все ее покинули и присоединились к моему кружку.=Scivolemo logis al mi iujn el la ĉirkaŭantoj de la princidino; iom post iom ĉiuj forlasis ŝin kaj aliĝis al mia grupeto.
Я не умолкал: мои анекдоты были умны до глупости, мои насмешки над проходящими мимо оригиналами были злы до неистовства...=Mi ne silentis: miaj anekdotoj estis saĝaj ĝis stulteco, miaj mokoj pri la pasantaj preter ni originaluloj estis venenaj ĝis furiozo…
Я продолжал увеселять публику до захождения солнца.=Mi daŭrigis gajigi la publikon ĝis la sunsubiro.
Несколько раз княжна под ручку с матерью проходила мимо меня, сопровождаемая каким-то хромым старичком; несколько раз ее взгляд, упадая на меня, выражал досаду, стараясь выразить равнодушие...=Kelkfoje la princidino kun la patrino subbrake preterpasis min, akompanate de iu maljuna lamulo; kelkfoje ŝia rigardo, saginte min, esprimis amaron, penante esprimi indiferenton…
— Что он вам рассказывал? — спросила она у одного из молодых людей, возвратившихся к ней из вежливости, — верно, очень занимательную историю — свои подвиги в сражениях?..=— Kion li rakontis al vi? — ŝi demandis al la junuloj, revenintaj al ŝi pro ĝentileco. — Verŝajne iun tre amuzan historion, siajn batalajn heroaĵojn?..
— Она сказала это довольно громко и, вероятно, с намерением кольнуть меня.=— ŝi diris tion sufiĉe laŭte kaj evidente kun intenco piki min.
«А-га! — подумал я, — вы не на шутку сердитесь, милая княжна; погодите, то ли еще будет!»=«Ah-ha! — mi pensis, — vi ne ŝerce koleras, kara princidino; atendu, plu estos pli!»
Грушницкий следил за нею, как хищный зверь, и не спускал ее с глаз:=Gruŝnickij sekvis ŝin kvazaŭ raba besto, kaj ne forturnante de ŝi la okulojn.
бьюсь об заклад, что завтра он будет просить, чтоб его кто-нибудь представил княгине.=Mi vetas, ke morgaŭ li petos, ke iu prezentu lin al la princino.
Она будет очень рада, потому что ей скучно.=Ŝi estos tre ĝoja, ĉar ŝi enuas.
16-го мая.=La 16an de majo.
В продолжение двух дней мои дела ужасно подвинулись.=Dum du tagoj miaj aferoj terure progresis.
Княжна меня решительно ненавидит; мне уже пересказали две-три эпиграммы на мой счет, довольно колкие, но вместе очень лестные.=La princidino definitive malamegas min; oni transdiris al mi du-tri epigramojn je mia konto, sufiĉe pikajn, sed samtempe tre flatajn.
Ей ужасно странно, что я, который привык к хорошему обществу, который так короток с ее петербургскими кузинами и тетушками, не стараюсь познакомиться с нею.=Al ŝi estas terure strange, ke mi, kiu alkutimiĝis al bona societo kaj estas tiel proksima al ŝiaj peterburgaj kuzinoj kaj onklinoj, ne penas konatiĝi kun ŝi.
Мы встречаемся каждый день у колодца, на бульваре; я употребляю все свои силы на то, чтоб отвлекать ее обожателей, блестящих адъютантов, бледных москвичей и других, — и мне почти всегда удается.=Ni renkontiĝas ĉiutage ĉe la puto, en la bulvardo; mi aplikas ĉiujn miajn fortojn por logi for de ŝi ŝiajn adorantojn, brilajn adjutantojn, palajn moskvanojn kaj aliajn, — kaj mi preskaŭ ĉiam prosperas.
Я всегда ненавидел гостей у себя: теперь у меня каждый день полон дом, обедают, ужинают, играют, — и, увы, мое шампанское торжествует над силою магнетических ее глазок!=Mi ĉiam malamis gastojn ĉe mi: nun mi ĉiutage havas plenan hejmon, ili manĝas tage kaj vespere, ludas — kaj ve, mia ĉampano triumfas super la forto de ŝiaj magnetaj okuletoj!
Вчера я ее встретил в магазине Челахова; она торговала чудесный персидский ковер.=Hieraŭ mi renkontis ŝin en la vendejo de Ĉelaĥov; ŝi marĉandis pri mirinda persa tapiŝo.
Княжна упрашивала свою маменьку не скупиться: этот ковер так украсил бы ее кабинет!..=La princidino petegis sian patrinon ne avari: la tapiŝo bele ornamus ŝian kabineton!..
Я дал сорок рублей лишних и перекупил его; за это я был вознагражден взглядом, где блистало самое восхитительное бешенство.=Mi donis kvardek rublojn da pliaĵo kaj aĉetis ĝin; pro tio mi estis rekompencita per rigardo, kie brilis plej admirinda furiozo.
Около обеда я велел нарочно провести мимо ее окон мою черкескую лошадь, покрытую этим ковром.=Ĉirkaŭ la tagmanĝa tempo mi ordonis pasigi preter ŝiaj fenestroj mian ĉerkesan ĉevalon, kovritan per la tapiŝo.
Вернер был у них в это время и говорил мне, что эффект этой сцены был самый драматический.=Verner estis ĉe ili tiutempe kaj diris al mi, ke la efekto de l’ sceno estis plej drameca.
Княжна хочет проповедовать против меня ополчение; я даже заметил, что уж два адъютанта при ней со мною очень сухо кланяются, однако всякий день у меня обедают.=La princidino volas prediki militiron kontraŭ min; mi eĉ rimarkis, ke duadjutantoj sin tenantaj ĉe ŝi, jam tre seke salutas min, tamen ĉiutage tagmanĝas ĉe mi.
Грушницкий принял таинственный вид: ходит, закинув руки за спину, и никого не узнает; нога его вдруг выздоровела: он едва хромает.=Gruŝnickij akceptis misteran aspekton: li paŝas kun la brakoj postdorse, kaj neniun rekonas; lia kruro resaniĝis, li apenaŭ lamas.
Он нашел случай вступить в разговор с княгиней и сказал какой-то комплимент княжне: она, видно, не очень разборчива, ибо с тех пор отвечает на его поклон самой милой улыбкою.=Li trovis okazon alparoli la princinon por diri iun komplimenton al la princidino; videble, ŝi estas ne tre postulema, ĉar de tiu tempo al lia saluto ŝi respondas per la plej ĉarma rideto.
— Ты решительно не хочешь познакомиться с Лиговскими? — сказал он мне вчера.=— Ĉu vi rezolute ne volas konatiĝi kun Ligovskaja’j? — hieraŭ li diris al mi.
— Решительно.=— Rezolute.
— Помилуй! самый приятный дом на водах!=— Indulgu! Estas la plej agrabla hejmo en la akvoj!
Все здешнее лучшее общество...=La tuta ĉi-tiea plej bona societo…
— Мой друг, мне и нездешнее ужасно надоело.=— Amiko mia, al mi eĉ ne ĉi-tiea terure tedis.
А ты у них бываешь?=Kaj vi ilin vizitas?
— Нет еще; я говорил раза два с княжной, и более, но знаешь, как-то напрашиваться в дом неловко, хотя здесь это и водится...=— Ne ankoraŭ; mi interparolis unu-du fojojn kun la princidino, ne pli. Vi ja scias, ke iel instigi la inviton en la hejmon estas neoportune, kvankam ĉi tie estas praktikate…
Другое дело, если б я носил эполеты...=Alia afero, se mi portus epoletojn…
— Помилуй! да эдак ты гораздо интереснее!=— Indulgu! Ja tiel estas multe pli interese!
Ты просто не умеешь пользоваться своим выгодным положением...=Vi simple ne kapablas eluzi la avantaĝon de via situacio…
да солдатская шинель в глазах чувствительной барышни тебя делает героем и страдальцем.=Ja la soldata kapoto en la okuloj de ĉiu sentema fraŭlino faras vin heroo kaj suferanto.
Грушницкий самодовольно улыбнулся.=Gruŝnickij ridetis memkontente.
— Какой вздор! — сказал он.=— Kia sensencaĵo! — li diris.
— Я уверен, — продолжал я, — что княжна в тебя уж влюблена!=— Mi estas certa, — mi diris, — ke la princidino estas jam enamiĝinta en vin.
Он покраснел до ушей и надулся.=Li ruĝiĝis ĝisorele kaj fiere vezikiĝis.
О самолюбие! ты рычаг, которым Архимед хотел приподнять земной шар!..=Ho, memamo! Vi estas la levilo, per kiu Arĥimedo volis levi terglobon!..
— У тебя все шутки! — сказал он, показывая, будто сердится, — во-первых, она меня еще так мало знает...=— Vi ĉion primokas! — li diris, ŝajnigante koleriĝon. — Unue, ŝi min konas ankoraŭ tiel malmulte…
— Женщины любят только тех, которых не знают.=— La virinoj amas nur tiujn, kiujn ili ne konas.
— Да я вовсе не имею претензии ей нравиться: я просто хочу познакомиться с приятным домом, и было бы очень смешно, если б я имел какие-нибудь надежды...=— Sed mi ja tute ne pretendas plaĉi al ŝi: mi simple volas konatiĝi kun agrabla hejmo, kaj estus tute ridinde, se mi havus iajn esperojn…
Вот вы, например, другое дело!=Jen vi, ekzemple, alia afero!
— вы победители петербургские: только посмотрите, так женщины тают...=Vi estas peterburgaj venkantoj: nur unu via rigardo, kaj virinoj tuj degelas…
А знаешь ли, Печорин, что княжна о тебе говорила?=Kaj ĉu vi scias, Peĉorin, kion diris la princidino pri vi?..
— Как? она тебе уж говорила обо мне?..=— Kiamaniere? Ĉu ŝi jam parolis al vi pri mi?
— Не радуйся, однако.=— Ne ĝoju tamen.
Я как-то вступил с нею в разговор у колодца, случайно; третье слово ее было:=Iam mi alparolis ŝin hazarde ĉe la puto; la tria ŝia vorto estis:
«Кто этот господин, у которого такой неприятный тяжелый взгляд? он был с вами, тогда...»=«Kio estas la sinjoro, kiu havas tian malagrablan pezan rigardon? Li estis kun vi, tiam…»
Она покраснела и не хотела назвать дня, вспомнив свою милую выходку.=Ŝi ruĝiĝis kaj ne volis nomi la tagon, memorinte sian ĉarman kondutaĵon.
«Вам не нужно сказывать дня, — отвечал я ей, — он вечно будет мне памятен...»=«Vi ne bezonas diri la tagon, — mi respondis al ŝi: ĝi estos eterne gravurita en mia memoro…»
Мой друг, Печорин! я тебе не поздравляю; ты у нее на дурном замечании...=Amiko mia, Peĉorin! mi ne gratulas vin; vi estas ĉe ŝi en malbona noto…
А, право, жаль! потому что Мери очень мила!..=Kaj vere, bedaŭrinde! Ĉar Mary estas tre ĉarma!
Надобно заметить, что Грушницкий из тех людей, которые, говоря о женщине, с которой они едва знакомы, называют ее моя Мери, моя Sophie, если она имела счастие им понравиться.=Necesas rimarki, ke Gruŝnickij estas de tiuj homoj, kiuj, dirante pri virino, kun kiu estas apenaŭ konataj, nomas ŝinmia Mary, mia Sophie, seŝi havis feliĉon plaĉi al ili.
Я принял серьезный вид и отвечал ему: — Да, она недурна... только берегись, Грушницкий!=Mi akceptis seriozan mienon kaj diris: — Jes, ŝi ne estas hida… Nur gardu vin, Gruŝnickij!
Русские барышни большею частью питаются только платонической любовью, не примешивая к ней мысли о замужестве; а платоническая любовь самая беспокойная.=Rusaj fraŭlinoj plejparte sin nutras nur per platona amo, ne almiksante al ĝi penson pri edziniĝo; kaj platona amo estas la plej sentrankvila.
Княжна, кажется, из тех женщин, которые хотят, чтоб их забавляли; если две минуты сряду ей будет возле тебя скучно, ты погиб невозвратно:=La princidino ŝajnas esti el tiuj virinoj kiuj volas, ke oni ilin amuzu: se du minutojn sinsekve al ŝi estos enue apud vi, vi pereis senretene,
твое молчание должно возбуждать ее любопытство, твой разговор — никогда не удовлетворять его вполне; ты должен ее тревожить ежеминутно;=via silento devas eksciti ŝian scivolemon, via parolo — neniam kontentigu ŝin plene; vi devas alarmi ŝin ĉiuminute;
она десять раз публично для тебя пренебрежет мнением и назовет это жертвой и, чтоб вознаградить себя за это, станет тебя мучить — а потом просто скажет, что она тебя терпеть не может.=dek fojojn ŝi ignoros publike por vi ĉies opinion kaj nomos tion ofero, kaj, por rekompenci sin pro tio, ŝi komencos vin turmenti — kaj poste simple diros, ke ŝi ne povas vin toleri.
Если ты над нею не приобретешь власти, то даже ее первый поцелуй не даст тебе права на второй; она с тобою накокетничается вдоволь, а года через два выйдет замуж за урода, из покорности к маменьке,=Se vi ne akiros potencon super ŝi, do eĉ ŝia unua kiso ne donos al vi rajton al la dua; ŝi satkoketos kun vi, kaj post du-tri jaroj ŝi edziniĝos al hidulo pro obeemo al la patrino,
и станет себя уверять, что она несчастна, что она одного только человека и любила, то есть тебя, но что небо не хотело соединить ее с ним, потому что на нем была солдатская шинель, хотя под этой толстой серой шинелью билось сердце страстное и благородное...=kaj estos certiganta vin, ke ŝi estas malfeliĉa, ke ŝi nur unu homon konis kaj amis, tio estas vin, sed la ĉielo ne volis unuigi ŝin kun li, ĉar li havis soldatan kapoton, kvankam sub la dika griza kapoto batis la koro pasie nobla…
Грушницкий ударил по столу кулаком и стал ходить взад и вперед по комнате.=Gruŝnickij frapis tablon per pugno kaj ekpaŝis tien-reen en la ĉambro.
Я внутренно хохотал и даже раза два улыбнулся, но он, к счастью, этого не заметил.=Mi ridegis interne kaj eĉ du fojojn ridetis, sed li, al mia feliĉo, tion ne rimarkis.
Явно, что он влюблен, потому что стал еще доверчивее прежнего; у него даже появилось серебряное кольцо с чернью, здешней работы: оно мне показалось подозрительным...=Tute evidente, li enamiĝis, ĉar iĝis ankoraŭ pli fidema ol antaŭe; sur lia fingro eĉ aperis arĝenta ringo kun nielaĵo, de loka metilaboro: ĝi ŝajnis al mi suspektinda…
Я стал его рассматривать, и что же?.. мелкими буквами имя Мери было вырезано на внутренней стороне, и рядом — число того дня, когда она подняла знаменитый стакан.=Mi komencis ĝin ekzameni, kaj kion mi vidis?.. Per etaj literoj estis gravuritaj sur interna surfaco la nomo «Mary» kaj apude — la dato, kiam ŝi levis la faman glason.
Я утаил свое открытие; я не хочу вынуждать у него признаний, я хочу, чтобы он сам выбрал меня в свои поверенные, и тут-то я буду наслаждаться...=Mi kaŝis mian malkovron; mi ne volas igi lin konfesi; mi volas, ke li mem elektu min sia konfidato, — kaj tiam mi estos ĝuanta.
........................................................=* * *
Сегодня я встал поздно; прихожу к колодцу — никого уже нет.=Hodiaŭ mi leviĝis malfrue; venis al la puto — jam neniu estis.
Становилось жарко; белые мохнатые тучки быстро бежали от снеговых гор, обещая грозу;=Estis venanta varmego; blankaj vilecaj nuboj rapide kuris de neĝaj montoj, profetante tempeston;
голова Машука дымилась, как загашенный факел; кругом него вились и ползали, как змеи, серые клочки облаков, задержанные в своем стремлении и будто зацепившиеся за колючий его кустарник.=la kapo de Maŝuk fumis, kiel estingita torĉo; ĉirkaŭ ĝi volviĝis kaj rampis, kvazaŭ serpentoj, grizaj flokoj de nuboj, haltigitaj ensiaj streboj kaj kvazaŭ kroĉiĝintaj al la monta arbustaro.
Воздух был напоен электричеством.=La aero estis saturita de elektro.
Я углубился в виноградную аллею, ведущую в грот; мне было грустно.=Mi profundiĝis en vitan aleon, kondukantan al groto; al mi estis malĝoje.
Я думал о той молодой женщине с родинкой на щеке, про которую говорил мне доктор...=Mi pensis pri la juna virino kun survanga belgrajno, pri kiu rakontis al mi la kuracisto…
Зачем она здесь? И она ли? И почему я думаю, что это она? и почему я даже так в этом уверен?=Kial ŝi estas ĉi tie? Kaj ĉu estas ŝi? Kaj kial mi opinias, ke estas ŝi? Kaj kial mi eĉ certas pri tio?
Мало ли женщин с родинками на щеках?=Ĉu malmultaj virinoj havas belgrajnon survange?
Размышляя таким образом, я подошел к самому гроту.=Tiamaniere meditante mi alpaŝis al la groto.
Смотрю: в прохладной тени его свода, на каменной скамье сидит женщина, в соломенной шляпке, окутанная черной шалью, опустив голову на грудь; шляпка закрывала ее лицо.=Kaj ekvidis, ke en malvarma ombro de ĝia volbo, sur ŝtona benko sidas virino kun pajla ĉapelo, volvita en nigra ŝalo, mallevinte la kapon brusten, la ĉapelo kovris ŝian vizaĝon.
Я хотел уже вернуться, чтоб не нарушить ее мечтаний, когда она на меня взглянула.=Mi jam volis reveni por ne rompi ŝiajn revojn, kiam ŝi ĵetis rigardon al mi.
— Вера! — вскрикнул я невольно.=— Vera! — mi ekkriis senintence.
Она вздрогнула и побледнела.=Ŝi ektremis kaj paliĝis.
— Я знала, что вы здесь, — сказала она.=— Mi sciis, ke vi estas ĉi tie, — ŝi diris.
Я сел возле нее и взял ее за руку.=Mi sidiĝis apud ŝi kaj prenis ŝian manon.
Давно забытый трепет пробежал по моим жилам при звуке этого милого голоса;=Delonge forgesita tremeto trakuris miajn tendenojn ĉe la sono de l’ kara voĉo;
она посмотрела мне в глаза своими глубокими и спокойными глазами; в них выражалась недоверчивость и что-то похожее на упрек.=ŝi rigardis en miajn okulojn per siaj profundaj kaj trankvilaj okuloj: en ili estis esprimita nefidemo kaj io simila al riproĉo.
— Мы давно не видались, — сказал я.=— Ni delonge ne intervidiĝis, — mi diris.
— Давно, и переменились оба во многом!=— Delonge, kaj ambaŭ ŝanĝiĝis en multo!
— Стало быть, уж ты меня не любишь?..=— Do, vi jam ne amas min?..
— Я замужем! — сказала она.=— Mi edziniĝis!.. — ŝi diris.
— Опять?=— Denove?
Однако несколько лет тому назад эта причина также существовала, но между тем...=Sed ja antaŭ kelkaj jaroj ankaŭ ekzistis tiu kaŭzo, kaj tamen…
Она выдернула свою руку из моей, и щеки ее запылали.=Ŝi ŝirtiris sian manon el la mia, kaj ŝiaj vangoj ardis.
— Может быть, ты любишь своего второго мужа?..=— Eble vi amas la duan edzon?..
Она не отвечала и отвернулась.=Ŝi ne respondis kaj forturnis sin.
— Или он очень ревнив?=— Aŭ li estas tre ĵaluza?
Молчание.=Silento.
— Что ж?=— Kiel do?
Он молод, хорош, особенно, верно, богат, и ты боишься...=Li estas juna, bona, precipe, verŝajne, riĉa, kaj vi timas…
— я взглянул на нее и испугался; ее лицо выражало глубокое отчаянье, на глазах сверкали слезы.=— Mi rigardis ŝin kaj ektimis; ŝia vizaĝo esprimis profundan malesperon, sur la okuloj brilis larmoj.
— Скажи мне, — наконец прошептала она, — тебе очень весело меня мучить?=— Diru al mi, — fine ŝi flustris, — ĉu al vi estas tre gaje turmenti min?
Я бы тебя должна ненавидеть.=Mi devus malami vin.
С тех пор как мы знаем друг друга, ты ничего мне не дал, кроме страданий...=Ekde kiam ni konas unu la alian, vi nenion donis al mi, krom suferojn…
— Ее голос задрожал, она склонилась ко мне и опустила голову на грудь мою.=— Ŝia voĉo ektremis, ŝi kliniĝis al mi kaj mallevis la kapon al mia brusto.
«Может быть, — подумал я, — ты оттого-то именно меня и любила: радости забываются, а печали никогда...»=«Eble, — mi pensis, — vi ĝuste pro tio amis min: la ĝojoj estas forgesataj, sed la angoroj neniam…»
Я ее крепко обнял, и так мы оставались долго.=Mi brakumis ŝin forte, kaj tiel ni restis longe.
Наконец губы наши сблизились и слились в жаркий, упоительный поцелуи; ее руки были холодны как лед, голова горела.=Fine niaj lipoj proksimiĝis kaj kunfandiĝis en ardan, ebriigan kison; ŝiaj manoj estis malvarmaj kvazaŭ glacio, la kapo febris.
Тут между нами начался один из тех разговоров, которые на бумаге не имеют смысла, которых повторить нельзя и нельзя даже запомнить: значение звуков заменяет и дополняет значение слов, как в итальянской опере.=Tiam inter ni komenciĝis unu el tiuj paroloj, kiuj ne havas sencon surpapere, kiujn oni ne povas ripeti kaj eĉ rememori: signifo de sonoj anstataŭas kaj suplementas signifon de vortoj, kiel en itala opero.
Она решительно не хочет, чтоб я познакомился с ее мужем — тем хромым старичком, которого я видел мельком на бульваре: она вышла за него для сына.=Ŝi firme ne volas, ke mi konatiĝu kun ŝia edzo — tiu lama maljunulo, kiun mi vidis pretere en la bulvardo: ŝi edziniĝis al li pro la filo.
Он богат и страдает ревматизмами.=Li estas riĉa kaj suferas reŭmatismon.
Я не позволил себе над ним ни одной насмешки: она его уважает, как отца, — и будет обманывать, как мужа...=Mi permesis al mi neniun mokon pri li: ŝi estimas lin kvazaŭ la patron — kaj trompos, kiel edzon…
Странная вещь сердце человеческое вообще, и женское в особенности!=Stranga aĵo estas la koro de l’ homo, kaj precipe tiu de la ino!
Муж Веры, Семен Васильевич Г...в, дальний родственник княгини Лиговской.=La edzo de Vera, Semjon Vasiljeviĉ G., estas malproksima parenco de la princino Ligovskaja.
Он живет с нею рядом; Вера часто бывает у княгини; я ей дал слово познакомиться с Лиговскими и волочиться за княжной, чтоб отвлечь от нее внимание.=Li loĝas apud ŝi; Vera estas ofta gasto de l’ princino; mi promesis konatiĝi kun Ligovskaja’j, amindumi la princidinon por deviigi atenton de ŝi.
Таким образом, мои планы нимало не расстроились, и мне будет весело... Весело!..=Tiamaniere miaj planoj neniom malaranĝiĝis, kaj al mi estos gaje… Gaje!
Да, я уже прошел тот период жизни душевной, когда ищут только счастия, когда сердце чувствует необходимость любить сильно и страстно кого-нибудь,=Jes, mi jam postlasis la periodon de la anima vivo, kiam oni serĉas nur feliĉon, kiam la koro sentas bezonon forte kaj pasie ami iun;
— теперь я только хочу быть любимым, и то очень немногими; даже мне кажется, одной постоянной привязанности мне было бы довольно: жалкая привычка сердца!..=nun mi volas nur esti amata, amata de tre nemultaj; al mi ŝajnas eĉ, ke por mi sufiĉus nur unu konstanta amo: mizera kutimo de l’ koro.
Однако мне всегда было странно: я никогда не делался рабом любимой женщины; напротив я всегда приобретал над их волей и сердцем непобедимую власть, вовсе об этом не стараясь.=Tamen unu afero al mi ĉiam estis stranga: mi neniam iĝis sklavo de l’ amata virino; male, mi ĉiam akiris nevenkeblan potencon super ties volo kaj koro, tute ne penante por tio.
Отчего это?=Pro kio do?
— оттого ли что я никогда ничем очень не дорожу и что они ежеминутно боялись выпустить меня из рук?=ĉu pro tio, ke mi neniam ion aprezas, kaj ke ili ĉiuminute timis ellasi min el la manoj?
или это — магнетическое влияния сильного организма?=aŭ tio estas magneta influo de forta organismo?
или мне просто не удавалось встретить женщину с упорным характером?=aŭ mi simple ne prosperis renkonti virinon kun persista karaktero?
Надо признаться, что я точно не люблю женщин с характером: их ли это дело!..=Necesas konfesi, ke mi, ĝuste, ne ŝatas virinojn kun karaktero: ĉu tio estas ilia afero!..
Правда, теперь вспомнил: один раз, один только раз я любил женщину с твердой волей, которую никогда не мог победить...=Tamen vere, nun mi rememoris, ke unu fojon, nur unusolan fojon mi amis la virinon kun firma volo, kiun mi neniam povis venki…
Мы расстались врагами, — и то, может быть, если б я ее встретил пятью годами позже, мы расстались бы иначе...=Ni disiĝis kiel malamikoj, sed se mi renkontus ŝin je kvin jaroj pli malfrue, povus okazi, ke ni disiĝus aliel…
Вера больна, очень больна, хотя в этом и не признается, я боюсь, чтобы не было у нее чахотки или той болезни, которую называют fievre lente — болезнь не русская вовсе, и ей на нашем языке нет названия.=Vera estas malsana, tre malsana, kvankamŝi ne konfesas tion; mi timas, ke ŝi havas ftizon aŭ suferas pro la malsano, kiun oni nomas «fiévre lente»[11]— malsano tute ne rusa, kaj en nia lingvo ĝi ne havas nomon.
Гроза застала нас в гроте и удержала лишних полчаса.=La tempesto trafis nin en la groto kaj detenis ankoraŭ duonan horon.
Она не заставляла меня клясться в верности, не спрашивала, любил ли я других с тех пор, как мы расстались...=Ŝi ne devigis min ĵuri fidelecon, ne demandis, ĉu mi amis aliujn de kiam ni disiĝis…
Она вверилась мне снова с прежней беспечностью, — я ее не обману; она единственная женщина в мире, которую я не в силах был бы обмануть.=Ŝi konfidis sin al mi denove kun la estinta senzorgemo, kaj mi ŝin ne trompos: ŝi estis la sola virino en la mondo, kiun mi ne kapablas trompi.
Я знаю, мы скоро разлучимся опять и, может быть, на веки: оба пойдем разными путями до гроба; но воспоминание о ней останется неприкосновенным в душе моей;=Mi scias, ke ni baldaŭ denove disiĝos kaj,povas esti, por ĉiam: ni ambaŭ iros malsamajn vojojn al tombo, sed la rememoro pri ŝi restos netuŝebla en mia animo.
я ей это повторял всегда и она мне верит, хотя говорит противное.=Mi ĉiam ripetis tion al ŝi, kaj ŝi kredas min, kvankam ŝi diras la malon.
Наконец мы расстались; я долго следил за нею взором, пока ее шляпка не скрылась за кустарниками и скалами.=Fine ni disiĝis. Mi longe sekvis ŝin per rigardo, ĝis ŝia ĉapelo malaperis post arbustaro kaj rokoj.
Сердце мое болезненно сжалось, как после первого расставания.=Koro mia dolore kunpremiĝis kiel post la unua disiĝo.
О, как я обрадовался этому чувству!=Ho, kiel mi ekĝojis pro tiu sento!
Уж не молодость ли с своими благотворными бурями хочет вернуться ко мне опять, или это только ее прощальный взгляд, последний подарок — на память?..=Ĉu tio ne estas la juneco, kiu volas reveni denove kun ĉiuj siaj bonkreaj ŝtormoj, aŭ tio estas nur ĝia adiaŭa rigardo, la lasta donaco — por memoro?..
А смешно подумать, что на вид я еще мальчик: лицо хотя бледно, но еще свежо; члены гибки и стройны; густые кудри вьются, глаза горят, кровь кипит...=Ridindas pensi, ke de ekstere mi estas ankoraŭ knabo, kvankam la vizaĝo palas, tamen ĝi estas ankoraŭ freŝa, la membroj fleksaj kaj sveltaj densaj haroj bukliĝas, la okuloj brilas, la sango bolas…
Возвратясь домой, я сел верхом и поскакал в степь;=Reveninte hejmen, mi surseliĝis kaj galopis en stepon.
я люблю скакать на гояччей лошади по высокой траве, против пустынного ветра;=Mi ŝatas galopi sur arda ĉevalo meze de alta herbo, kontraŭ dezerta vento;
с жадностью глотаю я благовонный воздух и устремляю взоры в синюю даль, стараясь уловить туманные очерки предметов, которые ежеминутно становятся все яснее и яснее.=avide mi sorbas belaroman aeron kaj strebas per la rigardo en bluan foron, penante kapti nebulajn siluetojn de objektoj, kiuj kun ĉiu minuto iĝas pli kaj pli klaraj.
Какая бы горесть ни лежала на сердце, какое бы беспокойство ни томило мысль, все в минуту рассеется; на душе станет легко, усталость тела победит тревогу ума.=Kio ajn kuŝu surkore, kiu ajna sentrankvilo kunpremu la penson, ĉio distriĝas dum unu minuto; la animo iĝos facila, laco de l’ korpo venkos alarmon de menso.
Нет женского взора, которого бы я не забыл при виде кудрявых гор, озаренных южным солнцем, при виде голубого неба или внимая шуму потока, падающего с утеса на утес.=Ne ekzistas virina rigardo, kiun mi ne forgesus, vidante vilajn montojn sub la suda suno, bluan ĉielon aŭ aŭdante bruon de fonto, falanta de unu roko al alia.
Я думаю, казаки, зевающие на своих вышках, видя меня скачущего без нужды и цели, долго мучились этой загадкой, ибо, верно, по одежде приняли меня за черкеса.=Mi pensas, ke la kozakoj, gapantaj sur siaj observ-turoj, vidinte min, galopantan sen bezono kaj celo longe sin turmentis per la enigmo,ĉar verŝajne laŭ la vesto oni opiniis min ĉerkeso[12].
Мне в самом деле говорили, что в черкесском костюме верхом я больше похож на кабардинца, чем многие кабардинцы.=Efektive oni diris al mi, ke en ĉerkesa kostumo rajde mi similas kabardon pli ol multaj kabardoj.
И точно, что касается до этой благородной боевой одежды, я совершенный денди:=Kaj ĝuste, kio koncernas tiun noblan batal-veston, mi estas plena dando:
ни одного галуна лишнего; оружие ценное в простой отделке, мех на шапке не слишком длинный, не слишком короткий; ноговицы и черевики пригнаны со всевозможной точностью; бешмет белый, черкеска темно-бурая.=neniu superflua pozumento, valora armilo en simpla prilaboro, felo de l’ ĉapo ne tro longhara, ne tro mallonghara; gamaŝoj kaj ŝuoj estas adaptitaj kun plej ebla precizeco; blanka beŝmeto[13], malhelbrunaĉerkesa mantelo.
Я долго изучал горскую посадку: ничем нельзя так польстить моему самолюбию, как признавая мое искусство в верховой езде на кавказский лад.=Mi longe studis selsidon de montaranoj: per nenio oni povas pli flati mian memestimon, ol per agnosko de mia arto rajdi laŭ la kaŭkaza maniero.
Я держу четырех лошадей: одну для себя, трех для приятелей, чтоб не скучно было одному таскаться по полям;=Mi tenas kvar ĉevalojn: unu por mi, tri por amikoj, por ne estu enue troti sola tra kamparoj.
они берут моих лошадей с удовольствием и никогда со мной не ездят вместе.=Ili plezure prenas miajn ĉevalojn, sed neniam rajdas kune kun mi.
Было уже шесть часов пополудни, когда вспомнил я, что пора обедать; лошадь моя была измучена; я выехал на дорогу, ведущую из Пятигорска в немецкую колонию, куда часто водяное общество ездит en piquenique 6.=Estis jam la sesa posttagmeze, kiam mi rememoris, ke estas tempo tagmanĝi: mia ĉevalo estis lacega; mi rajdis al la vojo kondukanta el Pjatigorsko al la germana kolonio[14], kien ofte la akva societo veturas pikniki.
Дорога идет, извиваясь между кустарниками, опускаясь в небольшие овраги, где протекают шумные ручьи под сенью высоких трав; кругом амфитеатром возвышаются синие громады Бешту, Змеиной, Железной и Лысой горы.=La vojo serpentumas inter arbustoj, malsupreniĝante en negrandajn ravinojn, kie fluas bruaj riveretoj sub ombro de altaj herboj; ĉirkaŭe amfiteatras altaj bluaj blokegoj de Beŝtu, Serpenta, Fera kaj Kalva montoj.
Спустясь в один из таких оврагов, называемых на здешнем наречии балками, я остановился, чтоб напоить лошадь;=Descendinte en unu el similaj ravinoj, nomataj en loka lingvaĵo «balkoj», mi haltis por trinkigi la ĉevalon.
в это время показалась на дороге шумная и блестящая кавалькада: дамы в черных и голубых амазонках, кавалеры в костюмах, составляющих смесь черкесского с нижегородским; впереди ехал Грушницкий с княжною Мери.=Dum la tempo montriĝis survoje brua kaj brila kavalkado; sinjorinoj en nigraj kaj bluaj amazon-roboj, la kavaliroj en kostumoj, formantajmiksaĵon de ĉerkesa kaj niĵni-novgoroda[15]; en la kapo de l’ grupo rajdis Gruŝnickij kun la princidino Mary.
Дамы на водах еще верят нападениям черкесов среди белого дня; вероятно, поэтому Грушницкий сверх солдатской шинели повесил шашку и пару пистолетов:=La akvaj sinjorinoj ankoraŭ kredas atakojn de ĉerkesoj meze de la hela tago: evidente pro tio Gruŝnickij super la soldata kapoto pendigis sabron kaj paron da pistoloj.
он был довольно смешон в этом геройском облечении.=Li estis sufiĉe ridinda en sia heroa vesto.
Высокий куст закрывал меня от них, но сквозь листья его я мог видеть все и отгадать по выражениям их лиц, что разговор был сентиментальный.=La alta arbusto ŝirmis min de ili, sed tra ĝia foliaro mi povis ĉion vidi kaj diveni laŭ esprimo de iliajvizaĝoj, ke ilia konversacio estas sentimentala.
Наконец они приблизились к спуску;=Fine ili proksimiĝis al la descenda vojo.
Грушницкий взял за повод лошадь княжны, и тогда я услышал конец их разговора:=Gruŝnickij prenis bridon de l’ princidina ĉevalo kaj tiam mi ekaŭdis la finajn vortojn de ilia konversacio.
— И вы целую жизнь хотите остаться на Кавказе? — говорила княжна.=— Kaj ĉu la tutan vivon vi volas resti en Kaŭkazo? — diris la princidino.
— Что для меня Россия! — отвечал ее кавалер,=— Kio estas por mi Ruslando? — respondis ŝia kavaliro.
— страна, где тысячи людей, потому что они богаче меня, будут смотреть на меня с презрением, тогда как здесь — здесь эта толстая шинель не помешала моему знакомству с вами...=— La lando, kie miloj da homoj rigardos min kun malestimo, ĉar ili estas pli riĉaj ol mi, dum ĉi tie — la dika kapoto ne malhelpis al mia konatiĝo kun vi…
— Напротив... — сказала княжна, покраснев.=— Kontraŭe… — diris la princidino, ruĝiĝante.
Лицо Грушницкого изобразило удовольствие.=La vizaĝo de Gruŝnickij bildigis plezuron.
Он продолжал: — Здесь моя жизнь протечет шумно, незаметно и быстро, под пулями дикарей, и если бы бог мне каждый год посылал один светлый женский взгляд, один, подобный тому...=Li daŭrigis: — Ĉi tie mia vivo fluos brue, nerimarkate kaj rapide, sub kugloj de sovaĝuloj, kaj se dio sendus al mi ĉiujare unu belan virinan rigardon similan al tiu…
В это время они поравнялись со мной; я ударил плетью по лошади и выехал из-за куста...=Dum la tempo ili atingis min, mi skurĝis la ĉevalon kaj elrajdis el-post la arbusto…
— Mon Dieu, un Circassien!.. 7 — вскрикнула княжна в ужасе.=—Mon dieu, un Circassien!..[16]
Чтоб ее совершенно разуверить, я отвечал по-французски, слегка наклонясь:=Porŝin solene trankviligi, mi respondis france, iom kliniĝinte:
— Ne craignez rien, madame, — je ne suis pas plus dangereux que votre cavalier 8.=—Ne craignez rien, madame, je ne suis pas plus dangereux que votre cavalier.[17]
Она смутилась, — но отчего? от своей ошибки или оттого, что мой ответ ей показался дерзким?=Ŝi konfuziĝis, sed kial? pro sia eraro, aŭ pro tio, ke mia respondo ŝajnis al ŝi aroga?
Я желал бы, чтоб последнее мое предположение было справедливо.=Mi dezirus, ke la lasta supozo estu ĝusta.
Грушницкий бросил на меня недовольный взгляд.=Gruŝnickij lancis al mi malkontentan rigardon.
Поздно вечером, то есть часов в одиннадцать, я пошел гулять по липовой аллее бульвара.=Malfrue vespere, tio estas ĉirkaŭ la dek-unua, mi iris promeni al la tilia aleo de l’ bulvardo.
Город спал, только в некоторых окнах мелькали огни.=La urbo dormis, nur en kelkaj fenestroj flagris flamoj.
С трех сторон чернели гребни утесов, отрасли Машука, на вершине которого лежало зловещее облачко;=De tri flankoj nigris krestoj de rokoj, disbranĉaĵoj de Maŝuk, sur kies pinto kuŝis misaŭgura nubeto.
месяц подымался на востоке; вдали серебряной бахромой сверкали снеговые горы.=La luno estis supreniĝanta en la oriento, malproksime perlis per arĝenta franĝo la neĝaj montoj.
Оклики часовых перемежались с шумом горячих ключей, спущенных на ночь.=Intervokiĝoj de sentineloj alternis kun bruo de varmaj fontoj, ellasitaj por nokto.
Порою звучный топот коня раздавался по улице, сопровождаемый скрыпом нагайской арбы и заунывным татарским припевом.=De tempo al tempo sonora hufofrapo aŭdiĝis en la strato, akompane de knaro de nagaja[18]ĉaro kaj monotona tatara ĉantado.
Я сел на скамью и задумался...=Mi sidiĝis sur benkon kaj mergiĝis en mediton…
Я чувствовал необходимость излить свои мысли в дружеском разговоре... но с кем?=Mi sentis neceson elverŝi miajn pensojn en amika konversacio… sed kun kiu?
«Что делает теперь Вера?» — думал я...=Kion nun faras Vera? pensis mi…
Я бы дорого дал, чтоб в эту минуту пожать ее руку.=Trezorojn mi donus por premi ŝian manon en tiu minuto.
Вдруг слышу быстрые и неровные шаги...=Subite mi aŭdis rapidajn nervajn paŝojn…
Верно, Грушницкий... Так и есть!=Verŝajne Gruŝnickij… Jes, ĝuste tiel!
— Откуда?=— De kie?
— От княгини Лиговской, — сказал он очень важно.=— De l’ princino Ligovskaja, — li diris tre grave.
— Как Мери поет!..=— Kiel Mary kantas!
— Знаешь ли что? — сказал я ему, — я пари держу, что она не знает, что ты юнкер; она думает, что ты разжалованный...=— Ĉu vi scias? — mi diris al li. — Mi vetas, ke ŝi ne scias, ke vi estas signojunkro; ŝi pensas, ke vi estas sengradigito…
— Может быть!=— Povas esti!
Какое мне дело!.. — сказал он рассеянно.=Ĉu por mi tio gravas!.. — li diris distrite.
— Нет, я только так это говорю...=— Ne, mi tion diras nur tiel…
— А знаешь ли, что ты нынче ее ужасно рассердил?=— Sed ĉu vi scias, ke vi ŝin hodiaŭ terure kolerigis?
Она нашла, что это неслыханная дерзость; я насилу мог ее уверить, что ты так хорошо воспитан и так хорошо знаешь свет, что не мог иметь намерение ее оскорбить;=Ŝi trovis, ke tio estis neordinara arogaĵo; mi apenaŭ sukcesis kredigi ŝin, ke vi estas tiel bone edukita kaj tiel bone konas la mondon, ke vi ne povis havi intencon ofendi ŝin.
она говорит, что у тебя наглый взгляд, что ты, верно, о себе самого высокого мнения.=Ŝi diras, ke vi havas insolentan rigardon, ke vi, evidente, havas plej moŝtecan opinion pri vi mem.
— Она не ошибается... А ты не хочешь ли за нее вступиться?=— Ŝi ne eraras… Kaj ĉu vi ne volas defendi ŝin?
— Мне жаль, что не имею еще этого права...=— Al mi estas domaĝe, mi ne havas tiun rajton…
— О-го! — подумал я, — у него, видно, есть уже надежды...»=«Oh-ho! — mi pensis, — evidente li jam havas la esperojn…»
— Впрочем, для тебя же хуже, — продолжал Грушницкий, — теперь тебе трудно познакомиться с ними, — а жаль!=— Cetere, estas ĝuste por vi pli malbone, — daŭrigis Gruŝnickij, — nun estos al vi malfacile konatiĝi kun ili, — kaj tre domaĝe!
это один из самых приятных домов, какие я только знаю...=Ĝi estas unu el la plej agrablaj hejmoj, kiujn mi scias.
Я внутренно улыбнулся.=Interne mi ekridetis.
— Самый приятный дом для меня теперь мой, — сказал я, зевая, и встал, чтоб идти.=— La plej agrabla hejmo por mi nun estas la mia, — mi diris oscedante kaj stariĝis por ekiri.
— Однако признайся, ты раскаиваешься?..=— Tamen konfesu, ke vi pentas.
— Какой вздор! если я захочу, то завтра же буду вечером у княгини...=— Kia stultaĵo! Se mi volos, mi morgaŭ estos ĉe la princino.
— Посмотрим... — Даже, чтоб тебе сделать удовольствие, стану волочиться за княжной...=— Ni vidos… — Eĉ por fari al vi plezuron, mi amindumos la princidinon…
— Да, если она захочет говорить с тобой...=— Jes, se ŝi volos paroli kun vi…
— Я подожду только той минуты, когда твой разговор ей наскучит... Прощай!..=— Mi nur atendos la minuton, kiam via parolo iĝos por ŝi enua… Adiaŭ!..
— А я пойду шататься, — я ни за что теперь не засну...=— Kaj mi iros vagi… Mi nun neniamaniere endormiĝos…
Послушай, пойдем лучше в ресторацию, там игра...=Aŭskultu, ni iru prefere en la restoracion, tie oni ludas…
мне нужны нынче сильные ощущения...=Mi bezonas hodiaŭ fortajn impresojn…
— Желаю тебе проиграться...=— Mi deziras al vi malgajni ĝisfunde…
Я пошел домой.=Mi iris hejmen.
21-го мая=La 21an de majo.
Прошла почти неделя, а я еще не познакомился с Лиговскими.=Pasis preskaŭ tuta semajno, sed mi ankoraŭ ne konatiĝis kun Ligovskaja’j.
Жду удобного случая.=Mi atendas favoran okazon.
Грушницкий, как тень, следует за княжной везде; их разговоры бесконечны: когда же он ей наскучит?..=Gruŝnickij, kvazaŭ ombro, sekvas ĉie la princidinon; iliaj konversacioj senfinas: kiam do li ŝin sattedos?..
Мать не обращает на это внимания, потому что он не жених.=La patrino ne atentas tion, ĉar li ne estas «fianĉo».
Вот логика матерей!=Jen la logiko de l’ patrino!
Я подметил два, три нежных взгляда, — надо этому положить конец.=Mi rimarkis du, tri tenerajn rigardojn, — necesas ĉesigi ĉion ĉi.
Вчера у колодца в первый раз явилась Вера...=Hieraŭ ĉe la puto unuafoje venis Vera…
Она, с тех пор как мы встретились в гроте, не выходила из дома.=De la tago, kiam ni intervidiĝis en la groto, ŝi ne eliras el la hejmo.
Мы в одно время опустили стаканы, и, наклонясь, она мне сказала шепотом: — Ты не хочешь познакомиться с Лиговскими?..=Ni samtempe mergis niajn glasojn kaj, sin klininte, ŝi flustris al mi: — Vi ne volas konatiĝi kun Ligovskaja’j!..
Мы только там можем видеться... Упрек! скучно!=Ni povas intervidiĝi nur tie… Riproĉo!.. enue!
Но я его заслужил... Кстати: завтра бал по подписке в зале ресторации, и я буду танцевать с княжной мазурку.=Sed mi ĝin meritis… Alloke: morgaŭ estos balo laŭ abono en la salono de l’ restoracio, kaj mi dancos mazurkon kun la princidino.
22-го мая=La 22an de majo.
Зала ресторации превратилась в залу Благородного собрания.=La salono de l’ restoracio transformiĝis en halon de nobela kunveno.
В девять часов все съехались.=Je la naŭa horo ĉiuj kunveturis.
Княгиня с дочерью явилась из последних; многие дамы посмотрели на нее с завистью и недоброжелательством, потому что княжна Мери одевается со вкусом.=La princino kun la filino aperis inter la lastaj: multaj sinjorinoj rigardis ŝin kun envio kaj malfavoremo, ĉar la princidino Mary sin vestas kun gusto.
Те, которые почитают себя здешними аристократками, утаив зависть, примкнулись к ней.=Tiuj, kiuj konsideras sin lokaj aristokratinoj, kaŝinte envion aliĝis al ŝi.
Как быть?=Ĉu povas esti aliel?
Где есть общество женщин — там сейчас явится высший и низший круг.=Kie estas virina societo, tuj aperas supera kaj malsupera rondoj.
Под окном, в толпе народа, стоял Грушницкий, прижав лицо к стеклу и не спуская глаз с своей богини;=Sub la fenestro, en amaso de popolo, staris Gruŝnickij, sin preminte per la vizaĝo al vitro kaj ne formetante la okulojn de sia diino.
она, проходя мимо, едва приметно кивнула ему головой.=Preterirante, ŝi apenaŭ salutis lin kapkline.
Он просиял, как солнце...=Li ekbrilis kvazaŭ la suno…
Танцы начались польским; потом заиграли вальс.=La dancoj komenciĝis per la pola; poste eksonis valso.
Шпоры зазвенели, фалды поднялись и закружились.=Spronoj ektintis, faldoj leviĝis kaj ekkaruselis.
Я стоял сзади одной толстой дамы, осененной розовыми перьями; пышность ее платья напоминала времена фижм, а пестрота ее негладкой кожи — счастливую эпоху мушек из черной тафты.=Mi staris post dika sinjorino, nimbita per rozaj plumoj, la pompeco deŝia robo memorigis la tempojn de krinolinoj, kaj la bunteco de ŝia malglata haŭto — la feliĉan epokon de nigraj muŝetoj el tafto.
Самая большая бородавка на ее шее прикрыта была фермуаром.=La plej granda veruko sur ŝia kolo estis ŝirmita per kolĉeno.
Она говорила своему кавалеру, драгунскому капитану:=Ŝi diris al sia kavaliro, dragona kapitano.
— Эта княжна Лиговская пренесносная девчонка!=— Tiu ĉi princidino Ligovskaja estas netolerebla knabinaĉo!
Вообразите, толкнула меня и не извинилась, да еще обернулась и посмотрела на меня в лорнет...=Imagu, ke ŝi puŝis min kaj eĉ ne petis pardonon, kaj ankoraŭ sin turnis kaj rigardis min tra la lorneto…
C`est impayable!..=C’est impayable!..[19]
9 И чем она гордится?=Kaj pri kio ŝi fanfaronas?
Уж ее надо бы проучить...=Oni nepre devus doni al ŝi bonan lecionon…
— За этим дело не станет! — отвечал услужливый капитан и отправился в другую комнату.=— Nu, tion plenumi estas bagatela afero! — respondis la komplezema kapitano kaj sin direktis en alian ĉambron.
Я тотчас подошел к княжне, приглашая ее вальсировать, пользуясь свободой здешних обычаев, позволяющих танцевать с незнакомыми дамами.=Mi tuj alpaŝis al la princidino, invitante ŝin al valso, uzante liberon de ĉi-tieaj moroj, permesantaj danci kun nekonataj sinjorinoj.
Она едва могла принудить себя не улыбнуться и скрыть свое торжество;=Ŝi apenaŭ povis igi sin ne rideti kaj kaŝi sian triumfon.
ей удалось, однако, довольно скоро принять совершенно равнодушный и даже строгий вид:=Tamen sufiĉe baldaŭ ŝi prosperis preni tute indiferentan kaj eĉ severan aspekton.
она небрежно опустила руку на мое плечо, наклонила слегка головку набок, и мы пустились.=Ŝi neglekte metis manon sur mian ŝultron, ete klinis la kapon flanken, kaj ni startis.
Я не знаю талии более сладострастной и гибкой!=Mi ne sciis talion pli dolĉan kaj fleksan!
Ее свежее дыхание касалось моего лица; иногда локон, отделившийся в вихре вальса от своих товарищей, скользил по горящей щеке моей...=Ŝia freŝa spiro tuŝis mian vizaĝon; kelkiam buklo, disiĝinta en turbovento de valso for de siaj kunuloj glitis laŭ mia ardanta vango…
Я сделал три тура. (Она вальсирует удивительно хорошо).=Ni faris tri rondojn. (Ŝi valsas mirinde bone.)
Она запыхалась, глаза ее помутились, полураскрытые губки едва могли прошептать необходимое: «Merci, monsieur» 10.=Ŝi anhelis, ŝiaj okuloj malbrilis, ŝiaj duonfermitaj lipoj apenaŭ povis flustri la necesan:«Merci, monsieur»[20].
После нескольких минут молчания я сказал ей, приняв самый покорный вид:=Post kelkaj minutoj da silento mi diris al ŝi, akceptinte plej humilan aspekton:
— Я слышал, княжна, что, будучи вам вовсе незнаком, я имел уже несчастье заслужить вашу немилость...=— Mi aŭdis, princidino, ke tute nekonate de vi, mi jam havis malfeliĉon ricevi vian malkontenton…
что вы меня нашли дерзким... неужели это правда?=ke vi trovis min aroga… Ĉu vere?
— И вам бы хотелось теперь меня утвердить в этом мнении? — отвечала она с иронической гримаской, которая, впрочем, очень идет к ее подвижной физиономии.=— Ĉu vi nun volas firmigi min en la opinio? — ŝi respondis kun ironia grimaceto, cetere tre konvena al ŝia moviĝema fizionomio.
— Если я имел дерзость вас чем-нибудь оскорбить, то позвольте мне иметь еще большую дерзость просить у вас прощения...=— Se mi havis arogon iel ofendi vin, permesu al mi havi ankoraŭ pli grandan arogon, peti vian pardonon…
И, право, я бы очень желал доказать вам, что вы насчет меня ошибались...=Vere, mi volus pruvi, ke vi eraris rilate min…
— Вам это будет довольно трудно...=— Tio estos por vi sufiĉe malfacile…
— Отчего же?=— Kial do?..
— Оттого, что вы у нас не бываете, а эти балы, вероятно, не часто будут повторяться.=— Ĉar vi ne vizitas nin, kaj la baloj, verŝajne ne ofte estos ripetataj.
«Это значит, — подумал я, — что их двери для меня навеки закрыты».=«Tio signifas, — mi pensis, — ke ilia pordo estos eterne fermita por mi».
— Знаете, княжна, — сказал я с некоторой досадой, — никогда не должно отвергать кающегося преступника: с отчаяния он может сделаться еще вдвое преступнее... и тогда...=— Ĉu vi scias, princidino, — mi diris kun ioma ĉagreno, — oni neniam devas ignori la pentantan krimulon: pro malespero li povas fari duoble pli gravan krimon… kaj tiam…
Хохот и шушуканье нас окружающих заставили меня обернуться и прервать мою фразу.=Rido kaj flustraĉo de ĉirkaŭantoj igis min turniĝi kaj interrompi mian frazon.
В нескольких шагах от меня стояла группа мужчин, и в их числе драгунский капитан, изъявивший враждебные намерения против милой княжны;=Je kelkaj paŝoj de ni staris grupo da viroj kaj inter ili la dragona kapitano, espriminta pretecon iniciati malamikan atencon kontraŭ la ĉarma princidino.
он особенно был чем-то очень доволен, потирал руки, хохотал и перемигивался с товарищами.=Li estis precipe kontenta pri io, frotis la manojn, ridegis kaj palpebrumis al kamaradoj.
Вдруг из среды их отделился господин во фраке с длинными усами и красной рожей и направил неверные шаги свои прямо к княжне: он был пьян.=Subite el ilia medio apartiĝis sinjoro en frako kun longaj lipharoj kaj ruĝa vizaĝaĉo kaj direktis necertajn paŝojn rekte al la princidino: li estis ebria.
Остановясь против смутившейся княжны и заложив руки за спину, он уставил на нее мутно-серые глаза и произнес хриплым дишкантом:=Stariĝinte kontraŭ la konfuzita princidino, kun la brakoj dorse, li gapis al ŝi per siaj grizaj malbrilaj okuloj kaj prononcis raŭkadiskante:
— Пермете... 11 ну, да что тут!..=— Permete’…[21] nu kion do!..
просто ангажирую вас на мазурку...=mi simple invitas vin al mazurko.
— Что вам угодно?=— Kion vi bonvolas?
— произнесла она дрожащим голосом, бросая кругом умоляющий взгляд.=— ŝi prononcis tremvoĉe, ĵetante petegan rigardon ĉirkaŭen.
Увы! ее мать была далеко, и возле никого из знакомых ей кавалеров не было; один адьютант, кажется, все это видел, да спрятался за толпой, чтоб не быть замешану в историю.=Ve! Ŝia patrino estis malproksime, kaj apude estis neniu el ŝiaj konataj kavaliroj; ŝajnas, ke unu adjutanto ĉion ĉi vidis, sed li kaŝis sin post la amason por ne esti enmiksita en historion.
— Что же? — сказал пьяный господин, мигнув драгунскому капитану, который ободрял его знаками, — разве вам не угодно?..=— Kio do? — diris la ebria sinjoro, palpebrumante al la dragona kapitano, kiu persigne kuraĝigis lin. — Ĉu vi ne bonvolos?..
Я таки опять имею честь вас ангажировать pour mazure...=Mi tamen ripete havas la honoron inviti vin pourmazure…[22]
12 Вы, может, думаете, что я пьян?=Eble vi pensas, ke mi estas ebria?
Это ничего!.. Гораздо свободнее, могу вас уверить...=Tio ne gravas!.. Multe pli libere, mi povas vin certigi…
Я видел, что она готова упасть в обморок от страху и негодования.=Mi vidis, keŝi estis svenonta pro la timo kaj indigno.
Я подошел к пьяному господину, взял его довольно крепко за руку и, посмотрев ему пристально в глаза, попросил удалиться, — потому, прибавил я, что княжна давно уж обещалась танцевать мазурку со мною.=Mi alpaŝis al la ebria sinjoro, prenis lin sufiĉe tenajle je la brako kaj fikse rigardinte liajn okulojn, mi petis lin foriĝi, ĉar la princidino jam delonge promesis danci mazurkon kun mi.
— Ну, нечего делать!.. в другой раз! — сказал он, засмеявшись, и удалился к своим пристыженным товарищам, которые тотчас увели его в другую комнату.=— Nu, kion fari!.. Aliafoje! — li diris, ridinte, kaj foriĝis al siaj hontigitaj kamaradoj, kiuj tuj forkondukis lin en alian ĉambron.
Я был вознагражден глубоким, чудесным взглядом.=Mi estis rekompencita per profunda, mirinda rigardo.
Княжна подошла к своей матери и рассказала ей все, та отыскала меня в толпе и благодарила.=La princidino alpaŝis al sia patrino kaj rakontis al ŝi ĉion. Tiu trovis min en la amaso kaj esprimis dankon.
Она объявила мне, что знала мою мать и была дружна с полдюжиной моих тетушек.=Ŝi anoncis al mi, ke ŝi konis mian patrinon kaj estis amikino kun pluraj miaj onklinoj.
— Я не знаю, как случилось, что мы до сих пор с вами незнакомы, — прибавила она, — но признайтесь, вы этому одни виною: вы дичитесь всех так, что ни на что не похоже.=— Mi ne scias, kiel okazis, ke ni ĝis nun ne estas konataj kun vi, — ŝi aldonis, — sed konfesu, ke sole vi kulpas pri tio: vi sovaĝas retiriĝante de ni ĉiuj, tiel, ke ĝi estas al nenio simila.
Я надеюсь, что воздух моей гостиной разгонит ваш сплин... не правда ли?=Mi esperas, ke la aero de mia salono dispelos vian splenon, ĉu ne?
Я сказал ей одну из тех фраз, которые у всякого должны быть заготовлены на подобный случай.=Mi diris alŝi unu el tiuj frazoj, kiuj devas esti pretaj anticipe de kiu ajn por simila okazo.
Кадрили тянулись ужасно долго.=Kvadriloj daŭris terure longe.
Наконец с хор загремела мазурка; мы с княжной уселись.=Fine de l’ balkono ektondris mazurko, la princidino kaj mi sidiĝis.
Я не намекал ни разу ни о пьяном господине, ни о прежнем моем поведении, ни о Грушницком.=Mi ne aludis eĉ unu fojon pri la ebria sinjoro, nek pri la antaŭa konduto, nek pri Gruŝnickij.
Впечатление, произведенное на нее неприятною сценою, мало-помалу рассеялось; личико ее расцвело; она шутила очень мило; ее разговор был остер, без притязания на остроту, жив и свободен; ее замечания иногда глубоки...=La impreso de l’ malagrabla sceno iom post iom distriĝis, ŝia ĉarma vizaĝo ekfloris; ŝi ŝercis tre plaĉe; ŝia parolo estis sprita sen pretendo je spriteco, vigla kaj senĝena; ŝiaj rimarkoj kelkiam estis profundaj…
Я дал ей почувствовать очень запутанной фразой, что она мне давно нравится.=Mi lasis ŝin senti per tre implikita frazo, ke ŝi jam delonge plaĉis al mi.
Она наклонила головку и слегка покраснела.=Ŝi klinis la kapon kaj iom ruĝiĝis.
— Вы странный человек! — сказала она потом, подняв на меня свои бархатные глаза и принужденно засмеявшись.=— Vi estas stranga homo! — ŝi diris poste, levinte al mi siajn velurajn okulojn kaj igite ridetante.
— Я не хотел с вами знакомиться, — продолжал я, — потому что вас окружает слишком густая толпа поклонников, и я боялся в ней исчезнуть совершенно.=— Mi ne volis konatiĝi kun vi, — mi daŭrigis, — ĉar vi estas ĉirkaŭita de tre densa amaso de adorantoj, kaj mi timis malaperi en ĝi plene.
— Вы напрасно боялись!=— Vi vane timis!
Они все прескучные...=Ili ĉiuj estas superenuaj…
— Все! Неужели все?=— Ĉiuj! Ĉu vere ĉiuj?
Она посмотрела на меня пристально, стараясь будто припомнить что-то, потом опять слегка покраснела и, наконец, произнесла решительно: все!=Ŝi rigardis min ekzamene, kvazaŭ penante rememori ion, poste ŝi denove ete ruĝiĝis kaj fine prononcis decide: «ĉiuj»!
— Даже мой друг Грушницкий?=— Eĉ mia amiko Gruŝnickij?
— А он ваш друг? — сказала она, показывая некоторое сомнение.=— Kaj ĉu li estas via amiko? — ŝi diris, montrante ioman dubemon.
— Да.=— Jes.
— Он, конечно, не входит в разряд скучных...=— Li, certe, ne eniras la kategorion de la enuaj…
— Но в разряд несчастных, — сказал я смеясь.=— Sed en la kategorion de malfeliĉaj, — mi diris ridante.
— Конечно!=— Certe!
А вам смешно? Я б желала, чтоб вы были на его месте...=Kaj vi ridas? Mi dezirus, ke vi estu je lia loko…
— Что ж? я был сам некогда юнкером, и, право, это самое лучшее время моей жизни!=— Kio do? Mi mem estis signojunkro iam, kaj, vere, ĝi estis la plej bona tempo en mia vivo!
— А разве он юнкер?.. — сказала она быстро и потом прибавила:=— Ĉu li estas signojunkro? — ŝi diris rapide kaj poste aldonis.
— А я думала...=— Sed mi opiniis…
— Что вы думали?..=— Kion vi opiniis?..
— Ничего!..=— Nenion!
Кто эта дама?=Kiu estas tiu sinjorino?
Тут разговор переменил направление и к этому уж более не возвращался.=Ĉe tiuj vortoj la konversacio ŝanĝis la direkton kaj ne plu returnis al la dirito.
Вот мазурка кончилась, и мы распростились — до свидания.=La mazurko finiĝis kaj ni disiris — ĝis revido.
Дамы разъехались... Я пошел ужинать и встретил Вернера.=La sinjorinoj disveturis… Mi iris vespermanĝi kaj renkontis Verneron.
— А-га! — сказал он, — так-то вы!=— Ha! — li diris. — Jen kiel vi!
А еще хотели не иначе знакомиться с княжной, как спасши ее от верной смерти.=Kaj ankoraŭ vi volis konatiĝi kun la princidino ne aliel ol savante ŝin de neevitebla morto.
— Я сделал лучше, — отвечал я ему, — спас ее от обморока на бале!..=— Mi faris pli trafe, — mi respondis, — mi savis ŝin de sveno dum la balo!..
— Как это? Расскажите!..=— Kiel do? Rakontu!..
— Нет, отгадайте, — о вы, отгадывающий все на свете!=— Ne, divenu mem, ho vi, divenanto de ĉio en la mondo.
23-го мая=La 23an de majo.
Около семи часов вечера я гулял на бульваре.=Ĉirkaŭ la sepa vespere mi promenis sur la bulvardo.
Грушницкий, увидав меня издали, подошел ко мне: какой-то смешной восторг блистал в его глазах.=Gruŝnickij, vidinte min el malproksimo, alpaŝis al mi: la ridinda miro brilis en liaj okuloj.
Он крепко пожал мне руку и сказал трагическим голосом: — Благодарю тебя, Печорин... Ты понимаешь меня?..=Li forte premis mian manon kaj diris tragikavoĉe: — Mi dankas vin, Peĉorin… Ĉu vi komprenas min?
— Нет; но, во всяком случае, не стоит благодарности, — отвечал я, не имея точно на совести никакого благодеяния.=— Ne, neniuokaze estas dankinde, — mi respondis ne havante en mia konscienco iun bonfaron.
— Как? а вчера? ты разве забыл?..=— Kiamaniere? Sed hieraŭ? Ĉu vi forgesis?..
Мери мне все рассказала...=Mary ĉion rakontis al mi…
— А что? разве у вас уж нынче все общее? и благодарность?..=— Kaj kio? Ĉu vi jam havas ĉion komunan? Eĉ dankojn?
— Послушай, — сказал Грушницкий очень важно, — пожалуйста, не подшучивай над моей любовью, если хочешь остаться моим приятелем...=— Aŭskultu, — diris Gruŝnickij tre grave, — mi petas, ne rikanetu mian amon, se vi volas resti mia amiko…
Видишь: я ее люблю до безумия... и я думаю, я надеюсь, она также меня любит...=Ĉu vi vidas! mi ŝin amas freneze… kaj mi pensas, mi esperas, ke ankaŭ ŝi min amas…
У меня есть до тебя просьба: ты будешь нынче у них вечером... обещай мне замечать все; я знаю, ты опытен в этих вещах, ты лучше меня знаешь женщин...=Mi havas al vi peton: vi vizitos ilin hodiaŭ vespere, promesu al mi ĉion rimarki; mi scias, ke vi estas sperta en similaj aferoj, vi konas virinojn pli bone ol mi…
Женщины! женщины! кто их поймет?=Virinoj! Virinoj! Kiu ilin komprenos?
Их улыбки противоречат их взорам, их слова обещают и манят, а звук их голоса отталкивает...=Iliaj ridetoj kontraŭas al iliaj rigardoj, iliaj vortoj promesas kaj logas, kaj la sono de ilia voĉo forpuŝas…
То они в минуту постигают и угадывают самую потаенную нашу мысль, то не понимают самых ясных намеков...=Jen ili dum unu minuto kaptas kaj divenas vian plej sekretan penson, jen ili ne komprenas la plej klarajn aludojn.
Вот хоть княжна: вчера ее глаза пылали страстью, останавливаясь на мне, нынче они тусклы и холодны...=Jen, ekzemple, la princidino: hieraŭ ŝiaj okuloj ardis pasie haltante sur mi, hodiaŭ ili malvarmas kaj malserenas…
— Это, может быть, следствие действия вод, — отвечал я.=— Ĝi estas, eble, konsekvenco de akva efiko, — mi respondis.
— Ты во всем видишь худую сторону...=— Vi vidas en ĉio nur malbonan flankon…
матерьялист! прибавил он презрительно.=materiisto! — aldonis li malestime.
— Впрочем, переменим материю, — и, довольный плохим каламбуром, он развеселился.=— Cetere, ni ŝanĝu la materion, — kaj kontenta pri la malbona kalemburo, li gajiĝis.
В девятом часу мы вместе пошли к княгине.=Je la naŭa ni kune iris al la princino.
Проходя мимо окон Веры, я видел ее у окна.=Preterpasante la fenestrojn de Vera, mi vidis ŝin ĉe la fenestro.
Мы кинули друг другу беглый взгляд.=Ni lancis unu al la aliu rapidajn rigardojn.
Она вскоре после нас вошла в гостиную Лиговских.=Baldaŭ post mi ŝi eniris la salonon de Ligovskaja-j.
Княгиня меня ей представила как своей родственнице.=La princino prezentis min al ŝi kiel al sia parencino.
Пили чай; гостей было много; разговор был общий.=Ni trinkis teon, estis multe da gastoj. La konversacio estis komuna.
Я старался понравиться княгине, шутил, заставлял ее несколько раз смеяться от души;=Mi penis plaĉi al la princino, ŝercis, igis ŝin ridi kelkfoje tutanime.
княжне также не раз хотелось похохотать, но она удерживалась, чтоб не выйти из принятой роли; она находит, что томность к ней идет, — и, может быть, не ошибается.=La princidino ankaŭ volis iom ridi, sed ŝi sin detenis, por ne eliri el la ludata rolo: ŝi trovas, ke langvoro konvenas al ŝi, kaj eble, ŝi ne eraras.
Грушницкий, кажется, очень рад, что моя веселость ее не заражает.=Gruŝnickij, ŝajne, tre ĝojas, ke mia gajemo ne infektas ŝin.
После чая все пошли в залу.=Post la teumado ĉiuj iris en la salonon.
— Довольна ль ты моим послушанием, Вера? — сказал я, проходя мимо ее.=— Ĉu vi estas kontenta pri mia obeemo, Vera? — mi diris preterirante ŝin.
Она мне кинула взгляд, исполненный любви и благодарности.=Ŝi sagis al mi rigardon plenan de amo kaj dankemo.
Я привык к этим взглядам; но некогда они составляли мое блаженство.=Mi alkutimiĝis al tiaj rigardoj, sed iam ili kreis mian beaton.
Княгиня усадила дочь за фортепьяно; все просили ее спеть что-нибудь, — я молчал и, пользуясь суматохой, отошел к окну с Верой, которая мне хотела сказать что-то очень важное для нас обоих...=La princino sidigis la filinon ĉe fortepianon; ĉiuj petis ŝin ion kanti, — mi silentis kaj utiligante la tumulton flankeniris al la fenestro kun Vera, kiu volis diri al mi ion tre gravan al ni ambaŭ…
Вышло — вздор... Между тем княжне мое равнодушие было досадно, как я мог догадаться по одному сердитому, блестящему взгляду...=Fakte estis iu bagatelo… Kaj dume al la princidino mia indiferenteco estis amara, kiel mi povis diveni laŭ ŝia kolereta, brilanta rigardo…
О, я удивительно понимаю этот разговор немой, но выразительный, краткий, но сильный!..=Ho, mi bonege komprenas la konversacion de rigardoj, mutan sed esprimoplenan, koncizan sed fortan…
Она запела: ее голос недурен, но поет она плохо...=Ŝi ekkantis. Ŝia voĉo estis agrabla, sed ŝi kantis malbone…
впрочем, я не слушал.=tamen mi ne aŭskultis ŝin.
Зато Грушницкий, облокотясь на рояль против нее, пожирал ее глазами и поминутно говорил вполголоса: «Charmant! délicieux!» 13=Sed Gruŝnickij, sin apoginte per kubutoj kontraŭ fortepianon vid-al-vide de ŝi, manĝegis ŝin per la okuloj kaj ĉiuminute duonvoĉe ripetis:«Charmant! délicieux!»[23]
— Послушай, — говорила мне Вера, — я не хочу, чтоб ты знакомился с моим мужем, но ты должен непременно понравиться княгине;=— Aŭskultu, — diris al mi Vera, — mi ne volas, ke vi konatiĝu kun mia edzo, sed vi devas nepre plaĉi al la princino.
тебе это легко: ты можешь все, что захочешь.=Al vi estas facile tion atingi: vi povas ĉion, kion vi volas.
Мы здесь только будем видеться...=Ni intervidiĝos nur ĉi tie…
— Только?..=— Nur?..
Она покраснела и продолжала: — Ты знаешь, что я твоя раба; я никогда не умела тебе противиться...=Ŝi ruĝiĝis kaj daŭrigis: — Vi scias, ke mi estas via sklavino, mi neniam povis rezisti al vi…
и я буду за это наказана: ты меня разлюбишь!=kaj mi estos punita pro tio: vi ĉesos min ami!
По крайней мере я хочу сберечь свою репутацию...=Almenaŭ mi volas gardi mian reputacion…
не для себя: ты это знаешь очень хорошо!..=ne por mi: vi tion scias tre bone!..
О, я прошу тебя: не мучь меня по-прежнему пустыми сомнениями и притворной холодностью:=Ho, mi petas vin: ne turmentu min kiel antaŭe per vanaj duboj kaj afekta malvarmo.
я, может быть, скоро умру, я чувствую, что слабею со дня на день...=Mi eble baldaŭ mortos, mi sentas, kiel mi senfortiĝas de tago al tago…
и, несмотря на это, я не могу думать о будущей жизни, я думаю только о тебе.=kaj malgraŭ tio mi ne povas pensi pri la estonta vivo, mi pensas nur pri vi.
Вы, мужчины, не понимаете наслаждений взора, пожатия руки, а я, клянусь тебе, я, прислушиваясь к твоему голосу, чувствую такое глубокое, странное блаженство, что самые жаркие поцелуи не могут заменить его.=Vi, viroj, ne komprenas la ĝuon de l’ rigardo, manpremo… sed mi, mi ĵuras al vi, mi, aŭdante vian voĉon, sentas tiel profundan, strangan beaton, ke la plej ardaj kisoj ne povas anstataŭi ĝin.
Между тем княжна Мери перестала петь.=Intertempe la princidino ĉesis kanti.
Ропот похвал раздался вокруг нее; я подошел к ней после всех и сказал ей что-то насчет ее голоса довольно небрежно.=Ondo de laŭdoj aŭdiĝis ĉirkaŭ ŝi; mi aliris al ŝi post ĉiuj kaj diris al ŝi ion pri ŝia voĉo sufiĉe neglekte.
— Мне это тем более лестно, — сказала она, — что вы меня вовсе не слушали; но вы, может быть, не любите музыки?..=Ŝi grimacetis, elmovinte la suban lipon kaj riverencis tre moke. — Al mi tio estas speciale agrabla, — ŝi diris, — ke vi min tute ne aŭskultis; sed vi, eble, ne ŝatas muzikon?..
— Напротив... после обеда особенно.=— Tute kontraŭe… precipe post tagmanĝo.
— Грушницкий прав, говоря, что у вас самые прозаические вкусы...=— Gruŝnickij pravas, dirante, ke vi havas la plej prozan guston…
и я вижу, что вы любите музыку в гастрономическом отношении...=Kaj mi vidas, ke vi ŝatas muzikon en gastronomia rilato…
— Вы ошибаетесь опять: я вовсе не гастроном: у меня прескверный желудок.=— Vi ree eraras: mi tute ne estas gastronomo: mi havas malbonan stomakon.
Но музыка после обеда усыпляет, а спать после обеда здорово: следовательно, я люблю музыку в медицинском отношении.=Sed la muziko post tagmanĝo dormigas, kaj dormi post tagmanĝo estas sane: sekve, mi ŝatas muzikon en medicina rilato.
Вечером же она, напротив, слишком раздражает мои нервы: мне делается или слишком грустно, или слишком весело.=Kaj vespere ĝi, male, ekscitas miajn nervojn: al mi fariĝas aŭ tre ĝoje aŭ tre triste.
То и другое утомительно, когда нет положительной причины грустить или радоваться, и притом грусть в обществе смешна, а слишком большая веселость неприлична...=Unu kaj la alio estas lacigaj, kiam estas tute neniu kazo por esti ĝoja aŭ trista, kaj ale tristo en societo estas ridinda, kaj tro granda gajemo — vulgara…
Она не дослушала, отошла прочь, села возле Грушницкого, и между ними начался какой-то сентиментальный разговор:=Ŝi ne finaŭskultis, iris for, sidiĝis apud Gruŝnickij, kaj inter ili komenciĝis sentimentala konversacio,
кажется, княжна отвечала на его мудрые фразы довольно рассеянно и неудачно, хотя старалась показать, что слушает его со вниманием,=ŝajne la princidino respondis liajn saĝecajn frazojn sufiĉe distrite kaj maltrafe, kvankam ŝi penis montri, ke ŝi aŭskultas lin atente,
потому что он иногда смотрел на нее с удивлением, стараясь угадать причину внутреннего волнения, изображавшегося иногда в ее беспокойном взгляде...=ĉar kelkiam li rigardis ŝin kun miro, penante konjekti la kaŭzon de ŝia emocio, manifestata de tempo al tempo en ŝia sentrankvila rigardo…
Но я вас отгадал, милая княжна, берегитесь!=Sed mi vin komprenis, kara princidino, gardu vin!
Вы хотите мне отплатить тою же монетою, кольнуть мое самолюбие, — вам не удастся!=Vi volas pagi al mi per la samaj moneroj, piki mian memamon— en tio vi ne prosperos!
и если вы мне объявите войну, то я буду беспощаден.=Ja se vi deklaros al mi militon, mi estos senindulga.
В продолжение вечера я несколько раз нарочно старался вмешаться в их разговор, но она довольно сухо встречала мои замечания, и я с притворной досадою наконец удалился.=Kelkfoje dum la vespero mi penis intence interveni en ilian konversacion, sedŝi seke renkontis miajn rimarkojn, kaj mi kun ludata indigno fine foriĝis.
Княжна торжествовала, Грушницкий тоже.=La princidino triumfis; Gruŝnickij ankaŭ.
Торжествуйте, друзья мои, торопитесь... вам недолго торжествовать!..=Triumfu, miaj karaj, rapidu… nelonge restas al vi triumfi!
Как быть? у меня есть предчувствие...=Kion entrepreni? Mi havas antaŭsenton….
Знакомясь с женщиной, я всегда безошибочно отгадывал, будет ли она меня любить или нет...=Konatiĝante kun virino, mi ĉiam senerare konjektas, ĉu ŝi amos min aŭ ne…
Остальную часть вечера я провел возле Веры и досыта наговорился о старине...=La reston de l’ vespero mi pasigis apud Vera kaj ĝissate parolis pri la pasinto…
За что она меня так любит, право, не знаю!=Pro kio ŝi amas min tiel, mi, vere, ne scias!
Тем более, что это одна женщина, которая меня поняла совершенно, со всеми моими мелкими слабостями, дурными страстями...=Des pli, ke ŝi estas la sola virino, kiu komprenis min plene, kun ĉiuj miaj malfortaĵoj, malbonoj…
Неужели зло так привлекательно?..=Ĉu vere la malbono estas tiom alloga?
Мы вышли вместе с Грушницким; на улице он взял меня под руку и после долгого молчания сказал: — Ну, что?=Mi eliris kune kun Gruŝnickij; surstrate li prenis min subbrake kaj post longa silento diris: — Do kio?
«Ты глуп», — хотел я ему ответить, но удержался и только пожал плечами.=«Vi estas stulta», — mi volis respondi, sed detenis min kaj nur movis per la ŝultroj.
29-го мая=La 29an de majo.
Все эти дни я ни разу не отступил от своей системы.=Dumĉiuj ĉi tagoj mi eĉ unu fojon ne retiriĝis de mia sistemo.
Княжне начинает нравиться мой разговор; я рассказал ей некоторые из странных случаев моей жизни, и она начинает видеть во мне человека необыкновенного.=Al la princidino komencis plaĉi mia parolo; mi rakontis al ŝi kelkajn el la strangaj okazoj de mia vivo, kaj ŝi komencis vidi en mi neordinaran homon.
Я смеюсь над всем на свете, особенно над чувствами: это начинает ее пугать.=Mi priridis ĉion en la mondo, precipe la sentojn: tio komencas timigi ŝin.
Она при мне не смеет пускаться с Грушницким в сентиментальные прения и уже несколько раз отвечала на его выходки насмешливой улыбкой;=En mia ĉeesto ŝi ne kuraĝas komenci kun Gruŝnickij sentimentalajn konversaciojn kaj jam kelkfoje respondis liajn sagacaĵojn per moka rideto,
но я всякий раз, как Грушницкий подходит к ней, принимаю смиренный вид и оставляю их вдвоем;=sed ĉiufoje, kiam Gruŝnickij alpaŝas ŝin, mi alprenas humilan aspekton kaj lasas ilin duope.
в первый раз была она этому рада или старалась показать; во второй — рассердилась на меня, в третий — на Грушницкого.=La unuan fojon ŝi ĝojis pro tio, aŭ penis tion montri; la duan fojon ŝi ekkoleris kontraŭ mi kaj la trian kontraŭ Gruŝnickij.
— У вас очень мало самолюбия! — сказала она мне вчера.=— Vi havas tre malmultan memestimon! — ŝi diris al mi hieraŭ.
— Отчего вы думаете, что мне веселее с Грушницким?=— Kial vi pensas, ke al mi estas pli gaje kun Gruŝnickij?
Я отвечал, что жертвую счастию приятеля своим удовольствием...=Mi respondis, ke mi oferas al la feliĉo de amiko mian plezuron.
— И моим, — прибавила она.=— Kaj la mian, — ŝi aldonis.
Я пристально посмотрел на нее и принял серьезный вид.=Mi fikse rigardis ŝin kaj akceptis seriozan aspekton.
Потом целый день не говорил с ней ни слова...=Poste la tutan tagon mi diris al ŝi neniun vorton…
Вечером она была задумчива, нынче поутру у колодца еще задумчивей;=Vespere ŝi estis meditema, hodiaŭ matene ĉe la puto ŝi estis ankoraŭ pli meditema.
когда я подошел к ней, она рассеянно слушала Грушницкого, который, кажется, восхищался природой, но только что завидела меня, она стала хохотать (очень некстати), показывая, будто меня не примечает.=Kiam mi alpaŝis ŝin, ŝi aŭskultis distre Gruŝnickij, kiu, ŝajne, estis admiranta la naturon, sed apenaŭ vidinte min, ŝi komencis ridegi (tute sen preteksto), montrante kvazaŭ ŝi min ne rimarkus.
Я отошел подальше и украдкой стал наблюдать за ней: она отвернулась от своего собеседника и зевнула два раза...=Mi foriris malproksimen kaj komencis observi ŝin: ŝi turnis sin for de la konversacianto kaj dufoje oscedis.
Решительно, Грушницкий ей надоел.=Efektive, Gruŝnickij tedis ŝin.
Еще два дня не буду с ней говорить.=Ankoraŭ du tagojn mi ne parolos kun ŝi.
3-го июня=La 3an de junio.
Я часто себя спрашиваю, зачем я так упорно добиваюсь любви молоденькой девочки, которую обольстить я не хочу и на которой никогда не женюсь?=Mi ofte demandas min, pro kio mi tiel persiste aspiras la amon de juna knabino, kiun mi ne volas delogi kaj kun kiu mi neniam edziĝos?
К чему это женское кокетство?=Por kio necesas tiu virina koketeco?
Вера меня любит больше, чем княжна Мери будет любить когда-нибудь; если б она мне казалась непобедимой красавицей, то, может быть, я бы завлекся трудностью предприятия...=Vera amas min pli forte ol la princidino Mary amos min iam ajn; se ŝi ŝajnus al mi nevenkebla belino, eble, min logus la malfacileco mem de l’ entrepreno.
Но ничуть не бывало!=Sed nenio simila!
Следовательно, это не та беспокойная потребность любви, которая нас мучит в первые годы молодости, бросает нас от одной женщины к другой, пока мы найдем такую, которая нас терпеть не может:=Sekveĝi ne estas tiu sentrankvila bezono ami, kiu turmentas nin en unuaj junaj jaroj, ĵetas nin de unu virino al la alia, ĝis ni trovos iun, kiu nin ne toleras;
тут начинается наше постоянство — истинная бесконечная страсть, которую математически можно выразить линией, падающей из точки в пространство;=tiam komenciĝas nia konstanteco — vera senĉesa pasio, kiun matematike oni povas esprimi per linio, direktanta sin el unu punkto en spacon.
секрет этой бесконечности — только в невозможности достигнуть цели, то есть конца.=La sekreto de tiu senfineco estas neeblo atingi la celon, tio estas, la finon.
Из чего же я хлопочу?=Pro kio do mi fervoras?
Из зависти к Грушницкому?=Pro envio al Gruŝnickij?
Бедняжка, он вовсе ее не заслуживает.=Kompatinda! Li tute ĝin ne meritas.
Или это следствие того скверного, но непобедимого чувства, которое заставляет нас уничтожать сладкие заблуждения ближнего, чтоб иметь мелкое удовольствие сказать ему, когда он в отчаянии будет спрашивать, чему он должен верить:=Aŭ tio estas la sekvo de tiu malbona sed nevenkebla sento, kiu igas nin neniigi dolĉajn misrevojn de proksimulo por havi bagatelan plezuron diri al li, kiam en malespero li demandas, kion li kredu:
«Мой друг, со мною было то же самое, и ты видишь, однако, я обедаю, ужинаю и сплю преспокойно и, надеюсь, сумею умереть без крика и слез!»=«Mia amiko, mi travivis la samon! Kaj vi vidas, ke mi tamen tagmanĝas, vespermanĝas kaj dormas plej trankvile kaj, espereble, mi povos morti sen krio kaj larmoj!»
А ведь есть необъятное наслаждение в обладании молодой, едва распустившейся души!=Kaj ja estas neamplekseblaĝuo en posedo de l’ juna, apenaŭ burĝoniĝinta animo!
Она как цветок, которого лучший аромат испаряется навстречу первому лучу солнца; его надо сорвать в эту минуту и, подышав им досыта, бросить на дороге: авось кто-нибудь поднимет!=Ĝi estas kvazaŭ floro, kies plej bona aromo vaporiĝas renkonten al la unua radio de l’ suno; oni devas deŝiri ĝin tiuminute kaj, spirinte ĝissate, ĵeti survoje: eble iu hazarde levos ĝin.
Я чувствую в себе эту ненасытную жадность, поглощающую все, что встречается на пути; я смотрю на страдания и радости других только в отношении к себе, как на пищу, поддерживающую мои душевные силы.=Mi sentas en mi tiun nesatigeblan avidon, englutantan ĉion renkontatan survoje: mi rigardas la suferojn kaj ĝojojn de aliuj nur rilate min, kvazaŭ nutraĵon, subtenantan miajn animajn fortojn.
Сам я больше неспособен безумствовать под влиянием страсти; честолюбие у меня подавлено обстоятельствами, но оно проявилось в другом виде,=Mi mem ne plu kapablas furiozi sub influo de pasio; mia ambicio estas subpremita de cirkonstancoj, sed ĝi manifestiĝas aliaspekte.
ибо честолюбие есть не что иное как жажда власти, а первое мое удовольствие — подчинять моей воле все, что меня окружает;=Ĉar ambicio estas nenio alia ol soifo de potenco, kaj mia unua plezuro — subigi al mia volo ĉion, kio min ĉirkaŭas;
возбуждать к себе чувство любви, преданности и страха — не есть ли первый признак и величайшее торжество власти?=eksciti senton de amo al mi, sindonemo kaj timo — ĉu ĝi ne estas la unua simptomo kaj la plej granda triumfo de potenco?
Быть для кого-нибудь причиною страданий и радостей, не имея на то никакого положительного права, — не самая ли это сладкая пища нашей гордости?=Esti por iu kaŭzo de suferoj kaj ĝojoj, havante por tio tute nenian rajton — ĉu tio ne estas la plej dolĉa nutraĵo al mia fiero?
А что такое счастие?=Kaj kio estas feliĉo?
Насыщенная гордость.=Satigita fiero.
Если б я почитал себя лучше, могущественнее всех на свете, я был бы счастлив; если б все меня любили, я в себе нашел бы бесконечные источники любви.=Se mi konsiderus min la plej bona, plej potenca el ĉiuj en la mondo, mi estus feliĉa; se ĉiuj amus min, mi trovus en mi senfinajn fontojn de amo.
Зло порождает зло; первое страдание дает понятие о удовольствии мучить другого;=Malbono naskas malbonon, la unua sufero donas komprenon pri la plezuro turmenti aliun;
идея зла не может войти в голову человека без того, чтоб он не захотел приложить ее к действительности:=la ideo de malbono ne povas eniri la homan kapon sen ke li deziru apliki ĝin reale;
идеи — создания органические, сказал кто-то: их рождение дает уже им форму, и эта форма есть действие;=la ideoj estas kreaĵoj organikaj, diris iu: ilia naskiĝo jam donas al ili la formon, kaj tiu formo estas la ago;
тот, в чьей голове родилось больше идей, тот больше других действует;=tiu, en kies kapo naskiĝis pli da ideoj, agas pli ol aliuj.
от этого гений, прикованный к чиновническому столу, должен умереть или сойти с ума, точно так же, как человек с могучим телосложением, при сидячей жизни и скромном поведении, умирает от апоплексического удара.=Pro tio la geniulo, katenita al burokrata tablo, devas morti aŭ freneziĝi, samkiel la homo kun herkula korpo pro sida vivmaniero kaj modesta konduto mortas pro apopleksio.
Страсти не что иное, как идеи при первом своем развитии: они принадлежность юности сердца, и глупец тот, кто думает целую жизнь ими волноваться:=La pasioj estas nenio alia ol ideojĉe sia komenca evoluo: ili estas apartenaĵo de kora juneco, kaj stultulo estas tiu, kiu intencas emocii pro ili la tutan vivon:
многие спокойные реки начинаются шумными водопадами, а ни одна не скачет и не пенится до самого моря.=multaj trankvilaj riveroj komenciĝas per tondraj akvofaloj, sed neniu el ili saltas kaj ŝaŭmas ĝis la maro mem.
Но это спокойствие часто признак великой, хотя скрытой силы;=Sed tiu trankvilo estas ofte simptomo de granda kvankam kaŝita forto:
полнота и глубина чувств и мыслей не допускает бешеных порывов; душа, страдая и наслаждаясь, дает во всем себе строгий отчет и убеждается в том, что так должно;=pleneco kaj profundo de sentoj kaj pensoj ne allasas furiozajn impulsojn: la animo, suferante kaj ĝuante, donas al si en ĉio severan raporton kaj konvinkiĝas en tio, ke tiel devas esti:
она знает, что без гроз постоянный зной солнца ее иссушит; она проникается своей собственной жизнью, — лелеет и наказывает себя, как любимого ребенка.=ĝi scias, ke sen tempestoj konstanta ardo de l’ suno sekigos nin; ĝi estas, penetrata kaj saturata de la propra vivo, ĝi dorlotas kaj punas sin kvazaŭ la amatan infanon.
Только в этом высшем состоянии самопознания человек может оценить правосудие божие.=Nur en tiu supera stato de l’ memkono la homo povas aprezi la justecon de Dio.
Перечитывая эту страницу, я замечаю, что далеко отвлекся от своего предмета...=Relegante tiun ĉi paĝon, mi rimarkas, ke mi forlogiĝis malproksimen de mia objekto…
Но что за нужда?..=Sed kio do?..
Ведь этот журнал пишу я для себя, и, следовательно, все, что я в него ни брошу, будет со временем для меня драгоценным воспоминанием.=Ja mi skribas la taglibron por mi, kaj, sekve, ĉio ajn, kion mi ĵetas en ĝin kun paso de tempo, iĝos por mi valora rememoraĵo.
........................................................=* * *
Пришел Грушницкий и бросился мне на шею: он произведен в офицеры.=Venis Gruŝnickij kaj sin ĵetis sur mian kolon, — li ricevis rangon de oficiro.
Мы выпили шампанского.=Ni trinkis ĉampanon.
Доктор Вернер вошел вслед за ним.=Doktoro Verner venis sekvante lin.
— Я вас не поздравляю, — сказал он Грушницкому.=— Mi ne gratulas vin, — li diris al Gruŝnickij.
— Отчего?=— Pro kio?
— Оттого, что солдатская шинель к вам очень идет, и признайтесь, что армейский пехотный мундир, сшитый здесь, на водах, не придаст вам ничего интересного...=— Ĉar la soldata kapoto tre konvenas al vi, kaj konfesu, ke la armea infanteria uniformo, kudrita ĉi tie en la akvoj, aldonos al vi nenion interesan…
Видите ли, вы до сих пор были исключением, а теперь подойдете под общее правило.=Ĉu vi vidas, ke ĝis nun vi estis escepto, kaj nun vi pasos kiel ĝenerala regulo.
— Толкуйте, толкуйте, доктор! вы мне не помешаете радоваться.=— Komentu, komentu, doktoro! Vi ne malhelpos al mi ĝoji.
Он не знает, — прибавил Грушницкий мне на ухо, — сколько надежд придали мне эти эполеты...=Li ne scias, — aldonis Gruŝnickij al mi flustre en orelon, — kiom da esperoj donis al mi la epoletoj…
О, эполеты, эполеты! ваши звездочки, путеводительные звездочки...=Ho, epoletoj, epoletoj! Viaj steletoj, vojmontraj steletoj…
Нет! я теперь совершенно счастлив.=Ne! Mi nun estas absolute feliĉa.
— Ты идешь с нами гулять к провалу? — спросил я его.=— Ĉu vi iros kun ni promeni al la abismo? — mi demandis lin.
— Я? ни за что не покажусь княжне, пока не готов будет мундир.=— Mi?.. Pro neniuj trezoroj mi montros min al la princidino, ĝis estos preta mia nova uniformo.
— Прикажешь ей объявить о твоей радости?..=— Ĉu estos via volo, ke mi anoncu al ŝi pri via ĝojo?
— Нет, пожалуйста, не говори... Я хочу ее удивить...=— Ne, bonvolu ne diri… Mi volas surprizi ŝin…
— Скажи мне, однако, как твои дела с нею?=— Diru al mi tamen, kiel statas viaj aferoj kun ŝi?
Он смутился и задумался: ему хотелось похвастаться, солгать — и было совестно, а вместе с этим было стыдно признаться в истине.=Li konfuziĝis kaj enpensiĝis: li volus fanfaroni, mensogi, sed lin haltigis konscienco, kaj samtempe estus honte konfesi la veron.
— Как ты думаешь, любит ли она тебя?=— Kiel vi pensas, ĉu ŝi amas vin?
— Любит ли? Помилуй, Печорин, какие у тебя понятия!.. как можно так скоро?..=— Ĉu ŝi amas? Indulgu, Peĉorin, kiujn ideojn vi havas? Kiel oni povas tiel rapide?..
Да если даже она и любит, то порядочная женщина этого не скажет...=Kaj se eĉ ŝi amas, virino el bona familio neniam diros tion…
— Хорошо! И, вероятно, по-твоему, порядочный человек должен тоже молчать о своей страсти?..=— Bone! Kaj verŝajne laŭ vi viro, el bona familio, ankaŭ devas silenti pri sia pasio?..
— Эх, братец! на все есть манера; многое не говорится, а отгадывается...=— Ho fratulo! Por ĉio estas sia maniero; multo estas ne parolata, nur konjektata…
— Это правда... Только любовь, которую мы читаем в глазах, ни к чему женщину не обязывает, тогда как слова...=— Vere… Sed la amo, kiun mi legas en okuloj, al nenio devigas virinon, dum la vortoj…
Берегись, Грушницкий, она тебя надувает...=Gardu vin, Gruŝnickij, ŝi vin mistifikas…
— Она?.. — отвечал он, подняв глаза к небу и самодовольно улыбнувшись,=— Ŝi?.. — li respondis levinte la okulojn ĉielen kaj memkontente ridetante.
— мне жаль тебя, Печорин!..=— Mi kompatas vin, Peĉorin!..
Он ушел.=Li foriris.
Вечером многочисленное общество отправилось пешком к провалу.=Vespere multnombra societo sin direktis al la abismo piede.
По мнению здешних ученых, этот провал не что иное, как угасший кратер; он находится на отлогости Машука, в версте от города.=Laŭ opinio de lokaj sciencistoj, la abismo estas nenio alia ol estingiĝinta kratero; ĝi situas sur deklivo de la monto Maŝuk, je unu versto for de l’ urbo.
К нему ведет узкая тропинка между кустарников и скал; взбираясь на гору, я подал руку княжне, и она ее не покидала в продолжение целой прогулки.=Al ĝi kondukas mallarĝa vojeto inter arbustoj kaj rokoj, grimpante la monton, mi proponis la brakon al la princidino, kaj ŝi ne forlasis ĝin dum la tuta promeno.
Разговор наш начался злословием: я стал перебирать присутствующих и отсутствующих наших знакомых, сначала выказывал смешные, а после дурные их стороны.=Nia konversacio komenciĝis per rikanoj: mi komencis kribri niajn ĉeestintajn kaj forestintajn konatojn, komence demonstrante iliajn ridindajn kaj poste malbonajn trajtojn.
Желчь моя взволновалась. Я начал шутя — и кончил искренней злостью.=Mia galo ekscitiĝis, mi komencis per ŝercoj kaj finis per kolero.
Сперва это ее забавляло, а потом испугало.=Unue tio amuzis ŝin, sed poste timigis.
— Вы опасный человек! — сказала она мне, — я бы лучше желала попасться в лесу под нож убийцы, чем вам на язычок...=— Vi estas danĝera homo! — ŝi diris al mi. — Mi preferas trafi en arbaro sub ponardon de murdisto, ol al via lango…
Я вас прошу не шутя: когда вам вздумается обо мне говорить дурно, возьмите лучше нож и зарежьте меня, — я думаю, это вам не будет очень трудно.=Mi vin petas tute neŝerce: kiam vi estos dironta pri mi malbonon, prenu prefere ponardon kaj tranĉu min, — mi pensas, ke tio ne estos por vi tro malfacila.
— Разве я похож на убийцу?..=— Ĉu mi similas murdiston?..
— Вы хуже...=— Vi estas pli malbona…
Я задумался на минуту и потом сказал, приняв глубоко тронутый вид: — Да, такова была моя участь с самого детства.=Mi enpensiĝis por unu minuto kaj poste diris, alpreninte profunde kortuŝan aspekton: — Jes, tia estas mia sorto de l’ infaneco mem![24]
Все читали на моем лице признаки дурных чувств, которых не было; но их предполагали — и они родились.=Ĉiuj legis sur mia vizaĝo simptomojn de aĉaj emoj, kiujn mi ne havis; sed oni supozis ilin — kaj ili naskiĝis.
Я был скромен — меня обвиняли в лукавстве: я стал скрытен.=Mi estis modesta — oni kulpigis min en malico: mi iĝis kaŝema.
Я глубоко чувствовал добро и зло; никто меня не ласкал, все оскорбляли: я стал злопамятен;=Mi profunde sentis bonon kaj malbonon; neniu karesis min, ĉiuj ofendis: mi iĝis rankora.
я был угрюм, — другие дети веселы и болтливы; я чувствовал себя выше их, — меня ставили ниже.=Mi estis malgajema — aliaj infanoj estis gajaj kaj babilemaj; mi sentis min pli alta ol ili — oni konsideris min pli malalta.
Я сделался завистлив.=Mi iĝis enviema.
Я был готов любить весь мир, — меня никто не понял: и я выучился ненавидеть.=Mi estis preta ami la tutan mondon, — neniu min komprenis, kaj mi ellernis malami.
Моя бесцветная молодость протекала в борьбе с собой и светом; лучшие мои чувства, боясь насмешки, я хоронил в глубине сердца: они там и умерли.=Mia senkolora juneco pasis en batalo kontraŭ min kaj kontraŭ la mondon; timante mokojn mi kaŝis miajn plej bonajn sentojn en profundo de mia koro: ili mortis tie.
Я говорил правду — мне не верили: я начал обманывать; узнав хорошо свет и пружины общества, я стал искусен в науке жизни и видел, как другие без искусства счастливы, пользуясь даром теми выгодами, которых я так неутомимо добивался.=Mi diris veron — oni ne kredis min: mi komencis trompi; studinte bone la mondon kaj risortojn de la socio, mi iĝis lerta en la scienco de l’ vivo kaj vidis, ke aliuj sen lerteco estas feliĉaj, uzante senpene la avantaĝojn, kiujn mi aspiris tiel senlace.
И тогда в груди моей родилось отчаяние — не то отчаяние, которое лечат дулом пистолета, но холодное, бессильное отчаяние, прикрытое любезностью и добродушной улыбкой.=Kaj tiam naskiĝis en mia brusto malespero — ne tiu malespero, kiun oni kuracas per plumbo de pistolo, sed senemocia senforta malespero, ŝirmita de afableco kaj bonanima rideto.
Я сделался нравственным калекой: одна половина души моей не существовала, она высохла, испарилась, умерла, я ее отрезал и бросил, — тогда как другая шевелилась и жила к услугам каждого,=Mi iĝis morala kriplulo: unu duono de mia animo ĉesis ekzisti, ĝi sekiĝis, vaporiĝis, mortis, mi ĝin detranĉis kaj forĵetis, dum la alia vegetis kaj vivis por komplezo de ajnulo,
и этого никто не заметил, потому что никто не знал о существовании погибшей ее половины;=sed tion neniu rimarkis, ĉar neniu sciis pri la ekzisto de l’ pereinta duono;
но вы теперь во мне разбудили воспоминание о ней, и я вам прочел ее эпитафию.=sed vi nun vekis en mi rememoron pri ĝi, kaj mi tralegis al vi ĝian epitafon.
Многим все вообще эпитафии кажутся смешными, но мне нет, особенно когда вспомню о том, что под ними покоится.=Al multaj ĉiuj epitafoj, ĝenerale, ŝajnas ridindaj, sed al mi ne, precipe, kiam mi rememoras pri tiu, kiu ripozas sub ĝi.
Впрочем, я не прошу вас разделять мое мнение: если моя выходка вам кажется смешна — пожалуйста, смейтесь: предупреждаю вас, что это меня не огорчит нимало.=Cetere, mi ne petas vin kunkonsenti mian opinion: se mia ekstravagancaĵo ŝajnas al vi ridinda, bonvolu ridi: mi avertas vin, ke tio min neniom ĉagrenos.
В эту минуту я встретил ее глаза: в них бегали слезы; рука ее, опираясь на мою, дрожала; щеки пылали; ей было жаль меня!=Tiumomente mi renkontis ŝiajn okulojn: en ili kuris larmoj; ŝia brako, apoganta sin kontraŭ la mia, tremis; la vangoj skarlatis, ŝi kompatis min!
Сострадание — чувство, которому покоряются так легко все женщины, впустило свои когти в ее неопытное сердце.=Kunsufero, la sento, al kiu sklaviĝas tiel facile ĉiuj virinoj, enigis siajn ungegojn en ŝian nespertan koron.
Во все время прогулки она была рассеянна, ни с кем не кокетничала, — а это великий признак!=Dum la tuta tempo de la promeno ŝi estis distrita, kun neniu koketis, kaj tio estas grava simptomo!
Мы пришли к привалу; дамы оставили своих кавалеров, но она не покидала руки моей.=Ni venis al la abismo. La virinoj forlasis siajn kavalirojn, sed ŝi ne forlasis mian brakon.
Остроты здешних денди ее не смешили; крутизна обрыва, у которого она стояла, ее не пугала, тогда как другие барышни пищали и закрывали глаза.=La ŝercoj de la lokaj dandoj ne ridigis ŝin; la apikeco de l’ deklivo, antaŭ kiu ŝi staris, ne timigis ŝin, kvankam la aliaj sinjorinoj kvikis kaj fermis la okulojn.
На возвратном пути я не возобновлял нашего печального разговора; но на пустые мои вопросы и шутки она отвечала коротко и рассеянно.=Dum la returna vojo mi ne rekomencis mian malĝojan konversacion; sed al miaj bagatelaj demandoj kaj ŝercoj ŝi respondis mallonge kaj distrite.
— Любили ли вы? — спросил я ее наконец.=— Ĉu vi amis? — mi demandis ŝin.
Она посмотрела на меня пристально, покачала головой — и опять впала в задумчивость: явно было, что ей хотелось что-то сказать, но она не знала, с чего начать; ее грудь волновалась...=Ŝi rigardis min fikse, kapgestis nenion, kaj denove falis en meditemon; estis evidente, ke ŝi volas ion diri, sed ne scias per kio komenci. Ŝia brusto ondiĝis…
Как быть! кисейный рукав слабая защита, и электрическая искра пробежала из моей руки в ее руку;=Kion fari! La muslina maniko estis malforta defendo, kaj elektra sparko trakuris el mia brako en ŝian brakon;
все почти страсти начинаются так, и мы часто себя очень обманываем, думая, что нас женщина любит за наши физические или нравственные достоинства;=preskaŭ ĉiuj pasioj komenciĝas tiel, kaj ni ofte trompas nin pensante, ke virino amas nin pro niaj fizikaj aŭ moralaj indoj.
конечно, они приготовляют ее сердце к принятию священного огня, а все-таки первое прикосновение решает дело.=Certe, ili preparas, disponigas sian koron al la akcepto de sakramenta fajro, kaj tamen la unua tuŝo decidas ĉion.
— Не правда ли, я была очень любезна сегодня?=— Ĉu mi estis vere afabla kun vi hodiaŭ?
— сказала мне княжна с принужденной улыбкой, когда мы возвратились с гулянья.=— diris la princidino al mi kun afektita rideto, kiam ni revenis de la promeno.
Мы расстались.=Ni disiĝis.
Она недовольна собой: она себя обвиняет в холодности...=Ŝi estis malkontenta pri si; ŝi kulpigis sin pri senemocio…
о, это первое, главное торжество!=Ho, ĝi estas la unua, ĉefa triumfo!
Завтра она захочет вознаградить меня.=Morgaŭ ŝi volos rekompenci min.
Я все это уж знаю наизусть — вот что скучно!=Mi scias ĉion-ĉi parkere — jen kio estas enua!
4-го июня.=La 4an de junio.
Нынче я видел Веру.=Hodiaŭ mi vidis Veran.
Она замучила меня своею ревностью.=Ŝi satturmentis min per sia ĵaluzo.
Княжна вздумала, кажется, ей поверять свои сердечные тайны: надо признаться, удачный выбор!=La princidino ŝajne decidis konfidenci al ŝi siajn korsekretojn: oni devas konfesi, tre trafa elekto!
— Я отгадываю, к чему все это клонится, — говорила мне Вера, — лучше скажи мне просто теперь, что ты ее любишь.=— Mi divenas, al kio ĉio ĉi estas klinata, — diris al mi Vera. — Diru al mi pli bone simple nun, ke vi ŝin amas.
— Но если я ее не люблю?=— Kaj se mi ŝin ne amas?
— То зачем же ее преследовать, тревожить, волновать ее воображение?..=— Tiam por kio persekuti ŝin, alarmi, emociigi ŝian imagon?
О, я тебя хорошо знаю!=Ho, mi vin bone konas!
Послушай, если ты хочешь, чтоб я тебе верила, то приезжай через неделю в Кисловодск; послезавтра мы переезжаем туда.=Aŭskultu, se vi volas, ke mi kredu al vi. Venu post unu semajno al Kislovodsko! Postmorgaŭ ni transloĝiĝos tien.
Княгиня остается здесь дольше.=La princidino restos ĉi tie pli longe.
Найми квартиру рядом; мы будем жить в большом доме близ источника, в мезонине; внизу княгиня Лиговская, а рядом есть дом того же хозяина, который еще не занят...=Luu loĝejon apude; ni vivos en granda domo proksime de la fonto, en la supra etaĝo; malsupre loĝos la princino Ligovskaja, sed apude estas domo de la sama mastro, ĝi ne estas ankoraŭ luita…
Приедешь?..=Ĉu vi venos?..
Я обещал — и тот же день послал занять эту квартиру.=Mi promesis, kaj la saman tagon mi sendis iun lui la loĝejon.
Грушницкий пришел ко мне в шесть часов вечера и объявил, что завтра будет готов его мундир, как раз к балу.=Gruŝnickij venis al mi je la sesa vespere kaj anoncis, ke morgaŭ estos preta lia uniformo, ĝuste al la balo.
— Наконец я буду с нею танцевать целый вечер... Вот наговорюсь! — прибавил он.=— Fine ni dancos kun ŝi la tutan vesperon… jen mi kontentigos mian soifon paroli kun ŝi! — li aldonis.
— Когда же бал?=— Kiam estos la balo?
— Да завтра! Разве не знаешь? Большой праздник, и здешнее начальство взялось его устроить...=— Sed ja morgaŭ! Ĉu vi ne scias? Granda festo, kaj ĉi tiea estraro iniciatis aranĝi ĝin…
— Пойдем на бульвар...=— Ni iru al la bulvardo…
— Ни за что, в этой гадкой шинели...=— Pro neniuj trezoroj, en tiu ĉi aĉa kapoto…
— Как, ты ее разлюбил?..=— Kiel do, ĉu vi ĉesis ĝin ŝati?
Я ушел один и, встретив княжну Мери, позвал ее на мазурку.=Mi iris sola kaj, renkontinte la princidinon Mary, invitis ŝin al mazurko.
Она казалась удивлена и обрадована.=Ŝi ŝajnis miri kaj ĝoji.
— Я думала, что вы танцуете только по необходимости, как прошлый раз, — сказала она, очень мило улыбаясь...=— Mi pensis, ke vi dancas nur laŭ neceso, kiel pasintfoje, — diris ŝi, tre ĉarme ridetante…
Она, кажется, вовсе не замечает отсутствия Грушницкого.=Ŝajne, ŝi tute ne rimarkis foreston de Gruŝnickij.
— Вы будете завтра приятно удивлены, — сказал я ей.=— Morgaŭ vi estos agrable mirigita, — mi diris al ŝi.
— Чем?=— Per kio?
— Это секрет... на бале вы сами догадаетесь.=— Ĝi estas sekreto… Dum la balo vi mem konjektos.
Я окончил вечер у княгини; гостей не было, кроме Веры и одного презабавного старичка.=Mi finis la vesperonĉe la princino; ne estis gastoj krom Vera kaj unu tre amuza maljunuleto.
Я был в духе, импровизировал разные необыкновенные истории; княжна сидела против меня и слушала мой вздор с таким глубоким, напряженным, даже нежным вниманием, что мне стало совестно.=Mi estis en sprita stato, improvizis diversajn neordinarajn historiojn; la princidino sidis vid-al-vide kaj aŭskultis mian halanĝon kun tiom profunda, streĉita, eĉ tenera atento, ke mi sentis rodon de konscienco.
Куда девалась ее живость, ее кокетство, ее капризы, ее дерзкая мина, презрительная улыбка, рассеянный взгляд?..=Kien malaperis ŝiaj vigleco, koketado, kapricoj, aroga mieno, malestima rideto, distrita rigardo?..
Вера все это заметила: на ее болезненном лице изображалась глубокая грусть; она сидела в тени у окна, погружаясь в широкие кресла...=Vera rimarkis ĉion ĉi: sur ŝia malsaneca vizaĝo pentriĝis profunda angoro; ŝi sidis en ombro ĉe la fenestro, merginte sin en larĝa apogseĝo…
Мне стало жаль ее...=Mi sentis kompaton al ŝi…
Тогда я рассказал всю драматическую историю нашего знакомства с нею, нашей любви, — разумеется, прикрыв все это вымышленными именами.=Tiam mi rakontis la tutan draman historion de mia konateco kun ŝi, mia amo, — memkompreneble, ŝirminte ĉion per elpensitaj nomoj.
Я так живо изобразил мою нежность, мои беспокойства, восторги; я в таком выгодном свете выставил ее поступки, характер, что она поневоле должна была простить мне мое кокетство с княжной.=Mi tiel vivece bildigis mian teneron, miajn maltrankvilojn, admirojn; mi tiel avantaĝe montris ŝian konduton, ŝiajn agojn, karakteron, ke ŝi vole-nevole devis pardoni al mi koketadon kun la princidino.
Она встала, подсела к нам, оживилась...=Ŝi stariĝis, sidiĝis ĉe ni, viviĝis…
и мы только в два часа ночи вспомнили, что доктора велят ложиться спать в одиннадцать.=kaj ni nur je la dua nokte rememoris, ke la doktoroj postulas, ke ni kuŝiĝu dormi je la dekunua.
5-го июня.=La 5an de junio.
За полчаса до бала явился ко мне Грушницкий полном сиянии армейского пехотного мундира.=Duonhoron antaŭ la balo ĉe mi aperis Gruŝnickij en plena radiado de armea infanteria uniformo.
К третьей пуговице пристегнута была бронзовая цепочка, на которой висел двойной лорнет;=Al la tria butono alkroĉita estis bronza ĉeneto, sur kiu pendis duobla lorneto;
эполеты неимоверной величины были загнуты кверху в виде крылышек амура;=epoletoj de neimageblaj dimensioj estis fleksitaj supren en maniero de flugiloj de Amoro;
сапоги его скрипели; в левой руке держал он коричневые лайковые перчатки и фуражку, а правою взбивал ежеминутно в мелкие кудри завитой хохол.=liaj botoj knaris; en la maldekstra mano litenis brunajn glaceajn gantojn kaj kaskedon, kaj per la dekstra li hirtigis ĉiuminute la frizitan tufon en etajn buklojn.
Самодовольствие и вместе некоторая неуверенность изображались на его лице;=Memkontento kaj kune kun ĝi iu necerteco estis pentritaj sur lia vizaĝo;
его праздничная наружность, его гордая походка заставили бы меня расхохотаться, если б это было согласно с моими намерениями.=lia festa eksteraĵo, lia fiera paŝmaniero igus min eksplodi en rido, se tio konkordus kun miaj intencoj.
Он бросил фуражку с перчатками на стол и начал обтягивать фалды и поправляться перед зеркалом;=Li ĵetis la kaskedon kun la gantoj sur tablon kaj komencis tegi faldojn kaj sin belordigi antaŭ la spegulo;
черный огромный платок, навернутый на высочайший подгалстушник, которого щетина поддерживала его подбородок, высовывался на полвершка из-за воротника; ему показалось мало:=grandega nigra tuko sur plej alta subkravato, kies haregoj subtenis lian mentonon, elŝoviĝis je duoncolo el post la kolumo; al li tio ŝajnis nesufiĉa;
он вытащил его кверху до ушей; от этой трудной работы, ибо воротник мундира был очень узок и беспокоен, лицо его налилось кровью.=li eltiris ĝin supren ĝis la oreloj; pro tiu peza laboro — ĉar la kolumo de l’uniformo estis tre malvasta kaj incitanta — lia vizaĝo pleniĝis de sango.
— Ты, говорят, эти дни ужасно волочился за моей княжной?=— Oni diras, ke dum la lastaj tagoj vi terure trenaĉis vin post mia princidino?
— сказал он довольно небрежно и не глядя на меня.=— diris li sufiĉe neglekte kaj ne rigardante min.
— Где нам, дуракам, чай пить! — отвечал я ему, повторяя любимую поговорку одного из самых ловких повес прошлого времени, воспетого некогда Пушкиным.=— Kiamaniere ni, stultuloj, aŭdacus teon trinki! — respondis mi al li, ripetante la ŝatatan proverbon de unu el plej lertaj kanajloj de la pasinta tempo, rave priskribita iam de Puŝkin[25].
— Скажи-ка, хорошо на мне сидит мундир?..=— Diru, ĉu bone sidas sur mi la uniformo?..
Ох, проклятый жид!.. как под мышками? режет!..=Ho malbenita judaĉo!.. Tiel tranĉe doloras la akseloj!..
Нет ли у тебя духов?=Ĉu vi havas parfumon?
— Помилуй, чего тебе еще? от тебя и так уж несет розовой помадой...=— Indulgon, ĉu vi bezonas ankoraŭ ion? Vi ja sen tio jam disvastigas odoron de roza pomado.
— Ничего. Дай-ка сюда...=— Ne gravas. Donu al mi…
Он налил себе полсклянки за галстук, в носовой платок, на рукава.=Li verŝis duonflakonon al si post kravaton, en la naztukon, sur la manikojn.
— Ты будешь танцевать? — спросил он.=— Ĉu vi dancos? — li demandis.
— Не думаю.=— Mi pensas, ke ne.
— Я боюсь, что мне с княжной придется начинать мазурку, — я не знаю почти ни одной фигуры...=— Mi timas, ke mi devos komenci mazurkon kun la princidino, sed mi scias preskaŭ neniun figuron…
— А ты звал ее на мазурку?=— Kaj ĉu vi jam invitis ŝin al mazurko?
— Нет еще... — Смотри, чтоб тебя не предупредили...=— Ne ankoraŭ… — Gardu, ke oni ne anticipu vin.
— В самом деле? — сказал он, ударив себя по лбу.=— Efektive! — li frapis sin en la frunton.
— Прощай... пойду дожидаться ее у подъезда.=— Adiaŭ… mi iros atendi ŝin ĉe la enirejo.
— Он схватил фуражку и побежал.=— Li ŝirkaptis la kaskedon kaj forkuris.
Через полчаса и я отправился.=Post duonhoro ankaŭ mi foriris.
На улице было темно и пусто; вокруг собрания или трактира, как угодно, теснился народ;=En la strato estis mallume kaj senhome; ĉirkaŭ la kunvenejo aŭ gastejo, kiel al vi plaĉas, tumultis amaso;
окна его светились; звуки полковой музыки доносил ко мне вечерний ветер.=la fenestroj de l’ domo estis lumigitaj; sonojn de l’ regimenta orkestro alportis al mi la vespera vento.
Я шел медленно; мне было грустно...=Mi paŝis malrapide; al mi estis malĝoje…
Неужели, думал я, мое единственное назначение на земле — разрушать чужие надежды?=Ĉu vere, mi pensis, mia sola destino surtere estas ruinigi alies esperojn?
С тех пор как я живу и действую, судьба как-то всегда приводила меня к развязке чужих драм, как будто без меня никто не мог бы ни умереть, ни прийти в отчаяние!=De kiam mi vivas kaj agas, la sorto ĉiam iel kondukis min al epilogo de fremda dramo, kvazaŭ sen mi neniu povus morti aŭ senesperiĝi!
Я был необходимое лицо пятого акта; невольно я разыгрывал жалкую роль палача или предателя.=Mi estis necesa persono por la kvina akto; nevole mi ludis mizeran rolon de ekzekutisto aŭ perfidulo.
Какую цель имела на это судьба?..=Kion celis la sorto por tio?..
Уж не назначен ли я ею в сочинители мещанских трагедий и семейных романов — или в сотрудники поставщику повестей, например, для «Библиотеки для чтения»?..=Ĉu mi ne estas vere destinita de ĝi verki etburĝajn tragediojn kaj familiajn romanojn — aŭ kunlabori kun liveristo de noveloj, ekzemple, por «Biblioteko por legado»[26]?
Почему знать?..=Kiel scii?..
Мало ли людей, начиная жизнь, думают кончить ее, как Александр Великий или лорд Байрон, а между тем целый век остаются титулярными советниками?..=Ĉu malmultas homoj, kiuj, komencante la vivon, pensas fini ĝin kiel Aleksandro la Granda, aŭ lordo Byron, sed dum la tuta vivo restas titolaj konsilistoj[27]?..
Войдя в залу, я спрятался в толпе мужчин и начал делать свои наблюдения.=Enirinte la salonon, mi kaŝis min en amaso de viroj kaj komencis observi.
Грушницкий стоял возле княжны и что-то говорил с большим жаром; она его рассеянно слушала, смотрела по сторонам, приложив веер к губкам;=Gruŝnickij staris apud la princidino kaj ion diris kun verva ardo; ŝi aŭskultis lin distrite, rigardis flankojn, almetinte ventumilon al la lipoj.
на лице ее изображалось нетерпение, глаза ее искали кругом кого-то; я тихонько подошел сзади, чтоб подслушать их разговор.=Sur ŝia vizaĝo pentriĝis senpacienco, ŝiaj okuloj serĉis iun ĉirkaŭe; mi nerimarkite alpaŝisal ili de malantaŭe por subaŭskulti ilian konversacion.
— Вы меня мучите, княжна! — говорил Грушницкий, — вы ужасно переменились с тех пор, как я вас не видал...=— Vi turmentas min, princidino, — diris Gruŝnickij, — vi terure ŝanĝiĝis de la tempo, kiam mi ne vidis vin…
— Вы также переменились, — отвечала она, бросив на него быстрый взгляд, в котором он не умел разобрать тайной насмешки.=— Ankaŭ vi ŝanĝiĝis, — ŝi diris, ĵetinte sur lin la rapidan rigardon, en kiu li ne povis distingi kaŝitan mokon.
— Я? я переменился?..=— Mi? Mi ŝanĝiĝis?..
О, никогда! Вы знаете, что это невозможно!=Ho, neniam! Vi scias, ke tio estas neebla!
Кто видел вас однажды, тот навеки унесет с собою ваш божественный образ.=Kiu vidis vin unu fojon, tiu ĉiam portos kun si vian dian bildon…
— Перестаньте... — Отчего же вы теперь не хотите слушать того, чему еще недавно, и так часто, внимали благосклонно?..=— Ĉesu… — Kial do nun vi ne volas aŭskulti tion, kion ankoraŭ antaŭ nelonge kaj tiel ofte vi atentis tiom favore?
— Потому что я не люблю повторений, — отвечала она, смеясь...=— Ĉar mi ne ŝatas ripetojn, — ŝi respondis, ridante…
— О, я горько ошибся!..=— Ho, kiel amare mi eraris!..
Я думал, безумный, что по крайней мере эти эполеты дадут мне право надеяться...=Mi pensis, freneza, ke almenaŭ la epoletoj donos al mi rajton esperi…
Нет, лучше бы мне век остаться в этой презренной солдатской шинели, которой, может быть, я обязан вашим вниманием...=Ne, prefere mi restus por la tuta vivo en malrespekta soldata kapoto, al kiu, eble, mi estis ŝuldanta vian atenton…
— В самом деле, вам шинель гораздо более к лицу...=— Efektive, la kapoto multe pli konvenas al vi…
В это время я подошел и поклонился княжне; она немножко покраснела и быстро проговорила:=Dum la tempo mi alpaŝis kaj salutis per klinigo la princidinon; ŝi iom ruĝiĝis kaj rapide prononcis:
— Не правда ли, мсье Печорин, что серая шинель гораздо больше идет к мсье Грушницкому?..=— Ĉu vere, sinjoro Peĉorin, la griza kapoto multe pli konvenas al sinjoro Gruŝnickij?..
— Я с вами не согласен, — отвечал я, — в мундире он еще моложавее.=— Mi ne konsentas kun vi, — mi respondis, — en la oficira uniformo li aspektas ankoraŭ pli juna.
Грушницкий не вынес этого удара; как все мальчики, он имеет претензию быть стариком; он думает, что на его лице глубокие следы страстей заменяют отпечаток лет.=Gruŝnickij ne eltenis la frapon: kiel ĉiuj knaboj, li pretendas esti maljunulo; li pensas, ke sur lia vizaĝo profundaj spuroj de pasioj anstataŭas la sigelon de jaroj.
Он на меня бросил бешеный взгляд, топнул ногою и отошел прочь.=Li ĵetis kontraŭ min furiozan rigardon, piedfrapis kaj iris for.
— А признайтесь, — сказал я княжне, — что хотя он всегда был очень смешон, но еще недавно он вам казался интересен... в серой шинели?..=— Tamen konfesu, — mi diris al la princidino, — ke, kvankam li ĉiam estis tre ridinda, sed ankoraŭ antaŭ nelonge li ŝajnis al vi interesa… en la griza kapoto?..
Она потупила глаза и не отвечала.=Ŝi mallevis la okulojn kaj ne respondis.
Грушницкий целый вечер преследовал княжну, танцевал или с нею, или вис-Е-вис;=Gruŝnickij la tutan vesperon persekutis la princidinon, dancis aŭ kun ŝi aŭ vid-al-vide.
он пожирал ее глазами, вздыхал и надоедал ей мольбами и упреками.=Li manĝegis ŝin per la okuloj, sopiris kaj tedis ŝin per petegoj kaj riproĉoj.
После третьей кадрили она его уж ненавидела.=Post la tria kvadrilo, ŝi jam malamis lin.
— Я этого не ожидал от тебя, — сказал он, подойдя ко мне и взяв меня за руку.=— Mi ne atendis tion de vi, — li diris, alpaŝinte al mi kaj preninte min je brako.
— Чего?=— Kion?
— Ты с нею танцуешь мазурку?=— Vi dancas kun ŝi la mazurkon?
— спросил он торжественным голосом. — Она мне призналась...=— li demandis solenvoĉe… — Ŝi konfesis al mi.
— Ну, так что ж?=— Do kio?..
А разве это секрет?=Ĉu tio estas sekreto?
— Разумеется... Я должен был этого ожидать от девчонки... от кокетки... Уж я отомщу!=— Memkompreneble… Mi devis tion atendi de la knabinaĉo… koketulino… Nu do mi bone venĝos!
— Пеняй на свою шинель или на свои эполеты, а зачем же обвинять ее?=— Kulpigu vian kapoton aŭ viajn epoletojn, sed kial akuzi ŝin?
Чем она виновата, что ты ей больше не нравишься?..=En kio estas ŝia kulpo, ke vi ne plu plaĉas al ŝi?..
— Зачем же подавать надежды?=— Kial do esperigi?
— Зачем же ты надеялся?=— Kial do vi esperis?
Желать и добиваться чего-нибудь — понимаю, а кто ж надеется?=Aspiri kaj atingi ion — tion mi komprenas, sed kial esperi?
— Ты выиграл пари — только не совсем, — сказал он, злобно улыбаясь.=— Vi gajnis la veton, sed ne tute, — li diris, kolere ridetante.
Мазурка началась.=La mazurko komenciĝis.
Грушницкий выбирал одну только княжну, другие кавалеры поминутно ее выбирали; это явно был заговор против меня; тем лучше: ей хочется говорить со мной, ей мешают, — ей захочется вдвое более.=Gruŝnickij elektis nur la princidinon, aliaj kavaliroj elektis ŝin ĉiuminute: ĝi estis evidenta komploto kontraŭ mi; despli bone: ŝi volas paroli kun mi kaj oni malhelpas, — ŝi volos duoble pli.
Я раза два пожал ее руку; во второй раз она ее выдернула, не говоря ни слова.=Mi premisŝian manon foje; la duan fojon ŝi elŝiris ĝin, dirante neniun vorton.
— Я дурно буду спать эту ночь, — сказала она мне, когда мазурка кончилась.=— Mi malbone dormos ĉi-nokte, — ŝi diris al mi, kiam la mazurko finiĝis.
— Этому виноват Грушницкий.=— Pri tio kulpas Gruŝnickij.
— О нет!=— Ho ne!
— И лицо ее стало так задумчиво, так грустно, что я дал себе слово в этот вечер непременно поцеловать ее руку.=— Kaj ŝia vizaĝo iĝis tiel angora, ke mi donis al mi vorton nepre kisi ŝian manon en la vespero.
Стали разъезжаться.=Ĉiuj komencis disveturi.
Сажая княжну в карету, я быстро прижал ее маленькую ручку к губам своим.=Helpante al la princidino sidiĝi en kaleŝon, mi rapide alpremis ŝian etan manon al miaj lipoj.
Было темно, и никто не мог этого видеть.=Estis mallume, kaj neniu povis rimarki tion.
Я возвратился в залу очень доволен собой.=Mi revenis en la salonon kontenta pri mi.
За большим столом ужинала молодежь, и между ними Грушницкий.=Ĉe granda tablo vespermanĝis junularo, kaj inter ili Gruŝnickij.
Когда я вошел, все замолчали: видно, говорили обо мне.=Kiam mi eniris, ĉiuj eksilentis; estis sentate, ke ili parolis pri mi.
Многие с прошедшего бала на меня дуются, особенно драгунский капитан, а теперь, кажется, решительно составляется против меня враждебная шайка под командой Грушницкого.=Multaj koleretas kontraŭ mi ankoraŭ de la pasinta balo, precipe la dragona kapitano, kaj nun, ŝajnas, definitive estas kreata kontraŭ mi malamika bando subkomando de Gruŝnickij.
У него такой гордый и храбрый вид...=Li havas tiom fieran kaj kuraĝan aspekton…
Очень рад; я люблю врагов, хотя не по-христиански.=Mi treĝojas; mi ŝatas malamikojn, kvankam ne laŭkristane.
Они меня забавляют, волнуют мне кровь.=Ili amuzas min, vervigas mian sangon.
Быть всегда настороже, ловить каждый взгляд, значение каждого слова, угадывать намерения, разрушать заговоры, притворяться обманутым, и вдруг одним толчком опрокинуть все огромное и многотрудное здание их хитростей и замыслов, — вот что я называю жизнью.=Esti ĉiam atenta, kapti ĉiun rigardon, signifon de ĉiu vorto, diveni intencojn, ŝajnigi sin dupo kaj subite per unu puŝo ruinigi la tutan pezlaboritan konstruaĵon el ruzaj artifikoj kaj sagacaj intrigoj — jen tion mi nomas vivo.
В продолжение ужина Грушницкий шептался и перемигивался с драгунским капитаном.=Dum la vespermanĝo Gruŝnickij flustris kaj palpebrumis kompreniĝe kun la dragona kapitano.
6-го июня.=La 6an de junio.
Нынче поутру Вера уехала с мужем в Кисловодск.=Hodiaŭ matene Vera forveturis kun la edzo en Kislovodskon.
Я встретил их карету, когда шел к княгине Лиговской.=Mi renkontis ilian kaleŝon, kiam mi iris al la princino Ligovskaja.
Она мне кивнула головой: во взгляде ее был упрек.=Ŝi salutis min per kapklino: en ŝia rigardo estis riproĉo.
Кто ж виноват? зачем она не хочет дать мне случай видеться с нею наедине?=Kiu do kulpas? Kial ŝi ne volas doni al mi okazon intervidiĝi kun ŝi inter kvar okuloj?
Любовь, как огонь, — без пищи гаснет.=La amo, samkiel fajro, sen nutraĵo estingiĝas.
Авось ревность сделает то, чего не могли мои просьбы.=Kiu scias, eble ĵaluzo faros tion, kion ne povis miaj petoj.
Я сидел у княгини битый час.=Mi sidis ĉe la princino la tutan longan horon.
Мери не вышла, — больна.=Mary ne aperis, ŝi estis malsana.
Вечером на бульваре ее не было.=Vespere en la bulvardo ŝi forestis.
Вновь составившаяся шайка, вооруженная лорнетами, приняла в самом деле грозный вид.=La novkreiĝinta bando, armita per lornetoj, akceptis efektive kruelan-minacan aspekton.
Я рад, что княжна больна: они сделали бы ей какую-нибудь дерзость.=Mi estis ĝoja, ke la princidino estas malsana: ili farus al ŝi iun arogaĵon,
У Грушницкого растрепанная прическа и отчаянный вид; он, кажется, в самом деле огорчен, особенно самолюбие его оскорблено; но ведь есть же люди, в которых даже отчаяние забавно!..=Gruŝnickij havas hirtan hararanĝon kaj malesperan aspekton; li ŝajnas esti efektive tre ĉagrenita, precipe ofendita estas lia digno; sed jen ja ekzistas homoj, eĉ kies malespero estas amuza!..
Возвратясь домой, я заметил, что мне чего-то недостает.=Reveninte hejmen, mi rimarkis, ke io mankas al mi.
Я не видал ее!=Mi ne vidisŝin!
Она больна! Уж не влюбился ли я в самом деле?..=Ŝi estas malsana! Ĉu mi enamiĝis ver-vere?..
Какой вздор!=Kia sensencaĵo!
7-го июня.=La 7an de junio.
В одиннадцать часов утра — час, в который княгиня Лиговская обыкновенно потеет в Ермоловской ванне, — я шел мимо ее дома.=Je la dek-unua matene— la horo, kiam la princino Ligovskaja kutime ŝvitas en kuvo de Jermolov — mi iris preter ŝia domo.
Княжна сидела задумчиво у окна; увидев меня, вскочила.=La princidino sidis enpensiĝe ĉe la fenestro; vidinte min, ŝi salte stariĝis.
Я вошел в переднюю; людей никого не было, и я без доклада, пользуясь свободой здешних нравов, пробрался в гостиную.=Mi eniris la antaŭĉambron; neniu estis tie, kaj mi sen komuniko, uzante liberecon de ĉi-tieaj moroj, penetris en la gastoĉambron.
Тусклая бледность покрывала милое лицо княжны.=Malserena paleco kovris la ĉarman vizaĝon de l’ princidino.
Она стояла у фортепьяно, опершись одной рукой на спинку кресел: эта рука чуть-чуть дрожала; я тихо подошел к ней и сказал: — Вы на меня сердитесь?..=Ŝi staris ĉe la piano, sin apogante per unu brako kontraŭ dorso de apogseĝo; la mano apenaŭ tremis; mi alpaŝis al ŝi sensone kaj diris: — Ĉu vi koleras kontraŭ mi?..
Она подняла на меня томный, глубокий взор и покачала головой; ее губы хотели проговорить что-то — и не могли; глаза наполнились слезами; она опустилась в кресла и закрыла лицо руками.=Ŝi levis al mi langvoran, profundan rigardon kaj kapneis; ŝiaj lipoj volis ion prononci, sed ne povis; la okuloj pleniĝis per larmoj; ŝi mergiĝis en la apogseĝon kaj kovris la vizaĝon per la manoj.
— Что с вами? — сказал я, взяв ее руку.=— Kio okazas al vi? — mi diris, preninte ŝin je mano.
— Вы меня не уважаете!..=— Vi min ne estimas!..
О! Оставьте меня!..=Ho! Lasu min!..
Я сделал несколько шагов...=Mi faris kelkajn paŝojn…
Она выпрямилась в креслах, глаза ее засверкали...=Ŝi rektiĝis en la apogseĝo, ŝiaj okuloj brilis…
Я остановился, взявшись за ручку двери и сказал: — Простите меня, княжна! Я поступил как безумец...=Mi haltis, preninte anson de l’ pordo, kaj diris: — Pardonu min, princidino! Mi agis kvazaŭ frenezulo…
этого в другой раз не случится: я приму свои меры...=tio ne okazos alian fojon: mi uzos miajn rimedojn…
Зачем вам знать то, что происходило до сих пор в душе моей!=Kial vi sciu tion, kio okazis en mia animo ĝis nun?
Вы этого никогда не узнаете, и тем лучше для вас.=Tion vi neniam scios, kaj des pli bone por vi.
Прощайте.=Adiaŭ.
Уходя, мне кажется, я слышал, что она плакала.=Forirante mi aŭdis, al mi ŝajnas, ŝin plori.
Я до вечера бродил пешком по окрестностям Машука, утомился ужасно и, пришедши домой, бросился на постель в совершенном изнеможении.=Ĝis la vespero mi vagis piede tra la ĉirkaŭaĵoj de Maŝuk, laciĝis terure kaj, veninte hejmen, min ĵetis en la liton, plene elĉerpita.
Ко мне зашел Вернер.=Al mi venis Verner.
— Правда ли, — спросил он, — что вы женитесь на княжне Лиговской?=— Ĉu vi vere, — li demandis, — edziĝas al la princidino Ligovskaja?
— А что?=— Kaj kio?
— Весь город говорит; все мои больные заняты этой важной новостью, а уж эти больные такой народ: все знают!=— La tuta urbo parolas; ĉiuj malsanaj estas okupitaj pri la grava novaĵo, kaj la malsanuloj ja estas tia popolo: ili ĉion scias!
«Это шутки Грушницкого!» — подумал я.=«Tio estas ŝercoj de Gruŝnickij!» — mi pensis.
— Чтоб вам доказать, доктор, ложность этих слухов, объявляю вам по секрету, что завтра я переезжаю в Кисловодск...=— Por pruvi al vi, doktoro, la malveron de l’ onidiroj, mi konfesas al vi sekrete, ke morgaŭ mi forveturas al Kislovodsk…
— И княгиня также?..=— Kaj la princidino ankaŭ?..
— Нет, она остается еще на неделю здесь...=— Ne, ŝi restas ankoraŭ por unu semajno tie ĉi… —
— Так вы не женитесь?..=Sekve, vi ne edziĝos?..
— Доктор, доктор! посмотрите на меня: неужели я похож на жениха или на что-нибудь подобное?=— Doktoro, doktoro! rigardu min? ĉu vere mi similas fianĉon aŭ ion similan?
— Я этого не говорю... но вы знаете, есть случаи...=— Mi tion ne diras… Sed vi ja scias, ke okazas tiuj eventoj…
— прибавил он, хитро улыбаясь, — в которых благородный человек обязан жениться, и есть маменьки, которые по крайней мере не предупреждают этих случаев...=— li aldonis, ruze ridetante, — kiam la nobla viro estas devigata edziĝi, kaj estas panjoj, kiuj almenaŭ ne preventas okazojn…
Итак, я вам советую, как приятель, быть осторожнее!=Do, mi konsilas al vi, kiel amiko, gardi vin.
Здесь, на водах, преопасный воздух: сколько я видел прекрасных молодых людей, достойных лучшей участи и уезжавших отсюда прямо под венец...=Ĉi tie en akvoj, estas plej danĝera aero: kiom dabonegaj junaj homoj mi vidis, indaj je pli bona sorto, kiuj veturis de ĉi tie rekte sub kronon de l’ edziĝa rito…
Даже, поверите ли, меня хотели женить!=Ĉu vi kredas, ke eĉ min oni volis edzigi!
Именно одна уездная маменька, у которой дочь была очень бледна.=Ĝuste unu provinca panjo, kies filino estis tre pala.
Я имел несчастие сказать ей, что цвет лица возвратится после свадьбы; тогда она со слезами благодарности предложила мне руку своей дочери и все свое состояние — пятьдесят душ, кажется.=Mi havis malfeliĉon diri al ŝi, ke la koloro de l’ vizaĝo revenos al ŝi post la edziniĝa festo; tiam ŝi kun larmoj de danko proponis al mi la manon de sia filino kaj tutan sian havaĵon — kvindek servutuloj, ŝajnas.
Но я отвечал, что я к этому не способен...=Sed mi respondis, ke mi estas senkapabla por tio…
Вернер ушел в полной уверенности, что он меня предостерег.=Verner foriris en plena certeco, ke li avertis min.
Из слов его я заметил, что про меня и княжну уж распущены в городе разные дурные слухи: это Грушницкому даром не пройдет!=El liaj vortoj mi rimarkis, ke pri mi kaj la princidino jam estas disvastigitaj en la urbo diversaj malbonaj onidiroj: tio ne pasos senpune al Gruŝnickij!
10-го июня.=La 10an de junio.
Вот уж три дня, как я в Кисловодске.=Jam tri tagojn mi loĝas en Kislovodsko.
Каждый день вижу Веру у колодца и на гулянье.=Ĉiutage mi vidas Veran ĉe la puto kaj dum promeno.
Утром, просыпаясь, сажусь у окна и навожу лорнет на ее балкон; она давно уж одета и ждет условного знака; мы встречаемся, будто нечаянно, в саду, который от наших домов спускается к колодцу.=Matene, vekiĝinte, mi sidiĝas ĉe la fenestro kaj direktas lorneton al ŝia balkono; ŝi jam delonge estas vestita kaj atendas la kondiĉan signon; ni renkontas nin, kvazaŭ senintence, en la ĝardeno, kiu malsupreniĝas de niaj domoj al la puto.
Живительный горный воздух возвратил ей цвет лица и силы.=La saniga monta aero redonis al ŝi koloron de l’ vizaĝo kaj la fortojn.
Недаром Нарзан называется богатырским ключом.=Ne vane Narzan estas nomata Herkula fonto.
Здешние жители утверждают, что воздух Кисловодска располагает к любви, что здесь бывают развязки всех романов, которые когда-либо начинались у подошвы Машука.=Ĉi-tieaj loĝantoj asertas, ke la aero de Kislovodsko disponigas al amo, ke ĉi tie okazas epilogoj de ĉiuj romanoj, kiuj iam estis iniciatitaj ĉe piedo de Maŝuk.
И в самом деле, здесь все дышит уединением; здесь все таинственно=Kaj efektive, ĉio spiras ĉi tie per izoleco; ĉio estas ĉi tie mistera;
— и густые сени липовых аллей, склоняющихся над потоком, который с шумом и пеною, падая с плиты на плиту, прорезывает себе путь между зеленеющими горами, и ущелья, полные мглою и молчанием,=kaj densaj branĉo-tegmentoj de tiliaj aleoj sin klinintaj super la fonto, kiu brue kaj ŝaŭme falante de unu ŝtonego al la alia tratranĉas sian fluejon inter verdantaj montoj;
которых ветви разбегаются отсюда во все стороны, и свежесть ароматического воздуха, отягощенного испарениями высоких южных трав и белой акации,=kaj fendegoj, plenaj de obskuro kajsilento, kies branĉoj diskuras de ĉi tie ĉiuflanken; kaj freŝeco de aroma aero, pezigita per vaporaĵoj de altaj sudaj herboj kaj blanka akacio,
и постоянный, сладостно-усыпительный шум студеных ручьев, которые, встретясь в конце долины, бегут дружно взапуски и наконец кидаются в Подкумок.=kaj la konstanta dolĉe dormiga bruo de malvarmaj riveretoj, kiuj renkontinte unu la alian en la fino de valo, konkorde kuras vete kaj fine sin ĵetasen la riveron Podkumok.
С этой стороны ущелье шире и превращается в зеленую лощину; по ней вьется пыльная дорога.=De tiu ĉi flanko la fendego estas pli vasta kaj transformiĝas en verdan valeton; laŭ ĝi volviĝas polva vojo.
Всякий раз, как я на нее взгляну, мне все кажется, что едет карета, а из окна кареты выглядывает розовое личико.=Ĉiufoje, kiam mi rigardas ĝin, al mi ŝajnas, ke veturas kaleŝo, kaj el la fenestro de l’ kaleŝo rigardas rozkolora vizaĝeto.
Уж много карет проехало по этой дороге, — а той все нет.=Jam multaj kaleŝoj traveturis laŭ la vojo, sed tiu ne aperas.
Слободка, которая за крепостью, населилась;=La antaŭurbo, kiu situas post la fortikaĵo, pleniĝis de loĝantoj;
в ресторации, построенной на холме, в нескольких шагах от моей квартиры, начинают мелькать вечером огни сквозь двойной ряд тополей; шум и звон стаканов раздается до поздней ночи.=en la restoracio, konstruita sur la monteto, je kelkaj paŝoj de mia loĝejo, vespere komencas flagri fajroj tra la duobla vico da poploj; la bruo kaj glasa tinto disaŭdiĝas ĝis malfrua nokto.
Нигде так много не пьют кахетинского вина и минеральной воды, как здесь.=Nenie oni trinkas tiom da kaĥetia vino[28] kaj minerala akvo, kiel ĉi tie.
Но смешивать два эти ремесла Есть тьма охотников — я не из их числа.=Praktiki kune tiujn du metiojn multaj ŝategas. Mi evitas tion.[29]
Грушницкий с своей шайкой бушует каждый день в трактире и со мной почти не кланяется.=Gruŝnickij ŝtormas kun sia bando ĉiutage en la gastejo kaj min preskaŭ ne salutas.
Он только вчера приехал, а успел уже поссориться с тремя стариками, которые хотели прежде его сесть в ванну: решительно — несчастия развивают в нем воинственный дух.=Li nur hieraŭ alveturis kaj jam sukcesis kvereli kun tri maljunuloj, kiuj volis enkuviĝi antaŭ ol li: definitive — malfeliĉoj disvolvas en li militeman spiriton.
11-го июня.=La 11an de junio.
Наконец они приехали.=Fine ili venis.
Я сидел у окна, когда услышал стук их кареты: у меня сердце вздрогнуло...=Mi sidisĉe la fenestro, kiam mi aŭdis bruon de kaleŝo: mia koro ektremis…
Что же это такое?=Kio ĝi estas?..
Неужто я влюблен?=Ĉu povas esti, ke mi enamiĝis?..
Я так глупо создан, что этого можно от меня ожидать.=Mi estas tiel stulte kreita, ke oni povas atendi tion de mi.
Я у них обедал.=Mi tagmanĝis ĉe ili.
Княгиня на меня смотрит очень нежно и не отходит от дочери... плохо!=La princino rigardis min tre tenere kaj ne iras for de l’ filino… malbone!
Зато Вера ревнует меня к княжне: добился же я этого благополучия!=Sed kompense Vera ĵaluzas pri mi kontraŭ la princidino! jen mi atingis la bonfarton!
Чего женщина не сделает, чтоб огорчить соперницу!=Kion ne faros virino por ĉagrenigi la rivalinon?
Я помню, одна меня полюбила за то, что я любил другую.=Mi memoras, ke unu ino ekamis min pro tio, ke mi amis aliun.
Нет ничего парадоксальнее женского ума; женщин трудно убедить в чем-нибудь, надо их довести до того, чтоб они убедили себя сами;=Estas nenio pli paradoksa ol virina menso: estas tre malfacile konvinki virinon pri io ajn, oni devas fari tiel, ke ili mem konvinku sin;
порядок доказательств, которыми они уничтожают свои предупреждения, очень оригинален; чтоб выучиться их диалектике, надо опрокинуть в уме своем все школьные правила логики.=la konsekvenco de argumentoj, per kiuj ili neniigas siajn antaŭjuĝojn, estas tre originala; por ellerni ilian dialektikon, oni devas renversi en sia menso ĉiujn lernejajn regulojn de logiko.
Например, способ обыкновенный: Этот человек любит меня, но я замужем: следовательно, не должна его любить.=Ekzemple, argumentaro ordinara: La viro amas min; sed mi estas edzino; sekve, mi ne devas lin ami.
Способ женский: Я не должна его любить, ибо я замужем; но он меня любит, — следовательно...=La argumentaro virina: Mi ne devas ami lin,ĉar mi estas edzino; sed li amas min, sekve…
Тут несколько точек, ибо рассудок уже ничего не говорит, а говорят большею частью: язык, глаза и вслед за ними сердце, если оно имеется.=Ĉi tie kelkaj punktoj, ĉar la prudento jam nenion diras, kaj plejparte parolas lango, okuloj kaj poste koro, se tiu estas havata.
Что, если когда-нибудь эти записки попадут на глаза женщине?=Kio okazus, se iam tiuj notoj trafus al okuloj de virino?
«Клевета!» — закричит она с негодованием.=— Kalumnio! — ŝi krios indigne.
С тех пор, как поэты пишут и женщины их читают (за что им глубочайшая благодарность),=De kiam la poetoj skribas, kaj virinoj legas ilin (pro kio plej profundan dankon al ili),
их столько раз называли ангелами, что они в самом деле, в простоте душевной, поверили этому комплименту, забывая, что те же поэты за деньги величали Нерона полубогом...=oni ilin tiom da fojoj nomis anĝeloj, ke efektive ili pro simplanimeco ekkredis al la komplimento, forgesante, ke la samaj poetoj pro mono gloris Neronon kiel duondion…
Не кстати было бы мне говорить о них с такою злостью, — мне, который, кроме их, на свете ничего не любил, — мне, который всегда готов был им жертвовать спокойствием, честолюбием, жизнию...=Ne estas ĝustaloke, ke mi parolu pri ili kun tiom da kolero, mi, kiu nenion en la mondo amis krom ilin, — mi, kiu ĉiam preta estis oferi al ili trankvilon, ambicion, vivon…
Но ведь я не в припадке досады и оскорбленного самолюбия стараюсь сдернуть с них то волшебное покрывало, сквозь которое лишь привычный взор проникает.=Sed mi ja ne en paroksismo de angoro kaj ofendita memamo penas deŝiri de ili la sorĉan tegilon, tra kiun penetras nur kutimiĝinta rigardo.
Нет, все, что я говорю о них, есть только следствие Ума холодных наблюдений И сердца горестных замет.=Ne, ĉio, kion mi diras pri ili, estas nur sekvo deMalvarmaj de la mens’ observojkaj de la kor’ amara not’.[30]
Женщины должны бы желать, чтоб все мужчины их так же хорошо знали, как я, потому что я люблю их во сто раз больше с тех пор, как их не боюсь и постиг их мелкие слабости.=Virinoj devus deziri, ke ĉiuj viroj konu ilin same bone, kiel mi, ĉar mi amas ilin centoble pli ekde la tempo, kiam mi ne timas ilin kaj komprenis iliajn etajn malfortaĵojn.
Кстати: Вернер намедни сравнил женщин с заколдованным лесом, о котором рассказывает Тасс в своем «Освобожденном Ерусалиме».=Ale: Verner komparis antaŭnelonge virinojn kun la sorĉita arbaro, pri kiu rakontas Tasso en sia «Liberigita Jerusalemo»[31],
«Только приступи, — говорил он, — на тебя полетят со всех сторон такие страхи, что боже упаси: долг, гордость, приличие...=«Nur alpaŝu, — li diris, — kaj vin impetos de ĉiuj flankoj tiaj timoj, ke dio savu: devo, fiero, deco, ĝenerala opinio, moko, malestimo…
Надо только не смотреть, а идти прямо, — мало-помалу чудовища исчезают, и открывается пред тобой тихая и светлая поляна, среди которой цветет зеленый мирт.=Oni devas ne rigardi, sed iri rekten; iom-post-iom la monstroj malaperas kaj malfermiĝas antaŭ vi la milda kaj hela herbejeto, meze de kiu floras verda mirto.
Зато беда, если на первых шагах сердце дрогнет и обернешься назад!»=Kontraŭe estos plago, se ĉe la unuaj paŝoj ektremos via koro kaj vi rigardos returnen.»
12-го июня=La 12an de junio.
Сегодняшний вечер был обилен происшествиями.=La hodiaŭa vespero estis abunda de okazintaĵoj.
Верстах в трех от Кисловодска, в ущелье, где протекает Подкумок, есть скала, называемая Кольцом; это — ворота, образованные природой; они подымаются на высоком холме, и заходящее солнце сквозь них бросает на мир свой последний пламенный взгляд.=Proksimume tri verstojn de Kislovodsko en fendego inter montoj, kie fluas Podkumok, estas roko, nomata Ringo; ĝi estas pordego kreita de la naturo mem; ĝi baŭmas sur alta monteto, kaj la subiranta suno lancas tra ĝin sian lastan firman rigardon al la mondo.
Многочисленная кавалькада отправилась туда посмотреть на закат солнца сквозь каменное окошко.=Multnombra kavalkado sin direktis tien por rigardi la sunsubiron tra la flama fenestro.
Никто из нас, по правде сказать, не думал о солнце.=Neniu el ili verdire pensis pri la suno.
миртЯ ехал возле княжны; возвращаясь домой, надо было переезжать Подкумок вброд.=Mi rajdis apud la princidino; dum returna vojo necesis transi Podkumokon vade.
Горные речки, самые мелкие, опасны, особенно тем, что дно их — совершенный калейдоскоп: каждый день от напора волн оно изменяется; где был вчера камень, там нынче яма.=Montaj riveretoj eĉ plej malprofundaj estas danĝeraj precipe pro tio, ke ilia fundo estas perfekta kalejdoskopo: ĉiutage sub premo de ondoj ĝi ŝanĝiĝas: kie hieraŭ estis ŝtono, hodiaŭ estas kavo.
Я взял под уздцы лошадь княжны и свел ее в воду, которая не была выше колен; мы тихонько стали подвигаться наискось против течения.=Mi prenis la ĉevalon de la princidino perbride kaj kondukis ĝin en la akvon, kiu ne atingis eĉ genuojn; ni komencis malrapide nin movi diagonale kontraŭ la fluo.
Известно, что, переезжая быстрые речки, не должно смотреть на воду, ибо тотчас голова закружится.=Oni tre bone konas, ke vadante trans rapidaj riveretoj oni ne devas rigardi la akvon, ĉar tuj venas kapturniĝo.
Я забыл об этом предварить княжну Мери.=Mi forgesis averti pri tio la princidinon Mary.
Мы были уж на середине, в самой быстрине, когда она вдруг на седле покачнулась.=Ni estis jam en mezo, en plej rapidfluo, kiam subite ŝi ekbalanciĝis ensele.
«Мне дурно!» — проговорила она слабым голосом...=«Mi vertiĝas!» — ŝi diris malfortvoĉe…
Я быстро наклонился к ней, обвил рукою ее гибкую талию.=Mi rapide kliniĝis al ŝi, ĉirkaŭvolvis per brako ŝian fleksan talion.
«Смотрите наверх! — шепнул я ей, — это ничего, только не бойтесь; я с вами».=«Rigardu supren! — mi flustris al ŝi. — Ne gravas, nur ne timu; mi estas kun vi».
Ей стало лучше; она хотела освободиться от моей руки, но я еще крепче обвил ее нежный мягкий стан;=Al ŝi fariĝis pli bone; ŝi volis liberiĝi de mia brako, sed mi ankoraŭ pli forte ĉirkaŭvolvis ŝian mildan, molan torson:
моя щека почти касалась ее щеки; от нее веяло пламенем.=mia vango preskaŭ tuŝis ŝian vangon. Ĝi radiis flamon.
— Что вы со мною делаете? Боже мой!..=— Kion vi faras kun mi?.. Dio mia!..
Я не обращал внимания на ее трепет и смущение, и губы мои коснулись ее нежной щечки; она вздрогнула, но ничего не сказала; мы ехали сзади; никто не видал.=Mi ne atentis ŝian tremeton kaj konfuziĝon, kaj miaj lipoj tuŝis ŝian delikatan vangeton; ŝi ektremis, sed nenion diris; ni rajdis la lastaj: neniu vidis.
Когда мы выбрались на берег, то все пустились рысью.=Kiam ni surgrimpis la bordon, ĉiuj ektrotis.
Княжна удержала свою лошадь; я остался возле нее; видно было, что ее беспокоило мое молчание, но я поклялся не говорить ни слова — из любопытства.=La princidino detenis sian ĉevalon; mi restis apud ŝi; estis vidate, ke ŝin maltrankviligas mia silento,sed mi ĵuris diri neniun vorton — pro scivolo.
Мне хотелось видеть, как она выпутается из этого затруднительного положения.=Mi volis vidi, kiel ŝi eliĝos el la embarasa situacio.
— Или вы меня презираете, или очень любите! — сказала она наконец голосом, в котором были слезы.=— Aŭ vi min malestimas aŭ tre amas! — ŝi diris fine per voĉo, en kiu estis larmoj.
— Может быть, вы хотите посмеяться надо мной, возмутить мою душу и потом оставить...=— Povas esti, ke vi volas primoki min, eksciti mian animon, kaj poste forlasi…
Это было бы так подло, так низко, что одно предположение...=Tio estus tiel malnobla, tiel perfida, ke nur sola supozo…
о нет! не правда ли, — прибавила она голосом нежной доверенности, — не правда ли, во мне нет ничего такого, что бы исключало уважение?=Ho, ne! Ĉu vere, — ŝi aldonis per la voĉo de tenera konfido, — ĉu vere, en mi estas nenio, kio ekskludus la estimon?
Ваш дерзкий поступок...=Vian arogan agon…
я должна, я должна вам его простить, потому что позволила...=mi devas, mi devas pardoni al vi, ĉar mi permesis…
Отвечайте, говорите же, я хочу слышать ваш голос!..=Respondu do, diru, mi volas aŭdi vian voĉon!..
— В последних словах было такое женское нетерпение, что я невольно улыбнулся; к счастию, начинало смеркаться.=Enŝiaj lastaj vortoj estis tioma virina senpacienco, ke mi nevole ridetis. Feliĉe komencis krepuskiĝi…
Я ничего не отвечал.=Mi nenion respondis…
— Вы молчите? — продолжала она, — вы, может быть, хотите, чтоб я первая вам сказала, что я вас люблю?..=— Vi silentas? — ŝi daŭrigis. — Vi, eble, volas, ke mi la unua diru, ke mi vin amas?
Я молчал... — Хотите ли этого? — продолжала она, быстро обратясь ко мне...=Mi silentis… — Ĉu vi volas tion? — ŝi daŭrigis, haste sin turninte al mi…
В решительности ее взора и голоса было что-то страшное...=En la decidemo de ŝiaj rigardo kaj voĉo estis io timiga…
— Зачем? — отвечал я, пожав плечами.=— Kial do? — mi respondis, levinte la ŝultrojn.
Она ударила хлыстом свою лошадь и пустилась во весь дух по узкой, опасной дороге;=Ŝi vipis sian ĉevalon kaj eksagis laŭ la mallarĝa kaj danĝera vojo.
это произошло так скоро, что я едва мог ее догнать, и то, когда она уж она присоединилась к остальному обществу.=Tio okazis tiel rapide, ke mi apenaŭ sukcesis atingi ŝin, kaj vere, nur kiam ŝi jam aliĝis al la cetera societo.
До самого дома она говорила и смеялась поминутно.=Ĝis la hejmo mem ŝi parolis kaj ridis ĉiuminute.
В ее движениях было что-то лихорадочное; На меня не взглянула ни разу.=En ŝiaj vortoj estis io febra; min ŝi ne rigardis eĉ unu fojon.
Все заметили эту необыкновенную веселость.=Ĉiuj rimarkis tiun neordinaran gajecon,
И княгиня внутренно радовалось, глядя на свою дочку; а у дочки просто нервический припадок:=kaj la princino interne ĝojis, rigardante sian karan filinon, kaj la kara filino havis simple nervan paroksismon.
она проведет ночь без сна и будет плакать.=Ŝi estis pasigonta la nokton sen dormo kaj plorante.
Эта мысль мне доставляет необъятное наслаждение: есть минуты, когда я понимаю Вампира...=La penso liveras al mi neamplekseblan ĝuon: estas minutoj, kiam mi komprenas Vampiron[32]…
А еще слыву добрым малым и добиваюсь этого названия!=Kaj ankoraŭ mi famas esti bonkorulo kaj aspiras tiun nomon!
Слезши с лошадей, дамы вошли к княгине; я был взволнован и поскакал в горы развеять мысли, толпившиеся в голове моей.=Deĉevaliĝinte, la sinjorinoj supreniris al la princino, mi estis emociita kaj galopis en montojn por dispeli la pensojn, svarmantajn en mia kapo.
Росистый вечер дышал упоительной прохладой.=La rosa vespero spiris per ebriiga freŝo.
Луна подымалась из-за темных вершин.=La luno leviĝis el post malhelaj montopintoj.
Каждый шаг моей некованой лошади глухо раздавался в молчании ущелий;=Ĉiu paŝo de mia neforĝita ĉevalo obtuze reeĥis en la kvieto de fendegoj;
у водопада я напоил коня, жадно вдохнул в себя раза два свежий воздух южной ночи и пустился в обратный путь.=ĉe la akvofalo mi trinkigis la ĉevalon, avide enspiris du-tri fojojn freŝan aeron de l’ suda nokto kaj startis returnen.
Я ехал через слободку.=Mi veturis tra la suburbo.
Огни начинали угасать в окнах; часовые на валу крепости и казаки на окрестных пикетах протяжно перекликались...=Lumoj en fenestroj komencis estingiĝi; sentineloj ĉe la remparo de l’ citadelo kaj kozakoj en ĉirkaŭurbaj pikedoj longsone intervokiĝis…
В одном из домов слободки, построенном на краю обрыва, заметил я чрезвычайное освещение;=En unu domo de l’ suburbo, konstruita ĉe rando de ravino, mi rimarkis neordinaran lumon.
по временам раздавался нестройный говор и крики, изобличавшие военную пирушку.=De tempo al tempo aŭdiĝis senkonkorda parolado kaj krioj malkovrantaj militistan festeneton.
Я слез и подкрался к окну;=Mi deĉevaliĝis kaj kaŝe aliris al fenestro.
неплотно притворенный ставень позволил мне видеть пирующих и расслышать их слова.=Neplene fermita ŝutro permesis al mi vidi la festantojn kaj distingi iliajn vortojn.
Говорили обо мне.=La parolo estis pri mi.
Драгунский капитан, разгоряченный вином, ударил по столу кулаком, требуя внимания.=La dragona kapitano, ardigita per vino, frapis la tablon per pugno, postulante atenton.
— Господа! — сказал он, — это ни на что не похоже.=— Sinjoroj! — li diris, — ĝi neniel taŭgas.
Печорина надо проучить!=Necesas edifi Peĉorin-on.
Эти петербургские слетки всегда зазнаются, пока их не ударишь по носу!=Tiuj peterburgaj flugdandoj ĉiam fanfarone fieras, ĝis oni ilin frapas je nazo!
Он думает, что он только один и жил в свете, оттого что носит всегда чистые перчатки и вычищенные сапоги.=Li pensas, ke nur li sola vivis en la mondo, ĉar li portas ĉiam purajn gantojn kaj glaceigitajn botojn.
— И что за надменная улыбка!=— Kaj kiom arogas lia supereca rideto!
А я уверен между тем, что он трус, — да, трус!=Kaj mi estas certa, intercetere, ke li estas timulo, jes, timulo!
— Я думаю тоже, — сказал Грушницкий.=— Mi pensas same, — diris Gruŝnickij.
— Он любит отшучиваться.=— Li ŝatas elturniĝi per ŝerco.
Я раз ему таких вещей наговорил, что другой бы меня изрубил на месте, а Печорин все обратил в смешную сторону.=Foje mi diris al li tiaĵon, ke aliu mortigus min surloke, sed Peĉorin ĉion ŝercigis.
Я, разумеется, его не вызвал, потому что это было его дело; да не хотел и связываться...=Mi, memkompreneble, ne vokis lin dueli, ĉar ĝi estis lia afero: kaj mi ne volis maldecigi min per tia rilato…
— Грушницкий на него зол за то, что он отбил у него княжну, — сказал кто-то.=— Gruŝnickij koleras pro tio, ke li forkonkeris de li la princidinon, — iu diris.
— Вот еще что вздумали!=— Jen kion oni elpensis!
Я, правда, немножко волочился за княжной, да и тотчас отстал, потому что не хочу жениться, а компрометировать девушку не в моих правилах.=Mi, vere, iome amindumis la princidinon, sed tuje ĉesis, ĉar mi ne volas edziĝi, sed kompromiti fraŭlinon ne estas en miaj reguloj.
— Да я вас уверяю, что он первейший трус, то есть Печорин, а не Грушницкий,=— Jes, mi vin certigas, ke li estas eminenta timulo, tio estas Peĉorin, sed ne Gruŝnickij,
— о, Грушницкий молодец, и притом он мой истинный друг! — сказал опять драгунский капитан.=— kaj Gruŝnickij estas belheroo, kaj ale mia vera amiko, — diris denove la dragona kapitano.
— Господа! никто здесь его не защищает?=— Sinjoroj! Ĉu iu defendas lin ĉi tie?
Никто? тем лучше!=Neniu? Bonege!
Хотите испытать его храбрость?=Ĉu vi volas elprovi lian kuraĝon?
Это нас позабавит...=Tio vin amuzos…
— Хотим; только как?=— Ni volas, sed kiel?
— А вот слушайте: Грушницкий на него особенно сердит — ему первая роль!=— Jen aŭskultu: Gruŝnickij estas precipe kolera kontraŭ li — al li la unua rolo!
Он придерется к какой-нибудь глупости и вызовет Печорина на дуэль...=Li alkroĉiĝos al ajna stultaĵo kaj provokos Peĉorinon dueli…
Погодите; вот в этом-то и штука...=Atendu. Jen en kio estas la artifiko…
Вызовет на дуэль: хорошо!=Li provokos dueli, bone!
Все это — вызов, приготовления, условия — будет как можно торжественнее и ужаснее, — я за это берусь; я буду твоим секундантом, мой бедный друг!=Ĉio ĉi — la provoko, preparoj, kondiĉoj estos kiom eble plej solenaj kaj teruraj — ĉion aranĝi mi prenas al mi; mi estos via sekundanto, mia kompatinda amiko!
Хорошо!=Bone!
Только вот где закорючка: в пистолеты мы не положим пуль.=Nur jen kie estas la ruzaĵo: ni ne enmetos kuglojn en la pistolojn.
Уж я вам отвечаю, что Печорин струсит — на шести шагах их поставлю, черт возьми!=Mi vin certigas, ke Peĉorin ektimos — mi starigos ilin je distanco de ses paŝoj, diablo prenu!
Согласны ли, господа?=Ĉu vi konsentas, sinjoroj?
— Славно придумано! согласны! почему же нет? — раздалось со всех сторон.=— Bonege elpensite, ni konsentas! Kial ne? — aŭdiĝis de ĉiuj flankoj.
— А ты, Грушницкий?=— Kaj vi, Gruŝnickij?
Я с трепетом ждал ответ Грушницкого; холодная злость овладела мною при мысли, что если б не случай, то я мог бы сделаться посмешищем этих дураков.=Mi atendis kun tremeto la respondon de Gruŝnickij; malvarma kolero ekposedis min ĉe la penso, ke se ne okazus la hazardo, mi povus esti ridigilo por tiuj stultuloj.
Если б Грушницкий не согласился, я бросился б ему на шею.=Se Gruŝnickij ne konsentus, mi min ĵetus sur lian kolon.
Но после некоторого молчания он встал с своего места, протянул руку капитану и сказал очень важно: «Хорошо, я согласен».=Sed post ioma silento, li stariĝis de sia loko, etendis brakon al la kapitano kaj diris tre grave: «Bone, mi konsentas».
Трудно описать восторг всей честной компании.=Estas malfacile priskribi jubilon de la tuta honesta kompanio.
Я вернулся домой, волнуемый двумя различными чувствами.=Mi revenis hejmen en posedo de du malsimilaj sentoj.
Первое было грусть. «За что они все меня ненавидят? — думал я.=La unua estis malĝojo. Pro kio ili ĉiuj malamegas min? — Mi pensis.
— За что? Обидел ли я кого-нибудь?=— Pro kio? Ĉu mi iun ofendis?
Нет.=Ne.
Неужели я принадлежу к числу тех людей, которых один вид уже порождает недоброжелательство?»=Ĉu vere mi apartenas al la aro da homoj, kies sola aspekto naskas malfavoron?
И я чувствовал, что ядовитая злость мало-помалу наполняла мою душу.=Kaj mi sentis, ke venena kolero iom post iom plenigis mian animon.
«Берегись, господин Грушницкий! — говорил я, прохаживаясь взад и вперед по комнате. — Со мной этак не шутят.=«Gardu vin, sinjoro Gruŝnickij! — mi diris, promenante tien-reen en la ĉambro: kun mi oni tiel ne ŝercas.
Вы дорого можете заплатить за одобрение ваших глупых товарищей.=Vi povas multon pagi pro aprobo de viaj stultaj kamaradoj.
Я вам не игрушка!..» Я не спал всю ночь.=Mi ne estos ludilo por vi!» Mi ne dormis la tutan nokton.
К утру я был желт, как померанец.=Al la mateno mi estis flava kiel bergamoto.
Поутру я встретил княжну у колодца.=Matene mi renkontis la princidinonĉe la puto.
— Вы больны? — сказала она, пристально посмотрев на меня.=— Ĉu vi estas malsana? — ŝi diris, fikse rigardante min.
— Я не спал ночь.=— Mi ne dormis la tutan nokton.
— И я также... я вас обвиняла... может быть, напрасно?=— Ankaŭ mi… mi kulpigis vin… povas esti vane?
Но объяснитесь, я могу вам простить все...=Sed klarigu vin, mi povas pardoni al vi ĉion…
— Все ли?..=— Ĉu ĉion?
— Все... только говорите правду... только скорее...=— Ĉion… nur diru veron… nur pli rapide…
Видите ли, я много думала, старалась объяснить, оправдать ваше поведение; может быть, вы боитесь препятствий со стороны моих родных...=Ĉu vi vidas, ke mi multe pensis, penante klarigi, pravigi vian konduton; eble, vi timas obstaklojn flanke de miaj gepatroj…
это ничего; когда они узнают... (ее голос задрожал) я их упрошу.=tio ne gravas… kiam ili ekscios… (ŝia voĉo ektremis) mi ilin petpersvados.
Или ваше собственное положение... но знайте, что я всем могу пожертвовать для того, которого люблю...=Aŭ via propra stato… sed sciu, ke mi povos ĉion oferi por la homo, kiun mi amas…
О, отвечайте скорее, сжальтесь...=Do, respondu tuj, havu kompaton…
Вы меня не презираете, не правда ли?=Vi min ne malestimas, ĉu ne?
Она схватила меня за руки.=Ŝi kaptis min je mano.
Княгиня шла впереди нас с мужем Веры и ничего не видала; но нас могли видеть гуляющие больные, самые любопытные сплетники из всех любопытных, и я быстро освободил свою руку от ее страстного пожатия.=La princino iris antaŭe kun la edzo de Vera kaj nenion vidis; sed min povis vidi promenantaj malsanuloj, la plej scivolaj ĉikanuloj el ĉiuj scivolemuloj, kaj mi rapide liberigis mian manon el ŝia pasia premo.
— Я вам скажу всю истину, — отвечал я княжне, — не буду оправдываться, ни объяснять своих поступков; я вас не люблю...=— Mi diros al vi la tutan veron, — mi respondis al la princidino, — mi ne provos min pravigi, nek klarigi miajn agojn. Mi ne amas vin.
Ее губы слегка побледнели...=Ŝiaj lipoj milde paliĝis…
— Оставьте меня, — сказала она едва внятно.=— Lasu min, — ŝi diris apenaŭ distingeble.
Я пожал плечами, повернулся и ушел.=Mi levis laŝultrojn, turnis min kaj foriris.
14-го июня.=La 14an de junio.
Я иногда себя презираю... не оттого ли я презираю и других?..=Kelkiam mi malestimas min… ĉu ne pro tio ankaŭ mi malestimas aliujn?..
Я стал не способен к благородным порывам; я боюсь показаться смешным самому себе.=Mi iĝis senkapabla al noblaj elanoj; mi timas ŝajni ridinda al mi mem.
Другой бы на моем месте предложил княжне son coeur et sa fortune;=Aliu je mia loko proponus al la princidino son cœur et sa fortune[35],
14 но надо мною слово жениться имеет какую-то волшебную власть: как бы страстно я ни любил женщину, если она мне даст только почувствовать, что я должен на ней жениться, — прости любовь!=sed super mi la vortoedziĝi havas magian potencon; kiel ajn pasie mi amas la virinon, nur ŝi sentigas, ke mi devas edziĝi al ŝi — adiaŭ la amo!
мое сердце превращается в камень, и ничто его не разогреет снова.=Mia koro transformiĝas en ŝtonon, kaj nenio povas vivigi ĝin denove.
Я готов на все жертвы, кроме этой; двадцать раз жизнь свою, даже честь поставлю на карту...=Mi estas preta al ajna ofero, krom tiu; dudek fojojn mian vivon, eĉ la honoron, mi metos sur la karton…
но свободы моей не продам.=sed mian liberon mi ne vendos.
Отчего я так дорожу ею? что мне в ней?.. куда я себя готовлю? чего я жду от будущего?..=Kial mi tiel aprezas ĝin? Kion mi havas en ĝi?.. Kien mi min preparas? Kion mi atendas de l’ estonto?..
Право, ровно ничего.=Vere, absolute nenion.
Это какой-то врожденный страх, неизъяснимое предчувствие...=Ĝi estas iu denaska timo, neklarigebla antaŭsento…
Ведь есть люди, которые безотчетно боятся пауков, тараканов, мышей...=Ja ekzistas la homoj, kiuj senkonscie timas araneojn, blatojn, musojn…
Признаться ли?..=Ĉu konfesi?..
Когда я был еще ребенком, одна старуха гадала про меня моей матери; она мне предсказала мне смерть от злой жены;=Kiam mi estis infano, unu maljunulino orakolis pri mi al la patrino: ŝi aŭguris al mila morton de malbona edzino;
это меня тогда глубоко поразило; в душе моей родилось непреодолимое отвращение к женитьбе...=ĝi min tiam profunde mirigis: en animo mia naskiĝis nevenkebla malamo al edziĝo…
Между тем что-то мне говорит, что ее предсказание сбудется; по крайней мере буду стараться, чтоб оно сбылось как можно позже.=Kaj dume, io diras al mi, ke la aŭguro efektiviĝos; almenaŭ mi penos, ke ĝi efektiviĝu kiom eble plej malbaldaŭ.
15-го июня.=La 15an de junio.
Вчера приехал сюда фокусник Апфельбаум.=Hieraŭ venis ĉi tien artifikisto Apfelbaum[33].
На дверях ресторации явилась длинная афишка, извещающая почтеннейшую публику о том,=Sur la pordo de l’ restoracio aperis longa afiŝo, anoncanta al plej respektata publiko pri tio,
что вышеименованный удивительный фокусник, акробат, химик и оптик будет иметь честь дать великолепное представление сегодняшнего числа в восемь часов вечера, в зале Благородного собрания (иначе — в ресторации);=ke suprenomita mirinda artifikisto, kemiisto kaj optikisto havas honoron prezenti luksan spektaklon je la oka vespere en la halo de nobela kunvenejo (alivorte — en la restoracio);
билеты по два рубля с полтиной.=biletoj kostas po du rubloj kun duono.
Все собираются идти смотреть удивительного фокусника; даже княгиня Лиговская, несмотря на то, что дочь ее больна, взяла для себя билет.=Ĉiuj estas spektontaj la mirindan artifikiston; eĉ la princino Ligovskaja, malgraŭ tio, ke ŝia filino malsanas, prenis bileton por si.
Нынче после обеда я шел мимо окон Веры; она сидела на балконе одна; к ногам моим упала записка:=Hodiaŭ post la tagmanĝo mi iris preter la fenestroj de Vera; ŝi sidis en la balkono sola; al miaj piedoj falis noto:
«Сегодня в десятом часу вечера приходи ко мне по большой лестнице; муж мой уехал в Пятигорск и завтра утром только вернется.=«Hodiaŭ je la deka vespere venu al mi laŭ la granda ŝtuparo; mia edzo forveturis en Pjatigorskon kaj nur matene revenos.
Моих людей и горничных не будет в доме: я им всем раздала билеты, также и людям княгини.=Miaj servistoj kaj ĉambristinoj ne estos hejme: mi disdonis al ili biletojn, ankaŭ al geservistoj de l’ princino.
— Я жду тебя; приходи непременно».=Mi atendas vin; venu nepre».
«А-га! — подумал я, — наконец-таки вышло по-моему».=«Ha, jen do! — mi pensis, — fine okazis laŭ mia deziro.»
В восемь часов пошел я смотреть фокусника.=Je la oka mi iris spekti la artifikiston.
Публика собралась в исходе девятого; представление началось.=La publiko kunvenis al la naŭa; la spektaklo komenciĝis.
В задних рядах стульев узнал я лакеев и горничных Веры и княгини.=En la malantaŭaj vicoj de seĝoj mi rekonis lakeojn kaj ĉambristinojn de Vera kaj de la princino.
Все были тут наперечет.=Ĉiuj estis tie plennombre.
Грушницкий сидел в первом ряду с лорнетом.=Gruŝnickij kun lorneto sidis en la unua vico.
Фокусник обращался к нему всякий раз, как ему нужен был носовой платок, часы, кольцо и прочее.=La artifikisto sin adresis al li ĉiufoje, kiam li bezonis naztukon, horloĝon, ringon kaj ceteron.
Грушницкий мне не кланяется уже несколько времени, а нынче раза два посмотрел на меня довольно дерзко.=Gruŝnickij ne salutas min jam dum kelka tempo, kaj hodiaŭ du-tri fojojn li rigardis min sufiĉe aroge:
Все это ему припомнится, когда нам придется расплачиваться.=ĉio ĉi estos memorigita al li, kiam venos tempo de kvitiĝo.
В исходе десятого я встал и вышел.=Antaŭ la deka mi stariĝis kaj eliris.
На дворе было темно, хоть глаз выколи.=Ekstere estis mallume, kiel ĉe blindulo.
Тяжелые, холодные тучи лежали на вершиннах окрестных гор: лишь изредка умирающий ветер шумел вершинами тополей, окружающих ресторацию; у окон ее толпился народ.=Pezaj malvarmaj nuboj kuŝis sur pintoj de ĉirkaŭaj montoj; nur de tempo al tempo la mortanta vento bruis inter pintoj de poploj, ĉirkaŭantaj la restoracion; ĉe ĝiaj fenestroj svarmis popolo.
Я спустился с горы, и повернув в ворота, прибавил шагу.=Mi malsupreniris la monton kaj sin turninte al la pordego, plirapidigis la paŝojn.
Вдруг мне показалось, что кто-то идет за мной.=Subite ekŝajnis al mi, ke iu sekvas min.
Я остановился и осмотрелся.=Mi haltis kaj ĉirkaŭrigardis.
В темноте ничего нельзя было разобрать; однако я из осторожности обошел, будто гуляя, вокруг дома.=En mallumo estis neeble ion distingi; tamen pro singardo mi ĉirkaŭiris la domon, kvazaŭ promenante.
Проходя мимо окон княжны, я услышал снова шаги за собою; человек, завернутый в шинель, пробежал мимо меня.=Dum mi pasis la fenestrojn de l’ princidino, mi ekaŭdis denove paŝojn post mi; homo, volvita en kapoton, kuris preter mi.
Это меня встревожило; однако я прокрался к крыльцу и поспешно взбежал на темную лестницу.=Tio atentigis min; tamen mi ŝtele aliris al la perono kaj haste kuris sur la malluma ŝtuparo.
Дверь отворилась; маленькая ручка схватила мою руку...=La pordo malfermiĝis; malgranda maneto kaptis mian manon…
— Никто тебя не видал? — сказала шепотом Вера, прижавшись ко мне.=— Neniu vin vidis? — flustris Vera, sin preminte al mi.
— Никто! — Теперь ты веришь ли, что я тебя люблю?=— Neniu! — Ĉu vi kredas, ke mi amas vin?
О, я долго колебалась, долго мучилась... но ты из меня делаешь все, что хочешь.=Ho, mi tiel longe hezitis, longe turmentiĝis, sed vi igas min fari ĉion, kion vi volas.
Ее сердце сильно билось, руки были холодны как лед.=Ŝia koro forte batis, la manoj estis malvarmaj, kvazaŭ glacio.
Начались упреки ревности, жалобы, — она требовала от меня, чтоб я ей во всем признался, говоря, что она с покорностью перенесет мою измену, потому что хочет единственно моего счастия.=Komenciĝis riproĉoj, ĵaluzo, plendoj; ŝi postulis, ke mi ĉion konfesu al ŝi, dirante, ke ŝi kun preteco eltenos mian perfidon, ĉar ŝi volas nur solan aĵon, mian feliĉon.
Я этому не совсем верил, но успокоил ее клятвами, обещаниями и прочее.=Mi tion ne plene kredis, sed trankviligis ŝin per ĵuroj, promesoj kaj cetero.
— Так ты не женишься на Мери? не любишь ее?..=— Do vi ne edziĝos al Mary? Vi ŝin ne amas?..
А она думает... знаешь ли, она влюблена в тебя до безумия, бедняжка!..=Kaj ŝi pensas… ĉu vi scias, ke ŝi enamiĝis al vi ĝis freneziĝo, kompatinda!
....................................=* * * * ** * * * *
Около двух часов пополуночи я отворил окно и, связав две шали, спустился с верхнего балкона на нижний, придерживаясь за колонну.=Ĉirkaŭ la dua postnoktmeze, mi malfermis fenestron kaj, liginte kune du ŝalojn, malsupreniĝis de l’ supra balkono al la malsupra, min tenante je kolono.
У княжны еще горел огонь.=En la ĉambro de l’ princidino ankoraŭ estis lumo.
Что-то меня толкнуло к этому окну.=Io puŝis min al la fenestro.
Занавес был не совсем задернут, и я мог бросить любопытный взгляд во внутренность комнаты.=La kurteno estis ne plene tegita, kaj mi povis ĵeti rigardon en la internon de l’ ĉambro.
Мери сидела на своей постели, скрестив на коленях руки;=Mary sidis sur sia lito, krucmetinte la brakojn sur la genuoj;
ее густые волосы были собраны под ночным чепчиком, обшитым кружевами; большой пунцовый платок покрывал ее белые плечики, ее маленькие ножки прятались в пестрых персидских туфлях.=ŝiaj densaj haroj estis ordigitaj sub la nokta kufo kun rande alkudrita punto; granda punca tuko kovris ŝiajn blankajn ŝultrojn, kaj la etaj piedoj estis kaŝitaj en buntaj persaj pantofloj.
Она сидела неподвижно, опустив голову на грудь; пред нею на столике была раскрыта книга,=Ŝi sidis senmove, mallevinte la kapon al la brusto; antaŭ ŝi sur la tableto estis malfermita libro,
но глаза ее, неподвижные и полные неизъяснимой грусти, казалось, в сотый раз пробегали одну и ту же страницу, тогда как мысли ее были далеко...=sed ŝiaj okuloj, senmovaj kaj plenaj de neesprimebla angoro, ŝajnis centan fojon trakuri la saman paĝon, dum ŝiaj pensoj estis malproksime…
В эту минуту кто-то шевельнулся за кустом.=Tiuminute iu moviĝis post la arbusto.
Я спрыгнул с балкона на дерн.=Mi saltis de l’ balkono sur herbotavolon.
Невидимая рука схватила меня за плечо.=Ies nevidata mano kaptis min je ŝultro.
— Ага! — сказал грубый голос, — попался!..=— Ha! — diris kruda voĉo, trafis!..
будешь у меня к княжнам ходить ночью!..=Do vi scios, kiel nokte iri al princidinoj!..
— Держи его крепче! — закричал другой, выскочивший из-за угла.=— Tenu lin firme! — kriis aliu, saltinta el post angulo.
Это были Грушницкий и драгунский капитан.=Estis Gruŝnickij kaj la dragona kapitano.
Я ударил последнего по голове кулаком, сшиб его с ног и бросился в кусты.=Mi frapis la lastan per pugno en kapon, faligis lin kaj impetis en arbustojn.
Все тропинки сада, покрывавшего отлогость против наших домов, были мне известны.=Ĉiuj vojetoj de l’ ĝardeno, kovranta deklivon antaŭ niaj domoj, estis al mi konataj.
— Воры! караул!.. — кричали они; раздался ружейный выстрел; дымящийся пыж упал почти к моим ногам.=— Ŝtelistoj! Alarmon!.. — ili kriis; aŭdiĝis fusila pafo; fumanta kartoĉŝtopaĵo falis al miaj piedoj.
Через минуту я был уже в своей комнате, разделся и лег.=Post unu minuto mi jam estis en miaĉambro, senvestiĝis kaj kuŝiĝis.
Едва мой лакей запер дверь на замок, как ко мне начали стучаться Грушницкий и капитан.=Apenaŭ mia lakeo ŝlosis la pordon, frapis en mian pordon Gruŝnickij kaj la kapitano.
— Печорин! вы спите? здесь вы?.. — закричал капитан.=— Peĉorin! Ĉu vi dormas? Ĉu vi estas ĉi tie?.. — kriis la kapitano.
— Вставайте! — воры... черкесы...=— Mi dormas, — mi respondis malafable. — Leviĝu!
— У меня насморк, — отвечал я, — боюсь простудиться.=Ŝtelistoj!.. Ĉerkesoj… — Mi havas korizon, — mi respondis, — mi timas malvarmumi.
Они ушли.=Ili foriris.
Напрасно я им откликнулся: они б еще с час проискали меня в саду.=Vane mi respondis al iliaj vokoj; ili serĉus min ankoraŭ unu horon en la ĝardeno.
Тревога между тем сделалась ужасная.=Dume la alarmo leviĝis terura.
Из крепости прискакал казак.=El la citadelo alrajdis kozako.
Все зашевелилось; стали искать черкесов во всех кустах — и, разумеется, ничего не нашли.=Ĉio ekmoviĝis; oni komencis serĉi ĉerkesojn en ĉiuj arbustoj, kaj, memkompreneble, nenion trovis.
Но многие, вероятно, остались в твердом убеждении, что если б гарнизон показал более храбрости и поспешности, то по крайней мере десятка два хищников остались бы на месте.=Sed multaj, verŝajne, restis kun firma konvinko, ke se la garnizono elmontrus pli da aŭdaco kaj urĝo, almenaŭ dudeko da rabistoj restus surloke.
16-го июня.=La 16an de junio.
Нынче поутру у колодца только и было толков, что о ночном нападении черкесов.=Hodiaŭ matene ĉe la puto ĉiuj paroloj kaj konversacioj estis pri la nokta atako de ĉerkesoj.
Выпивши положенное число стаканов нарзана, пройдясь раз десять по длинной липовой аллее, я встретил мужа Веры, который только что приехал из Пятигорска.=Trinkinte la preskribitan nombron de glasoj da narzana akvo, promeninte dekfoje tien-reen la longan aleon, mi renkontis la edzon de Vera, kiu ĵus venis el Pjatigorsko.
Он взял меня под руку, и мы пошли в ресторацию завтракать; он ужасно беспокоился о жене.=Li prenis min subbrake, kaj ni iris enla restoracion matenmanĝi; li terure maltrankviliĝis pri la edzino.
«Как она перепугалась нынче ночью! — говорил он, — ведь надобно ж, чтоб это случилось именно тогда, как я в отсутствии».=«Kiel ŝi estis timigita la ĵusan nokton! — li diris. — Kia mishazardo, ke ĝi okazis ĝuste tiam, kiam mi forestis.»
Мы уселись завтракать возле двери, ведущей в угловую комнату, где находилось человек десять молодежи, в числе которых был и Грушницкий.=Ni sidiĝis matenmanĝi apud la pordo, kondukanta en la angulan ĉambron, kie troviĝis deko da gejunuloj, en kies nombro estis ankaŭ Gruŝnickij.
Судьба вторично доставила мне случай подслушать разговор, который должен был решить его участь.=La providenco la duan fojon liveris al mi okazon subaŭskulti la konversacion, kiu estis destinonta lian sorton.
Он меня не видал, и, следственно, я не мог подозревать умысла; но это только увеличивало его вину в моих глазах.=Li mem ne vidis kaj sekve ne povis suspekti intencon; sed tio nur pligrandigis lian kulpon en miaj okuloj.
— Да неужели в самом деле это были черкесы? — сказал кто-то, — видел ли их кто-нибудь?=— Sed ĉu vere estis ĉerkesoj? — iu diris. — Ĉu iu vidis ilin?
— Я вам расскажу всю историю, — отвечал Грушницкий, — только, пожалуйста, не выдавайте меня; вот как это было:=— Mi rakontos al vi la tutan veron, — respondis Gruŝnickij, — nur bonvolu ne perfidi min; jen kiel ĝi okazis:
вчерась один человек, которого я вам не назову, приходит ко мне и рассказывает, что видел в десятом часу вечера, как кто-то прокрался в дом к Лиговским.=hieraŭ unu homo, kiun mi ne nomos, venis al mi kaj rakontis, ke li vidis, ke je la deka vespere iu ŝtele penetris en la domon de Ligovskaja’j.
Надо вам заметить, что княгиня была здесь, а княжна дома.=Necesas atentigi vin, ke la princino estis ĉi tie, sed la princidino — hejme.
Вот мы с ним и отправились под окна, чтоб подстеречь счастливца.=Jen ni duope tuj direktis nin sub la fenestrojn por insidi la feliĉulon.
Признаюсь, я испугался, хотя мой собеседник очень был занят своим завтраком:=Mi konfesas, ke mi ektimis: kvankam mia kunkonversacianto estis tre okupita pri sia matenmanĝo,
он мог услышать вещи для себя довольно неприятные, если б неравно Грушницкий отгадал истину; но ослепленный ревностью, он и не подозревал ее.=li povus ekaŭdi la aĵojn por si neagrablajn, se hazarde Gruŝnickij divenus la veron, sed blindigita per ĵaluzo, li eĉ ne suspektis ĝin.
— Вот видите ли, — продолжал Грушницкий, — мы и отправились, взявши с собой ружье, заряженное холостым патроном, только так, чтобы попугать.=— Jen ĉu vi vidas, — daŭrigis Gruŝnickij, — ĝuste ni faris, kunpreninte fusilon, ŝarĝitan per blanka kartoĉo nur por timigi.
До двух часов ждали в саду.=Ĝis la dua nokte ni atendis en la ĝardeno.
Наконец — уж бог знает откуда он явился, только не из окна, потому что оно не отворялось, а должно быть, он вышел в стеклянную дверь, что за колонной, — наконец, говорю я, видим мы, сходит кто-то с балкона...=Fine — nur ja dio mem scias, de kie, — li aperis, sed ne el fenestro, ĉar ĝi ne estis malfermata, sed, evidente, li eliris tra la vitra pordo, malantaŭ la kolono, — fine, mi diras, mi vidis, ke iu descendas de l’ balkono…
Какова княжна? а? Ну, уж признаюсь, московские барышни!=Kia princidino? Ĉu? Nu, mi konfesu, ke la moskvaj fraŭlinoj bele montras sin!
после этого чему же можно верить?=Post tio, kion oni povas kredi?
Мы хотели его схватить, только он вырвался и, как заяц, бросился в кусты; тут я по нем выстрелил.=Ni volis kapti lin, sed li elŝiriĝis kaj kvazaŭ leporo impetis en arbustojn; tiam mi pafis en lin.
Вокруг Грушницкого раздался ропот недоверчивости.=Ĉirkaŭ Gruŝnickij aŭdiĝis indignetaj voĉoj de malkonfido.
— Вы не верите? — продолжал он, — даю вам честное, благородное слово, что все это сущая правда, и в доказательство я вам, пожалуй, назову этого господина.=— Ĉu vi ne kredas? — li daŭrigis. — Mi donas al vi honestan noblan vorton, ke ĉio ĉi estas plej justa vero, kaj por pruvi ĝin al vi, mi, se vi volas, nomos la sinjoron.
— Скажи, скажи, кто ж он! — раздалось со всех сторон.=— Diru, diru, kiu do li estas? — aŭdiĝis de ĉiuj flankoj.
— Печорин, — отвечал Грушницкий.=— Peĉorin, — respondis Gruŝnickij.
В эту минуту он поднял глаза — я стоял в дверях против него; он ужасно покраснел.=Dum tiu momento li levis la okulojn: mi staris en la pordo vid-al-vide de li; li terure ruĝiĝis.
Я подошел к нему и сказал медленно и внятно: — Мне очень жаль, что я вошел после того, как вы уж дали честное слово в подтверждение самой отвратительной клеветы.=Mi alpaŝis al li kaj diris malrapide kaj distinge: — Al mi estas tre domaĝe, ke mi eniris post kiam vi jam donis honestan vorton por konfirmi la plej hidan kalumnion.
Мое присутствие избавило бы вас от лишней подлости.=Mia ĉeesto maldevigus vin fari ankoraŭ unu malnoblaĵon.
Грушницкий вскочил с своего места и хотел разгорячиться.=Gruŝnickij saltis de loko kaj estis krevonta.
— Прошу вас, — продолжал я тем же тоном, — прошу вас сейчас же отказаться от ваших слов; вы очень хорошо знаете, что это выдумка.=— Mi petas vin, — mi diris per la sama tono, — mi petas vin senprokraste tuj rezigni viajn vortojn: vi ja tro bone scias, ke ĝi estas elpensaĵo.
Я не думаю, чтобы равнодушие женщины к вашим блестящим достоинствам заслуживало такое ужасное мщение.=Mi ne pensas, ke indiferenteco de l’ virino al viaj brilaj dignoj meritis tian teruran venĝon.
Подумайте хорошенько: поддерживая ваше мнение, вы теряете право на имя благородного человека и рискуете жизнью.=Pripensu bone: insistante pri via aserto, vi perdas rajton konsideri vin nobla homo kaj riskas per la vivo.
Грушницкий стоял передо мною, опустив глаза, в сильном волнении.=Gruŝnickij staris antaŭ mi, mallevinte la okulojn, en forta emociiĝo.
Но борьба совести с самолюбием была непродолжительна.=Sed la batalo inter konscienco kaj memamo estis mallonga.
Драгунский капитан, сидевший возле него, толкнул его локтем; он вздрогнул и быстро отвечал мне, не поднимая глаз:=La dragona kapitano, sidinta apud li, kubutis lin; li tremis kaj rapide respondis al mi, ne levante la okulojn:
— Милостивый государь, когда я что говорю, так я это думаю и готов повторить...=— Kara sinjoro, kiam mi diris, mi tiel pensis kaj pretas ripeti…
Я не боюсь ваших угроз и готов на все...=Mi ne timas viajn minacojn kaj estas preta al ĉio.
— Последнее вы уж доказали, — отвечал я ему холодно и, взяв под руку драгунского капитана, вышел из комнаты.=— La lastan vi jam pruvis, — mi respondis al li malvarme kaj preninte subbrake la dragonan kapitanon, eliris el la ĉambro.
— Что вам угодно? — спросил капитан.=— Kion vi volas? — demandis la kapitano.
— Вы приятель Грушницкого — и, вероятно, будете его секундантом?=— Vi estas amiko de Gruŝnickij kaj, verŝajne, vi estos lia sekundanto?
Капитан поклонился очень важно.=La kapitano klinis la kapon tre grave.
— Вы отгадали, — отвечал он, — я даже обязан быть его секундантом, потому что обида, нанесенная ему, относится и ко мне: я был с ним вчера ночью, — прибавил он, выпрямляя свой сутуловатый стан.=— Vi konjektis, — li respondis, — mi eĉ estas devigita iĝi lia sekundanto, ĉar la ofendo, lancita al li, koncernas ankaŭ min — mi estis kun li hieraŭ nokte, — li aldonis, rektigante sian ĝibeman torson.
— А! так это вас ударил я так неловко по голове?=— Ho! Do estas vi, kiun mi frapis tiel mallerte surkape.
Он пожелтел, посинел; скрытая злоба изобразилась на лице его.=Li flaviĝis, bluiĝis; kaŝita kolero bildiĝis sur lia vizaĝo.
— Я буду иметь честь прислать к вам нониче моего секунданта, — прибавил я, раскланявшись очень вежливо и показывая вид, будто не обращаю внимания на его бешенство.=— Mi havos la honoron sendi al vi hodiaŭ mian sekundanton, — mi aldonis, kapsalutante tre afable kaj ŝajnigante senatenton al lia furiozo.
На крыльце ресторации я встретил мужа Веры.=Sur la perono de l’ restoracio mi renkontis la edzon de Vera.
Кажется, он меня дожидался.=Verŝajne li atendis min.
Он схватил мою руку с чувством, похожим на восторг.=Li kaptis mian manon kun la sento, simila al admiro.
— Благородный молодой человек! — сказал он, с слезами на глазах.=— Nobla juna homo! — li diris kun larmoj en la okuloj.
— Я все слышал.=— Mi ĉion aŭdis.
Экой мерзавец! неблагодарный!..=Kia fiulo! Sendanka!..
Принимай их после этого в порядочный дом!=Akcepti ilin post tio en la domon de respekto!
Слава богу, у меня нет дочерей!=Dank’ al dio, mi ne havas filinojn!
Но вас наградит та, для которой вы рискуете жизнью.=Sed vin rekompencos tiu ino, por kiu vi riskas per la vivo.
Будьте уверены в моей скромности до поры до времени, — продолжал он.=Estu certa pri mia modesteco ĝis inda tempo, — li daŭrigis.
— Я сам был молод и служил в военной службе: знаю, что в эти дела не должно вмешиваться.=— Mi mem estis juna kaj militservis; mi scias, ke en similajn aferojn oni ne devas enmiksiĝi.
Прощайте.=Adiaŭ.
Бедняжка! радуется, что у него нет дочерей...=Kompatinda! Liĝojas, ke li ne havas filinojn…
Я пошел прямо к Вернеру, застал его дома и рассказал ему все — отношения мои к Вере и княжне и разговор, подслушанный мною, из которого я узнал намерение этих господ подурачить меня, заставив стреляться холостыми зарядами.=Mi iris rekte al Verner, trafis lin hejme kaj rakontis al liĉion — miajn rilatojn kun Vera kaj kun la princidino, kaj la konversacion, subaŭskultitan de mi, el kiu mi eksciis intencon de l’ sinjoroj stulte ŝerci kun mi, iginte min pafi per senkugla kartoĉo.
Но теперь дело выходило из границ шутки: они, вероятно, не ожидали такой развязки.=Sed nun la afero eliris la limojn de l’ ŝerco: ili, verŝajne, ne atendis tian finalon.
Доктор согласился быть моим секундантом; я дал ему несколько наставлений насчет условий поединка;=La doktoro konsentis esti mia sekundanto; mi faris al li kelkajn instrukciojn rilate la kondiĉojn de la duelo.
он должен был настоять на том, чтобы дело обошлось как можно секретнее, потому что хотя я когда угодно готов подвергать себя смерти, но нимало не расположен испортить навсегда свою будущность в здешнем мире.=Li devis insisti, ke la afero pasu kiel eble plej sekrete, ĉar, kvankam mi ĉiam ajn pretas riski mian vivon, sed mi neniom emas difekti por ĉiam mian estonton en la ĉi tiea mondo.
После этого я пошел домой.=Post tio mi iris hejmen.
Через час доктор вернулся из своей экспедиции.=Pasis unu horo, kaj la doktoro revenis el sia vojaĝo.
— Против вас точно есть заговор, — сказал он.=— Tute definitive, kontraŭ vi estas komploto, — li diris.
— Я нашел у Грушницкого драгунского капитана и еще одного господина, которого фамилии не помню.=— Mi renkontis la dragonan kapitanon ĉe Gruŝnickij kaj ankoraŭ unu sinjoron, kies nomon mi ne memoras.
Я на минуту остановился в передней, чтоб снять галоши.=Mi haltis por unu minuto en la antaŭĉambro por demeti galoŝojn.
У них был ужасный шум и спор...=Inter ili regis terura bruo kaj disputoj…
«Ни за что не соглашусь! — говорил Грушницкий, — он меня оскорбил публично; тогда было совсем другое...»=«Pro nenio mi konsentos! — diris Gruŝnickij. — Li min ofendis publike; tiam estis tute alio…»
— «Какое тебе дело? — отвечал капитан, — я все беру на себя.=— «Kia estas via koncerno? — respondis la kapitano. — Mi ĉion prenas je mi.
Я был секундантом на пяти дуэлях и уж знаю, как это устроить.=Mi estis sekundanto en kvin dueloj, kaj mi bone scias kiel ĉion ĉi aranĝi.
Я все придумал.=Mi ĉion pripensis.
Пожалуйста, только мне не мешай.=Bonvolu nur ne malhelpi.
Постращать не худо.=Iom timigi ne estas malbone.
А зачем подвергать себя опасности, если можно избавиться?..»=Kaj kial subigi sin al danĝero, se estas eble eviti?..»
В эту минуту я взошел.=— Tiuminute mi eniris.
Они замолчали.=Ili subite eksilentis.
Переговоры наши продолжались довольно долго; наконец мы решили дело вот как: верстах в пяти отсюда есть глухое ущелье; они туда поедут завтра в четыре часа утра, а мы выедем полчаса после них;=Niaj intertraktoj daŭris sufiĉe longe; fine ni decidis la aferon tiel: proksimume je kvin verstoj de ĉi tie estas nevizitata fendego inter montoj; ili veturos tien morgaŭ je la kvara horo matene, kaj ni veturos tien duonhoron post ili;
стреляться будете на шести шагах — этого требовал Грушницкий.=vi pafduelos je distanco de ses paŝoj — tion postulis Gruŝnickij mem.
Убитого — на счет черкесов.=Mortpafito estos imputita al ĉerkesoj.
Теперь вот какие у меня подозрения: они, то есть секунданты, должно быть, несколько переменили свой прежний план и хотят зарядить пулею один пистолет Грушницкого.=Nun jen kiujn suspektojn mi havas: ili, tio estas la sekundantoj, evidente iom ŝanĝis sian antaŭan planon, kaj volas ŝarĝi per kuglo nur la solan pistolon de Gruŝnickij.
Это немножко похоже на убийство, но в военное время, и особенно в азиатской войне, хитрости позволяются;=Tio iom similas murdon, sed en la milita tempo, kaj precipe en azia milito, ruzaĵoj estas permesitaj;
только Грушницкий, кажется, поблагороднее своих товарищей.=nur Gruŝnickij ŝajnas esti pli nobla, ol liaj kamaradoj.
Как вы думаете?=Kiel vi pensas?
Должны ли мы показать им, что догадались?=Ĉu ni devas montri al ili, ke ni divenis?
— Ни за что на свете, доктор! будьте спокойны, я им не поддамся.=— Pro nenio en la mondo, doktoro! Estu trankvila. Mi ne malgajnos al ili.
— Что же вы хотите делать?=— Kion do vi volas fari?
— Это моя тайна.=— Ĝi estas mia sekreto.
— Смотрите не попадитесь...=— Estu singarda, ne mistrafu…
ведь на шести шагах!=Ja estas distanco de ses paŝoj!
— Доктор, я вас жду завтра в четыре часа; лошади будут готовы... Прощайте.=— Doktoro, mi atendas vin morgaŭ je la kvara horo; la ĉevaloj estos pretaj… Adiaŭ.
Я до вечера просидел дома, запершись в своей комнате.=Ĝisvespere mi sidis hejme en mia ĉambro, ŝlosinte la pordon.
Приходил лакей звать меня к княгине, — я велел сказать, что болен.=Venis lakeo inviti min al la princino, — mi igis lin diri, ke mi malsanas.
.........................=* * *
Два часа ночи... не спится...=La dua horo de nokto… Mi ne povas ekdormi!..
А надо бы заснуть, чтоб завтра рука не дрожала.=Kaj tamen necesus ekdormi, por ke morgaŭ ne tremu la mano.
Впрочем, на шести шагах промахнуться трудно.=Cetere, de ses paŝoj estas malfacile maltrafi.
А! господин Грушницкий! ваша мистификация вам не удастся...=Ho! sinjoro Gruŝnickij! via mistifikaĵo ne prosperos al vi…
мы поменяемся ролями: теперь мне придется отыскивать на вашем бледном лице признаки тайного страха.=ni interŝanĝos la rolojn: nun mi devos serĉi sur via vizaĝo indikojn de kaŝita timo.
Зачем вы сами назначили эти роковые шесть шагов?=Kial vi mem difinis tiujn fatalajn ses paŝojn?
Вы думаете, что я вам без спора подставлю свой лоб... но мы бросим жребий!..=Vi pensas, ke mi sendispute prezentos mian frunton al vi… sed ni lotos!..
и тогда... тогда... что, если его счастье перетянет? если моя звезда наконец мне изменит?..=kaj tiam… kio okazos, se lia fortuno superos? Se mia stelo fine perfidos?..
И не мудрено: она так долго служила верно моим прихотям; на небесах не более постоянства, чем на земле.=Kaj nemirinde: ĝi tiel longe servis fidele al miaj kapricoj.
Что ж? умереть так умереть!=Kion fari? Morti, do morti!
потеря для мира небольшая; да и мне самому порядочно уж скучно.=La perdo por la mondo ne estos granda. Kaj ankaŭ al mi mem efektive estas enue.
Я — как человек, зевающий на бале, который не едет спать только потому, что еще нет его кареты.=Mi estas kvazaŭ homo, oscedanta dum balo, kiu ne foriras dormi nur pro tio, ke ankoraŭ ne alpordiĝis lia kaleŝo.
Но карета готова... прощайте!..=Sed la kaleŝo pretas… adiaŭ!..
Пробегаю в памяти все мое прошедшее и спрашиваю себя невольно: зачем я жил? для какой цели я родился?..=Trakurante en la memoro tutan mian pasinton, mi demandas min nevole: por kio mi vivis? Por kia celo mi naskiĝis?..
А, верно, она существовала, и, верно, было мне назначение высокое, потому что я чувствую в душе моей силы необъятные...=Ha, evidente, ĝi ekzistis, kaj, verŝajne, estis al mi alta destino, ĉar mi sentas en animo mia fortojn neamplekseblajn…
Но я не угадал этого назначения, я увлекся приманками страстей пустых и неблагодарных; из горнила их я вышел тверд и холоден, как железо, но утратил навеки пыл благородных стремлений — лучший свет жизни.=Sed mi ne divenis la destinon, mi estis forlogita de tentoj, vakaj kaj sendankaj; el ilia forĝejo mi eliris hardita kaj malvarma kiel fero, sed forkonsumis poreternela ardon de noblaj streboj — la plej bonan floron de l’ vivo.
И с той поры сколько раз уже я играл роль топора в руках судьбы!=Kaj de tiu tempo, kiom da fojoj mi ludis rolon de toporo en manoj de sorto!
Как орудие казни, я упадал на голову обреченных жертв, часто без злобы, всегда без сожаления...=Kiel ekzekutilo mi falis sur la kapon de l’ kondamnita viktimo, ofte sen kolero, ĉiam sen bedaŭro…
Моя любовь никому не принесла счастья, потому что я ничем не жертвовал для тех, кого любил: я любил для себя, для собственного удовольствия:=Mia amo al neniu portis feliĉon, ĉar mi nenion oferis al tiuj, kiujn mi amis: mi amis por mi, por la propra plezuro;
я только удовлетворял странную потребность сердца, с жадностью поглощая их чувства, их радости и страданья — и никогда не мог насытиться.=mi nur kontentigis strangan soifon de l’ koro, avide devorante iliajn sentojn, ilian teneron, iliajn ĝojojn kaj suferojn — kaj neniam povis satiĝi.
Так, томимый голодом в изнеможении засыпает и видит перед собой роскошные кушанья и шипучие вина;=Tiel iu, angorigata de malsato, ekdormas en senfortiĝo kaj vidas antaŭ si luksajn manĝaĵojn kaj ŝaŭmantajn vinojn;
он пожирает с восторгом воздушные дары воображения, и ему кажется легче; но только проснулся — мечта исчезает...=li manĝegas en admiro la aerajn donojn de imago kaj al li ŝajnas veni faciliĝo; sed post vekiĝo la revo malaperas…
остается удвоенный голод и отчаяние!=restas duobligita malsato kaj malespero!
И, может быть, я завтра умру!..=Kaj povas okazi, ke mi morgaŭ mortos!..
и не останется на земле ни одного существа, которое бы поняло меня совершенно.=Kaj ne restos surtere eĉ unu estaĵo, kiu komprenus min plene.
Одни почитают меня хуже, другие лучше, чем я в самом деле...=Iuj konsideras min pli aĉa, aliaj pli bona, ol mi efektive estas…
Одни скажут: он был добрый малый, другие — мерзавец.=Iuj diros: li estis bona bravulo, aliaj — fiulo.
И то и другое будет ложно.=Kaj tio kaj alio estos malvero.
После этого стоит ли труда жить?=Ĉu post ĉio ĉi valoras la penoj vivi?
а все живешь — из любопытства: ожидаешь чего-то нового...=kaj tamen mi vivas — pleje pro scivolemo: atendas ion novan…
Смешно и досадно!=Ridinde kaj amare!
Вот уже полтора месяца, как я в крепости N; Максим Максимыч ушел на охоту...=… Jam unu kaj duonan monaton mi estas en citadelo N.; Maksim Maksimiĉ foriris ĉasi…
я один; сижу у окна; серые тучи закрыли горы до подошвы; солнце сквозь туман кажется желтым пятном.=mi estas sola; mi sidas ĉe fenestro, grizaj nuboj kovris la montojn ĝispiede; la suno tra la nebulo ŝajnas flava makulo.
Холодно; ветер свищет и колеблет ставни... Скучно!=Estas malvarme; la vento fajfas kaj ŝancelas ŝutrojn… Enue!..
Стану продолжать свой журнал, прерванный столькими странными событиями.=Mi reprenos mian taglibron por daŭrigi ĝin, interrompitan per tiom multaj strangaj eventoj.
Перечитываю последнюю страницу: смешно!=Mi relegis la lastan paĝon: ridinde!
Я думал умереть; это было невозможно: я еще не осушил чаши страданий, и теперь чувствую, что мне еще долго жить.=Mi pensis morti; tio estis neebla: ankoraŭ mi ne eltrinkis ĝisfunde la kalikon da suferoj, kaj nun mi sentas, ke mi estas kondamnita ankoraŭ longe vivi.
Как все прошедшее ясно и резко отлилось в моей памяти!=Kiel klare kaj akreĉio pasinta fandiĝis en mia memoro!
Ни одной черты, ни одного оттенка не стерло время!=Neniu trajto, neniu nuanco estas fortrotita de l’ tempo!
Я помню, что в продолжение ночи, предшествовавшей поединку, я не спал ни минуты.=Mi memoras, ke dum la nokto antaŭ la duelo mi ne dormis eĉ unu minuton.
Писать я не мог долго: тайное беспокойство мною овладело.=Longe skribi mi ne povis: min ekposedis kaŝa sentrankvilo.
С час я ходил по комнате; потом сел и открыл роман Вальтера Скотта, лежавший у меня на столе: то были «Шотландские пуритане»=Preskaŭ dum unu horo mi paŝis en la ĉambro; poste mi sidiĝis kaj malfermis la romanon de Walter Scott, kuŝintan sur mia tablo: ĝi estis «Skotaj puritanoj»;
я читал сначала с усилием, потом забылся, увлеченный волшебным вымыслом...=komence mi legis kun peno, poste forgesis min, logita de sorĉa fikcio…
Неужели шотландскому барду на том свете не платят за каждую отрадную минуту, которую дарит его книга?..=Ĉu vere al la skota bardo en la transa mondo oni ne pagas ĉiun minuton da ĝuo, kiun donacas lia libro?
Наконец рассвело.=Fine mateniĝis.
Нервы мои успокоились.=Miaj nervoj trankviliĝis.
Я посмотрелся в зеркало; тусклая бледность покрывала лицо мое, хранившее следы мучительной бессонницы; но глаза, хотя окруженные коричневою тенью, блистали гордо и неумолимо.=Mi rigardis min en la spegulo; senvigla paleco kovris mian vizaĝon, kiu konservis postsignojn de turmenta sendormo; sed la okuloj, kvankam en ringoj de bruna ombro, brilis fiere kaj senindulge.
Я остался доволен собою.=Mi restis kontenta de mi mem.
Велев седлать лошадей, я оделся и сбежал к купальне.=Ordoninte seli laĉevalon, mi min vestis kaj kuris al la banejo.
Погружаясь в холодный кипяток нарзана, я чувствовал, как телесные и душевные силы мои возвращались.=Merginte min en malvarman bobelaĵon de l’ narzana akvo, mi sentis, kiel korpaj kaj animaj fortoj miaj estis revenantaj.
Я вышел из ванны свеж и бодр, как будто собирался на бал.=Mi eliris el la kuvo freŝa kaj vigla, kvazaŭ mi estus ironta al balo.
После этого говорите, что душа не зависит от тела!..=Diru post tio, ke la animo ne dependas de la korpo!..
Возвратясь, я нашел у себя доктора.=Reveninte, mi trovisĉe mi la doktoron.
На нем были серые рейтузы, архалук и черкесская шапка.=Li estis en griza rajdpantalono, jako kaj ĉerkesa ĉapo.
Я расхохотался, увидев эту маленькую фигурку под огромной косматой шапкой: у него лицо вовсе не воинственное, а в этот раз оно было еще длиннее обыкновенного.=Mi ekridegis, vidinte la etan figuron sub grandega vila ĉapo: lia vizaĝo, tute nemilitema, nun estis ankoraŭ pli longa, ol kutime.
— Отчего вы так печальны, доктор? — сказал я ему.=— Kial vi estas tiom malĝoja, doktoro? — mi diris al li.
— Разве вы сто раз не провожали людей на тот свет с величайшим равнодушием?=— Ĉu vi ne akompanis homojn centfoje en la transan mondon kun granda indiferento?
Вообразите, что у меня желчная горячка; я могу выздороветь, могу и умереть; то и другое в порядке вещей;=Imagu, ke mi havas inflamon de galo; mi povas resaniĝi, povas ankaŭ morti; unu kaj alio estas ordinara afero;
старайтесь смотреть на меня, как на пациента, одержимого болезнью, вам еще неизвестной,=penu rigardi min kiel pacienton, posedatan de malsano, ankoraŭ nekonata al vi,
— и тогда ваше любопытство возбудится до высшей степени; вы можете надо мною сделать теперь несколько важных физиологических наблюдений...=— kaj tiam via scivolo estos ekscitita ĝis la plej alta grado; vi povas nun fari pri mi kelkajn gravajn fiziologiajn observojn…
Ожидание насильственной смерти не есть ли уже настоящая болезнь?=Ĉu la atendo de perforta morto ne estas jam vera malsano?
Эта мысль поразила доктора, и он развеселился.=La penso mirigis la doktoron, kaj li iĝis gaja.
Мы сели верхом; Вернер уцепился за поводья обеими руками, и мы пустились,=Ni sidiĝis sur ĉevalojn, Verner kroĉiĝis al bridoj per ambaŭ manoj, kaj ni startis,
— мигом проскакали мимо крепости через слободку и въехали в ущелье, по которому вилась дорога, полузаросшая высокой травой и ежеминутно пересекаемая шумным ручьем, через который нужно было переправляться вброд,=rapide pretertrotis la citadelon, la suburbon kaj enrajdis en la intermonton, laŭ kiu serpentis la vojo, duone superkreskita de alta herbo kaj ofte transirata de brua rivereto, kiu estis transrajdenda vade
к великому отчаянию доктора,=je granda malespero de la doktoro,
потому что лошадь его каждый раз в воде останавливалась.=ĉar lia ĉevalo ĉiufoje haltis en akvo.
Я не помню утра более голубого и свежего!=Mi ne memoras matenon pli bluan kaj freŝan!
Солнце едва выказалось из-за зеленых вершин, и слияние теплоты его лучей с умирающей прохладой ночи наводило на все чувства какое-то сладкое томление;=La suno apenaŭ sin montris el post verdaj pintoj, kaj la kunfandiĝo de l’ unua varmo de ĝiaj radioj kun la mortanta malvarmo de l’ nokto influis ĉiujn sentojn per iu dolĉa langvoro;
в ущелье не проникал еще радостный луч молодого дня;=en la intermonton ne penetris ankoraŭ la ĝoja radio de juna tago;
он золотил только верхи утесов, висящих с обеих сторон над нами; густолиственные кусты, растущие в их глубоких трещинах, при малейшем дыхании ветра осыпали нас серебряным дождем.=ĝi origis nur pintojn de rokoj, pendantaj de ambaŭ flankoj super ni; densafoliaj arbustoj, kreskantaj en iliaj profundaj fendoj, ĉe la plej facila spiro de vento supertuŝis per arĝenta pluvo.
Я помню — в этот раз, больше чем когда-нибудь прежде, я любил природу.=Mi memoras, ke ĉi-foje mi ŝatis la naturon pli ol iam ajn antaŭe.
Как любопытно всматриваться каждую росинку, трепещущую на широком листке виноградном и отражавшую миллионы радужных лучей!=Kiel scivole mi koncentris rigardon al ĉiu rosero, tremanta sur larĝa vita folio kaj reflektanta milionojn da spektraj radioj!
как жадно взор мой старался проникнуть в дымную даль!=Kiel avide rigardo mia penis penetri en nebulan foron!
Там путь все становился уже, утесы синее и страшнее, и, наконец, они, казалось, сходились непроницаемою стеной.=Tie la vojo iĝis pli kaj pli mallarĝa, la rokoj pli bluaj kaj timigaj, kaj fine, ili ŝajnis kuniri en bare starantan muron.
Мы ехали молча.=Ni rajdis senvorte.
— Написали ли вы свое завещание? — вдруг спросил Вернер.=— Ĉu vi skribis vian testamenton? — subite demandis Verner.
— Нет.=— Ne.
— А если будете убиты?..=— Kaj se vi estos mortpafita?..
— Наследники отыщутся сами.=— La heredontoj mem troviĝos.
— Неужели у вас нет друзей, которым бы вы хотели послать свое последнее прости?..=— Ĉu povas esti, ke vi ne havas amikojn, al kiuj vi volus sendi vian lastan adiaŭon?..
Я покачал головой.=Mi kapneis.
— Неужели нет на свете женщины, которой вы хотели бы оставить что-нибудь на память?..=— Ĉu povas ne esti en la mondo virino, al kiu vi volus lasi ion por memoro?..
— Хотите ли, доктор, — отвечал я ему, — чтоб я раскрыл вам мою душу?..=— Ĉu vi volas, doktoro, — mi respondis al li, — ke mi malfermu al vi mian animon?..
Видите ли, я выжил из тех лет, когда умирают, произнося имя своей любезной и завещая другу клочок напомаженных или ненапомаженных волос.=Ĉu vi vidas, ke mi jam eliris el la aĝo, kiam mortante oni prononcas la nomon de sia amatino kaj testamentas al la amiko flokon da pomaditaj aŭ nepomaditaj haroj.
Думая о близкой и возможной смерти, я думаю об одном себе: иные не делают и этого.=Pensante pri proksima kaj ebla morto, mi konsideras nur solan min; aliuj ne faras eĉ tion.
Друзья, которые завтра меня забудут или, хуже, возведут на мой счет бог знает какие небылицы;=La amikoj, kiuj morgaŭ forgesos min aŭ, ankoraŭ pli malbone, inventos pri mi dio-scias-kiajn sensencaĵojn;
женщины, которые, обнимая другого, будут смеяться надо мною, чтоб не возбудить в нем ревности к усопшему, — бог с ними!=la virinoj, kiuj brakumante alian viron, primokos min por ne eksciti lian ĵaluzon kontraŭ la mortinto — dio estu kun ili!
Из жизненной бури я вынес только несколько идей — и ни одного чувства.=El ŝtormo devivo mi elportis nur kelkajn ideojn — kaj neniun senton.
Я давно уж живу не сердцем, а головою.=Delonge jam mi vivas per la kapo, sed ne per la koro.
Я взвешиваю, разбираю свои собственные страсти и поступки с строгим любопытством, но без участия.=Mi pesas, analizas miajn pasiojn kaj agojn kun severa scivolo, sed sen kompato.
Во мне два человека: один живет в полном смысле этого слова, другой мыслит и судит его; первый, быть может, через час простится с вами и миром навеки, а второй... второй?=En mi estas du homoj: unu vivas en plena senco de la vorto, aliu pensas kaj juĝas lin; la unua, eble, post unu horo adiaŭos vin kaj la mondon poreterne, kaj la dua… La dua?..
Посмотрите, доктор: видите ли вы, на скале направо чернеются три фигуры?=Rigardu, doktoro: ĉu vi vidas, ke sur la roko dekstre nigras tri figuroj?
Это, кажется, наши противники?..=Ŝajnas, ke tie estas niaj rivaloj?..
Мы пустились рысью.=Ni ektrotis.
У подошвы скалы в кустах были привязаны три лошади; мы своих привязали тут же, а сами по узкой тропинке взобрались на площадку,=Ĉe piedo de l’ roko en arbustoj estis ligitaj tri ĉevaloj; ni alligis samloke la niajn kaj mem grimpis laŭ mallarĝa vojeto sur placeton,
где ожидал нас Грушницкий с драгунским капитаном и другим своим секундантом, которого звали Иваном Игнатьевичем; фамилии его я никогда не слыхал.=kie nin atendis Gruŝnickij kun la dragona kapitano kaj la alia sekundanto, kiun oni nomis Ivan Ignatjeviĉ; lian familinomon mi neniam aŭdis.
— Мы давно уж вас ожидаем, — сказал драгунский капитан с иронической улыбкой.=— Ni jam delonge atendas vin, — diris la dragona kapitano kun ironia rideto.
Я вынул часы и показал ему.=Mi elpoŝigis la horloĝon kaj montris al li.
Он извинился, говоря, что его часы уходят.=Li petis pardonon, dirante, ke lia horloĝo rapidas.
Несколько минут продолжалось затруднительное молчание; наконец доктор прервал его, обратясь к Грушницкому.=Kelkajn minutojn daŭris la embarasa silento; fine la doktoro rompis ĝin, sin adresante al Gruŝnickij:
— Мне кажется, — сказал он, — что, показав оба готовность драться и заплатив этим долг условиям чести, вы бы могли, господа, объясниться и кончить это дело полюбовно.=— Al mi ŝajnas, sinjoroj, — li diris, — ke vi ambaŭ, montrinte la pretecon dueli kaj paginte tiamaniere ŝuldon al kondiĉoj de honoro, povus nun klarigi kaj fini la aferon per paca vojo.
— Я готов, — сказал я.=— Mi pretas, — mi diris.
Капитан мигнул Грушницкому, и этот, думая, что я трушу, принял гордый вид, хотя до сей минуты тусклая бледность покрывала его щеки.=La kapitano palpebrumis al Gruŝnickij, kaj tiu, opiniante, ke mi timas, akceptis fieran aspekton, kvankam antaŭ tio malbrila paleco kovris liajn vangojn.
С тех пор как мы приехали, он в первый раз поднял на меня глаза; но во взгляде его было какое-то беспокойство, изобличавшее внутреннюю борьбу.=De tiu minuto, kiam ni venis, li unuafoje levis la okulojn al mi; sed en lia rigardo estis iu maltrankvilo, manifestanta internan lukton.
— Объясните ваши условия, — сказал он, — и все, что я могу для вас сделать, то будьте уверены...=— Prezentu viajn kondiĉojn, — li diris, — kaj ĉion, kion mi povas por vi fari, estu certa…
— Вот мои условия: вы нынче же публично откажетесь от своей клеветы и будете просить у меня извинения...=— Jen estas miaj kondiĉoj: vi nepre hodiaŭ publike rifuzos de via kalumnio kaj petos mian pardonon…
— Милостивый государь, я удивляюсь, как вы смеете мне предлагать такие вещи?..=— Kara sinjoro, mi miras, ke vi aŭdacas proponi al mi similajn aĵojn?..
— Что ж я вам мог предложить, кроме этого?..=— Kion do mi povus proponi al vi krom tio?
— Мы будем стреляться...=— Ni duelpafos.
Я пожал плечами.=Mi levis laŝultrojn.
— Пожалуй; только подумайте, что один из нас непременно будет убит.=— Jes, sed pripensu, ke unu el ni nepre estos mortpafita.
— Я желаю, чтобы это были вы...=— Mi deziras, ke tiu estu vi…
— А я так уверен в противном...=— Kaj mi estas tute certa en la malo…
Он смутился, покраснел, потом принужденно захохотал.=Li konfuziĝis, ruĝiĝis, poste kontraŭvole ekridegis.
Капитан взял его под руку и отвел в сторону; они долго шептались.=La kapitano prenis lin subbrake kaj forkondukis flanken; ili longe interflustris.
Я приехал в довольно миролюбивом расположении духа, но все это начинало меня бесить.=Mi venis en sufiĉe pacema humoro, tamen ĉio ĉi komencis furiozigi min.
Ко мне подошел доктор.=Al mi proksimiĝis la doktoro.
— Послушайте, — сказал он с явным беспокойством, — вы, верно, забыли про их заговор?..=— Atentu, — li diris kun evidenta sentrankvilo, — vi, verŝajne, forgesis pri ilia komploto?..
Я не умею зарядить пистолета, но в этом случае...=Mi ne povas ŝarĝi pistolon, sed tiuokaze…
Вы странный человек!=Vi estas stranga homo!
Скажите им, что вы знаете их намерение, и они не посмеют...=Diru al ili, ke vi konas iliajn intencojn, kaj ili ne kuraĝos…
Что за охота! подстрелят вас как птицу...=Kia volonto? Ili mortpafos vin kiel birdon…
— Пожалуйста, не беспокойтесь, доктор, и погодите...=— Bonvolu ne maltrankviliĝi, doktoro, kaj atendu…
Я все так устрою, что на их стороне не будет никакой выгоды.=Mi aranĝis tiel, ke ilia flanko havos nenian avantaĝon.
Дайте им пошептаться...=Lasu ilin interflustri.
— Господа, это становится скучно! — сказал я им громко, — драться так драться; вы имели время вчера наговориться...=— Sinjoroj, tio iĝas enuiga! — mi diris al ili laŭte. — Dueli — do dueli; vi havis tempon hieraŭ satkonversacii…
— Мы готовы, — отвечал капитан.=— Ni estas pretaj, — diris la kapitano.
— Становитесь, господа!..=— Stariĝu, sinjoroj!..
Доктор, извольте отмерить шесть шагов...=Doktoro, bonvolu mezuri ses paŝojn…
— Становитесь!=— Stariĝu!
— повторил Иван Игнатьич пискливым голосом.=— ripetis Ivan Ignatjeviĉ per kvikema voĉo.
— Позвольте! — сказал я, — еще одно условие; так как мы будем драться насмерть, то мы обязаны сделать все возможное, чтоб это осталось тайною и чтоб секунданты наши не были в ответственности.=— Permesu! — mi diris, — ankoraŭ unu kondiĉo: ĉar ni duelos je morto, ni devas fari ĉion eblan por ke ĝi restu sekreto kaj ke niaj sekundantoj estu liberigitaj de respondeco.
Согласны ли вы?..=Ĉu vi konsentas?..
— Совершенно согласны.=— Plene.
— Итак, вот что я придумал.=— Do, jen kion mi elpensis.
Видите ли на вершине этой отвесной скалы, направо, узенькую площадку?=Ĉu vi vidas sur la pinto de l’ kruta monto, dekstre, mallarĝan placeton?
оттуда до низу будет сажен тридцать, если не больше; внизу острые камни.=De tie ĝis fundo estas ĉirkaŭ tridek klaftoj, se ne pli; malsupre estas akraj ŝtonoj.
Каждый из нас станет на самом краю площадки; таким образом, даже легкая рана будет смертельна: это должно быть согласно с вашим желанием, потому что вы сами назначили шесть шагов.=Ĉiu el ni stariĝos ĉe la rando mem de la placeto; tiamaniere eĉ facila vundo estos mortiga: tio devas esti konforma al via deziro, ĉar vi mem difinis ses paŝojn.
Тот, кто будет ранен, полетит непременно вниз и разобьется вдребезги; пулю доктор вынет.=La vundito falos nepre malsupren kaj frakasiĝos splitpece; la kuglon ekstraktos la doktoro,
И тогда можно будет очень легко объяснить эту скоропостижную смерть неудачным прыжком.=kaj tiam estos tre facile klarigi la akcidentan morton per maltrafa salto.
Мы бросим жребий, кому первому стрелять.=Ni lotos pri la unua vico pafi.
Объявляю вам в заключение, что иначе я не буду драться.=Konklude mi deklaras al vi, ke aliel mi ne duelos.
— Пожалуй! — сказал драгунский капитан, посмотрев выразительно на Грушницкого, который кивнул головой в знак согласия.=— Akcepteble, mi pensas! — diris la kapitano, esprimoplene rigardante al Gruŝnickij, kiu kapjesis signe de konsento.
Лицо его ежеминутно менялось.=Lia vizaĝo aliiĝis ĉiuminute.
Я его поставил в затруднительное положение.=Mi tre malfaciligis lian staton.
Стреляясь при обыкновенных условиях, он мог целить мне в ногу, легко меня ранить и удовлетворить таким образом свою месть, не отягощая слишком своей совести;=Pafante sub ordinaraj kondiĉoj, li povus celi en mian kruron, facile vundi min kaj kontentigi tiamaniere sian venĝemon, ne tro ŝarĝante sian konsciencon;
но теперь он должен был выстрелить на воздух, или сделаться убийцей, или, наконец, оставить свой подлый замысел и подвергнуться одинаковой со мною опасности.=sed nun li devus pafi en aeron, aŭ iĝi murdinto, aŭ fine forlasi sian malnoblan intrigon kaj subiĝi al egala danĝero kun mi.
В эту минуту я не желал бы быть на его месте.=Tiuminute mi ne volus esti lialoke.
Он отвел капитана в сторону и стал говорить ему что-то с большим жаром; я видел, как посиневшие губы его дрожали; но капитан от него отвернулся с презрительной улыбкой.=Li forkondukis la kapitanon flanken kaj komencis ion diri al li kun granda elokvento; mi vidis, kiel tremis liaj bluiĝintaj lipoj; sed la kapitano forturnis sin de li kun malestima rideto.
«Ты дурак! — сказал он Грушницкому довольно громко, — ничего не понимаешь!=«Vi estas stultulo, — li diris al Gruŝnickij sufiĉe laŭte, — nenion vi komprenas!
Отправимтесь же, господа!» Узкая тропинка вела между кустами на крутизну; обломки скал составляли шаткие ступени этой природной лестницы; цепляясь за кусты, мы стали карабкаться.=Ni iru, sinjoroj!» Malvasta vojeto kondukis inter arbustoj al la krutaĵo; rokeroj formis efemerajn ŝtupojn de la natura ŝtuparo, kroĉante nin je arbustoj, ni komencis suprengrimpon.
Грушницкий шел впереди, за ним его секунданты, а потом мы с доктором.=Gruŝnickij iris la unua, lin sekvis liaj sekundantoj kaj mi postis kun la doktoro.
— Я вам удивляюсь, — сказал доктор, пожав мне крепко руку.=— Mi diras al vi, — diris la doktoro, forte preminte mian manon.
— Дайте пощупать пульс!..=— Lasu min palpi la pulson!..
О-го! лихорадочный!.. но на лице ничего не заметно...=Oh-ho! Febra!.. Sed sur la vizaĝo nenio estas rimarkebla…
только глаза у вас блестят ярче обыкновенного.=Nur la okuloj brilas pli hele, ol kutime.
Вдруг мелкие камни с шумом покатились нам под ноги.=Subite brue ruliĝis etaj ŝtonoj al ni sub la piedojn.
Что это?=Kio okazis?
Грушницкий споткнулся, ветка, за которую он уцепился, изломилась, и он скатился бы вниз на спине, если б его секунданты не поддержали.=Gruŝnickij stumblis; la branĉo, al kiu li kroĉiĝis, estis rompita, kaj li glitus malsupren surdorse, se liaj sekundantoj ne subtenus lin.
— Берегитесь! — закричал я ему, — не падайте заранее; это дурная примета.=— Gardu vin! — mi kriis al li, — ne falu antaŭtempe; tio estas malbona aŭguro.
Вспомните Юлия Цезаря!=Rememoru Julion Cezaron![34]
Вот мы взобрались на вершину выдавшейся скалы: площадка была покрыта мелким песком, будто нарочно для поединка.=Jen ni surgrimpis la pinton de l’ elstaranta roko; la placeto estis kovrita per etgrajna sablo, kvazaŭ speciale por duelo.
Кругом, теряясь в золотом тумане утра, теснились вершины гор, как бесчисленное стадо, и Эльборус на юге вставал белою громадой, замыкая цепь льдистых вершин, между которых уж бродили волокнистые облака, набежавшие с востока.=Ĉirkaŭe en ora nebulo de l’ mateno grupiĝis montopintoj, kvazaŭ sennombra brutaro, kaj Elbruso sude baŭmis kiel blanka blokego, ŝlosante la ĉenon de glaciaj pintoj, inter kiuj jam vagis fibrecaj nuboj, alkurintaj de la oriento.
Я подошел к краю площадки и посмотрел вниз, голова чуть-чуть у меня не закружилась, там внизу казалось темно и холодно, как в гробе; мшистые зубцы скал, сброшенных грозою и временем, ожидали своей добычи.=Mi alpaŝis al la rando de l’ placeto kaj rigardis malsupren, la kapo iom vertiĝis: tie malsupre ŝajnis esti mallume kaj malvarme, kvazaŭ en tombo; muskokovritaj dentoj de rokoj, disĵetitaj de ŝtormo kaj tempo, atendis sian predon.
Площадка, на которой мы должны были драться, изображала почти правильный треугольник.=La placeto, sur kiu ni estis duelontaj, formis preskaŭ korektan triangulon.
От выдавшегося угла отмерили шесть шагов и решили, что тот, кому придется первому встретить неприятельский огонь, станет на самом углу, спиною к пропасти; если он не будет убит, то противники поменяются местами.=De l’ elstaranta angulo estis mezuritaj ses paŝoj kaj estis decidite, ke la unua renkontonta la rivalan fajron, stariĝos al la angulo mem dorse al la abismo; se li ne estos mortigita, la rivaloj interŝanĝos la lokojn.
Я решился предоставить все выгоды Грушницкому; я хотел испытать его; в душе его могла проснуться искра великодушия, и тогда все устроилось бы к лучшему; но самолюбие и слабость характера должны были торжествовать...=Mi decidis prezenti al Gruŝnickij ĉiujn avantaĝojn; mi volis ekzameni lin; en lia animo povis vekiĝi fajrero de grandanimo, kaj tiam ĉio aranĝiĝus favorafinale; sed memamo kaj malforta karaktero estis triumfontaj…
Я хотел дать себе полное право не щадить его, если бы судьба меня помиловала.=Mi volis doni al mi plenan rajton ne indulgi lin, se la sorto pardonus min.
Кто не заключал таких условий с своею совестью?=Kiu ne kontraktis kun sia konscienco sub tiuj kondiĉoj?
— Бросьте жребий, доктор! — сказал капитан.=— Lotu, doktoro! — diris la kapitano.
Доктор вынул из кармана серебряную монету и поднял ее кверху.=La doktoro elpoŝigis arĝentan moneron kaj levis ĝin supren.
— Решетка! — закричал Грушницкий поспешно, как человек, которого вдруг разбудил дружеский толчок.=— Averso! — ekkriis Gruŝnickij haste, kiel homo, kiun subite vekis amika puŝo.
— Орел! — сказал я.=— Reverso! — mi diris.
Монета взвилась и упала звеня; все бросились к ней.=La monero ekflirtis kaj falis kun tinto,ĉiuj sin ĵetis al ĝi.
— Вы счастливы, — сказал я Грушницкому, — вам стрелять первому!=— Vi estas feliĉa, — mi diris al Gruŝnickij, — vi pafos la unua!
Но помните, что если вы меня не убьете, то я не промахнусь — даю вам честное слово.=Sed memoru, ke se vi min ne mortigos, mi ne mistrafos — mi ĵuras per vorto de honesto.
Он покраснел; ему было стыдно убить человека безоружного; я глядел на него пристально; с минуту мне казалось, что он бросится к ногам моим, умоляя о прощении; но как признаться в таком подлом умысле?..=Li ruĝiĝis; al li estis honte mortigi senarman homon; mi rigardis lin fikse; dum unu minuto ŝajnis al mi, ke li sin ĵetos al miaj piedoj, petegante pardonon, sed kiel eblos konfesi tiom malnoblan intrigon?..
Ему оставалось одно средство — выстрелить на воздух; я был уверен, что он выстрелит на воздух!=Al li restis sola rimedo — pafi en aeron; mi estis certa, ke li pafos en aeron!
Одно могло этому помешать: мысль, что я потребую вторичного поединка.=La sola aĵo nur povis malhelpi: la penso, ke mi postulos la duan duelon.
— Пора! — шепнул мне доктор, дергая за рукав, — если вы теперь не скажете, что мы знаем их намерения, то все пропало.=— Tempo! — flustris al mi la doktoro, ŝirtirante la manikon, — se vi nun ne diros, ke ni scias pri iliaj intencoj, ĉio pereos.
Посмотрите, он уж заряжает... если вы ничего не скажете, то я сам...=Rigardu, li jam ŝargas… se vi nenion diros, mi mem…
— Ни за что на свете, доктор!=— Pro nenio en la mondo, doktoro!
— отвечал я, удерживая его за руку, — вы все испортите; вы мне дали слово не мешать...=— mi respondis, retenante lin je brako. — Vi ĉion difektos; vi promesis al mi ne malhelpi…
Какое вам дело?=Kia estas via afero?
Может быть, я хочу быть убит...=Eble mi volas esti mortpafita…
Он посмотрел на меня с удивлением.=Li rigardis min kun miro.
— О, это другое!..=— Nu, tiam alia afero!…
только на меня на том свете не жалуйтесь...=Sed ne plendu kontraŭ mi en la transa mondo…
Капитан между тем зарядил свои пистолеты, подал один Грушницкому, с улыбкою шепнув ему что-то; другой мне.=Intertempe la kapitanoŝargis pistolojn, donis unu al Gruŝnickij, kun rideto flustrinte al li ion, la alian — al mi.
Я стал на углу площадки, крепко упершись левой ногою в камень и наклонясь немного наперед, чтобы в случае легкой раны не опрокинуться назад.=Mi stariĝis al la angulo de l’ placeto, firme apoginte min per maldekstra piedo kontraŭ ŝtono kaj klininte min iome antaŭen por ne renversiĝi malantaŭen en okazo de facila vundo.
Грушницкий стал против меня и по данному знаку начал поднимать пистолет.=Gruŝnickij stariĝis kontraŭ mi kaj laŭ la signo komencis levi la pistolon.
Колени его дрожали.=Liaj genuoj tremis.
Он целил мне прямо в лоб...=Li celis rekte en mian frunton…
Неизъяснимое бешенство закипело в груди моей.=Neesprimebla furiozo ekbolis en mia brusto.
Вдруг он опустил дуло пистолета и, побледнев как полотно, повернулся к своему секунданту.=Subite li mallevis la tubon de l’ pistolo kaj paliĝinte kvazaŭ tolo, sin turnis al sia sekundanto.
— Не могу, — сказал он глухим голосом.=— Mi ne povas, — li diris obtuze.
— Трус! — отвечал капитан.=— Timulo! — respondis la kapitano.
Выстрел раздался.=Aŭdiĝis pafo.
Пуля оцарапала мне колено.=Kuglo gratis mian genuon.
Я невольно сделал несколько шагов вперед, чтоб поскорей удалиться от края.=Nevole mi faris kelkajn paŝojn antaŭen por pli rapide foriĝi de la rando.
— Ну, брат Грушницкий, жаль, что промахнулся! — сказал капитан, — теперь твоя очередь, становись!=— Nu, mia kara Gruŝnickij, estas domaĝe, ke vi mistrafis! — diris la kapitano. — Nun estas via vico, stariĝu do!
Обними меня прежде: мы уж не увидимся!=Komence brakumu min; ni jam ne intervidiĝos!
— Они обнялись; капитан едва мог удержаться от смеха.=— Ili ĉirkaŭprenis unu la alian; la kapitano apenaŭ povis sin deteni de rido.
— Не бойся, — прибавил он, хитро взглянув на Грушницкого, — все вздор на свете!..=— Ne timu, — li aldonis ruze rigardante al Gruŝnickij, — ĉio estas bagatelo en la mondo!..
Натура — дура, судьба — индейка, а жизнь — копейка!=Providenco — sen senco, sorto — koka beko, kaj vivo — kopeko!
После этой трагической фразы, сказанной с приличною важностью, он отошел на свое место; Иван Игнатьич со слезами обнял также Грушницкого, и вот он остался один против меня.=Post la tragedia frazo, dirita kun konvena graveco, li flanken iris al sia loko; Ivan Ignatjeviĉ ankaŭ brakumis Gruŝnickijon, kaj jen li restis sola vid-al-vide de mi.
Я до сих пор стараюсь объяснить себе, какого роду чувство кипело тогда в груди моей:=Mi ĝis nun penas klarigi al mi, kiaspeca sento bolis tiam en mia animo;
то было и досада оскорбленного самолюбия, и презрение, и злоба, рождавшаяся при мысли,=ĝi estis amaro de ofendita memamo, kaj malestimo, kaj kolero naskiĝanta ĉe la penso,
что этот человек, теперь с такою уверенностью, с такой спокойной дерзостью на меня глядящий, две минуты тому назад, не подвергая себя никакой опасности, хотел меня убить как собаку, ибо раненный в ногу немного сильнее, я бы непременно свалился с утеса.=ke tiu homo, nun kun tia certeco, kun tia trankvila arogo rigardanta min, antaŭ du minutoj, sen risko de iu ajn danĝero por si, volis mortpafi min kiel hundon, ĉar vundite en la kruron iom pli forte, mi nepre falus de sur la roko.
Я несколько минут смотрел ему пристально в лицо, стараясь заметить хоть легкий след раскаяния.=Mi rigardis fikse en lian vizaĝon dum kelkaj minutoj, penante rimarki almenaŭ facilan signon de pento.
Но мне показалось, что он удерживал улыбку.=Sed al mi ŝajnis, ke li retenis rideton.
— Я вам советую перед смертью помолиться богу, — сказал я ему тогда.=— Mi konsilas al vi antaŭ la morto preĝi al dio, — mi diris al li tiam.
— Не заботьтесь о моей душе больше чем о своей собственной.=— Ne zorgu pri mia animo pli ol pri via propra.
Об одном вас прошу: стреляйте скорее.=Mi petas nur pri unu aĵo: pafu pli rapide.
— И вы не отказываетесь от своей клеветы? не просите у меня прощения?..=— Kaj vi ne rifuzas de via kalumnio? Ne petas mian pardonon?..
Подумайте хорошенько: не говорит ли вам чего-нибудь совесть?=Pripensu bone: ĉu nenion diras al vi la konscienco?
— Господин Печорин! — закричал драгунский капитан, — вы здесь не для того, чтоб исповедовать, позвольте вам заметить...=— Sinjoro Peĉorin! — ekkriis la dragona kapitano, — vi estas ĉi tie ne por konfespreni, permesu al vi rimarki…
Кончимте скорее; неравно кто-нибудь проедет по ущелью — и нас увидят.=Ni finu pli rapide; mishazarde iu povas veturi tra la fendego kaj rimarki nin.
— Хорошо, доктор, подойдите ко мне.=— Bone. Doktoro, aliru al mi.
Доктор подошел.=La doktoro alpaŝis.
Бедный доктор! он был бледнее, чем Грушницкий десять минут тому назад.=Kompatinda doktoro! Li estis pli pala ol Gruŝnickij antaŭ dek minutoj.
Следующие слова я произнес нарочно с расстановкой, громко и внятно, как произносят смертный приговор:=La sekvantajn vortojn mi prononcis intence kun paŭzoj, laŭte kaj klare, kiel oni prononcas mortan kondamnon:
— Доктор, эти господа, вероятно, второпях, забыли положить пулю в мой пистолет: прошу вас зарядить его снова, — и хорошенько!=— Doktoro, la sinjoroj, verŝajne pro hasto, forgesis meti kuglon en mian pistolon: mi petas ŝargi ĝin denove kaj tre bone!
— Не может быть! — кричал капитан, — не может быть!=— Ne povas esti! — kriis la kapitano: — ne povas esti!
я зарядил оба пистолета; разве что из вашего пуля выкатилась... это не моя вина!=Mi ŝargis ambaŭ pistolojn, eble el la via la kuglo povis elruliĝi… Tio ne estas mia kulpo!
— А вы не имеете права перезаряжать... никакого права...=Kaj vi ne rajtas reŝargi… neniun rajton…
это совершенно против правил; я не позволю...=ĝi estas absolute kontraŭregula ago; mi ne permesas…
— Хорошо! — сказал я капитану, — если так, то мы будем с вами стреляться на тех же условиях...=— Bone! — mi diris al la kapitano — se tiel, mi duelos kun vi laŭ la samaj kondiĉoj…
Он замялся.=Li moderiĝis.
Грушницкий стоял, опустив голову на грудь, смущенный и мрачный.=Gruŝnickij staris, mallevinte la kapon al la brusto, konfuzita kaj malserena.
— Оставь их! — сказал он наконец капитану, который хотел вырвать пистолет мой из рук доктора...=— Lasu ilin! — li diris fine al la kapitano, kiu volis elŝiri la pistolon el manoj de l’ doktoro…
— Ведь ты сам знаешь, что они правы.=— Ja vi mem scias, ke ili pravas.
Напрасно капитан делал ему разные знаки, — Грушницкий не хотел и смотреть.=Vane la kapitano faris al li diversajn signojn, Gruŝnickij ne volis eĉ rigardi.
Между тем доктор зарядил пистолет и подал мне.=Intertempe la doktoroŝargis la pistolon kaj transdonis al mi.
Увидев это, капитан плюнул и топнул ногой.=Vidinte tion, la kapitano kraĉis kaj piedfrapis:
— Дурак же ты, братец, — сказал он, — пошлый дурак!..=— Vi estas stultulo, mia kara, — li diris, — banala stultulo!..
Уж положился на меня, так слушайся во всем...=Se vi jam konfidis al mi, do obeu min en ĉio…
Поделом же тебе! околевай себе, как муха...=Do laŭmerite al vi! Mortaĉu, kvazaŭ muŝo…
— Он отвернулся и, отходя, пробормотал: — А все-таки это совершенно против правил.=— Li forturnis sin kaj deirante grumblis: — Kaj tamen ĝi estas absolute kontraŭregula ago.
— Грушницкий! — сказал я, — еще есть время; откажись от своей клеветы, и я тебе прощу все.=— Gruŝnickij! — mi diris, — ankoraŭ estas tempo; rezignu de via kalumnio, kaj mi pardonos al vi ĉion.
Тебе не удалось меня подурачить, и мое самолюбие удовлетворено; — вспомни — мы были когда-то друзьями...=Vi ne sukcesis min trompi kaj moki, kaj mia digno estas kontentigita; ni ja estis iam amikoj…
Лицо у него вспыхнуло, глаза засверкали.=Lia vizaĝo eksplode ruĝiĝis, la okuloj ekbrilis.
— Стреляйте! — отвечал он, — я себя презираю, а вас ненавижу.=— Pafu! — li respondis, — mi min malestimas kaj vin malamegas.
Если вы меня не убьете, я вас зарежу ночью из-за угла.=Se vi ne mortpafos min, mi vin ponardos nokte el post angulo.
Нам на земле вдвоем нет места...=Duope ni ne havas lokon surtere…
Я выстрелил...=Mi pafis…
Когда дым рассеялся, Грушницкого на площадке не было.=Kiam la fumo dissolviĝis, Gruŝnickij ne estis sur la placeto.
Только прах легким столбом еще вился на краю обрыва.=Nur facila polva nubeto ankoraŭ kolonis ĉe la rando de l’ krutaĵo.
Все в один голос вскрикнули.=Ĉiuj ekkriis per unu voĉo.
— Finita la comedia! 15 — сказал я доктору.=—Finita la comedia! [36]— mi diris al la doktoro.
Он не отвечал и с ужасом отвернулся.=Li ne respondis kaj forturnis sin kun teruro.
Я пожал плечами и раскланялся с секундантами Грушницкого.=Mi levetis laŝultrojn kaj adiaŭis la sekundantojn de Gruŝnickij.
Спускаясь по тропинке вниз, я заметил между расселинами скал окровавленный труп Грушницкого.=Descendante laŭ la vojeto, mi rimarkis inter rokfendoj la sangan kadavron de Gruŝnickij.
Я невольно закрыл глаза...=Mi senvole fermis la okulojn.
Отвязав лошадь, я шагом пустился домой.=Malliginte laĉevalon, mi lasis ĝin paŝi hejmen.
У меня на сердце был камень.=Sur mia koro kuŝis ŝtono.
Солнце казалось мне тускло, лучи его меня не грели.=La suno ŝajnis al mi senbrila, ĝiaj radioj ne varmigis min.
Не доезжая слободки, я повернул направо по ущелью.=Ne atingante la suburbon, mi turnis laĉevalon dekstren laŭ la intermonto.
Вид человека был бы мне тягостен: я хотел быть один.=Aspekto de homo estis al mi peniga: mi volis esti sola.
Бросив поводья и опустив голову на грудь, я ехал долго, наконец очутился в месте, мне вовсе не знакомом;=Lasinte la bridojn, mallevinte la kapon sur la bruston, mi rajdis longe, fine mi trafis la lokon, tute al mi nekonatan;
я повернул коня назад и стал отыскивать дорогу; уж солнце садилось, когда я подъехал к Кисловодску, измученный, на измученной лошади.=mi turnis la ĉevalon reen kaj komencis serĉi vojon; la suno jam subiris, kiam mi alrajdis Kislovodskon, turmentita sur turmentita ĉevalo.
Лакей мой сказал мне, что заходил Вернер, и подал мне две записки: одну от него, другую... от Веры.=Lakeo mia diris al mi, ke venis Verner, kaj donis al mi du leterojn: unu de li, la alian… de Vera.
Я распечатал первую, она была следующего содержания: «Все устроено как можно лучше: тело привезено обезображенное, пуля из груди вынута.=Mi malfermis la unuan; ties enhavo estis la sekva: «Ĉio estas aranĝita kiel eble plej bone: la korpo estas venigita en kripligita stato, la kuglo estas ekstraktita el la brusto.
Все уверены, что причиною его смерти несчастный случай; только комендант, которому, вероятно, известна ваша ссора, покачал головой, но ничего не сказал.=Ĉiuj estas certaj, ke la kaŭzo de l’ morto estas akcidento; nur la urba komandanto, al kiu verŝajne estas konata via kverelo, balancis la kapon, sed nenion diris.
Доказательств против вас нет никаких, и вы можете спать спокойно...=Kontraŭ vi estas neniuj pruvoj, kaj vi povas dormi trankvile…
если можете... Прощайте...»=se vi povas… Adiaŭ…»
Я долго не решался открыть вторую записку...=Mi longe ne decidiĝis malfermi la duan noton…
Что могла она мне писать?..=Kion ŝi povis skribi al mi?..
Тяжелое предчувствие волновало мою душу.=Peza antaŭsento emociis mian animon.
Вот оно, это письмо, которого каждое слово неизгладимо врезалось в моей памяти: «Я пишу к тебе в полной уверенности, что мы никогда больше не увидимся.=Jen estas la letero, kiesĉiu vorto neforviŝeble gravuriĝis en mia memoro: «Mi skribas al vi en plena certeco, ke ni neniam plu intervidiĝos.
Несколько лет тому назад, расставаясь с тобою, я думала то же самое; но небу было угодно испытать меня вторично; я не вынесла этого испытания, мое слабое сердце покорилось снова знакомому голосу...=Antaŭ kelkaj jaroj, disiĝante, mi pensis same; sed la ĉielo bonvolis provekzameni min duafoje; mi ne eltenis la provon, mia malforta koro denove sklaviĝis al la konata voĉo…
ты не будешь презирать меня за это, не правда ли?=vi ne malestimas min pro tio, ĉu ne?
Это письмо будет вместе прощаньем и исповедью: я обязана сказать тебе все, что накопилось на моем сердце с тех пор, как оно тебя любит.=La nuna letero estas samtempe adiaŭo kaj konfeso: mi estas devigita diri al vi ĉion, kio ariĝis en mia koro de la tempo, kiam ĝi vin amas.
Я не стану обвинять тебя — ты поступил со мною, как поступил бы всякий другой мужчина:=Mi ne akuzas vin — vi kondutis kun mi, kiel kondutus ĉiu viro:
ты любил меня как собственность, как источник радостей, тревог и печалей, сменявшихся взаимно, без которых жизнь скучна и однообразна.=vi amis min kiel propraĵon, kiel fonton de ĝojoj, alarmoj kaj angoroj, alternantaj reciproke, sen kiuj la vivo estas enua kaj monotona.
Я это поняла сначала...=Mi tion komprenis komence…
Но ты был несчастлив, и я пожертвовала собою, надеясь, что когда-нибудь ты оценишь мою жертву, что когда-нибудь ты поймешь мою глубокую нежность, не зависящую ни от каких условий.=Sed vi estis malfeliĉa, kaj mi oferis min, esperante, ke iam vi aprezos mian oferon, ke iam vi komprenos mian profundan teneron, ne dependantan de iuj ajn kondiĉoj.
Прошло с тех пор много времени: я проникла во все тайны души твоей...=Pasis multe da tempo de tiam: mi penetris en ĉiujn misterojn de animo via…
и убедилась, что то была надежда напрасная.=kaj konvinkiĝis, ke ĝi estis vana espero.
Горько мне было!=Amare estis al mi!
Но моя любовь срослась с душой моей: она потемнела, но не угасла.=Sed mia amo kunkreskis kun animo mia: ĝi malheliĝis, sed ne estingiĝis.
Мы расстаемся навеки; однако ты можешь быть уверен, что я никогда не буду любить другого:=« Ni disiĝas poreterne; tamen vi povas esti certa, ke mi neniam amos iun alian:
моя душа истощила на тебя все свои сокровища, свои слезы и надежды.=mia animo forkonsumis je vi ĉiujn siajn trezorojn, siajn larmojn kaj esperojn.
Любившая раз тебя не может смотреть без некоторого презрения на прочих мужчин, не потому, чтоб ты был лучше их, о нет!=Virino, unufoje aminta vin, ne povas rigardi sen malestimo ceterajn virojn, ne pro tio, ke vi estis pli bona ol ili, ho ne!
но в твоей природе есть что-то особенное, тебе одному свойственное, что-то гордое и таинственное;=Sed en via naturo estas io specifa, nur por vi karakteriza, io fiera kaj mistera;
в твоем голосе, что бы ты ни говорил, есть власть непобедимая;=en via voĉo, kion ajn vi diru, estas potenco nevenkebla;
никто не умеет так постоянно хотеть быть любимым; ни в ком зло не бывает так привлекательно, ничей взор не обещает столько блаженства,=neniu povas tiel konstante voli esti amata; en neniu la malbono estas tiel alloga; nenies rigardo promesas tiom da beato;
никто не умеет лучше пользоваться своими преимуществами и никто не может быть так истинно несчастлив, как ты, потому что никто столько не старается уверить себя в противном.=neniu povas pli bone utiligi siajn avantaĝojn, kaj neniu povas esti tiel vere malfeliĉa, kiel vi, ĉar neniu tiom penas konvinki sin en la malo.
Теперь я должна тебе объяснить причину моего поспешного отъезда; она тебе покажется маловажна, потому что касается до одной меня.=« Nun mi devas klarigi al vi la kaŭzon de mia hasta forveturo; ĝi povas ŝajni al vi malgrava, ĉar ĝi koncernas nur min solan.
Нынче поутру мой муж вошел ко мне и рассказал про твою ссору с Грушницким.=« Hodiaŭ matene mia edzo venis al mi kaj rakontis pri via kverelo kun Gruŝnickij.
Видно, я очень переменилась в лице, потому что он долго и пристально смотрел мне в глаза;=Evidente mia vizaĝo forte ŝanĝiĝis, ĉar li longe kaj fikse rigardis en miajn okulojn;
я едва не упала без памяти при мысли, что ты нынче должен драться и что я этому причиной; мне казалось, что я сойду с ума...=mi preskaŭ svenis ĉe sola penso, ke vi hodiaŭ matene devas dueli, kaj ke mi estas la kaŭzo de tio; al mi ŝajnis, ke mifreneziĝos…
но теперь, когда я могу рассуждать, я уверена, что ты останешься жив: невозможно, чтоб ты умер без меня, невозможно!=Sed nun, kiam mi povas rezoni, mi estas certa, ke vi restos viva: ne estas eble, ke vi mortu sen mi, neeblas!
Мой муж долго ходил по комнате; я не знаю, что он мне говорил, не помню, что я ему отвечала...=Mia edzo longe paŝis en la ĉambro; mi ne scias, kion ĝuste li diris al mi, mi ne memoras, kion ĝuste mi respondis al li…
верно, я ему сказала, что я тебя люблю...=verŝajne mi diris, ke mi vin amas…
Помню только, что под конец нашего разговора он оскорбил меня ужасным словом и вышел.=Mi memoras nur, ke al la fino de nia konversacio li ofendis min per terura vorto kaj foriris.
Я слышала, как он велел закладывать карету...=Mi aŭdis, ke li ordonis pretigi kaleŝon…
Вот уж три часа, как я сижу у окна и жду твоего возврата...=Jen jam tri horojn mi sidas ĉe la fenestro kaj atendas vian revenon…
Но ты жив, ты не можешь умереть!..=Sed vi estas viva, vi ne povas morti!..
Карета почти готова...=La kaleŝo estas preskaŭ preta…
Прощай, прощай...=Adiaŭ, adiaŭ…
Я погибла, — но что за нужда?..=Mi pereis, — sed kiom tio valoras?..
Если б я могла быть уверена, что ты всегда меня будешь помнить, — не говорю уж любить, — нет, только помнить...=Se mi povus esti certa, ke vi ĉiam memoros min, mi eĉ ne diras pri amo, — ne, nur memoros…
Прощай; идут... я должна спрятать письмо...=Adiaŭ, oni paŝas… mi devas kaŝi la leteron…
Не правда ли, ты не любишь Мери? ты не женишься на ней?=« Vi ja ne amas Mary, ĉu? Vi ne edziĝos al ŝi?
Послушай, ты должен мне принести эту жертву: я для тебя потеряла все на свете...»=Aŭskultu, vi devas fari tiun oferon al mi; mi perdis pro vi ĉion en la mondo…»
Я как безумный выскочил на крыльцо, прыгнул на своего Черкеса, которого водили по двору, и пустился во весь дух по дороге в Пятигорск.=Kvazaŭ freneza mi elsaltis sur la peronon, de tie al la selo de mia Ĉerkeso, kiun oni kondukis tra la korto, kaj galopis tutanhele laŭ vojo al Pjatigorsko.
Я беспощадно погонял измученного коня, который, хрипя и весь в пене, мчал меня по каменистой дороге.=Mi pelis senindulge la finturmentitan ĉevalon, kiu ronkante kaj ŝaŭmante sagis laŭ la ŝtona vojo.
Солнце уже спряталось в черной туче, отдыхавшей на гребне западных гор; в ущелье стало темно и сыро.=La suno jam kaŝiĝis en nigra nubo, ripozante sur kresto de okcidentaj montoj; en la fendego estis mallume kaj humide,
Подкумок, пробираясь по камням, ревел глухо и однообразно.=Podkumok, ŝtelfluante inter la ŝtonoj, hurlis obtuze kaj monotone.
Я скакал, задыхаясь от нетерпенья.=Mi galopis, sufokiĝante pro senpacienco.
Мысль не застать уже ее в Пятигорске молотком ударяла мне в сердце!=La penso ne atingi ŝin en Pjatigorsko martelis mian koron.
— одну минуту, еще одну минуту видеть ее, проститься, пожать ей руку...=Unu minuton, ankoraŭ unu minuton. Ankoraŭ unu solan minuton vidi ŝin, adiaŭi, premi la manon…
Я молился, проклинал плакал, смеялся...=Mi preĝis, malbenis, ploris, ridis…
нет, ничто не выразит моего беспокойства, отчаяния!..=ne, nenio esprimos mian sentrankvilon, malesperon!..
При возможности потерять ее навеки Вера стала для меня дороже всего на свете — дороже жизни, чести, счастья!=Ĉe la ebleco perdi ŝin por ĉiam, Vera iĝis por mi pli kara, ol io ajn en la mondo, — pli kara ol la vivo, honoro, feliĉo!
Бог знает, какие странные, какие бешеные замыслы роились в голове моей...=Dio scias, kiaj strangaj, kiaj furiozaj planoj svarmis en mia kapo…
И между тем я все скакал, погоняя беспощадно.=Kaj intertempe mi galopis ĉiam plu, pelante senindulge.
И вот я стал замечать, что конь мой тяжелее дышит; он раза два уж спотыкнулся на ровном месте...=Kaj jen mi rimarkis, ke mia ĉevalo spiras pli malfacile, ĝi jam du-tri fojojn stumblis sur ebena loko…
Оставалось пять верст до Ессентуков — казачьей станицы, где я мог пересесть на другую лошадь.=Restis kvin verstoj ĝis Jessentuki — kozaka stacio, kie mi povusŝanĝi ĉevalon.
Все было бы спасено, если б у моего коня достало сил еще на десять минут!=Ĉio estus savita, se fortoj de mia ĉevalo sufiĉus por ankoraŭ dek minutoj.
Но вдруг поднимаясь из небольшого оврага, при выезде из гор, на крутом повороте, он грянулся о землю.=Sed subite, galopante supren el malgranda ravino, ĉe eliro de montoj, sur kruta turniĝo ĝi falis ruiniĝe surteren.
Я проворно соскочил, хочу поднять его, дергаю за повод — напрасно:=Mi haste saltis for, volis levi ĝin, ŝirtiris la bridon — sed vane:
едва слышный стон вырвался сквозь стиснутые его зубы; через несколько минут он издох; я остался в степи один, потеряв последнюю надежду;=apenaŭ aŭdebla ĝemo elŝiriĝis tra ĝiaj kunpremitaj dentoj; post kelkaj minutoj ĝi mortis; mi restis sola en stepo, perdinta la lastan esperon:
попробовал идти пешком — ноги мои подкосились; изнуренный тревогами дня и бессонницей, я упал на мокрую траву и как ребенок заплакал.=mi provis paŝi — sed miaj kruroj ne tenis min; finkonsumita per malkvietoj kaj sendorma nokto, mi falis sur humidan herbon kaj ekploris kvazaŭ infano.
И долго я лежал неподвижно и плакал горько, не стараясь удерживать слез и рыданий;=Kaj longe mi kuŝis senmove, kaj ploris amare, ne penante deteni larmojn kaj singultojn,
я думал, грудь моя разорвется; вся моя твердость, все мое хладнокровие — исчезли как дым.=mi pensis, ke mia brusto krevos; tuta mia firmeco, tuta mia malvarmeco — malaperis kvazaŭ fumo;
Душа обессилела, рассудок замолк, и если б в эту минуту кто-нибудь меня увидел, он бы с презрением отвернулся.=la animo senfortiĝis, prudento silentiĝis, kaj se tiun minuton iu min vidus, li forturnus sin kun malestimo.
Когда ночная роса и горный ветер освежили мою горячую голову и мысли пришли в обычный порядок, то я понял, что гнаться за погибшим счастьем бесполезно и безрассудно.=Kiam nokta roso kaj monta vento freŝigis mian ardantan kapon, kaj pensoj venis en ilian kutiman ordon, mi komprenis, ke vetkuri por atingi la pereintan feliĉon estas vane kaj senprudente.
Чего мне еще надобно? — ее видеть? — зачем? не все ли кончено между нами?=Kion mi ankoraŭ bezonas? ŝin vidi? Ĉu ne ĉio estas finita inter ni?
Один горький прощальный поцелуй не обогатит моих воспоминаний, а после него нам только труднее будет расставаться.=Unu amara adiaŭa kiso ne riĉigos rememorojn, kaj post ĝi nur estos pli malfacile al ni disiĝi.
Мне, однако, приятно, что я могу плакать!=Tamen al mi estis agrable, ke mi povis plori!
Впрочем, может быть, этому причиной расстроенные нервы, ночь, проведенная без сна, две минуты против дула пистолета и пустой желудок.=Cetere la kaŭzo de tio povus esti malagordo de nervoj, la nokto pasigita sen dormo, du minutoj antaŭ pistola tubo kaj malplena stomako.
Все к лучшему!=Ĉio pasas por plia bono!
это новое страдание, говоря военным слогом, сделало во мне счастливую диверсию.=Tiu nova sufero, dirante per milita lingvo, faris al mi feliĉan operacion.
Плакать здорово; и потом, вероятно, если б я не проехался верхом и не был принужден на обратном пути пройти пятнадцать верст, то и эту ночь сон не сомкнул бы глаз моих.=Plori estas sanige, kaj poste, verŝajne, se mi ne rajdus kaj ne estus devigita dum la returna vojo paŝi dek kvin verstojn, ankaŭ tiun nokton la dormo estus for de miaj okuloj.
Я возвратился в Кисловодск в пять часов утра, бросился на постель и заснул сном Наполеона после Ватерлоо.=Mi revenis Kislovodskon je la kvina matene,ĵetis min en la liton kaj dronis en dormon de Napoleono post Waterloo[37].
Когда я проснулся, на дворе уж было темно.=Kiam mi vekiĝis, ekstere estis jam mallume.
Я сел у отворенного окна, расстегнул архалук — и горный ветер освежил грудь мою, еще не успокоенную тяжелым сном усталости.=Mi sidiĝis ĉe malfermita fenestro, malbutonumis la stebitan jakon, kaj la monta vento freŝigis mian bruston, ankoraŭ ne trankviligitan per peza dormo de laco.
Вдали за рекою, сквозь верхи густых лип, ее осеняющих, мелькали огне в строеньях крепости и слободки.=Fore post la rivero, tra pintoj de densaj tilioj, superombrantaj ĝin, flagris lumoj de l’ citadelo kaj suburbo.
На дворе у нас все было тихо, в доме княгини было темно.=En mia korto ĉio estis senmova kaj sensona, en la domo de la princino estis mallumo.
Взошел доктор: лоб у него был нахмурен; и он, против обыкновения, не протянул мне руки.=Venis la doktoro: lia frunto estis sulkigita; kontraŭkutime li ne etendis al mi la manon.
— Откуда вы, доктор?=— De kie vi, doktoro?
— От княгини Лиговской; дочь ее больна — расслабление нервов...=— De l’ princino Ligovskaja; ŝia filino estas malsana — senfortiĝo de nervoj…
Да не в этом дело, а вот что: начальство догадывается, и хотя ничего нельзя доказать положительно, однако я вам советую быть осторожнее.=Sed ne pri tio temas, jen kio, la estraro konjektis, kaj kvankam nenion oni povas pruvi definitive, tamen mi konsilas al vi esti singarda.
Княгиня мне говорила нынче, что она знает, что вы стрелялись за ее дочь.=La princino hodiaŭ parolis al mi, ke ŝi scias, ke vi duelis pro ŝia filino.
Ей все этот старичок рассказал... как бишь его?=Al ŝi ĉion rakontis la maljunulo… kiel oni nomas lin?..
Он был свидетелем вашей стычки с Грушницким в ресторации.=Li estis atestanto de via kunpuŝiĝo kun Gruŝnickij en la restoracio.
Я пришел вас предупредить.=Mi venis averti vin.
Прощайте.=Adiaŭ.
Может быть, мы больше не увидимся, вас ушлют куда-нибудь.=Povas esti, ke ni ne plu intervidiĝos: oni forsendos vin ien.
Он на пороге остановился: ему хотелось пожать мне руку...=Li haltisĉe la sojlo: lin tentis deziro premi mian manon…
и если б я показал ему малейшее на это желание, то он бросился бы мне на шею; но я остался холоден, как камень — и он вышел.=kaj se mi montrus por tio plej etan deziron, li sin ĵetus al mia kolo; sed mi restis malvarma, kiel ŝtono, — kaj li eliris.
Вот люди!=Jen kiaj estas homoj!
все они таковы: знают заранее все дурные стороны поступка, помогают, советуют, даже одобряют его, видя невозможность другого средства,=Ĉiuj ili estas samaj: ili scias anticipe ĉiujn fiajn flankojn de ago, helpas, konsilas, eĉ aprobas ĝin, vidante neeblon de alia rimedo,
— а потом умывают руки и отворачиваются с негодованием от того, кто имел смелость взять на себя всю тягость ответственности.=kaj poste lavas la manojn kaj sin forturnas kun indigno de tiu, kiu havis kuraĝon preni sur sin la tutan ŝarĝon de respondeco.
Все они таковы, даже самые добрые, самые умные!..=Ĉiuj ili estas samaj, eĉ laplej bonaj, plej saĝaj!..
На другой день утром, получив приказание от высшего начальства отправиться в крепость Н., я зашел к княгине проститься.=Matene de l’ sekvinta tago ricevinte ordonon de l’ supera estraro direkti min al citadelo N., mi venis al la princino adiaŭi.
Она была удивлена, когда на вопрос ее: имею ли я ей сказать что-нибудь особенно важное?=Ŝi estis mirigita, kiam al ŝia demando: ĉu mi estas dironta al ŝi ion speciale gravan?
— я отвечал, что желаю ей быть счастливой и прочее.=— mi respondis, ke mi deziras al ŝi esti feliĉa kaj ceteraĵojn.
— А мне нужно с вами поговорить очень серьезно.=— Kaj ni devas priparoli kun vi tre serioze.
Я сел молча.=Mi sidiĝis silente.
Явно было, что она не знала, с чего начать; лицо ее побагровело, пухлые ее пальцы стучали по столу; наконец она начала так, прерывистым голосом:=Estis tute klare, keŝi ne sciis de kio komenci; ŝia vizaĝo ruĝ-bruniĝis, la pufaj fingroj tamburis kontraŭ la tablo; fine ŝi komencis per stakatanta voĉo:
— Послушайте, мсье Печорин! я думаю, что вы благородный человек.=— Aŭskultu, sinjoro Peĉorin; mi pensas, ke vi estas nobla homo.
Я поклонился.=Mi riverencis.
— Я даже в этом уверена, — продолжала она, — хотя ваше поведение несколько сомнительно; но у вас могут быть причины, которых я не знаю, и их-то вы должны теперь мне поверить.=— Mi eĉ estas certa pri tio, — ŝi daŭrigis, — kvankam via konduto estas iom dubinda; sed vi povas havi kialojn, kiujn mi ne konas, kaj ĝuste ilin vi devas nun al mi konfesi.
Вы защитили дочь мою от клеветы, стрелялись за нее, — следственно, рисковали жизнью...=Vi defendis mian filinon de l’ kalumnio, duelis pro ŝi, — sekve vi riskis vian vivon…
Не отвечайте, я знаю, что вы в этом не признаетесь, потому что Грушницкий убит (она перекрестилась).=Ne respondu, mi scias,ke vi ne konfesos tion, ĉar Gruŝnickij estas mortpafita (ŝi krucosignis).
Бог ему простит — и, надеюсь, вам также!..=Dio pardonos lin — kaj, mi esperas, ankaŭ vin!..
Это до меня не касается, я не смею осуждать вас, потому что дочь моя хотя невинно, но была этому причиною.=Tio min ne koncernas… Mi ne kuraĝas juĝi vin, ĉar filino mia, kvankam senkulpe, estis la kialo de tio.
Она мне все сказала...=Ŝi ĉion diris al mi…
я думаю, все: вы изъяснились ей в любви...=mi pensas, ĉion: vi konfesis al ŝi amon…
она вам призналась в своей (тут княгиня тяжело вздохнула).=ŝi same al vi (tiumomente la princino malfacile ekspiris).
Но она больна, и я уверена, что это не простая болезнь!=Sed ŝi estas malsana, kaj mi estas certa, ke ĝi estas ne simpla malsano.
Печаль тайная ее убивает; она не признается, но я уверена, что вы этому причиной...=Sekreta angoro mortigas ŝin, ŝi ne konfesas, sed mi estas certa, ke vi estas kaŭzo de tio…
Послушайте: вы, может быть, думаете, что я ищу чинов, огромного богатства, — разуверьтесь!=Aŭskultu: vi eble pensas, ke mi serĉas gradojn, grandegan riĉon — malkrediĝu:
я хочу только счастья дочери.=mi volas nur feliĉon por mia filino.
Ваше теперешнее положение незавидно, но оно может поправиться: вы имеете состояние; вас любит дочь моя, она воспитана так, что составит счастие мужа, —=Via nuna stato ne estas enviinda, sed ĝi pliboniĝos: vi posedas havaĵon; vin amas mia filino, ŝi estas edukita tiel, ke faros feliĉon de sia edzo.
я богата, она у меня одна...=Mi estas riĉa, ŝi estas mia sola infano…
Говорите, что вас удерживает?..=Diru, kio vin detenas?..
Видите, я не должна бы была вам всего этого говорить, но я полагаюсь на ваше сердце, на вашу честь; вспомните, у меня одна дочь... одна...=Vi ja komprenas, ke mi ne devus tion ĉi diri al vi, sed mi fidas al via koro, via honoro: rememoru, ke ŝi estas mia sola filino… la sola…
Она заплакала.=Ŝi ekploris.
— Княгиня, — сказал я, — мне невозможно отвечать вам; позвольте мне поговорить с вашей дочерью наедине...=— Princino, — mi diris, — al mi estas neeble respondi al vi; permesu al mi priparoli kun via filino inter kvar okuloj…
— Никогда! — воскликнула она, встав со стула в сильном волнении.=— Neniam! — ŝi ekkriis, stariĝinte de l’ seĝo en ega emocio.
— Как хотите, — отвечал я, приготовляясь уйти.=— Kiel vi volas, — mi respondis forironte.
Она задумалась, сделала мне знак рукою, чтоб я подождал, и вышла.=Ŝi enpensiĝis, faris al mi mansignon, ke mi atendu, kaj eliris.
Прошло минут пять; сердце мое сильно билось, но мысли были спокойны, голова холодна; как я ни искал в груди моей хоть искры любви к милой Мери, но старания мои были напрасны.=Pasisĉirkaŭ kvin minutoj; mia koro forte batis, sed la pensoj estis trankvilaj, la kapo malvarmis; kiel ajn mi serĉis en la brusto almenaŭ iun fajreron de amo al la ĉarma Mary, sed la penoj estis vanaj.
Вот двери отворились, и вошла она,=La pordo malfermiĝis, kaj ŝi eniris.
Боже! как переменилась с тех пор, как я не видал ее, — а давно ли?=Dio mia! Kiel ŝi aliiĝis de kiam mi ŝin vidis, kaj ĉu tio estis delonge?
Дойдя до середины комнаты, она пошатнулась; я вскочил, подал ей руку и довел ее до кресел.=Atinginte la mezon de l’ ĉambro ŝi ŝanceliĝis; mi saltis, subtenis ŝin kaj kondukis al fotelo.
Я стоял против нее.=Mi staris kontraŭ ŝi.
Мы долго молчали; ее большие глаза, исполненные неизъяснимой грусти, казалось, искали в моих что-нибудь похожее на надежду;=Ni longe silentis; ŝiaj grandaj okuloj, plenigitaj de neesprimebla malĝojo, ŝajnis serĉi en la miaj ion similan al espero;
ее бледные губы напрасно старались улыбнуться; ее нежные руки, сложенные на коленах, были так худы и прозрачны, что мне стало жаль ее.=ŝiaj palaj lipoj vane penis rideti; ŝiaj delikataj manoj, kunmetitaj sur genuoj, estis tiel malgrasaj kaj travideblaj, ke mi ekkompatis ŝin.
— Княжна, — сказал я, — вы знаете, что я над вами смеялся?..=— Princidino, — mi diris: — vi ja scias, ke mi mokis vin?..
Вы должны презирать меня.=Vi devas malestimi min.
На ее щеках показался болезненный румянец.=Surŝiaj vangoj aperis febra ruĝo.
Я продолжал: — Следственно, вы меня любить не можете...=Mi daŭrigis: — Sekve, vi ne povas min ami…
Она отвернулась, облокотилась на стол, закрыла глаза рукою, и мне показалось, что в них блеснули слезы.=Ŝi forturnis sin, apogis sin per kubutoj kontraŭ la tablo, fermis la okulojn per mano kaj al mi ŝajnis, ke en ili ekbrilis larmoj.
— Боже мой! — произнесла она едва внятно.=— Dio mia! — ŝi prononcis apenaŭ aŭdeble.
Это становилось невыносимо: еще минута, и я бы упал к ногам ее.=Tio iĝis netolerebla: post unu minuto mi falus al ŝiaj piedoj.
— Итак, вы сами видите, — сказал я сколько мог твердым голосом и с принужденной усмешкой, — вы сами видите, что я не могу на вас жениться,=— Do, vi mem vidas, — mi diris per laŭeble firma voĉo kaj kun altrudita rikaneto, — vi mem vidas, ke mi ne povas edziĝi al vi.
если б вы даже этого теперь хотели, то скоро бы раскаялись.=Se vi eĉ volus nun tion fari, vi baldaŭ pentus.
Мой разговор с вашей матушкой принудил меня объясниться с вами так откровенно и так грубо; я надеюсь, что она в заблуждении: вам легко ее разуверить.=Mia konversacio kun via patrino devigis min intertrakti kun vi tiel sincere kaj tiel krude; mi esperas, ke ŝi estas en falsa konvinko: vi povos facile malkonvinki ŝin.
Вы видите, я играю в ваших глазах самую жалкую и гадкую роль, и даже в этом признаюсь; вот все, что я могу для вас сделать.=Vi vidas, ke mi ludas en viaj okuloj la plej mizeran, la plej aĉan rolon, kaj eĉ konfesas tion; jen estas ĉio, kion mi povas por vi fari.
Какое бы вы дурное мнение обо мне ни имели, я ему покоряюсь...=Kiun ajn fian opinion vi ekhavos pri mi, mi akceptos ĝin…
Видите ли, я перед вами низок.=Vi ja vidas, kiom aĉa mi estas antaŭ vi…
Не правда ли, если даже вы меня и любили, то с этой минуты презираете?=ĉu ne, se vi eĉ amis min ĝis nun, de tiu ĉi minuto vi min malestimas?
Она обернулась ко мне бледная, как мрамор, только глаза ее чудесно сверкали.=Ŝi sin turnis al mi pala, kiel marmoro, nur ŝiaj miraklaj okuloj brilis.
— Я вас ненавижу... — сказала она.=— Mi malamegas vin… — ŝi diris.
Я поблагодарил, поклонился почтительно и вышел.=Mi dankis, klinsalutis respektoplena kaj eliris.
Через час курьерская тройка мчала меня из Кисловодска.=Post unu horo kuriera triĉevala kaleŝo flugrapide portis min el Kislovodsko.
За несколько верст до Ессентуков я узнал близ дороги труп моего лихого коня; седло было снято — вероятно, проезжим казаком, — и вместо седла на спине его сидели два ворона.=Kelkajn verstojn post Jessentuki mi rekonis apud la vojo la kadavron de mia ventevigla ĉevalo; la selo estis forprenita, verŝajne, de preterrajdanta kozako kaj anstataŭ la selo sur ĝia dorso sidis du korvoj.
Я вздохнул и отвернулся...=Mi suspiris kaj forturnis min…
И теперь, здесь, в этой скучной крепости, я часто, пробегая мыслию прошедшее, спрашиваю себя: отчего я не хотел ступить на этот путь, открытый мне судьбою, где меня ожидали тихие радости и спокойствие душевное?..=Kaj nunĉi tie, en la enua citadelo, mi ofte, trakurante pense la pasinton, demandas min: kial mi ne volis ekiri sur la vojo malfermita al mi de la providenco, kie min atendus mildaj ĝojoj kaj trankvila animo?..
Нет, я бы не ужился с этой долею!=ne, mi ne alkutimiĝos al tiu sorto!
Я, как матрос, рожденный и выросший на палубе разбойничьего брига: его душа сжилась с бурями и битвами, и, выброшенный на берег, он скучает и томится, как ни мани его тенистая роща, как ни свети ему мирное солнце;=Mi estas kiel maristo, naskita kaj kreskinta sur ferdekode pirata brigo: lia animo kunkreskis kun ŝtormoj kaj bataloj, kaj elĵetita surborden, li enuas kaj langvoras, kiel ajn logas lin bosko, kiel ajn lumas al li la paca suno;
он ходит себе целый день по прибрежному песку, прислушивается к однообразному ропоту набегающих волн и всматривается в туманную даль:=li paŝas tutajn tagojn laŭ stranda sablo, koncentriĝas en aŭskulto de monotona hurlorikano de alkurantaj ondoj kaj fiksasrigardon en nebulan foron:
не мелькнет ли там на бледной черте, отделяющей синюю пучину от серых тучек, желанный парус,=eble aperos tie sur la pala strio, dividanta bluan marabismon dis de grizaj nuboj, la aspirata velo,
сначала подобный крылу морской чайки, но мало-помалу отделяющийся от пены валунов и ровным бегом приближающийся к пустынной пристани...=komence simila al flugilo de mara mevo, sed iom post iom apartiĝanta de ŝaŭmantaj rulblokoj kaj ritmakure proksimiĝanta al la dezerta haveno…