| Мастер и Маргарита Михаил Булгаков | La Majstro kaj Margarita M. A. Bulgakov |
| ЧАСТЬ ПЕРВАЯ ... | PARTO UNUA ... |
| Так кто ж ты, наконец? | Nu, kiu estas vi? |
| — Я — часть той силы, что вечно хочет зла и вечно совершает благо. Гете. «Фауст» Глава 1. | — De l’ fort’ mi estas ono — Malbonvolema ciam, sed kauzant’ de bono. Fausto Capitro 1 |
| Никогда не разговаривайте с неизвестными | NENIAM INTERPAROLU KUN NEKONATO |
| Однажды весною, в час небывало жаркого заката, в Москве, на Патриарших прудах, появились два гражданина. | Foje en Moskvo, dum malnormale varmega printempa sunsubiro, du civitanoj venis la ĝardenplacon de la Patriarĥa lageto. |
| Первый из них, одетый в летнюю серенькую пару, был маленького роста, упитан, лыс, свою приличную шляпу пирожком нес в руке, а на хорошо выбритом лице его помещались сверхъестественных размеров очки в черной роговой оправе. | La unua, vestita per griza somera kompleto, estis malalta, diketa, kalva, sian malfrivolan ĉapelon li portis en la mano, kaj sur lia bone razita vizaĝo vastis kolosaj okulvitroj en nigra korna muntumo. |
| Второй — плечистый, рыжеватый, вихрастый молодой человек в заломленной на затылок клетчатой кепке — был в ковбойке, жеваных белых брюках и в черных тапочках. | La dua, larĝaŝultra juna viro kun senorda rufeta hararo kaj kvadratita kaskedo sur la nuko, surhavis buntan ĉemizon, ĉifitan blankan pantalonon kaj nigrajn sportoŝuojn. |
| Первый был не кто иной, как Михаил Александрович Берлиоз, председатель правления одной из крупнейших московских литературных ассоциаций, сокращенно именуемой Массолит, и редактор толстого художественного журнала, | La unua estis neniu alia ol Miĥaelo Aleksandroviĉ Berlioz, redaktoro de dika beletra revuo kaj la prezidanto de Massolit, unu el la plej grandaj Moskvaj literatur’asocioj. |
| а молодой спутник его — поэт Иван Николаевич Понырев, пишущий под псевдонимом Бездомный. | Lia akompananto estis la juna poeto Ivano Nikolaiĉ Ponirjov, verkanta sub la pseŭdonimo Senhejmulo. |
| Попав в тень чуть зеленеющих лип, писатели первым долгом бросились к пестро раскрашенной будочке с надписью «Пиво и воды». | Atinginte la ombron de apenaŭ verdiĝintaj tilioj, la literaturistoj tuj ĵetis sin al bunta budo kun surskribo «Biero kaj Trinkaĵoj». |
| Да, следует отметить первую странность этого страшного майского вечера. | Nu, oni notu la unuan strangaĵon de tiu terura maja vespero. |
| Не только у будочки, но и во всей аллее, параллельной малой бронной улице, не оказалось ни одного человека. | Ne nur antaŭ la budo, sed en la tuta aleo paralela al la Malgranda Bronnaja strato, ne estis eĉ unu homo. |
| В тот час, когда уж, кажется, и сил не было дышать, когда солнце, раскалив Москву, в сухом тумане валилось куда-то за садовое кольцо, — никто не пришел под липы, никто не сел на скамейку, пуста была аллея. | Je horo, kiam oni apenaŭ povis spiri la varmegan aeron, kiam la suno, ardiginte Moskvon, en seka nebulo estis falanta ien trans Sadovaja-strato, neniu venis sub la tiliojn, neniu sidiĝis sur benkon, malplena estis la aleo. |
| — Дайте нарзану, — попросил Берлиоз. | — Mi petas mineral’akvon, — mendis Berlioz. |
| — Нарзану нету, — ответила женщина в будочке и почему-то обиделась. | — Mineral’akvon mi ne havas, — ial ofendiĝis la virino en la budo. |
| — Пиво есть? | — Ĉu vi havas bieron? |
| — Сиплым голосом осведомился Бездомный. | — raŭkvoĉe demandis Senhejmulo. |
| — Пиво привезут к вечеру, — ответила женщина. | — Bieron mi ricevos vespere, — respondis la virino. |
| — А что есть? | — Do kion vi havas? |
| — Спросил Берлиоз. | — demandis Berlioz. |
| — Абрикосовая, только теплая, — сказала женщина. | — Abrikot’akvon, sed varmetan, — diris la virino. |
| — Ну, давайте, давайте, давайте!.. | — Nu, donu, donu, donu!.. |
| Абрикосовая дала обильную желтую пену, и в воздухе запахло парикмахерской. | La abrikot’akvo eligis abundan flavan ŝaŭmon kaj la aero ekodoris je frizejo. |
| Напившись, литераторы немедленно начали икать, расплатились и уселись на скамейке лицом к пруду и спиной к бронной. | Sattrinkinte, la literaturistoj tuj komencis hiki, pagis kaj sidiĝis sur benkon vizaĝe al la lageto kaj dorse al la Malgranda Bronnaja strato. |
| Тут приключилась вторая странность, касающаяся одного Берлиоза. | Tiam okazis la dua strangaĵo, kiu koncernis nur la redaktoron. |
| Он внезапно перестал икать, сердце его стукнуло и на мгновенье куда-то провалилось, потом вернулось, но с тупой иглой, засевшей в нем. | Subite li ĉesis hiki, lia koro saltis kaj por unu momento ien trafalis, poste revenis, sed kun malakra pinglo en ĝin enpikita. |
| Кроме того, Берлиоза охватил необоснованный, но столь сильный страх, что ему захотелось тотчас же бежать с Патриарших без оглядки. | Krome, Berlioz eksentis senkaŭzan, sed tiel fortan teruron, ke li volis tuj forkuregi de la Patriarĥa. |
| Берлиоз тоскливо оглянулся, не понимая, что его напугало. | Berlioz angore rigardis ĉirkaŭen, sen kompreni, kio lin timigis. |
| Он побледнел, вытер лоб платком, подумал: «Что это со мной? | Li paliĝis, viŝis la frunton per la poŝtuko, pensis: «Kio min trafis? |
| Этого никогда не было... | Tio ja neniam okazis ... |
| Сердце шалит... | La koro stultumas ... |
| Я переутомился. Пожалуй, пора бросить все к черту и в Кисловодск...» | Forlasu mi ĉion kaj veturu en Kislovockon!» |
| И тут знойный воздух сгустился перед ним, и соткался из этого воздуха прозрачный гражданин престранного вида. | Kaj jen la varmega aero plidensiĝis antaŭ li kaj formis travideblan civitanon tre strange aspektantan: |
| На маленькой головке жокейский картузик, клетчатый кургузый воздушный же пиджачок... | ĵokea kaskedo sur la malgranda kapo; kvadratita kaj tro mallonga jaketo, same aera; |
| Гражданин ростом в сажень, но в плечах узок, худ неимоверно, и физиономия, прошу заметить, глумливая. | dumetra staturo, sed la ŝultroj mallarĝaj; nekredeble maldika; kaj la mieno — bonvole atentu! — sarkasma. |
| Жизнь Берлиоза складывалась так, что к необыкновенным явлениям он не привык. | La vivo de Berlioz evoluis tiel, ke li ne kutimiĝis al fenomenoj eksterordinaraj. |
| Еше более побледнев, он вытаращил глаза и в смятении подумал: «Этого не может быть!..» | Ankoraŭ pli paliĝinte, li malsprite rigardegis kaj konsternite pensis: «Tio ne estas ebla!..» |
| Но это, увы, было, и длинный, сквозь которого видно, гражданин, не касаясь земли, качался перед ним и влево и вправо. | Sed tio ja estis, kaj la longa travidebla civitano pendolis antaŭ li dekstren kaj maldekstren sen tuŝi la teron. |
| Тут ужас до того овладел Берлиозом, что он закрыл глаза. | La teruro tiom ekposedis la redaktoron, ke li fermis la okulojn. |
| А когда он их открыл, увидел, что все кончилось, марево растворилось, клетчатый исчез, а заодно и тупая игла выскочила из сердца. | Kiam li ilin remalfermis, li vidis, ke ĉio estas finita, la vizio aerdisiĝis, la kvadratita malaperis, kaj samtempe la malakra pinglo foriĝis el la koro. |
| — Фу ты черт! | — Ho, diablo! |
| — Воскликнул редактор, | — ekkriis Berlioz. |
| — ты знаешь, иван, у меня сейчас едва удар от жары не сделался! | — Ĉu vi scias, Ivano, ĵus min preskaŭ trafis sunfrapo. |
| Даже что-то вроде галлюцинации было, | Mi eĉ kvazaŭ haluciniĝis. |
| — он попытался усмехнуться, но в глазах его еще прыгала тревога, и руки дрожали. | — Li provis rideti, sed en liaj okuloj ankoraŭ flagris la angoro kaj liaj manoj tremis. |
| Однако постепенно он успокоился, обмахнулся платком и, произнеся довольно бодро: | Iom post iom li tamen trankviliĝis, unu fojon sin ventumis per la poŝtuko, kaj bravete dirinte: |
| «Ну-с, итак...» — Повел речь, прерванную питьем абрикосовой. | «Do, bone», li daŭrigis la parolon, interrompitan pro la trinkado de abrikot’akvo. |
| Речь эта, как впоследствии узнали, шла об Иисусе Христе. | Poste oni eksciis, ke ĝi temis pri Jesuo Kristo. |
| Дело в том, что редактор заказал поэту для очередной книжки журнала большую антирелигиозную поэму. | La problemo estis jena. La redaktoro mendis al la poeto grandan kontraŭreligian poemon por la sekva numero de la revuo. |
| Эту поэму Иван Николаевич сочинил, и в очень короткий срок, но, к сожалению, ею редактора нисколько не удовлетворил. | Tiu verkis la poemon, kaj eĉ tre rapide, sed bedaŭrinde ĝi neniom kontentigis la redaktoron. |
| Очертил Бездомный главное действующее лицо своей поэмы, то есть Иисуса, очень черными красками, и тем не менее всю поэму приходилось, по мнению редактора, писать заново. | La ĉefan personon, Jesuon, la poeto pentris per tre malhelaj farboj, kaj tamen Berlioz opiniis, ke ĉio estas reverkenda. |
| И вот теперь редактор читал поэту нечто вроде лекции об Иисусе, с тем чтобы подчеркнуть основную ошибку поэта. | Nun li faris kvazaŭ prelegon pri Jesuo, por komprenigi al la poeto lian precipan eraron. |
| Трудно сказать, что именно подвело Ивана Николаевича | Malfacilas diri, kio fakte mishelpis Senhejmulon: |
| — изобразительная ли сила его таланта или полное незнакомство с вопросом, по которому он собирался писать, | ĉu la bildokrea forto de lia talento, ĉu la kompleta malkono de la temo, |
| — но Иисус в его изображении получился ну совершенно как живой, хотя и не привлекающий к себе персонаж. | sed lia Jesuo estis perfekte viva, ja viva, iam ekzistunta Jesuo, kvankam cetere, havanta ĉiujn malvirtojn Jesuo. |
| Берлиоз же хотел доказать поэту, что главное не в том, каков был Иисус, плох ли, хорош ли, | Nu, Berlioz penis pruvi al la poeto, ke gravas ne tio, kia estis Jesuo — ĉu bona aŭ malbona — |
| а в том, что Иисуса-то этого как личности, вовсе не существовало на свете и что все рассказы о нем — простые выдумки, самый обыкновенный миф. | sed la fakto, ke ĉi tiu kiel individuo tute ne ekzistis, kaj ke ĉiuj rakontoj pri li estas nur fikcio, ordinara mito. |
| Надо заметить, что редактор был человеком начитанным и очень умело указывал в своей речи на древних историков, например, на знаменитого филона Александрийского, на блестяще образованного Иосифа Флавия, никогда ни словом не упоминавших о существовании Иисуса. | Menciendas, ke la redaktoro estis erudiciulo, kaj tre lerte li referencis antikvajn historiistojn, ekzemple la faman Filonon el Aleksandrio, la kleregan Jozefon Flavion, kiuj eĉ per unu vorto ne menciis Jesuon. |
| Обнаруживая солидную эрудицию, Михаил Александрович сообщил поэту, между прочим, и о том, что то место в 15-й книге, в главе 44-й знаменитых тацитовых «Анналов», где говорится о казни Иисуса, — есть не что иное, как позднейшая поддельная вставка. | Evidentigante vastajn sciojn, li komunikis al la poeto, ke la loko en la libro dek kvina, ĉapitro kvardek kvara de la famaj Analoj de Tacito, kie temas pri la ekzekuto de Jesuo, certe estas posta falsa intermeto. |
| Поэт, для которого все, сообщаемое редактором, являлось новостью, внимательно слушал Михаила Александровича, уставив на него свои бойкие зеленые глаза, и лишь изредка икал, шепотом ругая абрикосовую воду. | La poeto, por kiu ĉio rakontata de Berlioz estis novaĵo, atente aŭskultis, fiksrigardante tiun per siaj viglaj verdaj okuloj, kaj nur malofte li hikis, duonvoĉe malbenante la flavan abrikot’akvon. |
| — Нет ни одной восточной религии, — говорил Берлиоз, в которой, как правило непорочная дева не произвела бы на свет бога. | — Ne estas eĉ unu orienta religio, — diris la redaktoro, — en kiu junulino, plej ofte virga, ne naskus dion. |
| И Христиане, не выдумав ничего нового, точно так же создали своего Иисуса, которого на самом деле никогда не было в живых. | Kaj la kristanoj inventis nenion novan, same elpensinte sian Jesuon, kiu fakte neniam vivis. |
| Вот на это-то и нужно сделать главный упор... | Jen kio estas precipe emfazenda ... |
| Высокий тенор Берлиоза разносился в пустынной аллее, и по мере того, как Михаил Александрович забирался в дебри, | La alta tenoro de Berlioz sonoris en la malplena aleo, kaj avancante en la labirinto, |
| в которые может забираться, не рискуя свернуть себе шею, лишь очень образованный человек, — поэт узнавал все больше и больше интересного и полезного и про египетского Озириса, благостного бога и сына неба и земли, и про финикийского бога Фаммуза, и про Мардука, и даже про менее известного грозного бога Вицлипуцли, которого весьма почитали некогда ацтеки в Мексике. | kien nur tre klera homo povas penetri sen la risko perdiĝi, li konigadis al la poeto pli kaj pli da interesaj kaj utilaj informoj pri la egipta Oziriso, bona dio kaj filo de la Ĉielo kaj de la Tero, pri la fenica dio Tamuzo, pri Marduko kaj eĉ pri la malpli konata timinda dio Vitzliputzli, kiun iam adoris la aztekoj en Meksikio. |
| И вот как раз в то время, когда Михаил Александрович рассказывал поэту о том, как ацтеки лепили из теста фигурку вицлипуцли, в аллее показался первый человек. | Ĝuste kiam Berlioz rakontis al la poeto, kiel la aztekoj modlis figurojn de Vitzliputzli el pasto, en la senhoma aleo aperis viro. |
| Впоследствии, когда, откровенно говоря, было уже поздно, разные учреждения представили свои сводки с описанием этого человека. | Poste, kiam verdire jam estis malfrue, pluraj organizoj prezentis siajn raportojn pri tiu homo. |
| Сличение их не может не вызвать изумления. | Maleblas sen miro kompari la raportojn. |
| Так, в первой из них сказано, что человек этот был маленького роста, зубы имел золотые и хромал на правую ногу. | Ekzemple, la unua atestis, ke la homo estis malalta, ordenta, kaj lamis je la dekstra piedo. |
| Во второй — что человек был росту громадного, коронки имел платиновые, хромал на левую ногу. | La dua, ke li estis altega, havis platenajn dentokronojn kaj lamis je la maldekstra piedo. |
| Третья лаконически сообщает, что особых примет у человека не было. | La tria lakone informis, ke la homo havis nenian apartaĵon. |
| Приходится признать, что ни одна из этих сводок никуда не годится. | Oni devas konstati, ke ĉiuj ĉi raportoj estas fuŝaj. |
| Раньше всего: ни на какую ногу описываемый не хромал, и росту был не маленького и не громадного, а просто высокого. | Antaŭ ĉio, la priskribato tute ne lamis kaj estis nek malalta nek altega, sed simple alta. |
| Что касается зубов, то с левой стороны у него были платиновые коронки, а с правой — золотые. | Koncerne la dentojn, maldekstre li havis platenajn dentokronojn kaj dekstre orajn. |
| Он был в дорогом сером костюме, в заграничных, в цвет костюма, туфлях. | Li surhavis multekostan grizan vestokompleton, kun kiu kolore akordis liaj eksterlandaj ŝuoj. |
| Серый берет он лихо заломил на ухо, под мышкой нес трость с черным набалдашником в виде головы пуделя. | Sian grizan bereton li brave oblikvigis al la orelo, subbrake li portis promenbastoneton kun nigra tenilo en formo de pudela kapo. |
| По виду — лет сорока с лишним. | Kvardekjara, laŭ la aspekto. |
| Рот какой-то кривой. | Tordita buŝo. |
| Выбрит гладко. | Bone razita. |
| Брюнет. | Nigrahara. |
| Правый глаз черный, левый почему-то зеленый. | La dekstra okulo: nigra, la maldekstra: ial verda. |
| Брови черные, но одна выше другой. | La brovoj: nigraj, kaj unu pli alta ol la alia. |
| Словом — иностранец. | Unuvorte, alilandano. |
| Пройдя мимо скамьи, на которой помещались редактор и поэт, иностранец покосился на них, остановился и вдруг уселся на соседней скамейке, в двух шагах от приятелей. | Pasinte preter la benko kie sidis la redaktoro kaj la poeto, li oblikve rigardetis ilin, haltis kaj subite eksidis sur la apudan benkon je du paŝoj de la amikoj. |
| «Немец», — подумал Берлиоз. | «Germano ...», pensis Berlioz. |
| «Англичанин, — подумал Бездомный, — ишь, и не жарко ему в перчатках». | «Anglo ...», opiniis Senhejmulo. «Jen, ne varmegas al li surhavi la gantojn!» |
| А иностранец окинул взглядом высокие дома, квадратом окаймлявшие пруд, причем заметно стало, что видит это место он впервые и что оно его заинтересовало. | Dume la alilandano rigardis ĉirkaŭen al la altaj domoj, kvadrate kadrantaj la ĝardenplacon; estis evidenta, ke la lokon li vidas unuafoje, kaj ke ĝi lin ekinteresis. |
| Он остановил свой взор на верхних этажах, ослепительно отражающих в стеклах изломанное и навсегда уходящее от Михаила Александровича солнце, | Li fiksis la rigardon sur la supraj etaĝoj, kies vitroj blindige brile spegulis la rompitan sunon, por ĉiam forirantan de Berlioz; |
| затем перевел его вниз, где стекла начали предвечерне темнеть, чему-то снисходительно усмехнулся, прищурился, руки положил на набалдашник, а подбородок на руки. | poste direktis ĝin malsupren, kie la vitroj komencis antaŭvesperece malheliĝi, ial ridetis indulge, duonfermis la okulojn, metis la manojn sur la bastonettenilon kaj la mentonon sur la manojn. |
| — Ты, Иван, — говорил Берлиоз, — очень хорошо и сатирически изобразил, например, рождение Иисуса, сына божия, | — Vi, Ivano, — plu paroladis la redaktoro, — tre bone kaj satire prezentis, ekzemple, la naskiĝon de Jesuo la Dia filo, |
| но соль-то в том, что еще до Иисуса родился еще ряд сынов божиих, как, скажем, фригийский Аттис, | sed la interesaĵo ja estas, ke antaŭ Jesuo jam estis naskita tuta serio da diaj filoj, kiaj la fenica Adoniso, la Frigia Atiso, la persa Mitrao. |
| коротко же говоря, ни один из них не рождался и никого не было, в том числе и Иисуса, и необходимо, чтобы ты, вместо рождения и, скажем, прихода волхвов, описал нелепые слухи об этом рождении... | Nu, resume, fakte naskiĝis neniu el ili, kaj neniu ekzistis, nek Jesuo, kaj endus ke vi, anstataŭ la naskon aŭ ekzemple la venon de la saĝuloj, prezentu la absurdajn onidirojn pri tiu alveno. |
| А то выходит по твоему рассказу, что он действительно родился!.. | Ĉar laŭ via rakonto li tamen estus naskita! |
| Тут Бездомный сделал попытку прекратить замучившую его икоту, задержав дыхание, отчего икнул мучительнее и громче, и в этот же момент Берлиоз прервал свою речь, потому что иностранец вдруг поднялся и направился к писателям. | Ĉi tiam Senhejmulo provis ĉesigi la turmentan hikadon retenante sian spiron, sekve de kio li ekhikis eĉ pli dolore kaj laŭte; kaj je la sama momento Berlioz interrompis sian parolon, ĉar la alilandano subite ekstaris kaj paŝis al la literaturistoj. |
| Те поглядели на него удивленно. | Tiuj rigardis lin mirigite. |
| — Извините меня, пожалуйста, — заговорил подошедший с иностранным акцентом, но не коверкая слов, — что я, не будучи знаком, позволяю себе... | — Bonvolu min pardoni, — ekparolis la alveninto kun fremda prononco, sed sen kripligi la vortojn, — ke mi, ne estante konata, tamen min trudas ... |
| Но предмет вашей ученой беседы настолько интересен, что... | Sed la temo de via klera konversacio min tiom interesas, ke ... |
| Тут он вежливо снял берет, и друзьям ничего не оставалось, как приподняться и раскланяться. | — Li ĝentile levis la bereton, devigante la amikojn duon-ekstari kaj responde kapklini. |
| «Нет, скорее француз...» — Подумал Берлиоз. | «Ne, probable franco», decidis Berlioz. |
| «Поляк?..» — Подумал Бездомный. | «Polo?» — pensis Senhejmulo. |
| Необходимо добавить, что на поэта иностранец с первых же слов произвел отвратительное впечатление, а Берлиозу скорее понравился, то есть не то чтобы понравился, а... Как бы выразиться... | Menciendas, ke ekde siaj unuaj vortoj la alilandano tre malplaĉis al la poeto, dum la impreso de Berlioz estis plie favora — nu, ne ĝuste favora, sed kiel mi diru? |
| Заинтересовал, что ли. | — al la redaktoro li ŝajnis kurioza, eble tiel. |
| — Разрешите мне присесть? | — Permesu ke mi alsidiĝu, |
| — Вежливо попросил иностранец, и приятели как-то невольно раздвинулись; иностранец ловко уселся между ними и тотчас вступил в разговор. | — ĝentile petis la nekonato, kaj la amikoj iel nevole dismoviĝis, la alilandano lerte eksidis inter ilin kaj tuj reprenis la konversacion. |
| — Если я не ослышался, вы изволили говорить, что Иисуса не было на свете? | — Se mi ne misaŭdis, vi bonvolis diri, ke Jesuo neniam ekzistis, ĉu? |
| — Спросил иностранец, обращая к Берлиозу свой левый зеленый глаз. | — li demandis, turnante sian maldekstran, verdan okulon al Berlioz. |
| — Нет, вы не ослышались, — учтиво ответил Берлиоз, — именно это я и говорил. | — Vi ne misaŭdis, — ĝentile respondis la redaktoro, — ĝuste tion mi diris. |
| — Ах, как интересно! | — Aĥ, kiel interese! |
| — Воскликнул иностранец. | — ekkriis la alilandano. |
| «А какого черта ему надо?» — Подумал Бездомный и нахмурился. | «Pro la diablo, kion li volas?» pensis Senhejmulo kaj kuntiris la brovojn. |
| — А вы соглашались с вашим собеседником? | — Kaj vi, ĉu vi konsentis kun via interparolanto? |
| — Осведомился неизвестный, повернувшись вправо к Бездомному. | — la nekonato sin turnis dekstren al Senhejmulo. |
| — На все сто! — Подтвердил тот, любя выражаться вычурно и фигурально. | — Centprocente, — jesis tiu, ŝatante esprimojn fantaziajn kaj metaforajn. |
| — Изумительно! — Воскликнул непрошеный собеседник | — Mirinde! — ekkriis la neinvitita interparolanto. |
| и, почему-то воровски оглянувшись и приглушив свой низкий голос, сказал: — простите мою навязчивость, но я так понял, что вы, помимо всего прочего, еще и не верите в бога? | Li ial ŝteliste ĉirkaŭrigardis, kaj mallaŭtiginte sian basan voĉon, diris: — Indulgu mian trudemon, sed mi komprenis tiel, ke vi, krom ĉio cetera, ankaŭ ne kredas je Dio. |
| — Он сделал испуганные глаза и прибавил: — клянусь, я никому не скажу. | — Li faris timigitan mienon kaj aldonis: — Mi ĵuras, tion mi al neniu diros. |
| — Да, мы не верим в бога, — чуть улыбнувшись испугу интуриста, ответил Берлиоз. | — Jes, vi pravas, ni ne kredas je Dio, — delikate ridetis Berlioz pri la timo de la eksterlanda turisto. |
| — Но об этом можно говорить совершенно свободно. | — Sed pri tio oni rajtas paroli tute libere. |
| Иностранец откинулся на спинку скамейки и спросил, даже привизгнув от любопытства: — Вы — атеисты?! | La alilandano sin retroĵetis al la benk’apogilo kaj eĉ ekpepis pro scivolo, demandante: — Do, vi estas ateistoj, ĉu? |
| — Да, мы — атеисты, — улыбаясь, ответил Берлиоз, а Бездомный подумал, рассердившись: «Вот прицепился, заграничный гусь!» | — Jes, ni estas ateistoj, — respondis Berlioz kun la sama rideto, dum la poeto kolere pensis: «Jen tedulo eksterlanda!» |
| — Ох, какая прелесть! | — Aĥ, kia ĉarmaĵo! |
| — Вскричал удивительный иностранец и завертел головой, глядя то на одного, то на другого литератора. | — ekkriis la stranga alilandano, turnante la kapon jen al unu, jen al la alia literaturisto. |
| — В нашей стране атеизм никого не удивляет, — дипломатически вежливо сказал Берлиоз, | — En nia lando oni ne miras pri ateismo, — diris Berlioz kun diplomata ĝentileco. |
| — большинство нашего населения сознательно и давно перестало верить сказкам о боге. | — La pliparto de nia loĝantaro konscie kaj jam delonge ĉesis kredi la fabelojn pri Dio. |
| Тут иностранец отколол такую штуку: встал и пожал изумленному редактору руку, произнеся при этом слова: — Позвольте вас поблагодарить от всей души! | Tiam la alilandano faris jenan strangaĵon: li ekstaris kaj premis la manon de la surprizita redaktoro, elparolante la sekvajn vortojn: — Permesu al mi kore vin danki. |
| — За что это вы его благодарите? | — Pro kio do vi lin dankas? |
| — Заморгав, осведомился Бездомный. | — mire palpebrumis Senhejmulo. |
| — За очень важное сведение, которое мне, как путешественнику, чрезвычайно интересно, — многозначительно подняв палец, пояснил заграничный чудак. | — Pro tre grava informo kiu min kiel vojaĝanton ege interesas, — klarigis la eksterlanda strangulo, signifoplene levinte la montrofingron. |
| Важное сведение, по-видимому, действительно произвело на путешественника сильное впечатление, потому что он испуганно обвел глазами дома, как бы опасаясь в каждом окне увидеть по атеисту. | Evidente, la grava informo vere impresis la nekonaton, ĉar li hezite rigardis al la ĉirkaŭaj domoj, kvazaŭ timante vidi po unu ateiston en ĉiu fenestro. |
| «Нет, он не англичанин...» — Подумал Берлиоз, а Бездомный подумал: «Где это он так наловчился говорить по-русски, вот что интересно!» — И опять нахмурился. | «Ne, li ne estas anglo», decidis Berlioz, kaj Senhejmulo pensis: «Kie li tiel lertiĝis paroli ruse, jen interesaĵo!», kaj li denove malsereniĝis. |
| — Но, позвольте вас спросить, — после тревожного раздумья спросил заграничный гость, — как же быть с доказательствами бытия божия, коих, как известно, существует ровно пять? | — Tamen permesu al mi vin demandi, — post angora medito ekparolis la eksterlanda gasto, — kion oni faru pri la pruvoj pri la ekzisto de Dio, da kiuj, kiel konate, estas precize kvin? |
| — Увы! — С сожалением ответил Берлиоз, — ни одно из этих доказательств ничего не стоит, и человечество давно сдало их в архив. | — Ho ve, — kompate respondis Berlioz, — ĉiuj ĉi pruvoj valoras neniom, kaj la homaro jam delonge formetis ilin al la arkivo. |
| Ведь согласитесь, что в области разума никакого доказательства существования бога быть не может. | Konsentu ja, ke en la sfero de la pura racio la ekzisto de Dio estas nepruvebla. |
| — Браво! — Вскричал иностранец, — браво! | — Brave! — ekkriis la nekonato, — Brave! |
| Вы полностью повторили мысль беспокойного старика Иммануила по этому поводу. | Vi ĝuste ripetis la ĉi-rilatan penson de la senlaca maljunulo Immanuel. |
| Но вот курьез: он начисто разрушил все пять доказательств, а затем, как бы в насмешку над самим собою, соорудил собственное шестое доказательство! | Sed jen kuriozaĵo: li ĝisfunde disbatis ĉiujn kvin pruvojn — kaj poste, kvazaŭ ironiante pri si mem, konstruis sian propran, sesan pruvon! |
| — Доказательство Канта, — тонко улыбнувшись, возразил образованный редактор, — также неубедительно. | — La pruvo de Kantio, — kun subtila rideto kontraŭdiris la klera redaktoro, — estas same nekonvinka. |
| И недаром Шиллер говорил, что Кантовские рассуждения по этому вопросу могут удовлетворить только рабов, а Штраус просто смеялся над этим доказательством. | Nemalprave Ŝilero diris, ke tiaj rezonoj povas kontentigi nur sklavojn, kaj Strauß rekte mokis tiun ĉi pruvon. |
| Берлиоз говорил, а сам в это время думал: «Но, все-таки, кто же он такой? | Parolante, Berlioz pensis: «Tamen kiu li estas? |
| И почему так хорошо говорит по-русски?» — Взять бы этого Канта, да за такие доказательства года на три в соловки! | Kaj kial li tiel bone scipovas la rusan?» — Pro tiaj ĉi pruvoj endus vian Kantion sendi al Solovki’ por kelkaj tri jaroj, |
| — Совершенно неожиданно бухнул Иван Николаевич. | — subite bruskis Senhejmulo. |
| — Иван! | — Ivano! |
| — Сконфузившись, шепнул Берлиоз. | — konfuziĝis Berlioz. |
| Но предложение отправить Канта в Соловки не только не поразило иностранца, но даже привело в восторг. | Tamen la ideo malliberigi Kantion en Solovki’ neniom ŝokis la alilandanon, ĝi lin eĉ entuziasmigis. |
| — Именно, именно, — закричал он, и левый зеленый глаз его, обращенный к Берлиозу, засверкал, | — Nu ĝuste, ĝuste! — li ekkriis, kaj lia maldekstra, verda okulo, turnita al Berlioz, ekbrilis. |
| — ему там самое место! | — Tie por li estas la ĝusta loko! |
| Ведь говорил я ему тогда за завтраком: «Вы, профессор, воля ваша, что-то нескладное придумали! | Ja mi diris al li tiam, dum la matenmanĝo: «Vi, profesoro, min pardonu, sed vi ion implikan elpensis. |
| Оно, может, и умно, но больно непонятно. | Ĝi eble estas sprita, sed tro malkomprenebla. |
| Над вами потешаться будут». | Oni vin mokos». |
| Берлиоз выпучил глаза. | Berlioz elorbitigis la okulojn. |
| «За завтраком... Канту?.. | «Dum matenmanĝo? al Kantio? |
| Что это он плетет?» — Подумал он. | Kion signifas tiu deliraĵo?» |
| — Но, — продолжал иноземец, не смущаясь изумлением Берлиоза и обращаясь к поэту, | — Tamen, — daŭrigis la alilandano sen atenti la miron de Berlioz kaj respondante al la poeto, |
| — отправить его в соловки невозможно по той причине, что он уже с лишком сто лет пребывает в местах значительно более отдаленных, чем соловки, и извлечь его оттуда никоим образом нельзя, уверяю вас! | — sendi lin al Solovki’ oni ne povas pro la simpla kialo, ke pli ol cent jarojn li restadas en loko multe pli malproksima ol Solovki’, kaj kredu al mi, eligi lin de tie absolute maleblas. |
| — А жаль! — Отозвался задира-поэт. | — Domaĝe! — replikis la batalema poeto. |
| — И мне жаль! | — Ankaŭ mi bedaŭras tion, |
| — Подтвердил неизвестный, сверкая глазом, и продолжал: | — kunsentis la nekonato, kaj denove fulmis lia okulo. Li daŭrigis: |
| — но вот какой вопрос меня беспокоит: | — Tamen jen kiu demando min maltrankviligas. |
| ежели бога нет, то, спрашивается, кто же управляет жизнью человеческой и всем вообще распорядком на земле? | Se Dio ne ekzistas, kiu direktas la homan vivon kaj ĝenerale la tutan ordon sur la tero? |
| — Сам человек и управляет, — поспешил сердито ответить Бездомный на этот, признаться, не очень ясный вопрос. | — La homo mem ja direktas, — Senhejmulo rapidis malafable respondi tiun, verdire ne tre klaran, demandon. |
| — Виноват, — мягко отозвался неизвестный, — для того, чтобы управлять, нужно, как-никак, иметь точный план на некоторый, хоть сколько-нибудь приличный срок. | — Pardonon, — milde diris la nekonato, — por direkti oni ja bezonas planon por ia, pli-malpli deca, tempodaŭro. |
| Позвольте же вас спросить, как же может управлять человек, если он не только лишен возможности составить какой-нибудь план хотя бы на смехотворно короткий срок, ну, лет, скажем, в тысячу, но не может ручаться даже за свой собственный завтрашний день? | Do permesu al mi vin demandi, kiel homo povas direkti, se li ne nur ne kapablas fari planon eĉ por ridinde mallonga daŭro, ekzemple je mil jaroj, sed ne povas certi eĉ pri sia propra morgaŭo. |
| И, в самом деле, — тут неизвестный повернулся к Берлиозу, — вообразите, что вы, например, начнете управлять, распоряжаться и другими и собою, вообще, так сказать, входить во вкус, и вдруг у вас... Кхе... Кхе... | Nu fakte, — la nekonato sin turnis al Berlioz, — imagu, ke ekzemple vi komencas direkti kaj ordoni, aliajn kaj vin mem, kaj ĝenerale ĝui la aferon, kiam subite vi ekhavas — khe, khe! |
| Саркома легкого... | — pulmosarkomon. |
| — Тут иностранец сладко усмехнулся, как будто мысль о саркоме легкого доставила ему удовольствие, | — La alilandano plezure ridetis, kvazaŭ la penso pri la sarkomo estus por li agrabla. |
| — да, саркома, — жмурясь, как кот, повторил он звучное слово, | — Jes, sarkomon, — li ripetis la sonoran vorton, kate duonfermante la okulojn. |
| — и вот ваше управление закончилось! | — Kaj jen finita via direktado! |
| Ничья судьба кроме своей собственной, вас более не интересует. | »Nenies sorto, krom la via, plu vin interesas. |
| Родные вам начинают лгать, | La parencoj komencas al vi mensogi. |
| вы, чуя неладное, бросаетесь к ученым врачам, затем к шарлатанам, а бывает, и к гадалкам. | Sentante misaĵon, vi ĵetas vin al spertaj kuracistoj, poste al ĉarlatanoj, eble al aŭguristinoj. |
| Как первое и второе, так и третье — совершенно бессмысленно, вы сами понимаете. | Kompreneble, la unua kaj la dua, same kiel la tria, estas tute sensencaj. |
| И все это кончается трагически: | Kaj ĉio finiĝas tragike. |
| тот, кто еще недавно полагал, что он чем-то управляет, оказывается вдруг лежащим неподвижно в деревянном ящике, и окружающие, понимая, что толку от лежащего нет более никакого, сжигают его в печи. | La homo, kiu ĵus opiniis, ke li ion direktas, nun senmove kuŝas en ligna kesto, kaj liaj proksimuloj, komprenante, ke li ne plu taŭgas por io ajn, lin bruligas en forno. |
| А бывает и еще хуже: | »Cetere, okazas aferoj eĉ pli malbonaj. |
| только что человек соберется съездить в Кисловодск, — тут иностранец прищурился на Берлиоза, — пустяковое, казалось бы, дело, | Ekzemple, iu ĵus decidis veturi al Kislovock’, — la alilandano sagace rigardis la redaktoron, — ŝajne, bagatelaĵo. |
| но и этого совершить не может, потому что неизвестно почему вдруг возьмет — поскользнется и попадет под трамвай! | Sed eĉ tion li ne sukcesos realigi, ĉar ial li glitstumblos, kaj lin surveturos tramo. |
| Неужели вы скажете, что это он сам собою управил так? | Ja vi ne diros, ke li mem tiel sin direktis, ĉu? |
| Не правильнее ли думать, что управился с ним кто-то совсем другой? | Ĉu ne pli ĝuste estus diri, ke direktis lin iu alia? |
| — И здесь незнакомец рассмеялся странным смешком. | — Kaj la nekonato strange ekridis. |
| Берлиоз с великим вниманием слушал неприятный рассказ про саркому и трамвай, и какие-то тревожные мысли начали мучать его. | Berlioz tre atente aŭskultis la malagrablan rakonton pri la sarkomo kaj la tramo, kaj maltrankviligaj pensoj komencis lin sieĝi. |
| «Он не иностранец! | «Li ne estas alilandano ... |
| Он не иностранец! — Думал он, | Li ne estas alilandano», pensis Berlioz. |
| — он престранный субьект... | «Li estas strangega ulo. |
| Но позвольте, кто же он такой?» — Вы хотите курить, как я вижу? | Tamen, mi petas, kio do li estu?» — Mi vidas, ke vi deziras fumi, |
| — Неожиданно обратился к Бездомному неизвестный, — вы какие предпочитаете? | — subite la nekonato sin turnis al Senhejmulo. — Kiajn cigaredojn vi preferas? |
| — А у вас разные, что ли, есть? | — Ĉu vi havus diversajn? |
| — Мрачно спросил поэт, у которого папиросы кончились. | — malmilde demandis la poeto, kiu finfumis la siajn. |
| — Какие предпочитаете? | — Kiajn cigaredojn vi preferas? |
| — Повторил неизвестный. | — ripetis la nekonato. |
| — Ну, «Нашу марку», — злобно ответил Бездомный. | — Nu, La Sovetian Markon, — krude respondis Senhejmulo. |
| Незнакомец немедленно вытащил из кармана портсигар и предложил его Бездомному: — «Наша марка». | La nekonato tuj elpoŝigis cigaredujon kaj proponis ĝin al Senhejmulo: — Jen, «La Sovetia Marko». |
| И редактора и поэта не столько поразило то, что нашлась в портсигаре именно «Наша марка», сколько сам портсигар. | La poeton kaj la redaktoron precipe impresis ne tio, ke en la cigaredujo troviĝis ĝuste La Sovetia Marko, sed la cigaredujo mem. |
| Он был громадных размеров, червонного золота, и на крышке его при открывании сверкнул синим и белым огнем бриллиантовый треугольник. | Ĝi estis grandega, el fajna oro, kaj dum la malfermo sur ĝia kovrilo blue kaj blanke fulmis brilianta triangulo. |
| Тут литераторы подумали разно. | Ĉi tiam la literaturistoj ekpensis malsame. |
| Берлиоз: «Нет, иностранец!», | Berlioz: «Tamen, alilandano!». |
| А Бездомный: «Вот черт его возьми! | Senhejmulo: «Ho, la diablo lin prenu!» |
| А?» Поэт и владелец портсигара закурили, а некурящий Берлиоз отказался. | La poeto kaj la posedanto de la cigaredujo ekfumis, la nefumulo Berlioz malakceptis. |
| «Надо будет ему возразить так, — решил Берлиоз, | «Mi respondu al li tiel», decidis Berlioz. |
| — да, человек смертен, никто против этого и не спорит. | «Jes, la homo estas mortema, tion neniu kontestas, |
| А дело в том, что...» | tamen oni atentu, ke ...» |
| Однако он не успел выговорить этих слов, как заговорил иностранец: — Да, человек смертен, но это было бы еще полбеды. | Sed antaŭ ol li povus eldiri tion, ekparolis la alilandano: — Jes, la homo estas mortema, tamen ne tio estas la plej malbona. |
| Плохо то, что он иногда внезапно смертен, вот в чем фокус! | La malfeliĉo konsistas en tio, ke li estas subitmortema, jen kia truko. |
| И вообще не может сказать, что он будет делать в сегодняшний вечер. | Kaj ĝenerale li ne povas diri, kion li faros hodiaŭ vespere. |
| «Какая-то нелепая постановка вопроса...» — Помыслил Берлиоз и возразил: — Ну, здесь уж есть преувеличение. | «Jen absurda maniero prezenti aferon», pensis Berlioz kaj oponis: — Nu, en tio estas troigo. |
| Сегодняшний вечер мне известен более или менее точно. | La hodiaŭan vesperon mi scias pli-malpli precize. |
| Само собой разумеется, что, если на бронной мне свалится на голову кирпич... | Kompreneble, se en Bronnaja sur mian kapon falos briko ... |
| — Кирпич ни с того ни с сего, — внушительно перебил неизвестный, — никому и никогда на голову не свалится. | — Nenial, — impone interrompis la nekonato, — neniu briko iam falas sur ies kapon. |
| В частности же, уверяю вас, вам он ни в коем случае не угрожает. | Kaj kredu al mi, en via kazo tiu danĝero tute ne ekzistas. |
| Вы умрете другой смертью. | Vi mortos alimaniere. |
| — Может быть, вы знаете, какой именно? | — Vi eble scias, kiel nome, |
| — С совершенно естественной иронией осведомился Берлиоз, вовлекаясь в какой-то действительно нелепый разговор, — и скажете мне? | — kun tre komprenebla ironio diris Berlioz, implikante sin en absolute absurdan interparolon, — kaj informos min pri tio? |
| — Охотно, — отозвался незнакомец. | — Tre volonte, — respondis la nekonato. |
| Он смерил Берлиоза взглядом, как будто собирался сшить ему костюм, сквозь зубы пробормотал что-то вроде: «Раз, два... | Per rigardo li mezuris la redaktoron, kvazaŭ intencante kudri vestokompleton por tiu, murmuris tra la kunpremitaj dentoj: «Unu, du ... |
| Меркурий во втором доме... | Merkuro en la dua domo, |
| Луна ушла... | la luno foras, |
| Шесть — несчастье... | ses — malfeliĉo, |
| Вечер — семь...» | vespero — sep ...», |
| — И громко и радостно объявил: — вам отрежут голову! | kaj anoncis laŭte kaj ĝoje: — Oni fortranĉos vian kapon! |
| Бездомный дико и злобно вытаращил глаза на развязного неизвестного, а Берлиоз спросил, криво усмехнувшись: — А кто именно? | Senhejmulo sovaĝe kaj kolere elorbitigis la okulojn rigardante la impertinentan nekonaton, Berlioz demandis kun torda rideto: — Kiu do? |
| Враги? | Ĉu malamikoj? |
| Интервенты? | Invadontoj? |
| — Нет, — ответил собеседник, — русская женщина, комсомолка. | — Ne, — respondis la interparolanto, — rusa virino, komsomolano. |
| — Гм... — Промычал раздраженный шуточкой неизвестного Берлиоз, — ну, это, извините, маловероятно. | — Hm, — grumblis Berlioz incitite pro la fi-ŝerco de la nekonato, — tio, pardonu, estas neprobabla. |
| — Прошу и меня извинить, — ответил иностранец, — но это так. | — Ankaŭ mi petas pardonon, — respondis la alilandano, — sed tio estas vera. |
| Да, мне хотелось бы спросить вас, что вы будете делать сегодня вечером, если это не секрет? | Interalie, mi volus vin demandi, se tio ne estas sekreto, kion vi faros hodiaŭ vespere? |
| — Секрета нет. | — Tio ne estas sekreto. |
| Сейчас я зайду к себе на садовую, а потом в десять часов вечера в Массолите состоится заседание, и я буду на нем председательствовать. | Tuj mi iros hejmen al Sadovaja, kaj poste, je la deka, en Massolit okazos kunsido, kiun mi prezidos. |
| — Нет, этого быть никак не может, — твердо возразил иностранец. | — Nu, tio estas tute malebla, — firme kontraŭdiris la nekonato. |
| — Это почему? | — Kial do? |
| — Потому, — ответил иностранец и прищуренными глазами поглядел в небо, где, предчувствуя вечернюю прохладу, бесшумно чертили черные птицы, | — Tial, — respondis la alilandano, kaj rigardis per la duonfermitaj okuloj al la ĉielo, kie antaŭsentante la vesperan malvarmeton senbrue zigzagis nigraj birdoj, |
| — что Аннушка уже купила подсолнечное масло, и не только купила, но даже разлила. | — ke Anjo jam aĉetis oleon, kaj ne nur aĉetis, sed eĉ lasis ĝin disflui. |
| Так что заседание не состоится. | Do, la kunsido ne okazos. |
| Тут, как вполне понятно, под липами наступило молчание. | Post tio, kompreneble, sub la tilioj estiĝis silento. |
| — Простите, — после паузы заговорил Берлиоз, поглядывая на мелющего чепуху иностранца, — при чем здесь подсолнечное масло... | — Pardonu, — post paŭzo reparolis Berlioz, rigardetante la galimatiantan alilandanon, — kiel oleo rilatas al nia temo? |
| И какая Аннушка? | Kaj kiu estas Anjo? |
| — Подсолнечное масло здесь вот при чем, — вдруг заговорил Бездомный, очевидно, решив объявить незванному собеседнику войну, | — La oleo rilatas jen kiel, — subite ekparolis Senhejmulo kun evidenta intenco deklari militon al la neinvitita interparolanto. |
| — вам не приходилось, гражданин, бывать когда-нибудь в лечебнице для душевнобольных? | — Diru, civitano, ĉu iam okazis al vi esti en frenezulejo? |
| — Иван!.. | — Ivano!.. |
| — Тихо воскликнул Михаил Александрович. | — flustris Berlioz. |
| Но иностранец ничуть не обиделся и превесело рассмеялся. | Tamen la alilandano neniom ofendiĝis, li eĉ tre gaje ekridis. |
| — Бывал, бывал и не раз! | — Certe, certe mi estadis tie, pli ol unu fojon! |
| — Вскричал он, смеясь, но не сводя несмеющегося глаза с поэта, | — li ridis fiksante la rigardon de sia neridanta okulo sur la poeton. |
| — где я только не бывал! | — Malfacilas diri, kie mi ne estis! |
| Жаль только, что я не удосужился спросить у профессора, что такое шизофрения. | Domaĝe nur, ke mi ne zorgis demandi la profesoron, kio estas skizofrenio. |
| Так что вы уж сами узнайте это у него, иван Николаевич! | Do, pri tio vi mem lin demandu, Ivano Nikolaiĉ. |
| — Откуда вы знаете, как меня зовут? | — Kiel vi scias mian nomon? |
| — Помилуйте, Иван Николаевич, кто же вас не знает? | — Mi petas vin, Ivano Nikolaiĉ, vin ja ĉiu konas! |
| — Здесь иностранец вытащил из кармана вчерашний номер «Литературной газеты», и Иван Николаевич увидел на первой же странице свое изображение, а под ним свои собственные стихи. | — la alilandano elpoŝigis la hieraŭan numeron de «La Literatura Gazeto», kaj sur la unua paĝo la poeto rekonis sian portreton kaj sub ĝi sian versaĵon. |
| Но вчера еще радовавшее доказательство славы и популярности на этот раз ничуть не обрадовало поэта. | Tamen tiu atesto pri liaj famo kaj gloro, kiu ĝojigis lin hieraŭ, nun ne estis al li agrabla. |
| — Я извиняюсь, — сказал он, и лицо его потемнело, — вы не можете подождать минутку? | — Mi pardonpetas, — li diris kuntirinte la brovojn, — ĉu vi povus atendi unu momenton? |
| Я хочу товарищу пару слов сказать. | Mi volas diri du vortojn al la kamarado. |
| — О, с удовольствием! | — Ho, kun plezuro! |
| — Воскликнул неизвестный, | — respondis la nekonato. |
| — здесь так хорошо под липами, а я, кстати, никуда и не спешу. | — Tiel bone estas ĉi tie sub la tilioj, kaj cetere mi havas tempon. |
| — Вот что, Миша, — зашептал поэт, оттащив Берлиоза в сторону, — он никакой не интурист, а шпион. | — Aŭskultu, Miĉjo, — flustris Senhejmulo, tirinte la redaktoron flanken, — ne turisto li estas, sed spiono. |
| Это русский эмигрант, перебравшийся к нам. | Rusa elmigrinto, enŝteliĝinta ĉe nin. |
| Спрашивай у него документы, а то уйдет... | Postulu de li la legitimilon, aliel li eskapos!.. |
| — Ты думаешь? | — Vi opinias do ..? |
| — Встревоженно шепнул Берлиоз, а сам подумал: «А ведь он прав!» | — alarmiĝis Berlioz, kaj pensis: «Ja li pravas!» |
| — Уж ты мне верь, — засипел ему в ухо поэт, — он дурачком прикидывается, чтобы выспросить кое-что. | — Nu certe, fidu min, — arde flustris en lian orelon la poeto, — li stultumas por kolekti iajn informojn. |
| Ты слышишь, как он по-русски говорит, | Vi ja aŭdis, kiel li parolas ruse, |
| — поэт говорил и косился, следя, чтобы неизвестный не удрал, | — la poeto per oblikva rigardo observis la nekonaton por preventi ties fuĝon, |
| — идем, задержим его, а то уйдет... | — iru ni lin reteni, aliel li eskapos ... |
| И поэт за руку потянул Берлиоза к скамейке. | Senhejmulo tiris je la mano Berliozon al la benko. |
| Незнакомец не сидел, а стоял возле нее, держа в руках какую-то книжечку в темно-сером переплете, плотный конверт хорошей бумаги и визитную карточку. | La nekonato ne plu sidis, sed staris apud ĝi, tenante en la mano libreton kun malhele griza bindaĵo, densan koverton el bona papero kaj vizitkarton. |
| — Извините меня, что я в пылу нашего спора забыл представить себя вам. | — Pardonu al mi, ke entuziasmiĝinte pro la diskuto mi forgesis prezenti min. |
| Вот моя карточка, паспорт и приглашение приехать в Москву для консультации, | Jen miaj karto, pasporto kaj invito veni Moskvon por konsilado |
| — веско проговорил неизвестный, проницательно глядя на обоих литераторов. | — impone diris la nekonato, sagace rigardante la du literaturistojn. |
| Те сконфузились. | Tiuj konfuziĝis. |
| «Черт, все слышал» — подумал Берлиоз и вежливым жестом показал, что в предъявлении документов нет надобности. | «Diable, li ĉion aŭdis ...», pensis Berlioz, kaj ĝentile gestis, ke li ne intencas ekzameni la dokumentojn. |
| Пока иностранец совал их редактору, | Dum la alilandano estis prezentanta ilin al Berlioz, |
| поэт успел разглядеть на карточке напечатанное иностранными буквами слово «профессор» и начальную букву фамилии — двойное «в». | la poeto rimarkis sur la karto la vorton profesoro, presitan en fremdaj, latinaj literoj kaj la komencliteron de la familinomo, duoblan von: W. |
| — Очень приятно, — тем временем смущенно бормотал редактор, и иностранец спрятал документы в карман. | — Tre agrable, — konfuzite balbutis Berlioz, kaj la alilandano reenpoŝigis la dokumentojn. |
| Отношения таким образом были восстановлены, и все трое снова сели на скамью. | Tiamaniere la rilatoj estis restarigitaj, kaj la triopo residiĝis sur la benkon. |
| — Вы в качестве консультанта приглашены к нам, профессор? | — Ĉu vi, profesoro, estas invitita kiel konsilisto? |
| — Спросил Берлиоз. | — demandis Berlioz. |
| — Да, консультантом. | — Jes, kiel konsilisto. |
| — Вы — немец? | — Vi estas germano, ĉu? |
| — Осведомился бездоммный. | — konjektis Senhejmulo. |
| — Я-то?.. | — Ĉu mi? |
| — Переспросил профессор и вдруг задумался. | — redemandis la profesoro kaj subite enpensiĝis. |
| — Да, пожалуй, немец... — Сказал он. | — Nu jes, plie germano ... |
| — Вы по русски здорово говорите, — заметил Бездомный. | — Vi eminente parolas ruse, — rimarkis Senhejmulo. |
| — О, я вообще полиглот и знаю очень большое количество языков, — ответил профессор. | — Ho, mi estas poligloto kaj scipovas tre multajn lingvojn. |
| — А у вас какая специальность? | — Kiu estas via fako? |
| — Осведомился Берлиоз. | — demandis Berlioz. |
| — Я — специалист по черной магии. | — Mi estas eksperto pri nigra magio. |
| «На тебе!» — Стукнуло в голове у Михаила Александровича. | «Jen bele!» — klakis en la kapo de la redaktoro. |
| — И... И вас по этой специальности пригласили к нам? | — Ĉ-ĉu pri tiu fako oni volas konsulti vin ĉi tie? |
| — Заикнувшись спросил он. | — li balbutis. |
| — Да, по этой пригласили, — подтвердил профессор и пояснил: | — Jes, pri tiu fako, — konfirmis la profesoro kaj klarigis: |
| — тут в государственной библиотеке обнаружены подлинные рукописи чернокнижника Герберта Аврилакского, десятого века, | — Ĉi tie en la Ŝtata biblioteko oni malkovris aŭtentajn manuskriptojn de Gerberto el Aŭrilako, magiisto de la deka jarcento. |
| так вот требуется, чтобы я их разобрал. | Necesas, ke mi ilin malĉifru. |
| Я единственный в мире специалист. | Mi estas la sola fakulo en la mondo. |
| — А-а! Вы историк? | — Ah ha, vi estas historiisto, ĉu? |
| — С большим облегчением и уважением спросил Берлиоз. | — kun grandaj faciliĝo kaj estimo demandis Berlioz. |
| — Я — историк, — подтвердил ученый и добавил ни к селу ни к городу: | — Mi estas historiisto, — jesis la profesoro kaj maltrafe aldonis: |
| — сегодня вечером на Патриарших прудах будет интересная история! | — Hodiaŭ ĉe la Patriarĥa okazos kurioza historio! |
| И опять крайне удивились и редактор и поэт, | Kaj denove tre ekmiris la redaktoro kaj la poeto. |
| а профессор поманил обоих к себе и, когда они наклонились к нему, прошептал: | La profesoro mansignis, ke ili proksimiĝu, kaj kiam ili sin al li klinis, li flustris: |
| — Имейте в виду, что Иисус существовал. | — Atentu, ke Jesuo ekzistis. |
| — Видите ли, профессор, — принужденно улыбнувшись, отозвался Берлиоз, — мы уважаем ваши большие знания, но сами по этому вопросу придерживаемся другой точки зрения. | — Vidu, profesoro, — igis sin rideti Berlioz, — ni estimas viajn grandajn sciojn, sed pri tiu demando ni staras sur alia vidpunkto. |
| — А не надо никаких точек зрения! | — Necesas nenia vidpunkto! |
| — Ответил странный профессор, — просто он существовал, и больше ничего. | — respondis la stranga profesoro, — tute simple: li ekzistis, nenio plu. |
| — Но требуется же какое-нибудь доказательство... | — Tamen oni bezonas ja ian pruvon ... |
| — Начал Берлиоз. | — komencis Berlioz. |
| — И доказательств никаких не требуется, — ответил профессор | — Nenia pruvo estas bezonata, — respondis la profesoro. |
| и заговорил негромко, причем его акцент почему-то пропал: — все просто: | Li ekparolis nelaŭte kaj ĉiuj fremdaĵoj de lia prononco ial malaperis: — Ĉio estas simpla. |
| в белом плаще... | En blanka mantelo kun sangruĝa subŝtofo, frumatene je l’ dek kvara tago de la printempa monato Nisan’ ... |
| Глава 2. Понтий Пилат | Ĉapitro 2 PONCIO PILATO |
| В белом плаще с кровавым подбоем, шаркающей кавалерийской походкой, ранним утром четырнадцатого числа весеннего месяца нисана | En blanka mantelo kun sangruĝa subŝtofo, frumatene je l’ dek kvara tago de la printempa monato Nisan’, |
| в крытую колоннаду между двумя крыльями дворца ирода великого вышел прокуратор Иудеи Понтий Пилат. | Poncio Pilato, la prokuratoro de Judujo, kavaleriane trenante la plandumojn, eliris en la portikon inter la du aloj de la palaco de Herodo la Granda. |
| Более всего на свете прокуратор ненавидел запах розового масла, | Pli ol ion ajn en la mondo la prokuratoro abomenis la odoron de roza oleo, |
| и все теперь предвещало нехороший день, так как запах этот начал преследовать прокуратора с рассвета. | kaj nun ĉio aŭguris malbonan tagon, ĉar ĝi persekutis lin ekde la mateniĝo. |
| Прокуратору казалось, что розовый запах источают кипарисы и пальмы в саду, что к запаху кожи и конвоя примешивается проклятая розовая струя. | Ŝajnis al li, ke la cipresoj kaj palmoj en la ĝardeno verŝas la rozan odoron, ke malbeninda roza flueto miksiĝas al la leda kaj ŝvita odoro de lia eskorto. |
| От флигелей в тылу дворца, где расположилась пришедшая с прокуратором в Ершалаим первая когорта двенадцатого молниеносного легиона, заносило дымком в колоннаду через верхнюю площадку сада, и к горьковатому дыму, свидетельствовавшему о том, что кашевары в кентуриях начали готовить обед, примешивался все тот же жирный розовый дух. | Amara fumeto penetris la portikon de trans la supra ĝardenteraso, de pavilonoj en la posto de la palaco, kie, veninte al Jerŝalaim kun la prokuratoro, kvartiris la Unua kohorto de la XII Fulma legio; kaj al la fumeto, indikanta ke la centuriaj kuiristoj komencis prepari la tagmanĝon, miksiĝis la sama grasa roz’odoro. |
| О боги, боги, за что вы наказываете меня? | Ho, dioj, dioj, pro kio vi min punas? |
| «Да, нет сомнений! | «Nu jes, sendube! |
| Это она, опять она, непобедимая, ужасная болезнь гемикрания, при которой болит полголовы. | Tio estas ĝi, ĝi denove, la nevenkebla, terura hemikranio, malsano ĉe kiu doloras duono de la kapo. |
| От нее нет средств, нет никакого спасения. | Kontraŭ ĝi ne ekzistas rimedo, malestas kuraco. |
| Попробую не двигать головой». | Mi provu ne movi la kapon.» |
| На мозаичном полу у фонтана уже было приготовлено кресло, | Brakseĝo jam estis pretigita sur la mozaika planko ĉe la fontano. |
| и прокуратор, не глядя ни на кого, сел в него и протянул руку в сторону. | Sen rigardi iun ajn, la prokuratoro sidiĝis sur ĝin kaj etendis la manon flanken. |
| Секретарь почтительно вложил в эту руку кусок пергамента. | La sekretario respekte metis en la manon pecon de pergameno. |
| Не удержавшись от болезненной гримасы, прокуратор искоса, бегло проглядел написанное, вернул пергамент секретарю и с трудом проговорил: — Подследственный из Галилеи? | Ne sukcesinte superregi doloran grimacon, la prokuratoro ĵetis oblikvan rigardon sur la skribaĵon kaj pene diris: — Juĝato el Galileo, ĉu? |
| К тетрарху дело посылали? | Ĉu la tetrarĥo ekzamenis la aferon? |
| — Да, прокуратор, — ответил секретарь. | — Jes, prokuratoro, — respondis la sekretario. |
| — Что же он? | — Do kio? |
| — Он отказался дать заключение по делу и смертный приговор синедриона направил на ваше утверждение, — объяснил секретарь. | — Li rifuzis konkludi pri la afero kaj la mortoverdikton de la Sinedrio sendis al vi por konfirmo. |
| Прокуратор дернул щекой и сказал тихо: — Приведите обвиняемого. | La vango de la prokuratoro tremetis kaj li nelaŭte diris: — Oni venigu la akuzaton. |
| И сейчас же с площадки сада под колонны на балкон двое легионеров ввели и поставили перед креслом прокуратора человека лет двадцати семи. | Du legianoj tuj alkondukis de la ĝardenteraso sur la balkonon en la portiko viron verŝajne dudek sep jarojn aĝan kaj lasis lin stari antaŭ la seĝo de la prokuratoro. |
| Этот человек был одет в старенький и разорванный голубой хитон. | La homo surhavis malnovan kaj disŝiritan, hele bluan ĥitonaĉon; |
| Голова его была прикрыта белой повязкой с ремешком вокруг лба, а руки связаны за спиной. | lian kapon kovris blanka tuko, fiksita per rimeneto transanta la frunton. Liaj manoj estis ŝnurligitaj malantaŭ la dorso. |
| Под левым глазом у человека был большой синяк, в углу рта — ссадина с запекшейся кровью. | Sub la maldekstra okulo li havis grandan bluaĵon, ĉe la buŝ’angulo batvundon kun koaguliĝinta sango. |
| Приведенный с тревожным любопытством глядел на прокуратора. | La alkondukito rigardis la prokuratoron kun maltrankvila scivolo. |
| Тот помолчал, потом тихо спросил по-арамейски: — Так это ты подговаривал народ разрушить Ершалаимский храм? | Tiu paŭzis, poste demandis lin en la aramea lingvo: — Do, ci instigis la popolon ruinigi la Jerŝalaiman Templon, ĉu? |
| Прокуратор при этом сидел как каменный, и только губы его шевелились чуть-чуть при произнесении слов. | — Dirante tion la prokuratoro sidis kvazaŭ ŝtona, nur liaj lipoj apenaŭ moviĝis. |
| Прокуратор был как каменный, потому что боялся качнуть пылающей адской болью головой. | Li estis kvazaŭ ŝtona pro la timo svingeti la kapon ardantan per infera doloro. |
| Человек со связанными руками несколько подался вперед и начал говорить: — Добрый человек! | La viro kun la ligitaj manoj iom moviĝis antaŭen kaj ekparolis: — Bona homo! |
| Поверь мне... | Kredu al mi ... |
| Но прокуратор, по-прежнему не шевелясь и ничуть не повышая голоса, тут же перебил его: — Это меня ты называешь добрым человеком? | Plu senmova, la prokuratoro tuj lin interrompis sen plilaŭtigi la voĉon: — Ĉu min ci nomas bona homo? |
| Ты ошибаешься. В Ершалаиме все шепчут про меня, что я свирепое чудовище, и это совершенно верно, | Ci eraras, ĉiu en Jerŝalaim murmuras pri mi, ke mi estas kruela monstro — kaj tio estas perfekte ĝusta. |
| — и так же монотонно прибавил: — кентуриона Крысобоя ко мне. | — Same senesprime li aldonis: — Centuriestron Ratobuĉulo ĉi tien. |
| Всем показалось, что на балконе потемнело, когда кентурион, командующий особой кентурией, марк, прозванный Крысобоем, предстал перед прокуратором. | Ŝajnis al ĉiuj, ke sur la balkono malheliĝis, kiam la estro de la speciala centurio Marko, alnome Ratobuĉulo, aperis antaŭ la prokuratoro. |
| Крысобой был на голову выше самого высокого из солдат легиона и настолько широк в плечах, что совершенно заслонил еще невысокое солнце. | La centuriestro je tuta kapo superis la plej altan soldaton de la legio, kaj havis tiom larĝajn ŝultrojn, ke li tute ŝirmis la ankoraŭ malaltan sunon. |
| Прокуратор обратился к кентуриону по-латыни: — Преступник называет меня «добрый человек». | La prokuratoro lin alparolis latine: — La krimulo min titolas per bona homo. |
| Выведите его отсюда на минуту, объясните ему, как надо разговаривать со мной. | Por unu minuto prenu lin for kaj klarigu al li, kiel oni al mi parolu. |
| Но не калечить. | Sed sen kripligo. |
| И все, кроме неподвижного прокуратора, проводили взглядом марка Крысобоя, который махнул рукою арестованному, показывая, что тот должен следовать за ним. | Kaj ĉiuj krom la senmova prokuratoro sekvis per la rigardo Markon Ratobuĉulon, kiu mansvingis al la arestito, ke tiu iru post li. |
| Крысобоя вообще все провожали взглядами, где бы он ни появлялся, из-за его роста, а те, кто видел его впервые, из-за того еще, что лицо кентуриона было изуродовано: нос его некогда был разбит ударом германской палицы. | Ratobuĉulon oni ĉiam sekvis per la rigardo, kie ajn li aperis, pro lia staturo, kaj kiuj vidis lin unuafoje — ankaŭ pro lia misforma vizaĝo: ĝermana klabo iam rompis lian nazon. |
| Простучали тяжелые сапоги марка по мозаике, связанный пошел за ним бесшумно, полное молчание настало в колоннаде, | La pezaj botoj de Marko forklakis kontraŭ la mozaiko, la ligito senbrue lin sekvis, plena silento estiĝis en la kolonaro. |
| и слышно было, как ворковали голуби на площадке сада у балкона, да еще вода пела замысловатую приятную песню в фонтане. | Turtoj kveris sur la ĝardenteraso kaj en la fontano la akvo lirlis sian kaprican, agrablan kanton. |
| Прокуратору захотелось подняться, подставить висок под струю и так замереть. | La prokuratoro volus ekstari, meti la tempion sub la akvostrion kaj tiel resti senmova. |
| Но он знал, что и это ему не поможет. | Sed li sciis, ke ankaŭ tio ne mildigas la doloron. |
| Выведя арестованного из-под колонн в сад. Крысобой вынул из рук у легионера, стоявшего у подножия бронзовой статуи, бич и, несильно размахнувшись, ударил арестованного по плечам. | Elkondukinte la juĝaton en la ĝardenon, Marko Ratobuĉulo prenis vipon el la manoj de legiano, staranta antaŭ la piedestalo de bronza statuo, ĝin svingetis kaj frapis la ligiton sur la ŝultrojn. |
| Движение кентуриона было небрежно и легко, но связанный мгновенно рухнул наземь, как будто ему подрубили ноги, захлебнулся воздухом, краска сбежала с его лица и глаза обессмыслились. | La movo estis facila kaj senpena, sed la homo tuj falis teren kvazaŭ subhakite, misglutis la aeron, lia vizaĝo iĝis griza kaj la okuloj sensenciĝis. |
| Марк одною левою рукой, легко, как пустой мешок, вздернул на воздух упавшего, поставил его на ноги и заговорил гнусаво, плохо выговаривая арамейские слова: — Римского прокуратора называть — игемон. | Same facile, kvazaŭ malplenan sakon, Marko levis la falinton superteren, lin surpiedigis kaj diris naze, malbone prononcante la arameajn vortojn: — La Romian prokuratoron alparoli per — hegemono. |
| Других слов не говорить. | Aliajn vortojn ne diri. |
| Смирно стоять. | Kviete stari. |
| Ты понял меня или ударить тебя? | Ĉu ci komprenis min aŭ frapi cin? |
| Арестованный пошатнулся, но совладал с собою, краска вернулась, он перевел дыхание и ответил хрипло: — Я понял тебя. | La arestito ŝanceliĝis, sed sin superregis, la ruĝo reaperis sur lia vizaĝo, li retrovis la spiron kaj raŭke diris: — Mi komprenis cin. |
| Не бей меня. | Ne frapu min. |
| Через минуту он вновь стоял перед прокуратором. | Post unu momento li staris antaŭ la prokuratoro. |
| Прозвучал тусклый больной голос: — Имя? | Malsanule fremdigite eksonis ties voĉo: — La nomo? |
| — Мое? | — Ĉu la mia? |
| — Торопливо отозвался арестованный, | — haste redemandis la arestito. |
| всем существом выражая готовность отвечать толково, не вызывать более гнева. | La tuta lia aspekto atestis pri la klopodo respondi ĝuste, ne plu kolerigi. |
| Прокуратор сказал негромко: — Мое — мне известно. | La prokuratoro nelaŭte diris: — La mian mi scias. |
| Не притворяйся более глупым, чем ты есть. | Ne ŝajnigu cin pli stulta ol ci estas. |
| Твое. | La cia. |
| — Иешуа, — поспешно ответил арестант. | — Jeŝua, — rapidis respondi la arestito. |
| — Прозвище есть? | — Alnomo? |
| — Га-Ноцри. | — Ha-Nocri. |
| — Откуда ты родом? | — De kie ci devenas? |
| — Из города гамалы, — ответил арестант, головой показывая, что там, где-то далеко, направо от него, на севере, есть город Гамала. | — De la urbo Gamala, — la ligito montris per la kapo, ke ie for, malproksime, dekstre de li, estas la urbo Gamala. |
| — Кто ты по крови? | — De kiu gento? |
| — Я точно не знаю, — живо ответил арестованный, — я не помню моих родителей. | — Mi ne scias precize, — vigle respondis la arestito, — mi ne memoras miajn gepatrojn. |
| Мне говорили, что мой отец был сириец... | Oni diris al mi, ke mia patro estis siriano ... |
| — Где ты живешь постоянно? | — Kie estas cia hejmo? |
| — У меня нет постоянного жилища, — застенчиво ответил арестант, — я путешествую из города в город. | — Mi ne havas fiksan loĝejon, — konfuzite respondis la ligito, — mi vojaĝas de urbo al urbo. |
| — Это можно выразить короче, одним словом — бродяга, — сказал прокуратор и спросил: | — Tion eblas esprimi pli koncize, per unu vorto: vagabondo, — diris la prokuratoro. |
| — родные есть? | — Ĉu ci havas parencojn? |
| — Нет никого. Я один в мире. | — Neniun, mi estas sola en la mondo. |
| — Знаешь ли грамоту? | — Ĉu ci scipovas legi? |
| — Да. | — Jes. |
| — Знаешь ли какой-либо язык, кроме арамейского? | — Ĉu ci scias iun lingvon, krom la aramean? |
| — Знаю. | — Jes. |
| Греческий. | La grekan. |
| Вспухшее веко приподнялось, подернутый дымкой страдания глаз уставился на арестованного. | La ŝvelinta palpebro leviĝis, la okulo, nebula pro doloro, sin fiksis sur la arestiton. |
| Другой глаз остался закрытым. | La alia okulo restis fermita. |
| Пилат заговорил по гречески: — Так ты собирался разрушить здание храма и призывал к этому народ? | Pilato ekparolis greke: — Do, ĉu ci volis ruinigi la Templon kaj instigis al tio la popolon? |
| Тут арестант опять оживился, глаза его перестали выражать испуг, и он заговорил по гречески: — Я, доб... | La arestito denove vigliĝis, liaj okuloj ĉesis esprimi timon kaj li respondis en la greka: — Mi, bo... |
| — Тут ужас мелькнул в глазах арестанта оттого, что он едва не оговорился, — я, игемон, никогда в жизни не собирался разрушать здание храма и никого не подговаривал на это бессмысленное действие. | — ĉi tiam teruro trafulmis liajn okulojn pro la preskaŭa misparolo, — mi, hegemono, neniam intencis ruinigi la Templon kaj neniun instigis al tiu sensenca ago. |
| Удивление выразилось на лице секретаря, сгорбившегося над низеньким столом и записывающего показания. | Miro aperis sur la vizaĝo de la sekretario, kiu kurbiĝante super la malalta tablo protokolis la depozicion. |
| Он поднял голову, но тотчас же опять склонил ее к пергаменту. | Li levis la kapon, sed tuj ree ĝin klinis al la pergameno. |
| — Множество разных людей стекается в этот город к празднику. | — Multego da homoj alfluas la urbon antaŭ la festo. |
| Бывают среди них маги, астрологи, предсказатели и убийцы, — говорил монотонно прокуратор, — а попадаются и лгуны. | Inter ili estas magoj, aŭguristoj, astrologoj kaj murdistoj, — senesprime parolis la prokuratoro, — estas ankaŭ mensoguloj. |
| Ты, например, лгун. | Ekzemple, ci estas mensogulo. |
| Записано ясно: подговаривал разрушить храм. | Estas ja klare skribite: instigis ruinigi la Templon. |
| Так свидетельствуют люди. | Tiel atestas la homoj. |
| — Эти добрые люди, — заговорил арестант и, торопливо прибавив: — игемон, — продолжал: — ничему не учились и все перепутали, что я говорил. | — Tiuj bonaj homoj, — la arestito haltis kaj haste aldoninte: — hegemono, — daŭrigis: — estas neinstruitaj, ili konfuzis ĉion kion mi diris. |
| Я вообще начинаю опасаться, что путаница эта будет продолжаться очень долгое время. | Mi eĉ komencas timi, ke tiu miskompreno daŭros tre longan tempon. |
| И все из-за того, что он неверно записывает за мной. | Kaj ĉio ĉi ĉar li malĝuste skribas miajn parolojn. |
| Наступило молчание. | Estiĝis silento. |
| Теперь уже оба больных глаза тяжело глядели на арестанта | Nun ambaŭ malsanulaj okuloj peze rigardis la arestiton. |
| — Повторяю тебе, но в последний раз: перестань притворяться сумасшедшим, разбойник, | — La lastan fojon mi cin admonas: ĉesu ŝajnigi cin frenezulo, ci krimulaĉo, |
| — произнес Пилат мягко и монотонно, — за тобою записано немного, но записанного достаточно, чтобы тебя повесить. | — milde kaj senesprime diris Pilato, — pri ci estas skribite nemulte, sed tio sufiĉas por cin pendumi. |
| — Нет, нет, игемон, — весь напрягаясь в желании убедить, заговорил арестованный, — ходит, ходит один с козлиным пергаментом и непрерывно пишет. | — Tamen jes, jes ja, hegemono, — diris la arestito tute streĉiĝinte pro la strebo kredigi, — sekvas, sekvadas min iu kun kapra pergameno, kaj senĉese skribas. |
| Но я однажды заглянул в этот пергамент и ужаснулся. | Nu, foje mi ĵetis rigardon en lian pergamenon — tio estis terura! |
| Решительно ничего из того, что там написано, я не говорил. | Absolute nenion el la skribita mi iam diris. |
| Я его умолял: сожги ты бога ради свой пергамент! | Mi lin petegis: pro Dio, bruligu cian pergamenon! |
| Но он вырвал его у меня из рук и убежал. | Sed li forŝiris ĝin el miaj manoj kaj forkuris. |
| — Кто такой? | — Kiu ankoraŭ? |
| — Брезгливо спросил Пилат и тронул висок рукой. | — mallogite demandis Pilato kaj tuŝis la tempion per la mano. |
| — Левий Матвей, — охотно объяснил арестант, | — Levio Mateo, — volonte klarigis la arestito. |
| — он был сборщиком податей, и я с ним встретился впервые на дороге в Виффагии, там, где углом выходит фиговый сад, и разговорился с ним. | — Li estis impostisto kaj unue mi renkontis lin en Betfage, sur la vojo, tie kie elstaras la angulo de figĝardeno. Ni konversaciis. |
| Первоначально он отнесся ко мне неприязненно и даже оскорблял меня, то есть думал, что оскорбляет, называя меня собакой, — тут арестант усмехнулся, — я лично не вижу ничего дурного в этом звере, чтобы обижаться на это слово... | Komence li traktis min malafable kaj eĉ insultis min — nu, li opiniis ke li min insultas nomante min hundo, — la arestito ridetis, — mi vidas nenion malbonan en la besto, do nenion ofendan en la vorto ... |
| Секретарь перестал записывать и исподтишка бросил удивленный взгляд, но не на арестованного, а на прокуратора. | La sekretario ĉesis skribi kaj kaŝe ĵetis mirrigardon, ĉi-foje ne al la arestito sed al la prokuratoro. — ... |
| — ...Однако, послушав меня, он стал смягчаться, — продолжал Иешуа, — наконец бросил деньги на дорогу и сказал, что пойдет со мной путешествовать... | tamen aŭskultante min li iĝis pli milda, — daŭrigis Jeŝua, — fine li ĵetis sian monon sur la vojon kaj diris, ke li iros kun mi vojaĝi ... |
| Пилат усмехнулся одною щекой, оскалив желтые зубы, и промолвил, повернувшись всем туловищем к секретарю: — О, город Ершалаим! | Pilato rikanis per unu vango, nudigante siajn flavajn dentojn, kaj turnis sian tutan trunkon al la sekretario: — Ho, urbo Jerŝalaim! |
| Чего только не услышишь в нем. | Ĉu estas absurdaĵo kiun oni ne aŭdus ĉi tie? |
| Сборщик податей, вы слышите, бросил деньги на дорогу! | Impostisto, aŭskultu do, impostisto ĵetis monon sur la vojon! |
| Не зная, как ответить на это, секретарь счел нужным повторить улыбку Пилата. | Ne sciante, kiel reagi, la sekretario decidis speguli la Pilatan rikanon. |
| — А он сказал, что деньги ему отныне стали ненавистны, объяснил Иешуа странные действия Левия Матвея и добавил: — и с тех пор он стал моим спутником. | — Nu, li diris, ke de tiam la mono iĝis al li abomena, — klarigis Jeŝua la strangan agon de Levio Mateo, kaj aldonis: — De tiam li iĝis mia kunvojaĝanto. |
| Все еще скалясь, прокуратор поглядел на арестованного, затем на солнце, неуклонно подымающееся вверх над конными статуями гипподрома, лежащего далеко внизу направо, | Ankoraŭ nuddenta, la prokuratoro rigardis la arestiton, poste la sunon, nerezisteble leviĝantan supren, super la rajdostatuoj de la hipodromo kuŝanta malproksime dekstre, malpli alte ol la palaco. |
| и вдруг в какой-то тошной муке подумал о том, что проще всего было бы изгнать с балкона этого странного разбойника, произнеся только два слова: «Повесить его». | Kaptite de naŭza turmento, li pensis, ke la plej simpla solvo estus forigi de la balkono ĉi tiun strangan krimulaĉon per nuraj tri vortoj: «Oni lin pendumu». |
| Изгнать и конвой, уйти из колоннады внутрь дворца, велеть затемнить комнату, повалиться на ложе, потребовать холодной воды, жалобным голосом позвать собаку Банга, пожаловаться ей на гемикранию. | Forigi ankaŭ la eskorton, foriri el la portiko en la internon de la palaco, ordoni ke oni kurtenu ĉambron kaj alportu malvarman akvon, lasi sin fali sur liton, plorvoĉe voki la hundon Banga’, plendi al ĝi pri la hemikranio. |
| И мысль об яде вдруг соблазнительно мелькнула в больной голове прокуратора. | La penso pri veneno loge trafulmis la kapon de la prokuratoro. |
| Он смотрел мутными глазами на арестованного и некоторое время молчал, мучительно вспоминая, зачем на утреннем безжалостном Ершалаимском солнцепеке стоит перед ним арестант с обезображенным побоями лицом, и какие еще никому не нужные вопросы ему придется задавать. | Li rigardis la homon per la malklaraj okuloj kaj dum kelka tempo silentis, penante rememori, kial antaŭ li, sub la senkompata Jerŝalaima suno, staras arestito kun sia misforma pro batoj vizaĝo, kaj kiujn pluajn senutilajn demandojn li ankoraŭ devas fari. |
| — Левий Матвей? | — Ĉu Levio Mateo? |
| — Хриплым голосом спросил больной и закрыл глаза. | — raŭke demandis la malsanulo kaj fermis la okulojn. |
| — Да, Левий Матвей, — донесся до него высокий, мучающий его голос. | — Jes, Levio Mateo, — atingis lin la akra, lin turmentanta voĉo. |
| — А вот что ты все-таки говорил про храм толпе на базаре? | — Tamen kion ci diris pri la Templo al la hom’amaso en la bazaro? |
| Голос отвечавшего, казалось, колол Пилату в висок, был невыразимо мучителен, и этот голос говорил: | La voĉo de la respondanto ŝajnis piki Pilaton en la tempion, ĝi estis neesprimeble doloriga. |
| — Я, игемон, говорил о том, что рухнет храм старой веры и создастся новый храм истины. | Ĝi estis diranta: — Mi, hegemono, diris, ke falos la templo de la malnova kredo kaj kreiĝos nova templo de la vero. |
| Сказал так, чтобы было понятнее. | Mi diris tiel, por ke oni pli facile komprenu. |
| — Зачем же ты, бродяга, на базаре смущал народ, рассказывая про истину, о которой ты не имеешь представления? | — Kial do ci, vagulaĉo, agitis la popolon en la bazaro parolante pri la vero kiun ci ne scias? |
| Что такое истина? | Kio estas la vero? |
| И тут прокуратор подумал: «О, боги мои! | Dirinte tion la prokuratoro pensis: «Ho, vi dioj! |
| Я спрашиваю его о чем-то ненужном на суде... | Mi demandas lin pri io malnecesa por la juĝo ... |
| Мой ум не служит мне больше...» И опять померещилась ему чаша с темною жидкостью. | Mia intelekto ne plu servas min ...» Kaj refoje la kaliko kun malhela likvaĵo aperis en lia mensa vido. |
| «Яду мне, яду!» И вновь он услышал голос: | «Venenon al mi, venenon!» Denove li ekaŭdis la voĉon: |
| — Истина прежде всего в том, что у тебя болит голова, и болит так сильно, что ты малодушно помышляешь о смерти. | — Antaŭ ĉio la vero estas, ke doloras cia kapo, doloras tiom forte, ke ci malkuraĝe pensas pri la morto. |
| Ты не только не в силах говорить со мной, но тебе трудно даже глядеть на меня. | Ci apenaŭ povas al mi paroli, eĉ rigardi min estas al ci malfacile. |
| И сейчас я невольно являюсь твоим палачом, что меня огорчает. | Nun mi estas cia nevola turmentanto, tio min ĉagrenas. |
| Ты не можешь даже и думать о чем-нибудь и мечтаешь только о том, чтобы пришла твоя собака, единственное, по-видимому, существо, к которому ты привязан. | Ci ne povas eĉ pensi pri io ajn kaj nur revas, ke venu cia hundo, ŝajne la sola kara al ci estaĵo. |
| Но мучения твои сейчас кончатся, голова пройдет. | Sed ciaj turmentoj tuj finiĝos, la kapo ĉesos dolori. |
| Секретарь вытаращил глаза на арестанта и не дописал слова. | La sekretario je duonfrazo ĉesis skribi kaj mire ekgapis la arestiton. |
| Пилат поднял мученические глаза на арестанта и увидел, что солнце уже довольно высоко стоит над гипподромом, что луч пробрался в колоннаду и подползает к стоптанным сандалиям Иешуа, что тот сторонится от солнца. | Pilato levis sur tiun la martirajn okulojn kaj rimarkis, ke la suno jam estas altete super la hipodromo, ke ĝia radio, penetrinte la kolonaron, rampis ĝis la eluzitaj sandaloj de Jeŝua, ke tiu forflankiĝas por ĝin eviti. |
| Тут прокуратор поднялся с кресла, сжал голову руками, и на желтоватом его бритом лице выразился ужас. | La prokuratoro ekstaris, premis la kapon per ambaŭ manoj, lia flaveta, razita vizaĝo esprimis teruron. |
| Но он тотчас же подавил его своею волею и вновь опустился в кресло. | Sed tuj li ĝin superregis kaj residiĝis. |
| Арестант же тем временем продолжал свою речь, но секретарь ничего более не записывал, | Dume la arestito daŭrigis sian parolon, sed la sekretario ne plu skribis. |
| а только, вытянув шею, как гусь, старался не проронить ни одного слова. | Ansere streĉinte la kolon, li nur klopodis ne eligi eĉ malplejan vorton. |
| — Ну вот, все и кончилось, — говорил арестованный, благожелательно поглядывая на Пилата, — и я чрезвычайно этому рад. | — Jen, ĉio finiĝis, — parolis la arestito afable rigardante Pilaton, — mi tre ĝojas pri tio. |
| Я советовал бы тебе, игемон, оставить на время дворец и погулять пешком где-нибудь в окрестностях, ну хотя бы в садах на елеонской горе. | Mi konsilas al ci, hegemono, por iom da tempo forlasi la palacon kaj promeni en la ĉirkaŭaĵo — nu ekzemple, en la ĝardenoj sur la Oliv’arba Monto. |
| Гроза начнется, — арестант повернулся, прищурился на солнце, — позже, к вечеру. | La fulmotondro ... — sin turninte la arestito rigardis la sunon, — venos poste, antaŭ la vespero. |
| Прогулка принесла бы тебе большую пользу, а я с удовольствием сопровождал бы тебя. | Promeno cin efikus tre bone, kaj mi volonte cin akompanus. |
| Мне пришли в голову кое-какие новые мысли, которые могли бы, полагаю, показаться тебе интересными, и я охотно поделился бы ими с тобой, тем более что ты производишь впечатление очень умного человека. | En mian kapon venis kelkaj novaj pensoj, kiuj eble cin interesos, kaj mi kun plezuro komunikus al ci ilin, des pli ke ci ŝajnas homo tre inteligenta. |
| Секретарь смертельно побледнел и уронил свиток на пол. | La sekretario morte paliĝis kaj lasis fali la pergamenrulon. |
| — Беда в том, — продолжал никем не останавливаемый связанный, — что ты слишком замкнут и окончательно потерял веру в людей. | — Cia malfeliĉo konsistas en tio, — nehaltigate parolis plu la ligito, — ke ci estas tro malkomunikema kaj tute perdis la fidon je la homoj. |
| Ведь нельзя же, согласись, поместить всю свою привязанность в собаку. | Konsentu ja, ke oni ne povas meti sian tutan ŝaton en hundon. |
| Твоя жизнь скудна, игемон, — и тут говорящий позволил себе улыбнуться. | Cia vivo estas magra, hegemono. — La parolinto permesis al si rideton. |
| Секретарь думал теперь только об одном, верить ли ему ушам своим или не верить. | La sekretario nun pensis nur pri tio, ĉu li kredu siajn orelojn. |
| Приходилось верить. Тогда он постарался представить себе, в какую именно причудливую форму выльется гнев вспыльчивого прокуратора при этой неслыханной дерзости арестованного. | Devigite kredi, li penis imagi, en kiu fantazia formo manifestiĝos la furiozo de la kolerema prokuratoro ĉe tiu senprecedenca impertinentaĵo de la arestito. |
| И этого секретарь представить себе не мог, хотя и хорошо знал прокуратора. | Sed li ne povis tion imagi, kvankam li bone konis la prokuratoron. |
| Тогда раздался сорванный, хрипловатый голос прокуратора, по-латыни сказавшего: — Развяжите ему руки. | Eksonis la streĉovundita, raŭketa voĉo de la prokuratoro, latine diranta: — Malligu liajn manojn. |
| Один из конвойных легионеров стукнул копьем, передал его другому, подошел и снял веревки с арестанта. | Unu el la eskortanoj frapis per la lanco kontraŭ la planko, transdonis ĝin al alia, aliris la arestiton kaj forigis la ŝnuron. |
| Секретарь поднял свиток, решил пока что ничего не записывать и ничему не удивляться. | La sekretario reprenis la pergamenon kaj decidis dum kelka tempo nenion skribi kaj nenion miri. |
| — Сознайся, — тихо по-гречески спросил Пилат, — ты великий врач? | — Konfesu, — mallaŭte demandis Pilato en la greka, — ci estas granda kuracisto, ĉu? |
| — Нет, прокуратор, я не врач, — ответил арестант, с наслаждением потирая измятую и опухшую багровую кисть руки. | — Ne, prokuratoro, mi ne estas kuracisto, — respondis la arestito, delice frotante la ŝvelintan, malhele ruĝan manon, sulkigitan per la ŝnuro. |
| Круто, исподлобья Пилат буравил глазами арестанта, и в этих глазах уже не было мути, в них появились всем знакомые искры. | Klininte la kapon, Pilato boris la arestiton per fiksa rigardo. Ne plu nebula, ĝi reakiris siajn kutimajn spritobrilojn. |
| — Я не спросил тебя, — сказал Пилат, — ты, может быть, знаешь и латинский язык? | — Mi ne demandis cin, — diris Pilato, — ĉu ci ankaŭ scias latine? |
| — Да, знаю, — ответил арестант. | — Jes, — respondis la arestito. |
| Краска выступила на желтоватых щеках Пилата, и он спросил по-латыни: — Как ты узнал, что я хотел позвать собаку? | La flavetaj vangoj de Pilato iom ruĝiĝis kaj li demandis latine: — Kiel ci divenis, ke mi volis voki mian hundon? |
| — Это очень просто, — ответил арестант по-латыни, — ты водил рукой по воздуху, — арестант повторил жест Пилата, — как будто хотел погладить, и губы... | — Tio estas tre simpla, — latine respondis la arestito, — ci movis cian manon en la aero, — la parolanto ripetis la geston de la prokuratoro, — kvazaŭ ci volis ĝin karesi kaj ciaj lipoj ... |
| — Да, — сказал Пилат. | — Jes, — diris Pilato. |
| Помолчали, потом Пилат задал вопрос по-гречески: — Итак, ты врач? | Post paŭzo li demandis greke: — Do, ci estas kuracisto, ĉu? |
| — Нет, нет, — живо ответил арестант, — поверь мне, я не врач. | — Ne, ne, — energie kontraŭdiris la arestito, — kredu al mi, mi ne estas kuracisto. |
| — Ну, хорошо. Если хочешь это держать в тайне, держи. | — Nu bone, se ci volas kaŝi tion, kaŝu ĝin. |
| К делу это прямого отношения не имеет. | La aferon ĝi ne koncernas. |
| Так ты утверждаешь, что не призывал разрушить... | Do, ĉu ci asertas, ke ci neniun instigis detrui ... |
| Или поджечь, или каким-либо иным способом уничтожить храм? | aŭ forbruligi aŭ alimaniere difekti la Templon? |
| — Я, игемон, никого не призывал к подобным действиям, повторяю. | — Mi neniun instigis al tiaj agoj, hegemono, mi ripetas. |
| Разве я похож на слабоумного? | Ja mi ne similas malsaĝulon, ĉu? |
| — О да, ты не похож на слабоумного, — тихо ответил прокуратор и улыбнулся какой-то страшной улыбкой, | — Ho certe, ci ne similas malsaĝulon, — mallaŭte respondis la prokuratoro kaj timinde rikanis. |
| — так поклянись, что этого не было. | — Do ĵuru ke tio ne okazis. |
| — Чем хочешь ты, чтобы я поклялся? | — Je kio ci volas ke mi ĵuru? |
| — Спросил, очень оживившись, развязанный. | — plivigliĝis la malligito. |
| — Ну, хотя бы жизнью твоею, — ответил прокуратор, — ею клясться самое время, так как она висит на волоске, знай это! | — Nu, ekzemple je cia vivo, — respondis la prokuratoro, — nun estas la ĝusta tempo ĵuri je ĝi, ĉar sciu, ĝi pendas je hareto! |
| — Не думаешь ли ты, что ты ее подвесил, игемон? | — Ĉu ci opinias, ke ĝin pendigis ci, hegemono? |
| — Спросил арестант, — если это так, ты очень ошибаешься. | — demandis la arestito. — Se jes, ci ege eraras. |
| Пилат вздрогнул и ответил сквозь зубы: — Я могу перерезать этот волосок. | Pilato ektremis kaj diris tra la kunpremitaj dentoj: — Mi povas distranĉi tiun hareton. |
| — И в этом ты ошибаешься, — светло улыбаясь и заслоняясь рукой от солнца, возразил арестант, | — Ankaŭ pri tio ci eraras, — kontraŭdiris la arestito kun serena rideto, per la mano sin ŝirmante kontraŭ la suno. |
| — согласись, что перерезать волосок уж наверно может лишь тот, кто подвесил? | — Ja konsentu, ke sendube, distranĉi ĝin povas nur la pendiginto, ĉu? |
| — Так, так, — улыбнувшись, сказал Пилат, — теперь я не сомневаюсь в том, что праздные зеваки в Ершалаиме ходили за тобою по пятам. | — Nu bone, — ridetis Pilato, — mi ne plu dubas, ke la nenifaremaj Jerŝalaimaj gapuloj senforlase cin sekvis. |
| Не знаю, кто подвесил твой язык, но подвешен он хорошо. | Mi ne scias, kiu pendigis cian langon, sed ĝi estas bone pendigita. |
| Кстати, скажи: верно ли, что ты явился в Ершалаим через сузские ворота верхом на осле, сопровождаемый толпою черни, кричавшей тебе приветствия как бы некоему пророку? — Тут прокуратор указал на свиток пергамента. | Interalie, ĉu tio estas vera, ke ci envenis Jerŝalaimon tra la Pordego de Suzo, rajdante azenon kaj akompanate de popolaĉo kiu salutis cin per krioj kvazaŭ profeton? |
| Арестант недоуменно поглядел на прокуратора. | La arestito mire rigardis la prokuratoron. |
| — У меня и осла-то никакого нет, игемон, — сказал он. | — Verdire, mi havas nenian azenon, — li respondis. |
| — Пришел я в Ершалаим точно через сузские ворота, но пешком, | — Mi envenis la urbon tra la Pordego de Suzo, tio estas ĝusta, sed mi venis piede. |
| в сопровождении одного Левия Матвея, и никто мне ничего не кричал, так как никто меня тогда в Ершалаиме не знал. | Min akompanis nur Levio Mateo kaj neniu kriis al mi ion ajn, ĉar tiam neniu en Jerŝalaim min konis. |
| — Не знаешь ли ты таких, — продолжал Пилат, не сводя глаз с арестанта, — некоего Дисмаса, другого — Гестаса и третьего — Вар-раввана? | — Ĉu ci konas tiujn homojn, — daŭrigis Pilato fiksrigardante la arestiton, — iu Dismas, poste Gestas kaj Bar-rabba? |
| — Этих добрых людей я не знаю, — ответил арестант. | — Ĉi tiujn bonajn homojn mi ne konas. |
| — Правда? | — Ĉu vere? |
| — Правда. | — Vere. |
| — А теперь скажи мне, что это ты все время употребляешь слова «добрые люди»? | — Nun diru al mi, kial ci ĉiumomente diras «bona homo»? |
| Ты всех, что ли, так называешь? | Ĉu ĉiun ci nomas tia? |
| — Всех, — ответил арестант, — злых людей нет на свете. | — Ĉiun, — respondis la arestito, — en la mondo ne estas malicaj homoj. |
| — Впервые слышу об этом, — сказал Пилат, усмехнувшись, — но, может быть, я мало знаю жизнь! | — La unuan fojon mi tion aŭdas, — diris Pilato kun negaja rideto, — sed eblas, ke mi ne sufiĉe konas la vivon. |
| Можете дальнейшее не записывать, — обратился он к секретарю, хотя тот и так ничего не записывал, и продолжал говорить арестанту: — в какой-нибудь из греческих книг ты прочел об этом? | Ne necesas skribi plu, — li sin ekturnis al la sekretario, cetere ĉesinta skribi jam antaŭe, kaj reparolis al la arestito: — Ĉu en iu greka libro ci legis pri tio? |
| — Нет, я своим умом дошел до этого. | — Ne, mi mem komprenis tion. |
| — И ты проповедуешь это? | — Kaj ci predikas tion, ĉu? |
| — Да. | — Jes. |
| — А вот, например, кентурион Марк, его прозвали Крысобоем, — он — добрый? | — Nun kion ci dirus, ekzemple, pri centuriestro Marko, alnome Ratobuĉulo, ĉu ankaŭ li estas bona? |
| — Да, — ответил арестант, — он, правда, несчастливый человек. | — Jes, — respondis la arestito, — kvankam li estas malfeliĉa homo. |
| С тех пор как добрые люди изуродовали его, он стал жесток и черств. | De kiam bonaj homoj lin kripligis, li iĝis kruela kaj senkompata. |
| Интересно бы знать, кто его искалечил. | Estas interese, kiu faris tion? |
| — Охотно могу сообщить это, — отозвался Пилат, — ибо я был свидетелем этого. | — Mi volonte informos cin pri tio, — diris Pilato, — mi ja ĉeestis tie. |
| Добрые люди бросались на него, как собаки на медведя. | Bonaj homoj sin ĵetadis sur lin kvazaŭ la hundoj sur urson. |
| Германцы вцепились ему в шею, в руки, в ноги. | La ĝermanoj kroĉiĝis je liaj kruroj, brakoj, kolo. |
| Пехотный манипул попал в мешок, и если бы не врубилась с фланга кавалерийская турма, а командовал ею я, — тебе, философ, не пришлось бы разговаривать с Крысобоем. | Lia manipuluso estis encirkligita, kaj se la turmo, kiun mi komandis, ne estus enhakinta sin de la flanko, ci, filozofo, ne havus la okazon interparoli kun Ratobuĉulo. |
| Это было в бою при Идиставизо, в долине Дев. | Tio estis dum la batalo ĉe Idistavizo, en la Junulina Valo. |
| — Если бы с ним поговорить, — вдруг мечтательно сказал арестант, — я уверен, что он резко изменился бы. | — Se mi povus interparoli kun li, — neatendite diris la arestito reve, — mi estas certa, ke li draste ŝanĝiĝus. |
| — Я полагаю, — отозвался Пилат, — что мало радости ты доставил бы легату легиона, если бы вздумал разговаривать с кем-нибудь из его офицеров или солдат. | — Nu, — reagis Pilato, — se ci havus la kapricon interparoli kun oficiroj aŭ soldatoj de la legio, tio probable ne rezultigus grandan ĝojon por la legiestro. |
| Впрочем, этого и не случится, к общему счастью, и первый, кто об этом позаботится, буду я. | Tamen — feliĉe por ni ĉiuj — tio ne okazos, kaj mi estas la unua kiu zorgos pri la afero. |
| В это время в колоннаду стремительно влетела ласточка, сделала под золотым потолком круг, снизилась, чуть не задела острым крылом лица медной статуи в нише и скрылась за капителью колонны. | Ĉi tiam hirundo impetis en la portikon, flugis unu rondon tuj sub la ora plafono, malplialtiĝis, per la akra flugilo preskaŭ tuŝis la vizaĝon de bronza statuo staranta en niĉo kaj malaperis en kapitelo. |
| Быть может, ей пришла мысль вить там гнездо. | Eble, ĝi ekvolis fari tie sian neston. |
| В течение ее полета в светлой теперь и легкой голове прокуратора сложилась формула. | Dum ĝia flugado en la kapo de la prokuratoro, nun klara kaj facila, vortiĝis formulo. |
| Она была такова: игемон разобрал дело бродячего философа Иешуа по кличке Га-Ноцри, и состава преступления в нем не нашел. | Ĝi estis jena: La hegemono konsideris la aferon pri la vaganta filozofo Jeŝua, alnome Ha-Nocri, kaj trovis nenian delikton. |
| В частности, не нашел ни малейшей связи между действиями Иешуа и беспорядками, происшедшими в Ершалаиме недавно. | Speciale, ne estas malkovrita ia ajn rilato inter la faroj de Jeŝua kaj la ĵusa tumulto en Jerŝalaim. |
| Бродячий философ оказался душевнобольным. | Evidentiĝis, ke la vaganta filozofo estas mense malsana, |
| Вследствие этого смертный приговор Га-Ноцри, вынесенный малым синедрионом, прокуратор не утверждает. | tial la prokuratoro ne konfirmas la mortoverdikton de la Malgranda Sinedrio pri Ha-Nocri. |
| Но ввиду того, что безумные, утопические речи Га-Ноцри могут быть причиною волнений в Ершалаиме, прокуратор удаляет Иешуа из Ершалаима и подвергает его заключению в кесарии стратоновой на Средиземном море, то есть именно там, где резиденция прокуратора. | Tamen, ĉar ties malsaĝaj, utopiaj paroloj povas kaŭzi tumulton en Jerŝalaim, la prokuratoro lin forsendas el la urbo kaj ordonas malliberigi lin en Cezareo Stratona ĉe Mediteraneo — kie cetere rezidas la prokuratoro. |
| Оставалось это продиктовать секретарю. | Necesis nur dikti tion al la sekretario. |
| Крылья ласточки фыркнули над самой головой игемона, птица метнулась к чаше фонтана и вылетела на волю. | La flugiloj de la hirundo susuris tuj super la kapo de la hegemono, la birdo ĵetis sin flanken, al la kaliko de la fontano kaj forflugis eksteren. |
| Прокуратор поднял глаза на арестанта и увидел, что возле того столбом загорелась пыль. | La prokuratoro levis la rigardon sur la arestiton kaj vidis apud tiu brulantan polvofoston. |
| — Все о нем? | — Ĉu estas io plua pri li? |
| — Спросил Пилат у секретаря. | — demandis Pilato la sekretarion. |
| — Нет, к сожалению, — неожиданно ответил секретарь и подал Пилату другой кусок пергамента. | — Bedaŭrinde jes, — kontraŭ lia atendo respondis tiu kaj donis al Pilato alian pergamenon. |
| — Что еще там? | — Kio do? |
| — Спросил Пилат и нахмурился. | — Pilato kuntiris la brovojn. |
| Прочитав поданное, он еще более изменился в лице. | Lia mieno ŝanĝiĝis eĉ plie post ol li legis la pergamenon. |
| Темная ли кровь прилила к шее и лицу или случилось что-либо другое, но только кожа его утратила желтизну, побурела, а глаза как будто провалились. | Ĉu malhela sango alfluis liajn vizaĝon kaj kolon, ĉu okazis io alia, sed lia haŭto perdis la flavon, iĝis bruna kaj liaj okuloj ŝajnis sinki en la kapo. |
| Опять-таки виновата была, вероятно, кровь, прилившая к вискам и застучавшая в них, только у прокуратора что-то случилось со зрением. | Verŝajne pro la sama sango, kiu alfluis la tempiojn kaj komencis tie batadi, konfuziĝis lia vidado. |
| Так, померещилось ему, что голова арестанта уплыла куда-то, а вместо нее появилась другая. | Jen — ŝajnis al li, ke la kapo de la arestito ien forŝvebis kaj anstataŭ ĝi aperis alia. |
| На этой плешивой голове сидел редкозубый золотой венец; на лбу была круглая язва, разъедающая кожу и смазанная мазью; запавший беззубый рот с отвисшей нижней капризною губой. | Sur tiu kalva kapo sidis ora krono kun disaj dentoj; la haŭton de la frunto korodis ulcero, ŝmirita per ungvento; la buŝo estis ensinkinta, sendenta, kun kaprica, pendanta malsupra lipo. |
| Пилату показалось, что исчезли розовые колонны балкона и кровли Ершалаима вдали, внизу за садом, и все утонуло вокруг в густейшей зелени капрейских садов. | Plu, ŝajnis al Pilato, ke la rozkoloraj kolonoj ĉirkaŭ li kaj la Jerŝalaimaj tegmentoj tie for, malsupre, trans la ĝardeno, malaperis, ke ĉio perdiĝis en la densega verdo de la Kapreaj ĝardenoj. |
| И со слухом совершилось что-то странное-как будто вдали проиграли негромко и грозно трубы и очень явственно послышался носовой голос, надменно тянущий слова: «Закон об оскорблении величества...» | Ankaŭ pri lia aŭdo okazis io stranga: ŝajnis, ke ie malproksime trumpetoj eksonis nelaŭte kaj minace, kaj tre klare li aŭdis nazan voĉon orgojle tiri la vortojn: «La leĝo pri majest’atenco ...». |
| Мысли понеслись короткие, бессвязные и необыкновенные: «Погиб!», Потом: «Погибли!..» И какая-то совсем нелепая среди них о каком-то долженствующем непременно быть — и с кем?! | Rapide ekruliĝis pensoj — mallongaj, senordaj, nekutimaj: «Perdita!»; poste: «Perditaj!..» Kaj tute absurda ideo pri ia nepre venonta (al kiu?!) senmorteco — |
| — Бессмертии, причем бессмертие почему-то вызывало нестерпимую тоску. | kaj tiu senmorteco ial naskis neelteneblan angoron. |
| Пилат напрягся, изгнал видение, вернулся взором на балкон, и опять перед ним оказались глаза арестанта. | Pilato sin streĉis, forpelis la vizion, revenigis la rigardon en la portikon. Antaŭ li denove estis la okuloj de la arestito. |
| — Слушай, Га-Ноцри, — заговорил прокуратор, глядя на Иешуа как-то странно: | — Aŭskultu, Ha-Nocri, — ekparolis la prokuratoro iel strange rigardante al Jeŝua: |
| лицо прокуратора было грозно, но глаза тревожны, — ты когда-либо говорил что-нибудь о великом кесаре? | lia mieno estis severa, sed en la okuloj videblis maltrankvilo, — ĉu iam ci diris ion ajn pri la granda Cezaro? |
| Отвечай! | Respondu! |
| Говорил?.. Или... Не... Говорил? | Ĉu ci ion diris? Aŭ ... ne ... diris? |
| — Пилат протянул слово «не» несколько больше, чем это полагается на суде, | — La vorton ne Pilato tiris iom pli longe ol konvenas ĉe juĝo. |
| и послал Иешуа в своем взгляде какую-то мысль, которую как бы хотел внушить арестанту. | Per la rigardo li sendis al la arestito ian penson, kiun li volis kvazaŭ sugestii al tiu. |
| — Правду говорить легко и приятно, — заметил арестант. | — Diri la veron estas facile kaj agrable, — rimarkis Jeŝua. |
| — Мне не нужно знать, — придушенным, злым голосом отозвался Пилат, — приятно или неприятно тебе говорит правду. | — Mi ne bezonas scii, — reagis Pilato per sufokata kolera voĉo, — ĉu estas al ci agrabla diri la veron. |
| Но тебе придется ее говорить. | Tutegale ci ĝin diros. |
| Но, говоря, взвешивай каждое слово, если не хочешь не только неизбежной, но и мучительной смерти. | Tamen dirante ĝin, pesu ĉiun vorton se ci volas eviti morton ne nur certan sed ankaŭ turmentan. |
| Никто не знает, что случилось с прокуратором Иудеи, но он позволил себе поднять руку, как бы заслоняясь от солнечного луча, и за этой рукой, как за щитом, послать арестанту какой-то намекающий взор. | Ne estas sciate, kio okazis al la prokuratoro de Judujo, sed li permesis al si levi la manon, kvazaŭ por ŝirmi sin kontraŭ la sunradio, kaj de malantaŭ la mano, kiel de malantaŭ ŝildo, sendi al la arestito ian subinstigan rigardon. |
| — Итак, — говорил он, — отвечай, знаешь ли ты некоего Иуду из Кириафа, и что именно ты говорил ему, если говорил, о кесаре? | — Do, — li parolis plu, — respondu, ĉu ci konas iun Jehudon el Kirjat kaj kion ci diris al li, se ci tamen diris, pri Cezaro? |
| — Дело было так, — охотно начал рассказывать арестант, — позавчера вечером я познакомился возле храма с одним молодым человеком, который назвал себя Иудой из города Кириафа. | — Tio okazis jene, — volonte komencis rakonti la arestito, — antaŭhieraŭ vespere, ĉe la Templo, mi konatiĝis kun junulo kiu nomis sin Jehudo el la urbo Kirjat. |
| Он пригласил меня к себе в дом в нижнем городе и угостил... | Li invitis min en sian domon en la Malsupra Urbo kaj regalis min ... |
| — Добрый человек? | — Bona homo, ĉu? |
| — Спросил Пилат, и дьявольский огонь сверкнул в его глазах. | — demandis Pilato kaj diableska fajrero ekbrilis en liaj okuloj. |
| — Очень добрый и любознательный человек, — подтвердил арестант, — он высказал величайший интерес к моим мыслям, принял меня весьма радушно... | — Tre bona kaj sciama homo, — jesis la arestito, — li montris plej grandan interesiĝon pri miaj ideoj kaj tre varme min akceptis ... |
| — Светильники зажег... — Сквозь зубы в тон арестанту проговорил Пилат, и глаза его при этом мерцали. | — ... ekbruligis la lampojn, — je la sama tono, kiel la arestito, tradente diris Pilato. Liaj okuloj flagretis. |
| — Да, — немного удивившись осведомленности прокуратора, продолжал Иешуа, — попросил меня высказать свой взгляд на государственную власть. | — Jes, — respondis Jeŝua, iom surpizite ke la prokuratoro tion scias, kaj daŭrigis: — Li petis min eldiri mian opinion pri la ŝtatregado. |
| Его этот вопрос чрезвычайно интересовал. | Tiu demando lin ege interesis. |
| — И что же ты сказал? — Спросил Пилат, — или ты ответишь, что ты забыл, что говорил? | — Do, kion ci diris? — demandis Pilato. — Ci respondos al mi, ke ci ĝin forgesis, ĉu? |
| — Но в тоне Пилата была уже безнадежность. | — sed lia voĉo jam estis senespera. |
| — В числе прочего я говорил, — рассказывал арестант, — что всякая власть является насилием над людьми и что настанет время, когда не будет власти ни кесарей, ни какой-либо иной власти. | — Mi diris, ekzemple, — rakontis la arestito, — ke ĉia regado estas perforto kontraŭ la homoj kaj ke venos tempo kiam ne plu estos la regado de la Cezaroj nek ia alia regado. |
| Человек перейдет в царство истины и справедливости, где вообще не будет надобна никакая власть. | La homo eniros la regnon de la vero kaj justo, kie nenia regado estos bezonata. |
| — Далее! | — Poste! |
| — Далее ничего не было, — сказал арестант, — тут вбежали люди, стали меня вязать и повели в тюрьму. | — Poste estis nenio, ĉar tiam homoj enkuris, min ligis kaj kondukis en la malliberejon. |
| Секретарь, стараясь не проронить ни слова, быстро чертил на пергаменте слова. | La sekretario rapide protokolis klopodante ne eligi eĉ unu vorton. |
| — На свете не было, нет и не будет никогда более великой и прекрасной для людей власти, чем власть императора Тиверия! | — En la mondo neniam estis nek estas nek estos regado pli granda aŭ pli bona por la homoj ol la regado de Tiberio Cezaro, |
| — Сорванный и больной голос Пилата разросся. | — la streĉovundita kaj malsanula voĉo de Pilato ŝvelis, |
| Прокуратор с ненавистью почему-то глядел на секретаря и конвой. | ial li furioze rigardis la sekretarion kaj la eskorton, |
| — И не тебе, безумный преступник, рассуждать о ней! | — kaj ne decas ke ci, malsaĝa krimulaĉo, juĝu pri tio. |
| — Тут Пилат вскричал: — вывести конвой с балкона! | — Ĉi tiam la hegemono kriegis: — La eskorton for de la balkono! |
| — И, повернувшись к секретарю, добавил: — оставьте меня с преступником наедине, здесь государственное дело. | — Sin turninte al la sekretario li aldonis: — Lasu min sola kun la krimulo, temas pri ŝtata afero! |
| Конвой поднял копья и, мерно стуча подкованными калигами, вышел с балкона в сад, а за конвоем вышел и секретарь. | La eskorto levis la lancojn kaj ritme klakante per la ferizitaj kaligoj eliris en la ĝardenon sekvate de la sekretario. |
| Молчание на балконе некоторое время нарушала только песня воды в фонтане. | Dum kelka tempo la silenton sur la balkono plenigis nur la kanto de la akvo en la fontano. |
| Пилат видел, как вздувалась над трубочкой водяная тарелка, как отламывались ее края, как падали струйками. | Pilato rigardis la akvon formi super la ŝprucilo ŝvelantan flu’teleron, ties randojn forrompiĝi kaj strie disfali. |
| Первым заговорил арестант: | Unua ekparolis la arestito. |
| — Я вижу, что совершается какая-то беда из-за того, что я говорил с этим юношей из Кириафа. | — Mi vidas, ke okazis misaĵo pro mia interparolo kun tiu junulo el Kirjat. |
| У меня, игемон, есть предчувствие, что с ним случится несчастье, и мне его очень жаль. | Mi antaŭsentas, hegemono, ke lin trafos malfeliĉo kaj mi lin tre kompatas. |
| — Я думаю, — странно усмехнувшись, ответил прокуратор, — что есть еще кое-кто на свете, кого тебе следовало бы пожалеть более, чем Иуду из Кириафа, и кому придется гораздо хуже, чем Иуде! | — Ŝajnas al mi, — kun stranga rideto respondis la prokuratoro, — ke estas en la mondo iu alia, pli inda je cia kompato ol Jehudo el Kirjat kaj suferonta multe pli ol Jehudo. |
| Итак, Марк Крысобой, холодный и убежденный палач, люди, которые, как я вижу, — прокуратор указал на изуродованное лицо Иешуа, — тебя били за твои проповеди, | Do, Marko Ratobuĉulo, la flegma kaj senhezita torturisto, la homoj kiuj, kiel mi vidas, cin batis pro ciaj predikoj — la prokuratoro almontris la misforman vizaĝon de Jeŝua, |
| разбойники Дисмас и Гестас, убившие со своими присными четырех солдат, и, наконец, грязный предатель Иуда — все они добрые люди? | — la krimuloj Dismas kaj Gestas, murdintaj kun siaj kunuloj kvar soldatojn, kaj fine la fi-perfidulo Jehudo — ĉu ili ĉiuj estas bonaj homoj? |
| — Да, — ответил арестант. | — Jes, — respondis la arestito. |
| — И настанет царство истины? | — Kaj venos la regno de la vero, ĉu? |
| — Настанет, игемон, — убежденно ответил Иешуа. | — Ĝi venos, hegemono, — fide respondis Jeŝua. |
| — Оно никогда не настанет! — Вдруг закричал Пилат таким страшным голосом, что Иешуа отшатнулся. | — Neniam ĝi venos, — ekkriis Pilato per voĉo tiom terura ke Jeŝua ŝanceliĝis malantaŭen. |
| Так много лет тому назад в долине дев кричал Пилат своим всадникам слова: «Руби их! | Tiel li estis krianta antaŭ multaj jaroj al siaj kavalerianoj en la Valo de la Junulinoj: «Batu ilin! |
| Руби их! | Batu! |
| Великан Крысобой попался!» Он еще повысил сорванный командами голос, выкликая слова так, чтобы их слышали в саду: — преступник! | La ega Ratobuĉulo kaptitas!» Li ankoraŭ pli laŭtigis sian rompitan pro la komandado voĉon por ke en la ĝardeno oni aŭdu la vorton: — Krimulo! |
| Преступник! Преступник! | Krimulo! Krimulo! |
| А затем, понизив голос, он спросил: — Иешуа Га-Ноцри, веришь ли ты в каких-нибудь богов? | Poste li demandis pli trankvile: — Jeŝua Ha-Nocri, ĉu ci kredas je dioj? |
| — Бог один, — ответил Иешуа, — в него я верю. | — Estas nur unu Dio, — respondis Jeŝua, — je li mi kredas. |
| — Так помолись ему! Покрепче помолись! | — Do preĝu al li, forte preĝu! |
| Впрочем, — тут голос Пилата сел, — это не поможет. | Cetere ... — la voĉo de Pilato resinkis, — tio estas senutila. |
| Жены нет? | Ĉu ci havas edzinon? |
| — Почему-то тоскливо спросил Пилат, не понимая, что с ним происходит. | — ial malĝoje li demandis, ne komprenante kio al li okazas. |
| — Нет, я один. | — Ne, mi estas sola. |
| — Ненавистный город, — вдруг почему-то пробормотал прокуратор | — La abomeninda urbo, — subite murmuris la prokuratoro. |
| и передернул плечами, как будто озяб, а руки потер, как бы обмывая их, | Li movis la ŝultrojn, kvazaŭ pro malvarmo, kaj frotis la manojn, kvazaŭ lavante ilin. |
| — если бы тебя зарезали перед твоим свиданием с Иудою из Кириафа, право, это было бы лучше. | — Se ci estus murdita antaŭ cia renkonto kun Jehudo el Kirjat, tio certe estus multe pli bona. |
| — А ты бы меня отпустил, игемон, — неожиданно попросил арестант, и голос его стал тревожен, — я вижу, что меня хотят убить. | — Ci prefere lasu min for, hegemono, — neatendite petis Jeŝua kaj lia voĉo iĝis maltrankvila, — mi vidas ke oni volas mortigi min. |
| Лицо Пилата исказилось судорогой, он обратил к Иешуа воспаленные, в красных жилках белки глаз и сказал: | Spasmo tordis la vizaĝon de Pilato, li turnis al Jeŝua la inflamajn okulglobojn kun ilia ruĝiĝinta vejnaro kaj diris: |
| — Ты полагаешь, несчастный, что римский прокуратор отпустит человека, говорившего то, что говорил ты? | — Ĉu ci, malfeliĉulo, imagas ke Romia prokuratoro liberigos homon dirintan tion, kion ci diris? |
| О, боги, боги! | Ho dioj! |
| Или ты думаешь, что я готов занять твое место? | Ĉu ci pensas, ke mi pretas okupi cian lokon? |
| Я твоих мыслей не разделяю! | Ciajn opiniojn mi malaprobas! |
| И слушай меня: если с этой минуты ты произнесешь хотя бы одно слово, заговоришь с кем-нибудь, берегись меня! | Kaj atentu: se post ĉi tiu momento ci diros eĉ unu vorton, se ci ekparolos kun iu ajn, tiam kontraŭ mi cin gardu! |
| Повторяю тебе: берегись. | Mi ripetas: cin gardu! |
| — Игемон... | — Hegemono ... |
| — Молчать! | — Silentu! |
| — Вскричал Пилат и бешеным взором проводил ласточку, опять впорхнувшую на балкон, | — kriis Pilato kaj lia furioza rigardo sekvis la hirundon, refoje flirtintan tra la kolonaron. |
| — ко мне! — Крикнул Пилат. | — Al mi! — li vokis. |
| И когда секретарь и конвой вернулись на свои места, Пилат объявил, что утверждает смертный приговор, вынесенный в собрании малого синедриона преступнику Иешуа Га-Ноцри, и секретарь записал сказанное Пилатом. | Kiam la sekretario kaj la eskorto reokupis siajn lokojn, Pilato deklaris ke li konfirmas la mortoverdikton de la Malgranda Sinedrio pri la krimulo Ha-Nocri kaj la sekretario protokolis tion. |
| Через минуту перед прокуратором стоял марк Крысобой. | Post unu minuto antaŭ la prokuratoro staris Marko Ratobuĉulo. |
| Ему прокуратор приказал сдать преступника начальнику тайной службы и при этом передать ему распоряжение прокуратора о том, | La prokuratoro ordonis al li konduki la krimulon al la estro de la sekreta servo kaj konigi al tiu la instrukcion de la prokuratoro, |
| чтобы Иешуа Га-Ноцри был отделен от других осужденных, а также о том, чтобы команде тайной службы было под страхом тяжкой кары запрещено о чем бы то ни было разговаривать с Иешуа или отвечать на какие-либо его вопросы. | ke Jeŝua Ha-Nocri estu gardata aparte disde la ceteraj kondamnitoj kaj ke al la personaro de la sekreta servo je la minaco de severa puno estu malpermesite interparoli kun Jeŝua Ha-Nocri pri io ajn aŭ respondi liajn demandojn. |
| По знаку марка вокруг Иешуа сомкнулся конвой и вывел его с балкона. | Obeante la geston de Marko la eskorto ĉirkaŭis Jeŝuan kaj lin forkondukis de la balkono. |
| Затем перед прокуратором предстал стройный, светлобородый красавец со сверкающими на груди львиными мордами, с орлиными перьями на гребне шлема, с золотыми бляшками на портупее меча, | Poste antaŭ la prokuratoro aperis blondbarba belulo kun aglaj plumoj en la kaskokresto. Sur lia brusto brilis oraj leonkapoj, oraj platetoj garnis lian glavrimenon. |
| в зашнурованной до колен обуви на тройной подошве, в наброшенном на левое плечо багряном плаще. | Liaj triplandumaj botoj estis ŝnuritaj ĝis la genuo, purpura mantelo pendis de lia maldekstra ŝultro. |
| Это был командующий легионом легат. | Li estis legato, la legiestro. |
| Его прокуратор спросил о том, где сейчас находится себастийская когорта. | La prokuratoro lin demandis, kie nun troviĝas la Sebastea kohorto. |
| Легат сообщил, что себастийцы держат оцепление на площади перед гипподромом, где будет объявлен народу приговор над преступниками. | La legiestro raportis, ke la sebasteanoj estas postenigitaj ĉirkaŭ la placo ĉe la hipodromo, kie estas anoncota la verdikto pri la krimuloj. |
| Тогда прокуратор распорядился, чтобы легат выделил из римской когорты две кентурии. | Pilato ordonis al la legiestro pretigi du centuriojn el la Italia kohorto. |
| Одна из них, под командою Крысобоя, должна будет конвоировать преступников, повозки с приспособлениями для казни и палачей при отправлении на Лысую гору, а при прибытии на нее войти в верхнее оцепление. | La unu, komandate de Ratobuĉulo, devos eskorti la krimulojn, la ĉarojn kun la ekzekutilaro kaj la ekzekutistojn ĝis la Kalva Monto kaj tie aliĝi la supran kordonon. |
| Другая же должна быть сейчас же отправлена на Лысую гору и начинать оцепление немедленно. | La alia devos marŝi rekte al la Kalva Monto kaj komenci la posteniĝon. |
| Для этой же цели, то есть для охраны горы, прокуратор попросил легата отправить вспомогательный кавалерийский полк — сирийскую алу. | Pro la sama celo, tio estas por sekurigi la monteton, la prokuratoro petis la legiestron sendi kune la helpan skadron, la Sirian alaon. |
| Когда легат покинул балкон, прокуратор приказал секретарю пригласить президента синедриона, двух членов его и начальника храмовой стражи Ершалаима во дворец, | Kiam la legiestro estis elirinta, la prokuratoro ordonis al la sekretario inviti la prezidanton de la Sinedrio, ĝiajn du membrojn kaj la estron de la Templa gardo. |
| но при этом добавил, что просит устроить так, чтобы до совещания со всеми этими людьми он мог говорить с президентом раньше и наедине. | Krome, li petis la sekretarion aranĝi la inviton tiel ke li, la prokuratoro, povu interparoli kun la prezidanto antaŭ la kunveno kaj sola. |
| Приказания прокуратора были исполнены быстро и точно, | La ordonoj de Pilato estis plenumitaj rapide kaj ĝuste. |
| и солнце, с какой-то необыкновенною яростью сжигавшее в эти дни Ершалаим, не успело еще приблизиться к своей наивысшей точке, | La suno, kiu dum la lastaj tagoj iel aparte furioze ardigadis Jerŝalaimon, ankoraŭ malproksimis de sia plej alta punkto, |
| когда на верхней террасе сада у двух мраморных белых львов, стороживших лестницу, встретились прокуратор и исполняющий обязанности президента синедриона первосвященник иудейский Иосиф Каифа. | kiam sur la supra ĝardenteraso, ĉe la du blankaj marmoraj leonoj gardantaj la ŝtuparon, renkontiĝis la prokuratoro kaj Josef Kajafo, la Juduja ĉefpastro prezidanta la Sinedrion. |
| В саду было тихо. | En la ĝardeno estis kviete. |
| Но, выйдя из-под колоннады на заливаемую солнцем верхнюю площадь сада с пальмами на чудовищных слоновых ногах, | Sed kiam la prokuratoro eliris el la portiko sur la ĝardenterason inundatan de la suna lumo, la terason kie staris hide elefantokruraj palmoj |
| площадь, с которой перед прокуратором развернулся весь ненавистный ему Ершалаим с висячими мостами, крепостями и — самое главное — с не поддающейся никакому описанию глыбой мрамора с золотою драконовой чешуею вместо крыши — храмом Ершалаимским, | kaj de kie al lia rigardo prezentiĝis la tuta de li abomenata urbo Jerŝalaim, ĝiaj pendaj pontoj, ĝiaj fortikaĵoj kaj precipe la monstra marmorbloko kun ora drakoskvamo anstataŭ tegmento, la Templo de Jerŝalaim, |
| — острым слухом уловил прокуратор далеко и внизу, там, где каменная стена отделяла нижние террасы дворцового сада от городской площади, низкое ворчание, над которым взмывали по временам слабенькие, тонкие не то стоны, не то крики. | — tiam lia akra aŭdo perceptis venantan de sube, kie muro disigis la malsupran palacan ĝardenterason disde la urba placo, obtuzan murmuron, el kiu fojfoje forflugadis sonoj malfortaj kaj akutaj, kiel ĝemoj aŭ krioj. |
| Прокуратор понял, что там на площади уже собралась несметная толпа взволнованных последними беспорядками жителей Ершалаима, что эта толпа в нетерпении ожидает вынесения приговора и что в ней кричат беспокойные продавцы воды. | Pilato komprenis, ke tie sur la placo jam amasiĝis nenombreblaj Jerŝalaimanoj, incititaj de la ĵusa tumulto, ke la amaso malpacience atendas la verdikton kaj ke krias la senlacaj akvovendistoj. |
| Прокуратор начал с того, что пригласил первосвященника на балкон, с тем чтобы укрыться от безжалостного зноя, но Каифа вежливо извинился и объяснил, что сделать этого не может. | La prokuratoro komencis per tio ke li invitis la ĉefpastron en la portikon, for de la senkompata ardo, sed Kajafo ĝentile petis pardonon kaj klarigis, ke antaŭfeste li ne rajtas fari tion. |
| Пилат накинул капюшон на свою чуть лысеющую голову и начал разговор. | Pilato levis la kapuĉon sur sian apenaŭ kalviĝantan kapon kaj komencis la interparolon. |
| Разговор этот шел по-гречески. | La interparolo estis en la greka. |
| Пилат сказал, что он разобрал дело Иешуа Га-Ноцри и утвердил смертный приговор. | Pilato diris, ke li ekzamenis la aferon pri Jeŝua Ha-Nocri kaj konfirmis la mortoverdikton. |
| Таким образом, к смертной казни, которая должна совершиться сегодня, приговорены трое разбойников: Дисмас, Гестас, Вар-равван и, кроме того, этот Иешуа Га-Ноцри. | Do, antaŭ la hodiaŭ okazonta ekzekuto mortoverdikton ricevis la tri banditoj — Dismas, Gestas, Bar-rabba — kaj krome tiu Jeŝua Ha-Nocri. |
| первые двое, вздумавшие подбивать народ на бунт против кесаря, взяты с боем римскою властью, числятся за прокуратором, и, следовательно, о них здесь речь идти не будет. | La du unuaj, kiuj aŭdacis eksciti la popolon kontraŭ Cezaro, estas kaptitaj fare de la Romia potenco post armita rezisto, do pri ili oni ne parolu. |
| Последние же, Вар-равван и Га-Ноцри, схвачены местной властью и осуждены синедрионом. | Male, la du lastaj, Bar-rabba kaj Ha-Nocri, estas arestitaj de la juda estraro kaj kondamnitaj de la Sinedrio. |
| Согласно закону, согласно обычаю, одного из этих двух преступников нужно будет отпустить на свободу в честь наступающего сегодня великого праздника пасхи. | Laŭ la leĝo kaj kutimo, unu el la du krimuloj estas liberigenda pro la granda festo de Pasko, komenciĝonta hodiaŭ. |
| Итак, прокуратор желает знать, кого из двух преступников намерен освободить синедрион: Вар-раввана или Га-Ноцри? | Do, la prokuratoro deziras scii, kiun el la du krimuloj intencas liberigi la Sinedrio: ĉu Bar-rabban aŭ Jeŝuan Ha-Nocri? |
| Каифа склонил голову в знак того, что вопрос ему ясен, и ответил: — Синедрион просит отпустить Вар-раввана. | Kajafo klinis la kapon signante ke li komprenis la demandon kaj respondis: — La Sinedrio petas liberigi Bar-rabban. |
| Прокуратор хорошо знал, что именно так ему ответит первосвященник, но задача его заключалась в том, чтобы показать, что такой ответ вызывает его изумление. | Ĝuste tiun respondon atendis Pilato, sed lia tasko estis ŝajnigi sin mirigita. |
| Пилат это и сделал с большим искусством. | Li faris tion majstre. |
| Брови на надменном лице поднялись, прокуратор прямо в глаза поглядел первосвященнику с изумлением. | Sur lia orgojla vizaĝo leviĝis la brovoj kaj li mire rigardis la ĉefpastron rekte en la okulojn. |
| — Признаюсь, этот ответ меня удивил, — мягко заговорил прокуратор, — боюсь, нет ли здесь недоразумения. | — Verdire, tiu respondo min surprizas, — milde diris la prokuratoro, — mi timas ke okazis miskompreno. |
| Пилат объяснился. | Pilato klarigis sian starpunkton. |
| Римская власть ничуть не покушается на права духовной местной власти, первосвященнику это хорошо известно, но в данном случае налицо явная ошибка. И в исправлении этой ошибки римская власть, конечно, заинтересована. | La Romia administracio neniel atencas la rajtojn de la loka religia estraro, la ĉefpastro ja bone scias tion, tamen tiu kazo prezentas evidentan eraron kaj la Romia administracio havas intereson ĝin korekti. |
| В самом деле: преступления Вар-раввана и Га-Ноцри совершенно несравнимы по тяжести. | Nu fakte: la krimoj de Bar-rabba kaj de Ha-Nocri tre diferencas laŭ la gravo. |
| Если второй, явно сумасшедший человек, повинен в произнесении нелепых речей, смущавших народ в Ершалаиме и других некоторых местах, то первый отягощен гораздо значительнее. | Dum la dua, nekontesteble homo mense malsana, kulpas je absurdaj paroladoj en Jerŝalaim kaj aliloke, la kulpo de la unua estas nekompareble pli grava. |
| Мало того, что он позволил себе прямые призывы к мятежу, но он еще убил стража при попытках брать его. | Li ne nur malkaŝe ekscitis ribelon, dum la aresto li ankoraŭ mortigis gardiston. |
| Вар-равван гораздо опаснее, нежели Га-Ноцри. | Bar-rabba estas multe pli danĝera ol Ha-Nocri. |
| В силу всего изложенного прокуратор просит первосвященника пересмотреть решение и оставить на свободе того из двух осужденных, кто менее вреден, а таким, без сомнения, является Га-Ноцри. | Pro la indikitaj rezonoj la prokuratoro petas la ĉefpastron rekonsideri la decidon kaj el la du kondamnitoj liberigi la malpli danĝeran, kaj tiu sendube estas Ha-Nocri. |
| Итак? | Do? |
| Каифа прямо в глаза посмотрел Пилату и сказал тихим, но твердым голосом, что синедрион внимательно ознакомился с делом и вторично сообщает, что намерен освободить Вар-раввана. | Kajafo diris per voĉo nelaŭta sed firma ke la Sinedrio zorge konsideris la aferon kaj ke la duan fojon ĝi sciigas sian intencon liberigi Bar-rabban. |
| — Как? | — Kiel do? |
| Даже после моего ходатайства? Ходатайства того, в лице которого говорит римская власть? | Eĉ post mia rekomendo, rekomendo de tiu, per kies buŝo parolas la Romia regado? |
| Первосвященник, повтори в третий раз. | Ĉefpastro, ripetu je tria fojo! |
| — И в третий раз мы сообщаем, что освобождаем Вар-раввана, — тихо сказал Каифа. | — Je la tria fojo mi ripetas ke ni liberigos Bar-rabban, — nelaŭte diris Kajafo. |
| Все было кончено, и говорить более было не о чем, | Ĉio estis finita, plua insisto estis sensenca. |
| Га-Ноцри уходил навсегда, и страшные, злые боли прокуратора некому излечить; | Ha-Nocri estis malaperonta por ĉiam, neniu kuracos la terurajn, kruelajn dolorojn de la prokuratoro. |
| от них нет средства, кроме смерти. | Kontraŭ ili estas nenia rimedo krom la morto. |
| Но не эта мысль поразила сейчас Пилата. | Sed ne tiu penso nun frapis Pilaton. |
| Все та же непонятная тоска, что уже приходила на балконе, пронизала все его существо. | Lin tutan penetris la sama nekomprenebla angoro, kiu ĵus trafis lin sur la balkono. |
| Он тотчас постарался ее объяснить, и объяснение было странное: показалось смутно прокуратору, что он чего-то не договорил с осужденным, а может быть, чего-то не дослушал. | La prokuratoro serĉis la kialon sed la rezulto estis stranga: ŝajnis al li malklare, ke en la interparolo kun la kondamnito io restis nedirita, aŭ eble, ke li ion ne finaŭskultis. |
| Пилат прогнал эту мысль, и она улетела в одно мгновение, как и прилетела. | Pilato forpelis tiun penson kaj ĝi tuj malaperis, same rapide kiel ĝi venis. |
| Она улетела, а тоска осталась необъясненной, ибо не могла же ее объяснить мелькнувшая как молния и тут же погасшая какая-то короткая другая мысль: «Бессмертие... | Ĝi malaperis kaj la angoro restis neeksplikita, ĉar ne povis ja ĝin klarigi alia, fulme aperinta kaj tuj estingiĝinta, mallonga penso: «Senmorteco... |
| Пришло бессмертие...» Чье бессмертие пришло? | La senmorteco venis...» Kies senmorteco? |
| Этого не понял прокуратор, но мысль об этом загадочном бессмертии заставила его похолодеть на солнцепеке. | Tion la prokuratoro ne komprenis sed la ideo pri tiu enigma senmorteco glaciigis lin malgraŭ la sun’ardo. |
| — Хорошо, — сказал Пилат, — да будет так. | — Nu, — diris Pilato, — estu tiel. |
| Тут он оглянулся, окинул взором видимый ему мир и удивился происшедшей перемене. | Li turnis la kapon, rigardis ĉirkaŭen kaj miris pri la okazinta ŝanĝo. |
| Пропал отягощенный розами куст, пропали кипарисы, окаймляющие верхнюю террасу, и гранатовое дерево, и белая статуя в зелени, да и сама зелень. | Malaperis la florŝarĝita rozujo, malaperis la cipresoj kadrantaj la supran terason, la granat’arbo, la blanka statuo en verdaĵoj kune kun la verdaĵoj. |
| Поплыла вместо этого всего какая-то багровая гуща, в ней закачались водоросли и двинулись куда-то, а вместе с ними двинулся и сам Пилат. | Ĉion anstataŭis ia malhelruĝa ŝlimo, en ĝi ektremis kaj ien ekmoviĝis algoj kaj kun ili moviĝis Pilato mem. |
| Теперь его уносил, удушая и обжигая, самый страшный гнев, гнев бессилия. | Sufoka kaj brula, lin forportis la plej terura kolero, la kolero de la malpovo. |
| — Тесно мне, — вымолвил Пилат, — тесно мне! | — Premon, — eligis Pilato, — premon mi sentas! |
| Он холодною влажною рукою рванул пряжку с ворота плаща, и та упала на песок. | Per malvarma, ŝvita mano li abrupte tiris la fibolon de la kolumo de sia mantelo. La fibolo falis sur la sablon. |
| — Сегодня душно, где-то идет гроза, — отозвался Каифа, не сводя глаз с покрасневшего лица прокуратора и предвидя все муки, которые еще предстоят. | — La vetero estas sufoka, ie pasas fulmotondro, — reagis Kajafo fikse rigardante la ruĝiĝintan vizaĝon de la prokuratoro kaj pensante pri la pluaj, ankoraŭ venontaj turmentoj. |
| «О, какой страшный месяц нисан в этом году!» | «Ho, terura estas ĉi-jare la monato Nisan’!» |
| — Нет, — сказал Пилат, — это не оттого, что душно, а тесно мне стало с тобой, Каифа, | — Ne, — diris Pilato, — ne pro la vetero mi estas premata, sed ĉar tro malvaste iĝis ĉi tie por ni du. |
| — и, сузив глаза, Пилат улыбнулся и добавил: — побереги себя, первосвященник. | — Streĉinte la palpebrojn, Pilato ridetis kaj aldonis: — Gardu cin, ĉefpastro. |
| Темные глаза первосвященника блеснули, и, не хуже, чем ранее прокуратор, он выразил на своем лице удивление. | La malhelaj okuloj de la ĉefpastro ekbrilis kaj li, ne malpli lerte ol antaŭe la prokuratoro, igis sian vizaĝon esprimi miron. |
| — Что слышу я, прокуратор? | — Kion mi aŭdas, prokuratoro? |
| — Гордо и спокойно ответил Каифа, — ты угрожаешь мне после вынесенного приговора, утвержденного тобою самим? | — fiere kaj trankvile respondis Kajafo, — ci minacas al mi post ol ci mem konfirmis nian verdikton? |
| Может ли это быть? | Ĉu tio estas ebla? |
| Мы привыкли к тому, что римский прокуратор выбирает слова, прежде чем что-нибудь сказать. | Kutime Romia prokuratoro elektas vortojn por ion diri. |
| Не услышал бы нас кто-нибудь, игемон? | Se iu aŭdus nin, hegemono ..? |
| Пилат мертвыми глазами посмотрел на первосвященника и, оскалившись, изобразил улыбку. | Pilato rigardis la ĉefpastron per malvivaj okuloj kaj nudigis la dentojn por esprimi rideton. |
| — Что ты, первосвященник! | — Kion ci diras, ĉefpastro! |
| Кто же может услышать нас сейчас здесь? | Kiu povas nun aŭdi nin ĉi tie? |
| Разве я похож на юного бродячего юродивого, которого сегодня казнят? | Ĉu mi similas la junan vagantan malsaĝulon ekzekutotan hodiaŭ? |
| Мальчик ли я, Каифа? | Ĉu mi estus knabo? |
| Знаю, что говорю и где говорю. | Mi scias, kion kaj kie mi diras. |
| Оцеплен сад, оцеплен дворец, так что и мышь не проникнет ни в какую щель! | La ĝardeno estas gardata, egale kiel la palaco, muso ne povus penetri ĉi tien! |
| Да не только мышь, не проникнет даже этот, как его... | Kaj ne nur muso, ne povus eĉ tiu — kiel li estas nomata? |
| Из города Кириафа. | — el la urbo Kirjat. |
| Кстати, ты знаешь такого, первосвященник? | Ĉu ci lin konas, ĉefpastro? |
| Да... Если бы такой проник сюда, он горько пожалел бы себя, в этом ты мне, конечно, поверишь? | Ho, se iu tia penetrus ĉi tien, li amare sin domaĝus, pri tio ci ja ne dubas, ĉu? |
| Так знай же, что не будет тебе, первосвященник, отныне покоя! | Do sciu, ĉefpastro, ke de nun ci ne havos ripozon! |
| Ни тебе, ни народу твоему, — и Пилат указал вдаль направо, туда, где в высоте пылал храм, — это я тебе говорю — Пилат Понтийский, всадник золотое копье! | Nek ci, nek cia popolo, — Pilato montris dekstren kie en la foro flamis la Templo, — tion deklaras mi, Pilato de Ponto, kavaliro de la Ora Lanco! |
| — Знаю, знаю! | — Mi scias, scias! |
| — Бесстрашно ответил чернобородый Каифа, и глаза его сверкнули. | — sentime respondis la nigrabarba Kajafo kaj liaj okuloj ekbrilis. |
| Он вознес руку к небу и продолжал: — знает народ Иудейский, что ты ненавидишь его лютой ненавистью и много мучений ты ему причинишь, но вовсе ты его не погубишь! | Li levis la manon ĉielen kaj daŭrigis: — Scias la juda popolo, ke ci malamegas ĝin per furioza malamo kaj suferigos al ĝi multajn turmentojn, sed tutan ci ĝin ne ekstermos! |
| Защитит его бог! | Dio ĝin defendos! |
| Услышит нас, услышит всемогущий кесарь, укроет нас от губителя Пилата! | Nin aŭdos, aŭdos la potenca Cezaro, li ŝirmos nin kontraŭ la ekstermanto Pilato! |
| — О нет! — Воскликнул Пилат, | — Ho ne! — ekkriis Pilato. |
| и с каждым словом ему становилось все легче и легче: не нужно было больше притворяться. | Nun ĉiu plua vorto lin faciligis: li jam povis forĵeti la maskon, ne plu zorgi pri la vortoj. |
| Не нужно было подбирать слова, — слишком много ты жаловался кесарю на меня, и настал теперь мой час, Каифа! | — Tro multe ci plendis kontraŭ mi al Cezaro, nun estas veninta mia horo, Kajafo! |
| Теперь полетит весть от меня, да не наместнику в Антиохию и не в Рим, а прямо на Капрею, самому императору, весть о том, как вы заведомых мятежников в Ершалаиме прячете от смерти. | Nun sciigon sendos mi, kaj ĝi iros ne al la provincestro en Antioĥion, nek al Romo, sed rekte al Kapreo, al Cezaro mem, la sciigo pri tio, ke notorajn ribelulojn vi kaŝas en Jerŝalaim kontraŭ la mortopuno. |
| И не водою из соломонова пруда, как хотел я для ващей пользы, напою я тогда Ершалаим! | Kaj tiam ne per la akvo el la Salomona lageto malsoifigos mi Jerŝalaimon — kiel mi intencis antaŭe por via bono! |
| Нет, не водою! | Ne per akvo! |
| Вспомни, как мне пришлось из-за вас снимать со стен щиты с вензелями императора, перемещать войска, пришлось, видишь, самому приехать, глядеть, что у вас тут творится! | Rememoru, vi devigis min forigi de la muroj la ŝildojn kun la emblemo de Cezaro, transloki trupojn, finfine mi mem devis veni ĉi tien kaj min okupi pri viaj misaĵoj. |
| Вспомни мое слово, первосвященник. | Memoru mian parolon, ĉefpastro. |
| Увидишь ты не одну когорту в Ершалаиме, нет! | Ci vidos en Jerŝalaim ne unu kohorton, ho ne! |
| Придет под стены города полностью легион фульмината, подойдет арабская конница, тогда услышишь ты горький плач и стенания. | Venos ĉe la urbomurojn la tuta legio Fulminata, venos la araba kavalerio, tiam ci aŭdos amarajn plorojn kaj ve-kriojn! |
| Вспомнишь ты тогда спасенного Вар-раввана и пожалеешь, что послал на смерть философа с его мирною проповедью! | Tiam rememoros ci la savitan Bar-rabban kaj bedaŭros, ke ci ekzekutigis la filozofon kun lia paca prediko! |
| Лицо первосвященника покрылось пятнами, глаза горели. | Sur la vizaĝo de la ĉefpastro aperis makuloj, lia rigardo brulegis. |
| Он, подобно прокуратору, улыбнулся, скалясь, и ответил: — Веришь ли ты, прокуратор, сам тому, что сейчас говоришь? | Kiel la prokuratoro, li akradente ridetis kaj respondis: — Ci mem, prokuratoro, ĉu ci kredas kion ci diras? |
| Нет, не веришь! | Ne, ci ĝin ne kredas! |
| Не мир, не мир принес нам обольститель народа в Ершалаим, и ты, всадник, это прекрасно понимаешь. | Ne pacon, ho, ne pacon portis al ni en Jerŝalaimon la forlogisto de la popolo kaj ci, kavaliro, bonege tion komprenas. |
| Ты хотел его выпустить затем, чтобы он смутил народ, над верою надругался и подвел народ под римские мечи! | Ci volus liberigi lin por ke li profanu la religion, agitu la popolon kaj konduku ĝin sub la Romiajn glavojn! |
| Но я, первосвященник Иудейский, покуда жив, не дам на поругание веру и защищу народ! | Sed dum vivas mi, la ĉefpastro de la judoj, la religio restos neprofanita kaj la popolo estos defendata. |
| Ты слышишь, Пилат? | Ĉu ci aŭdas, Pilato? |
| — И тут Каифа грозно поднял руку: — прислушайся, прокуратор! | — ĉi tiam Kajafo impone levis la manon: — Aŭskultu tion, prokuratoro! |
| Каифа смолк, и прокуратор услыхал опять как бы шум моря, подкатывающего к самым стенам сада ирода великого. | Kajafo eksilentis kaj denove Pilato aŭdis la bruon — kvazaŭ la maro torentis sub la murojn de la ĝardeno de Herodo la Granda. |
| Этот шум поднимался снизу к ногам и в лицо прокуратору. | De malsupre la bruo estis leviĝanta al la piedoj de la prokuratoro kaj trafis lin vizaĝen. |
| А за спиной у него, там, за крыльями дворца, слышались тревожные трубные сигналы, тяжкий хруст сотен ног, железное бряцание, | Samtempe de malantaŭ, de trans la aloj de la palaco, venis ekscitaj trumpetsignaloj, peza kraketo de centpieda marŝo, fera tintado; |
| — тут прокуратор понял, что римская пехота уже выходит, согласно его приказу, стремясь на страшный для бунтовщиков и разбойников предсмертный парад. | la prokuratoro komprenis, ke la Romia infanterio jam eliras sin direktante al la mortparado terura por la ribeluloj kaj krimuloj. |
| — Ты слышишь, прокуратор? | — Ĉu ci aŭdas, prokuratoro? |
| — Тихо повторил первосвященник, | — mallaŭte ripetis la ĉefpastro. |
| — неужели ты скажешь мне, что все это, — тут первосвященник поднял обе руки, и темный капюшон свалился с головы Каифы, — вызвал жалкий разбойник Вар-равван? | — Ci ja ne diros, ke ĉion ĉi, — Kajafo levis ambaŭ brakojn kaj la malhela kapuĉo forglitis de lia kapo, — kaŭzis la mizera krimulo Bar-rabba? |
| Прокуратор тыльной стороной кисти руки вытер мокрый, холодный лоб, поглядел на землю, потом, прищурившись, в небо, увидел, что раскаленный шар почти над самой его головою, а тень Каифы совсем съежилась у львиного хвоста, | Per la mandorso la prokuratoro viŝis de la frunto la malvarman ŝviton, rigardis teren, poste, levinte la duonfermitajn okulojn al la ĉielo, li rimarkis, ke la arda globo pendas preskaŭ super lia kapo, ke la ombro de Kajafo kuntiriĝis ĝis la leona vosto. |
| и сказал тихо и равнодушно: — Дело идет к полудню. | Li diris nelaŭte kaj indiferente: — Baldaŭ estos tagmezo. |
| Мы увлеклись беседою, а между тем надо продолжать. | La interesa konversacio forturnis nian atenton, nun ni revenu al la afero. |
| В изысканных выражениях извинившись перед первосвященником, он попросил его присесть на скамью в тени магнолии и обождать, пока он вызовет остальных лиц, нужных для последнего краткого совещания, и отдаст еще одно распоряжение, связанное с казнью. | En elegantaj esprimoj li pardonpetis la ĉefpastron kaj invitis Kajafon sidiĝi sur la benkon en la ombro de magnoliarbo kaj atendi ĝis li venigos la ceterajn partoprenontojn de la lasta mallonga interkonsilado — kaj faros ankoraŭ unu ordonon koncerne la ekzekuton. |
| Каифа вежливо поклонился, приложив руку к сердцу, и остался в саду, а Пилат вернулся на балкон. | La ĉefpastro ĝentile sin klinis tenante la manon sur la koro kaj restis en la ĝardeno, dum Pilato revenis sur la balkonon. |
| Там ожидавшему его секретарю он велел пригласить в сад легата легиона, трибуна когорты, а так же двух членов синедриона и начальника храмовой стражи, ожидавших вызова на следующей нижней террасе сада в круглой беседке с фонтаном. | Tie li ordonis al la sekretario konduki en la ĝardenon la legiestron, la tribunuson de la kohorto, la du sinedirianojn kaj la estron de la Templa gardo, kiuj estis atendantaj en la ronda pavilono kun fontano, sur la sekva pli malsupra teraso. |
| К этому Пилат добавил, что он тотчас выйдет и сам, и удалился внутрь дворца. | La prokuratoro aldonis, ke li mem tuj venos, kaj eniris la palacon. |
| Пока секретарь собирал совещание, прокуратор в затененной от солнца темными шторами комнате имел свидание с каким-то человеком, лицо которого было наполовину прикрыто капюшоном, хотя в комнате лучи солнца и не могли его беспокоить. | Dum la sekretario plenumis la ordonon, en ĉambro ŝirmita kontraŭ la suno per malhelaj kurtenoj Pilato rendevuis kun homo kies vizaĝon je duono kovris kapuĉo, kvankam tie la sunradioj ne povis lin ĝeni. |
| Свидание это было чрезвычайно кратко. | La rendevuo estis tre mallonga. |
| Прокуратор тихо сказал человеку несколько слов, после чего тот удалился, а Пилат через колоннаду прошел в сад. | La prokuratoro mallaŭte diris al la homo kelkajn vortojn, tiu foriris kaj Pilato tra la portiko revenis en la ĝardenon. |
| Там в присутствии всех, кого он желал видеть, прокуратор торжественно и сухо подтвердил, что он утверждает смертный приговор Иешуа Га-Ноцри, и официально осведомился у членов синедриона о том, кого из преступников угодно оставить в живых. | Tie en la ĉeesto de ĉiuj invititoj la prokuratoro seke deklaris ke li konfirmis la mortoverdikton pri Jeŝua Ha-Nocri, kaj oficiale demandis la sinedirianojn, al kiu el la krimuloj ili volas lasi la vivon. |
| Получив ответ, что это — Вар-равван, прокуратор сказал: — Очень хорошо, | Post la respondo, ke tiu estas Bar-rabba, la prokuratoro diris: — Tre bone. |
| — и велел секретарю тут же занести это в протокол, сжал в руке поднятую секретарем с песка пряжку и торжественно сказал: — пора! | — Li ordonis al la sekretario tuj protokoli la decidon, premis en la mano la fibolon, kiun la sekretario estis levinta de la sablo, kaj diris solene: — La tempo venis! |
| Тут все присутствующие тронулись вниз по широкой мраморной лестнице меж стен роз, источавших одуряющий аромат, спускаясь все ниже и ниже к дворцовой стене, к воротам, выходящим на большую, гладко вымощенную площадь, в конце которой виднелись колонны и статуи Ершалаимского ристалища. | Ĉiuj ĉeestantoj direktis sin laŭ la larĝa marmora ŝtuparo inter la ebriige aromaj rozheĝoj, pli kaj pli malsupren, al la palaca muro, al la pordego kondukanta al granda, glatpavima placo kies kontraŭan limon formis la kolonoj kaj statuoj de la Jerŝalaima hipodromo. |
| Лишь только группа, выйдя из сада на площадь, поднялась на обширный царящий над площадью каменный помост, | Elirinte el la ĝardeno la grupo surpaŝis larĝan masonitan podion kiu dominis la placon. |
| Пилат, оглядываясь сквозь прищуренные веки, разобрался в обстановке. | Tie Pilato tra la duonfermitaj palpebroj ĵetis rigardon ĉirkaŭen kaj tuj kaptis la situacion. |
| То пространство, которое он только что прошел, то есть пространство от дворцовой стены до помоста, было пусто, но зато впереди себя Пилат площади уже не увидел — ее съела толпа. | La spaco kiun li ĵus trairis, tiu inter la palaca muro kaj la podio, estis senhoma; sed antaŭ si la placon Pilato ne vidis: ĝin formanĝis la amaso. |
| Она залила бы и самый помост, и то очищенное пространство, если бы тройной ряд себастийских солдат по левую руку Пилата и солдат итурейской вспомогательной когорты по правую — не держал ее. | La homoj estus inundintaj ankaŭ la podion kaj la malplenan spacon sed tion malhelpis tri vicoj de soldatoj — la sebasteanoj maldekstre de Pilato kaj la Iturea helpa kohorto dekstre. |
| Итак, Пилат поднялся на помост, сжимая машинально в кулаке ненужную пряжку и щурясь. | Do, Pilato suriris la podion premante en la mano la senutilan fibolon kaj duonferminte la okulojn. |
| Щурился прокуратор не оттого, что солнце жгло ему глаза, нет! | Li duonfermis la okulojn ne pro la suna brilo, ho ne! |
| Он не хотел почему-то видеть группу осужденных, которых, как он это прекрасно знал, сейчас вслед за ним возводят на помост. | Ial li malvolis vidi la kondamnitojn kiujn li precize sciis esti kondukataj post li sur la podion. |
| Лишь только белый плащ с багряной подбивкой возник в высоте на каменном утесе над краем человеческого моря, | Apenaŭ la blanka mantelo kun purpura subŝtofo aperis en la alto sur la roko super la rando de la homa maro |
| незрячему Пилату в уши ударила звуковая волна: «Га-а-а...» | — tuj la orelojn de la nevidanta hegemono frapis son’ondo: «Haaa...». |
| Она началась негромко, зародившись где-то вдали у гипподрома, потом стала громоподобной и, продержавшись несколько секунд, начала спадать. | Unue nelaŭta, naskiĝinte ie malproksime, ĉe la hipodromo, ĝi kreskis kaj dum kelkaj momentoj restis tondra, poste komencis malleviĝi. |
| «Увидели меня», — подумал прокуратор. | «Ili ekvidis min» — pensis la prokuratoro. |
| Волна не дошла до низшей точки и неожиданно стала опять вырастать и, качаясь, поднялась выше первой, | Ne atinginte la plej malaltan punkton la ondo subite rekreskis kaj balancante superis la unuan; |
| и на второй волне, как на морском валу вскипает пена, вскипел свист и отдельные, сквозь гром различимые, женские стоны. | sur la kresto de la dua ondo ekbolis, similaj al ŝaŭmo sur mara ondego, fajfo kaj izolaj inaj ŝrikoj distingeblaj malgraŭ la tondro. |
| «Это их ввели на помост... | «Jen ili estas kondukataj sur la podion», |
| — Подумал Пилат, — а стоны оттого, что задавили нескольких женщин, когда толпа подалась вперед». | pensis Pilato, «kaj la ŝrikojn kaŭzis tio, ke la amaso premegis kelkajn virinojn kiam ĝi moviĝis antaŭen». |
| Он выждал некоторое время, зная, что никакою силой нельзя заставить умолкнуть толпу, пока она не выдохнет все, что накопилось у нее внутри, и не смолкнет сама. | Iom da tempo li atendis, ĉar li sciis ke nenia forto povas silentigi la amason antaŭ ol ĝi forspiros ĉion en ĝi akumuliĝintan kaj trankviliĝos per si mem. |
| И когда этот момент наступил, прокуратор выбросил вверх правую руку, и последний шум сдуло с толпы. | Kaj kiam la momento venis, la prokuratoro levis la dekstran brakon kaj la lasta bruo forfalis. |
| Тогда Пилат набрал, сколько мог, горячего воздуха в грудь и закричал, и сорванный его голос понесло над тысячами голов: — Именем кесаря императора! | Tiam Pilato enspiris kiom eble plej multe da varmega aero kaj kriis kaj lia raŭka voĉo ekŝvebis super la miloj da kapoj: — Je la nomo de Cezaro imperatoro! |
| Тут в уши ему ударил несколько раз железный рубленый крик — в когортах, взбросив вверх копья и значки, страшно прокричали солдаты: — Да здравствует кесарь! | Tuj liajn orelojn plurfoje frapis fera, dishakita krio — la kohortanoj, svinginte supren la lancojn kaj insignojn, timige elkriis: — Vivu Cezaro! |
| Пилат задрал голову и уткнул ее прямо в солнце. | Levinte la vizaĝon Pilato fiksis ĝin kontraŭ la suno. |
| Под веками у него вспыхнул зеленый огонь, от него загорелся мозг, и над толпою полетели хриплые арамейские слова: | Sub liaj palpebroj ekflamis verda fajro, ĝi ekbruligis la cerbon kaj super la amaso ekflugis la arameaj vortoj: |
| — Четверо преступников, арестованных в Ершалаиме за убийства, подстрекательства к мятежу и оскорбление законов и веры, приговорены к позорной казни — повешению на столбах! | — La kvar krimuloj arestitaj en Jerŝalaim pro murdoj, instigo al ribelo kaj atenco kontraŭ la leĝoj kaj la religio estas kondamnitaj al la malhonora ekzekuto per pendigo sur fosto! |
| И эта казнь сейчас совершится на Лысой горе! | La ekzekuto estas senprokraste plenumota sur la Kalva Monto! |
| Имена преступников — Дисмас, Гестас, Вар-равван и Га-Ноцри. | La nomoj de la krimuloj estas: Dismas, Gestas, Bar-rabba kaj Ha-Nocri. |
| Вот они перед вами! | Jen ili staras antaŭ vi! |
| Пилат указал вправо рукой, не видя никаких преступников, но зная, что они там, на месте, где им нужно быть. | Sen vidi la krimulojn Pilato montris per la mano dekstren: li sciis ke ili staras sur la ĝusta loko. |
| Толпа ответила длинным гулом как бы удивления или облегчения. | La amaso respondis per longa murmuro, kia povus esprimi miron aŭ faciliĝon. |
| Когда же он потух, Пилат продолжал: — Но казнены из них будут только трое, ибо, согласно закону и обычаю, в честь праздника пасхи одному из осужденных, по выбору малого синедриона и по утверждению римской власти, великодушный кесарь император возвращает его презренную жизнь! | Kiam ĝi estingiĝis, Pilato daŭrigis: — Tamen nur tri el ili estos ekzekutitaj, ĉar laŭ la leĝo kaj la kutimo, por honori la Paskofeston, la nobla Cezaro imperatoro redonas lian senvaloran vivon al unu el la krimuloj, laŭ la elekto de la Malgranda Sinedrio konfirmita de la Romia administranto. |
| Пилат выкрикивал слова и в то же время слушал, как на смену гулу идет великая тишина. | Kriante la vortojn Pilato aŭskultis grandan silenton anstataŭi la murmuron. |
| Теперь ни вздоха, ни шороха не доносилось до его ушей, | Nun liajn orelojn trafis nek ekspiro nek susuro. |
| и даже настало мгновение, когда Пилату показалось, что все кругом вообще исчезло. | Eĉ ŝajnis al li unu momenton, ke ĉio ĉirkaŭ li tute malaperis. |
| Ненавидимый им город умер, и только он один стоит, сжигаемый отвесными лучами, упершись лицом в небо. | La abomenata urbo mortis kaj li staras sola, bruligate de la vertikalaj sunradioj, enŝovinte la kapon en la ĉielon. |
| Пилат еще придержал тишину, а потом начал выкрикивать: — Имя того, кого сейчас при вас отпустят на свободу... | Pilato iom tiris la silenton, poste komencis krii la reston: — La homo liberigota tuj antaŭ viaj okuloj estas ... |
| Он сделал еще одну паузу, задерживая имя, проверяя, все ли сказал, потому что знал, что мертвый город воскреснет после произнесения имени счастливца и никакие дальнейшие слова слышны быть не могут. | Antaŭ ol diri la nomon li denove paŭzis, kontrolante, ĉu li diris ĉion, ĉar li sciis, ke apenaŭ li diros la nomon de la feliĉulo, la mortinta urbo reviviĝos kaj neniu plua vorto estos aŭdebla. |
| «Все? — Беззвучно шепнул себе Пилат, — все. | «Ĉu ĉio?» — senvoĉe sin demandis Pilato. «Ĉio. |
| Имя!» И, раскатив букву «р» над молчащим городом, он прокричал: — Вар-равван! | La nomon!» Kaj rulegante la r-on super la silentanta urbo li kriis: — Bar-rabba! |
| Тут ему показалось, что солнце, зазвенев, лопнуло над ним и залило ему огнем уши. | Ĉi tiam ŝajnis al li ke ektintinte la suno krevis super li kaj verŝis fajron en liajn orelojn. |
| В этом огне бушевали рев, визги, стоны, хохот и свист. | En la fajro furiozis muĝo, ŝrikoj, ĝemoj, ridego kaj fajfado. |
| Пилат повернулся и пошел по мосту назад к ступеням, не глядя ни на что, кроме разноцветных шашек настила под ногами, чтобы не оступиться. | Pilato sin turnis kaj iris sur la podio reen sen rigardi ion ajn krom la diverskolorajn pavimerojn, por ne mispaŝi. |
| Он знал, что теперь у него за спиною на помост градом летят бронзовые монеты, финики, что в воющей толпе люди, давя друг друга, лезут на плечи, чтобы увидеть своими глазами чудо — как человек, который уже был в руках смерти, вырвался из этих рук! | Li sciis ke malantaŭ lia dorso sur la podion hajlas bronzaj moneroj kaj daktiloj, ke en la muĝanta interpuŝego la homoj levas sin unu sur la ŝultrojn de alia por propraokule vidi la miraklon: kiel homo, kiun la morto jam tenis en siaj manoj, eskapis el ili! |
| Как легионеры снимают с него веревки, невольно причиняя ему жгучую боль в вывихнутых на допросе руках, | Kiel la legianoj malligas la ŝnuron, nevole kaŭzante brulan doloron en liaj brakoj, distorditaj dum la torturoj. |
| как он, морщась и охая, все же улыбается бессмысленной сумасшедшей улыбкой. | Kiel li, malgraŭ la grimacoj kaj ĝemoj, tamen sensence, freneze ridetas. |
| Он знал, что в это же время конвой ведет к боковым ступеням троих со связанными руками, чтобы выводить их на дорогу, ведущую на запад, за город, к Лысой горе. | Li sciis ke samtempe la eskorto jam kondukas la tri homojn kun ligitaj manoj al la flanka ŝtuparo por irigi ilin laŭ la okcidenta vojo ekster la urbon, al la Kalva Monto. |
| Лишь оказавшись за помостом, в тылу его, Пилат открыл глаза, зная, что он теперь в безопасности — осужденных он видеть уже не мог. | Nur ekpaŝinte sur la placon, ŝirmate de la podio, Pilato levis la okulojn, ne plu timante vidi la kondamnitojn. |
| К стону начинавшей утихать толпы примешивались теперь и были различимы пронзительные выкрики глашатаев, повторявших одни на арамейском, другие на греческом языках все то, что прокричал с помоста прокуратор. | Al la ĝemoj de la kvietiĝanta amaso nun tre klare miksiĝis la tranĉaj voĉoj de la anoncistoj, greke kaj aramee ripetantaj kion Pilato estis proklaminta de la podio. |
| Кроме того, до слуха долетел дробный, стрекочущий и приближающийся конский топот и труба, что-то коротко и весело прокричавшая. | Krome, la prokuratoro aŭdis ŝutiĝi proksimiĝantan hufobruon, meze de kiu lakone kaj gaje ion kriis trumpeto. |
| Этим звукам ответил сверлящий свист мальчишек с кровель домов улицы, выводящей с базара на гипподромскую площадь, и крики «берегись!». | Al tiuj sonoj respondis orelbora fajfo de la knaboj sur la tegmentoj laŭ la strato kondukanta de la bazaro al la hipodroma placo kaj krioj «Atentu!» |
| Солдат, одиноко стоявший в очищеном пространстве площади со значком в руке, тревожно взмахул им, и тогда прокуратор, легат легиона, секретарь и конвой остановились. | Soldato sole staranta en la malplena, gardata parto de la placo, atentige svingis sian insignon kaj la prokuratoro, la legiestro, la sekretario kaj la eskorto haltis. |
| Кавалерийская ала, забирая все шире рыси, вылетела на площадь, чтобы пересечь ее в сторонке, минуя скопище народа, и по переулку под каменной стеной, по которой стлался виноград, кратчайшей дорогой проскакать к Лысой горе. | La alao, plirapidigante la troton, impetis sur la placon por transpasi ĝin flanke, preter la amaso, kaj rajdi plu laŭ la strateto ĉe la vitkovrita muro, per la plej mallonga vojo al la Kalva Monto. |
| Летящий рысью маленький, как мальчик, темный, как мулат, командир алы — сириец, равняясь с Пилатом, что-то тонко выкрикнул и выхватил из ножен меч. | Pasante antaŭ Pilato la alaestro, siriano malgranda kiel knabo kaj brunhaŭta kiel mulato, helvoĉe kriis ion kaj ŝire elingigis la glavon. |
| Злая вороная взмокшая лошадь шарахнулась, поднялась на дыбы. | Lia impetema, nigra, ŝvitmalseka ĉevalo abrupte haltis kaj baŭmis. |
| Вбросив меч в ножны, командир ударил плетью лошадь по шее, выровнял ее и поскакал в переулок, переходя в галоп. | Ĵetinte la glavon en la ingon la alaestro vipis la ĉevalon sur la kolon, igis ĝin repreni la ĝustan lokon kaj galope rajdis en la strateton. |
| За ним по три в ряд полетели всадники в туче пыли, запрыгали кончики легких бамбуковых пик, мимо прокуратора понеслись казавшиеся особо смуглыми под белыми тюрбанами лица с весело оскаленными, сверкающими зубами. | Lin sekvis, meze de polvonubo, liaj kavalerianoj en vicoj po tri, tremetis la pintoj de la malpezaj bambuolancoj, preter la prokuratoro estis rapide pasantaj brile, gaje nuddentaj vizaĝoj, kiuj ŝajnis aparte malhelaj sub la blankaj turbanoj. |
| Поднимая до неба пыль, ала ворвалась в переулок, | Kirlante la polvon ĝis la ĉielo la alao malaperis en la strateto. |
| и мимо Пилата последним проскакал солдат с пылающей на солнце трубою за спиной. | Laste preter Pilato rajdis la kavaleriano kun sunflama trumpeto malantaŭ la dorso. |
| Закрываясь от пыли рукой и недовольно морща лицо, Пилат двинулся дальше, устремляясь к воротам дворцового сада, а за ним двинулся легат, секретарь и конвой. | Per la mano sin ŝirmante kontraŭ la polvo, kun malkontenta grimaco, Pilato ekmovis sin pluen, al la pordego de la palaca ĝardeno, sekvate de la legiestro, la sekretario kaj la eskorto. |
| Было около десяти часов утра. | Estis proksimume la deka horo matene. |
| Глава 3. | Ĉapitro 3 |
| Седьмое доказательство | LA SEPA PRUVO |
| — Да, было около десяти часов утра, досточтимый Иван Николаевич, — сказал профессор. | — Jes, estis proksimume la deka horo matene, estiminda Ivano Nikolaiĉ, — diris la profesoro. |
| Поэт провел рукою по лицу, как человек, только что очнувшийся, и увидел, что на Патриарших вечер. | Kvazaŭ ĵus vekiĝinte, la poeto viŝis la vizaĝon per la mano kaj rimarkis, ke ĉe la Patriarĥa jam vesperas. |
| Вода в пруде почернела, и легкая лодочка уже скользила по ней, и слышался плеск весла и смешки какой-то гражданки в лодочке. | La akvo nigriĝis kaj sur ĝi jam estis glitanta malpeza boato, oni aŭdis plaŭdon de remilo kaj ridon de civitanino en la boato. |
| В аллеях на скамейках появилась публика, но опять-таки на всех трех сторонах квадрата, кроме той, где были наши собеседники. | Publiko aperis sur la benkoj de la aleoj — pli ĝuste, en la tri aliaj lateroj de la kvadrato, escepte tiun kie sidis niaj interparolantoj. |
| Небо над Москвой как бы выцвело, и совершенно отчетливо была видна в высоте полная луна, но еще не золотая, а белая. | La ĉielo super Moskvo iel senkoloriĝis, en la alto tute klare videblis la plena luno, kvankam pale blanka, ankoraŭ ne ora. |
| Дышать стало гораздо легче, и голоса под липами звучали мягче, по-вечернему. | Oni spiris multe pli facile kaj la voĉoj sub la tilioj sonis pli milde, vesperece. |
| «Как же это я не заметил, что он успел сплести целый рассказ?.. | «Kiel do povis okazi, ke mi ne rimarkis lin plekti tutan novelon?», |
| — Подумал Бездомный в изумлении, | mirigite pensis Senhejmulo. |
| — ведь вот уже и вечер! | «Ja estas jam vespero! |
| А может, это и не он рассказывал, а просто я заснул и все это мне приснилось?» | Cetere, eble ne li rakontis ĉi ĉion sed mi endormiĝis kaj mem ĝin sonĝis, ĉu?» |
| Но надо полагать, что все-таки рассказывал профессор, иначе придется допустить, что то же самое приснилось и Берлиозу, | Tamen estas pli verŝajna, ke rakontis la profesoro, ĉar alie necesus akcepti, ke la samon sonĝis ankaŭ Berlioz, |
| потому что тот сказал, внимательно всматриваясь в лицо иностранца: — Ваш рассказ чрезвычайно интересен, профессор, хотя он и совершенно не совпадает с евангельскими рассказами. | kiu diris, atente rigardante la vizaĝon de la alilandano: — Via rakonto, profesoro, estas tre interesa, kvankam ĝi tute malakordas kun la Evangelioj. |
| — Помилуйте, — снисходительно усмехнувшись, отозвался профессор, | — Mi petas pardonon, — kun indulgema rideto respondis la profesoro, |
| — уж кто-кто, а вы-то должны знать, что ровно ничего из того, что написано в евангелиях, не происходило на самом деле никогда, и если мы начнем ссылаться на евангелия как на исторический источник... | — ja vi devas scii pli bone ol iu ajn, ke absolute nenio el la skribita en la Evangelioj iam okazis, kaj se ni komencos referenci la Evangeliojn kiel historian fonton ... |
| — Он еще раз усмехнулся, и Берлиоз осекся, потому что буквально то же самое он говорил Бездомному, идя с тем по бронной к Патриаршим прудам. | — li denove ridetis kaj Berlioz konfuziĝis, ĉar ĝuste tion li mem diris al Senhejmulo kiam ili iris laŭ la Malgranda Bronnaja strato al la ĝardenplaco. |
| — Это так, — заметил Берлиоз, | — Vi pravas, — diris la redaktoro. |
| — но боюсь, что никто не может подтвердить, что и то, что вы нам рассказывали, происходило на самом деле. | — Tamen mi timas, ke neniu povas certigi, ke tio, kion vi rakontis, fakte okazis. |
| — О нет! | — Ho, tamen! |
| Это может кто подтвердить! | Iu povas certigi kion! |
| — Начиная говорить ломаным языком, чрезвычайно уверенно ответил профессор и неожиданно таинственно поманил обоих приятелей к себе поближе. | — en misa rusa lingvo tre memfide respondis la profesoro kaj subite li kun mistera mieno geste invitis la amikojn proksimiĝi. |
| Те наклонились к нему с обеих сторон, и он сказал, но уже без всякого акцента, который у него, черт знает почему, то пропадал, то появлялся: — Дело в том... | De ambaŭ flankoj ili sin klinis al li, kaj li diris, denove en la bona rusa, sen la misprononco kiu pro nesciata kialo jen aŭdiĝis, jen malaperis: — Fakte ... |
| — Тут профессор пугливо оглянулся и заговорил шепотом, — что я лично присутствовал при всем этом. | — la profesoro timeme rigardis ĉirkaŭen kaj mallaŭtigis la voĉon ĝis la flustro, — fakte mi mem ĉeestis ĉion. |
| И на балконе был у Понтия Пилата, и в саду, когда он с Каифой разговаривал, и на помосте, | Kaj sur la balkono kun Poncio Pilato, kaj en la ĝardeno kiam li interparolis kun Kajafo, kaj sur la podio |
| но только тайно, инкогнито, так сказать, так что прошу вас — никому ни слова и полный секрет!.. Тсс! | — sed kaŝe, kvazaŭ inkognite, tial mi petas vin nepre teni ĉion en plej granda sekreto, ŝŝ!.. |
| Наступило молчание, и Берлиоз побледнел. | Ekestis silento kaj Berlioz paliĝis. |
| — Вы... Вы сколько времени в Москве? | — Ĉu ... ĉu vi jam longe estas en Moskvo? |
| — Дрогнувшим голосом спросил он. | — li demandis per ŝanĝiĝinta voĉo. |
| — А я только что сию минуту приехал в Москву, — растерянно ответил профессор, и тут только приятели догадались заглянуть ему как следует в глаза и убедились в том, что левый, зеленый, у него совершенно безумен, а правый — пуст, черен и мертв. | — Mi ĵus venis en Moskvon, — perplekse respondis la profesoro, kaj nur ĉi tiam la amikoj rigardis lin pli atente en la okulojn kaj vidis, ke la maldekstra, la verda, estas tute freneza, dum la dekstra estas senesprima, nigra, malviva. |
| «Вот тебе все и объяснилось! — Подумал Берлиоз в смятении, — приехал сумасшедший немец или только что спятил на Патриарших. | «Nun ĉio klaras!» pensis Berlioz ekscitite, «tute simple, venis freneza germano, aŭ eble li ĵus freneziĝis ĉe la Patriarĥa. |
| Вот так история!» Да, действительно, объяснилось все: и страннейший завтрак у покойного философа Канта, и дурацкие речи про подсолнечное масло и Аннушку, и предсказания о том, что голова будет отрублена, и все прочее — профессор был сумасшедший. | Bela historio!» Jes, tio klarigis ĉion: la strangegan matenmanĝon ĉe la forpasinta filozofo Kantio, la idiotajn parolojn pri la oleo kaj Anjo, la antaŭdirojn pri la fortranĉota kapo kaj la reston — la profesoro estis mense malsana. |
| Берлиоз тотчас сообразил, что следует делать. | Berlioz tuj komprenis, kio estas farenda. |
| Откинувшись на спинку скамьи, он за спиною профессора замигал Бездомному, — не противоречь, мол, ему, | Sin retroĵetinte sur la benk’apogilon li palpebrumis al Senhejmulo malantaŭ la dorso de la profesoro kvazaŭ dirante: «Ne spitu lin!» |
| — но растерявшийся поэт этих сигналов не понял. | — sed la konsternita poeto ne komprenis liajn signojn. |
| — Да, да, да, — возбужденно говорил Берлиоз, — впрочем, все это возможно! | — Jes, jes, certe, jes, — ekscitite parolis Berlioz, — finfine ĉio ĉi estas ebla! |
| Даже очень возможно, и Понтий Пилат, и балкон, и тому подобное... | Nu tute ebla, kaj Poncio Pilato, kaj la balkono, kaj la resto ... |
| А вы одни приехали или с супругой? | Ĉu vi venis sola aŭ kun via edzino? |
| — Один, один, я всегда один, — горько ответил профессор. | — Sola, sola, mi ĉiam estas sola, — amare respondis la profesoro. |
| — А где же ваши вещи, профессор? — Вкрадчиво спрашивал Берлиоз, — в «Метрополе»? | — Do, kie estas viaj pakaĵoj, profesoro, — mielvoĉe demandis Berlioz, — ĉu en Métropole? |
| Вы где остановились? | Kie vi enhoteliĝis? |
| — Я? | — Ĉu mi? |
| Нигде, — ответил полоумный немец, тоскливо и дико блуждая зеленым глазом по Патриаршим прудам. | Nenie, — respondis la freneza germano, pelante sur la lageto la angoran kaj sovaĝan rigardon de sia verda okulo. |
| — Как? А... Где же вы будете жить? | — Kiel do? Sed kie vi loĝos? |
| — В вашей квартире, — вдруг развязно ответил сумасшедший и подмигнул. | — En via loĝejo, — kun subita impertinenteco respondis la frenezulo kaj palpebrumis. |
| — Я... | — Mi ... |
| Я очень рад, — забормотал Берлиоз, — но, право, у меня вам будет неудобно... | mi tre ĝojas, — ekbalbutis Berlioz, — sed vidu, en mia loĝejo estos al vi malkomforte ... |
| А в «Метрополе» чудесные номера, это первоклассная гостиница... | Dum en Métropole estas ravaj numeroj, ĝi estas bonega hotelo. |
| — А дьявола тоже нет? | — Kaj la diablo, ĉu ankaŭ la diablo ne estas? |
| — Вдруг весело осведомился больной у Ивана Николаевича. | — subite la profesoro gaje demandis Senhejmulon. |
| — И дьявола... | — Ankaŭ ... |
| — Не противоречь! | — Ne kontraŭdiru! |
| — Одними губами шепнул Берлиоз, обрушиваясь за спину профессора и гримасничая. | — senvoĉe, nur per la lipoj flustris Berlioz, sin ĵetinte malantaŭ la dorson de la profesoro kaj terure grimacante. |
| — Нету никакого дьявола! | — Ne estas ja ia ajn diablo! |
| — Растерявшись от всей этой муры, вскричал Иван Николаевич не то, что нужно, | — maltrafe ekkriis Ivano Nikolaiĉ, tute malspritigite de ĉiuj ĉi sensencaĵoj. |
| — вот наказание! | — Tie sufiĉus nenia pacienco! |
| Перестаньте вы психовать. | Vi ĉesu frenezumi! |
| Тут безумный расхохотался так, что из липы над головами сидящих выпорхнул воробей. | Ĉi tiam la malsanulo ekridegis tiel, ke el la tilio super la sidantoj elflugis pasero. |
| — Ну, уж это положительно интересно, — трясясь от хохота проговорил профессор, — что же это у вас, чего ни хватишься, ничего нет! | — Nu, jen kio ĉe vi estas vere amuza, — eligis la profesoro skuate de la ridego, — oni demandu vin pri io ajn, ĝi nepre mankas! |
| — Он перестал хохотать внезапно и, что вполне понятно при душевной болезни, после хохота впал в другую крайность — раздражился и крикнул сурово: — так, стало быть, так-таки и нету? | — Abrupte li ĉesis ridi kaj — la fenomeno kutima ĉe mensa malsano — de la ridego li pasis al la alia ekstremo, incitiĝinte li malmilde krietis: — Ĉu tamen ne estas? |
| — Успокойтесь, успокойтесь, успокойтесь, профессор, — бормотал Берлиоз, опасаясь волновать больного, | — Trankviliĝu, profesoro, trankviliĝu, — murmuradis Berlioz klopodante ne spiti la malsanulon. |
| — вы посидите минуточку здесь с товарищем Бездомным, а я только сбегаю на угол, звякну по телефону, а потом мы вас проводим, куда вы хотите. | — Bonvolu resti ĉi tie kun kamarado Senhejmulo, mi nur telefonos tre rapide de la strat’angulo kaj poste ni vin kondukos kien ajn vi volos. |
| Ведь вы не знаете города... | Ja vi ne konas la urbon ... |
| План Берлиоза следует признать правильным: нужно было добежать до ближайшего телефона-автомата и сообщить в бюро иностранцев о том, что вот, мол, приезжий из-за границы консультант сидит на Патриарших прудах в состоянии явно ненормальном. | La planon de Berlioz endas taksi ĝusta: necesis tuj kuri al la plej proksima telefonbudo kaj sciigi al la Alilandanburoo ke jen, en la ĝardenplaco de la Patriarĥa lageto sidas veninta el eksterlando konsilisto en evidente malnormala stato. |
| Так вот, необходимо принять меры, а то получается какая-то неприятная чепуха. | Do, oni faru ion, ja okazas ia malagrabla misaĵo. |
| — Позвонить? | — Do, vi volas telefoni ... |
| Ну что же, позвоните, — печально согласился больной и вдруг страстно попросил: — но умоляю вас на прощанье, поверьте хоть в то, что дьявол существует! | Nu, telefonu, — malgaje konsentis la malsanulo, kaj kun subita pasio li aldonis: — Tamen adiaŭante mi vin petegas, kredu almenaŭ je tio, ke la diablo ekzistas! |
| О большем я уж вас и не прошу. | Pri io plia mi eĉ ne parolas. |
| Имейте в виду, что на это существует седьмое доказательство, и уж самое надежное! | Sciu, ke pri tio estas sepa pruvo, la plej certa! |
| И вам оно сейчас будет предъявлено. | Kaj ĝi tuj iĝos al vi prezentita. |
| — Хорошо, хорошо, — фальшиво-ласково говорил Берлиоз | — Bone, bone, — diradis Berlioz per false dolĉeta voĉo. |
| и, подмигнув расстроенному поэту, которому вовсе не улыбалась мысль караулить сумасшедшего немца, устремился к тому выходу с Патриарших, что находится на углу бронной и ермолаевского переулка. | Li palpebrumis al la ĉagrenita poeto, kiun neniel ĝojigis la neceso gardi la frenezan germanon, kaj impetis al tiu elirejo de la ĝardeno, kiu estas ĉe la angulo de la Malgranda Bronnaja kaj Jermolajevskij-strateto. |
| А профессор тотчас же как будто выздоровел и посветлел. | Nu, la profesoro tuj resereniĝis kaj kvazaŭ resaniĝis. |
| — Михаил Александрович! | — Miĥaelo Aleksandroviĉ! |
| — Крикнул он вдогонку Берлиозу. | — li postkriis al Berlioz. |
| Тот вздрогнул, обернулся, но успокоил себя мыслью, что его имя и отчество известны профессору также из каких-нибудь газет. | Tiu skuiĝetis kaj sin returnis, sed lin tuj trankviligis la penso ke ankaŭ lian nomon la profesoro povis trovi en gazetoj. |
| А профессор прокричал, сложив руки рупором: — Не прикажете ли, я велю сейчас дать телеграмму вашему дяде в Киев? | La profesoro metis la manojn voĉtube antaŭ la buŝo kaj kriis: — Ĉu mi tuj sendigu telegramon al via onklo en Kievon? |
| И опять передернуло Берлиоза. | Berlioz denove miregis. |
| Откуда же сумасшедший знает о существовании Киевского дяди? | Kial la frenezulo scias, ke li havas onklon en Kievo? |
| Ведь об этом ни в каких газетах, уж наверно, ничего не сказано. | Tutcerte, nenia gazeto raportis tion. |
| Эге-ге, уж не прав ли Бездомный? | Ah ha, ĉu Senhejmulo tamen estus prava? |
| А ну как документы эти липовые? | La dokumentoj ja povas esti falsaj ... |
| Ах, до чего странный субъект. | Aĥ, kia stranga ulo! |
| Звонить, звонить! Сейчас же звонить! | Telefoni, telefoni, tuj telefoni! |
| Его быстро разъяснят! | Oni rapide lin klarigos. |
| И, ничего не слушая более, Берлиоз побежал дальше. | Sen atendi daŭrigon Berlioz kuris pluen. |
| Тут у самого выхода на бронную со скамейки навстречу редактору поднялся в точности тот самый гражданин, что тогда при свете солнца вылепился из жирного зноя. | Tuj ĉe la elirejo al la Malgranda Bronnaja renkonte al la redaktoro ekstaris ĝuste tiu civitano kiu antaŭe, en la suna lumo, modliĝis el la grasa varmego. |
| Только сейчас он был уже не воздушный, а обыкновенный, плотский, и в начинающихся сумерках Берлиоз отчетливо разглядел, | Tamen nun li estis ne aera sed ordinara, karna, kaj en la komenciĝanta krepusko Berlioz klare vidis, |
| что усишки у него, как куриные перья, глазки маленькие, иронические и полупьяные, а брючки клетчатые, подтянутые настолько, что видны грязные белые носки. | ke liaj lipharoj tre similas kokinajn plumojn, ke liaj malgrandaj okuloj estas ironiaj kaj ebrietaj, ke lia kvadratita pantalono estas tirita tiom alte ke videblas la malpuraj blankaj ŝtrumpetoj. |
| Михаил Александрович так и попятился, но утешил себя тем соображением, что это глупое совпадение и что вообще сейчас об этом некогда размышлять. | Berlioz eĉ paŝetis malantaŭen, sed li tuj sin trankviligis per la penso, ke tio estas banala koincido kaj ke nun mankas tempo por okupi sin pri tio. |
| — Турникет ищете, гражданин? | — Ĉu turnokrucon vi serĉas, civitano? |
| — Треснувшим тенором осведомился клетчатый тип, — сюда пожалуйте! | — per fendita tenoro demandis la individuo, — ĉi tien bonvolu! |
| Прямо, и выйдете куда надо. | Iru rekte kaj vi venos ĝuste kien vi volas. |
| С вас бы за указание на четверть литра... | Verdire, la indiko plene valoras kvaronlitron ... |
| Поправиться... Бывшему регенту! | resobrigan drinkon por eksa kapelestro! |
| — Кривляясь, субьект наотмашь снял жокейский свой картузик. | — la kvadratita larĝasvinge demetis sian ĵokean kaskedon. |
| Берлиоз не стал слушать попрошайку и ломаку регента, подбежал к турникету и взялся за него рукой. | Sen atenti la almozpetan histrionadon de la kapelestro, Berlioz kuris al la turnokruco kaj metis sur ĝin la manon. |
| Повернув его, он уже собирался шагнуть на рельсы, как в лицо ему брызнул красный и белый свет: | Ĝin turninte li estis paŝonta sur la relvojon, kiam en lian vizaĝon ŝprucis ruĝa kaj blanka lumo: |
| загорелась в стеклянном ящике надпись «Берегись трамвая!». | sur la vitra kesto ekhelis la skribaĵo «Atentu tramon!» |
| Тотчас и подлетел этот трамвай, поворачивающий по новопроложенной линии с ермолаевского на бронную. | Senprokraste aperis la tramo mem, sin turnante de Jermolajevskij al la Malgranda Bronnaja laŭ la nova linio. |
| Повернув и выйдя на прямую, он внезапно осветился изнутри электричеством, взвыл и наддал. | Pasinte la turnon kaj havante antaŭ si rektan vojon, la tramo subite eklumis de interne kaj plirapidiĝis. |
| Осторожный Берлиоз, хоть и стоял безопасно, решил вернуться за рогатку, переложил руку на вертушке, сделал шаг назад. | La singardema redaktoro, kvankam li staris sekure, tamen volis reiri malantaŭ la baron, remetis la manon sur la turnilo kaj faris paŝon reen. |
| И тотчас рука его скользнула и сорвалась, нога неудержимо, как по льду, поехала по булыжнику, откосом сходящему к рельсам, другую ногу подбросило, и Берлиоза выбросило на рельсы. | Sed lia mano glitis for, lia piedo nehaltigeble, kvazaŭ sur glacio, ŝoviĝis sur la pavimŝtonoj deklivantaj malsupren al la reloj, la alia gambo saltis en la aeron kaj Berlioz trafis sur la trakon. |
| Стараясь за что-нибудь ухватиться, Берлиоз упал навзничь, несильно ударившись затылком о булыжник, | Penante kapti apogon li falis dorsen, lia nuko neforte puŝiĝis kontraŭ la pavimo. |
| и успел увидеть в высоте, но справа или слева — он уже не сообразил, — позлащенную луну. | Li ankoraŭ havis la tempon vidi en la alto — sed ĉu dekstre aŭ maldekstre, tion li jam ne komprenis — la orizitan lunon. |
| Он успел повернуться на бок, бешеным движением в тот же миг подтянув ноги к животу, и, повернувшись, разглядел несущееся на него с неудержимой силой совершенно белое от ужаса лицо женщины-вагоновожатой и ее алую повязку. | Li ankoraŭ sukcesis sin turni sur la flankon, per despera movo tirante la gambojn al la ventro; sin turninte li ekvidis nehaltigeble impeti sur lin la absolute blankan pro teruro vizaĝon de la tramkondukistino kaj ŝian skarlatan kaptuketon. |
| Берлиоз не вскрикнул, но вокруг него отчаянными женскими голосами завизжала вся улица. | Berlioz ne kriis, sed ĉirkaŭ li la tuta strato ŝrikis per histeriaj inaj voĉoj. |
| Вожатая рванула электрический тормоз, вагон сел носом в землю, после этого мгновенно подпрыгнул, и с грохотом и звоном из окон полетели стекла. | La kondukistino tiregis la elektran bremson, la vagono kliniĝis antaŭen, poste saltetis, krakante kaj tintante la vitroj ŝutiĝis el ĝiaj fenestroj. |
| Тут в мозгу Берлиоза кто-то отчаянно крикнул — «Неужели?..» | Ĉi tiam en la cerbo de Berlioz iu freneze ekkriis: «Ĉu ..?» |
| Еще раз, и в последний раз, мелькнула луна, но уже разваливаясь на куски, и затем стало темно. | Ankoraŭ unu fojon, la lastan fojon ekbrilis la luno, ĝi jam estis dispeciĝanta, poste iĝis mallume. |
| Трамвай накрыл Берлиоза, и под решетку Патриаршей аллеи выбросило на булыжный откос круглый темный предмет. | La tramo kovris Berliozon kaj sub la kradon de la Patriarĥa aleo, sur la pavumitan deklivon falis malhela ronda objekto. |
| Скатившись с этого откоса, он запрыгал по булыжникам бронной. | De la deklivo ĝi saltetante ruliĝis sur la pavimŝtonojn de la Malgranda Bronnaja strato. |
| Это была отрезанная голова Берлиоза. | Ĝi estis la fortranĉita kapo de Berlioz. |
| Глава 4. | Ĉapitro 4 |
| Погоня | LA POSTKURO |
| Утихли истерические женские крики, отсверлили свистки милиции, две санитарные машины увезли: | Finfine ĉesis la inŝrikoj, estingiĝis la orelbora fajfado de la milicianoj, du ambulancoj estis forportintaj: |
| одна — обезглавленное тело и отрезанную голову в морг, другая — раненную осколками стекла красавицу вожатую, | la unu — la senkapan korpon kaj la detranĉitan kapon al la kadavrejo, la alia — la belan kondukistinon vunditan per vitrorompaĵoj, |
| дворники в белых фартуках убрали осколки стекол и засыпали песком кровавые лужи, а Иван Николаевич как упал на скамейку, не добежав до турникета, так и остался на ней. | la balaistoj kun siaj blankaj antaŭtukoj jam forigis la vitropecojn kaj ŝutis sablon sur la sangoflakojn; nur Ivano Nikolaiĉ plu sidis sur benko, tie kien li sinkis ne atinginte la turnokrucon. |
| Несколько раз он пытался подняться, но ноги его не слушались — с Бездомным приключилось что-то вроде паралича. | Plurfoje li provis ekstari, sed la gamboj lin ne obeis; io simila al paralizo trafis Senhejmulon. |
| Поэт бросился бежать к турникету, как только услыхал первый вопль, и видел, как голова подскакивала на мостовой. | Impetinte ĉe la unua kriego al la turnokruco, la poeto vidis la kapon saltetadi sur la pavimo. |
| От этого он до того обезумел, что, упавши на скамью, укусил себя за руку до крови. | La vidaĵo lin tiom konsternis, ke li falis sur la apudan benkon kaj ĝissange mordis sian manon. |
| Про сумасшедшего немца он, конечно, забыл и старался понять только одно, как это может быть, что вот только что он говорил с Берлиозом, а через минуту — голова... | Nature, li tute forgesis pri la freneza germano kaj penis kompreni nur unu aferon: kiel tio eblas, ke li ĵus interparolis kun Berlioz, kaj unu minuton poste — la kapo ... |
| Взволнованные люди пробегали мимо поэта по аллее, что-то восклицая, но Иван Николаевич их слов не воспринимал. | En la aleo ekscititaj homoj rapidis preter la poeto, sonis emociaj voĉoj, sed la vortojn Ivano Nikolaiĉ ne perceptis. |
| Однако неожиданно возле него столкнулись две женщины, и одна из них, востроносая и простоволосая, закричала над самым ухом поэта другой женщине так: — Аннушка, наша Аннушка! | Subite antaŭ li interpuŝiĝis du virinoj, kaj unu el ili, pintnaza kaj nudkapa, kriaĉis al la alia, preskaŭ en la orelon de la poeto: — Tamen Anjo, nia Anjo! |
| С Садовой! | De Sadovaja! |
| Это ее работа! | Tio ja estas ŝia faraĵo! |
| Взяла она в бакалее подсолнечного масла, да литровку-то о вертушку и разбей! | En la butiko ŝi aĉetis sunfloran oleon, kaj jen, kontraŭ la turnokruco la litrujo rompiĝis. |
| Всю юбку изгадила... Уж она ругалась, ругалась! | La tuta jupo makuliĝis, ŝi sakris-sakradis! |
| А он-то, бедный, стало быть, поскользнулся да и поехал на рельсы... | Kaj li, la kompatinda, glitstumblis kaj sur la relojn ... |
| Из всего выкрикнутого женщиной в расстроенный мозг ивана николевича вцепилось одно слово: «Аннушка»... | El ĉio kriita de la virino la konfuzita menso de la poeto kaptis unu vorton: Anjo. |
| — Аннушка... | — Anjo ... |
| Аннушка?.. | Anjo?! |
| — Забормотал поэт, тревожно озирась, — позвольте, позвольте... | — li ekmurmuris kaj maltrankvile rigardis ĉirkaŭen, — atendu do, atendu ... |
| К слову «Аннушка» привязались слова «подсолнечное масло», а затем почему-то «Понтий Пилат». | Al la vorto Anjo kroĉiĝis oleo, poste ial — Poncio Pilato. |
| Пилата поэт отринул и стал вязать цепочку, начиная со слова «Аннушка». | Pliaton li tuj forĵetis kaj rekomencis ligi la ĉenon ekde la vorto Anjo. |
| И цепочка эта связалась очень быстро и тотчас привела к сумасшедшему профессору. | La ĉeneroj rapide kuniĝis kaj kondukis al la freneza profesoro. |
| Виноват! Да ведь он же сказал, что заседание не состоится, потому что Аннушка разлила масло. | Nu jes! Tiu ja diris, ke la kunsido ne okazos, ĉar Anjo lasis la oleon disflui. |
| И, будьте любезны, оно не состоится! | Kaj jen, bonvolu vidi, ĝi ne okazos! |
| Этого мало: он прямо сказал, что Берлиозу отрежет голову женщина?! | Eĉ pli ol tio: li malimplice diris, ke la kapon fortranĉos virino, ĉu? |
| Да, да, да! | Jes, ĝuste tiel! |
| Ведь вожатая была женщина?! | Nu, la tramon ja kondukis virino!! |
| Что же это такое? | Kiel oni komprenu tion? |
| А? | Nu kiel? |
| Не оставалось даже зерна сомнения в том, что таинственный консультант точно знал заранее всю картину ужасной смерти Берлиоза. | Ne restis eĉ ombro de dubo, ke la mistera konsilisto jam antaŭe precize sciis la tutan cirkonstancaron de la terura morto de Berlioz. |
| Тут две мысли пронизали мозг поэта. | Du pensoj tuj ekfulmis en la cerbo de la poeto. |
| Первая: «Он отнюдь не сумасшедший! Все это глупости!», | La unua: «Neniel li estas freneza, ĝi estas stultaĵo!»; |
| И вторая: «Уж не подстроил ли он это сам?!» Но, позвольте спросить, каким образом?! | kaj la dua: «Ĉu li mem ĉion ĉi aranĝis?» Pardonon, sed kiel li povus fari tion? |
| — Э, нет! | — Nu, spit! |
| Это мы узнаем! | Tion ni ekscios! |
| Сделав над собой великое усилие, Иван Николаевич поднялся со скамьи и бросился назад, туда, где разговаривал с профессором. | Streĉeginte sian volon, Senhejmulo sin igis leviĝi de la benko kaj impetis reen, tien kie okazis la interparolo kun la profesoro. |
| И оказалось, что тот, к счастью, еще не ушел. | Kaj evidentiĝis, ke feliĉe, tiu ankoraŭ ne foriris. |
| На бронной уже зажглись фонари, а над Патриаршими светила золотая луна, и в лунном, всегда обманчивом, свете ивану Николаевичу показалось, что тот стоит, держа под мышкою не трость, а шпагу. | En la Malgranda Bronnaja jam lumis la stratlampoj, super la Patriarĥa lageto brilis la ora luno, kaj sub la ĉiam trompaj lunradioj ŝajnis al Ivano, ke tiu staras tenante sub la brako ne bastoneton sed spadon. |
| Отставной втируша-регент сидел на том самом месте, где сидел еще недавно сам Иван Николаевич. | La almiksiĝema ekskapelestro okupis ĝuste la lokon kie antaŭ nelonge sidis la poeto. |
| Теперь регент нацепил себе на нос явно не нужное пенсне, в котором одного стекла вовсе не было, а другое треснуло. | Nun li fiksis sur la nazon evidente senutilan nazumon, en kiu unu okulvitro tute mankis, kaj la alia estis fendita. |
| От этого клетчатый гражданин стал еще гаже, чем был тогда, когда указывал Берлиозу путь на рельсы. | Pro tio la kvadratita civitano iĝis eĉ pli abomena ol antaŭe, kiam li montris al Berlioz la vojon sur la relojn. |
| С холодеющим сердцем Иван приблизился к профессору и, взглянув ему в лицо, убедился в том, что никаких признаков сумасшествия нет и не было. | Sentante froston en la koro, Ivano proksimiĝis al la profesoro, rigardis lin en la vizaĝon kaj konvinkiĝis, ke ĝi ne havas, nek havis, ian ajn simptomon de frenezo. |
| — Сознавайтесь, кто вы такой? | — Nun vi konfesu, kio vi estas? |
| — Глухо спросил Иван. | — obtuze demandis Ivano. |
| Иностранец насупился, глянул так, как будто впервые видит поэта, и ответил неприязненно: — Не понимай... Русский говорить... — Они не понимают! — Ввязался со скамейки регент, хотя его никто и не просил объяснять слова иностранца. | — Ne kompreni ... rusa paroli ... — Oni ne komprenas! — de la benko donis sian nepetitan klarigon la kapelestro. |
| — Не притворяйтесь! | — Ĉesu simuladi! |
| — Грозно сказал Иван и почувствовал холод под ложечкой, — вы только что прекрасно говорили по-русски. | — minace diris la poeto kaj sentis malvarmon sub la sternumo, — ĵus vi bonege parolis la rusan. |
| Вы не немец и не профессор! | Vi estas nek germano nek profesoro! |
| Вы — убийца и шпион! | Vi estas murdisto kaj spiono! |
| Документы! | Vian legitimilon! |
| — Яростно крикнул Иван. | — li kriis furioze. |
| Загадочный профессор брезгливо скривил и без того кривой рот и пожал плечами. | La mistera profesoro malŝate tordis sian, eĉ sen tio tordan, buŝon, kaj levetis la ŝultrojn. |
| — Гражданин! | — Civitano! |
| — Опять встрял мерзкий регент, — вы что же это волнуете интуриста? | — denove sin enmiksis la fia kapelestro, — kial vi ekscitas la alilandan turiston? |
| За это с вас строжайше спросится! | Pro tio vi suferos severan punon! |
| — А подозрительный профессор сделал надменное лицо, повернулся и пошел от Ивана прочь. | — Dume la suspektinda profesoro orgojle mienis, sin turnis kaj iris for. |
| Иван почувствовал, что теряется. | Ivano sentis, ke li perdas la piedtenon. |
| Задыхаясь, он обратился к регенту: — Эй, гражданин, помогите задержать преступника! | Sufokiĝante li diris al la kapelestro: — Hej, civitano, helpu aresti la krimulon! |
| Вы обязаны это сделать! | Vi devas fari tion. |
| Регент чрезвычайно оживился, вскочил и заорал: — Где твой преступник? | La kapelestro eksterordinare vigliĝis, salte sin levis de la benko kaj blekegis: — Krimulo? |
| Где он? Иностранный преступник? | Kiu? Kie? Ĉu alilanda krimulo? |
| — Глаза регента радостно заиграли, — этот? | — liaj okuloj ĝoje ekbrilis, — ĉu ĉi tiu? |
| Ежели он преступник, то первым долгом следует кричать: «Караул!» А то он уйдет. | Se li estas krimulo, endas tuj krii «Help!», alie li eskapos. |
| А ну, давайте вместе! | Ek, ni ambaŭ! |
| Разом! | Kune! |
| — И тут регент разинул пасть. | — kaj la kapelestro malfermis sian faŭkon. |
| Растерявшийся Иван послушался шуткаря-регента и крикнул «караул!», А регент его надул, ничего не крикнул. | La perpleksa poeto obeis la fi-ŝerculon kaj kriis «Help!»; sed la kapelestro lin trompis kaj nenion kriis. |
| Одинокий, хриплый крик Ивана хороших результатов не принес. | La izola, raŭka krio de Ivano rezultigis nenion bonan. |
| Две каких-то девицы шарахнулись от него в сторону, и он услышал слово «пьяный». | Du fraŭlinoj timigite paŝis flanken, for de li, kaj li aŭdis la vorton ebria. |
| — А, так ты с ним заодно? | — Ha, vi do estas lia kunulo, |
| — Впадая в гнев, прокричал иван, — ты что же это, глумишься надо мной? | — kolere kriis Ivano, — ĉu vi volas min moki? |
| Пусти! | For! |
| Иван кинулся вправо, и регент — тоже вправо! | Ivano saltis dekstren, kaj ankaŭ la kapelestro dekstren! |
| Иван — влево, и тот мерзавец туда же. | Ivano saltis maldekstren, la fripono same. |
| — Ты нарочно под ногами путаешься? | — Ĉu intence vi baras al mi la vojon? |
| — Зверея, закричал иван, — я тебя самого предам в руки милиции! | — ekfuriozis Ivano, — do vin mem mi transdonu al la milicio! |
| Иван сделал попытку ухватить негодяя за рукав, но промахнулся и ровно ничего не поймал. | Ivano provis kapti la kanajlon je la maniko sed maltrafis: |
| Регент как сквозь землю провалился. | la kapelestro subite malaperis, kvazaŭ englutite de la tero. |
| Иван ахнул, глянул вдаль и увидел ненавистного неизвестного. | La poeto mirkriis, rigardis ĉirkaŭen kaj vidis la malbenindan nekonaton. |
| Тот был уже у выхода в Патриарший переулок, и притом не один. | Tiu jam estis ĉe la elirejo al la Patriarĥa strateto kaj ne plu sola. |
| Более чем сомнительный регент успел присоединиться к нему. | La plej suspektinda kapelestro iel sukcesis lin atingi. |
| Но это еще не все: третьим в этой компании оказался неизвестно откуда взявшийся кот, громадный, как боров, черный, как сажа или грач, и с отчаянными кавалерийскими усами. | Eĉ pli ol tio: tria en la bando, tie estis virkato, grandega kiel porko, fulge, korve nigra, kun aŭdacegaj kavalerianaj lipharoj. |
| Тройка двинулась в Патриарший, причем кот тронулся на задних лапах. | La triopo sin direktis al la Patriarĥa strateto, la kato iris sur la malantaŭaj piedoj. |
| Иван устремился за злодеями вслед и тотчас убедился, что догнать их будет очень трудно. | Ivano impetis post la malbonulojn, kaj tuj komprenis, ke atingi ilin estos tre malfacile. |
| Тройка мигом проскочила по переулку и оказалась на Спиридоновке. | En unu momento la triopo trapasis la strateton kaj estis jam en Spiridonovka. |
| Сколько Иван не прибавлял шагу, расстояние между преследуемыми и им ничуть не сокращалось. | Malgraŭ ĉiuj penoj de Ivano la distanco inter li kaj la persekutatoj neniom malpliiĝis. |
| И не успел поэт опомниться, как после тихой Спиридоновки очутился у Никитских ворот, где положение его ухудшилось. | Fulmrapide traiginte la kvietan straton Spiridonovka, Ivano abrupte trafis la tre viglan placon Nikitskie-Vorota, kie la postkuro iĝis pli malfacila. |
| Злодейская же шайка к тому же здесь решила применить излюбленный бандитский прием — уходить врассыпную. | Krome, la tri kanajloj aplikis la artifikon ŝatatan de la krimaj bandoj: sin disigi. |
| Регент с великой ловкостью на ходу ввинтился в автобус, летящий к Арбатской площади, и ускользнул. | La kapelestro tre lerte saltis en preterpasantan aŭtobuson, kiu veturis al la placo Arbat’, kaj tiel eskapis. |
| Потеряв одного из преследуемых, Иван сосредоточил свое внимание на коте | Perdinte unu persekutaton, Ivano turnis sian atenton al la stranga kato. |
| и видел, как этот странный кот подошел к подножке моторного вагона «а», стоящего на остановке, | Tiu aliris motorvagonon de la linio A, starantan ĉe la haltejo, |
| нагло отсадил взвизгнувшую женщину, уцепился за поручень и даже сделал попытку всучить кондукторше гривенник через открытое по случаю духоты окно. | senceremonie deŝovis de ties ŝtupeto virinon malgraŭ ŝia protesta ŝriko, sin kroĉis je la tenilo kaj, tra la fenestro malfermita pro la varmego, provis enmanigi al la konduktorino dekkopekan moneron. |
| Поведение кота настолько поразило Ивана, что он в неподвижности застыл у бакалейного магазина на углу и тут вторично, но гораздо сильнее, был поражен поведением кондукторши. | La konduto de la kato tiom mirigis Ivanon, ke li gape haltis ĉe la strat’angula nutrovendejo, kaj tiam denove, sed eĉ pli forte, lin frapis la reago de la konduktorino. |
| Та, лишь только увидела кота, лезущего в трамвай, со злобой, от которой даже тряслась, закричала: — Котам нельзя! | Apenaŭ ŝi ekvidis la katon sin trapuŝi en la vagonon, ŝi kriis bolante pro furiozo: — La katoj ne rajtas! |
| С котами нельзя! | Sen katoj! |
| Брысь! | Malpermesite! |
| Слезай, а то милицию позову! | Huŝ! Malsupren, aŭ mi vokos la milicion! |
| Ни кондукторшу, ни пассажиров не поразила самая суть дела: не то, что кот лезет в трамвай, в чем было бы еще полбеды, а то, что он собирается платить! | Nek la konduktorinon nek la pasaĝerojn surprizis la ĉefaĵo: ke kato provas envagoniĝi estas stranga, sed multe pli mirinda estas, ke ĝi volas pagi! |
| Кот оказался не только платежеспособным, но и дисциплинированным зверем. | La kato montris sin besto ne nur pagipova sed ankaŭ disciplinema. |
| При первом же окрике кондукторши он прекратил наступление, снялся с подножки и сел на остановке, потирая гривенником усы. | Jam post la unua krio de la konduktorino ĝi tuj ĉesigis sian avancadon, forlasis la vagonŝtupeton kaj kaŭris sur la haltejo frotante la lipharojn per la monero. |
| Но лишь кондукторша рванула веревку и трамвай тронулся, кот поступил как всякий, кого изгоняют из трамвая, но которому все-таки ехать-то надо. | Sed kiam la konduktorino tiris la signalŝnuron kaj la tramo ekmoviĝis, la kato kondutis kiel ĉiu elvagonigito kiu nepre devas veturi. |
| Пропустив мимо себя все три вагона, кот вскочил на заднюю дугу последнего, лапой вцепился в какую-то кишку, выходящую из стенки, и укатил, сэкономив, таким образом, гривенник. | Preterlasinte ĉiujn tri vagonojn, la kato saltis sur la malantaŭan bufron de la lasta, kaptis per la krifoj kaŭĉukan tubon fiksitan ĉe la malantaŭa vando kaj forveturis, tiel ŝparante dek kopekojn. |
| Занявшись паскудным котом, Иван едва не потерял самого главного из трех — профессора. | Okupite pri la sentaŭga kato, Ivano preskaŭ perdis la ĉefan el la tri, la profesoron. |
| Но, по счастью, тот не успел улизнуть. | Feliĉe, tiu ankoraŭ ne sukcesis eskapi. |
| Иван увидел серый берет в гуще в начале большой Никитской, или герцена. | Lian grizan bereton Ivano rimarkis ĉe la homplena pasejo trans la straton Granda Nikitskaja (t.e. la strato Herzen). |
| В мгновение ока Иван и сам оказался там. | Post unu momento Ivano estis tie. |
| Однако удачи не было. | Sed la celon li ne atingis. |
| Поэт и шагу прибавлял, и рысцой начинал бежать, толкая прохожих, и ни на сантиметр не приблизился к профессору. | La poeto provis iri pli rapide, kelkfoje li kuretis puŝiĝante kontraŭ la homoj — kaj tamen li eĉ je unu centimetro ne proksimiĝis al la profesoro. |
| Как ни был расстроен Иван, все же его поражала та сверхъестественная скорость, с которой происходила погоня. | Malgraŭ sia konsterniĝo Ivano miris pri la supernatura rapido de la postkuro. |
| И двадцати секунд не прошло, как после Никитских ворот Иван Николаевич был уже ослеплен огнями на Арбатской площади. | Apenaŭ pasis dudek sekundoj — kaj anstataŭ la placon Nikitskie-Vorota li vidis la blindigajn lumojn de la placo Arbat’. |
| Еще несколько секунд, и вот какой-то темный переулок с покосившимися тротуарами, где Иван Николаевич грохнулся и разбил колено. | Ankoraŭ kelkaj sekundoj — kaj jen malluma strateto kun kaduka trotuaro, kie la poeto falis kaj kontuzis la genuon. |
| Опять освещенная магистраль — улица кропоткина, потом переулок, потом остоженка и еще переулок, унылый, гадкий и скупо освещенный. | La lumplena avenuo «Kropotkin», denove strateto, poste Ostoĵenka kaj ankoraŭ stratetaĉo, abomena kaj avare prilumata. |
| И вот здесь-то Иван Николаевич окончательно потерял того, кто был ему так нужен. | Ĝuste tie Ivano Nikolaiĉ definitive perdis tiun, kiun li nepre volis atingi. |
| Профессор исчез. | La profesoro malaperis. |
| Иван Николаевич смутился, но ненадолго, потому что вдруг сообразил, что профессор непременно должен оказаться в доме №13 и обязательно в квартире 47. | Post nelonga hezito la poeto decidis, ke la profesoro sendube estas en la domo n-ro 13 kaj certe en la apartamento 47. |
| Ворвавшись в подъезд, Иван Николаевич взлетел на второй этаж, немедленно нашел эту квартиру и позвонил нетерпеливо. | Ivano impetis al la enirejo, surkuris la duan etaĝon, tuj trovis la serĉatan pordon kaj malpacience sonorigis. |
| Ждать пришлось недолго: открыла Ивану дверь какая-то девочка лет пяти и, ни о чем не справляясь у пришедшего, немедленно ушла куда-то. | Li atendis ne longe: knabino, verŝajne kvin jarojn aĝa, malfermis la pordon kaj sen demandi lin pri io ajn tuj foriris reen. |
| В громадной, до крайности запущенной передней, слабо освещенной малюсенькой угольной лампочкой под высоким, черным от грязи потолком, | De sub la alta, nigre malpura plafono, eta karbonfadena lampo mizere prilumis la vastan, terure malzorgitan antaŭĉambron. |
| на стене висел велосипед без шин, | Biciklo sen pneŭmatikoj estis kroĉita al la muro, |
| стоял громадный ларь, обитый железом, а на полке над вешалкой лежала зимняя шапка, и длинные ее уши свешивались вниз. | apude staris grandega ferizita ŝrankokesto, kaj sur la breto sub la vesthokaro kuŝis vintra ĉapo kies longaj orelklapoj pendis malsupren. |
| За одной из дверей гулкий мужской голос в радиоаппарате сердито кричал что-то стихами. | De malantaŭ pordo radioaparato incitite kaj verse kriadis ion per resonanta vira voĉo. |
| Иван Николаевич ничуть не растерялся в незнакомой обстановке и прямо устремился в коридор, | Neniom embarasite en la nekonata ĉirkaŭaĵo la poeto rapidis en la koridoron. |
| рассуждая так: «Он, конечно, спрятался в ванной». | Ivano rezonis jene: «Kompreneble, li sin kaŝas en la banĉambro». |
| В коридоре было темно. | En la koridoro estis mallume. |
| Потыкавшись в стены, Иван увидел слабенькую полоску света внизу под дверью, нашарил ручку и несильно рванул ее. | Kelkfoje puŝiĝinte kontraŭ la muroj, la poeto finfine rimarkis palan lumstrieton sub pordo, palpe trovis la anson kaj ne tre forte ĝin ektiris. |
| Крючок отскочил, и Иван оказался именно в ванной и подумал о том, что ему повезло. | La ŝloshoketo elingiĝis, li trafis ĝuste la banĉambron kaj pensis, ke tio estas bona ŝanco. |
| Однако повезло не так уж, как бы нужно было! | Ho ve, la ŝanco estis malpli bona ol estus dezirinde! |
| На Ивана пахнуло влажным, теплом и, при свете углей, тлеющих в колонке, | Humida varmo lin renkontis, kaj streĉinte la okulojn li vidis, ĉe la lumo de karbo ardanta en la akvovarmigilo, |
| он разглядел большие корыта, висящие на стене, и ванну, всю в черных страшных пятнах от сбитой эмали. | grandajn lesivpelvojn kroĉitajn al la muro kaj la banujon kun monstraj nigraj makuloj de forkrevinta emajlo. |
| Так вот, в этой ванне стояла голая гражданка, вся в мыле и с мочалкой в руках. | Nu, en la banujo staris nuda civitanino, tuta en sapŝaŭmo kaj kun banstupo en la mano. |
| Она близоруко прищурилась на ворвавшегося Ивана и, очевидно, обознавшись в адском освещении, сказала тихо и весело: — Кирюшка! Бросьте трепаться! | Ŝi miope rigardis la enrompiĝintan poeton kaj, verŝajne erarigite de la infera lumo, diris nelaŭte kaj gaje: — Kiĉjo, ĉesu petoli! |
| Что вы, с ума сошли?.. | Ĉu vi freneziĝis? |
| Федор Иваныч сейчас вернется. | Teodoro Ivaniĉ tuj revenos. |
| Вон отсюда сейчас же! | Tuj iru for! |
| — И махнула на Ивана мочалкой. | — kaj ŝi svingis la banstupon kontraŭ Ivano. |
| Недоразумение было налицо, и повинен в нем был, конечно, Иван Николаевич. | La miso estis evidenta, kaj certe, la kulpa estis Ivano Nikolaiĉ. |
| Но признаться в этом он не пожелал и, воскликнув укоризненно: «Ах, развратница!..» — Тут же зачем-то очутился на кухне. | Sed li malvolis agnoski tion, riproĉe ekkriis: «Ah, friponino!..» kaj ial pasis al la kuirejo. |
| В ней никого не оказалось, | Neniu estis en tiu preskaŭ malluma ĉambro. |
| и на плите в полумраке стояло безмолвно около десятка потухших примусов. | Kelkaj dek estingitaj primusoj silente staris sur la fornoplato. |
| Один лунный луч, просочившись сквозь пыльное, годами не вытираемое окно, скупо освещал тот угол, где в пыли и паутине висела забытая икона, | Unu sola luna radieto penetris tra la polva, tutajn jarojn ne purigata fenestro, kaj magre prilumis la angulon kie en polvo kaj araneaĵo pendis forgesita ikono. |
| из-за киота которой высовывались концы двух венчальных свечей. Под большой иконой висела пришпиленная маленькая — бумажная. | De malantaŭ la ikonujo elstaris la pintoj de du geedziĝritaj kandeloj, sub ĝi estis kroĉita malgranda papera ikoneto. |
| Никому не известно, какая тут мысль овладела Иваном, но только, прежде чем выбежать на черный ход, он присвоил одну из этих свечей, а также и бумажную иконку. | Neniu scias, kiun penson ekhavis tiam Ivano, ni diru nur, ke antaŭ ol elkuri al la malantaŭa ŝtuparo li proprigis al si unu el la kandeloj kaj la paperan ikoneton. |
| Вместе с этими предметами он покинул неизвестную квартиру, что-то бормоча, конфузясь при мысли о том, что он только что пережил в ванной, | Kun tiuj objektoj li forlasis la nekonatan loĝejon, murmurante ion, embarasite de la rememoro pri la ĵusa incidento en la banĉambro, |
| невольно стараясь угадать, кто бы был этот наглый Кирюшка и не ему ли принадлежит противная шапка с ушами. | nevole penante diveni, kio estas tiu impertinenta Kiĉjo kaj ĉu lia estas la abomena orelklapa ĉapo. |
| В пустынном безотрадном переулке поэт оглянулся, ища беглеца, но того нигде не было. | En la senhoma, enua strateto Ivano rigardis ĉirkaŭen sed la profesoron li tie ne trovis. |
| Тогда Иван твердо сказал самому себе: — Ну конечно, он на Москве-реке! | Tiam la poeto senhezite diris al si mem: — Tutcerte li estas ĉe Moskvo-rivero! |
| Вперед! | Antaŭen! |
| Следовало бы, пожалуй, спросить Ивана Николаевича, почему он полагает, что профессор именно на Москве-реке, а не где-нибудь в другом месте. | Ĉi tiam endus demandi Ivanon, kial li opinias, ke la fuĝinto nepre estas ĉe Moskvo-rivero kaj nenie aliloke. |
| Да горе в том, что спросить-то было некому. Омерзительный переулок был совершенно пуст. | Ho ve, neniu ĝin faris, la abomena strateto ja estis absolute senhoma. |
| Через самое короткое время можно было увидеть Ивана Николаевича на гранитных ступенях амфитеатра Москвы-реки. | Post plej mallonga tempo oni povis vidi la poeton sur la granitaj ŝtupoj de la amfiteatra riverbordo. |
| Сняв с себя одежду, Иван поручил ее какому-то приятному бородачу, курящему самокрутку возле рваной белой толстовки и расшнурованных стоптанных ботинок. | Demetinte siajn vestaĵojn li konfidis ilin al agrabla barbulo, kiu fumis memfaritan cigaredon apud paro de eluzitaj botetoj kaj blanka ĉifoniĝinta zonbluzo; |
| Помахав руками, чтобы остыть, Иван ласточкой кинулся в воду. | poste Ivano iom svingis la brakojn por sin malvarmigi kaj hirundsalte sin ĵetis en la akvon. |
| Дух перехватило у него, до того была холодна вода, и мелькнула даже мысль, что не удастся, пожалуй, выскочить на поверхность. | La elspiro haltis en lia brusto, tiom malvarmega estis la akvo, kaj dum unu momento Ivano eĉ dubis, ĉu li sukcesos elakviĝi. |
| Однако выскочить удалось, и, отдуваясь и фыркая, с круглыми от ужаса глазами, Иван Николаевич начал плавать в пахнущей нефтью черной воде меж изломанных зигзагов береговых фонарей. | Tamen li reatingis la supraĵon kaj, kaĉalote snufante, kraĉospiregante, kun larĝe malfermitaj okuloj, li iom naĝis en la nigra akvo, odoranta je mazuto, inter la rompitaj rebriloj de la bordaj lanternoj. |
| Когда мокрый Иван приплясал по ступеням к тому месту, где осталось под охраной бородача его платье, выяснилось, что похищено не только второе, но и первый, то есть сам бородач. | Saltetante sur la granitaj ŝtupoj por iomete sin sekigi, li revenis al la loko kie antaŭ kelkaj minutoj li lasis sian vestaron al la prizorgo de la barbulo, kaj tie evidentiĝis, ke malaperis ne nur la gardataĵo sed ankaŭ la gardanto. |
| Точно на том месте, где была груда платья, остались полосатые кальсоны, рваная толстовка, свеча, иконка и коробка спичек. | Sur la loko, kien la poeto metis siajn vestojn, restis nur longa striita kalsono, la ĉifoniĝinta zonbluzo, la kandelo, la ikoneto kaj alumetujo. |
| Погрозив в бессильной злобе кому-то вдаль кулаком, Иван облачился в то, что было оставлено. | En senpova furiozo Ivano minacis per la pugno iun en la malproksimo kaj surmetis la lasitan. |
| Тут его стали беспокоить два соображения: первое, это то, что исчезло удостоверение Массолита, с которым он никогда не расставался, и, второе, удастся ли ему в таком виде беспрепятственно пройти по Москве? | Du aferoj maltrankviligis la poeton: unue, estis perdita lia Massolita membrokarto, kiun li kutimis ĉiam havi kune, kaj due, ĉu tiel vestite li povos sen malhelpo pasi tra Moskvo? |
| Все-таки в кальсонах... | En kalsono ... |
| Правда, кому какое дело, а все же не случилось бы какой-нибудь придирки или задержки. | Jes, tio ja koncernas neniun — kaj tamen povas estiĝi ĉikano. |
| Иван оборвал пуговицы с кальсон там, где те застегивались у щиколотки, в расчете на то, что, может быть, в таком виде они сойдут за летние брюки, забрал иконку, свечу и спички и тронулся, сказав самому себе: — К Грибоедову! | Li forŝiris la butonojn ĉe la maleoloj, esperante per tio akceptigi la kalsonon kiel someran pantalonon, prenis la ikoneton, la kandelon kaj la alumetojn, kaj ekiris dirinte al si mem: — Al Gribojedovo! |
| Вне всяких сомнений, он там. | Sendube, li estas tie. |
| Город уже жил вечерней жизнью. | La urbo jam estis vivanta sian vesperan vivon. |
| В пыли пролетали, бряцая цепями, грузовики, на платформах коих, на мешках, раскинувшись животами кверху, лежали какие-то мужчины. | Tintante per la ĉenoj, kamionoj rapidis tra la polvo, sur ilia ŝarĝplato, sur sakoj, ripoze kuŝis viroj. |
| Все окна были открыты. В каждом из этих окон горел огонь под оранжевым абажуром, | Ĉiuj fenestroj estis malfermitaj kaj trans ĉiu lumis lampo kun oranĝkolora ŝirmilo. |
| и из всех окон, из всех дверей, из всех подворотен, с крыш и чердаков, из подвалов и дворов вырывался хриплый рев полонеза из оперы «Евгений Онегин». | El la fenestroj, el la pordoj kaj el la pordegoj, el la mansardoj, el la keloj kaj el la kortoj venis raŭka muĝo de la polonezo el la opero «Eŭgeno Onegin». |
| Опасения Ивана Николаевича полностью оправдались: прохожие обращали на него внимание и оборачивались. | Tio, kion antaŭtimis Ivano, realiĝis: lia aspekto ekscitis skandalan interesiĝon, la pasantoj sin returnadis por lin rigardi. |
| Вследствие этого он решил покинуть большие улицы и пробираться переулочками, где не так назойливы люди, | Tial li decidis forlasi la grandajn stratojn kaj avanci tra la flankaj stratetoj, kie la homoj estas malpli molestemaj, |
| где меньше шансов, что пристанут к босому человеку, изводя его расспросами о кальсонах, которые упорно не пожелали стать похожими на брюки. | kie malpli probablas, ke oni ĝenados nudpiedan viron per demandoj pri lia kalsono, eĉ se ĝi obstine malsimilas someran pantalonon. |
| Иван так и сделал и углубился в таинственную сеть Арбатских переулков | Ivano eniris la misteran stratetaron de Arbat’. |
| и начал пробираться под стенками, пугливо косясь, ежеминутно оглядываясь, по временам прячась в подъездах и избегая перекрестков со светофорами, шикарных дверей посольских особняков. | Li sin ŝovis laŭ la muroj, ŝteliste rigardante ĉirkaŭen, fojfoje sin kaŝante en domoj malantaŭ ŝtupareja pordo, evitante semaforajn stratkruciĝojn kaj la elegantajn ambasadorejajn pordegojn. |
| И на всем его трудном пути невыразимо почему-то мучил вездесущий оркестр, под аккомпанемент которого тяжелый бас пел о своей любви к Татьяне. | Kaj en lia tuta malfacila vojo neesprimeble lin ial turmentis la ĉiea orkestro, de kiu akompanate, peza baso kantis pri sia amo al Tatiana. |
| Глава 5. Было дело в Грибоедове | Ĉapitro 5 LA INCIDENTO EN GRIBOJEDOVO |
| Старинный двухэтажный дом кремового цвета помещался на бульварном кольце в глубине чахлого сада, отделенного от тротуара кольца резною чугунною решеткой. | La malnova, duetaĝa, kremkolora palaceto situis ĉe la Bulvardoringo, meze de magra ĝardeno apartigita disde la trotuaro per punte gisita, fera krado. |
| Небольшая площадка перед домом была заасфальтирована, и в зимнее время на ней возвышался сугроб с лопатой, а в летнее время она превращалась в великолепнейшее отделение летнего ресторана под парусиновым тентом. | Negranda placo antaŭ la domo estis asfaltizita; vintre tie altis neĝoamaso kun ŝpato, sed ĉiun someron, ŝirmite per tola markezo, la loko iĝis bonega ĝardenrestoracio. |
| Дом назывался «домом Грибоедова» на том основании, что будто бы некогда им владела тетка писателя — Александра Сергеевича Грибоедова. | La palaceto havis la nomon Domo de Gribojedov, ĉar laŭfame, ĝi iam apartenis al onklino de la verkisto Aleksandro Sergejeviĉ Gribojedov. |
| Ну владела или не владела — мы того не знаем. | Verdire, pri tiu aparteno ni ne certas. |
| Помнится даже, что, кажется, никакой тетки-домовладелицы у Грибоедова не было... | Fakte ni emas opinii, ke la palacethava onklino neniam ekzistis. |
| Однако дом так называли. | Tamen la domo havis tiun nomon, |
| Более того, один московский врун рассказывал, что якобы вот во втором этаже, в круглом зале с колоннами, знаменитый писатель читал отрывки из «Горя от ума» этой самой тетке, раскинувшейся на софе, | kaj Moskva babilulo eĉ rakontadis, kvazaŭ tie en la supra etaĝo, en la ronda salono kun kolonaro, la eminenta verkisto legis fragmentojn el sia teatraĵo «La Malfeliĉo esti tro Sprita» al la indikita onklino, mole duonkuŝanta sur sofo. |
| а впрочем, черт его знает, может быть, и читал, не важно это! | Cetere, la diablo ĝin scias, eble li tamen legis, tio ja tute ne gravas! |
| А важно то, что в настоящее время владел этим домом тот самый Массолит, во главе которого стоял несчастный Михаил Александрович Берлиоз до своего появления на Патриарших прудах. | La grava estas, ke nun la domo apartenis al Massolit, la asocio kiun la malfeliĉa Miĥaelo Aleksandroviĉ Berlioz estris ĝis sia apero ĉe la Patriarĥa lageto. |
| С легкой руки членов Массолита никто не называл дом «домом Грибоедова», а все говорили просто — «Грибоедов»: | Laŭ la ekzemplo de la Massolitanoj, anstataŭ la longan «La Domo de Gribojedov» ĉiuj kutimis diri simple Gribojedovo: |
| «Я вчера два часа протолкался у Грибоедова», — «Ну и как?» — «В Ялту на месяц добился». | «Hieraŭ mi du horojn vicumis en Gribojedovo.» — «Kaj rezulte?» — «Du monatoj en Jalto.» |
| — «Молодец!». | — «Bona predo!»; |
| Или: «Пойди к Берлиозу, он сегодня от четырех до пяти принимает в Грибоедове...» И так далее. | aŭ: «Iru al Berlioz, hodiaŭ li akceptas en Gribojedovo de la kvara ĝis la kvina», ktp. |
| Массолит разместился в Грибоедове так, что лучше и уютнее не придумать. | Massolit sin instalis en Gribojedovo tiel bone kaj komforte, ke ion pli oportunan ne eblas eĉ imagi. |
| Всякий, входящий в Грибоедова, прежде всего знакомился невольно с извещениями разных спортивных кружков и с групповыми, а также индивидуальными фотографиями членов Массолита, | Enirinte, oni antaŭ ĉio nevole atentis la anoncojn de diversaj sportsocietoj, la individuajn kaj grupajn fotojn de Massolitanoj, |
| которыми (фотографиями) были увешаны стены лестницы, ведущей во второй этаж. | kiuj (la fotoj) estis abunde pendigitaj sur la muro de la ŝtuparo kondukanta al la supra etaĝo. |
| На дверях первой же комнаты в этом верхнем этаже виднелась крупная надпись «Рыбно-дачная секция», и тут же был изображен карась, попавшийся на уду. | Jam la unua pordo en la supra etaĝo prezentis grandan skribaĵon: Fiŝkaptista-Vilaa Sekcio kaj tuj sube estis desegnita karaso mordanta la hokon. |
| На дверях комнаты №2 было написано что-то не совсем понятное: | Sur la pordo de la ĉambro n-ro 2 estis skribita io ne tuj komprenebla: |
| «Однодневная творческая путевка. Обращаться к М. В. Подложной». | «Unutaga krea vojaĝo — ĉe M.V. Falsina». |
| Следующая дверь несла на себе краткую, но уже вовсе непонятную надпись: «Перелыгино». | La sekva pordo havis lakonan sed tute nekompreneblan surskribon: Parodiklino. |
| Потом у случайного посетителя Грибоедова начинали разбегаться глаза от надписей, пестревших на ореховых теткиных дверях: | Irante plu, la okaza vizitanto tute perdiĝis inter la buntaj anoncoj sur la juglandolignaj onklinaj pordoj: |
| «Запись в очередь на бумагу у Поклевкиной», | «Enviciĝo pri papero ĉe Pokljovkina», |
| «Касса», «Личные расчеты скетчистов»... | «Kaso», «Personaj Kontoj de la Skeĉistoj» ktp. |
| Прорезав длиннейшую очередь, начинавшуюся уже внизу в швейцарской, можно было видеть надпись на двери, в которую ежесекундно ломился народ: «Квартирный вопрос». | Traborinte longegan vicon, kies vosto estis malsupre, ĉe la pordistejo, oni povis legi la skribaĵon sur pordo, senĉese atakata de la amaso: «Loĝado». |
| За квартирным вопросом открывался роскошный плакат, | Post la Loĝado etendiĝis luksa afiŝo. |
| на котором изображена была скала, а по гребню ее ехал всадник в бурке и с винтовкой за плечами. | Ĝi prezentis rokon sur kies kresto rajdis kaŭkazano en burko kaj kun fusilo malantaŭ la dorso. |
| Пониже — пальмы и балкон, на балконе — сидящий молодой человек с хохолком, глядящий куда-то ввысь очень-очень бойкими глазами и держащий в руке самопишущее перо. | Malpli alte estis palmoj kaj balkono, sur la balkono sidis juna viro kun bukla hartufo, li rigardis ien supren per tre-tre viglaj okuloj kaj tenis en la mano fontoplumon. |
| Подпись: «Полнообъемные творческие отпуска от двух недель (рассказ-новелла) до одного года (роман, трилогия). | La teksto: «Plentempaj kreaj forpermesoj, la daŭro — de du semajnoj (novelo) ĝis unu jaro (romantrilogio). |
| Ялта, Суук-су, Боровое, Цихидзири, Махинджаури, Ленинград (Зимний дворец)». | Jalto, Suuk-Su, Borovoje, Ciĥisdziri, Maĥinĝauri, Leningrado (la Vintra Palaco)». |
| У этой двери также была очередь, но не чрезмерная, человек в полтораста. | Ankaŭ ĉe tiu pordo estis atendovico, sed ne tro granda, ne pli ol cent kvindek homoj. |
| Далее следовали, повинуясь прихотливым изгибам, подъемам и спускам Грибоедовского дома, | Irante plu, supren kaj malsupren, laŭante la kapricajn turnojn de la Domo de Gribojedov, oni pasis preter |
| — «Правление Массолита», «Кассы №2, 3, 4, 5», «Редакционная коллегия», «Председатель Массолита», «Бильярдная», различные подсобные учреждения, наконец, тот самый зал с колоннадой, где тетка наслаждалась комедией гениального племянника. | «Estraro de Massolit», «Kasoj n-ro 2, 3, 4, 5», «Redakcio», «Prezidanto de Massolit», «Bilardejo», diversaj akcesoraj ejoj — ĝis la kolonara salono, kie la onklino iam ĝuis la komedion de sia genia nevo. |
| Всякий посетитель, если он, конечно, был не вовсе тупицей, попав в Грибоедова, сразу же соображал, насколько хорошо живется счастливцам — членам Массолита, и черная зависть начинала немедленно терзать его. | Do, apenaŭ enirinte Gribojedovon, ĉiu vizitanto, se li ne estis senespere stulta, de sia unua rigardo komprenis, kiom prosperas la feliĉuloj Massolitanoj, kaj nigra envio tuj komencis ronĝi lian koron. |
| И немедленно же он обращал к небу горькие укоризны за то, что оно не наградило его при рождении литературным талантом, | Samtempe li amare riproĉadis al la ĉielo, ke ĝi lin ne dotis je literatura talento, |
| без чего, естественно, нечего было и мечтать овладеть членским Массолитским билетом, | sen kiu, memkompreneble, absolute vana estis ĉia revo pri la Massolita membrokarto, |
| коричневым, пахнущим дорогой кожей, с золотой широкой каймой, — известным всей Москве билетом. | la bruna, orranda, odoranta je multekosta ledo, de la tuta Moskvo konata membrokarto. |
| Кто скажет что-нибудь в защиту зависти? | Kiu pledu favore al la envio? |
| Это чувство дрянной категории, но все же надо войти и в положение посетителя. | Tutcerte la sento estas malnobla, sed oni konsideru ankaŭ la situacion de la vizitanto. |
| Ведь то, что он видел в верхнем этаже, было не все и далеко еще не все. | Ĉar tio, kion li vidis en la supra etaĝo, estis ja ne ĉio, eĉ ne ĉio precipe enviinda. |
| Весь нижний этаж теткиного дома был занят рестораном, и каким рестораном! | La tutan ter’etaĝon de la onklina domo okupis restoracio, kaj kia restoracio! |
| По справедливости он считался самым лучшим в Москве. | Prave oni opiniis ĝin la plej bona en Moskvo. |
| И не только потому, что размещался он в двух больших залах со сводчатыми потолками, расписанными лиловыми лошадьми с ассирийскими гривами, | Ne nur tial, ke ĝi situis en du grandaj salonoj sur kies volbo estis pentritaj siringviolaj ĉevaloj kun Asiria kolhararo; |
| не только потому, что на каждом столике помещалась лампа, накрытая шалью, не только потому, что туда не мог проникнуть первый попавшийся человек с улицы, | ne nur tial, ke sur ĉiu tablo staris lampo vualita per ŝalo; ne nur tial, ke tien ne povis penetri ĉiu ajn pasanto |
| а еще и потому, что качеством своей провизии Грибоедов бил любой ресторан в Москве, как хотел, и что эту провизию отпускали по самой сходной, отнюдь не обременительной цене. | — sed ankaŭ pro tio, ke per la kvalito de siaj manĝaĵoj Gribojedovo tute eklipsis ĉiun ajn restoracion en Moskvo, kaj ĉar tiuj manĝaĵoj estis ofertataj je tre modera, neniel embarasa prezo. |
| Поэтому нет ничего удивительного в таком хотя бы разговоре, который однажды слышал автор этих правдивейших строк у чугунной решетки Грибоедова: — Ты где сегодня ужинаешь, Амвросий? | Tial tute ne mirinda estas la interparolo, kiun la aŭtoro de tiuj verfidelaj linioj foje aŭdis ĉe la fera krado de Gribojedovo: — Kie vi hodiaŭ vespermanĝos, Ambrozo? |
| — Что за вопрос, конечно, здесь, дорогой Фока! | — Stranga demando, memkomprene ĉi tie, kara Foko! |
| Арчибальд Арчибальдович шепнул мне сегодня, что будут порционные судачки а натюрель. | Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ flustris al mi hodiaŭ, ke laŭkarte estos sandroj au naturel. |
| Виртуозная штука! | Virtuoza frandaĵo! |
| — Умеешь ты жить, Амвросий! | — Bone vi scias aranĝi vian vivon, Ambrozo! |
| — Со вздохом отвечал тощий, запущенный, с карбункулом на шее Фока румяногубому гиганту, золотистоволосому, пышнощекому Амвросию-поэту. | — sopire diris Foko, vireto maldika, malzorgita, kun granda karbunklo sur la kolo, al punclipa giganto, la orhara, rondvanga poeto Ambrozo. |
| — Никакого уменья особенного у меня нету, — возражал Амвросий, — а обыкновенное желание жить по-человечески. | — Ne temas pri speciala scio, — respondis Ambrozo, — tutsimple mi volas vivi home. |
| Ты хочешь сказать, Фока, что судачки можно встретить и в «Колизее». | Vi diras, Foko, ke sandroj aperadas ankaŭ en Koloseo. |
| Но в «Колизее» порция судачков стоит тринадцать рублей пятнадцать копеек, а у нас — пять пятьдесят! | Sed en Koloseo unu porcio da sandroj kostas dek tri rublojn dek kvin kopekojn, dum ĉe ni, nur kvin kvindek! |
| Кроме того, в «Колизее» судачки третьедневочные, и, кроме того, еще у тебя нет гарантии, что ты не получишь в «Колизее» виноградной кистью по морде от первого попавшего молодого человека, ворвавшегося с театрального проезда. | Krome, en Koloseo la sandroj estas antaŭhieraŭaj, kaj krome, en Koloseo oni havas nenian garantion, ke iu junulo, enrompiĝinta de la Teatra Trapasejo, ne frapos onin sur la muzelon per vinbergrapolo. |
| Нет, я категорически против «Колизея», — гремел на весь бульвар гастроном Амвросий. — Не уговаривай меня, Фока! | Ne, mi estas nepre kontraŭ Koloseo, — tondris super la bulvardo la voĉo de la frandulo Ambrozo, — ne persvadu min, Foko! |
| — Я не уговариваю тебя, Амвросий, — пищал Фока. | — Mi ne persvadas vin, Ambrozo, — pepis Foko. |
| — Дома можно поужинать. | — Hejme oni povas vespermanĝi. |
| — Слуга покорный, — трубил Амвросий, — представляю себе твою жену, пытающуюся соорудить в кастрюльке в общей кухне дома порционные судачки а натюрель! | — Grandan dankon, — trumpetis Ambrozo, — mi imagas vian edzinon aranĝi en la komuna kuirejo, en kaseroleto, amatorajn sandrojn au naturel! |
| Ги-ги-ги!.. | Hi-hi-hi!.. |
| Оревуар, Фока! | Au revoir, Foko! |
| — И, напевая, Амвросий устремлялся к веранде под тентом. | — kaj Ambrozo iris, kantetante, al la submarkeza verando. |
| Эх-хо-хо... | Ah-ha-ha ... |
| Да, было, было!.. | Jes, estis, estis! |
| Помнят московские старожилы знаменитого Грибоедова! | Memoras la malnovaj moskvanoj la faman Gribojedovon! |
| Что отварные порционные судачки! | Kio ja estis tiuj kuiritaj sandroj? |
| Дешевка это, милый Амвросий! | Bagatelaĵo, kara Ambrozo! |
| А стерлядь, стерлядь в серебристой кастрюльке, стерлядь кусками, переложенными раковыми шейками и свежей икрой? | Kion vi dirus pri la sterledo, sterledo en arĝentkolora kaserolo, sterledo en pecoj kun intermetitaj kankrovostoj kaj freŝa kaviaro? |
| А яйца — кокотт с шампиньоновым пюре в чашечках? | Pri la ovoj à la cocotte kun ŝampinjona kaĉo, en tasoj? |
| А филейчики из дроздов вам не нравились? | Kaj la turdofileoj, ĉu ilin vi ne ŝatis? |
| С трюфелями? | Kun trufoj? |
| Перепела по-генуэзски? | La koturnoj laŭ la Ĝenova maniero? |
| Десять с полтиной! | Dek rublojn kvindek! |
| Да джаз, да вежливая услуга! | Kaj la ĵazo, kaj la ĝentila priservado! |
| А в июле, когда вся семья на даче, а вас неотложные литературные дела держат в городе, | Aŭ julie, kiam via tuta familio estas ĉe la vilao dum vin urĝaj literaturaj aferoj retenas en la urbo |
| — на веранде, в тени вьющегося винограда, в золотом пятне на чистейшей скатерти тарелочка супа-прентаньер? | — sur la verando, ombrite de vitobranĉoj, en la ora makulo sur purega tablotuko staras telereto kun la supo printanière ... |
| Помните, Амвросий? | Ĉu vi memoras, Ambrozo? |
| Ну что же спрашивать! По губам вашим вижу, что помните. | Sed kial demandi, sur viaj lipoj vidas mi, ke vi memoras. |
| Что ваши сижки, судачки! | Kio estis tiuj viaj koregonoj kaj sandroj? |
| А дупеля, гаршнепы, бекасы, вальдшнепы по сезону, перепела, кулики? | Sed la galinagoj, la galinagetoj, la galinagegoj, la skolopoj dumsezone, la koturnoj, la kurloj! |
| Шипящий в горле нарзан?! | La mineral’akvo ŝuŝanta en la gorĝo! |
| Но довольно, ты отвлекаешься, читатель! | Tamen haltu, leganto, vi forflankiĝas! |
| За мной!.. | Sekvu min! |
| В половине одиннадцатого часа того вечера, когда Берлиоз погиб на Патриарших, в Грибоедове наверху была освещена только одна комната, | Je la deka kaj duono de la vespero, kiam Miĥaelo Aleksandroviĉ pereis ĉe la Patriarĥa, nur unu ĉambro estis prilumata en la supra etaĝo de Gribojedovo. |
| и в ней томились двенадцать литераторов, собравшихся на заседание и ожидавших Михаила Александровича. | Tie langvoris dek du literaturistoj, venintaj por la kunsido kaj atendantaj Berliozon. |
| Сидящие на стульях, и на столах, и даже на двух подоконниках в комнате правления Массолита серьезно страдали от духоты. | Tiuj homoj, sidantaj en la estrarejo de Massolit sur seĝoj, tabloj kaj eĉ sur la du fenestrobretoj, nebagatele suferis pro la sufoka varmego. |
| Ни одна свежая струя не проникала в открытые окна. | Tra la malfermitaj fenestroj ne penetris eĉ unu freŝa bloveto. |
| Москва отдавала накопленный за день в асфальте жар, и ясно было, что ночь не принесет облегчения. | Moskvo estis redonanta la ardon akumulitan en la asfalto dum la tago, kaj estis evidenta, ke la nokto ne alportos faciliĝon. |
| Пахло луком из подвала теткиного дома, где работала ресторанная кухня, и всем хотелось пить, все нервничали и сердились. | Oni sentis la cep’odoron venantan el la kelo de la onklina domo, kie funkciis la restoracia kuirejo, ĉiuj soifis, nervozis, koleris. |
| Беллетрист бескудников — тихий, прилично одетый человек с внимательными и в то же время неуловимыми глазами — вынул часы. | La beletristo Banajlov — kvieta, bone vestita viro kun atenta sed nekaptebla rigardo — elpoŝigis la horloĝon. |
| Стрелка ползла к одиннадцати. | La montrilo estis rampanta al la dek-unuo. |
| Бескудников стукнул пальцем по циферблату, показал его соседу, поэту Двубратскому, сидящему на столе и от тоски болтающему ногами, обутыми в желтые туфли на резиновом ходу. | Banajlov frapis per la fingro sur la ciferplaton, montris ĝin al sia najbaro, la poeto Dufratskij, kiu sidis sur la tablo kaj pro enuo balancis la krurojn, vidigante siajn flavajn kaŭĉukplandumajn ŝuojn. |
| — Однако, — проворчал Двубратский. | — Tamen! — grumblis Dufratskij. |
| — Хлопец, наверно, на Клязьме застрял, — густым голосом отозвалась Настасья Лукинишна Непременова, | — Verŝajne, sur la bordo de Kljazma perdiĝis nia bravulo, — per brusta voĉo reagis Anastazia Lukiniŝna Neprova, |
| московская купеческая сирота, ставшая писательницей и сочиняющая батальные морские рассказы под псевдонимом «Штурман Жорж». | Moskva orfino el negocista familio, kiu iĝis beletristino kaj verkadis marbatalajn rakontojn sub la pseŭdonimo Navigaciisto Georges. |
| — Позвольте! | — Pardonon! |
| — Смело заговорил автор популярных скетчей Загривов. | — aŭdace ekparolis Nukaĉov, aŭtoro de popularaj skeĉoj. |
| — Я и сам бы сейчас с удовольствием на балкончике чайку попил, вместо того чтобы здесь вариться. | — Ankaŭ mi preferus sidi sur la balkono kaj trinki teon, ol stufiĝadi ĉi tie. |
| Ведь заседание-то назначено в десять? | La kunsido ja devis komenciĝi je la deka, ĉu? |
| — А сейчас хорошо на Клязьме, — подзудила присутствующих Штурман Жорж, | — Tiom bone estas nun ĉe Kljazma, — incitis la ĉeestantoj Navigaciisto Georges, |
| зная, что дачный литераторский поселок Перелыгино на Клязьме — общее больное место. | kiu bone sciis, ke Parodiklino, literaturista vilaaro ĉe la rivero Kljazma, estas ĉies neŭralgia punkto. |
| — Теперь уж соловьи, наверно, поют. | — Verŝajne, tie jam kantas la najtingaloj. |
| Мне всегда как-то лучше работается за городом, в особенности весной. | Mi ne scias kial, sed eksterurbe mi ĉiam laboras pli sukcese, precipe en printempo. |
| — Третий год вношу денежки, чтобы больную базедовой болезнью жену отправить в этот рай, да что-то ничего в волнах не видно, | — Jam trian jaron mi kotizadas por sendi al tiu paradizo mian edzinon, suferantan je la bazedova malsano, kaj tamen nenio esperiga videblas en la malklaraj ondoj, |
| — ядовито и горько сказал новеллист Иероним Поприхин. | — malice kaj amare diris la novelisto Hieronimo Popriĥin. |
| — Это уж как кому повезет, — прогудел с подоконника критик Абабков. | — Bone tiu sidas, al kiu la sorto ridas, — basis la kritikisto Ababkov de sia fenestrobreto. |
| Радость загорелась в маленьких глазках Штурман Жоржа, и она сказала, смягчая свое контральто: — Не надо, товарищи, завидовать. | Ĝojo ekhelis en la malgrandaj okuloj de Navigaciisto Georges kaj ŝi diris, mildigante sian kontralton: — Kamaradoj, ni ne enviu. |
| Дач всего двадцать две, и строится еще только семь, а нас в Массолите три тысячи. | Entute estas dudek du vilaoj, konstruataj estas nur sep, kaj nia Massolit havas trimil membrojn. |
| — Три тысячи сто одиннадцать человек, — вставил кто-то из угла. | — Trimil cent dek unu, — enŝovis iu el la angulo. |
| — Ну вот видите, — проговорила Штурман, — что же делать? | — Nu jen, daŭrigis la Navigaciisto, — kion do oni faru? |
| Естественно, что дачи получили наиболее талантливые из нас... | Estas tute normala, ke la vilaojn ricevis la plej talentaj el ni ... |
| — Генералы! | — La generaloj! |
| — Напрямик врезался в склоку Глухарев-сценарист. | — rekte enhakiĝis en la disputon la scenaristo Gluĥarjov. |
| Бескудников, искусственно зевнув, вышел из комнаты. | Banajlov false oscedis kaj foriris el la estrarejo. |
| — Одни в пяти комнатах в Перелыгине, — вслед ему сказал глухарев. | — Tiu havas por si sola kvin ĉambrojn en Parodiklino, — postdiris Gluĥarjov. |
| — Лаврович один в шести, — вскричал Денискин, — и столовая дубом обшита! | — Laŭroviĉ por si sola havas ses, — ekkriis Deniskin, — kaj la manĝoĉambron tegitan je kverko. |
| — Э, сейчас не в этом дело, — прогудел Абабков, — а в том, что половина двенадцатого. | — Eh, nun gravas ne tio, — basis Ababkov, — gravas, ke post duonhoro estos noktomezo. |
| Начался шум, назревало что-то вроде бунта. | Estiĝis bruo, minacis io simila al ribelo. |
| Стали звонить в ненавистное Перелыгино, попали не в ту дачу, к Лавровичу, узнали, что Лаврович ушел на реку, и совершенно от этого расстроились. | Oni telefonis en la malamatan Parodiklinon, mise trafis la vilaon de Laŭroviĉ, eksciis, ke Laŭroviĉ estas foririnta al la rivero, kaj tio definitive mishumorigis ĉiujn. |
| Наобум позвонили в комиссию изящной словесности по добавочному №930 и, конечно, никого там не нашли. | Divenprove oni telefonis al la Komisiono pri Beletro, aldonante la internan telefonnumeron 930, kaj nature, trovis tie neniun. |
| — Он мог бы и позвонить! | — Li povus almenaŭ telefoni! |
| — Кричали Денискин, Глухарев и Квант. | — kriadis Deniskin, Gluĥarjov kaj Kvant. |
| Ах, кричали они напрасно: не мог Михаил Александрович позвонить никуда. | Aĥ, ili kriis vane: Berlioz nenien povis telefoni. |
| Далеко, далеко от Грибоедова, в громадном зале, освещенном тысячесвечовыми лампами, на трех цинковых столах лежало то, что еще недавно было Михаилом Александровичем. | Ie for, malproksime de Gribojedovo, en granda salonego prilumata per milkandelaj lampoj, sur tri zinkaj tabloj kuŝis tio, kio antaŭ nelonge estis Miĥaelo Aleksandroviĉ. |
| На первом — обнаженное, в засохшей крови, тело с перебитой рукой и раздавленной грудной клеткой, | Sur la unua: la korpo, nuda, en koaguliĝinta sango, kun forpremita brako kaj frakasita torako. |
| на другом — голова с выбитыми передними зубами, с помутневшими открытыми глазами, которые не пугал резчайший свет, | Sur la dua: la kapo sen la forbatitaj antaŭaj dentoj, la kapo kies malklariĝintajn apertajn okulojn ne ĝenis la akrega lumo. |
| а на третьем — груда заскорузлых тряпок. | Sur la tria tablo kuŝis amaso de krustiĝintaj vestaĵoj. |
| Возле обезглавленного стояли: профессор судебной медицины, патологоанатом и его прозектор, | Apud la senkapigito staris: la profesoro pri jurmedicino, la patologo-anatomiisto kaj lia prosektoro, |
| представители следствия и вызванный по телефону от больной жены заместитель Михаила Александровича Берлиоза по Массолиту — литератор Желдыбин. | enketistoj kaj la vicprezidanto de Massolit literaturisto Ĵeldibin, telefone alvokita disde sia malsana edzino. |
| Машина заехала за Желдыбиным и, первым долгом, вместе со следствием, отвезла его (около полуночи это было) на квартиру убитого, где было произведено опечатание его бумаг, а затем уж все поехали в морг. | La aŭtomobilo unue venis al Ĵeldibin kaj antaŭ ĉio veturigis lin, kune kun la enketistoj, al la loĝejo de la viktimo (estis preskaŭ noktomezo), kie oni sigelis ties paperojn, kaj nur poste ĉiuj veturis al la kadavrejo. |
| Вот теперь стоящие у останков покойного совещались, как лучше сделать: | Nun la starantaj apud la korporestaĵoj interkonsiladis, kio estos pli bona: |
| пришить ли отрезанную голову к шее или выставить тело в Грибоедовском зале, просто закрыв погибшего наглухо до подбородка черным платком? | ĉu suturi la fortranĉitan kapon al la kolo, aŭ simple, antaŭ ol meti la mortinton sur la katafalkon en la granda salono de Gribojedovo kovri la korpon per nigra tuko ĝis la mentono. |
| Да, Михаил Александрович никуда не мог позвонить, и совершенно напрасно возмущались и кричали Денискин, Глухарев и Квант с Бескудниковым. | Jes, Miĥaelo Aleksandroviĉ nenien povis telefoni, kaj tute malprave kriadis kaj indigniĝadis Deniskin, Gluĥarjov, Kvant kaj Banajlov. |
| Ровно в полночь все двенадцать литераторов покинули верхний этаж и спустились в ресторан. | Ĝuste je la noktomezo ĉiuj dek du literaturistoj forlasis la supran etaĝon kaj iris al la restoracio. |
| Тут опять про себя недобрым словом помянули Михаила Александровича: все столики на веранде, натурально, оказались уже занятыми, и пришлось оставаться ужинать в этих красивых, но душных залах. | Tie ili refoje pensis ion malafablan pri Berlioz, ĉar sur la verando, kompreneble, ĉiuj tabloj jam estis okupitaj kaj ili devis vespermanĝi en la belaj sed sufokvarmaj salonoj. |
| И ровно в полночь в первом из них что-то грохнуло, зазвенело, посыпалось, запрыгало. | Kaj ĝuste je la noktomezo en la unua salono io knalis, ektintis, ŝutiĝis, kaj ekvibris. |
| И тотчас тоненький мужской голос отчаянно закричал под музыку: «Аллилуйя!!» это ударил знаменитый Грибоедовский джаз. | Kaj akuta vira voĉo tuj despere kriis laŭ la muziko: «Haleluja!!» Tio estis la fama ĵazo de Gribojedovo. |
| Покрытые испариной лица как будто засветились, показалось, что ожили на потолке нарисованные лошади, в лампах как будто прибавили свету, и вдруг, как бы сорвавшись с цепи, заплясали оба зала, а за ними заплясала и веранда. | La ŝvitmalsekaj vizaĝoj kvazaŭ eklumis, ŝajnis, ke viviĝis la ĉevaloj pentritaj sur la plafono, ke la lampoj iĝis pli helaj, kaj subite, kvazaŭ elĉeniĝinte, ekdancis ambaŭ salonoj kaj post ili ekdancis la verando. |
| Заплясал Глухарев с поэтессой Тамарой Полумесяц, заплясал Квант, заплясал Жуколов-романист с какой-то киноактрисой в желтом платье. | Ekdancis Gluĥarjov kun la poetino Tamara Lun’arko, ekdancis Kvant, ekdancis la romanisto Pugolov kun kinoaktorino en flava robo. |
| Плясали: Драгунский, Чердакчи, маленький Денискин с гигантской Штурман Жоржем, плясала красавица архитектор Семейкина-Галл, крепко схваченная неизвестным в белых рогожных брюках. | Estis dancantaj: Dragonskij, Ĉifonĉi, la malgranda Deniskin kun la ega Navigaciisto Georges, dancis la bela arkitektino Semejkina-Gall, firme ĉirkaŭprenite de nekonato en blanka veltola pantalono. |
| Плясали свои и приглашенные гости, московские и приезжие, писатель Иоганн из Кронштадта, какой-то Витя Куфтик из Ростова, кажется, режиссер, с лиловым лишаем во всю щеку, | Dancis membroj kaj invititoj, la verkisto Johann el Kronŝtadt, iu Viĉjo Kuftik el Rostov, supozeble reĝisoro, havanta sur unu vango siringviolan haŭtlikenon, |
| плясали виднейшие представители поэтического подраздела Массолита, то есть Павианов, Богохульский, Сладкий, Шпичкин и Адельфина Буздяк, | dancis la elito de la poezia fako de Massolit, nome Pavianov, Sakrilegijskij, Dolĉo, Denunciev kaj Adelfino Pelmelskaja, |
| плясали неизвестной профессии молодые люди в стрижке боксом, с подбитыми ватой плечами, плясал какой-то очень пожилой с бородой, в которой застряло перышко зеленого лука, | dancis junaj viroj kies profesion oni ne sciis, en ĉeŝultre vatizita jako kaj kun mallonga hartondo, dancis grand’aĝulo en kies barbo implikiĝis ŝenopraza tigeto, |
| плясала с ним пожилая, доедаемая малокровием девушка в оранжевом шелковом измятом платьице. | kaj kun li dancis fraŭlino nejuna, manĝata de anemio, en oranĝkolora, silka, ĉifita robeto. |
| Оплывая потом, официанты несли над головами запотевшие кружки с пивом, хрипло и с ненавистью кричали: | Fandiĝante en ŝvitgutojn, la kelneroj disportadis nebultegitajn bierkruĉojn, raŭke kaj malame kriis: |
| «Виноват, гражданин!» Где-то в рупоре голос командовал: «Карский раз! | «Pardonon, civitano!» Voĉo komandadis per voĉtubo: «Karsa ŝaŝliko, unu! |
| Зубрик два! | Salmo, du! |
| Фляки господарские!!» Тонкий голос уже не пел, а завывал: «Аллилуйя!». | Tripaĵo vilaĝeska!!» La akuta voĉo nun ne kantis sed hurlis: «Haleluja!» |
| Грохот золотых тарелок в джазе иногда покрывал грохот посуды, которую судомойки по наклонной плоскости спускали в кухню. | La bruego de la ora cimbalo fojfoje supersonis la bruegon de la teleroj, kiujn la vazlavistinoj mallevadis al la kuirejo per klinita glitvojo. |
| Словом, ад. | Unuvorte, infero. |
| И было в полночь видение в аду. | Kaj estis meznokte vizio en la infero. |
| Вышел на веранду черноглазый красавец с кинжальной бородой, во фраке и царственным взором окинул свои владения. | Sur la verando aperis belulo kun nigraj okuloj, ponardopinta barbo, en frako, kaj reĝe ĉirkaŭrigardis sian regnon. |
| Говорили, говорили мистики, что было время, когда красавец не носил фрака, а был опоясан широким кожаным поясом, | Rakontis, rakontadis mistikuloj, ke iam li kutimis surhavi ne frakon sed larĝan ledan zonon, |
| из-за которого торчали рукояти пистолетов, а его волосы воронова крыла были повязаны алым шелком, | super kiu palisaris pistolteniloj, kaj skarlata silka tuko ĉirkaŭligis liajn korvokolorajn harojn, |
| и плыл в караибском море под его командой бриг под черным гробовым флагом с адамовой головой. | kaj brigo sub lia komando velis en Karaiba Maro, kaj flirtis super ĝi la nigra mortostandardo kun kranio. |
| Но нет, нет! | Tamen ne, ne kaj ne! |
| Лгут обольстители-мистики, никаких караибских морей нет на свете, и не плывут в них отчаянные флибустьеры, и не гонится за ними корвет, не стелется над волною пушечный дым. | Mensogas la forlogistoj mistikuloj, ne estas en la mondo Karaiba Maro, ne velas en ĝi riskemaj flibustroj, ne ĉasas ilin korveto, ne sterniĝas super la ondo pulvofumo. |
| Нет ничего, и ничего и не было! | Nenio estas kaj neniam estis! |
| Вон чахлая липа есть, есть чугунная решетка и за ней бульвар... | Jen la magra tilio — ĝi estas, estas la fera krado kaj malantaŭ ĝi la bulvardo ... |
| И плавится лед в вазочке, и видны за соседним столиком налитые кровью чьи-то бычьи глаза, и страшно, страшно... | Kaj fandiĝas la glaco en la kaliko, kaj ĉe la apuda tablo vidiĝas ies sangoŝvelaj bov’okuloj, kaj la timo, timo ... |
| О боги, боги мои, яду мне, яду!.. | Ho dioj, dioj miaj, venenon al mi, venenon! |
| И вдруг за столиком вспорхнуло слово: «Берлиоз!!» Вдруг джаз развалился и затих, как будто кто-то хлопнул по нему кулаком. | Subite ĉe tablo ekflirtis la vorto: «Berlioz!» Subite la ĵazo disfalis kaj eksilentis, kvazaŭ frakasite per pugnobato. |
| «Что, что, что, что?!!» — «Берлиоз!!!». | «Kio, kio, kio, kio?!!» — «Berlioz!!!» |
| И пошли вскакивать, пошли вскакивать. | Jen tie, jen tie for, oni saltstariĝas, oni ekkrietas ... |
| Да, взметнулась волна горя при страшном известии о Михаиле Александровиче. | Ho, alta ve-ondego leviĝis ĉe la terura novaĵo pri Berlioz. |
| Кто-то суетился, кричал, что необходимо сейчас же, тут же, не сходя с места, составить какую-то коллективную телеграмму и немедленно послать ее. | Iu klopodadis, kriis, ke tuj, ĉi tie, sen forlasi la lokon, oni vortigu komunan telegramon kaj senprokraste ĝin sendu. |
| Но какую телеграмму, спросим мы, и куда? | Sed kian telegramon, ni demandas, kaj kien? |
| И зачем ее посылать? | Kaj kial ĝin sendi? |
| В самом деле, куда? | Nu jes, kien? |
| И на что нужна какая бы то ни было телеграмма тому, чей расплющенный затылок сдавлен сейчас в резиновых руках прозектора, чью шею сейчас колет кривыми иглами профессор? | Kaj kiel povas ia ajn telegramo helpi tiun, kies frakasitan nukon nun forte premas la prosektoro per siaj gumaj manoj, tiun, kies kolon nun pikas per la kurbaj saturnadloj la profesoro? |
| Погиб он, и не нужна ему никакая телеграмма. | Li mortis kaj bezonas nenian telegramon. |
| Все кончено, не будем больше загружать телеграф. | Ĉio estas finita, ni ne troŝarĝu la telegrafon. |
| Да, погиб, погиб... | Jes li mortis, mortis ... |
| Но мы то ведь живы! | Sed ni ja vivas! |
| Да, взметнулась волна горя, но подержалась, подержалась и стала спадать, и кой-кто уже вернулся к своему столику и — сперва украдкой, а потом и в открытую — выпил водочки и закусил. | Jes, leviĝis la alta ve-ondego, ĝi pluis kelkan tempon, poste malkreskis, kaj jen iuj jam revenis al sia tablo kaj — komence kaŝe, sed fine tute senĝene — drinketis kaj almanĝetis. |
| В самом деле, не пропадать же куриным котлетам де-воляй? | Nu fakte, kial oni lasu perei la kokidbulojn de volaille? |
| Чем мы поможем Михаилу Александровичу? | Kion ni povas fari por Miĥaelo Aleksandroviĉ? |
| Тем, что голодными останемся? | Ĉu resti malsataj? |
| Да ведь мы-то живы! | Sed ni ja vivas! |
| Натурально, рояль закрыли на ключ, джаз разошелся, несколько журналистов уехали в свои редакции писать некрологи. | Kompreneble, la pianon oni ŝlosis, la ĵazbando disiris, kelkaj gazetistoj forveturis ĉiu en sian redaktejon por verki nekrologon. |
| Стало известно, что приехал из морга желдыбин. | Sciiĝis, ke el la kadavrejo venis Ĵeldibin. |
| Он поместился в кабинете покойного наверху, и тут же прокатился слух, что он и будет замещать Берлиоза. | Li okupis la kabineton de la mortinto, kaj tuj disvastiĝis la famo, ke ĝuste li anstataŭos Berliozon. |
| Желдыбин вызвал к себе из ресторана всех двенадцать членов правления, и в срочно начавшемся в кабинете Берлиоза заседании приступили к обсуждению неотложных вопросов | Ĵeldibin venigis el la restoracio la dek du estraranojn, kaj en la kabineto de Berlioz tuj komenciĝis kunsido por trakti la urĝajn aferojn: |
| об убранстве колонного Грибоедовского зала, о перевозе тела из морга в этот зал, об открытии доступа в него и о прочем, связанном с прискорбным событием. | la dekoron de la kolonara salono, la transportadon de la korpo el la kadavrejo al la salono, la enlason de la publiko kaj ĉion ceteran kio koncernis la funebran eventon. |
| А ресторан зажил своей обычной ночной жизнью и жил бы ею до закрытия, то есть до четырех часов утра, | Dume la restoracio denove ekvivis sian kutiman noktan vivon, kiun ĝi vivus ĝis la fermo je la kvara horo matene, |
| если бы не произошло нечто, уже совершенно из ряду вон выходящее и поразившее ресторанных гостей гораздо больше, чем известие о гибели Берлиоза. | se ne estus okazinta io absolute eksterordinara, kio konsternis la gastojn multe pli forte ol la sciigo pri la morto de Berlioz. |
| Первыми заволновались лихачи, дежурившие у ворот Грибоедовского дома. | Unuaj alarmiĝis la fiakristoj, atendantaj ĉe la pordego de Gribojedovo. |
| Слышно было, как один из них, приподнявшись на козлах прокричал: — Тю! | Oni aŭdis iun el ili, leviĝintan de la kondukbenko, ekkrii: — Oh ho! |
| Вы только поглядите! | Vi nur rigardu! |
| Вслед за тем, откуда ни возьмись, у чугунной решетки вспыхнул огонечек и стал приближаться к веранде. | Tujsekve ĉe la fera krado subite ekbrilis flameto moviĝanta al la verando. |
| Сидящие за столиками стали приподниматься и всматриваться и увидели, что вместе с огонечком шествует к ресторану белое привидение. | Homoj ĉe la tabloj duon-ekstaris streĉante la okulojn kaj vidis, ke kune kun la flameto al la restoracio venas blanka fantomo. |
| Когда оно приблизилось к самому трельяжу, все как закостенели за столиками с кусками стерлядки на вилках и вытаращив глаза. | Kiam ĝi atingis la vitkradon, ĉiuj rigidiĝis ĉe la tabloj, tenante sterledopecon sur la forko kaj larĝe malferminte la okulojn. |
| Швейцар, вышедший в этот момент из дверей ресторанной вешалки во двор, чтобы покурить, затоптал папиросу и двинулся было к привидению с явной целью преградить ему доступ в ресторан, | La pordisto, ĵus elirinta el la vestejo por fumi cigaredon, ĝin surtretis kaj moviĝis al la fantomo kun la evidenta intenco bari al tiu la vojon al la restoracio |
| но почему-то не сделал этого и остановился, глуповато улыбаясь. | — sed ial li ne faris tion kaj haltis, stulte ridetante. |
| И привидение, пройдя в отверстие трельяжа, беспрепятственно вступило на веранду. | La fantomo pasis tra la aperturo en la vitkrado kaj sen malhelpo paŝis sur la verandon. |
| Тут все увидели, что это — никакое не привидение, а Иван Николаевич Бездомный — известнейший поэт. | Ĉi tiam ĉiuj vidis, ke ne fantomo ĝi estas, sed Ivano Nikolaiĉ Senhejmulo, famega poeto. |
| Он был бос, в разодранной беловатой толстовке, к коей на груди английской булавкой была приколота бумажная иконка со стершимся изображением неизвестного святого, и в полосатых белых кальсонах. | Nudpieda, li surhavis disŝiritan blanketan zonbluzon kaj blankan striitan kalsonon. Surbruste al la zonbluzo estis alkroĉita per sendanĝera pinglo papera ikoneto kun duone forfrotita bildo de nekonata sanktulo, |
| В руке Иван Николаевич нес зажженную венчальную свечу. | en la mano Senhejmulo portis brulantan edziĝritan kandelon. |
| Правая щека Ивана Николаевича была свеже изодрана. | La dekstra vango de la poeto estis freŝe skrapvundita. |
| Трудно даже измерить глубину молчания, воцарившегося на веранде. | Malfacilas mezuri la profundon de la silento, estiĝinta sur la verando. |
| Видно было, как у одного из официантов пиво течет из покосившейся набок кружки на пол. | Oni povis vidi bieron flui sur la plankon el la kruĉo oblikve tenata de kelnero. |
| Поэт поднял свечу над головой и громко сказал: — Здорово, други! | La poeto levis la kandelon super la kapon kaj laŭte diris: — Saluton, kunfratoj! |
| — После чего заглянул под ближайший столик и воскликнул тоскливо: — нет, его здесь нет! | — post kio li rigardis sub la apudan tablon kaj angore ekkrietis: — Ne, ĉi tie li ne estas! |
| Послышались два голоса. | Aŭdiĝis du voĉoj. |
| Бас сказал безжалостно: — Готово дело. | Baso diris senkompate: — Jen prete. |
| Белая горячка. | Drinkuldeliro. |
| А второй, женский, испуганный, произнес слова: — Как же милиция-то пропустила его по улицам в таком виде? | La dua voĉo estis ina, ĝi timigite ekkriis: — Kiel do la milicio lasis lin iradi en tiaj vestoj tra la stratoj? |
| Это Иван Николаевич услыхал и отозвался: — Дважды хотели задержать, в Скатертном и здесь, на Бронной, да я махнул через забор и, видите, щеку изорвал! | Ĉi tion Ivano Nikolaiĉ aŭdis kaj respondis: — Dufoje ili volis min aresti, en Skaretnij kaj ĉi tie, en Bronnaja, sed mi saltis trans la barilon kaj jen, la vangon disŝiris! |
| — Тут Иван Николаевич поднял свечу и вскричал: — братья по литературе! | — Li denove levis la kandelon kaj kriis: — Fratoj en la literaturo! |
| (Осипший голос его окреп и стал горячей.) Слушайте меня все! | (Lia raŭka voĉo iĝis pli forta kaj arda.) Aŭskultu min ĉiuj! |
| Он появился! | Li aperis! |
| Ловите же его немедленно, иначе он натворит неописуемых бед! | Tuj lin kaptu, aliel li faros nepriskribeblajn malfeliĉegojn! |
| — Что? | — Kio? |
| Что? | Kion? |
| Что он сказал? | Kion li diris? |
| Кто появился? | Kiu aperis? |
| — Понеслись голоса со всех сторон. | — eksonis voĉoj el ĉiuj direktoj. |
| — Консультант! | — La konsilisto! |
| — Ответил Иван, — и этот консультант сейчас убил на Патриарших мишу Берлиоза. | — respondis Ivano, — kaj tiu konsilisto ĵus ĉe la Patriarĥa mortigis Miĉjon Berliozon. |
| Здесь из внутреннего зала повалил на веранду народ, вокруг Иванова огня сдвинулась толпа. | Ĉi tiam homrojoj ekfluis el la internaj salonoj sur la verandon kaj ĉirkaŭ la flameto de Ivano ariĝis densa amaso. |
| — Виноват, виноват, скажите точнее, — послышался над ухом Ивана тихий и вежливый голос, — скажите, как это убил? | — Pardonon, pardonon, bonvolu diri pli precize, — aŭdis Ivano nelaŭtan kaj ĝentilan voĉon tute proksime al sia orelo, — kiel do, mortigis? |
| Кто убил? | Kiu mortigis? |
| — Иностранный консультант, профессор и шпион! | — Alilanda profesoro, konsilisto kaj spiono! |
| — Озираясь, отозвался Иван. | — respondis Ivano rigardante ĉirkaŭen. |
| — А как его фамилия? | — Kiu estas lia familinomo? |
| — Тихо спросили на ухо. | — nelaŭte demandis la voĉo. |
| — То-то фамилия! | — Nu jes, la familinomo! |
| — В тоске крикнул Иван, — кабы я знал фамилию! | — afliktite kriis Ivano, — se mi scius la familinomon! |
| Не разглядел я фамилию на визитной карточке... | Ne finlegis mi ĝin sur la vizitkarto ... |
| Помню только первую букву «ве», на «ве» фамилия! | Nur la unuan literon mi memoras, per duobla vo komenciĝas la familinomo! |
| Какая же это фамилия на «ве»? | Kiuj fremdaj familinomoj komenciĝas per vo? |
| — Схватившись рукою за лоб, сам у себя спросил Иван и вдруг забормотал: — ве, ве, ве! | — metinte la manon sur la frunton sin demandis Ivano, kaj ekmurmuris: — Vo, vo, vo! |
| Ва... Во... Вашнер? | Ve ... va ... Vaŝner? |
| Вагнер? Вайнер? Вегнер? Винтер? | Vagnero? Vajner? Vegner? Vinter? |
| — Волосы на голове ивана стали ездить от напряжения. | — La haroj sur la kapo de Ivano hirtiĝis pro la streĉo. |
| — Вульф? | — Ĉu Vulf? |
| — Жалостно выкрикнула какая-то женщина. | — per malforta voĉeto kriis virino. |
| Иван рассердился. | Ivano ekkoleris. |
| — Дура! — Прокричал он, ища глазами крикнувшую. | — Ino! — li muĝis, serĉante ŝin per la okuloj. |
| — Причем здесь Вульф? | — Kial do Vulf? |
| Вульф ни в чем не виноват! | Vulf estas tute senkulpa! |
| Во, во... Нет! Так не вспомню! | Vo, vo ... Ne, tiel mi ĝin ne rememoros. |
| Ну вот что, граждане: звоните сейчас в милицию, чтобы выслали пять мотоциклетов с пулеметами, профессора ловить. | Do, jen kio, gecivitanoj: tuj telefonu al la milicio, ili sendu kvin motorciklojn kun mitralo por kapti la profesoron. |
| Да не забудьте сказать, что с ним еще двое: какой-то длинный, клетчатый... | Kaj ne forgesu diri, ke kun li estas ankoraŭ du aliaj: iu kvadratita longulo ... |
| Пенсне треснуло... | la nazumo fendita ... |
| И кот черный, жирный. | kaj kato, nigra, dika. |
| А я пока что обыщу Грибоедова... Я чую, что он здесь! | Mi dume traserĉos Gribojedovon, mi antaŭflaras lin ĉi tie! |
| Иван впал в беспокойство, растолкал окружающих, начал размахивать свечой, заливая себя воском, и заглядывать под столы. | Febre Ivano dispuŝis la ĉirkaŭstarantojn, komencis svingadi la kandelon, kies vakso fojfoje gutis sur lin, kaj rigardadi sub la tablojn. |
| Тут послышалось слово: «Доктора!» | Aŭdiĝis la vorto: «Kuraciston!» |
| — И чье-то ласковое мясистое лицо, бритое и упитанное, в роговых очках, появилось перед Иваном. | — kaj ies afabla, karnodika vizaĝo, glate razita kaj surhavanta kornajn okulvitrojn, aperis antaŭ Ivano. |
| — Товарищ Бездомный, — заговорило это лицо юбилейным голосом, — успокойтесь! | — Kamarado Senhejmulo, — ekparolis la vizaĝo per jubilea voĉo, — trankviliĝu! |
| Вы расстроены смертью всеми нами любимого Михаила Александровича... | Vin afliktas la morto de nia kara, de ni ĉiuj amata Miĥaelo Aleksandroviĉ ... |
| Нет, просто миши Берлиоза. | ne, simple, de Miĉjo Berlioz. |
| Мы все это прекрасно понимаем. | Ni ĉiuj bonege vin komprenas. |
| Вам нужен покой. | Vi bezonas ripozon. |
| Сейчас товарищи проводят вас в постель, и вы забудетесь... | Tuj la kamaradoj vin enlitigos kaj la dormo mildigos ... |
| — Ты, — оскалившись, перебил Иван, — понимаешь ли, что надо поймать профессора? | — Vi, — akre nudigante la dentojn interrompis Ivano, — ĉu vi komprenas ke oni devas kapti la profesoron? |
| А ты лезешь ко мне со своими глупостями! | Kaj vi trudas vin al mi kun viaj stultaĵoj! |
| Кретин! | Kreteno! |
| — Товарищ Бездомный, помилуйте, | — Kamarado Senhejmulo, tamen permesu ... |
| — ответило лицо, краснея, пятясь и уже раскаиваясь, что ввязалось в это дело. | — diris la vizaĝo ruĝiĝante, paŝante malantaŭen kaj jam bedaŭrante sian intervenon. |
| — Нет, уж кого-кого, а тебя я не помилую, — с тихой ненавистью сказал Иван Николаевич. | — Ne, al vi mi permesos nenion, — kun kvieta malamo diris Ivano Nikolaiĉ. |
| Судорога исказила его лицо, он быстро переложил свечу из правой руки в левую, широко размахнулся и ударил участливое лицо по уху. | Spasmo tordis lian vizaĝon, per la maldekstra mano li rapide transprenis la kandelon el la dekstra, kaj larĝasvinge batis la kompateman vizaĝon sur la orelon. |
| Тут догадались броситься на Ивана — и бросились. | Ĉi tiam oni ekhavis la ideon ĵeti sin sur Ivanon — kaj sin ĵetis. |
| Свеча погасла, и очки, соскочившие с лица, были мгновенно растоптаны. | La kandelo estinĝiĝis, kaj la okulvitroj falintaj de la vizaĝo tuj frakasiĝis sub la piedoj. |
| Иван испустил страшный боевой вопль, слышный к общему соблазну, даже на бульваре, и начал защищаться. | Ivano eligis teruran batalkrion, tente aŭdeblan eĉ sur la bulvardo, kaj sin defendis. |
| Зазвенела падающая со столов посуда, закричали женщины. | Ŝutiĝante de la tabloj tintis vazaro, ŝrikis virinoj. |
| Пока официанты вязали поэта полотенцами, в раздевалке шел разговор между командиром брига и швейцаром. | Dum la kelneroj ligis la poeton per viŝtukoj, en la vestejo la brigestro interparolis kun la pordisto. |
| — Ты видел, что он в подштанниках? | — Ĉu vi vidis, ke li estas en kalsono? |
| — Холодно спрашивал пират. | — trankvile demandis la pirato. |
| — Да ведь, Арчибальд Арчибальдович, — труся, отвечал швейцар, — как же я могу их не допустить, если они — член Массолита? | — Sed Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ, — malkuraĝe respondis la pordisto, — kiel mi povis lin ne enlasi, li estas ja membro de Massolit! |
| — Ты видел, что он в подштанниках? | — Ĉu vi vidis, ke li estas en kalsono? |
| — Повторял пират. | — ripetis la pirato. |
| — Помилуйте, Арчибальд Арчибальдович, — багровея, говорил швейцар, — что же я могу поделать? | — Tamen Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ, — la vizaĝo de la pordisto iĝis purpura, — kion mi devis fari? |
| Я сам понимаю, на веранде дамы сидят. | Mi komprenas ja, sur la verando sidas sinjorinoj ... |
| — Дамы здесь ни при чем, дамам это все равно, — отвечал пират, буквально сжигая швейцара глазами, — а это милиции не все равно! | — Ne temas pri sinjorinoj, la sinjorinojn tio ne interesas, — respondis la pirato cindrigante la pordiston per la rigardo, — tio la milicion interesas! |
| Человек в белье может следовать по улицам Москвы только в одном случае, если он идет в сопровождении милиции, и только в одно место — в отделение милиции! | Homo en subvestoj povas trafiki sur la stratoj de Moskvo nur en unu kazo: se lin akompanas milicianoj, kaj nur al unu loko: en la miliciejon! |
| А ты, если швейцар, должен знать, что, увидев такого человека, ты должен, не медля ни секунды, начинать свистеть. | Kaj vi kiel pordisto devas scii, ke rimarkinte tian homon vi devas tuj fajfi. |
| Ты слышишь? | Ĉu vi aŭdas tion? |
| Ополоумевший швейцар услыхал с веранды уханье, бой посуды и женские крики. | La malesperiĝinta pordisto perceptis venantajn de la verando tumulton, tintadon de frakasata vazaro kaj inŝrikojn. |
| — Ну что с тобой сделать за это? | — Nu, kion mi faru pri vi pro tio? |
| — Спросил флибустьер. | — demandis la flibustro. |
| Кожа на лице швейцара приняла тифозный оттенок, а глаза помертвели. | La vizaĝo de la pordisto iĝis tifkolora, la okuloj vitriĝis. |
| Ему померещилось, что черные волосы, теперь причесанные на пробор, покрылись огненным шелком. | Al li ŝajnis, ke la nigrajn harojn, nun dislime kombitajn, ĉirkaŭvolvis flama silko. |
| Исчезли пластрон и фрак, и за ременным поясом возникла ручка пистолета. | Malaperis la surĉemizo kaj la frako, super la larĝa leda zono montriĝis pistoltenilo. |
| Швейцар представил себя повешенным на фор-марса-рее. | La pordisto imagis sin pendumita ĉe la antaŭtopjardo. |
| Своими глазами увидел он свой собственный высунутый язык и безжизненную голову, упавшую на плечо, и даже услыхал плеск волны за бортом. | Per siaj okuloj li vidis sian propran elbuŝigitan langon kaj la senvivan kapon falintan sur la ŝultrojn, li eĉ ekaŭdis la ondoplaŭdon sub la ferdeko. |
| Колени швейцара подогнулись. | La pordisto sentis siajn genuojn moliĝi. |
| Но тут флибустьер сжалился над ним и погасил свой острый взор. | Sed ĉi tiam la flibustro lin indulgis kaj estingis sian akran rigardon. |
| — Смотри, Николай! Это в последний раз. | — Atentu, Nikolao, tio estis la lasta fojo. |
| Нам таких швейцаров в ресторане и даром не надо. Ты в церковь сторожем поступи. — | Tian pordiston bezonas neniu restoracio, prefere iĝu preĝeja gardisto. |
| Проговорив это, командир скомандовал точно, ясно, быстро: — пантелея из буфетной. | — Dirinte tion la brigestro komandis precize, klare, lakone: — Panteleon el la bufedejo. |
| Милиционера. Протокол. Машину. | Milicianon. Protokolon. Veturilon. |
| В психиатрическую. | Al la psikiatria. |
| — И добавил: — свисти! | — Li aldonis: — Fajfu! |
| Через четверть часа чрезвычайно пораженная публика не только в ресторане, но и на самом бульваре и в окнах домов, выходящих в сад ресторана, видела, как из ворот Грибоедова пантелей, швейцар, милиционер, официант и поэт Рюхин | Post kvaronhoro la konsternita publiko en la restoracio, sur la bulvardo kaj en la fenestroj de la domoj ĉirkaŭantaj la ĝardenon vidis Panteleon, la pordiston, milicianon kaj la poeton Gruntin |
| выносили спеленатого, как куклу, молодого человека, который, заливаясь слезами, плевался, норовя попасть именно в Рюхина, давился слезами и кричал: — Сволочь! | porti el la Gribojedova pordego junan viron, vinditan kvazaŭ pupo, kiu, superverŝite je larmoj, sufokate de ili, kraĉadis, speciale celante al Gruntin, kaj hurlis: — Merdulo! |
| Шофер грузовой машины со злым лицом заводил мотор. | La ŝoforo, kolermiena, startigis la motoron de sia kamiono. |
| Рядом лихач горячил лошадь, бил ее по крупу сиреневыми вожжами, кричал: — А вот на беговой! | Apude fiakristo incitadis sian ĉevalon, frapis ĝin sur la gropon per la siringkolora brido kaj kriis: — Jen kurĉevalo! |
| Я возил в психическую! | Mi jam veturigis al la psika! |
| Кругом гудела толпа, обсуждая невиданное происшествие; | Ĉirkaŭe zumis la hom’amaso, komentante la senprecedencan okazaĵon. |
| словом, был гадкий, гнусный, соблазнительный, свинский скандал, который кончился лишь тогда, когда грузовик унес на себе от ворот Грибоедова несчастного Ивана Николаевича, милиционера, Пантелея и Рюхина. | Resume, estis malgracia, hida, tenta, triviala skandalo, kiu finiĝis nur post ol la kamiono forportis de la Gribojedova pordego la malfeliĉulon Ivano Nikolaiĉ kun la miliciano, Panteleo kaj Gruntin. |
| Глава 6. Шизофрения, как и было сказано | Ĉapitro 6 SKIZOFRENIO, KIEL JAM DIRITE |
| Когда в приемную знаменитой психиатрической клиники, недавно отстроенной под Москвой на берегу реки, вошел человек с острой бородкой и облаченный в белый халат, была половина второго ночи. | Kiam en la akceptejon de la fama psikiatria kliniko, antaŭ nelonge konstruita sur riverbordo apud Moskvo, paŝis viro kun pinta barbeto kaj surhavanta blankan kitelon, estis la unua kaj duono en la nokto. |
| Трое санитаров не спускали глаз с ивана Николаевича, сидящего на диване. | Tri subflegistoj senforlase rigardis Ivanon sidi sur la kanapo. |
| Тут же находился и крайне взволнованный поэт Рюхин. | Apude estis la ekstreme ekscitita poeto Gruntin. |
| Полотенца, которыми был связан Иван Николаевич, лежали грудой на том же диване. | La viŝtukoj, per kiuj antaŭe estis ligita Ivano, amase kuŝis sur tiu sama kanapo. |
| Руки и ноги Ивана Николаевича были свободны. | La manoj kaj piedoj de Ivano estis liberaj. |
| Увидев вошедшего, Рюхин побледнел, кашлянул и робко сказал: — Здравствуйте, доктор. | Vidante enveni la blankkitelan homon Gruntin paliĝis, tusis kaj nekuraĝe diris: — Bonan vesperon, doktoro. |
| Доктор поклонился Рюхину, но, кланяясь, смотрел не на него, а на Ивана Николаевича. | La kuracisto kapoklinis al Gruntin, tamen rigardante ne lin sed Ivanon. |
| Тот сидел совершенно неподвижно, со злым лицом, сдвинув брови, и даже не шевельнулся при входе врача. | Tiu sidis senmove, kolermiena, kuntirinte la brovojn, kaj neniel reagis je la enveno de la kuracisto. |
| — Вот, доктор, — почему-то таинственным шепотом заговорил Рюхин, пугливо оглядываясь на Ивана Николаевича, — известный поэт Иван Бездомный... | — Jen, doktoro, — ekparolis Gruntin, ial flustre, timeme rigardetante Ivanon, — la famega poeto Ivano Senhejmulo ... |
| Вот, видите ли... Мы опасаемся, не белая ли горячка... | kaj ... nu, ni timas, ĉu tio povas esti la drinkuldeliro ... |
| — Сильно пил? | — Ĉu li multe drinkadis? |
| — Сквозь зубы спросил доктор. | — tradente demandis la kuracisto. |
| — Нет, выпивал, но не так, чтобы уж... | — Ne, li ja drinkadis, sed ne tiom ke ... |
| — Тараканов, крыс, чертиков или шмыгающих собак не ловил? | — Ĉu li ĉasas blatojn, ratojn, diabletojn aŭ ŝtelkurantajn hundojn? |
| — Нет, — вздрогнув, ответил Рюхин, — я его вчера видел и сегодня утром. | — Ne, — tremeris Gruntin, — mi vidis lin hieraŭ kaj hodiaŭ matene. |
| Он был совершенно здоров... | Li estis tute sana ... |
| — А почему в кальсонах? | — Kial li estas en kalsono? |
| С постели взяли? | Ĉu vi prenis lin el la lito? |
| — Он, доктор, в ресторан пришел в таком виде... | — Li, doktoro, tiel vestite venis restoracion ... |
| — Ага, ага, — очень удовлетворенно сказал доктор, — а почему ссадины? | — Ah ha, ah ha, — tre kontente diris la kuracisto, — nun, kial tiu skrapvundo? |
| Дрался с кем-нибудь? | Ĉu estis interbatado? |
| — Он с забора упал, а потом в ресторане ударил одного... | — Li falis de barilo, poste en la restoracio frapis iun ... |
| И еще кое-кого... | kaj aliajn ... |
| — Так, так, так, — сказал доктор и, повернувшись к ивану, добавил: — здравствуйте! | — Jes, jes, jes, — diris la kuracisto kaj sin turnis al Ivano: — Bonan vesperon! |
| — Здорово, вредитель! | — Saluton, sabotulo! |
| — Злобно и громко ответил Иван. | — kolere kaj laŭte respondis Ivano. |
| Рюхин сконфузился до того, что не посмел поднять глаза на вежливого доктора. | Gruntin tiom konfuziĝis, ke li eĉ ne kuraĝis rigardi al la ĝentila kuracisto. |
| Но тот ничуть не обиделся, а привычным, ловким жестом снял очки, приподняв полу халата, спрятал их в задний карман брюк, а затем спросил у Ивана: — Сколько вам лет? | Tamen tiu neniel ofendiĝis, per rutine facila movo li demetis la okulvitrojn, levinte la kitelbaskon li ŝovis ilin en la glutean poŝon kaj demandis Ivanon: — Kiom vi aĝas? |
| — Подите вы все от меня к чертям, в самом деле! | — Iru vi ĉiuj al la diablo, finfine! |
| — Грубо закричал Иван и отвернулся. | — insulteme kriis Ivano kaj sin turnis flanken. |
| — Почему же вы сердитесь? | — Kial vi koleras? |
| Разве я сказал вам что-нибудь неприятное? | Ĉu mi diris al vi ion malagrablan? |
| — Мне двадцать три года, — возбужденно заговорил Иван, — и я подам жалобу на вас всех. | — Mi aĝas dudek tri jarojn, — ekscitite ekparolis Ivano, — kaj mi oficiale plendos kontraŭ vi ĉiuj. |
| А на тебя в особенности, гнида! — Отнесся он отдельно к Рюхину. | Kaj speciale pri vi, vipurido, — li aparte sciigis al Gruntin. |
| — А на что же вы хотите пожаловаться? | — Kaj pri kio vi volas plendi? |
| — На то, что меня, здорового человека, схватили и силой приволокли в сумасшедший дом! | — Pri tio ke min, sanan homon, oni kaptis kaj perforte trenis en frenezulejon! |
| — В гневе ответил Иван. | — kolerege respondis Ivano. |
| Здесь Рюхин всмотрелся в Ивана и похолодел: решительно никакого безумия не было у того в глазах. | Ĉi tiam Gruntin atente rigardis Ivanon kaj glaciiĝis: absolute nenia frenezo estis en ties okuloj. |
| Из мутных, как они были в Грибоедове, они превратились в прежние, ясные. | El febraj, kiaj ili estis en Gribojedovo, ili iĝis denove klaraj. |
| «Батюшки! — Испуганно подумал Рюхин, — да он и впрямь нормален? | «Terure!» — konsternite pensis Gruntin, «ŝajnas, ke li fakte estas tute normala! |
| Вот чепуха какая! | Aĥ, kia misaĵo! |
| Зачем же мы, в самом деле, сюда-то его притащили? | Nu ĝuste, kial do ni venigis lin ĉi tien? |
| Нормален, нормален, только рожа расцарапана...» | Normala, tute normala, nur la muzelo estas disgratita ...» |
| — Вы находитесь, — спокойно заговорил врач, присаживаясь на белый табурет на блестящей ноге, | — Tie estas, — trankvile diris la kuracisto sidiĝante sur blankan tabureton kun brila piedo, |
| — не в сумасшедшем доме, а в клинике, где вас никто не станет задерживать, если в этом нет надобности. | — ne frenezulejo sed kliniko, kaj senbezone neniu vin retenos ĉi tie. |
| Иван Николаевич покосился недоверчиво, но все же пробурчал: — Слава те господи! | Ivano Nikolaiĉ rigardis lin nekredeme, tamen grumblis: — Dankon al Dio! |
| Нашелся наконец хоть один нормальный среди идиотов, из которых первый — балбес и бездарность Сашка! | Finfine troviĝis iu normala inter la idiotoj, el kiuj la pleja estas la maltalenta sentaŭgulo Saĉjo! |
| — Кто этот Сашка-бездарность? | — Kiu estas tiu maltalenta Saĉjo? |
| — Осведомился врач. | — demandis la kuracisto. |
| — А вот он, Рюхин! | — Jen li staras! |
| — Ответил Иван и ткнул грязным пальцем в направлении Рюхина. | — respondis Ivano kaj montris al Gruntin per la malpura fingro. |
| Тот вспыхнул от негодования. | Tiu ruĝiĝis pro indigno. |
| «Это он мне вместо спасибо! — Горько подумал он, — за то, что я принял в нем участие! | «Jen estas lia danko!» — pensis Gruntin amare, «pro ĉiuj miaj zorgoj! |
| Вот уж, действительно, дрянь!» — Типичный кулачок по своей психологии, | Nu vera kanajlo!» — Psikologie li estas tipa kulako, |
| — заговорил иван Николаевич, которому, очевидно, приспичило обличать Рюхина, — и притом кулачок, тщательно маскирующийся под пролетария. | — ekparolis Ivano, al kiu ial urĝis senmaskigi Gruntinon, — sed li zorge kamuflas sin proleto. |
| Посмотрите на его постную физиономию и сличите с теми звучными стихами, который он сочинил к первому числу! | Rigardu lian fastan fizionomion kaj komparu ĝin kun la sonoraj versoj kiujn li verkis por la Unuamaja Festo! |
| Хе-хе-хе... | He-he-he ... |
| «Взвейтесь!» да «развейтесь!»... | «la flagoj flirtu!» kaj «la kantoj flugu!» |
| А вы загляните к нему внутрь — что он там думает... Вы ахнете! | — sed vi rigardu en lian internon, kion li pensas, vi skuiĝos! |
| Рюхин тяжело дышал, был красен и думал только об одном, что он отогрел у себя на груди змею, что он принял участие в том, кто оказался на поверку злобным врагом. | Gruntin estis ruĝa, spiris malfacile kaj pensis nur pri tio, ke li revarmigis sur sia brusto serpenton, ke li zorgis pri homo, kiu fakte montriĝis malica malamiko. |
| И главное, и поделать ничего нельзя было: не ругаться же с душевнобольным?! | La plej ĉagrena estis, ke oni nenion povus fari: ja oni ne disputas kontraŭ homo mense malsana! |
| — А почему вас, собственно, доставили к нам? | — Kial do oni venigis vin ĉi tien? |
| — Да черт их возьми, олухов! | — Ah, la diablo ilin prenu, tiujn sencerbulojn! |
| Схватили, связали какими-то тряпками и поволокли в грузовике! | Ili min kaptis, ligis per iuj ĉifonoj kaj ĵetis en la kamionon! |
| — Позвольте вас спросить, вы почему в ресторан пришли в одном белье? | — Permesu vin demandi, kial vi venis en la restoracion en nuraj subvestoj? |
| — Ничего тут нету удивительного, — ответил Иван, | — Neniom mirinda afero, — respondis Ivano, |
| — пошел я купаться на Москва-реку, ну и попятили мою одежу, а эту дрянь оставили! | — mi min banis en Moskvo-rivero, nu, oni dume forkondukis miajn vestojn, kaj anstataŭe lasis ĉi tiun aĉaĵon. |
| Не голым же мне по Москве идти? | Mi ne povis ja nuda iri tra Moskvo, ĉu? |
| Надел что было, потому что спешил в ресторан к Грибоедову. | Mi surmetis la lasitan, ĉar mi devis kiel eble plej rapide atingi Gribojedovon. |
| Врач вопросительно посмотрел на Рюхина, и тот хмуро пробормотал: — Ресторан так называется. | La kuracisto demande rigardis al Gruntin kaj tiu malserene murmuris: — Tio estas la nomo de la restoracio. |
| — Ага, — сказал врач, — а почему так спешили? | — Ah ha, — diris la kuracisto, — kaj kial vi tiom hastis? |
| Какое-нибудь деловое свидание? | Ĉu pro iu negoca rendevuo? |
| — Консультанта я ловлю, — ответил Иван Николаевич и тревожно оглянулся. | — Konsiliston mi ĉasas, — respondis Ivano kaj maltrankvile rigardis ĉirkaŭen. |
| — Какого консультанта? | — Kiun konsiliston? |
| — Вы Берлиоза знаете? | — Ĉu vi konas Berliozon? |
| — Это... Композитор? | — Ĉu la komponiston? |
| Иван расстроился. | Ivano ĉagreniĝis. |
| — Какой там композитор? | — Kial do komponiston? |
| Ах да, да нет! | Ah, tiu, ne, ne lin! |
| Композитор — это однофамилец Миши Берлиоза! | La komponisto estas samnomulo de Miĉjo Berlioz. |
| Рюхину не хотелось ничего говорить, но пришлось объяснить. | Gruntin neniom deziris ion diri, tamen li devis klarigi: |
| — Секретаря Массолита Берлиоза сегодня вечером задавило трамваем на Патриарших. | — Berlioz, la sekretario de MASSOLIT, pereis ĉi-vespere sub tramo ĉe la Patriarĥa lageto. |
| — Не ври ты, чего не знаешь! | — Ne babilaĉu pri tio, kion vi ne scias! |
| — Рассердился на Рюхина иван, я, а не ты был при этом! | — koleriĝis Ivano kontraŭ Gruntin, — ne vi sed mi ĉeestis tie! |
| Он его нарочно под трамвай пристроил! | Li intence lin surreligis! |
| — Толкнул? | — Ĉu puŝis? |
| — Да при чем здесь «толкнул»? | — Kial do «puŝis»? |
| — Сердясь на общую бестолковость, воскликнул Иван, — такому и толкать не надо! | — incitate de ĉies malkomprenemo ekkriis Ivano, — tia ulo ne bezonas puŝi! |
| Он такие штуки может выделывать, что только держись! | Li scipovas tiajn trukojn, ke oni sin gardu! |
| Он заранее знал, что Берлиоз попадет под трамвай! | Li anticipe sciis, ke Berlioz trafos sub tramon. |
| — А кто-нибудь, кроме вас, видел этого консультанта? | — Ĉu iu krom vi vidis tiun konsiliston? |
| — То-то и беда, что только я и Берлиоз. | — Ĝuste tio estas la misŝanco, ke nur mi kaj Berlioz. |
| — Так. | — Ah ha. |
| Какие же меры вы приняли, чтобы поймать этого убийцу? | Do, kion vi entreprenis, por kapti la murdinton? |
| — Тут врач повернулся и бросил взгляд женщине в белом халате, сидящей за столом в сторонке. | — ĉi tiam la kuracisto sin turnis kaj ĵetis rigardon al virino en blanka kitelo sidanta flanke ĉe la skribotablo. |
| Та вынула лист и стала заполнять пустые места в его графах. | La virino prenis formularon kaj komencis ĝin plenigi. |
| — Меры вот какие. | — Mi entreprenis jen kion. |
| Взял я на кухне свечечку... | En kuirejo mi prenis kandelon ... |
| — Вот эту? | — Ĉu ĉi tiun? |
| — Спросил врач, указывая на изломанную свечку, лежащую на столе рядом с иконкой перед женщиной. | — demandis la kuracisto almontrante la disrompitan kandelon, kiu kun la ikoneto kuŝis sur la tablo antaŭ la virino. |
| — Эту самую, и... | — Jes, ĝin, kaj ... |
| — А иконка зачем? | — Kaj kial la ikoneto? |
| — Ну да, иконка... | — Hm, la ikoneto ... |
| — Иван покраснел, — иконка-то больше всего и испугала, | — Ivano ruĝiĝis, — ĝuste la ikoneto pleje ilin timigis, |
| — он опять ткнул пальцем в сторону Рюхина, — но дело в том, что он, консультант, он, будем говорить прямо... | — li refoje montris al Gruntin per la fingro, — sed estas tia cirkonstanco, ke li, la konsilisto, nu, mi diru malkaŝe, li ... |
| С нечистой силой знается... | interkomunikas kun la malsankta potenco ... |
| И так его не поймаешь. | kaj nudmane kapti lin maleblas. |
| Санитары почему-то вытянули руки по швам и глаз не сводили с Ивана. | La subflegistoj ial malkrucigis la brakojn kaj eĉ pli atente observis Ivanon. |
| — Да-с, — продолжал Иван, — знается! | — Jes ja, — plu parolis Ivano, — li interkomunikas! |
| Тут факт бесповоротный. | La fakto estas nerefutebla. |
| Он лично с Понтием Пилатом разговаривал. | Li proprapersone parolis kun Poncio Pilato. |
| Да нечего на меня так смотреть! | Kaj ne gapu min tiel! |
| Верно говорю! | Mi diras certaĵon. |
| Все видел — и балкон и пальмы. | Ĉion li vidis, kaj la balkonon, kaj la palmojn. |
| Был, словом, у Понтия Пилата, за это я ручаюсь. | Resume, li estis ĉe Poncio Pilato, tion mi garantias. |
| — Ну-те, ну-те... | — Nu, nu, pluen ... |
| — Ну вот, стало быть, я иконку на грудь пришпилил и побежал... | — Do, mi alpinglis la ikoneton sur la bruston kaj kuris ... |
| Вдруг часы ударили два раза. | Ĉi tiam horloĝo batis dufoje. |
| — Эге-ге! | — Oh ho! |
| — Воскликнул Иван и поднялся с дивана, — два часа, а я с вами время теряю! | — ekkriis Ivano sin levante de la kanapo, — jam estas la dua, kaj mi ĉi tie perdas kun vi la tempon! |
| Я извиняюсь, где телефон? | Pardonon, kie estas telefono? |
| — Пропустите к телефону, — приказал врач санитарам. | — Lasu lin al la telefono, — ordonis la kuracisto al la subflegistoj. |
| Иван ухватился за трубку, а женщина в это время тихо спросила у Рюхина: — Женат он? | Ivano kaptis la aŭdilon, kaj dume la virino mallaŭte demandis Gruntinon: — Ĉu li estas edziĝinta? |
| — Холост, — испуганно ответил Рюхин. | — Fraŭlo, — timigite respondis Gruntin. |
| — Член профсоюза? | — Ĉu sindikatano? |
| — Да. | — Jes. |
| — Милиция? | — Ĉu tie estas la milicio? |
| — Закричал Иван в трубку, — милиция? | — kriis Ivano en la aŭdilon, — milicio, ĉu? |
| Товарищ дежурный, распорядитесь сейчас же, чтобы выслали пять мотоциклетов с пулеметами для поимки иностранного консультанта. | Kamarado deĵoranto, tuj aranĝu, ke oni sendu kvin motorciklojn kun mitralo por kapti alilandan konsiliston. |
| Что? | Kion? |
| Заезжайте за мною, я сам с вами поеду... | Venu min kunpreni, mi mem veturos kune ... |
| Говорит поэт Бездомный из сумасшедшего дома... | Parolas la poeto Senhejmulo el la frenezulejo ... |
| Как ваш адрес? | Diru vian adreson, |
| — Шепотом спросил Бездомный у доктора, прикрывая трубку ладонью, — а потом опять закричал в трубку: — вы слушаете? | — li flustris al la kuracisto metinte la manon sur la mikrofonon, poste en ĝin kriis: — Ĉu vi aŭskultas? |
| Алло!.. Безобразие! | Ha lo!.. Skandalaĵo! |
| — Вдруг завопил Иван и швырнул трубку в стену. | — subite kriegis Ivano kaj ĵetis la aŭdilon kontraŭ la muro. |
| Затем он повернулся к врачу, протянул ему руку, сухо сказал «до свидания» и собрался уходить. | Poste li sin turnis al la kuracisto, prezentis al tiu la manon kaj seke diris «ĝis revido» kun evidenta intenco foriri. |
| — Помилуйте, куда же вы хотите идти? | — Permesu, kien vi volas iri? |
| — Заговорил врач, вглядываясь в глаза Ивана, — глубокой ночью, в белье... | — ekparolis la kuracisto fikse rigardante Ivanon en la okulojn, — tiom malfrue, en nuraj subvestoj ... |
| Вы плохо чувствуете себя, останьтесь у нас! | Vi malbone fartas, restu ĉe ni! |
| — Пропустите-ка, — сказал Иван санитарам, сомкнувшимся у дверей. | — Lasu min trairi, — diris Ivano al la subflegistoj, barintaj antaŭ li la vojon al la pordo. |
| — Пустите вы или нет? | — Ĉu vi lasos min aŭ ne?! |
| — Страшным голосом крикнул поэт. | — per terura voĉo kriis la poeto. |
| Рюхин задрожал, а женщина нажала кнопку в столике, и на его стеклянную поверхность выскочила блестящая коробочка и запаянная ампула. | Gruntin ektremis; la virino premis butonon en la tablo, kaj sur ties vitran supraĵon elsaltis brila skatoleto kaj ampolo. |
| — Ах так?! | — Ĉu tiel? |
| — Дико и затравленно озираясь, произнес иван, — ну ладно же! | — Ivano sovaĝe rigardis ĉirkaŭen kvazaŭ ĉaskaptito, — bonege! |
| Прощайте... | Adiaŭ!.. |
| — И головою вперед он бросился в штору окна. | — kaj li ĵetis sin kap’antaŭe en la fenestrokurtenon. |
| Раздался удар, но небьющиеся стекла за шторою выдержали его, и через мгновение Иван забился в руках у санитаров. | Aŭdiĝis knalo, sed la nerompebla vitro malantaŭ la kurteno eltenis kaj je la sekva momento Ivano baraktis en la manoj de la subflegistoj. |
| Он хрипел, пытался кусаться, кричал: — Так вот вы какие стеклышки у себя завели!.. | Li stertoris, penis mordi, kriis: — Jen kiajn vitretojn vi havas do en la fenestroj!.. |
| Пусти! Пусти, говорю! | Lasu! Lasu do! |
| Шприц блеснул в руках у врача, женщина одним взмахом распорола ветхий рукав толстовки и вцепилась в руку с неженской силой. | Injektilo ekbrilis en la manoj de la kuracisto, la virino per unu ektiro forŝiris la trivitan manikon de la zonbluzo kaj neine forte ĉirkaŭpremis la brakon. |
| Запахло эфиром. | Ekodoris je etero, |
| Иван ослабел в руках четырех человек, и ловкий врач воспользовался этим моментом и вколол иглу в руку Ивану. | Ivano moliĝis en la manoj de la kvar homoj kaj la lerta kuracisto profitis la momenton kaj enpikis la injektonadlon en lian brakon. |
| Ивана подержали еще несколько секунд, и потом опустили на диван. | Oni tenis Ivanon ankoraŭ kelkajn sekundojn, poste sidigis lin sur la kanapon. |
| — Бандиты! | — Banditoj! |
| — Прокричал Иван и вскочил с дивана, но был водворен на него опять. | — li kriis saltleviĝante de la kanapo, sed oni tuj lin residigis. |
| Лишь только его отпустили, он опять было вскочил, но обратно уже сел сам. | Apenaŭ lasite li denove ekstaris, sed ĉi-foje mem mallevis sin sur la kanapon. |
| Он помолчал, диковато озираясь, потом неожиданно зевнул, потом улыбнулся со злобой. | Kelkan tempon li silentis kaj sovaĝete rigardis ĉirkaŭen, poste subite oscedis, poste kolere ridetis. |
| — Заточили все-таки, — сказал он, зевнул еще раз, неожиданно прилег, голову положил на подушку, кулак по-детски под щеку, забормотал уже сонным голосом, без злобы: — ну и очень хорошо... | — Do, malliberigita, — li diris, ankoraŭfoje oscedis, subite kuŝiĝis, la kapon li metis sur la kusenon, infane ŝovis la pugnon sub la vangon kaj murmuris dormeme, sen kolero: — Estu do tiel ... |
| Сами же за все и поплатитесь. | vi mem suferos pro tio. |
| Я предупредил, а там как хотите! | Vi estas avertitaj, faru kion vi volas. |
| Меня же сейчас более всего интересует Понтий Пилат... | Min nun pleje interesas Poncio Pilato ... |
| Пилат... | Pilato ... |
| — Тут он закрыл глаза. | — ĉi tiam li fermis la okulojn. |
| — Ванна, сто семнадцатую отдельную и пост к нему, — распорядился врач, надевая очки. | — Banon, la cent dek sepan unulitan kaj flegiston por li, — ordonis la kuracisto surmetante la okulvitrojn. |
| Тут Рюхин опять вздрогнул: бесшумно открылись белые двери, за ними стал виден коридор, освещенный синими ночными лампами. | Gruntin refoje tremeris: blanka pordo subite malfermiĝis, malantaŭ ĝi vidiĝis koridoro prilumata per bluaj noktolampoj. |
| Из коридора выехала на резиновых колесиках кушетка, на нее переложили затихшего ивана, и он уехал в коридор, и двери за ним замкнулись. | El la koridoro enruliĝis tabulkuŝejo sur kaŭĉukizitaj radoj, oni metis sur ĝin la kvietiĝintan Ivanon, kaj li forveturis en la koridoron, kaj la pordo post li fermiĝis. |
| — Доктор, — шепотом спросил потрясенный Рюхин, — он, значит, действительно болен? | — Doktoro, — flustre demandis Gruntin, — ĉu efektive li estas malsana? |
| — О да, — ответил врач. | — Ho jes, — respondis la kuracisto. |
| — А что же это такое с ним? | — Kion li havas? |
| Усталый врач поглядел на Рюхина и вяло ответил: — Двигательное и речевое возбуждение... | La laca kuracisto rigardis Gruntinon kaj malvigle respondis: — Motora kaj parola ekscitiĝo ... |
| Бредовые интерпретации... | deliraj interpretoj ... |
| Шизофрения, надо полагать. | Probable skizofrenio. |
| А тут еще алкоголизм... | Kaj krome la alkoholismo ... |
| Рюхин ничего не понял из слов доктора, кроме того, что дела Ивана Николаевича, видно, плоховаты, вздохнул и спросил: | El la dirita de la kuracisto Gruntin komprenis, ke la aferoj de Ivano Nikolaiĉ statas aĉe, li profunde ekspiris kaj demandis: |
| — А что это он все про какого-то консультанта говорит? | — Kaj kial li senĉese parolas pri iu konsilisto? |
| — Видел, наверно, кого-то, кто поразил его расстроенное воображение. | — Verŝajne li vidis iun, kiu forte impresis lian konfuzitan menson. |
| А может быть, галлюцинировал... | Aŭ li haluciniĝis ... |
| Через несколько минут грузовик уносил Рюхина в Москву. | Post kelkaj minutoj la kamiono estis forportanta Gruntinon al Moskvo. |
| Светало, и свет еще не погашенных на шоссе фонарей был уже не нужен и неприятен. | Heliĝis, kaj la lumo de la ankoraŭ ne malŝaltitaj ŝoseaj lampoj estis jam senutila kaj malagrabla. |
| Шофер злился на то, что пропала ночь, гнал машину что есть сил, и ее заносило на поворотах. | La ŝoforo koleris pri la fuŝita nokto, senĉese akcelis kaj la veturilo joris ĉe la vojturnoj. |
| Вот и лес отвалился, остался где-то сзади, и река ушла куда-то в сторону, | Jen la arbaro diskuris kaj restis ie malantaŭe, la rivero forŝoviĝis flanken, |
| навстречу грузовику сыпалась разная разность: какие-то заборы с караульными будками и штабеля дров, высоченные столбы и какие-то мачты, а на мачтах нанизанные катушки, груды щебня, земля, исполосованная каналами, | renkonte al la kamiono ŝutiĝis ĉiaj ajnaĵoj: bariloj kun gardobudoj kaj lignostakoj, altegaj fostoj kaj mastoj kun treditaj izolbidoj, gruz’amasoj, tero striita per kanaloj |
| — словом, чувствовалось, что вот-вот она, Москва, тут же, вон за поворотом, и сейчас навалится и охватит. | — resume, oni sentis, ke ĝi, Moskvo, estas tute proksime, tuj post la vojturno, tuj ĝi surruliĝos kaj inundos. |
| Рюхина трясло и швыряло, какой-то обрубок, на котором он поместился, то и дело пытался выскользнуть из-под него. | Gruntin estis skuata kaj ŝancelata, la ŝtipaĉo sur kiu li sidis ĉiumomente provis el sub li forsalti. |
| Ресторанные полотенца, подброшенные уехавшими ранее в троллейбусе милиционером и пантелеем, ездили по всей платформе. | La restoraciaj viŝtukoj, kiujn la miliciano kaj Panteleo ĵetis en la ŝarĝujon antaŭ ol forveturi per la trolebuso, glitadis sur la tuta ŝarĝoplato. |
| Рюхин пытался было их собрать, но, прошипев почему-то со злобой: «Да ну их к черту! | Gruntin komencis ilin kolekti, sed tuj kolere eksplodis: «La diablo zorgu pri ili! |
| Что я, в самом деле, как дурак верчусь?..» — Отшвырнул их ногой и перестал на них глядеть. | Kial mi baraktu ĉi tie, kiel idioto!», piedpuŝis ilin malataŭen kaj ĉesis atenti ilin. |
| Настроение духа у едущего было ужасно. | La animstato de la veturanto estis horora. |
| Становилось ясным, что посещение дома скорби оставило в нем тяжелейший след. | Pli kaj pli klare evidentiĝis, ke la vizito en la domon de malĝojo lasis en li doloran spuron. |
| Рюхин старался понять, что его терзает. | Gruntin provis kompreni, kio lin turmentas. |
| Коридор с синими лампами, прилипший к памяти? | Ĉu la koridoro kun la bluaj lampoj, gluiĝinta al la memoro? |
| Мысль о том, что худшего несчастья, чем лишение разума, нет на свете? | Ĉu la penso, ke nenia malfeliĉo estas pli granda ol perdi la racion? |
| Да, да, конечно, и это. | Jes, certe, ankaŭ ĉi tio. |
| Но это — так ведь, общая мысль. | Sed ĉi tio, finfine, kvankam malgaja, estas nur ĝeneralaĵo. |
| А вот есть что-то еще. | Estas ankoraŭ io alia. |
| Что же это? | Kio do? |
| Обида, вот что. | La ofendo, jen kio. |
| Да, да, обидные слова, брошенные Бездомным прямо в лицо. | Jes, la ofendaj vortoj, kiujn Senhejmulo ĵetis rekte en lian vizaĝon. |
| И горе не в том, что они обидные, а в том, что в них заключается правда. | Kaj gravas ne tio, ke ili estis insultaj, sed tio, ke ili esprimas la veron. |
| Поэт не глядел уже по сторонам, а, уставившись в грязный трясущийся пол, стал что-то бормотать, ныть, глодая самого себя. | La poeto ne plu rigardis ĉirkaŭen, nun li fikse rigardis la tremantan malpuran plankon, ion balbutis, lamentis ronĝante sin mem. |
| Да, стихи... | Jes, liaj versaĵoj ... |
| Ему — тридцать два года! | Li aĝas jam tridek tri jarojn! |
| В самом деле, что же дальше? | Ververe, je kio li povas esperi? |
| — И дальше он будет сочинять по нескольку стихотворений в год. | Li plu verkados po kelkajn versaĵojn jare. |
| — До старости? | — Ĉu ĝis la maljun’aĝo? |
| — Да, до старости. | — Jes, ĝis la maljun’aĝo. |
| — Что же принесут ему эти стихотворения? | Kion do li atingos per tiuj versaĵoj? |
| Славу? | Ĉu la gloron? |
| «Какой вздор! | «Kia stultaĵo! |
| Не обманывай-то хоть сам себя. | Almenaŭ vin mem ne trompu! |
| Никогда слава не придет к тому, кто сочиняет дурные стихи. | Nenian gloron atingos tiu, kiu verkas fuŝajn versojn. |
| Отчего они дурные? | Kial ili estas fuŝaj? |
| Правду, правду сказал! | Veron, veron li diris!» |
| — Безжалостно обращался к самому себе Рюхин, — не верю я ни во что из того, что пишу!..» | — senindulge vipadis sin Gruntin, «mi kredas je nenio el tio, kion mi verkas!» |
| Отравленный взрывом неврастении, поэт покачнулся, пол под ним перестал трястись. | La neŭrastenianta poeto ŝanceliĝis, la planko sub li ĉesis tremi. |
| Рюхин поднял голову и увидел, что они уже в Москве и, более того, что над Москвой рассвет, что облако подсвечено золотом, | Gruntin levis la kapon kaj vidis, ke li jam delonge estas en Moskvo, ke en Moskvo aŭroras, ke de sube priradiate, ore brilas nubo, |
| что грузовик его стоит, застрявши в колонне других машин у поворота на бульвар, и что близехонько от него стоит на постаменте металлический человек, чуть наклонив голову, и безразлично смотрит на бульвар. | ke la kamiono haltis retenate en veturilkolumno antaŭ la turno al la bulvardo, kaj ke apud li staras sur piedestalo metala homo, klininta la kapon kaj indiferente rigardanta la bulvardon. |
| Какие-то странные мысли хлынули в голову заболевшему поэту. | Strangaj pensoj ŝprucis en la kapo de la malsaniĝinta poeto. |
| «Вот пример настоящей удачливости... | «Jen ekzemplo de vera bonŝancemo ...» |
| — Тут Рюхин встал во весь рост на платформе грузовика и руку поднял, нападая зачем-то на никого не трогающего чугунного человека, | — Gruntin plenstature sin levis kaj per la mano minacis la pace starantan metalan homon, |
| — какой бы шаг он ни сделал в жизни, что бы ни случилось с ним, все шло ему на пользу, все обращалось к его славе! | «ĉio ajn kion li entreprenis, ĉio ajn, kio lin trafis, ĉio evidentiĝis bona por li, ĉio kontribuis al lia gloro! |
| Но что он сделал? | Sed kion do valoran li kreis? |
| Я не понимаю... | Mi trovas nenion ... |
| Что-нибудь особенное есть в этих словах: «Буря мглою...»? | Ĉu estas io eksterordinara en la vortoj: Ŝtormo nigrajn nubojn pelas? |
| Не понимаю!.. | Mi ne perceptas!.. |
| Повезло, повезло! | Hazardo, nura hazardo!» |
| — Вдруг ядовито заключил Рюхин и почувствовал, что грузовик под ним шевельнулся, | — malice konkludis Gruntin kaj sentis la kamionon moviĝeti sub li, |
| — стрелял, стрелял в него этот белогвардеец и раздробил бедро и обеспечил бессмертие...» | «Pafis, pafis al li la blankgvardiano, pafis kaj frakasis lian kokson kaj lin senmortigis ...» |
| Колонна тронулась. | La kolumno ekmoviĝis. |
| Совершенно больной и даже постаревший поэт не более чем через две минуты входил на веранду Грибоедова. | Post kelkaj du minutoj la poeto, tute malsana kaj eĉ maljuniĝinta, eniris la verandon de Gribojedovo. |
| Она уже опустела. | Ĝi jam malplenis. |
| В углу допивала какая-то компания, и в центре ее суетился знакомый конферансье в тюбетейке и с бокалом «Абрау» в руке. | Nur en angulo societo estis findrinkanta, en ĝia mezo klopodis konatulo, Varietea anoncisto, kun vertoĉapeto sur la kapo kaj ĉampanglaso da Abrau en la mano. |
| Рюхин, обремененный полотенцами, был встречен Арчибальдом Арчибальдовичем очень приветливо и тотчас избавлен от проклятых тряпок. | Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ tre afable bonvenigis la poeton, kaj oni tuj malembarasis lin je la malbenindaj viŝtukoj. |
| Не будь Рюхин так истерзан в клинике и на грузовике, он, наверно, получил бы удовольствие, рассказывая о том, как все было в лечебнице, и украшая этот рассказ выдуманными подробностями. | Se Gruntin ne estus tiom turmentita en la kliniko kaj sur la kamiono, li verŝajne plezurus rakontante pri la akcepto en la kliniko kaj ornamante sian raporton per elpensitaj detaloj. |
| Но сейчас ему было не до того, а кроме того, как ни мало был наблюдателен Рюхин, — теперь, после пытки в грузовике, он впервые остро вгляделся в лицо пирата и понял, | Sed nun la rakontado lin tedis, kaj krome, malgraŭ sia malobservemo, nun, post la torturo en la kamiono, li unuafoje pli atente rigardis la vizaĝon de la pirato kaj komprenis, |
| что тот хоть и задает вопросы о Бездомном и даже восклицает «Ай-яй-яй!», | ke kvankam tiu demandadas pri Senhejmulo kaj eĉ ekkrias «aj-aj-aj!», |
| Но, по сути дела, совершенно равнодушен к судьбе Бездомного и ничуть его не жалеет. | tamen fakte la sorto de Ivano estas al li tute seninteresa, kaj li neniom kompatas Senhejmulon. |
| «И молодец! | «Kaj prave! |
| И правильно!» — С цинической, самоуничтожающей злобой подумал Рюхин и, оборвав рассказ о шизофрении, попросил: — | Bravulo!» — pensis Gruntin kun cinika, memdetrua malico, kaj rompinte la rakonton pri la skizofrenio li petis: |
| Арчибальд Арчибальдович, водочки бы мне... | — Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ, aranĝu por mi iom da vodko ... |
| Пират сделал сочувствующее лицо, шепнул: — Понимаю... | La pirato kompate mienis, flustris: — Mi komprenas ... |
| Сию минуту... | tuj ... |
| — И махнул официанту. | — kaj li gestis al kelnero. |
| Через четверть часа Рюхин, в полном одиночестве, сидел, скорчившись над рыбцом, пил рюмку за рюмкой, понимая и признавая, что исправить в его жизни уже ничего нельзя, а можно только забыть. | Post kvaronhoro Gruntin, ĝibetiĝinte super vimbo, sidis tute sola, drinkis glason post glaso, klare konsciante kaj agnoskante, ke nenio en lia vivo estas riparebla, ke al li restas nur forgeso. |
| Поэт истратил свою ночь, пока другие пировали, и теперь понимал, что вернуть ее нельзя. | La poeto fuŝis sian nokton dum aliaj festenis, kaj nun li sciis, ke ĝin maleblas reteni. |
| Стоило только поднять голову от лампы вверх к небу, чтобы понять, что ночь пропала безвозвратно. | Sufiĉis levi la kapon disde la lampo al la ĉielo por kompreni, ke la nokto pasis kaj ne revenos. |
| Официанты, торопясь, срывали скатерти со столов. | La kelneroj hastis fortirante la tukojn de la tabloj. |
| У котов, шнырявших возле веранды, был утренний вид. | La katoj, vagantaj ĉirkaŭ la verando, mienis matenece. |
| На поэта неудержимо наваливался день. | Sur la poeton nehaltigeble ruliĝegis la tago. |
| Глава 7. | Ĉapitro 7 |
| Нехорошая квартирка | LA MISA LOĜEJO |
| Если бы в следующее утро степе Лиходееву сказали бы так: | Se je la veninta mateno al Steĉjo Latronov estus dirite: |
| «Степа! Тебя расстреляют, если ты сию минуту не встанешь!» | «Steĉjo! Tuj levu vin el la lito, alie oni vin pafmortigos!», |
| — Степа ответил бы томным, чуть слышным голосом: «Расстреливайте, делайте со мною, что хотите, но я не встану». | li respondus per langvora, apenaŭ aŭdebla voĉo: «Pafmortigu, faru laŭplaĉe, mi min ne levos». |
| Не то что встать, — ему казалось, что он не может открыть глаз, потому что, если он только это сделает, сверкнет молния и голову его тут же разнесет на куски. | Ja eĉ malpli ol ellitiĝi — ŝajnis al li, ke eĉ malfermi la okulojn li ne povas, ĉar apenaŭ li tion farus, tuj ekbrilegus fulmo kaj lia kapo rompiĝus en pecojn. |
| В этой голове гудел тяжелый колокол, между глазными яблоками и закрытыми веками проплывали коричневые пятна с огненно-зеленым ободком, и в довершение всего тошнило, причем казалось, что тошнота эта связана со звуками какого-то назойливого патефона. | En tiu kapo resonegis peza sonorilo, inter la okulgloboj kaj la fermitaj palpebroj flosis brunaj makuloj kun fajre verda bordero, kaj super ĉio li sentis naŭzon, kaj en la naŭzo ŝajnis implikita muziko de ia trudiĝema gramofono. |
| Степа старался что-то припомнить, но припоминалось только одно | Li streĉis sian memoron, sed rememoriĝis nur unu afero, |
| — что, кажется, вчера и неизвестно где он стоял с салфеткой в руке и пытался поцеловать какую-то даму, причем обещал ей, что на другой день, и ровно в полдень, придет к ней в гости. | ke, probable hieraŭ kaj nesciate kie, li staris kun buŝtuko en la mano kaj provis kisi sinjorinon, promesante viziti ŝin je la sekva tago ĝuste je la dek dua horo. |
| Дама от этого отказывалась, говоря: | La sinjorino tion malakceptis, ŝi ripetadis: |
| «Нет, нет, меня не будет дома!» — А Степа упорно настаивал на своем: | «Ne, ne, mi ne estos hejme!», sed Steĉjo persistis pri sia ideo: |
| «А я вот возьму да и приду!» Ни какая это была дама, ни который сейчас час, ни какое число, ни какого месяца | «Spit, mi venos!» Kiu estis la sinjorino, kioma horo estis nun, de kioma tago kaj de kiu monato |
| — Степа решительно не знал и, что хуже всего, не мог понять, где он находится. | — ĉio ĉi senspure forviŝiĝis el lia konscio, kaj — la plej malbona afero — li ne povis kompreni, kie li estas. |
| Он постарался выяснить хотя бы последнее и для этого разлепил слипшиеся веки левого глаза. | Li provis determini almenaŭ la lastan kaj por tio li pene disigis la kungluiĝintajn palpebrojn de la maldekstra okulo. |
| В полутьме что-то тускло отсвечивало. | En la duonlumo li vidis ion malhele brileti. |
| Степа наконец узнал трюмо и понял, что он лежит навзничь у себя на кровати, то есть на бывшей ювелиршиной кровати, в спальне. | Finfine Steĉjo rekonis la plenstaturan spegulon kaj komprenis, ke li kuŝas surdorse en sia lito, tio estas en la ekse juvelistvidvina lito, en la dormoĉambro. |
| Тут ему так ударило в голову, что он закрыл глаз и застонал. | Ĉi tiam li sentis tian puŝegon en la kranio, ke li fermis la okulojn kaj ekĝemis. |
| Объяснимся: | Ni klarigu la diritan. |
| Степа Лиходеев, директор театра Варьете, очнулся утром у себя в той самой квартире, которую он занимал пополам с покойным Берлиозом, в большом шестиэтажном доме, покоем расположенном на Садовой улице. | Steĉjo Latronov, direktoro de la teatro Varieteo, rekonsciiĝis je tiu mateno en sia hejmo, en la apartamento kiun li okupis kun la forpasinto Berlioz, en granda ses’etaĝa domo kiu krampoforme etendiĝis laŭ la strato Sadovaja. |
| Надо сказать, что квартира эта — №50 — давно уже пользовалась если не плохой, то, во всяком случае, странной репутацией. | Endas diri, ke tiu apartamento n-ro 50 jam delonge havis la reputacion se ne tute malbonan, do almenaŭ strangan. |
| Еще два года тому назад владелицей ее была вдова ювелира Де Фужере. | Antaŭ du jaroj ĝi ankoraŭ apartenis al la vidvino de la juvelisto de Fougeré. |
| Анна Францевна Де Фужере, пятидесятилетняя почтенная и очень деловая дама, три комнаты из пяти сдавала жильцам: одному, фамилия которого была, кажется, Беломут, и другому — с утраченной фамилией. | Anna Francevna de Fougeré, estiminda kaj tre negocema sinjorino kvindekjara, tri ĉambrojn el la kvin ludonis al du loĝantoj: la familinomo de unu estis, se ni ne eraras, Belomut, tiu de la dua ne konserviĝis. |
| И вот два года тому назад начались в квартире необъяснимые происшествия: из этой квартиры люди начали бесследно исчезать. | Nu, antaŭ du jaroj en la loĝejo komenciĝis neklarigeblaj fenomenoj: el ĝi senspure malaperis homoj. |
| Однажды в выходной день явился в квартиру милиционер, вызвал в переднюю второго жильца (фамилия которого утратилась) и сказал, что того просят на минутку зайти в отделение милиции в чем-то расписаться. | En iu ripoztago la apartamenton vizitis miliciano, li elvenigis en la antaŭĉambron la duan loĝanton (kies familinomo perdiĝis) kaj diris, ke tiu estas petata por unu minuto veni al la miliciejo por tie ion subskribi. |
| Жилец приказал Анфисе, преданной и давней домашней работнице Анны Францевны, сказать, в случае если ему будут звонить, что он вернется через десять минут, и ушел вместе с корректным милиционером в белых перчатках. | La loĝanto ordonis al Anfisa, la malnova kaj fidela mastrumistino de Anna Francevna, respondi al la eventualaj telefonvokoj ke li revenos post dek minutoj, kaj li foriris kun la ĝentila blankganta miliciano. |
| Но не вернулся он не только через десять минут, а вообще никогда не вернулся. | Tamen ne nur post dek minutoj li ne revenis sed neniam ajn li revenis. |
| Удивительнее всего то, что, очевидно, с ним вместе исчез и милиционер. | La plej mirinda estis tio, ke, evidente, kun li malaperis ankaŭ la miliciano. |
| Набожная, а откровеннее сказать — суеверная, Анфиса так напрямик и заявила очень расстроенной Анне Францевне, что это колдовство и что она прекрасно знает, кто утащил и жильца и милиционера, только к ночи не хочет говорить. | La pia, aŭ, se diri la tutan veron, la superstiĉa Anfisa sen ĉirkaŭfrazo deklaris al sia ĉagrenita mastrino, ke tio estas sorĉo, ke ŝi bonege scias, kiu forportis la loĝanton kaj la milicianon, sed antaŭnokte ŝi malvolas diri tion. |
| Ну, а колдовству, как известно, стоит только начаться, а там уж его ничем не остановишь. | Do, estas sciate, ke unu fojon komenciĝinte la sorĉo iĝas nehaltigebla. |
| Второй жилец исчез, помнится, в понедельник, а в среду как сквозь землю провалился беломут, но, правда, при других обстоятельствах. | La dua loĝanto malaperis, kiom ni memoras, lunde, kaj je la merkredo malaperis, kvazaŭ englutite de la tero, Belomut — kvankam, verdire, ĉe aliaj cirkonstancoj. |
| Утром за ним заехала, как обычно, машина, чтобы отвезти его на службу, и отвезла, но назад никого не привезла и сама больше не вернулась. | Kiel kutime, je la mateno venis la aŭtomobilo por veturigi lin al la oficejo, sed poste ĝi neniun reportis kaj mem neniam reaperis. |
| Горе и ужас мадам Беломут не поддаются описанию. | La afliktego kaj la teruro de Mme Belomut estis nepriskribeblaj. |
| Но, увы, и то и другое было непродолжительно. | Sed, ho ve, ambaŭ ne daŭris longe. |
| В ту же ночь, вернувшись с Анфисой с дачи, на которую Анна Францевна почему-то спешно поехала, она не застала уже гражданки беломут в квартире. | En tiu sama nokto, reveninte kun Anfisa de la vilao, kiun Anna Francevna ial haste vizitis, ŝi jam ne trovis civitaninon Belomut en la loĝejo. |
| Но этого мало: двери обеих комнат, которые занимали супруги Беломут, оказались запечатанными. | Pli ol tio: la pordoj de ambaŭ ĉambroj, kiujn okupis la geedzoj Belomut, estis sigelitaj. |
| Два дня прошли кое-как. | Iel-tiel pasis du tagoj. |
| На третий же день страдавшая все это время бессонницей Анна Францевна опять-таки спешно уехала на дачу... | Je la tria tago Anna Francevna, kiu dum la lastaj diurnoj suferis je sendormeco, same haste forveturis al la vilao ... |
| Нужно ли говорить, что она не вернулась! | Ĉu necesas diri, ke ŝi ne revenis! |
| Оставшаяся одна Анфиса, наплакавшись вволю, легла спать во втором часу ночи. | Restinte sola, Anfisa satploris kaj enlitiĝis post la unua horo nokte. |
| Что с ней было дальше, неизвестно, но рассказывали жильцы других квартир, что будто бы в №50-м всю ночь слышались какие-то стуки и будто бы до утра в окнах горел электрический свет. | Ne estas sciate, kio okazis pri ŝi poste, sed la najbaroj el aliaj apartamentoj rakontis, ke el la n-ro 50 la tutan nokton aŭdiĝis klakbruoj kaj ke ĝis la mateno en ĝiaj fenestroj helis la elektra lumo. |
| Утром выяснилось, что и Анфисы нет! | Matene oni eksciis, ke ankaŭ Anfisa malaperis! |
| Об исчезнувших и о проклятой квартире долго в доме рассказывали всякие легенды, | Pri la malaperintoj kaj pri la malbenita loĝejo la domanoj dum longa tempo rakontadis ĉiajn legendojn, |
| вроде того, например, что эта сухая и набожная Анфиса будто бы носила на своей иссохшей груди в замшевом мешочке двадцать пять крупных бриллиантов, принадлежащих Анне Францевне. | kiel ekzemple tiu, ke la magra kaj pia Anfisa portis sur sia velkinta brusto ŝaman saketon kun dudek kvin grandaj briliantoj, kiuj apartenis al Anna Francevna. |
| Что будто бы в дровяном сарае на той самой даче, куда спешно ездила Анна Францевна, обнаружились сами собой какие-то несметные сокровища в виде тех же бриллиантов, а также золотых денег царской чеканки... | Ke en la hejtligna ŝedo de la vilao, kiun haste vizitis Anna Francevna, tute meme malkovriĝis nekalkulebla trezoro en formo de tiaj samaj briliantoj kaj caraj ormoneroj ... |
| И прочее в этом же роде. | Kaj tiel plu en la sama ĝenro. |
| Ну, чего не знаем, за то не ручаемся. | Nu, kion ni ne scias certa, pri tio ni ne responsas. |
| Как бы то ни было, квартира простояла пустой и запечатанной только неделю, а затем в нее вселились — покойный Берлиоз с супругой и этот самый Степа тоже с супругой. | Tiel aŭ alie, sed la apartamento restis vaka kaj sigelita nur unu semajnon, post kio tien enloĝiĝis: la forpasinto Berlioz kun sia edzino kaj tiu sama Steĉjo, ankaŭ kun sia edzino. |
| Совершенно естественно, что, как только они попали в окаянную квартиру, и у них началось черт знает что. | Tute nature, apenaŭ ili sin instalis en la malbenita loĝejo, tuj komenciĝis ĉiaj misaĵoj. |
| Именно, в течение одного месяца пропали обе супруги. | Nome, dum unu monato malaperis ambaŭ edzinoj. |
| Но эти не бесследно. | Sed ĉi tiuj ne senspure. |
| Про супругу Берлиоза рассказывали, что будто бы ее видели в харькове с каким-то балетмейстером, | Pri la edzino de Berlioz estis rakontate, ke oni vidis ŝin en Ĥarkovo kun baledestro, |
| а супруга степы якобы обнаружилась на божедомке, где, как болтали, директор Варьете, используя свои бесчисленные знакомства, | dum pri la edzino de Steĉjo oni diris, ke ŝi reaperis ĉe Boĵedomka kie, laŭ klaĉo, la direktoro de Varieteo, profitante sian sennombran konataron, |
| ухитрился добыть ей комнату, но с одним условием, чтобы духу ее не было на Садовой улице... | per iu artifiko sukcesis havigi al ŝi ĉambron en plurfamilia apartamento, tamen sub la kondiĉo, ke neniam ŝi proksimiĝu al la domo ĉe Sadovaja ... |
| Итак, Степа застонал. | Do, Steĉjo ekĝemis. |
| Он хотел позвать домработницу Груню и потребовать у нее пирамидону, но все-таки сумел сообразить, что это глупости... | Li volis voki la mastrumistinon Grunjo kaj postuli de ŝi piramidonon, sed li tuj komprenis, ke tio estas stultaĵo ... |
| Что никакого пирамидону у Груни, конечно, нету. | ke nature, Grunjo ne uzas piramidonon. |
| Пытался позвать на помощь Берлиоза, дважды простонал: «Миша... Миша...», | Li provis serĉi helpon de Berlioz, dufoje li ĝemvokis: «Miĉjo ... Miĉjo ...» |
| Но, как сами понимаете, ответа не получил. | sed, vi mem tion komprenas, li ne ricevis respondon. |
| В квартире стояла полнейшая тишина. | En la loĝejo regis absoluta silento. |
| Пошевелив пальцами ног, Степа догадался, что лежит в носках, трясущейся рукою провел по бедру, чтобы определить, в брюках он или нет, и не определил. | Movinte la piedfingrojn Steĉjo konstatis, ke li kuŝas en ŝtrumpetoj; per tremanta mano li palpis sian femuron por kompreni, ĉu li surhavas ankaŭ pantalonon, sed ĉi tion li ne sukcesis kompreni. |
| Наконец, видя, что он брошен и одинок, что некому ему помочь, решил подняться, каких бы нечеловеческих усилий это ни стоило. | Finfine, konvinkiĝinte ke li estas forlasita kaj sola, ke li povas kalkuli je nenies helpo, li decidis sin levi, kiom ajn grandan superhoman fortostreĉon li devus fari. |
| Степа разлепил склеенные веки и увидел, что отражается в трюмо в виде человека с торчащими в разные стороны волосами, | Steĉjo disigis la kungluiĝintajn palpebrojn kaj per la spegulo li vidis sin homo kun distaŭzita hararo, |
| с опухшей, покрытою черной щетиною физиономией, с заплывшими глазами, в грязной сорочке с воротником и галстуком, в кальсонах и в носках. | kun ŝvelinta, nigrastopla vizaĝo, kun sinkintaj okuloj, surhavanta malpuran ĉemizon kun kolumo kaj kravato, kalsonon kaj ŝtrumpetojn. |
| Таким он увидел себя в трюмо, а рядом с зеркалом увидел неизвестного человека, одетого в черное и в черном берете. | Tia li vidis sin en la spegulo, kaj apud la spegulo li vidis nekonatan viron, nigre vestitan, kun nigra bereto. |
| Степа сел на кровать и сколько мог вытаращил налитые кровью глаза на неизвестного. | Steĉjo sidiĝis sur la lito kaj kiel eble plej multe elorbitigis la sangoŝvelajn okulojn gapante al la nekonato. |
| Молчание нарушил этот неизвестный, произнеся низким, тяжелым голосом и с иностранным акцентом следующие слова: | Tiu rompis la silenton, dirante per peza basa voĉo kaj kun fremdlingva prononcmaniero la jenajn vortojn: |
| — Добрый день, симпатичнейший Степан Богданович! | — Bonan tagon, simpatiega Stefano Bogdanoviĉ! |
| Произошла пауза, после которой, сделав над собой страшнейшее усилие, Степа выговорил: — Что вам угодно? | Estiĝis paŭzo, post kiu per terura fortostreĉo Steĉjo igis sin eldiri: — Kion vi volas? |
| — И сам поразился, не узнав своего голоса. | — kaj konsterniĝis ne rekoninte sian voĉon. |
| Слово «что» он произнес дисКантом, «вам» — басом, а «угодно» у него совсем не вышло. | La vorton kion li prononcis soprane, vi sonis base kaj pri volas li tute fiaskis. |
| Незнакомец дружелюбно усмехнулся, вынул большие золотые часы с алмазным треугольником на крышке, позвонил одиннадцать раз и сказал: — Одиннадцать! | La nekonato afable rikanetis, eligis grandan oran poŝhorloĝon kun brilianta triangulo sur la kovrilo, lasis ĝin sonorigi dek unu batojn kaj diris: — La dek unua. |
| И ровно час, как я дожидаюсь вашего пробуждения, ибо вы назначили мне быть у вас в десять. | Do, ĝuste unu horon mi atendas vian vekiĝon, ĉar vi fiksis nian rendevuon por la deka ĉe vi. |
| Вот и я! | Jen mi estas! |
| Степа нащупал на стуле рядом с кроватью брюки, шепнул: — Извините... | Steĉjo palpe trovis sian pantalonon sur seĝo apud la lito kaj flustris: — Pardonu ... |
| — Надел их и хрипло спросил: — скажите, пожалуйста, вашу фамилию? | — surmetinte la pantalonon li raŭke demandis: — Bonvolu diri, kiu vi estas? |
| Говорить ему было трудно. | Paroli estis por li malfacile. |
| При каждом слове кто-то втыкал ему иголку в мозг, причиняя адскую боль. | Ĉe ĉiu vorto li sentis pinglon enpikiĝi en lian cerbon, kaŭzante inferan doloron. |
| — Как? | — Kiel do? |
| Вы и фамилию мою забыли? | Eĉ mian nomon vi forgesis? |
| — Тут неизвестный улыбнулся. | — ridetis la vizitanto. |
| — Простите... | — Pardonon ... |
| — Прохрипел Степа, чувствуя, что похмелье дарит его новым симптомом: | — stertoris Steĉjo sentante sin riĉigata je nova postdrinka simptomo: |
| ему показалось, что пол возле кровати ушел куда-то и что сию минуту он головой вниз полетит к чертовой матери в преисподнюю. | al li ŝajnis, ke la planko apud la lito ien foriĝis, kaj ke tuj, la kapon malsupren, li impetos al ĉiuj diabloj en la inferon. |
| — Дорогой Степан Богданович, — заговорил посетитель, проницательно улыбаясь, — никакой пирамидон вам не поможет. | — Kara Stefano Bogdanoviĉ, — sagace ridetante diris la nekonato, — piramidono vin ne helpos. |
| Следуйте старому мудрому правилу, — лечить подобное подобным. | Sekvu la saĝan maksimon de la antikvuloj: similan kuracu per simila. |
| Единственно, что вернет вас к жизни, это две стопки водки с острой и горячей закуской. | La sola rimedo kiu povas vin revivigi estas du glasetoj da vodko kun varma kaj spica almanĝaĵo. |
| Степа был хитрым человеком и, как ни был болен, сообразил, что раз уж его застали в таком виде, нужно признаваться во всем. | Steĉjo estis ruzulo, kaj malgraŭ sia tuta misfarto li komprenis, ke trovite en tia stato li prefere ĉion konfesu. |
| — Откровенно сказать... — Начал он, еле ворочая языком, — вчера я немножко... | — Verdire, — li komencis grandpene movante la langon, — hieraŭ mi iomete ... |
| — Ни слова больше! | — Eĉ ne vorton plu! |
| — Ответил визитер и отъехал с креслом в сторону. | — respondis la vizitanto kaj facilmove deŝovis sin kun la brakseĝo flanken. |
| Степа, тараща глаза, увидел, что на маленьком столике сервирован поднос, на коем имеется | Steĉjo rond’okule gapis al la malgranda tablo, kie sur pleto estis aranĝita matenmanĝo: |
| нарезанный белый хлеб, паюсная икра в вазочке, белые маринованные грибы на тарелочке, что-то в кастрюльке и, наконец, водка в объемистом ювелиршином графинчике. | blanka pano, premita kaviaro en vazeto, marinitaj noblaj boletoj sur telero, malgranda kaserolo kaj fine, vodko en la ampleksa juvelistvidvina karafo. |
| Особенно поразило степу то, что графин запотел от холода. | Precipe frapis Steĉjon tio, ke la karafo estis nebultegita pro malvarmo. |
| Впрочем, это было понятно-он помещался в полоскательнице, набитой льдом. | Cetere, tio estis facile komprenebla, ja ĝi staris en la gargarpelveto plenŝtopita je glacio. |
| Накрыто, словом, было чисто, умело. | Resume, la tuta aranĝo estis plej konvena kaj kompetenta. |
| Незнакомец не дал степиному изумлению развиться до степени болезненной и ловко налил ему полстопки водки. | La nekonato ne lasis la miregon de Steĉjo kreski ĝis patologiaĵo, tre lerte verŝinte al li duonglaseton da vodko. |
| — А вы? — Пискнул Степа. | — Kaj vi? — pepis Steĉjo. |
| — С удовольствием! | — Kun plezuro! |
| Прыгающей рукой поднес Степа стопку к устам, а незнакомец одним духом проглотил содержимое своей стопки. | Per la tremsaltanta mano Steĉjo portis la glaseton al la lipoj, la nekonato malplenigis la sian per unu gluto. |
| Прожевывая кусок икры, Степа выдавил из себя слова: — А вы что же... | Maĉante pecon de kaviaro Steĉjo trapuŝis la vortojn: — Kial do vi ... |
| Закусить? | almanĝetu! |
| — Благодарствуйте, я не закусываю никогда, — ответил незнакомец и налил по второй. | — Dankon, mi neniam almanĝas, — respondis la nekonato kaj duan fojon plenigis la glasetojn. |
| Открыли кастрюлю — в ней оказались сосиски в томате. | La kaserolo iĝis malfermita, ĝi entenis kolbasetojn en tomata saŭco. |
| И вот проклятая зелень перед глазами растаяла, стали выговариваться слова, и, главное, Степа кое-что припомнил. | Kaj jen disiĝis la malbeninda verdo antaŭ la okuloj, la vortoj iĝis prononceblaj kaj, plej grave, Steĉjo rememoris kelkajn cirkonstancojn. |
| Именно, что дело вчера было на сходне, на даче у автора скетчей Хустова, куда этот Хустов и возил Степу в таксомоторе. | Nome, ke la afero hieraŭ estis ĉe Sĥodnja, en la vilao de la skeĉisto Ĥustov, kien tiu Ĥustov veturigis Steĉjon per taksio. |
| Припомнилось даже, как нанимали этот таксомотор у «Метрополя», был еще при этом какой-то актер не актер... | Li eĉ rememoris, kiel la taksio estis prenata apud Métropole, tie ankoraŭ ĉeestis tiu — aktoro li estas aŭ io simila ... |
| С патефоном в чемоданчике. | kun portebla gramofono. |
| Да, да, да, это было на даче! | Jes, jes, jes, tio estis en la vilao! |
| Еще, помнится, выли собаки от этого патефона. | La gramofono ja hurligis ĉiujn hundojn de la ĉirkaŭejo. |
| Вот только дама, которую Степа хотел поцеловать, осталась неразъясненной... | Nur la sinjorino kiun Steĉjo volis kisi restis neklarigita ... |
| Черт ее знает, кто она... | La diablo scias, kio ŝi estas ... |
| Кажется, в радио служит, а может быть, и нет. | ĉu en la radiofonio ŝi laboras, ĉu ne. |
| Вчерашний день, таким образом, помаленьку высветлялся, но степу сейчас гораздо более интересовал день сегодняшний и, в частности, появление в спальне неизвестного, да еще с закуской и водкой. | Do, la hieraŭo komencis iom post iom malobskuriĝi, tamen nun Steĉjon multe plie interesis la aferoj hodiaŭaj, inter ili la apero de la nekonato en lia dormoĉambro, kaj ankoraŭ kun manĝo kaj vodko. |
| Вот что недурно было бы разъяснить! | Jen kion dezirindus klarigi! |
| — Ну, что же, теперь, я надеюсь, вы вспомнили мою фамилию? | — Nu, mi esperas ke nun vi rememoris mian nomon, ĉu? |
| Но Степа только стыдливо улыбнулся и развел руками. | Steĉjo nur hontigite ridetis kaj senhelpe disigis la brakojn. |
| — Однако! | — Tamen! |
| Я чувствую, что после водки вы пили портвейн! | Mi vidas, ke hieraŭ post la vodko vi trinkis portvinon! |
| Помилуйте, да разве это можно делать! | Karulo, ja tion fari ne decas! |
| — Я хочу вас попросить, чтоб это осталось между нами, — заискивающе сказал Степа. | — Mi volus peti vin ke tio restu inter ni, — kaĵolmiene diris Steĉjo. |
| — О, конечно, конечно! | — Ho, certe, certe! |
| Но за Хустова я, само собой разумеется, не ручаюсь. | Sed pri Ĥustov, evidente, mi ne responsas. |
| — А вы разве знаете Хустова? | — Ĉu vi lin konas? |
| — Вчера в кабинете у вас видел этого индивидуума мельком, но достаточно одного беглого взгляда на его лицо, чтобы понять, что он — сволочь, склочник, приспособленец и подхалим. | — Hieraŭ mi dum mallonga tempo vidis lin en via oficejo, nu, unu supraĵa rigardo sur lian vizaĝon sufiĉas por kompreni, ke li estas malnobla, ĉikanema, senprincipa, pugolekema kanajlo. |
| «Совершенно верно!» — Подумал Степа, пораженный таким верным, точным и кратким определением Хустова. | «Precizege!» pensis Steĉjo frapite de tiom trafa, ĝusta kaj konciza karakterizaĵo de Ĥustov. |
| Да, вчерашний день лепился из кусочков, но все-таки тревога не покидала директора Варьете. | Jes, la hieraŭo estis rekonstruiĝanta el malgrandaj pecetoj, sed maltrankvilo ne forlasis la direktoron de Varieteo. |
| Дело в том, что в этом вчерашнем дне зияла преогромная черная дыра. | Nome, en la ĵusa tago faŭkis grandega nigra truo. |
| Вот этого самого незнакомца в берете, воля ваша, Степа в своем кабинете вчера никак не видал. | Pardonon, sed ĉi tiun berethavan nekonaton Steĉjo tutcerte ne vidis hieraŭ en sia oficejo. |
| — Профессор черной магии Воланд, — веско сказал визитер, видя степины затруднения, и рассказал все по порядку. | La vizitanto rimarkis lian embarason, impone diris: — Voland, profesoro pri nigra magio, — kaj rakontis ĉion de la komenco. |
| Вчера днем он приехал из-за границы в Москву, немедленно явился к степе и предложил свои гастроли в Варьете. | Hieraŭ posttagmeze li venis en Moskvon el la eksterlando, tuj vizitis Steĉjon kaj ofertis sian gastludon en Varieteo. |
| Степа позвонил в московскую областную зрелищную комиссию и вопрос этот согласовал | Steĉjo telefonis al la Moskvoregiona komisiono pri la spektakloj kaj akordigis la aferon |
| (Степа побледнел и заморгал глазами), подписал с профессором Воландом контракт на семь выступлений | (Steĉjo paliĝis kaj mirigite palpebrumis), subskribis kontrakton kun profesoro Voland pri sep elpaŝoj |
| (Степа открыл рот), условился, что Воланд придет к нему для уточнения деталей в десять часов утра сегодня... | (Steĉjo gape malfermis la buŝon) kaj interkonsentis kun Voland, ke por priparoli kelkajn detalojn tiu venu al li hodiaŭ matene je la deka horo ... |
| Вот Воланд и пришел! | Do, li venis! |
| Придя, был встречен домработницей Груней, которая объяснила, что сама она только что пришла, что она приходящая, | Veninte li trafis la mastrumistinon Grunjo, kiu klarigis al li ke ŝi mem ĵus venis, ke ŝi ĉi tie ne loĝas, |
| что Берлиоза дома нет, а что если визитер желает видеть Степана Богдановича, то пусть идет к нему в спальню сам. | ke Berlioz ne estas hejme, kaj se la vizitanto volas paroli al Stefano Bogdanoviĉ, tiam li mem iru en la dormoĉambron. |
| Степан Богданович так крепко спит, что разбудить его она не берется. | Stefano Bogdanoviĉ dormegas tiom profunde, ke ŝi ne kapablas lin veki. |
| Увидев, в каком состоянии Степан Богданович, артист послал Груню в ближайший гастроном за водкой и закуской, в аптеку за льдом и... | Vidinte la staton de Latronov, la artisto sendis Grunjon al la plej proksima nutrovendejo por aĉeti la vodkon kaj la manĝon, al la apoteko por la glacio kaj ... |
| — Позвольте с вами рассчитаться, — проскулил убитый Степа и стал искать бумажник. | — Permesu ke mi al vi kvitiĝu, — tute frakasite ĝemis Steĉjo kaj serĉis sian biletujon. |
| — О, какой вздор! | — Fi, lasu tiun bagatelon! |
| — Воскликнул гастролер и слушать ничего больше не захотел. | — ekkriis la gastludanto kaj rifuzis plu diskuti ĉi tion. |
| Итак, водка и закуска стали понятны, и все же на степу было жалко взглянуть: он решительно не помнил ничего о контракте и, хоть убейте, не видел вчера этого Воланда. | Do, la vodko kaj la manĝo klariĝis, kaj tamen Steĉjo plu mienis plej mizere: absolute nenion li memoris pri la kontrakto, kaj je sia kapo li garantius, ke ĉi tiun Volandon li hieraŭ ne vidis. |
| Да, Хустов был, а Воланда не было. | Ĥustov estis, jes, sed Voland ne estis. |
| — Разрешите взглянуть на контракт, — тихо попросил Степа. | — Permesu ĵeti rigardon sur la kontrakton, — mallaŭte petis Steĉjo. |
| — Пожалуйста, пожалуйста... | — Bonvolu ... |
| Степа взглянул на бумагу и закоченел. | Steĉjo rigardis sur la paperon kaj rigidiĝis. |
| Все было на месте. | Ĉio estis bonorda. |
| Во-первых, собственноручная степина залихватская подпись! | Unue, lia propramana aŭdaca parafo! |
| Косая надпись сбоку рукою финдиректора Римского с разрешением выдать артисту Воланду в счет следуемых ему за семь выступлений тридцати пяти тысяч рублей десять тысяч рублей. | Ĉe la flanko, oblikva skribaĵo de la mano de la financa direktoro Rimskij, permesanta antaŭpagi al la artisto Voland dekmil rublojn el la tridek kvin mil rubloj ŝuldotaj al li pro la sep elpaŝoj. |
| Более того: тут же расписка Воланда в том, что он эти десять тысяч уже получил! | Kaj super ĉio, la ricev’atesto de Voland, ke la dekmil rublojn li jam enspezis! |
| «Что же это такое?!» — Подумал несчастный Степа, и голова у него закружилась. | «Kion do ĉi tio signifas?» pensis la malfeliĉa Steĉjo, kaj ĉio ekturniĝis antaŭ liaj okuloj. |
| Начинаются зловещие провалы в памяти?! | Ĉu komenciĝis jam la sinistraj memorbreĉoj? |
| Но, само сабою, после того, как контракт был предъявлен, дальнейшие выражения удивления были бы просто неприличны. | Tamen memkomprene, post ol la kontrakto estis prezentita, plu lasi vidi sian miron estus rekte maldeca. |
| Степа попросил у гостя разрешения на минуту отлучиться и, как был в носках, побежал в переднюю к телефону. | Steĉjo petis la gaston pri minuta forpermeso, kaj sur la ŝtrumpetoj kuris en la antaŭĉambron al la telefono. |
| По дороге он крикнул в направлении кухни: — Груня! | Kurante li kriis kuirejen: — Grunjo! |
| Но никто не отозвался. | Tamen neniu respondis. |
| Тут он взглянул на дверь в кабинет Берлиоза, бывшую рядом с передней, и тут, как говорится, остолбенел. | Tiam li ĵetis rigardon al la pordo de la kabineto de Berlioz, situanta apud la antaŭĉambro, kaj ĉi tiam, laŭ la rutina dirmaniero, li haltis kvazaŭ alforĝite al sia loko: |
| На ручке двери он разглядел огромнейшую сургучную печать на веревке. | sur la anso de la pordo li vidis ŝnuron kun grandega sigelo. |
| «Здравствуйте! | «Saluton!» |
| — Рявкнул кто-то в голове у Степы. | iu pafkriis en lia kapo, |
| — Этого еще недоставало!» И тут степины мысли побежали уже по двойному рельсовому пути, но, как всегда бывает во время катастрофы, в одну сторону и вообще черт знает куда. | «Mankis nur ĉi tio!» Nun liaj pensoj ruliĝis laŭ duobla relvojo, sed, kiel ĉiam dum katastrofo, samdirekte kaj ĝenerale la diablo scias kien. |
| Головную степину кашу трудно даже передать. | La tutan konfuzegon en la kapo de Steĉjo malfacilas prezenti. |
| Тут и чертовщина с черным беретом, холодной водкой и невероятным контрактом, — а тут еще ко всему этому, не угодно ли, и печать на двери! | Unue estis la diablaĵo pri la nigra bereto, malvarma vodko kaj la neimagebla kontrakto — kaj nun, bonvolu vidi, krom ĉio ĉi ankoraŭ la sigelo sur la pordo! |
| То есть кому хотите сказать, что Берлиоз что-то натворил, — не поверит, ей-ей, не поверит! | Rakontu al iu ajn ke Berlioz ion tian faris — ja neniu ĝin kredos, nu neniu! |
| Однако печать, вот она! Да-с... | Sed la sigelo, jen ĝi estas! Hm ... |
| И тут закопошились в мозгу у Степы какие-то неприятнейшие мыслишки о статье, которую, как назло, | Ĉi tiam en lia cerbo ekzumis plej malagrablaj pensetaĉoj pri la artikolo kiun li — domaĝa koincido! |
| недавно он всучил Михаилу Александровичу для напечатания в журнале. | — antaŭ kelkaj tagoj trudis al Berlioz por publikigo en lia revuo. |
| И статья, между нами говоря, дурацкая! | Verdire, tute stulta artikolo! |
| И никчемная, и деньги-то маленькие... | Kaj tute fuŝa, kaj la pago mizera ... |
| Немедленно вслед за воспоминанием о статье прилетело воспоминание о каком-то сомнительном разговоре, происходившем, как помнится, двадцать четвертого апреля вечером тут же, в столовой, когда Степа ужинал с Михаилом Александровичем. | La rememoron pri la artikolo tuj sekvis la rememoro pri dubinda interparolo, okazinta, kiom li memoris, la dudek kvaran de aprilo vespere, ĝuste tie, en la manĝoĉambro, kiam Steĉjo vespermanĝis kun Berlioz. |
| То есть, конечно, в полном смысле слова разговор этот сомнительным назвать нельзя (не пошел бы Степа на такой разговор), но это был разговор на какую-то ненужную тему. | Nu, nature, striktasence tiun ĉi interparolon oni ne povus kvalifi dubinda (tian Steĉjo neniam akceptus), sed ĝi estis interparolo pri malnecesa temo. |
| Совершенно свободно можно было бы, граждане, его и не затевать. | Tute libere, civitanoj, oni povus pri tio ne paroli. |
| До печати, нет сомнений, разговор этот мог считаться совершеннейшим пустяком, но вот после печати... | Tutcerte, antaŭ la sigelo oni povus rigardi ĝin bagatelo, sed nun, kun la sigelo ... |
| «Ах, Берлиоз, Берлиоз! | «Aĥ, Berlioz, Berlioz!» |
| — Вскипало в голове у Степы. | bolis la pensoj en la cerbo de Steĉjo, |
| — Ведь это в голову не лезет!» Но горевать долго не приходилось, и Степа набрал номер в кабинете финдиректора Варьете Римского. | «Ja ĉi tion mi ne povas enkapigi!» Sed nun ne estis tempo por malĝojado, kaj Steĉjo diskis la numeron de le kabineto de Rimskij, financa direktoro de Varieteo. |
| Положение Степы было щекотливое: во-первых, иностранец мог обидеться на то, что Степа проверяет его после того, как был показан контракт, да и с финдиректором говорить было чрезвычайно трудно. | La situacio estis tikla: unuflanke, la alilandano povus ofendiĝi ke Steĉjo lin kontrolas post ol li prezentis la kontrakton, kaj alflanke, paroli al la financa direktoro estis tre malfacile. |
| В самом деле, ведь не спросишь его так: «Скажите, заключал ли я вчера с профессором черной магии контракт на тридцать пять тысяч рублей?» | Nu fakte, oni ja ne povus lin demandi: «Diru, ĉu mi faris hieraŭ kontrakton je tridek kvin mil rubloj kun profesoro pri nigra magio?» |
| Так спрашивать не годится! | Tute maltaŭga demando! |
| — Да! | — Jes! |
| — Послышался в трубке резкий, неприятный голос Римского. | — en la aŭdilo eksonis la akra, malagrabla voĉo de Rimskij. |
| — Здравствуйте, Григорий Данилович, — тихо заговорил Степа, — это Лиходеев. | — Bonan tagon, Gregoro Daniloviĉ, — mallaŭte ekparolis Steĉjo, — telefonas Latronov. |
| Вот какое дело... | Jen kia afero ... |
| Гм... Гм... У меня сидит этот... | hm ... hm ... ĉe mi sidas tiu ... |
| Э... Артист Воланд... | he ... artisto Voland ... |
| Так вот... Я хотел спросить, как насчет сегодняшнего вечера?.. | Do ... mi volis demandi, kio estas pri la hodiaŭa vespero? |
| — Ах, черный маг? | — Ah, la nigra magiisto? |
| — Отозвался в трубке Римский, — афиши сейчас будут. | — respondis Rimskij en la aŭdilo, — la afiŝoj tuj venos. |
| — Ага, — слабым голосом сказал Степа, — ну, пока... | — Ah ha, — diris Steĉjo per malforta voĉo, — do, ĝis ... |
| — А вы скоро придете? — Спросил Римский. | — Ĉu baldaŭ vi venos? — demandis Rimskij. |
| — Через полчаса, — ответил Степа и, повесив трубку, сжал горячую голову руками. | — Post duonhoro, — respondis Steĉjo kaj, pendiginte la aŭdilon, li premis sian brulantan kapon per la manoj. |
| Ах, какая выходила скверная штука! | Aĥ, kia fiega rezultas aĉaĵo! |
| Что же это с памятью, граждане? А? | Kio okazis pri la memoro, civitanoj? Kio? |
| Однако дольше задерживаться в передней было неудобно, и Степа тут же составил план: всеми мерами скрыть свою невероятную забывчивость, | Tamen plu restadi en la antaŭĉambro estus malĝentile, kaj Steĉjo rapide faris planon: li ĉiel kaŝu sian nekredeblan memortruon, |
| а сейчас первым долгом хитро выспросить у иностранца, что он, собственно, намерен сегодня показывать во вверенном степе Варьете? | kaj nun antaŭ ĉio li ruze paroligu la alilandanon, kion do ĉi tiu intencas hodiaŭ prezenti en la al Steĉjo konfidita Varieteo? |
| Тут Степа повернулся от аппарата и в зеркале, помещавшемся в передней, давно не вытираемом ленивой Груней, отчетливо увидел какого-то странного субъекта — длинного, как жердь, и в пенсне (ах, если бы здесь был Иван Николаевич! | Steĉjo sin forturnis de la aparato kaj en la antaŭĉambra spegulo, jam delonge ne purigata de la maldiligenta Grunjo, li klare vidis strangan stangofiguran longulon kun nazumo (aĥ, se Ivano Nikolaiĉ estus tie! |
| Он узнал бы этого субъекта сразу!). | Li tuj estus rekoninta la ulon!). |
| А тот отразился и тотчас пропал. | Nu, la homo speguliĝis kaj malaperis. |
| Степа в тревоге поглубже заглянул в переднюю, и вторично его качнуло, ибо в зеркале прошел здоровеннейший черный кот и также пропал. | Alarmite, Steĉjo pli atente rigardis tra la antaŭĉambro kaj duafoje li ricevis ekpuŝon, ĉar en la spegulo pasis grandega nigra virkato kaj same malaperis. |
| У степы оборвалось сердце, он пошатнулся. | Por unu momento lia koro ekhaltis, li ŝanceliĝis. |
| «Что же это такое? — Подумал он, — уж не схожу ли я с ума? | «Kio do estas ĉi tio?» li pensis, «ĉu mi freneziĝas? |
| Откуда ж эти отражения?!» — Он заглянул в переднюю и испуганно закричал: — Груня! | De kie venas tiuj spegulbildoj?!» Rigardante tra la antaŭĉambro li timigite kriis: — Grunjo! |
| Какой тут кот у нас шляется? | Kial ĉe ni vagas kato? |
| Откуда он? | Kiel ĝi trafis ĉi tien? |
| И кто-то еще с ним?? | Kaj la alia ulo?» |
| — Не беспокойтесь, Степан Богданович, — отозвался голос, но не Груни, а гостя из спальни, — кот этот мой. | — Trankviliĝu, Stefano Bogdanoviĉ, — respondis voĉo, tamen ne tiu de Grunjo, sed la voĉo de la gasto el la dormoĉambro, — la kato estas mia. |
| Не нервничайте. | Ne nervozumu. |
| А Груни нет, я услал ее в Воронеж, на родину, так как она жаловалась, что вы давно уже не даете ей отпуска. | Koncerne al Grunjo, ŝi ne estas ĉi tie, mi sendis ŝin al Voroneĵ, ŝia naskiĝloko, ĉar ŝi plendis, ke vi jam delonge retenas ŝian ferion. |
| Слова эти были настолько неожиданными и нелепыми, что Степа решил, что ослышался. | Tiuj vortoj estis tiom surprizaj kaj absurdaj, ke Steĉjo decidis, ke li misaŭdis. |
| В полном смятении он рысцой побежал в спальню и застыл на пороге. | Tute konsternite li trotetis en la dormoĉambron kaj stuporiĝis sur la sojlo. |
| Волосы его шевельнулись, и на лбу появилась россыпь мелкого пота. | Liaj haroj moviĝetis kaj sur lia frunto ekbrilis malgrandaj ŝvitgutetoj. |
| Гость пребывал в спальне уже не один, а в компании. | La gasto ne plu estis sola en la dormoĉambro, nun li havis kompanion. |
| Во втором кресле сидел тот самый тип, что померещился в передней. | La duan brakseĝon okupis la individuo kiun Steĉjo ĵus viziis en la antaŭĉambro. |
| Теперь он был ясно виден: усы-перышки, стеклышко пенсне поблескивает, а другого стеклышка нет. | Nun li estis klare videbla: plumsimilaj lipharoj, unu vitro de la nazumo briletas, la alia mankas. |
| Но оказались в спальне вещи и похуже: на ювелиршином пуфе в развязной позе развалился некто третий, | Sed en la ĉambro estis io ankoraŭ pli malbona: sur la juvelistvidvina puftabureto senĝene duonkuŝaĉis iu tria, |
| именно-жутких размеров черный кот со стопкой водки в одной лапе и вилкой, на которую он успел поддеть маринованный гриб, в другой. | nome, la timige granda nigra kato, tenanta en unu piedo glaseton da vodko kaj en la alia, forkon kun alpikita fungo marinita. |
| Свет, и так слабый в спальне, и вовсе начал меркнуть в глазах степы. | La lumo, eĉ sen tio magra en la dormoĉambro, komencis estingiĝi antaŭ la okuloj de Steĉjo. |
| «Вот как, оказывается, сходят с ума!» — Подумал он и ухватился за притолоку. | «Estas do tiel ke oni freneziĝas» li pensis kroĉante sin je la pordokadro. |
| — Я вижу, вы немного удивлены, дражайший Степан Богданович? | — Mi vidas, karega Stefano Bogdanoviĉ, ke vi estas iom surprizita, ĉu? |
| — Осведомился Воланд у лязгающего зубами степы, | — demandis Voland la klakantan per la dentoj direktoron de Varieteo. |
| — а между тем удивляться нечему. | — Tamen la afero estas neniom mirinda. |
| Это моя свита. | Tio estas mia sekvantaro. |
| Тут кот выпил водки, и степина рука поползла по притолоке вниз. | Ĉe tiuj vortoj la kato eltrinkis sian vodkon kaj la mano de Steĉjo glitis laŭ la pordokadro malsupren. |
| — И свита эта требует места, — продолжал Воланд, — так что кое-кто из нас здесь лишний в квартире. | — Nu, mia sekvantaro bezonas lokon, — daŭrigis Voland, — tiel ke unu el ni estas troa en la loĝejo. |
| И мне кажется, что этот лишний — именно вы! | Al mi ŝajnas ke tiu troa estas ĝuste vi! |
| — Они, они! | — Ili, ili estas troa! |
| — Козлиным голосом запел длинный клетчатый, во множественном числе говоря о степе, | — kaprovoĉe kunkantis la kvadratita longulo, parolante pri Steĉjo en la lakeeca pluralo. |
| — вообще они в последнее время жутко свинячат. | — Ĝenerale dum la lasta tempo ili nekredeble porkumas. |
| Пьянствуют, вступают в связи с женщинами, используя свое положение, ни черта не делают, да и делать ничего не могут, потому что ничего не смыслят в том, что им поручено. | Ili drinkas, misuzas sian pozicion por malĉastadi kun la virinoj, en la ofico ili faras nenion, nek povas ion fari, ĉar ili nenion ajn komprenas pri la tasko al ili komisiita. |
| Начальству втирают очки! | Al la superuloj ili ĵetas polvon en la okulojn! |
| — Машину зря гоняет казенную! | — La ofican aŭton li misuzas! |
| Наябедничал и кот, жуя гриб. | — hipokrite aldonis la kato maĉante la fungon. |
| И тут случилось четвертое, и последнее, явление в квартире, когда Степа, совсем уже сползший на пол, ослабевшей рукой царапал притолоку. | Kaj ĉi tiam, dum Steĉjo, tute sinkinte sur la plankon, per senforta mano gratis la pordokadron, okazis la kvara, lasta apero en la loĝejo. |
| Прямо из зеркала трюмо вышел маленький, но необыкновенно широкоплечий, в котелке на голове и с торчащим изо рта клыком, безобразящим и без того невиданно мерзкую физиономию. | Rekte el la plenstatura spegulo eliris malalta sed eksterordinare larĝaŝultra individuo, kun bulĉapelo sur la kapo kaj kun elbuŝigita kojnodentego hidiganta jam sen tio mirinde mallogan fizionomion. |
| И при этом еще огненно-рыжий. | Krome, lia hararo estis fajre ruĝa. |
| — Я, — вступил в разговор этот новый, — вообще не понимаю, как он попал в директора, — рыжий гнусавил все больше и больше, — он такой же директор, как я архиерей! | — Ĝenerale, — li enmiksiĝis en la konversacion, — mi ne komprenas, kiel li povis iĝi direktoro, — la rufulo parolis pli kaj pli nazsone, — li tiom same estas direktoro, kiom mi estas episkopo! |
| — Ты не похож на архиерея, Азазелло, — заметил кот, накладывая себе сосисек на тарелку. | — Vi ne similas episkopon, Azazello, — rimarkis la kato prenante al si kolbaseton sur la teleron. |
| — Я это и говорю, — прогнусил рыжий и, повернувшись к Воланду, добавил почтительно: | — Ja ĝuste pri tio mi parolas, — nazvoĉis la rufulo kaj, sin turninte al Voland, li respekte aldonis: |
| — разрешите, мессир, его выкинуть ко всем чертям из Москвы? | — Permesu, messire, lin ekspedi al ĉiuj diabloj? |
| — Брысь!! | — Huŝ!! |
| — Вдруг рявкнул кот, вздыбив шерсть. | — subite sputis la kato hirtigante sian hararon. |
| И тогда спальня завертелась вокруг степы, и он ударился о притолоку головой и, теряя сознание, подумал: «Я умираю...» Но он не умер. | Kaj la dormoĉambro ekturniĝis ĉirkaŭ Steĉjo, lia kapo puŝiĝis kontraŭ la pordokadro kaj svenante li pensis: «Mi mortas...» Sed li ne mortis. |
| Открыв слегка глаза, он увидел себя сидящим на чем-то каменном. | Kiam li malfermetis la okulojn, li vidis sin sidanta sur io ŝtona. |
| Вокруг него что-то шумело. | Ĉirkaŭ li aŭdiĝis kontinua bruo. |
| Когда он открыл, как следует, глаза, он увидел, что шумит море, и что даже больше того, — волна покачивается у самых его ног, и что, короче говоря, он сидит на самом конце мола, и что под ним голубое сверкающее море, а сзади — красивый город на горах. | Bone malferminte la okulojn li vidis, ke bruas la maro, eĉ pli ol tion, ke ondo balancas tuj sub liaj piedoj, resume, ke li sidas sur la pinto de moleo, ke sub li lazuras brilanta maro, kaj malantaŭe sur la montoj etendiĝas bela urbo. |
| Не зная, как поступают в таких случаях, | Steĉjo ne sciis, kiel konvenas konduti en similaj okazoj. |
| Степа поднялся на трясущиеся ноги и пошел по молу к берегу. | Li levis sin sur la tremantajn gambojn kaj iris sur la moleo al la bordo. |
| На молу стоял какой-то человек, курил, плевал в море. | Sur la moleo staris viro, li fumis kaj kraĉadis en la maron. |
| На степу он поглядел дикими глазами и перестал плевать. | Steĉjon li rigardis per sovaĝaj okuloj kaj ĉesis kraĉi. |
| Тогда Степа отколол такую штуку: стал на колени перед неизвестным курильщиком и произнес: — Умоляю, скажите, какой это город? | Tiam Steĉjo faris jenon: li surgenuiĝis antaŭ la nekonata fumulo kaj diris: — Mi vin petegas, diru, kiu estas tiu urbo? |
| — Однако! | — Ne malbone! |
| — Сказал бездушный курильщик. | — diris la senkora fumulo. |
| — Я не пьян, — хрипло ответил Степа, — я болен, со мной что-то случилось, я болен... | — Mi ne estas ebria, — raŭke protestis Steĉjo, — mi estas malsana, io min trafis, mi estas malsana ... |
| Где я? | Kie mi estas? |
| Какой это город?.. | Kiu estas tiu urbo? |
| — Ну, Ялта... | — Nu, Jalto ... |
| Степа тихо вздохнул, повалился на бок, головою стукнулся о нагретый камень мола. | Steĉjo milde ekspiris, sinkis sur la flankon, lia kapo puŝiĝis kontraŭ la varma pavimero de la moleo. |
| Глава 8. | Ĉapitro 8 |
| Поединок между профессором и поэтом | DUELO INTER PROFESORO KAJ POETO |
| Как раз в то время, когда сознание покинуло Степу в Ялте, то есть около половины двенадцатого дня, оно вернулось к Ивану Николаевичу Бездомному, проснувшемуся после глубокого и продолжительного сна. | Ĝuste je la momento, kiam la konscio forlasis Steĉjon en Jalto, do proksimume duonhoron antaŭ la tagmezo, ĝi revenis al Ivano Nikolaiĉ Senhejmulo, vekiĝinta post profunda kaj longdaŭra dormo. |
| Некоторое время он соображал, каким это образом он попал в неизвестную комнату с белыми стенами, с удивительным ночным столиком из какого-то светлого металла и с белой шторой, за которой чувствовалось солнце. | Kelkan tempon li pripensis, kiamaniere li trafis en tiun nekonatan ĉambron kun blankaj muroj, kun mirinda noktotablo el helkolora metalo kaj kun blanka kurteno, malantaŭ kiu estis divenebla la jam alta suno. |
| Иван тряхнул головой, убедился в том, что она не болит, и вспомнил, что он находится в лечебнице. | Ivano skuis la kapon, konvinkiĝis, ke ĝi ne doloras, kaj rememoris, ke li estas en sanigejo. |
| Эта мысль потянула за собою воспоминание о гибели Берлиоза, но сегодня оно не вызвало у Ивана сильного потрясения. | Tiu penso sekvigis post si la rememoron pri la morto de Berlioz, ĉi foje sen kaŭzi troan emociegon. |
| Выспавшись, Иван Николаевич стал поспокойнее и соображать начал яснее. | Satdorminte, nun li estis pli trankvila kaj pensis pli klare. |
| Полежав некоторое время неподвижно в чистейшей, мягкой и удобной пружинной кровати, Иван увидел кнопку звонка рядом с собою. | Iom da tempo li kuŝis senmova en la purega, mola kaj komforta risortmatraca lito, poste li rimarkis apud si sonorilbutonon. |
| По привычке трогать предметы без надобности, Иван нажал ее. | Pro la natura inklino senbezone tuŝi la objektojn, Ivano ĝin premis. |
| Он ожидал какого-то звона или явления вслед за нажатием кнопки, но произошло совсем другое. | Li atendis estiĝi ian sonoradon aŭ analogan fenomenon, sed okazis io tute alia. |
| В ногах Ивановой постели загорелся матовый цилиндр, на котором было написано: «Пить». | Super la pieda parto de la lito ekhelis diafana cilindro, sur kiu estis skribite: Trinki. |
| Постояв некоторое время, цилиндр начал вращаться до тех пор, пока не выскочила надпись: «Няня». | Kelkajn momentojn ĝi restis senmova, poste komencis turniĝi ĝis aperis la skribaĵo Flegistino. |
| Само собою разумеется, что хитроумный цилиндр поразил Ивана. | Nature, la inĝenia cilindro tre impresis Ivanon. |
| Надпись «Няня» сменилась надписью «Вызовите доктора». | La vorton Flegistino anstataŭis la skribaĵo Voku la doktoron. |
| — Гм... | Hm ... |
| — Молвил Иван, не зная, что делать с этим цилиндром дальше. | — grumblis Ivano, ne sciante, kion li faru pri la cilindro. |
| Но тут повезло случайно: Иван нажал кнопку второй раз на слове «Фельдшерица». | Lin helpis hazardo: je la vorto Vickuracistino li duan fojon premis la butonon. |
| Цилиндр тихо прозвенел в ответ, остановился, потух, и в комнату вошла полная симпатичная женщина в белом чистом халате и сказала ивану: — Доброе утро! | Responde la cilindro mallaŭte tintetis, haltis, estingiĝis, kaj en la ĉambron venis rondeta, simpatia virino en pura blanka kitelo; ŝi diris al Ivano: — Bonan matenon! |
| Иван не ответил, так как счел это приветствие в данных условиях неуместным. | Konsidere la cirkonstancojn Ivano juĝis tiun saluton malkonvena kaj ne respondis. |
| В самом деле, засадили здорового человека в лечебницу, да еще делают вид, что это так и нужно! | Ja sanan homon oni enŝlosis en frenezulejo, kaj nun ankoraŭ ŝajnigas, ke tio estas normala! |
| Женщина же тем временем, не теряя благодушного выражения лица, при помощи одного нажима кнопки, увела штору вверх, и в комнату через широкопетлистую и легкую решетку, доходящую до самого пола, хлынуло солнце. | Dume la virino, sen ŝanĝi sian afablan mienon, per unu butonpremo forigis la kurtenon supren, kaj la ĉambron, tra grandmaŝa, la plankon atinganta, maldika fera krado, inundis suno. |
| За решеткой открылся балкон, за ним берег извивающейся реки и на другом ее берегу — веселый сосновый бор. | Malantaŭ la krado montriĝis balkono, plue la bordo de serpentanta rivero kaj, sur la transa bordo, gaja pin’arbaro. |
| — Пожалуйте ванну брать, — пригласила женщина, и под руками ее раздвинулась внутренняя стена, за которой оказалось ванное отделение и прекрасно оборудованная уборная. | — Bonvolu preni vian banon, — invitis la virino, kaj sub ŝiaj manoj disŝoviĝis la flanka muro, malkaŝante banejon kaj bonege ekipitan klozeton. |
| Иван, хоть и решил с женщиной не разговаривать, не удержался и, видя, как вода хлещет в ванну широкой струей из сияющего крана, сказал с иронией: — Ишь ты! | Ivano, kvankam li estis decidinta ne interparoli kun la virino, tamen ne povis sin reteni kaj, rigardante la larĝan akvostrion torenti en la banujon el brilanta krano, li diris ironie: — Oh ho! |
| Как в «Метрополе»! | Kiel en Metropole! |
| — О нет, — с гордостью ответила женщина, — гораздо лучше. | — Ho ne, — fiere respondis la virino, — multe pli bone. |
| Такого оборудования нет нигде и за границей. | Tian instalaĵon vi ne trovus eĉ eksterlande. |
| Ученые и врачи специально приезжают осматривать нашу клинику. | Kuracistoj kaj sciencistoj speciale venas por ekskursi en nia kliniko. |
| У нас каждый день интуристы бывают. | Ĉiun tagon nin vizitas alilandaj turistoj. |
| При слове «Интурист» Ивану тотчас же вспомнился вчерашний консультант. | La vortoj alilandaj turistoj rememorigis al Ivano la hieraŭan konsiliston. |
| Иван затуманился, поглядел исподлобья и сказал: — Интуристы... | Li malsereniĝis, rigardis la virinon el sub la kuntiritaj brovoj kaj diris: — Alilandanoj... |
| До чего же вы все интуристов обожаете! | Kiel vi ĉiuj adoras la alilandajn turistojn! |
| А среди них, между прочим, разные попадаются. | Sen atenti, ke inter ili estas ja ĉiaj subjektoj. |
| Я, например, вчера с таким познакомился, что любо-дорого! | Mi mem hieraŭ konatiĝis kun unu, tiu estis luksa ekzemplero! |
| И чуть было не начал рассказывать про Понтия Пилата, но сдержался, понимая, что женщине эти рассказы ни к чему, что все равно помочь она ему не может. | Li estis komenconta sian rakonton pri Poncio Pilato, sed li mem sin retenis, komprenante, ke la virinon tio ne koncernas, ke tutegale lin helpi ŝi ne povas. |
| Вымытому Ивану Николаевичу тут же было выдано решительно все, что необходимо мужчине после ванны: выглаженная рубашка, кальсоны, носки. | Sin lavinte Ivano ricevis ĉion, kion viro bezonas post bano: gladitan ĉemizon, kalsonon, ŝtrumpetojn. |
| Но этого мало: отворив дверь шкафика, женщина указала внутрь его и спросила: — Что желаете надеть — халатик или пижамку? | Eĉ pli ol tio: malferminte ŝrankon, la virino montris internen kaj demandis: — Kion vi deziras surmeti: kitelon aŭ piĵamon? |
| Прикрепленный к новому жилищу насильственно, Иван едва руками не всплеснул от развязности женщины и молча ткнул пальцем в пижаму из пунцовой байки. | Perforte katenite al sia nova loĝejo, Ivano preskaŭ eksvingis la manojn antaŭ la familiareco de la virino kaj senvorte li puŝis per la fingro piĵamon el punca fusteno. |
| После этого Ивана Николаевича повели по пустому и беззвучному коридору и привели в громаднейших размеров кабинет. | Post tio Ivano Nikolaiĉ iĝis kondukita tra senhoma kaj silenta koridoro en kolosdimensian kabineton. |
| Иван, решив относиться ко всему, что есть в этом на диво оборудованном здании, с иронией, тут же мысленно окрестил кабинет «фабрикой-кухней». | Decidinte rigardi ironie ĉion renkontatan en tiu mirinde ekipita establaĵo, li en sia menso tuj baptis la ejon kuirejofabriko. |
| И было за что. | La metaforo ne estis maltrafa. |
| Здесь стояли шкафы и стеклянные шкафики с блестящими никелированными инструментами. | Tie staris ŝrankoj kaj malgrandaj vitroŝranketoj kun brilaj nikelizitaj instrumentoj; |
| Были кресла необыкновенно сложного устройства, какие-то пузатые лампы с сияющими колпаками, множество склянок, и газовые горелки, и электрические провода, и совершенно никому не известные приборы. | eksterordinare komplikaj seĝoj, iaj dikventraj lampoj kun hele radianta lumŝirmilo, sennombraj flakonoj kaj fioloj, kaj gasbekoj, kaj konduktiloj, kaj de neniu konataj aparatoj. |
| В кабинете за Ивана принялись трое — две женщины и один мужчина, все в белом. | En la kabineto tri homoj sin okupis pri Ivano: du virinoj kaj unu viro, ĉiuj vestitaj blanke. |
| Первым долгом Ивана отвели в уголок, за столик, с явною целью кое-что у него повыспросить. | Antaŭ ĉio oni kondukis Ivanon en angulon, al malgranda tablo, kun evidenta intenco eldemandi iujn informojn. |
| Иван стал обдумывать положение. | Ivano pripensis sian situacion. |
| Перед ним было три пути. | Antaŭ si li havis tri vojojn. |
| Чрезвычайно соблазнял первый: кинуться на эти лампы и замысловатые вещицы, и всех их к чертовой бабушке перебить и таким образом выразить свой протест за то, что он задержан зря. | Tre logis la unua: sin ĵetegi sur la lampojn kaj ceterajn umaĵojn, ilin disfrakasi al ĉiuj diabloj kaj tiel esprimi sian proteston kontraŭ la arbitra izolado. |
| Но сегодняшний Иван уже значительно отличался от Ивана вчерашнего, и первый путь показался ему сомнительным: чего доброго, они укоренятся в мысли, что он буйный сумасшедший. | Sed la hodiaŭa Ivano jam konsiderinde diferencis de la hieraŭa Ivano, kaj la unuan vojon li ĵuĝis dubinda: li riskis plifirmigi onian opinion, ke li estas furioze freneza. |
| Поэтому первый путь Иван отринул. | Tial li rezistis al la tento. |
| Был второй: немедленно начать повествование о консультанте и Понтии Пилате. | Estis dua vojo: tuj komenci la rakonton pri la konsilisto kaj Poncio Pilato. |
| Однако вчерашний опыт показал, что этому рассказу не верят или понимают его как-то извращенно. | Tamen la hieraŭa sperto mcmtris, ke lian rakonton oni ne kredas aŭ komprenas ĝin iel mise. |
| Поэтому Иван и от этого пути отказался, решив избрать третий: замкнуться в гордом молчании. | Do, ankaŭ tiun vojon li rezignis decidinte elekti la trian: sin fermi en fiera silento. |
| Полностью этого осуществить не удалось и, волей-неволей, пришлось отвечать, хоть и скупо и хмуро, на целый ряд вопросов. | Pri tio li ne tute sukcesis, ĉar vole-nevole li devis respondi — kvankam avare kaj malafable — al granda serio da demandoj. |
| И у Ивана выспросили решительно все насчет его прошлой жизни, вплоть до того, когда и как он болел скарлатиною, лет пятнадцать тому назад. | Oni eldemandis absolute ĉion pri lia antaŭa vivo, inklude kiam kaj kiel li malsanis je skarlatino antaŭ proksimume dek kvin jaroj. |
| Исписав за Иваном целую страницу, перевернули ее, и женщина в белом перешла к расспросам о родственниках Ивана. | Surbaze de liaj respondoj unu el la blanke vestitaj virinoj plenskribis tutan paĝon, turnis la folion kaj pasis al la demandado pri la parencoj de Ivano. |
| Началась какая-то канитель: кто умер, когда да отчего, не пил ли, не болел ли венерическими болезнями, и все в таком же роде. | Komenciĝis speco de litanio: kiuj mortis, kiam kaj kial, ĉu drinkis, ĉu suferis je veneraj malsanoj kaj tiel plu. |
| В заключение попросили рассказать о вчерашнем происшествии на Патриарших прудах, но очень не приставали, сообщению о Понтии Пилате не удивлялись. | Fine oni petis Ivanon rakonti pri la hieraŭa okazo ĉe la Patriarĥa lageto, ĉi foje sen tro tedi lin per demandado kaj sen miri pri la novaĵoj koncerne Poncion Pilaton. |
| Тут женщина уступила Ивана мужчине, и тот взялся за него по-иному и ни о чем уже не расспрашивал. | La virino cedis Ivanon al la blanke vestita viro, kiu traktis lin tute alimaniere kaj pri nenio lin demandis. |
| Он измерил температуру Иванова тела, посчитал пульс, посмотрел Ивану в глаза, светя в них какою-то лампой. | La viro mezuris lian temperaturon, palpis al li la pulson, rigardis en liajn okulojn uzante specialan lampon. |
| Затем на помощь мужчине пришла другая женщина, и Ивана кололи, но не больно, чем-то в спину, | Poste la alia virino venis helpi la viron, ili pikis Ivanon, kvankam sen lin dolorigi, per io en la dorson, |
| рисовали у него ручкой молоточка какие-то знаки на коже груди, стучали молоточками по коленям, отчего ноги ивана подпрыгивали, кололи палец и брали из него кровь, кололи в локтевом сгибе, надевали на руки какие-то резиновые браслеты... | per la tenilo de martelo ili desegnis iajn signojn sur la haŭto de lia brusto, frapis liajn genuojn per marteletoj saltigante liajn krurojn, pikis lian fingron kaj prenis kelkajn sangogutojn, pikis en la kubutfaldon, ĉirkaŭmetis iajn kaŭĉukajn brakringojn ... |
| Иван только горько усмехался про себя и размышлял о том, как все это глупо и странно получилось. | Ivano nur amare ridetis en sia interno meditante, kiel stulte kaj mizere ĉio okazis. |
| Подумать только! | Ja oni nur pensu! |
| Хотел предупредить всех об опасности, грозящей от неизвестного консультанта, собирался его изловить, а добился только того, что попал в какой-то таинственный кабинет затем, чтобы рассказывать всякую чушь про дядю Федора, пившего в вологде запоем. | Provi averti ĉiujn pri la danĝero minacanta de la nekonata konsilisto, ĉion fari por lin kapti, kaj atingi nenion pli bonan ol esti venigita en misteran kabineton por rakonti ĉiajn sensencaĵojn pri sia onklo Peĉjo, kiu loĝis en Vologda kaj drinkis kiel funelo. |
| Наконец Ивана отпустили. | Fine ili lasis Ivanon trankvila. |
| Он был препровожден обратно в свою комнату, где получил чашку кофе, два яйца в смятку и белый хлеб с маслом. | Li iĝis rekondukita en sian ĉambron, kie li ricevis tason da kafo, du mole kuiritajn ovojn kaj blankan panon kun butero. |
| Съев и выпив все предложенное, Иван решил дожидаться кого-то главного в этом учреждении и уж у этого главного добиться и внимания к себе, и справедливости. | Manĝinte kaj trinkinte ĉion ricevitan Ivano decidis atendi renkonton kun ia estro de la establaĵo por finfine igi tiun ĉefon unue, atenti lian kazon, kaj due, respekti la juston. |
| И он дождался его, и очень скоро после своего завтрака. | Lia atendo ne estis longa. |
| Неожиданно открылась дверь в комнату Ивана, и в нее вошло множество народа в белых халатах. | Baldaŭ post la matenmanĝo la pordo de lia ĉambro subite malfermiĝis kaj tra ĝi envenis amaso da blankkitelaj homoj. |
| Впереди всех шел тщательно, по-актерски обритый человек лет сорока пяти, с приятными, но очень пронзительными глазами и вежливыми манерами. | Antaŭ ĉiuj iris viro aĝanta proksimume kvardek kvin jarojn, razita zorge, kiel aktoro, kun afabla, kvankam tre penetranta rigardo kaj ĝentilaj manieroj. |
| Вся свита оказывала ему знаки внимания и уважения, и вход его получился поэтому очень торжественным. | Rilate al li la tuta sekvantaro sin tenis kun grandaj atento kaj respekto, tial lia enveno estis tre solena. |
| «Как Понтий Пилат!» — Подумалось Ивану. | «Kiel Poncio Pilato!» pensis Ivano. |
| Да, это был, несомненно, главный. | Jes, sendube li estis la ĉefo. |
| Он сел на табурет, а все остались стоять. | Li sidigis sin sur tabureton, la ceteraj restis stare. |
| — Доктор Стравинский, — представился усевшийся Ивану и поглядел на него дружелюбно. | — Doktoro Stravinskij, — li prezentis sin afable rigardante Ivanon. |
| — Вот, Александр Николаевич, — негромко сказал кто-то в опрятной бородке и подал главному кругом исписанный иванов лист. | — Bonvolu, Aleksandro Nikolaiĉ, — nelaŭte diris iu surhavanta flegitan barbeton, kaj donis al la ĉefo la folion pri Ivano, dense kovritan je skribaĵoj. |
| «Целое дело сшили!» — Подумал Иван. | «Jam plenforman dosieron ili fabrikis!» pensis Ivano. |
| А главный привычными глазами пробежал лист, пробормотал: «Угу, угу...» | La ĉefo per rutine rapida rigardo konsultis la folion, akompanante la legadon per kelkaj «Ah ha ... ah ha», |
| И обменялся с окружающими несколькими фразами на малоизвестном языке. | kaj interŝanĝis kun sia sekvantaro kelkajn frazojn en malvaste konata lingvo. |
| «И по-латыни, как Пилат, говорит...» — Печально подумал Иван. | «Kaj kiel Pilato, li parolas latine ...» malgaje pensis Ivano. |
| Тут одно слово заставило его вздрогнуть, и это было слово «шизофрения» | Ĉi tiam li ekskuiĝis pro vorto trafinta lian aŭdon, ĝi estis la vorto skizofrenio |
| — увы, уже вчера произнесенное проклятым иностранцем на Патриарших прудах, а сегодня повторенное здесь профессором Стравинским. | — ho ve, hieraŭ jam prononcita de la malbeninda alilandano ĉe la Patriarĥa lageto, kaj hodiaŭ ĵus ripetita de profesoro Stravinskij. |
| «И ведь это знал!» — Тревожно подумал Иван. | «Ja ankaŭ ĉi tion li sciis!» angore pensis Ivano. |
| Главный, по-видимому, поставил себе за правило соглашаться со всем и радоваться всему, что бы ни говорили ему окружающие, и выражать это словами «Славно, славно...». — Славно! | La ĉefo ŝajnis akceptinta por si la regulon: pri ĉio konsenti, ĝoji pri ĉio al li dirata, kaj esprimi tiun mensostaton per ĉiuokaza ripetado de «brave, brave...» — Brave! |
| — Сказал Стравинский, возвращая кому-то лист, и обратился к Ивану: — вы — поэт? | — li diris, redonis al iu la folion kaj turnis sin al Ivano: — Vi estas poeto, ĉu? |
| — Поэт, — мрачно ответил Иван и впервые вдруг почувствовал какое-то необъяснимое отвращение к поэзии, и вспомнившиеся ему тут же собственные его стихи показались почему-то неприятными. | — Jes, poeto, — malserene respondis Ivano, kaj la unuan fojon en sia vivo li subite eksentis ian neklarigeblan abomenon kontraŭ la poezio; ankaŭ la rememoro pri siaj propraj versaĵoj ial estis al li malagrabla. |
| Морща лицо, он, в свою очередь, спросил у Стравинского: — Вы — профессор? | Kun grimaco de malkontento li siavice demandis: — Vi estas profesoro, ĉu? |
| На это Стравинский предупредительно-вежливо наклонил голову. | Stravinskij respondis per komplezeme ĝentila kapoklino. |
| — И вы — здесь главный? | — Kaj ĉi tie vi estas la ĉefo, ĉu? |
| — Продолжал Иван. | — daŭrigis Ivano. |
| Стравинский и на это поклонился. | Stravinskij denove sin klinis. |
| — Мне с вами нужно поговорить, — многозначительно сказал Иван Николаевич. | — Mi devas kun vi paroli, — signifoplene dirls Ivano Nikolaiĉ. |
| — Я для этого и пришел, — отозвался Стравинский. | — Pro tio mi venis ĉi tien, — respondis Stravinskij. |
| — Дело вот в чем, — начал Иван, чувствуя, что настал его час, — меня в сумасшедшие вырядили, никто не желает меня слушать!.. | — Jen pri kio temas, — komencis Ivano, sentante ke venis lia horo, — oni misprezentas min kiel frenezulon, neniu volas min aŭskulti!.. |
| — О нет, мы выслушаем вас очень внимательно, — серьезно и успокоительно сказал Стравинский, — и в сумасшедшие вас рядить ни в коем случае не позволим. | — Ho ne, ni aŭskultos vin plej atente, — serioze kaj trankvilige diris Stravinskij, — kaj neniel toleros ke oni misprezentu vin kiel frenezulon. |
| — Так слушайте же: вчера вечером я на Патриарших прудах встретился с таинственною личностью, иностранцем не иностранцем, который заранее знал о смерти Берлиоза и лично видел Понтия Пилата. | — Do, aŭskultu: hieraŭ mi renkontiĝis kun mistera persono, eble alilandano, kiu antaŭsciis la morton de Berlioz kaj mem vidis Poncion Pilaton. |
| Свита безмолвно и не шевелясь слушала поэта. | La sekvantaro silente kaj senmove aŭskultis la poeton. |
| — Пилата? | — Pilaton? |
| Пилат, это — который жил при Иисусе Христе? | Ĉu la samtempanon de Jesuo Kristo? |
| — Щурясь на Ивана, спросил Стравинский. | — demandis Stravinskij observante Ivanon tra duonfermitaj palpebroj. |
| — Тот самый. | — Ĝuste tiun. |
| — Ага, — сказал Стравинский, — а этот Берлиоз погиб под трамваем? | — Ah ha, — diris Stravinskij, — kaj tiu Berlioz pereis sub tramo, ĉu? |
| — Вот же именно его вчера при мне и зарезало трамваем на Патриарших, причем этот самый загадочный гражданин... | — Certe, hieraŭ mi estis tie, ĉe la Patriarĥa, ĝuste kiam lin surveturis la tramo. Do, tiu enigma civitano ... |
| — Знакомый Понтия Пилата? | — Ĉu la konatulo de Poncio Pilato? |
| — Спросил Стравинский, очевидно, отличавшийся большой понятливостью. | — demandis Stravinskij, sendube dotita je eminenta komprenpovo. |
| — Именно он, — подтвердил Иван, изучая Стравинского, — так вот он сказал заранее, что Аннушка разлила подсолнечное масло... | — Ĝuste li, — konfirmis Ivano ekzamenante la vizaĝon de Stravinskij, — do, li antaŭvidis, ke Anjo jam lasis disflui la sunfloran oleon ... |
| А он и поскользнулся как раз на этом месте! | kaj ĝuste tie li glitstumblis! |
| Как вам это понравится? | Kiel plaĉas al vi ĉi tio? |
| — Многозначительно осведомился Иван, надеясь произвести большой эффект своими словами. | — signifoplene mienis Ivano, esperante per siaj vortoj fari grandan efekton. |
| Но эффекта не последовало, и Стравинский очень просто задал следующий вопрос: — А кто же эта Аннушка? | Sed la efekto ne okazis, kaj Stravinskij tre simple demandis: — Kio estas tiu Anjo? |
| Этот вопрос немного расстроил Ивана, лицо его передернуло. | La demando iom konfuzis Ivanon, li grimacetis. |
| — Аннушка здесь совершенно не важна, — проговорил он, нервничая, — черт ее знает, кто она такая. | — Anjo nun tute ne gravas, — li diris nervoze, — la diablo scias, kio ŝi estas. |
| Просто дура какая-то с Садовой. | Simple ulino de Sadovaja. |
| А важно то, что он заранее, понимаете ли, заранее знал о подсолнечном масле! | La grava estas, ke li jam antaŭe, ĉu vi komprenas, antaŭe li sciis pri la sunflora oleo! |
| Вы меня понимаете? | Ĉu vi min komprenas? |
| — Отлично понимаю, — серьезно ответил Стравинский и, коснувшись колена поэта, добавил: — не волнуйтесь и продолжайте. | — Tre bone mi vin komprenas, — serioze respondis Stravinskij kaj, tuŝetinte per la fingroj la genuojn de la poeto li aldonis: — Ne ekscitiĝu kaj daŭrigu. |
| — Продолжаю, — сказал Иван, стараясь попасть в тон Стравинскому и зная уже по горькому опыту, | — Mi daŭrigas, — diris Ivano, penante sin agordi al la tono de Stravinskij, ĉar el sia malfeliĉa sperto li jam sciis, |
| что лишь спокойствие поможет ему, — так вот, этот страшный тип, а он врет, что он консультант, обладает какою-то необыкновенной силой... | ke nur trankvilo povas lin helpi, — do tiu terura individuo (li prezentas sin konsilisto) havas ian eksterordinaran povon ... |
| Например, за ним погонишься, а догнать его нет возможности. | Ekzemple, kiam oni lin postkuras, neniel eblas lin atingi. |
| А с ним еще парочка, и тоже хороша, но в своем роде: какой-то длинный в битых стеклах и, кроме того, невероятных размеров кот, самостоятельно ездящий в трамвае. | Krome, kun li estas duopo, kaj ankaŭ ĝi ne estas malforta, kvankam en alia maniero: longulo kun rompitaj vitroj, kaj nekredeble granda virkato meme vojaĝanta per tramo. |
| Кроме того, — никем не перебиваемый Иван говорил все с большим жаром и убедительностью, | Krome, — de neniu haltigate, Ivano parolis kun kreskantaj persvademo kaj ardo, |
| — он лично был на балконе у Понтия Пилата, в чем нет никакого сомнения. | — li proprapersone estis sur la balkono ĉe Poncio Pilato, tio estas absolute certa. |
| Ведь это что же такое? А? | Ĉio ĉi ja ne estas normala, ĉu? |
| Его надо немедленно арестовать, иначе он натворит неописуемых бед. | Necesas ilin aresti, aliel li estigos nepriskribeblajn malfeliĉegojn! |
| — Так вот вы и добиваетесь, чтобы его арестовали? | — Tial do vi volas, ke oni lin arestu, ĉu? |
| Правильно я вас понял? | Ĉu ĝuste mi vin komprenis? |
| — Спросил Стравинский. | — demandis Stravinskij. |
| «Он умен, — подумал Иван, | «Li estas inteligenta» pensis Ivano. |
| — надо признаться, что среди интеллигентов тоже попадаются на редкость умные. | «Endas agnoski, ke ankaŭ inter la inteligencianoj oni fojfoje trovas neordinare inteligentajn kapojn. |
| Этого отрицать нельзя!» — И ответил: — Совершенно правильно! | Negi tion estus eraro!» Li respondis: — Tute ĝuste! |
| И как же не добиваться, вы подумайте сами! | Kiel do mi ne volu, vi mem pripensu! |
| А между тем меня силою задержали здесь, тычут в глаза лампой, в ванне купают, про дядю федю чего-то расспрашивают!.. | Kaj dume oni min perforte retenas ĉi tie, puŝas lampon en la okulojn, min banigas, pri onklo Peĉjo demandas ĉiajn ajnaĵojn!.. |
| А его уж давно на свете нет! | Kvankam li jam antaŭlonge forlasis la mondon! |
| — Ну что же, славно, славно! — Отозвался Стравинский, — вот все и выяснилось. | — Nu, brave, brave, — reagis Stravinskij, — nun ĉio klariĝis. |
| Действительно, какой же смысл задерживать в лечебнице человека здорового? | Efektive, kial teni en la kliniko sanan homon? |
| Хорошо-с. | Do, bone. |
| Я вас немедленно же выпишу отсюда, если вы мне скажете, что вы нормальны. | Mi tuj vin elhospitaligos se vi diros al mi, ke vi estas normala. |
| Не докажете, а только скажете. | Mi ne petas ke vi pruvu tion, simple diru. |
| Итак, вы нормальны? | Do, ĉu vi estas normala? |
| Тут наступила полная тишина, | Estiĝis absoluta silento. |
| и толстая женщина, утром ухаживавшая за Иваном, благоговейно поглядела на профессора, а Иван еще раз подумал: «Положительно умен». | La dikulino, kiu matene zorgis pri Ivano, rigardis la profesoron kun pia admiro kaj Ivano ankoraŭfoje pensis: «Decide, li estas inteligenta». |
| Предложение профессора ему очень понравилось, однако прежде чем ответить, он очень и очень подумал, морща лоб, и, наконец, сказал твердо: — Я — нормален. | La propono de la profesoro al li tre plaĉis, tamen, antaŭ ol respondi, li tre intense, sulkiginte la frunton, ĉion pripensis kaj fine firme deklaris: — Mi estas normala. |
| — Ну вот и славно, — облегченно воскликнул Стравинский, — а если так, то давайте рассуждать логически. | — Do, bravege, — kun faciliĝo diris Stravinskij, — kaj ĉar vi estas normala, ni rezonu logike. |
| Возьмем ваш вчерашний день, — тут он повернулся, и ему немедленно подали иванов лист. | Ni konsideru vian hieraŭan tagon, — ĉi tiam li turnis la kapon kaj oni tuj donis al li la folion pri Ivano. |
| — В поисках неизвестного человека, который отрекомендовался вам как знакомый Понтия Пилата, | — Serĉante nekonatan homon, kiu sin prezentis al vi kiel personon akceptitan ĉe Poncio Pilato, |
| вы вчера произвели следующие действия, — | vi plenumis hieraŭ la sekvajn agojn, — |
| тут Стравинский стал загибать длинные пальцы, поглядывая то в лист, то на Ивана, — повесили на грудь иконку. | Stravinskij komencis fleksi, unu post alia, siajn longajn fingrojn, rigardante jen sur la liston, jen al Ivano, — vi pendigis ikoneton sur la bruston. |
| Было? | Ĉu fakto? |
| — Было, — хмуро согласился Иван. | — Fakto, — malserene jesis Ivano. |
| — Сорвались с забора, повредили лицо? | — Falante de barilo vi lezis vian vizaĝon. |
| Так? | Ĉu? |
| Явились в ресторан с зажженной свечой в руке, в одном белье и в ресторане побили кого-то. | Vi venis en restoracion tenante en la mano brulantan kandelon, en nuraj subvestoj, kaj en la restoracio vi iun batis. |
| Привезли вас сюда связанным. | Oni vin ligis kaj veturigis ĉi tien. |
| Попав сюда, вы звонили в милицию и просили прислать пулеметы. | De ĉi tie vi telefonis al la miliciejo kaj petis sendi mitralojn. |
| Затем сделали попытку выброситься из окна. | Poste vi provis ĵeti vin el la fenestro. |
| Так? | Ĉu? |
| Спрашивается: возможно ли, действуя таким образом, кого-либо поймать или арестовать? | Nun venas la demando: ĉu eblas, tiel agante, iun kapti aŭ arestigi? |
| И если вы человек нормальный, то вы сами ответите: никоим образом. | Nu, se vi estas homo normala, vi mem respondos: nepre ne. |
| Вы желаете уйти отсюда? | Vi volas eliri de ĉi tie, ĉu? |
| Извольте-с. | Estu laŭ via plaĉo. |
| Но позвольте вас спросить, куда вы направитесь отсюда? | Tamen permesu al mi vin demandi: kien vi iros de ĉi tie? |
| — Конечно, в милицию, — ответил Иван уже не так твердо и немного теряясь под взглядом профессора. | — Al la milicio, nature, — respondis Ivano, ĉi foje malpli firme kaj iom konfuzite sub la rigardo de la profesoro. |
| — Непосредственно отсюда? | — Ĉu rekte de ĉi tie? |
| — Угу. | — Jes ja. |
| — А на квартиру к себе не заедете? | — Do, sen antaŭe viziti vian hejmon, ĉu? |
| — Быстро спросил Стравинский. | — rapide demandis Stravinskij. |
| — Да некогда тут заезжать! | — Por tio mi ne havas ja tempon! |
| Пока я по квартирам буду разъезжать, он улизнет! | Dum mi faros vizitojn li forŝteliĝos! |
| — Так. | — Klare. |
| А что же вы скажете в милиции в первую очередь? | Kaj pri kio vi unuavice parolos en la miliciejo? |
| — Про Понтия Пилата, — ответил Иван Николаевич, и глаза его подернулись сумрачной дымкой. | — Pri Poncio Pilato, — respondis Ivano Nikolaiĉ, kaj liajn okulojn vualis malhela nebulo. |
| — Ну, вот и славно! | — Do, bravege! |
| — Воскликнул покоренный Стравинский и, обратившись к тому, что был с бородкой, приказал: | — ekkriis Stravinskij konvinkite; sin turninte al la barbetulo li ordonis: |
| — Федор васильевич, выпишите, пожалуйста, гражданина Бездомного в город. | — Teodoro Vasiljeviĉ, bonvolu elhospitaligi civitanon Senhejmulo kaj transportigu lin en la urbon. |
| Но эту комнату не занимать, постельное белье можно не менять. | Sed la ĉambron oni ne okupu, kaj ne necesas ŝanĝi la littolaĵojn. |
| Через два часа гражданин Бездомный опять будет здесь. | Post du horoj civitano Senhejmulo ree estos ĉi tie. |
| Ну что же, — обратился он к поэту, — успеха я вам желать не буду, потому что в успех этот ни на йоту не верю. | Do, — li turnis sin al la poeto, — sukceson al vi mi ne deziras, ĉar je tiu sukceso mi neniom kredas. |
| До скорого свидания! | Ĝis la baldaŭa revido! |
| — И он встал, а свита его шевельнулась. | — Li sin levis kaj lia sekvantaro moviĝetis. |
| — На каком основании я опять буду здесь? | — Kial mi ree estos ĉi tie? |
| — Тревожно спросил Иван. | — maltrankvile demandis Ivano. |
| Стравинский как будто ждал этого вопроса, немедленно уселся опять и заговорил: — На том основании, что, как только вы явитесь в кальсонах в милицию и скажете, что виделись с человеком, лично знавшим Понтия Пилата, — как моментально вас привезут сюда, и вы снова окажетесь в этой же самой комнате. | La profesoro ŝajnis atendi tiun demandon, li tuj residiĝis kaj diris: — Tial, ke kiam vi en kalsono venos en miliciejon kaj deklaros, ke vi renkontis homon, kiu persone konis Poncion Pilaton, oni tuj reveturigos vin ĉi tien kaj vi denove trafos en ĉi tiun ĉambron. |
| — При чем здесь кальсоны? | — Kial temu pri kalsono? |
| — Растерянно оглядываясь, спросил Иван. | — demandis Ivano perplekse rigardante ĉirkaŭen. |
| — Главным образом Понтий Пилат. | — Precipe pri Poncio Pilato. |
| Но и кальсоны также. | Tamen ankaŭ pri la kalsono. |
| Ведь казенное же белье мы с вас снимем и выдадим вам ваше одеяние. | Ĉar la publikan havaĵon ni reprenos kaj redonos al vi viajn vestojn. |
| А доставлены вы были к нам в кальсонах. | Nu, vi estis venigita ĉi tien en kalsono, |
| А между тем на квартиру к себе вы заехать отнюдь не собирались, хоть я и намекнул вам на это. | kaj viziti vian loĝejon vi neniel intencas, kvankam mi aludis al vi pri tio. |
| Далее последует Пилат... | Aldonu al tio Pilaton ... |
| И дело готово! | kaj la kazo estas kompleta! |
| Тут что-то странное случилось с Иваном Николаевичем. | Ĉi tiam io stranga okazis pri Ivano Nikolaiĉ. |
| Его воля как будто раскололась, и он почувствовал, что слаб, что нуждается в совете. | Lia volo ŝajnis fendiĝi, li sentis sin malforta kaj preta peti konsilon. |
| — Так что же делать? | — Kion do mi faru? |
| — Спросил он на этот раз уже робко. | — li demandis senkuraĝe. |
| — Ну вот и славно! — Отозвался Стравинский, — это резоннейший вопрос. | — Ah! Bravege, — respondis Stravinskij, — jen tre prudenta demando. |
| Теперь я скажу вам, что, собственно, с вами произошло. | Nun mi diros al vi, kio reale al vi okazis. |
| Вчера кто-то вас сильно напугал и расстоил рассказом про Понтия Пилата и прочими вещами. | Hieraŭ iu forte vin timigis kaj konsternis per la rakonto pri Poncio Pilato kaj ceteraj aferoj. |
| И вот вы, разнервничавшийся, издерганный человек, пошли по городу, рассказывая про Понтия Пилата. | Nervozigite kaj tute ekster vi, vi kuras tra la urbo rakontante pri Poncio Pilato. |
| Совершенно естественно, что вас принимают за сумасшедшего. | Tute nature, oni prenas vin por frenezulo. |
| Ваше спасение сейчас только в одном — в полном покое. | Nur unu rimedo nun povas vin savi: plena kvieto. |
| И вам непременно нужно остаться здесь. | Kaj nepre vi devas resti ĉi tie. |
| — Но его необходимо поймать! | — Tamen necesas lin kapti! |
| — Уже моляще воскликнул иван. | — jam petvoĉe ekkriis Ivano. |
| — Хорошо-с, но самому-то зачем же бегать? | — Bone, sed kial vi mem ĉion faru? |
| Изложите на бумаге все ваши подозрения и обвинения против этого человека. | Surpaperigu ĉiujn viajn suspektojn kaj akuzojn kontraŭ tiu homo. |
| Ничего нет проще, как переслать ваше заявление куда следует, и если, как вы полагаете, мы имеем дело с преступником, все это выяснится очень скоро. | Nenio estas pli facila ol transdoni vian deklaron al la kompetenta instanco kaj se, kiel vi opinias, temas pri krimulo, ĉio baldaŭ klariĝos. |
| Но только одно условие: не напрягайте головы и старайтесь поменьше думать о Понтии Пилате. | Tamen mi metas la kondiĉon, ke vi ne streĉu vian kapon, kaj provu malpli pensi pri Poncio Pilato. |
| Мало ли чего можно рассказать! Не всему надо верить. | Homoj inventas plej eksterordinarajn historiojn; nu, ne ĉiun oni kredu! |
| — Понял! — Решительно заявил Иван, — прошу выдать мне бумагу и перо. | — Komprenite, — decidmiene deklaris Ivano, — mi petas doni al mi plumon kaj paperon. |
| — Выдайте бумагу и коротенький карандаш, — приказал Стравинский толстой женщине, а Ивану сказал так: — но сегодня советую не писать. | — Donu al li paperon kaj mallongan krajonon, — ordonis Stravinskij al la dika virino; kaj al Ivano li diris: — Tamen mi konsilas al vi hodiaŭ nenion skribi. |
| — Нет, нет, сегодня же, непременно сегодня, — встревоженно вскричал Иван. | — Ne, hodiaŭ, nepre hodiaŭ, — maltrankvile ekkriis Ivano. |
| — Ну хорошо. | — Nu, bone. |
| Только не напрягайте мозг. | Tamen ne lacigu la cerbon. |
| Не выйдет сегодня, выйдет завтра. | Kion vi ne sukcesos fari hodiaŭ, tion vi faros morgaŭ. |
| — Он уйдет! | — Sed li eskapos! |
| — О нет, — уверенно возразил Стравинский, — он никуда не уйдет, ручаюсь вам. | — Ho ne, — senhezite replikis la profesoro, — certe li ne eskapos, tion mi garantias. |
| И помните, что здесь у нас вам всемерно помогут, а без этого у вас ничего не выйдет. | Kaj bone memoru, ke ĉi tie ni ĉiel vin helpos, kaj ke sen nia helpo vi nenion atingos. |
| Вы меня слышите? | Ĉu vi min aŭdas? |
| — Вдруг многозначительно спросил Стравинский и завладел обеими руками Ивана Николаевича. | — li demandis kun subita emfazo kaj ekprenis ambaŭ manojn de Ivano Nikolaiĉ. |
| Взяв их в свои, он долго, в упор глядя в глаза Ивану, повторял: — вам здесь помогут... | Tenante ilin en la siaj li longe, fikse rigardis Ivanon en la okulojn kaj ripetadis: — Ni helpos vin ... ni helpos vin ... |
| Вы слышите меня?.. | ĉu vi min aŭdas? |
| Вам здесь помогут... Вам здесь помогут... | ... Ni helpos vin ... |
| Вы получите облегчение. | Vi faciliĝos. |
| Здесь тихо, все спокойно. | Ĉi tie estas kviete, trankvile ... |
| Вам здесь помогут... | Ni helpos vin ... |
| Иван Николаевич неожиданно зевнул, выражение лица его смягчилось. | Ivano Nikolaiĉ subite oscedis, lia vizaĝo malstreĉiĝis. |
| — Да, да, — тихо сказал он. | — Jes, jes, — li diris nelaŭte. |
| — Ну вот и славно! — По своему обыкновению заключил беседу Стравинский и поднялся, — до свиданья! | — Do, brave, — laŭ sia kutimo konkludis Stravinskij kaj sin levis, — ĝis revido! |
| — Он пожал руку Ивану и, уже выходя, повернулся к тому, что был с бородкой, и сказал: — да, а кислород попробуйте... | — li premis la manon de Ivano kaj, jam elirante, li turnis sin al la barbetulo kaj diris: — Jes, la oksigenon ja provu ... |
| И ванны. | kaj la banojn. |
| Через несколько мгновений перед Иваном не было ни Стравинского, ни свиты. | Post kelkaj momentoj Ivano ne plu vidis kontraŭ si la profesoron nek lian sekvantaron. |
| За сеткой в окне, в полуденном солнце, красовался радостный и весенний бор на другом берегу реки, а поближе сверкала река. | Malantaŭ la fenestra dratreto, en la tagmeza sunlumo belis la ĝoja printempa pin’arbaro transborda, kaj pli proksime brilegis la rivero. |
| Глава 9. | Ĉapitro 9 |
| Коровьевские штуки | KERUBJEVAĴOJ |
| Никанор Иванович босой, председатель жилищного товарищества дома №302-бис по Садовой улице в Москве, где проживал покойный Берлиоз, находился в страшнейших хлопотах, начиная с предыдущей ночи со среды на четверг. | Nikanoro Ivaniĉ Nudokrudov, prezidanto de la loĝoasocio de la domo n-ro 302-bis ĉe la strato Sadovaja en Moskvo, kie loĝis la forpasinto Berlioz, ekde la ĵusa nokto inter la merkredo kaj la ĵaŭdo estis en frenezigaj klopodoj de l’ kapo ĝis piedoj. |
| В полночь, как мы уже знаем, приехала в дом комиссия, в которой участвовал желдыбин, вызывала Никанора Ивановича, сообщила ему о гибели Берлиоза и вместе с ним отправилась в квартиру №50. | Kiel ni jam scias, je la noktomezo al la domo venis la komisiono en kies laboro partoprenis Ĵeldibin, oni elvokis Nudokrudovon, informis lin pri la morto de Berlioz kaj de li akompanate iris en la apartamenton n-ro 50. |
| Там было произведено опечатание рукописей и вещей покойного. | Tie la kornisiono plenumis sigeladon de la mamiskriptoj kaj de la apartenaĵoj de la mortinto. |
| Ни Груни, приходящей домработницы, ни легкомысленного Степана Богдановича в это время в квартире не было. | Nek Grunjo, la mastrumistino, nek la frivola Latronov tiutempe estis en la apartamento. |
| Комиссия объявила Никанору Ивановичу, что рукописи покойного ею будут взяты для разборки, | La komisiono sciigis al Nikanoro Ivaniĉ, ke la manuskriptojn de la mortinto ĝi forportos por klasado, |
| что жилплощадь покойного, то есть три комнаты (бывшие ювелиршины кабинет, гостиная и столовая), | ke lia loĝejo, tio estas tri ĉambroj (la eksaj kabineto, salono kaj la manĝoĉambro de la juvelistvidvino), |
| переходят в распоряжение жилтоварищества, а вещи покойного подлежат хранению на указанной жилплощади, впредь до объявления наследников. | transiras je la dispono de la loĝoasocio, ke la propraĵoj de la mortinto restu en la indikita loĝejo ĝis la heredontoj estos determinitaj. |
| Весть о гибели Берлиоза распространилась по всему дому с какою-то сверхъестественной быстротою, и с семи часов утра четверга к босому начали звонить по телефону, а затем и лично являться с заявлениями, в которых содержались претензии на жилплощадь покойного. | La informo pri la morto de Berlioz supernature rapide diskoniĝis en la tuta domo, kaj ĵaŭde, de la sepa horo matene, asocianoj komencis telefoni al Nudokrudov kaj iom poste lin viziti por prezenti skribajn pretendojn je la loĝejo de la forpasinto. |
| И в течение двух часов Никанор Иванович принял таких заявлений тридцать две штуки. | Dum du horoj Nikanoro Ivaniĉ akceptis tridek du tiajn skribajn deklarojn. |
| В них заключались мольбы, угрозы, кляузы, доносы, обещания произвести ремонт на свой счет, указания на несносную тесноту и невозможность жить в одной квартире с бандитами. | Ili entenis petegojn, minacojn, kalumniojn, denuncojn, promesojn plenumi la riparojn je sia kostopago, atentigojn pri neeltenebla malvasteco kaj pri hororoj de loĝado en unu apartamento kun banditoj. |
| В числе прочего было потрясающее по своей художественной силе описание похищения пельменей, уложенных непосредственно в карман пиджака, в квартире №31, два обещания покончить жизнь самоубийством и одно признание в тайной беременности. | Aparte menciindas la animskua en sia artismo priskribo de forrabo, rekte en jakpoŝon, de pelmenoj pretigitaj por kuirado en la apartamento n-ro 31, du minacoj pri memmortigo kaj unu konfeso pri sekreta gravedo. |
| Никанора Ивановича вызывали в переднюю его квартиры, брали за рукав, что-то шептали, подмигивали и обещали не остаться в долгу. | Fojon post fojo oni vokis Nudokrudovon en la antaŭĉambron de lia apartamento, oni prenis lin je la maniko, ion flustris, palpebmmadis kaj promesis sin montri dankerna. |
| Мука эта продолжалась до начала первого часа дня, когда Никанор Иванович просто сбежал из своей квартиры в помещение управления у ворот, | Tiu turmento daŭris la tutan matenon, ĝis nelonge post la tagmezo, kiam Nikanoro Ivaniĉ eskapis el sia apartamento kaj provis rifuĝi en la administrejo, apud la stratpordego; |
| но когда увидел он, что и там его подкарауливают, убежал и оттуда. | tamen rimarkinte gvatantojn ĉe la oficejo li fuĝis ankaŭ de tie. |
| Кое-как отбившись от тех, что следовали за ним по пятам через асфальтовый двор, Никанор Иванович скрылся в шестом подъезде и поднялся на пятый этаж, где и находилась эта поганая квартира №50. | Grandpene sin malembarasinte je kelkaj personoj, kiuj kuris post li tra la asfaltizita korto, la prezidanto sin kaŝis en la sesa enirejo kaj suriris la kvinan etaĝon, kie situis la malbenita apartamento n-ro 50. |
| Отдышавшись на площадке, тучный Никанор Иванович позвонил, но ему никто не открыл. | Sur la ŝtuparplaceto la dikulo Nudokrudov haltis por retrovi spiron, poste sonorigis, sed neniu malfermis. |
| Он позвонил еще раз и еще раз и начал ворчать и тихонько ругаться. | Li sonorigis duan fojon, poste trian, komencis grumbli kaj nelaŭte sakri. |
| Но и тогда не открыли. | Sed la pordo plu restis fermita. |
| Терпение Никанора Ивановича лопнуло, и он, достав из кармана связку дубликатов ключей, принадлежащих домоуправлению, властной рукою открыл дверь и вошел. | Lia pacienco krevis, kaj elpoŝiginte la rezervan ŝlosilfaskon administrejan, li per sia estrula mano malfermis la pordon kaj eniris. |
| — Эй, домработница! | — Hej, mastrumistino! |
| — Прокричал Никанор Иванович в полутемной передней. | — kriis Nikanoro Ivaniĉ en la duonlumo de la antaŭĉambro. |
| — Как тебя? | — Kiu do estas via nomo ... |
| Груня, что ли? | Grunjo, ĉu? |
| Тебя нету? | Ĉu vi estas for? |
| Никто не отозвался. | Neniu respondis. |
| Тогда Никанор Иванович освободил дверь кабинета от печати, вынул из портфеля складной метр и шагнул в кабинет. | Tiam Nudokrudov forigis la sigelon de la pordo de la kabineto, prenis el sia teko faldmezurilon kaj paŝis en la kabineton. |
| Шагнуть-то он шагнул, но остановился в изумлении в дверях и даже вздрогнул. | Li faris ja paŝon en la kabineton sed haltis en surprizego ĉe la sojlo kaj eĉ ekŝanceliĝis. |
| За столом покойного сидел неизвестный, тощий и длинный гражданин в клетчатом пиджачке, в жокейской шапочке и в пенсне... | Ĉe la tablo de la mortinto sidis nekonata civitano, maldika kaj longa, kun kvadratita jako, ĵokea kaskedo kaj nazumo ... |
| Ну, словом, тот самый. | nu, tiu sama. |
| — Вы кто такой будете, гражданин? | — Kiu vi estas, civitano? |
| — Испуганно спросил Никанор Иванович. | — konsternite demandis Nudokrudov, |
| — Ба! Никанор Иванович, — заорал дребезжащим тенором неожиданный гражданин и, вскочив, приветствовал председателя насильственным и внезапным рукопожатием. | — Ba! Nikanoro Ivaniĉ! — kriegis la neatendita civitano per akra kaprotenoro kaj, salte ekstarinte, li salutis la prezidanton per subite trudita manpremo. |
| Приветствие это ничуть не обрадовало Никанора Ивановича. | Tamen tiu varma saluto neniel ravis Nudokrudovon. |
| — Я извиняюсь, — заговорил он подозрительно, — вы кто такой будете? | — Pardonon, — li ekparolis suspekteme, — kiu vi estas, civitano? |
| Вы — лицо официальное? | Ĉu vi estas oficialulo? |
| — Эх, Никанор Иванович! — Задушевно воскликнул неизвестный. | — Ah, Nikanoro Ivaniĉ, — ekkiris la nekonato per kore intima tono, |
| — Что такое официальное лицо или неофициальное? | — kio estas oficialulo kaj kio estas privatulo? |
| Все это зависит от того, с какой точки зрения смотреть на предмет, все это, Никанор Иванович, условно и зыбко. | Ĉio ĉi dependas de la vidpunkto el kiu oni rigardas la aferon, ĉio ĉi, Nikanoro Ivaniĉ, estas konvencia kaj malfirma. |
| Сегодня я неофициальное лицо, а завтра, глядишь, официальное! | Hodiaŭ oni estas persono neoficiala, kaj morgaŭ, ek! — oficiala! |
| А бывает и наоборот, Никанор Иванович. И еще как бывает! | Kaj ankaŭ la malo povas okazi, Nikanoro Ivaniĉ, eĉ tre facile! |
| Рассуждение это ни в какой степени не удовлетворило председателя домоуправления. | Tiu konsidero neniom kontentigis la prezidanton de la domkomitato. |
| Будучи по природе вообще подозрительным человеком, он заключил, что разглагольствующий перед ним гражданин — лицо именно неофициальное, а пожалуй, и праздное. | Homo nature suspektema, li konkludis, ke la rezonanta antaŭ li civitano ĝuste estas persono neoficiala, kaj verŝajne, eĉ senokupa. |
| — Да вы кто такой будете? | — Tamen kio do vi estas? |
| Как ваша фамилия? | Kiu estas via familinomo? |
| — Все суровее стал спрашивать председатель и даже стал наступать на неизвестного. | — pli kaj pli malmilde demandadis Nudokrudov kaj eĉ faris paŝon kontraŭ la nekonaton. |
| — Фамилия моя, — ничуть не смущаясь суровостью, отозвался гражданин, — ну, скажем, Коровьев. | — Mia familinomo, — respondis la civitano neniom impresite de la severa tono de la prezidanto, — estu, ekzemple, Kerubjev. |
| Да не хотите ли закусить, Никанор Иванович? | Interalie, ĉu vi dezirus iom manĝeti, Nikanoro Ivaniĉ? |
| Без церемоний! | Tute senceremonie! |
| А? | Ĉu konsentite? |
| — Я извиняюсь, — уже негодуя, заговорил Никанор Иванович, — какие тут закуски! | — Pardonon, — diris Nudokrudov indigniĝante, — pri kiaj manĝetoj vi parolas ĉi tie? |
| (Нужно признаться, хоть это и неприятно, что Никанор Иванович был по натуре несколько грубоват). | (Endas agnoski, ke bedaŭrinde la prezidanto estis nature iom maldelikata.) |
| — На половине покойника сидеть не разрешается! | Restadi sur la metraro de la mortinto estas malpermesite! |
| Вы что здесь делаете? | Kion vi faras ĉi tie? |
| — Да вы присаживайтесь, Никанор Иванович, | — Bonvolu do sidiĝi, Nikanoro Ivaniĉ, |
| — нисколько не теряясь, орал гражданин и начал юлить, предлагая председателю кресло. | — kriaĉis la civitano sen malpleja konfuziĝo kaj sin kurbigis prezentante seĝon al Nudokrudov. |
| Совершенно освирепев, Никанор Иванович отверг кресло и завопил: — Да кто вы такой? | Tute furioziĝinte, Nikanoro Ivaniĉ repuŝis la seĝon kaj blekegis: — Ĉu vi diros finfine, kio vi estas? |
| — Я, изволите ли видеть, состою переводчиком при особе иностранца, имеющего резиденцию в этой квартире, | — Se vi deziras, mi havas la honoron plenumi la oficon de interpretisto ĉe la persono de alilandano rezidanta en ĉi tiu apartamento, |
| — отрекомендовался назвавший себя Коровьевым и щелкнул каблуком рыжего нечищенного ботинка. | — sin prezentis la civitano atribuinta al si la nomon de Kerubjev, kunklakigante la kalkanumojn de siaj neciritaj, ruĝetaj ŝuoj. |
| Никанор Иванович открыл рот. | La buŝo de Nudokmdov larĝe malfermiĝis. |
| Наличность какого-то иностранца, да еще с переводчиком, в этой квартире явилась для него совершеннейшим сюрпризом, и он потребовал объяснений. | La estado de alilandano en tiu apartamento, kaj ankoraŭ kun interpretisto, konsistigis por li perfektan surprizon, tial li postulis eksplikon. |
| Переводчик охотно объяснился. | La interpretisto volonte eksplikis. |
| Иностранный артист господин Воланд был любезно приглашен директором Варьете Степаном Богдановичем Лиходеевым провести время своих гастролей, | La alilanda artisto, sinjoro Voland, estis afable invitita de la direktoro de Varieteo, Stefano Bogdanoviĉ Latronov, loĝi en lia apartamento por la daŭro de siaj prezentadoj, |
| примерно недельку, у него в квартире, о чем он еще вчера написал Никанору Ивановичу, с просьбой прописать иностранца временно, | do proksimume unu semajnon, pri kio Latronov ĝuste hieraŭ skribis al Nikanoro Ivaniĉ, petante lin registri la alilandanon por provizora loĝado en la domo |
| покуда сам Лиходеев съездит в Ялту. | dum li mem, Latronov, forveturos en Jalton. |
| — Ничего он мне не писал, — в изумлении сказал председатель. | — Nenion ajn li al mi skribis, — en granda miro diris la prezidanto. |
| — А вы поройтесь у себя в портфеле, Никанор Иванович, — сладко предложил Коровьев. | — Nu, tamen vi fosu en via teko, Nikanoro Ivaniĉ, — mielvoĉe proponis Kerubjev. |
| Никанор Иванович, пожимая плечами, открыл портфель и обнаружил в нем письмо Лиходеева. | Nudokrudov levetis la ŝultrojn, malfermis la tekon kaj trovis tie la leteron de Latronov. |
| — Как же это я про него забыл? | — Kiel povis okazi, ke mi tute pri ĝi forgesis? |
| — Тупо глядя на вскрытый конверт, пробормотал Никанор Иванович. | — stultamiene rigardante la malfermitan koverton murmuris la prezidanto. |
| — То ли бывает, то ли бывает, Никанор Иванович! | — Ordinara afero, kara Nikanoro Ivaniĉ, tute ordinara afero! |
| — Затрещал Коровьев, | — ekĉirpis Kerubjev. |
| — рассеянность, рассеянность, и переутомление, и повышенное кровяное давление, дорогой наш друг Никанор Иванович! | — Distriĝemo, distriĝemo, kaj trolaciĝo, kaj hipertensio, nia kara amiko Nikanoro Ivaniĉ! |
| Я сам рассеян до ужаса. | Mi mem estas terure distriĝema. |
| Как-нибудь за рюмкой я вам расскажу несколько фактов из моей биографии, вы обхохочетесь! | Iun tagon, ĉe pokaleto, mi rakontos al vi kelkajn faktojn el mia biografio, vi krevos de rido! |
| — Когда же Лиходеев едет в Ялту?! | — Kiam do Latronov forveturos al Jalto? |
| — Да он уже уехал, уехал! | — Jam, jam li forveturis! |
| — Закричал переводчик, — он, знаете ли, уж катит! | — ekkriis la interpretisto, — li, pardonon, jam ruliĝegas! |
| Уж он черт знает где! | La diablo scias, kie li jam estas! |
| — И тут переводчик замахал руками, как мельничными крыльями. | — la brakoj de Kerubjev turniĝis kvazaŭ aloj de venta muelejo. |
| Никанор Иванович заявил, что ему необходимо лично повидать иностранца, но в этом получил от переводчика отказ: никак невозможно. | Nudokrudov deklaris, ke li devas vidi la alilandanon, sed la interpretisto respondis rifuze: absolute maleble. |
| Занят. | Li estas okupita. |
| Дрессирует кота. | Li dresas la katon. |
| — Кота, ежели угодно, могу показать, — предложил Коровьев. | — La katon, se vi deziras, mi povas al vi montri. |
| От этого, в свою очередь, отказался Никанор Иванович, а переводчик тут же сделал председателю неожиданное, но весьма интересное предложение. | Tion Nikanoro Ivaniĉ malakceptis, kaj la interpretisto tuj prezentis al li surprizan sed tre interesan proponon. |
| Ввиду того, что господин Воланд нипочем не желает жить в гостинице, а жить он привык просторно, | Konsidere ke sinjoro Voland nepre malvolas loĝi en hotelo, kaj krome, ke loĝospacon li kutimas havi vasta, |
| то вот не сдаст ли жилтоварищество на недельку, пока будут продолжаться гастроли Воланда в Москве, ему всю квартирку, то есть и комнаты покойного? | ĉu la loĝoasocio konsentos lui al li, ĝuste por unu semajno, tio estas por la daŭro de liaj prezentadoj en Moskvo, la tutan apartamenton, do ankaŭ la ĉambrojn de la mortinto? |
| — Ведь ему безразлично, покойнику, — шепотом сипел Коровьев, | — Por li tio ja estas egala, por la forpasinto, — flustre ŝuŝis Kerubjev, |
| — ему теперь, сами согласитесь, Никанор Иванович, квартира эта ни к чему? | — ja konsentu, Nikanoro Ivaniĉ, li tiun ĉi loĝejon jam ne bezonas, ĉu? |
| Никанор Иванович в некотором недоумении возразил, что, мол, иностранцам полагается жить в «Метрополе», а вовсе не на частных квартирах... | Iom perplekse Nudokrudov obĵetis, ke normale la alilandanoj devas loĝi en Metropole, neniel en privataj loĝejoj... |
| — Говорю вам, капризен, как черт знает что! — Зашептал Коровьев, | — Ja mi diras al vi, — arde flustris Kerubjev, — li estas kapricema kiel mil diabloj! |
| — ну не желает! | La sinjoro malvolas! |
| Не любит он гостиниц! | La sinjoro malŝatas la hotelojn! |
| Вот они где у меня сидят, эти интуристы! | Jen ĝis kie mi ilin havas, tiujn turistojn alilandajn! |
| — Интимно пожаловался Коровьев, тыча пальцем в свою жилистую шею, — верите ли, всю душу вымотали! | — intimtone plendis Kerubjev, puŝante la dikfingron en sian vejnozan gorĝon, — nekredeble, kiom da malbona sango al mi ili faris! |
| Приедет... И или нашпионит, как последний сукин сын, или же капризами все нервы вымотает: и то ему не так, и это не так!.. | Enlasite en la landon, tia ulo aŭ ĉion prispionas, kiel plej fia kanajlo, aŭ per siaj kapricoj tute fortrivas oniajn nervojn: tio ĉi ne taŭgas, tio for ne konvenas!.. |
| А вашему товариществу, Никанор Иванович, полнейшая выгода и очевидный профит. | Dum por via asocio, Nikanoro Ivaniĉ, tio estas pura gajno kaj evidenta profito. |
| А за деньгами он не постоит, — Коровьев оглянулся, а затем шепнул на ухо председателю: — миллионер! | Ja pri mono li tute ne zorgas, — Kerubjev ĵetis rigardon ĉirkaŭen kaj flustris al la prezidanto: — li estas milionulo! |
| В предложении переводчика заключался ясный практический смысл, предложение было очень солидное, но что-то удивительно несолидное было и в манере переводчика говорить, и в его одежде, и в этом омерзительном, никуда не годном пенсне. | La propono de la interpretisto havis evidentan sencon praktikan, ĝi estis tre serioza propono, sed io mirinde malserioza estis kaj en lia parolmaniero, kaj en liaj vestoj, kaj en tiu hida, tute senutila nazumaĉo. |
| Вследствие этого что-то неясное томило душу председателя, и все-таки он решил принять предложение. | Tio kaŭzis malklaran sed ĝenan impreson en la animo de la prezidanto, kaj tamen li decidis akcepti la proponon. |
| Дело в том, что в жилтовариществе был, увы, преизрядный дефицит. | Ĉar la financa stato de la asocio prezentis, ho ve, nemalgrandan deficitegon. |
| К осени надо было закупать нефть для парового отопления, а на какие шиши — неизвестно. | En la aŭtuno estis aĉetenda mazuto por la vaporhejtado, sed kontraŭ kiaj groŝoj — tion sciis neniu. |
| А с интуристовыми деньгами, пожалуй, можно было и вывернуться. | Kun la mono de la turisto oni eble povus elturniĝi. |
| Но деловой и осторожный Никанор Иванович заявил, что ему прежде всего придется увязать этот вопрос с интуристским бюро. | Sed la praktikema kaj prudenta prezidanto deklaris, ke antaŭ ĉio li devos akordigi la aferon kun la Alilandanburoo. |
| — Я понимаю, — вскричал Коровьев, — как же без увязки, обязательно. | — Kompreneble! — ekkriis Kerubjev. — Certe, akordigo ja estas nepraĵo. |
| Вот вам телефон, Никанор Иванович, и немедленно увязывайте. | Jen la telefono, Nikanoro Ivaniĉ, tuj akordigu! |
| А насчет денег не стесняйтесь, — шепотом добавил он, увлекая председателя в переднюю к телефону, — с кого же взять, как не с него! | Kaj pri la mono vi vin ne ĝenu, — li aldonis flustre, kondukante la prezidanton en la antaŭĉambron al la telefono, — se ne lin, kiun do pagigi! |
| Если б вы видели, какая у него вилла в ницце! | Se vi vidus lian vilaon en Nico! |
| Да будущим летом, как поедете за границу, нарочно заезжайте посмотреть — ахнете! | Promesu al mi, ke jam ĉi somere, dum via sekva vojaĝo eksterlanden, vi speciale venos ĝin vidi — vi ploros pro admiro! |
| Дело с интуристским бюро уладилось по телефону с необыкновенной, поразившей председателя, быстротою. | La afero pri la alilandano aranĝiĝis pertelefone kun rapideco eksterordinara, tute konsterninta la prezidanton. |
| Оказалось, что там уже знают о намерении господина Воланда жить в частной квартире Лиходеева и против этого ничуть не возражают. | Evidentiĝis, ke oni jam scias pri la intenco de sinjoro Voland loĝi en la privata loĝejo de Latronov, kaj havas nenian obĵeton. |
| — Ну и чудно! | — Do, eminente! |
| — Орал Коровьев. | — blekegis Kerubjev. |
| Несколько ошеломленный его трескотней, председатель заявил, что жилтоварищество согласно сдать на неделю квартиру №50 артисту Воланду с платой по... | Iom malspritigite de lia ĉirpado, Nudokrudov deklaris, ke la loĝoasocio konsentas ludoni al artisto Voland la apartamenton n-ro 50 por unu semajno je la prezo po ... |
| — Никанор Иванович замялся немножко и сказал: — По пятьсот рублей в день. | — Nikanoro Ivaniĉ embarasite paŭzetis kaj diris: — Po kvincent rubloj tage. |
| Тут Коровьев окончательно поразил председателя. | — Tiam Kerubjev definitive konsternis la prezidanton. |
| Воровски подмигнув в сторону спальни, откуда слышались мягкие прыжки тяжелого кота, он просипел: | Li ŝteliste palpebrumis ĵetante rigardon en la direkto al la dormoĉambro, de kie aŭdiĝis la molaj saltoj de la peza kato, kaj ŝuŝis: |
| — За неделю это выходит, стало быть, три с половиной тысячи? | — Do, por unu semajno tio estos trimil kvincent, ĉu? |
| Никанор Иванович подумал, что он прибавит к этому: «Ну и аппетитик же у вас, Никанор Иванович!» — Но Коровьев сказал совсем другое: — Да разве это сумма! | Nudokrudov atendis, ke li aldonos: «Nemalbonan apetiton vi havas, Nikanoro Ivaniĉ!» sed Kerubjev diris ion tute alian: — Ĉu tio estas konsiderinda monsumo? |
| Просите пять, он даст. | Postulu kvinmil, li pagos. |
| Растерянно ухмыльнувшись, Никанор Иванович и сам не заметил, как оказался у письменного стола, где Коровьев с величайшей быстротой и ловкостью начертал в двух экземплярах контракт. | Nudokrudov konfuzite ridetis kaj sen rimarki sin veni troviĝis antaŭ la skribotablo de la mortinto, kie Kerubjev, plej rapide kaj lerte, produktis kontrakton en tri ekzempleroj. |
| После этого он слетал с ним в спальню и вернулся, причем оба экземпляра оказались уже размашисто подписанными иностранцем. | Finskribinte li malaperis en la dormoĉambro kaj tuj revenis kun la elana parafo de la alilandano sur ĉiu ekzemplero. |
| Подписал контракт и председатель. | Ankaŭ la prezidanto subskribis la kontrakton, |
| Тут Коровьев попросил расписочку на пять... | kaj Kerubjev petis kvitanci kvin ... |
| — Прописью, прописью, Никанор Иванович!.. | — Vorte, Nikanoro Ivaniĉ, vorte! |
| Тысяч рублей, — и со словами, как-то не идущими к серьезному делу: — эйн, цвей, дрей! | ... kvinmil rublojn ... — kaj kun histriona startosignalo, malkonvena ĉe serioza afero: — Ein, zwei, drei! |
| — Выложил председателю пять новеньких банковских пачек. | — li metis antaŭ la prezidanton kvin novajn biletpakojn bankajn. |
| Произошло подсчитывание, пересыпаемое шуточками и прибаутками Коровьева, вроде «денежка счет любит», «свой глазок — смотрок» и прочего такого же. | Sekvis nombrado de la biletoj, akompanata de Kerubjev per proverboj kaj popoldiroj, kiel ekzemple «konfidu sed vidu», «bonaj kalkuloj, bonaj kunuloj» kaj similaj spritaĵoj. |
| Пересчитав деньги, председатель получил от Коровьева паспорт иностранца для временной прописки, | Kalkulinte la monon Nudokrudov ricevis de Kerubjev la pasporton de la alilandano por la provizora registrado, |
| уложил его, и контракт, и деньги в портфель, и, как-то не удержавшись, стыдливо попросил контрамарочку... | metis ĝin kun la kontrakto kaj la mono en sian tekon kaj, ne sukcesinte sin deteni, li petis pri senpaga enirbileto ... |
| — О чем разговор! | — Certe, certe, senprobleme! |
| — Взревел Коровьев, — сколько вам билетиков, Никанор Иванович, двенадцать, пятнадцать? | — blekegis Kerubjev, — kiom da lokoj vi volas, Nikanoro Ivaniĉ, ĉu dek du? ĉu dek kvin? |
| Ошеломленный председатель пояснил, что контрамарок ему нужна только парочка, ему и Пелагее Антоновне, его супруге. | La konfuzita prezidanto klarigis, ke li bezonas nur pareton da lokoj, por si kaj por sia edzino Pelagia Antonovna. |
| Коровьев тут же выхватил блокнот и лихо выписал Никанору Ивановичу контрамарочку на две персоны в первом ряду. | Per facila movo Kerubjev tuj elpoŝigis notblokon kaj brave skribis invitilon por du personoj en la unuan vicon. |
| И эту контрамарочку переводчик левой рукой ловко всучил Никанору Ивановичу, а правой вложил в другую руку председателя толстую хрустнувшую пачку. | Ĝin la interpretisto transdonis al Nudokrudov per sia maldekstra mano, dum per la dekstra li lerte metis en lian alian manon dikan pakon kraketan. |
| Метнув на нее взгляд, Никанор Иванович густо покраснел и стал ее отпихивать от себя. | La prezidanto ĵetis rigardon sur la pakon, ruĝegiĝis kaj provis ĝin repuŝi. |
| — Этого не полагается... | — Tio estas malregula ... |
| — Бормотал он. | — li murmuris. |
| — И слушать не стану, — зашипел в самое ухо его Коровьев, — у нас не полагается, а у иностранцев полагается. | — Eĉ aŭdi tion mi rifuzas, — flustris Kerubjev rekte en lian orelon, — ĉe ni tio estas malregula, ĉe la alilandanoj, laŭregula. |
| Вы его обидите, Никанор Иванович, а это неудобно. | Vi lin ofendos, Nikanoro Ivaniĉ, kaj tio estus malkonvena. |
| Вы трудились... | Vi laboris ... |
| — Строго преследуется, — тихо-претихо прошептал председатель и оглянулся. | — Severe punata afero, — mallaŭtege flustris la prezidanto kaj rigardis ĉirkaŭen. |
| — А где же свидетели? | — Sed kie estas la atestantoj? |
| — Шепнул в другое ухо Коровьев, — я вас спрашиваю, где они? | — flustris Kerubjev en la alian orelon, — mi demandas, kie do ili estas? |
| Что вы? | Kion vi diras? |
| И тут случилось, как утверждал впоследствии председатель, чудо: пачка сама вползла к нему в портфель. | Poste Nudokrudov asertis, ke ĉi tiam okazis miraklo: la pako mem rampis en lian tekon, |
| А затем председатель, какой-то расслабленный и даже разбитый, оказался на лестнице. | kaj kelkajn sekundojn pli malfrue la prezidanto, iel moliĝinta kaj eĉ senfortigita, retroviĝis sur la ŝtuparo. |
| Вихрь мыслей бушевал у него в голове. | Pensoj kirliĝis en lia kapo. |
| Тут вертелась и вилла в Ницце, и дрессированный кот, и мысль о том, что свидетелей действительно не было, и что Пелагея Антоновна обрадуется контрамарке. | Tie turniĝis la Nica vilao, kaj la katodresado, kaj la penso, ke vere ja atestantoj ne estis, kaj ke Pelagia Antonovna ĝojos pri la senpaga bileto. |
| Это были бессвязные мысли, но в общем приятные. | La pensoj senkoheraj sed entute agrablaj. |
| И тем не менее где-то какая-то иголочка в самой глубине души покалывала председателя. | Kaj tamen, ie en la plejprofundo de lia animo, dorneto pikis la prezidanton. |
| Это была иголочка беспокойства. | La dorneto de maltrankvilo. |
| Кроме того, тут же на лестнице председателя, как удар, хватила мысль: «А как же попал в кабинет переводчик, если на дверях была печать?! | Krome, tie sur la ŝtuparo lin, subita kiel bato, frapis la demando: «Sed kiel la interpretisto povis penetri en la kabineton kies pordo ja estis sigelita? |
| И как он, Никанор Иванович, об этом не спросил?» | Kaj kiel okazis ke li, Nikanoro Ivaniĉ, ne demandis pri tio?» |
| Некоторое время председатель, как баран, смотрел на ступеньки лестницы, но потом решил плюнуть на это и не мучить себя замысловатым вопросом. | Kelkan tempon Nudokrudov ŝafe gapis sur la ŝtupojn, sed finfine li decidis kraĉi sur la aferon kaj ne plu sin turmenti per la malfacila demando... |
| Лишь только председатель покинул квартиру, из спальни донесся низкий голос: — Мне этот Никанор Иванович не понравился. | Apenaŭ la prezidanto forlasis la loĝejon, el la dormoĉambro eksonis basa voĉo: — Al mi tiu Nikanoro Ivaniĉ malplaĉis. |
| Он выжига и плут. | Li estas fripono kaj avarulo. |
| Нельзя ли сделать так, чтобы он больше не приходил? | Ĉu oni povus aranĝi tiel, ke li ne plu venu? |
| — Мессир, вам стоит это приказать!.. | — Messire, sufiĉas via ordono!.. |
| — Отозвался откуда-то Коровьев, но не дребезжащим, а очень чистым и звучным голосом. | — de ie respondis Kerubjev per voĉo neniel tremeta sed tre klara kaj sonora. |
| И сейчас же проклятый переводчик оказался в передней, навертел там номер и начал почему-то очень плаксиво говорить в трубку: — Алло! | Tuj la malbeninda interpretisto aperis en la antaŭĉambro, diskis telefonnumeron kaj ial tre ploreme ekparolis en la aŭdilon: — Halo! |
| Считаю долгом сообщить, что наш председатель жилтоварищества дома номер триста два-бис по Садовой, Никанор Иванович Босой, спекулирует валютой. | Mi rigardas mia devo informi vin, ke nia prezidanto de la loĝoasocio de la domo 302-bis, strato Sadovaja, Nikanoro Ivaniĉ Nudokrudov, ŝakras per valuto. |
| В данный момент в его квартире номер тридцать пять в вентиляции, в уборной, в газетной бумаге четыреста долларов. | Nunmomente en lia apartamento n-ro 35, en la ventol’aperturo en la necesejo, pakite en gazetpaperon kuŝas kvarcent dolaroj. |
| Говорит жилец означенного дома из квартиры номер одиннадцать Тимофей Квасцов. | Parolas Timoteo Kvascov, loĝanto de la apartamento dek unua de la indikita domo. |
| Но заклинаю держать в тайне мое имя. Опасаюсь мести вышеизложенного председателя. | Sed mi suplikas ne malkaŝi mian nomon antaŭtimante la venĝon de la supredirita prezidanto. |
| И повесил трубку, подлец. | Kaj li remetis la aŭdilon, la kanajlo! |
| Что дальше происходило в квартире №50, неизвестно, но известно, что происходило у Никанора Ивановича. | Pri tio, kio plue okazis en la apartamento n-ro 50, informoj mankas, sed oni precize scias, kio okazis ĉe Nikanoro Ivaniĉ. |
| Запершись у себя в уборной на крючок, он вытащил из портфеля пачку, навязанную переводчиком, и убедился в том, что в ней четыреста рублей. | Reveninte hejmen, li sin enŝlosis en la neceseĵo, prenis el la teko la biletpakon truditan de la interpretisto kaj konstatis, ke en ĝi estas kvarcent rubloj. |
| Эту пачку Никанор Иванович завернул в обрывок газеты и засунул в вентиляционный ход. | La pakon Nudokrudov envolvis en ŝirpecon de gazeta folio kaj ŝovis en la ventoltruon. |
| Через пять минут председатель сидел за столом в своей маленькой столовой. | Post kvin minutoj li sidis ĉetable en sia manĝoĉambreto. |
| Супруга его принесла из кухни аккуратно нарезанную селедочку, густо посыпанную зеленым луком. | Lia honorinda edzino alportis el la kuirejo bele distranĉitan haringon, abunde surŝutitan per haketita ŝenoprazo. |
| Никанор Иванович налил лафитничек, выпил, налил второй, выпил, подхватил на вилку три куска селедки... | Nikanoro Ivaniĉ plenigis je vodko ruĝvinan glaseton, eltrinkis, denove ĝin plenigis, eltrinkis, kroĉis tri haringopecojn per la forko ... |
| И в это время позвонили, а пелагея антоновна внесла дымящуюся кастрюлю, | kaj je tiu momento oni sonorigis ĉe la pordo, ĝuste kiam Pelagia Antonovna enportis vaporantan kaserolon, |
| при одном взгляде на которую сразу можно было догадаться, что в ней, в гуще огненного борща, находится то, чего вкуснее нет в мире, — мозговая кость. | jam unua rigardo sur kiun ne lasis eĉ malplejan dubon, ke tie en la denso de la broga barĉo kuŝas tio, ol kio pli bongusta estas nenio en la mondo — medola osto. |
| Проглотив слюну, Никанор Иванович заворчал, как пес: — А чтоб вам провалиться! | Nikanoro Ivaniĉ glutis la salivon kaj grumblis kvazaŭ incitata hundo: — Iru ili en la inferon! |
| Поесть не дадут. | Eĉ dum tagmanĝo mi ne havas kvieton. |
| Не пускай никого, меня нету, нету. | Neniun enlasu, for, for mi estas. |
| Насчет квартиры скажи, чтобы перестали трепаться. | Pri la loĝejo diru, ke oni ĉesu babilaĉi. |
| Через неделю будет заседание... | Post semajno estos kunveno ... |
| Супруга побежала в переднюю, а Никанор Иванович разливательной ложкой поволок из огнедышащего озера — ее, кость, треснувшую вдоль. | La edzino rapidis en la antaŭĉambron, kaj Nikanoro Ivaniĉ per la kulerego malmergis el la fajre arda lago ĝin, la laŭlonge fenditan oston. |
| И в эту минуту в столовую вошли двое граждан, а с ними почему-то очень бледная пелагея антоновна. | Kaj je tiu sama momento en la manĝoĉambron envenis du civitanoj sekvate de Pelagia Antonovna, ial tre paliĝinta. |
| При взгляде на граждан побелел и Никанор Иванович и поднялся. | Jetinte rigardon sur la civitanojn ankaŭ Nikanoro Ivaniĉ iĝis palega kaj sin levis. |
| — Где сортир? | — Kie estas la necesejo? |
| — Озабоченно спросил первый, который был в белой косоворотке. | — zorgomiene demandis la unua, kiu surhavis blankan rusan ĉemizon. |
| На обеденном столе что-то стукнуло (это Никанор Иванович уронил ложку на клеенку). | Bato aŭdiĝis de la manĝotablo: Nikanoro Ivaniĉ lasis la kuleregon fali sur la laktolon. |
| — Здесь, здесь, — скороговоркой ответила Пелагея Антоновна. | — Ĉi tie, ĉi tie, — haste respondis Pelagia Antonovna. |
| И пришедшие немедленно устремились в коридор. | La venintoj impetis en la koridoron. |
| — А в чем дело? | — Pri kio temas? |
| — Тихо спросил Никанор Иванович, следуя за пришедшими, — у нас ничего такого в квартире не может быть... | — mallaŭte demandis Nudokrudov irante post ili, — ni nenion tian havas en nia apartamento ... |
| А у вас документики... | Kaj viajn paperojn ... |
| Я извиняюсь... | mi pardonpetas... |
| Первый на ходу показал Никанору Ивановичу документик, а второй в эту же минуту оказался стоящим на табуретке в уборной, с рукою, засунутой в вентиляционный ход. | Sen halti la unua montris al li sian legitimilon, kaj la dua je la sama momento jam staris sur tabureto en la necesejo, ŝovinte la manon en la ventoltruon. |
| В глазах у Никанора Ивановича потемнело, | En la okuloj de Nikanoro Ivaniĉ estingiĝis la lumo. |
| газету сняли, но в пачке оказались не рубли, а неизвестные деньги, не то синие, не то зеленые, и с изображением какого-то старика. | Malvolvinte la gazetŝiraĵon oni aperigis la pakon, tamen en ĝi estis ne rubloj sed nekonata papermono, bluete verdeta, kun prezentaĵo de iu maljunulo. |
| Впрочем, все это Никанор Иванович разглядел неясно, перед глазами у него плавали какие-то пятна. | Cetere, ĉion ĉi Nudokrudov vidis malklare, antaŭ li ekŝvebis iaj makuloj. |
| — Доллары в вентиляции, — задумчиво сказал первый и спросил Никанора Ивановича мягко и вежливо: — ваш пакетик? | — Dolaroj en la ventoltruo, — mediteme diris la unua kaj demandis la prezidanton milde kaj ĝentile: — Ĉu via estas la pakaĵo? |
| — Нет! | — Ne! |
| — Ответил Никанор Иванович страшным голосом, — подбросили враги! | — respondis Nudokrudov per terura voĉo. — La malamiko ĝin submetis! |
| — Это бывает, — согласился тот, первый, и опять-таки мягко добавил: — ну что же, надо остальные сдавать. | — Ne maleble, — konscntis tiu, la unua, kaj same milde li aldonis: — Nu, bone, nun liveru al ni la reston. |
| — Нету у меня! | — Ne havas mi tion! |
| Нету, богом клянусь, никогда в руках не держал! | Neniom, je Dio, neniam en la manoj mi ĝin tenis! |
| — Отчаянно вскричал председатель. | — despere kriis la prezidanto. |
| Он кинулся к комоду, с грохотом вытащил ящик, а из него портфель, бессвязно при этом выкрикивая: — Вот контракт... | Li kuris al la komodo, bruege eltiris keston, eligis la tekon, akompanante tiujn agojn per sensencaj ekkrioj: — Jen la kontrakto ... |
| Переводчик-гад подбросил... | la vipuro interpretisto ŝtelmetis ... |
| Коровьев... | Keribjev ... |
| В пенсне! | kun la nazumo! |
| Он открыл портфель, глянул в него, сунул в него руку, посинел лицом и уронил портфель в борщ. | Li malfermis la tekon, ŝovis en ĝin sian manon, bluiĝis kaj lasis la tekon fali en la barĉon. |
| В портфеле ничего не было: ни степиного письма, ни контракта, ни иностранцева паспорта, ни денег, ни контрамарки. | Nenio estis en la teko: nek la letero de Steĉjo, nek la kontrakto, nek la pasporto de la alilandano, nek la mono, nek la senpaga enirbileto. |
| Словом, ничего, кроме складного метра. | Nenio krom la faldmezurilo. |
| — Товарищи! | — Kamaradoj! |
| — Неистово закричал председатель, — держите их! | — despere blekis la prezidanto, — arestu lin! |
| У нас в доме нечистая сила! | En nian domon penetris la malsankta potenco! |
| И тут же неизвестно что померещилось пелагее антоновне, но только она, всплеснув руками, вскричала: — Покайся, Иваныч! | Oni ne scias, kion imagis je tiu momento Pelagia Antonovna, sed ŝi eksvingis la manojn supren kaj ekkriis: — Konfesu, Ivaniĉ! |
| Тебе скидка выйдет! | Pro konfeso ili rabatas la punon! |
| С глазами, налитыми кровью, Никанор Иванович занес кулаки над головой жены, хрипя: — У, дура проклятая! | Kun sangoŝvelaj okuloj Nikanoro Ivaniĉ levis la pugnojn super la kapon de sia edzino kaj stertoris: — Uh vi, malbeninda sencerbulino! |
| Тут он ослабел и опустился на стул, очевидно, решив покориться неизбежному. | Ĉi tiam li malfortiĝis kaj sinkis sur seĝon: evidente, li rezignaciis antaŭ la neevitebla. |
| В это время Тимофей Кондратьевич Квасцов на площадке лестницы припадал к замочной скважине в дверях квартиры председателя то ухом, то глазом, изнывая от любопытства. | Dume Timoteo Kondratjeviĉ Kvascov, vorate de scivolo, staris sur la ŝtuparplaceto kaj gluis jen orelon, jen okulon al la serurtruo en la pordo de la apartamento. |
| Через пять минут жильцы дома, находившиеся во дворе, видели, как председатель в сопровождении еще двух лиц проследовал прямо к воротам дома. | Post kvin minutoj domanoj, kiuj estis en la korto, vidis sian prezidanton iri rekte al la pordego akompanate de du personoj. |
| Рассказывали, что на Никаноре Ивановиче лица не было, что он пошатывался, проходя, как пьяный, и что-то бормотал. | Oni rakontis, ke la vizaĝo de Nudokradov ŝajnis kvazaŭ renversita pro konsterniĝo, ke preterpasante li ŝanceliĝadis kiel homo ebria kaj ion murmuris. |
| А еще через час неизвестный гражданин явился в квартиру номер одиннадцать, как раз в то время, когда Тимофей Кондратьевич рассказывал другим жильцам, захлебываясь от удовольствия, о том, как замели председателя, | Kaj post ankoraŭ unu horo nekonata civitano venis en la apartamenton n-ro 11, ĝuste je la momento kiam Timoteo Kondratjeviĉ, sufokate de plezuro, rakontis al aliaj domanoj pri tio, kiel oni forprenis la prezidanton. |
| пальцем выманил из кухни Тимофея Кондратьевича в переднюю, что-то ему сказал и вместе с ним пропал. | Per fingrosigno la nekonato vokis Kvascovon el la kuirejo en la antaŭĉambron, ion al li diris kaj ambaŭ malaperis. |
| Глава 10. | Ĉapitro 10 |
| Вести из Ялты | NOVAĴOJ EL JALTO |
| В то время, как случилось несчастье с Тимофеем Ивановичем, недалеко от дома №302-бис, на той же Садовой, в кабинете финансового директора Варьете Римского находились двое: сам Римский и администратор Варьете Варенуха. | En la tempo kiam al Nikanoro Ivaniĉ okazis la malfeliĉo, nemalproksime de la domo n-ro 302-bis, ĉe la sama strato Sadovaja, en la ofica kabineto de Rimskij, la financa direktoro de Varieteo, estis du homoj: Rimskij mem kaj la administristo de Varieteo, Ivano Saveljiĉ Varenuĥa. |
| Большой кабинет на втором этаже театра двумя окнами выходил на садовую, а одним, как раз за спиною финдиректора, сидевшего за письменным столом, в летний сад Варьете, где помещались прохладительные буфеты, тир и открытая эстрада. | Tiu granda kabineto situis en la dua etaĝo de la teatro kaj havis du fenestrojn rigardantajn al Sadovaja kaj trian, kiu rigardis en la someran ĝardenon de Varieteo, ekipitan je refreŝigaj kioskoj, pafejo kaj liber’aera scenejo. |
| Убранство кабинета, помимо письменного стола, заключалось в пачке старых афиш, висевших на стене, маленьком столике с графином воды, четырех креслах и в подставке в углу, на которой стоял запыленный давний макет какого-то обозрения. | Krom la skribotablo, la garnaĵon de la kabineto konsistigis kolekto de malnovaj afiŝoj, pendantaj sur la muro, malgranda tableto kun akvokarafo, kvar brakseĝoj kaj dekormodelo por forgesita revuo, staranta polvokovrite sur stablo en la angulo. |
| Ну, само собой разумеется, что, кроме того, была в кабинете небольших размеров потасканная, облупленная несгораемая касса, по левую руку Римского, рядом с письменным столом. | Kaj super ĉio, memkomprene, apud la skribotablo ĉe la maldekstra mano de Rimskij estis negranda kiraskesto, sendube multon spertinta, kun skvame forfendiĝinta farbo. |
| Сидящий за столом Римский с самого утра находился в дурном расположении духа, а Варенуха, в противоположность ему, был очень оживлен и как-то особенно беспокойно деятелен. | Ekde la mateno la financan direktoron, sidantan ĉe sia skribotablo, ne forlasis malbona humoro; male, Varenuĥa estis tre vigla kaj iel febre agema. |
| Между тем выхода его энергии не было. | Tamen al lia agemo mankis apliko. |
| Варенуха прятался сейчас в кабинете у финдиректора от контрамарочников, которые отравляли ему жизнь, в особенности в дни перемены программы. | Varenuĥa rifuĝis en la kabineto de Rimskij por eviti la trudpetadon de pretendantoj je senpagaj biletoj, kiuj, precipe je la tagoj de programŝanĝo, venenis lian vivon. |
| А сегодня как раз и был такой день. | Nu, hodiaŭ estis ĝuste tia tago. |
| Лишь только начинал звенеть телефон, Варенуха брал трубку и лгал в нее: — Кого? | Ĉiun fojon, kiam sonoris la telefono, Varenuĥa tuj prenis la aŭdparolilon kaj en ĝin mensogis: — Kiun? |
| Варенуху? | Varenulian? |
| Его нету. | Li forestas. |
| Вышел из театра. | Li ne estas en la teatro. |
| — Позвони ты, пожалуйста, Лиходееву еще раз, — раздраженно сказал Римский. | — Telefonu do ankoraŭfoje al Latronov, mi petas, — incitite diris Rimskij. |
| — Да нету его дома. | — Vanaĵo. |
| Я уже Карпова посылал. Никого нету в квартире. | Mi eĉ sendis tien Karpovon, sed li neniun trovis en la apartamento. |
| — Черт знает что такое, — шипел Римский, щелкая на счетной машинке. | — La diablo scias, kio ĝi estas, — siblis Rimskij, klikante per la meĥanika kalkulilo. |
| Дверь открылась, и капельдинер втащил толстую пачку только что напечатанных дополнительных афиш. | La pordo malfermiĝis kaj lokmontristo enportis pezan pakon da ĵus presitaj kromafiŝoj. |
| На зеленых листах крупными красными буквами было написано: | La verdaj folioj anoncis en grandaj ruĝaj literoj: |
| *сегодня и ежедневно в театре Варьете* * сверх программы: * * профессор Воланд * * | *Hodiaŭ kaj ĉiutage en la teatro Varieteo* *kromprograme* *Profesoro Voland* |
| сеансы черной магии с полным ее разоблачением. * | Seancoj de nigra magio kun ties plena senmaskigo |
| Варенуха, отойдя от афиши, наброшенной им на макет, полюбовался на нее и приказал капельдинеру немедленно пустить все экземпляры в расклейку. | Varenuĥa metis unu afiŝon sur la dekormodelon, apreze ĝin ekzamenis kaj ordonis al la lokmontristo transdoni ĉiujn ekzemplerojn por disgluado. |
| — Хорошо, броско, — заметил Варенуха по уходе капельдинера. | — Tre bone, okulkroĉe, — li diris post la foriro de la lokmontristo. |
| — А мне до крайности не нравится вся эта затея, — злобно поглядывая на афишу сквозь роговые очки, ворчал Римский, | — Nu, al mi tiu fantazio pleje malplaĉas, — grumblis Rimskij, malice rigardante la afiŝon tra siaj kornomuntumaj okulvitroj. |
| — и вообще я удивляюсь, как ему разрешили это поставить! | — Cetere, mi miras, ke oni permesis al li surscenigi tion! |
| — Нет, Григорий Данилович, не скажи, это очень тонкий шаг. | — Vi malpravas, Gregoro Daniloviĉ, tio estas tre inĝenia afero. |
| Тут вся соль в разоблачении. | La tuta subtilaĵo estas en la senmaskigo. |
| — Не знаю, не знаю, никакой тут соли нет, и всегда он придумает что-нибудь такое! | — Mi ne scias, mi ne scias, tie estas nenia subtilaĵo, kaj ĉiam li elpensas ion dubindan! |
| Хоть бы показал этого мага. | Almenaŭ, li devis montri al ni tiun magiiston. |
| Ты-то его видел? | Vi mem, ĉu vi lin vidis? |
| Откуда он его выкопал, черт его знает! | Kie do li elterigis tiun ulon, la diablo ĝin scias! |
| Выяснилось, что Варенуха, так же как и Римский, не видел мага. | Evidentiĝis, ke ankaŭ Varenufia, same kiel Rimskij, ne vidis la magiiston. |
| Вчера Степа («как сумасшедший», по выражению Римского) | Hieraŭ Steĉjo impete («kiel frenezulo» laŭ la esprimo de Rimskij) |
| прибежал к финдиректору с написанным уже черновиком договора, тут же велел его переписать и выдать деньги. | eniris ĉe la financan direktoron, prezentis al tiu jam verkitan tekston de kontrakto, ordonis tuj ĝin netigi kaj elpagi la monon. |
| И маг этот смылся, и никто его не видел, кроме самого степы. | Kaj la magiisto malaperis kaj neniu lin vidis, krom Steĉjo mem. |
| Римский вынул часы, увидел, что они показывают уже пять минут третьего, и совершенно остервенился. | Rimskij eligis sian posĥorloĝon, konstatis, ke ĝi montras kvin minutojn post la dua, kaj tute furioziĝis. |
| В самом деле! | Nu fakte! |
| Лиходеев звонил примерно в одиннадцать часов, сказал, что придет примерно через полчаса, и не только не пришел, но и из квартиры исчез! | Latronov telefonis proksimume je la dek unua, diris, ke li venos post duonhoro, kaj jen, li ne imr ne venis, sed ankoraŭ malaperis el sia loĝejo! |
| — У меня же дело стоит! | — Li bremsas mian laboron! |
| — Уже рычал Римский, тыча пальцем в груду неподписанных бумаг. | — graŭlis Rimskij puŝante sian fingron sur la stakon de subskribendaj paperoj. |
| — Уж не попал ли он, как Берлиоз, под трамвай? | — Ja lin ne surveturis tramo, kiel tiun Berliozon, ĉu? |
| — Говорил Варенуха, держа у уха трубку, в которой слышались густые, продолжительные и совершенно безнадежные сигналы. | — diris Varenuĥa tenante ĉe sia orelo la aŭdilon, el kiu viskoze tiriĝis voksignaloj, longaj kaj absolute senesperaj. |
| — А хорошо было бы... | — Ne estus malbone ... |
| — Чуть слышно сквозь зубы сказал Римский. | — preskaŭ neaŭdeble murmuris Rimskij tra la dentoj. |
| В этот самый момент в кабинет вошла женщина в форменной куртке, в фуражке, в черной юбке и в тапочках. | Je tiu momento la kabineton envenis virino surhavanta uniformjakon, nigran jupon kaj platajn ŝuojn. |
| Из маленькой сумки на поясе женщина вынула беленький квадратик и тетрадь и спросила: — Где тут Варенуха? | Tirinte el sia zonsaketo blankan paper-kvadraton kaj kajeron ŝi demandis: — Kiu ĉi tie estas Varieteo? |
| Сверхмолния вам. | Superfulma telegramo. |
| Распишитесь. | Kvitancu. |
| Варенуха чиркнул какую-то закорючку в тетради у женщины, и лишь только дверь за той захлопнулась, вскрыл квадратик. | Varenuĥa strekis ian zigzagon en la kajero, kaj apenaŭ la pordo klaketis post la virino, li malfermis la kvadrateton. |
| Прочитав телеграмму, он поморгал глазами и передал квадратик Римскому. | Leginte la telegramon li mirpalpebrumis kaj transdonis ĝin al Rimskij. |
| В телеграмме было напечатано следующее: «Ялты Москву Варьете | La telegramo tekstis jene: El Jalto Moskven. Varieteo. |
| сегодня половину двенадцатого угрозыск явился шатен ночной сорочке брюках без сапог психический назвался Лиходеевым директором Варьете молнируйте Ялтинский розыск где директор Лиходеев». | Hodiaŭ 11h30 kriminalmilicion venis kaŝtanharulo noktoĉemizo pantalono senŝua psikopato siadire Latronov Varietedirektoro stop Fulmtelegrafu al Jalta kriminalmilicio kieas direktoro Latronov. |
| — Здравствуйте, я ваша тетя! | — Bonan tagon, mi estas via onjo! |
| — Воскликнул Римский и добавил: — еще сюрприз! | — ekkriis Rimskij kaj aldonis: — Ankoraŭ surprizo! |
| — Лжедмитрий, — сказал Варенуха и заговорил в трубку телефона: — телеграф? | — Falsa Demetrio! — diris Varenuĥa kaj ekparolis en la aŭdilon de la telefono: — Ha lo, telegrafo! |
| Счет Варьете. | Je la konto de Varieteo. |
| Примите сверхмолнию... | Fulma telegramo. |
| Вы слушаете? | Ĉu vi aŭskultas?.. |
| «Ялта, угрозыск... | «Jalto, kriminalmilicio ... |
| Лиходеев Москве финдиректор Римский»... | Direktoro Latronov en Moskvo. Financdirektoro Rimskij»... |
| Независимо от сообщения о Ялтинском самозванце, Варенуха опять принялся по телефону разыскивать Степу где попало и, натурально, нигде его не нашел. | Sen plu atenti la sciigon pri la Jalta nom’uzurpulo, Varenuĥa rekomencis divenprove serĉi Steĉjon per telefono, kaj evidente, nenie lin trovis. |
| Как раз тогда, когда Варенуха, держа в руках трубку, раздумывал о том, куда бы ему еще позвонить, вошла та самая женщина, что принесла и первую молнию, и вручила Варенухе новый конвертик. | Li tenis la aŭdilon en la mano, cerbumante kien ankoraŭ li telefonu, kiam envenis la virino alportinta la unuan fulmtelegramon kaj transdonis al Varenuĥa novan koverteton. |
| Торопливо вскрыв его, Варенуха прочитал напечатанное и свистнул. | Haste ĝin malferminte, Varenuĥa legis la tajpaĵon kaj fajfetis. |
| — Что еще? | — Kio ankoraŭ? |
| — Нервно дернувшись, спросил Римский. | — nervoze tikis Rimskij. |
| Варенуха молча подал ему, телеграмму и финдиректор увидел в ней слова: | Senvorte Varenuĥa prezentis al li la telegramon kaj la financa direktoro vidis la vortojn: |
| «Умоляю верить брошен Ялту гипнозом Воланда молнируйте угрозыску подтверждение личности Лиходеев». | Petegas kredu ĵetitas Jalten per Volanda hipnotismo stop Fulmtelegrafu miliciejen identkonfirmon. Latronov. |
| Римский и Варенуха, касаясь друг друга головами, перечитывали телеграмму, а перечитав, молча уставились друг на друга. | Interproksimiĝinte la kapojn, Rimskij kaj Varenulia relegis la telegramon, kaj releginte ili silente gapis unu sur la alian. |
| — Граждане! | — Civitanoj! |
| — Вдруг рассердилась женщина, — расписывайтесь, а потом уж будете молчать сколько угодно! | — subite ekkoleris la virino, — kvitancu kaj poste silentadu kiom vi deziras! |
| Я ведь молнии разношу. | Ja fulmojn mi disportas. |
| Варенуха, не спуская глаз с телеграммы, криво расчеркнулся в тетради, и женщина исчезла. | Sen demovi sian rigardon disde la telegramo, Varenuĥa desegnis oblikvan zigzagon en la kajero kaj la virino malaperis. |
| — Ты же с ним в начале двенадцатого разговаривал по телефону? | — Tamen nelonge post la dek unua ja vi interparolis kun li telefone, ĉu? |
| — В полном недоумении заговорил администратор. — Да смешно говорить! — Пронзительно закричал Римский, | — Ridindaj rezonoj! — akravoĉe kriis Rimskij. |
| — разговаривал или не разговаривал, а не может он быть сейчас в Ялте! | — Sendepende de tio, ĉu ni interparolis, ĉu ne, tutegale li ne povas nun esti en Jalto! |
| Это смешно! | Tio estas ridinda! |
| — Он пьян... | — Li estas ebria ... |
| — Сказал Варенуха. | — diris Varenuĥa. |
| — Кто пьян? | — Kiu estas ebria? |
| — Спросил Римский, и опять оба уставились друг на друга. | — demandis Rimskij, kaj denove ili ekgapis unu la alian. |
| Что телеграфировал из Ялты какой-то самозванец или сумасшедший, в этом сомнений не было; но вот что было странно: | Ke el Jalto telegrafis nom’uzurpinto aŭ frenezulo, tio estis nedubebla; tamen jen strangaĵo: |
| откуда же Ялтинский мистификатор знает Воланда, только вчера приехавшего в Москву? | kiel la Jalta mistifikanto povas scii pri Voland, kiu nur hieraŭ venis en Moskvon? |
| Откуда он знает о связи между Лиходеевым и Воландом? | Kiel li eksciis pri la rilato inter Voland kaj Latronov? |
| — «Гипнозом...» — Повторял Варенуха слово из телеграммы, — откуда же ему известно о Воланде? | — Hipnotismo ... — ripetis Varenuĥa la vorton el la telegramo, — kiel do li eksciis pri Voland? |
| — Он поморгал глазами и вдруг вскричал решительно: — да нет, чепуха, чепуха, чепуха! | — Li mire palpebrumis kaj rezolute ekkriis: — Ne, absurdo, absurdo, absurdo! |
| — Где он остановился, этот Воланд, черт его возьми? | — Kie li enloĝiĝis, tiu Voland, la diablo lin prenu? |
| — спросил Римский. | — demandis Rimskij. |
| Варенуха немедленно соединился с интуристским бюро и, к полному удивлению Римского, сообщил, что Воланд остановился в квартире Лиходеева. | Varenuĥa tuj telefonis al la Alilandanburoo, kaj konsternis la financan direktoron per la informo, ke Voland loĝas ĉe Latronov. |
| Набрав после этого номер Лиходеевской квартиры, Варенуха долго слушал, как густо гудит в трубке. | Post kio Varenuĥa diskis la numeron de la apartamento kaj dum kelka tempo aŭskultis la dikajn vokzumojn. |
| Среди этих гудков откуда-то издалека послышался тяжкий, мрачный голос, пропевший: | Inter ili aŭdiĝis de malproksime venanta voĉo, peza kaj morna, kiu kantis: «... |
| «...Скалы, мой приют...» — И Варенуха решил, что в телефонную сеть откуда-то прорвался голос из радиотеатра. | Rokoj, mia restadej’ ...» — kaj li decidis, ke radiodissendo penetris en la telefonian reton ... |
| — Не отвечает квартира, — сказал Варенуха, кладя трубку на рычаг, — попробовать разве позвонить еще... | — La apartamento ne respondas, — diris Varenuĥa remetante la aŭdilon, — eble provi ankoraŭ ... |
| Он не договорил. | Li ne finis la frazon. |
| В дверях появилась все та же женщина, и оба, и Римский и Варенуха, поднялись ей навстречу, а она вынула из сумки уже не белый, а какой-то темный листок. | En la pordo denove aperis tiu sama virino, kaj ambaŭ, Rimskij kaj Varenuha, ekstaris renkonte, dum ŝi eligis el la saketo folion, kiu ĉi foje estis ne blanka sed ia malhela. |
| — Это уже становится интересно, — процедил сквозь зубы Варенуха, провожая взглядом поспешно уходящую женщину. | — Tio iĝas vere interesa, — tradente murmuris Varenulia, postrigardante la virinon rapideme foriri. |
| Первый листком овладел Римский. | Unua la folieton ekprenis Rimskij. |
| На темном фоне фотографической бумаги отчетливо выделялись черные писаные строки: | Sur la malhela fono de la fotopapero klare videblis nigraj linioj de manskribaĵo: |
| «Доказательство мой почерк моя подпись молнируйте подтверждение установите секретное наблюдение Воландом Лиходеев». | Pruve mia skribmaniero mia subskribo Telegrafu konfirmon Sekrete observigu Volandon. Latronov. |
| За двадцать лет своей деятельности в театрах Варенуха видал всякие виды, но тут он почувствовал, что ум его застилается как бы пеленою, | Dum la dudek jaroj de sia agado en teatroj Varenuĥa vidis diversajn aferojn, tamen ĉi tiam li sentis sian menson droni en densa nebulo, |
| и он ничего не сумел произнести, кроме житейской и притом совершенно нелепой фразы: — Этого не может быть! | kaj nenion li povis diri krom la banalan kaj absolute stultan frazon: — Tio estas malebla! |
| Римский же поступил не так. | Nu, Rimskij agis alimaniere. |
| Он поднялся, открыл дверь, рявкнул в нее курьерше, сидящей на табуретке: — Никого, кроме почтальонов, не впускать! | Li ekstaris, malfermis la pordon, de tie bojkriis al la kurierino sidanta sur tabureto: — Neniun enlasi krom leterportistojn! |
| — И запер кабинет на ключ. | — kaj ŝlosis la pordon. |
| Затем он достал из письменного стола кипу бумаг и начал тщательно сличать жирные, с наклоном влево, буквы в фотограмме с буквами в степиных резолюциях и в его же подписях, снабженных винтовой закорючкой. | Post tio li prenis el la skribotablo paperstakon kaj komencis zorge kompari la dikajn, maldekstren klinitajn literojn de la fototelegramo kun la literoj de Steĉjo en liaj decidoformuloj sur la dokumentoj kaj en liaj spiralparafaj subskriboj. |
| Варенуха, навалившись на стол, жарко дышал в щеку Римского. | Varenuĥa, duonkuŝante sur la tablo, varme spiris sur la vangon de Rimskij. |
| — Это его почерк, — наконец твердо сказал финдиректор, а Варенуха отозвался, как эхо: — Его. | — Tio estas lia mano, — finfine diris la financa direktoro konvinkite, kaj Varenuĥa eĥis: — Lia. |
| Вглядевшись в лицо Римского, администратор подивился перемене, происшедшей в этом лице. | La administristo pli atente rigardis al Rimskij kaj miris pri tio, kiel ŝanĝiĝis ties vizaĝo. |
| И без того худой финдиректор как будто еще более похудел и даже постарел, | Nature maldika, la financa direktoro ŝajnis ankoraŭ pli maldikiĝinta, eĉ maljuniĝinta, |
| а глаза его в роговой оправе утратили свою обычную колючесть, и появилась в них не только тревога, но даже как будто печаль. | liaj okuloj en la korna muntumo pcrdis sian kutiman pikemon, en ili aperis ne nur maltrankvilo, en ili ankaŭ estis eĉ io simila al melankolio. |
| Варенуха проделал все, что полагается человеку в минуты великого изумления. | Varenuĥa plenumis ĉion, kio decas al homo en horo de granda miro. |
| Он и по кабинету пробежался, и дважды вздымал руки, как распятый, и выпил целый стакан желтоватой воды из графина, и восклицал: — Не понимаю! | Li iris tien kaj reen tra la kabineto, dufoje li levis la brakojn kvazaŭ krucumito, li eltrinkis plenan glason da ruĝeta akvo kiu stagnis en la karafo, kaj phirfoje li ekkriis: — Mi ne komprenas! |
| Не по-ни-ма-ю! | Mi ne kom-pre-nas! |
| Римский же смотрел в окно и напряженно о чем-то думал. | Dume Rimskij rigardis tra la fenestro kaj streĉe pensis. |
| Положение финдиректора было очень затруднительно. | La situacio de la financa direktoro estis tre malfacila. |
| Требовалось тут же, не сходя с места, изобрести обыкновенные объяснения явлений необыкновенных. | Necesis tuj, senprokraste trovi ordinaran eksplikon pri fenomenoj eksterordinaraj. |
| Прищурившись, финдиректор представил себе степу в ночной сорочке и без сапог влезающим сегодня около половины двенадцатого в какой-то невиданный сверхбыстроходный самолет, | Kuntirinte la palpebrojn, la financa direktoro imagis Steĉjon en noktoĉemizo, senŝuan, grimpi hodiaŭ matene, nelonge antaŭ la dek unua kaj duono, en ian sekretan superrapidan avion, |
| а затем его же, степу, и тоже в половине двенадцатого, стоящим в носках на аэродроме в Ялте... | kaj poste, tiun saman ŝtrumpetvestitan Steĉjon, ankaŭ je la dek unua tridek, stari sur la aerodromo de Jalto ... |
| Черт знает что такое! | groteska ideo! |
| Может быть, не Степа сегодня говорил с ним по телефону из собственной своей квартиры? | Ĉu estas certe, ke ĝuste Steĉjo telefonis al li el sia loĝejo? |
| Нет, это говорил Степа! | Jes, certe, parolis Steĉjo! |
| Ему ли не знать степиного голоса! | Ja pri ties voĉo li ne povis erari! |
| Да если бы сегодня и не Степа говорил, то ведь не далее чем вчера, под вечер, Степа из своего кабинета явился в этот самый кабинет с этим дурацким договором и раздражал финдиректора своим легкомыслием. | Cetere, eĉ se ne Steĉjo parolis hodiaŭ, ja ne pli frue ol fine de la hieraŭa tago Steĉjo estis veninta en ĉi tiun kabineton kun sia idiota kontrakto kaj ĉi tie incitadis la financan direktoron per sia frivolo. |
| Как это он мог уехать или улететь, ничего не сказав в театре? | Kiel do li povis forveturi aŭ forflugi nenion dirinte en la teatro? |
| Да если бы и улетел вчера вечером, к полудню сегодняшнего дня не долетел бы. | Kaj eĉ se li estus forfluginta hieraŭ vespere, eĉ tiam li ne venus tien antaŭ la hodiaŭa tagmezo. |
| Или долетел бы? | Ĉu? |
| — Сколько километров до Ялты? | — Kiom da kilometroj estas ĝis Jalto? |
| — Спросил Римский. | — demandis Rimskij. |
| Варенуха прекратил свою беготню и заорал: — Думал! | Varenuha ĉesigis sian navedadon kaj kriis: — Pensite! |
| Уже думал! | Jam mi pensis pri tio! |
| До севастополя по железной дороге около полутора тысяч километров. | Ĝis Sebastopolo per fervojo estas proksimume mil kvincent kilometroj. |
| Да до Ялты накинь еще восемьдесят километров. | Ĝis Jalto aldonu ankoraŭ okdek. |
| Но по воздуху, конечно, меньше. | Per aero, kompreneble, iom malpli. |
| Гм... Да... Ни о каких поездах не может быть и разговора. | Hm ... Jes ... Sekve, pri la fervojo ne temu. |
| Но что же тогда? | Sed kio do restas? |
| Истребитель? | Ĉas’avio? |
| Кто и в какой истребитель пустит степу без сапог? | Sed kiu kaj en kian avion enlasos Steĉjon sen ŝuoj? |
| Зачем? | Por kiu celo? |
| Может быть, он снял сапоги, прилетев в Ялту? | Ĉu li demetis siajn botojn veninte en Jalton? |
| То же самое: зачем? | La sama demando: Por kiu celo? |
| Да и в сапогах в истребитель его не пустят! | Cetere, eĉ botvestitan neniu lin enlasus en ĉas’avion! |
| Да и истребитель тут ни при чем. | Cetere ankaŭ ĉas’avio ne estas solvo. |
| Ведь писано же, что явился в угрозыск в половине двенадцатого дня, а разговаривал он по телефону в москве... | Ja estas skribite, ke li venis la miliciejon je la dek unua kaj duono, mi, el Moskvo li ankoraŭ telefonis je ... |
| Позвольте-ка... | sekundon ... |
| Тут перед глазами Римского возник циферблат его часов... | ĉi tiam antaŭ la okuloj de Rimskij aperis la ciferplato de lia horloĝo ... |
| Он припоминал, где были стрелки. | Li rememoris, kie estis la montriloj. |
| Ужас! | Terure! |
| Это было в двадцать минут двенадцатого. | Tio okazis je la dek unua dudek. |
| Так что же это выходит? | Do, kio okazis? |
| Если предположить, что мгновенно после разговора Степа кинулся на аэродром и достиг его за пять, скажем, минут, что, между прочим, тоже немыслимо, то выходит, что самолет, снявшись тут же, в пять минут покрыл более тысячи километров? | Oni supozu, ke tuj post la telefonado Steĉjo impetis al la aerodromo, ĝin atingis, ni diru, post kvin minutoj — kio, cetere, ankaŭ estas malebla — do rezultas, ke la avio, tuj ekfluginte, dum kvin minutoj faris pli ol mil kilometrojn, ĉu? |
| Следовательно, в час он покрывает более двенадцати тысяч километров!! | Sekve, dum unu horo ĝi faras pli ol dek du mil kilometrojn!! |
| Этого не может быть, а значит, его нет в Ялте. | Tio estas malebla, do li ne estas en Jalto. |
| Что же остается? | Kio restas? |
| Гипноз? | Ĉu hipnotismo? |
| Никакого такого гипноза, чтобы швырнуть человека за тысячу километров, на свете нету! | Ne estas en la mondo tia hipnotismo, kiu ĵetus homon je mil kilometroj for! |
| Стало быть, ему мерещится, что он в Ялте! | Sekve, Steĉjo haluciniĝas, ke li estas en Jalto! |
| Ему-то, может быть, и мерещится, а Ялтинскому угрозыску тоже мерещится? | Bone, li haluciniĝu, sed ĉu ankaŭ la kriminala milicio de Jalto haluciniĝas?! |
| Ну, нет, извините, этого не бывает!... | Nu ne, pardonon, tio estas absurdaĵo!.. |
| Но ведь телеграфируют они оттуда? | Sed ili telegrafas ja de tie! |
| Лицо финдиректора было буквально страшно. | La vizaĝo de la financa direktoro aspektis vere timige. |
| Ручку двери снаружи в это время крутили и дергали, и слышно было, как курьерша за дверями отчаянно кричала: — Нельзя! | De ekstere la anso de la pordo estis turnata kaj skuata, oni aŭdis la kurierinon despere krii ĉe la pordo: — Ne! |
| Не пущу! | Malpermesite! |
| Хоть зарежьте!! | Unue min murdu! |
| Заседание! | Kunsido! |
| Римский, сколько мог, овладел собою, взял телефонную трубку и сказал в нее: — Дайте сверхсрочный разговор с Ялтой. | Rimskij, kiom li povis, reakiris la memregadon, prenis la aŭdparolilon kaj en ĝin diris: — Donu superurĝan interparolon kun Jalto. |
| «Умно!» — Мысленно воскликнул Варенуха. | «Sprite!» mense ekkriis Varenuĥa. |
| Но разговор с Ялтой не состоялся, | Sed la interparolo kun Jalto ne okazis. |
| Римский положил трубку и сказал: — Как назло, линия испортилась. | Rimskij remetis la aŭdilon kaj diris: — Kvazaŭ speciale, la lineo difektiĝis. |
| Видно было, что порча линии его почему-то особенно сильно расстроила и даже заставила задуматься. | Ŝajnis, ke la paneo lin ial tre impresis, eĉ seriozigis. |
| Подумав немного, он опять взялся за трубку одной рукой, другой стал записывать то, что говорил в трубку: — Примите сверхмолнию. | Post kelka pripensado li per unu mano reprenis la aŭdilon kaj per la alia komencis skribi la telefonatan mesaĝon: — Akceptu superfulmon. |
| Варьете. Да. Ялта. | Varieteo. Jes. Jalto. |
| Угрозыск. Да. | Kriminala milicio. Jes. |
| «Сегодня около половины двенадцатого Лиходеев говорил мною телефону Москве, точка. | «Hodiaŭ ĉirkaŭ 11h30 Latronov Moskve al mi telefonis stop |
| После этого на службу не явился и разыскать его телефонам не можем, точка. | Poste oficejon ne venis kaj telefone ne troveblas stop |
| Почерк подтверждаю, точка. | Skribmanieron mi konfirmas stop |
| Меры наблюдения указанным артистом принимаю. | Zorgos observigi artiston. |
| Финдиректор Римский». | Financdirektoro Rimskij». |
| «Очень умно!» — Подумал Варенуха, но не успел подумать как следует, как в голове у него пронеслось слово: «Глупо! | «Tre sprite!» pensis Varenuĥa, sed antaŭ ol li finis la penson, alia vorto ĝin eklipsis en lia menso: «Stultaĵo! |
| Не может быть он в Ялте!» | Li ne povas esti en Jalto!» |
| Римский же тем временем сделал следующее: | Dume Rimskij jen kion faris: |
| аккуратно сложил все полученные телеграммы и копию со своей в пачку, пачку вложил в конверт, заклеил его, надписал на нем несколько слов и вручил его Варенухе, говоря. | li zorge kolektis en unu stakon ĉiujn ricevitajn telegramojn kaj la kopion de la sia, ŝovis la stakon en koverton, ĝin glufermis, surskribis kelkajn vortojn kaj enmanigis la koverton al Varenuĥa, dirante: |
| — Сейчас же, Иван Савельевич, лично отвези. | — Tuj, Ivano Saveljiĉ, mem portu tion. |
| Пусть там разбирают. | Malimpliki tion estas ilia afero. |
| «А вот это действительно умно!» — Подумал Варенуха и спрятал конверт в свой портфель. | «Jen kio estas vere sprita!» pensis Varenuĥa kaj metis la koverton en sian tekon. |
| Затем он еще раз на всякий случай навертел на телефоне номер степиной квартиры, прислушался и радостно и таинственно замигал и загримасничал. | Poste li lastaŝance diskis la telefonnumeron de Steĉjo kaj iom aŭskultinte li ĝoje kaj signifoplene ekgrimacis kaj ekpalpebmmadis. |
| Римский вытянул шею. | Rimskij etendis la kolon. |
| — Артиста Воланда можно попросить? | — Ĉu mi povas paroli al artisto Voland? |
| — Сладко спросил Варенуха. | — miele demandis Varenuĥa. |
| — Они заняты, — ответила трубка дребезжащим голосом, — а кто спрашивает? | — La sinjoro estas okupita, — kapravoĉe respondis la aŭdilo, — sed kiu parolas? |
| — Администратор Варьете Варенуха. | — La administristo de Varieteo, Varenulia. |
| — Иван васильевич? | — Ĉu Ivano Saveljiĉ? |
| — Радостно вскричала трубка, — страшно рад слышать ваш голос! | — ekjubilis la aŭdilo, — terure mi ĝojas aŭdi vian voĉon! |
| Как ваше здоровье? | Kiel vi fartas? |
| — Мерси, — изумленно ответил Варенуха, — а с кем я говорю? | — Merci, — tre surprizite respondis Varenuĥa, — kiu estas ĉe la aparato? |
| — Помощник, помощник его и переводчик Коровьев, — трещала трубка, — весь к вашим услугам, милейший Иван Савельевич! | — Lia helpanto, lia helpanto kaj interpretisto Kerubjev, — ĉirpis la aŭdilo, — tute preta vin servi, karega Ivano Saveljiĉ! |
| Распоряжайтесь мной как вам будет угодно. | Disponu pri mi laŭ via bontrovo. |
| Итак? — Простите, что, Степана Богдановича Лиходеева сейчас нету дома? | Do? — Pardonu, ĉu Stefano Bogdanoviĉ nun ne estas hejme? |
| — Увы, нету! Нету! | — Ho ve, for! For! |
| — Кричала трубка, — уехал. | — kriis la aŭdilo. — Li forveturis. |
| — А куда? | — Kaj kien? |
| — За город кататься на машине. | — Ekster la urbon, promenveturi en aŭtomobilo. |
| — К... Как? Ка... Кататься? | — K.. .kiel? Pro.. .promenveturi? |
| А когда же он вернется? | Kaj kiam li revenos? |
| — А сказал, подышу свежим воздухом и вернусь! | — Nu, «Mi iom spiru», li diris, «freŝan aeron kaj poste mi revenos!» |
| — Так... | — Bone ... |
| — Растерянно сказал Варенуха, — мерси. | — konsternite diris Varenuha, — merci. |
| Будьте добры передать месье Воланду, что выступление его сегодня в третьем отделении. | Bonvolu diri al monsieŭr Voland, ke lia elpaŝo estos hodiaŭ en la tria parto. |
| — Слушаю. Как же. Непременно. Срочно. Всеобязательно. | — Certe. Nepre. Sendube. Urĝe. Ĉiel. |
| Передам, — отрывисто стукала трубка. | Promesite, — tiktakis la aŭdilo. |
| — Всего доброго, — удивляясь, сказал Варенуха. | — Ĉion bonan, — diris Varenulia mirante. |
| — Прошу принять, — говорила трубка, | — Bonvole akceptu, — plu parolis la aparato, |
| — мои наилучшие, наигорячейшие приветы и пожелания! Успехов! Удач! Полного счастья. Всего! | — miajn plej korajn, plej varmajn salutojn kaj bondezirojn! Sukcesojn! Bonŝancon. Plenan feliĉon. Ĉion! |
| — Ну, конечно! Я же говорил! | — Nu certe! Ĝuste kiel mi diris! |
| — Возбужденно кричал администратор, | — ekscitite ekkriis la administristo. |
| — никакая не Ялта, а он уехал за город! | — Temas pri nenia Jalto, li simple promenveturas ekster la urbo! |
| — Ну, если это так, — бледнея от злобы, заговорил финдиректор, | — Se estas tiel, — paliĝante pro kolero diris la financa direktoro, |
| — то уж это действительно свинство, которому нет названия! | — tiam vere temas pri senprecedenca porkaĵo! |
| Тут администратор подпрыгнул и закричал так, что Римский вздрогнул: — Вспомнил! | Je tiu momento la administristo saltetis kaj kriis tiel, ke Rimskij ekskuiĝis: — Mi scias! |
| Вспомнил! | Mi rememoris! |
| В Пушкино открылась чебуречная «Ялта»! | En Puŝkino oni aranĝis tataran restoracion «Jalto»! |
| Все понятно! | Ĉio klaras! |
| Поехал туда, напился и теперь оттуда телеграфирует! | Li tien veturis, drinkis, kaj nun de tie telegrafas! |
| — Ну, уж это чересчур, — дергаясь щекой, ответил Римский, | — Nu, tio estas troaĵo, — respondis Rimskij. |
| и в глазах его горела настоящая тяжелая злоба, | Lia vango tikis, en liaj okuloj brulis vera, peza malicego. |
| — ну что ж, дорого ему эта прогулка обойдется, — тут он вдруг споткнулся и нерешительно добавил: — но как же, ведь угрозыск... | — Kare kostos al li tiu promenveturo, — ĉi tiam li stumble haltis kaj hezite aldonis: — Tamen ... la milicio — ? |
| — Это вздор! | — Mistifiko! |
| Его собственные шуточки, — перебил экспансивный администратор и спросил: | Liaj propraj blagoj, — interrompis la ekscitiĝema administristo, kaj demandis: |
| — а пакет-то везти? | — Do, ĉu mi portu la koverton? |
| — Обязательно, — ответил Римский. | — Nepre, — respondis Rimskij. |
| И опять открылась дверь, и вошла та самая... | Kaj ankoraŭfoje malfermiĝis la pordo: denove ŝi venis ... |
| «Она!» — Почему-то с тоской подумал Римский. | «Ŝi!» ial angore pensis Rimskij. |
| И оба встали навстречу почтальонше. | Kaj ambaŭ viroj ekstaris renkonte al la leterportistino. |
| На этот раз в телеграмме были слова: «Спасибо подтверждение срочно пятьсот угрозыск мне завтра вылетаю Москву Лиходеев». | Ĉi foje la telegramo tekstis: Dankas konfirmon Urĝe al mi miliciejen kvincent Morgaŭ flugos Moskven. Latronov. |
| — Он с ума сошел... | — Li freneziĝis ... |
| — Слабо сказал Варенуха. | — diris Varenuĥa per malforta voĉo. |
| Римский же позвенел ключом, вынул из ящика несгораемой кассы деньги, отсчитал пятьсот рублей, позвонил, вручил курьеру деньги и послал его на телеграф. | Rimskij tintis per la ŝlosilo, prenis monon el la kiraskesto, denombris kvincent rublojn, sonorigis, enmanigis la monon al la kuriero kaj sendis lin al la telegrafejo. |
| — Помилуй, Григорий Данилович, — не веря своим глазам, проговорил Варенуха, — по-моему, ты зря деньги посылаешь. | — Pardonu, Gregoro Daniloviĉ, — murmuris Varenuĥa ne kredante al siaj okuloj, — ŝajnas al mi, ke vane vi sendas la monon. |
| — Они придут обратно, — отозвался Римский тихо, | — Ĝi bon’orde revenos, — diris Rimskij mallaŭte, |
| — а вот он сильно ответит за этот пикничок, | — sed por li tiu pikniketo havos nebagatelajn sekvojn. |
| — и добавил, указывая на портфель Варенухи: — поезжай, Иван Савельевич, не медли. | — Almontrante la tekon de Varenuha, la financa direktoro aldonis: — Veturu, Ivano Saveljiĉ, ne pcrdu tempon. |
| И Варенуха с портфелем выбежал из кабинета. | Kaj Varenulia kun sia teko rapidis el la kabineto. |
| Он спустился в нижний этаж, увидел длиннейшую очередь возле кассы, | Li malsupriĝis al la ter’etaĝo, vidis la longegan atendovicon antaŭ la kaso, |
| узнал от кассирши, что та через час ждет аншлага, потому что публика прямо валом пошла, лишь только увидела дополнительную афишу, | ricevis de la kasistino la informon, ke probable dum unu horo ĉio disvendiĝos, ĉar de kiam aperis la kromafiŝo la publiko venas torente, |
| велел кассирше загнуть и не продавать тридцать лучших мест в ложах и партере, | ordonis al ŝi reteni tridek el la plej bonaj lokoj en loĝioj kaj en la partero, |
| выскочив из кассы, тут же на ходу отбился от назойливых контрамарочников и нырнул в свой кабинетик, чтобы захватить кепку. | pafiĝinte el la kasejo li sen halti malembarasis sin je la teduloj ĉasantaj senpagan enirbileton kaj glitis en sian ĉambreton por preni sian kaskedon. |
| В это время затрещал телефон. | Je tiu momento ektintis la tclefono. |
| — Да! | — Jes! |
| — Крикнул Варенуха. | — kriis Varenuha. |
| — Иван Савельевич? | — Ĉu Ivano Saveljiĉ? |
| — Осведомилась трубка препротивным гнусавым голосом. | — demandis la aŭdilo per abomena nazsona voĉo. |
| — Его нет в театре! | — Li ne estas en la teatro! |
| — Крикнул было Варенуха, но трубка сейчас же перебила: — Не валяйте дурака, Иван Савельевич, а слушайте. | — komencis la administristo, sed la aŭdilo tuj lin interrompis: — Ne stultumu, Ivano Saveljiĉ, kaj aŭskultu. |
| Телеграммы эти никуда не носите и никому не показывайте. | La telegramojn nenien portu kaj al neniu ilin montru. |
| — Кто это говорит? | — Kiu tie parolas? |
| — Взревел Варенуха, — прекратите, гражданин, эти штучки! | — blekegis Varenuĥa, — ĉesu, civitano, tiujn ŝercojn! |
| Вас сейчас же обнаружат! | Oni tuj vin malkaŝos! |
| Ваш номер? | Diru vian telefonnumeron! |
| — Варенуха, — отозвался все тот же гадкий голос, — ты русский язык понимаешь? | — Varenuha, — diris la abomena voĉo, — ĉu vi komprenas la rusan? |
| Не носи никуда телеграммы. | Nenien portu la telegramojn. |
| — А, так вы не унимаетесь? | — Do vi persistas! |
| — Закричал администратор в ярости, — ну смотрите же! | — furiozis la administristo, — nu, vin gardu! |
| Поплатитесь вы за это, — он еще прокричал какую-то угрозу, но замолчал, потому что почувствовал, что в трубке его никто уже не слушает. | Vi pagos pro tio, — li kriis ankoraŭ unu minacon kaj eksilentis, ĉar li sentis maleston de la aŭskultanto cn la aŭdilo. |
| Тут в кабинетике как-то быстро стало темнеть. | Ĉi tiam en la malvasta oficejo iel rapide krepuskiĝis. |
| Варенуха выбежал, захлопнув за собою дверь и через боковой ход устремился в летний сад. | Varenuha impetis eksteren, ĵetfermis la pordon kaj per la flanka elirejo rapidis en la somerĝardenon. |
| Администратор был возбужден и полон энергии. | La administristo estis ekscitita kaj plena je energio. |
| После наглого звонка он не сомневался в том, что хулиганская шайка проделывает скверные шуточки и что эти шуточки связаны с исчезновением Лиходеева. | Post la insolenta telefonaĵo li estis jam certa, ke huligana bando aranĝas fi-ŝercojn, kaj ke tiuj fi-ŝercoj senpere rilatas la malaperon de Latronov. |
| Желание изобличить злодеев душила администратора, и, как это ни странно, в нем зародилось предвкушение чего-то приятного. | La deziro senmaskigi la malbonfarulojn bolis en lia animo, kaj — stranga afero — en li naskiĝis la antaŭsento pri io agrabla. |
| Так бывает, когда человек стремится стать центром внимания, принести куда-нибудь сенсационное сообщение. | Tiel estas, kiam oni strebas iĝi la centro de la ĝenerala atento, kiam oni portas sensaciaĵon. |
| В саду ветер дунул в лицо администратору и засыпал ему глаза песком, как бы преграждая путь, как бы предостерегая. | En la ĝardeno la vento ekblovis al la administristo en la vizaĝon kaj verŝis sablon en liajn okulojn, kvazaŭ barante al li la vojon, kvazaŭ avertante. |
| Хлопнула во втором этаже рама так, что чуть не вылетели стекла, в вершинах кленов и лип тревожно прошумело, потемнело и посвежело. | En la supra etaĝo knalis fenestro kaj malmulte mankis, ke ĝiaj vitroj falu en rompopecoj, tra la pintoj de la aceroj kaj de la tilioj pasis alarma susuro. Malheliĝis kaj friskiĝis. |
| Администратор протер глаза и увидел, что над Москвой низко ползет желтобрюхая грозовая туча. | La administristo frotis la okulojn kaj vidis flavventran nubegon fulmotondran malalte rampi super Moskvo. |
| Вдали густо заворчало. | De fore aŭdiĝis densa grumblego. |
| Как ни торопился Варенуха, неодолимое желание потянуло его забежать на секунду в летнюю уборную, чтобы на ходу проверить, одел ли монтер в сетку лампу. | Malgraŭ la urĝo Varenulia ne povis rezisti la ideon forflankiĝi por unu sekundo al la somera necesejo por preterpase kontroli, ĉu la elektristo metis dratreton ĉirkaŭ la lampon. |
| Пробежав мимо тира, Варенуха попал в густую заросль сирени, в которой стояло голубоватое здание уборной. | Kurinte preter la pafejo Varenuha profundiĝis en la densan siringo-arbedaron meze de kiu staris la blueta neceseja konstruaĵo. |
| Монтер оказался аккуратным человеком, лампа под крышей в мужском отделении была уже обтянута металлической сеткой, но огорчило администратора то, что даже в предгрозовом потемнении можно было разобрать, что стены уже исписаны углем и карандашом. | La elektristo montris sin fidinda homo, la subtegmentan lampon en la vira parto jam protektis dratreto, tamen la administriston ĉagrenis tio, ke eĉ malgraŭ la krepusko de la venanta fulmotondro sur la muroj vidiĝis freŝaj skribaĵoj faritaj per karbo kaj krajono. |
| — Ну, что же это за!... | Kiel do nomi tiujn ..! |
| — Начал было администратор и вдруг услышал за собою голос, мурлыкнувший: — Это вы, Иван Савельевич? | — komencis la administristo, sed subite li aŭdis pepvoĉon malantaŭe miaŭi: — Ĉu Ivano Saveljiĉ? |
| Варенуха вздрогнул, обернулся и увидел за собою какого-то небольшого толстяка, как показалось, с кошачьей физиономией. | Varenuha ekskuiĝis, sin turnis malantaŭen kaj vidis nealtan dikulon kies fizionomio ŝajnis al li tute kata. |
| — Ну я, — неприязненно ответил Варенуха. | — Jes, estas mi, — li respondis glacie. |
| — Очень, очень приятно, — писклявым голосом отозвался котообразный толстяк и вдруг, развернувшись, ударил Варенуху по уху так, что кепка слетела с головы администратора и бесследно исчезла в отверстии сидения. | — Tre, treege agrable, — ronronis la katsimila dikulo, kaj subite li larĝasvinge frapis la administriston sur la orelon tiel, ke la kaskedo forflugis de ties kapo kaj senspure malaperis en la neceseja truo. |
| От удара толстяка вся уборная осветилась на мгновение трепетным светом, и в небе отозвался громовой удар. | Pro la frapo de la dikulo la tutan necesejon por unu momento inundis flagra lumo, kaj en la ĉielo ĝin ehis tondrobato. |
| Потом еще раз сверкнуло, и перед администратором возник второй — маленький, но с атлетическими плечами, рыжий, как огонь, один глаз с бельмом, рот с клыком. | Sekvis ankoraŭ unu ekbrilo, kaj antaŭ Varenulia aperis dua figuro — malalta sed atlete larĝaŝultra individuo, fajre rufa, kun albugo en unu okulo kaj ponarda kojnodento en la buŝo. |
| Этот второй, будучи, очевидно, левшой съездил администратору по другому уху. | Tiu dua, evidente maldekstrulo, batis la administriston sur la alian orelon. |
| В ответ опять-таки грохнуло в небе, и на деревянную крышу уборной обрушился ливень. | La ĉielo refoje eĥis per knalo kaj sur la lignan togmenton de la necesejo ektorentis pluvego. |
| — Что вы, товари... | — Kion vi, kama... |
| — Прошептал ополоумевший администратор, сообразил тут же, что слово «товарищи» никак не подходит к бандитам, напавшим на человека в общественной уборной, прохрипел: — гражда... | — konsternite balbutis la administristo, rimarkis, ke la vorto kamaradoj neniel konvenas al banditoj atakantaj homon en publika necesejo, stertoris: — civita... |
| — Смекнул, что и это название они не заслуживают, и получил третий страшный удар неизвестно от кого из двух, так что кровь из носу хлынула на толстовку. | — sentis, ke ankaŭ tiun titolon ili ne indas, kaj ricevis trian teruran baton, sen rimarki de kiu el la du, tian ke la sango ŝprucis el lia nazo sur la bluzon. |
| — Что у тебя в портфеле, паразит? | — Kion vi havas en la teko, vi, parazito? |
| — Пронзительно прокричал похожий на кота, — телеграммы? | — tranĉvoĉe kriis la katsimila, — la telegramojn, ĉu? |
| А тебя предупредили по телефону, чтобы ты их никуда не носил? | Ĉu oni avertis vin per telefono, ke vi nenien ilin portu? |
| Предупреждали, я тебя спрашиваю? | Ĉu oni vin avertis, mi vin demandas? |
| — Предупрежди... Дали... Дили... — Задыхаясь ответил администратор. | — ...ni ver... oni aver...tis, — sufokiĝante respondis la administristo. |
| — А ты все-таки побежал? | — Kaj tamen vi tien kuris! |
| Дай сюда портфель, гад! | Lasu la tekon, vipuro! |
| — Тем самым гнусавым голосом, что был слышен в телефоне, крикнул второй и выдрал портфель из трясущихся рук Варенухи. | — kriis la dua per tiu sama nazsona voĉo, kiu parolis en la telefono, kaj elŝiris la tekon el la tremantaj manoj de Varenuĥa. |
| И оба подхватили администратора под руки, выволокли его из сада и понеслись с ним по Садовой. | Ili kaptis la administriston je la ŝultroj, trenis lin el la ĝardeno kaj ekrapidis kun li laŭ la strato Sadovaja. |
| Гроза бушевала с полной силой, вода с грохотом и воем низвергалась в канализационные отверстия, всюду пузырилось, вздувались волны, с крыш хлестало мимо труб, из подворотен бежали пенные потоки. | La fulmotondro furiozis je sia plena forto, la akvo muĝis kaj frakasiĝis falante en la kloakajn aperturojn, ĉio bobelis, ĉie ŝvelis ondoj, de la tegmentoj la akvo superverŝiĝis preter la defluiloj, el sub la pordegoj ŝprucis ŝaŭmaj torentoj. |
| Все живое смылось с Садовой, и спасти Ивана Савельевича было некому. | Ĉio viva forlaviĝis de Sadovaja, kaj neniu povis savi Varenuhan. |
| Прыгая в мутных реках и освещаясь молниями, бандиты в одну секунду доволокли полуживого администратора до дома №302-бис, влетели с ним в подворотню, где к стенке жались две босоногие женщины, свои туфли и чулки держащие в руках. | Saltante en la malklaraj riveroj, prilumate de la fulmoj, la banditoj en unu sekundo trenis la duonvivan administriston ĝis la domo 302-bis kaj enflugis kun li sub ĝian arkon, kie rifuĝis du nudpiedaj virinoj, tenantaj en la manoj siajn ŝuojn kaj ŝtrumpojn. |
| Затем кинулись в шестой подъезд, и близкий к безумию Варенуха был вознесен на пятый этаж и брошен на пол в хорошо знакомой ему полутемной передней квартиры степы Лиходеева. | Poste la malbonfaruloj impetis en la sesan enirejon, kaj levinte la preskaŭ freneziĝintan administriston en la kvinan etaĝon ili lin ĵetis sur la plankon en la bone de li konata duonluma antaŭĉambro de la loĝejo de Steĉjo Latronov. |
| Тут оба разбойника сгинули, а вместо них появилась в передней совершенно нагая девица — рыжая, с горящими фосфорическими глазами. | Ĉi tiam ambaŭ banditoj malaperis anstataŭite de absolute nuda fraŭlino, rufa kaj kun fosforeske brilantaj okuloj. |
| Варенуха понял, что это-то и есть самое страшное из всего, что приключилось с ним, и, застонав, отпрянул к стене. | Varenuĥa komprenis, ke ĉi tio estas la plej terura en la tuta afero kaj ekĝeminte li gluiĝis al la muro, |
| А девица подошла вплотную к администратору и положила ладони рук ему на плечи. | La fraŭlino venis tute proksimen al la administristo kaj metis siajn manojn sur liajn ŝultrojn. |
| Волосы Варенухи поднялись дыбом, потому что даже сквозь холодную, пропитанную водой ткань толстовки он почувствовал, что ладони эти еще холоднее, что они холодны ледяным холодом. | La haroj stariĝis sur lia kapo, ĉar eĉ tra la malvarma, je akvo sorbigita bluzo li sentis, ke tiuj du manoj estas ankoraŭ pli malvarmaj, ke ili estas glacie malvarmaj. |
| — Дай-ка я тебя поцелую, — нежно сказала девица, и у самых его глаз оказались сияющие глаза. | — Lasu min doni al vi unu kison, — tenere diris la fraŭlino, kaj Varenuĥa vidis ŝiajn lumantajn okulojn tuj antaŭ la siaj. |
| Тогда Варенуха лишился чувств и поцелуя не ощутил. | Tiam li svenis kaj la kison ne perceptis. |
| Глава 11. | Ĉapitro 11 |
| Раздвоение Ивана | LA DISDUIĜO DE IVANO |
| Бор на противоположном берегу реки, еще час назад освещенный майским солнцем, помутнел, размазался и растворился. | La transrivera pin’arbaro, sur kiun antaŭ unu horo ankoraŭ lumis la maja suno, malklariĝis, disfluis, kaj perdiĝis. |
| Вода сплошной пеленой валила за окном. | La densa akvovualo torentis malsupren. |
| В небе то и дело вспыхивали нити, небо лопалось, комнату больного заливало трепетным пугающим светом. | En la ĉielo fojon post fojo flamiĝis fajrofadenoj, la ĉielo krevadis, la ĉambron de la malsanulo inundadis timiga trembrila lumo. |
| Иван тихо плакал, сидя на кровати и глядя на мутную, кипящую в пузырях реку. | Ivano mallaŭte ploris sidante sur la lito kaj rigardante la malklaran riveron ŝaŭme boli. |
| При каждом ударе грома он жалобно вскрикивал и закрывал лицо руками. | Ĉe ĉiu tondrobato li ĝemetis kaj kaŝis la vizaĝon en la manoj. |
| Исписанные Иваном листки валялись на полу; их сдуло ветром, влетевшим в комнату перед началом грозы. | Paperfolioj kovritaj per liaj skribaĵoj dise kuŝis sur la planko; ilin forblovis de la tableto ventopuŝo penetrinta en la ĉambron ĵus antaŭ la fulmotondro. |
| Попытки поэта сочинить заявление насчет страшного консультанта не привели ни к чему. | La provoj de la poeto verki deklaron pri la danĝera konsilisto rezultigis nenion. |
| Лишь только он получил от толстой фельдшерицы, которую звали Прасковьей Федоровной, огрызок карандаша и бумагу, он деловито потер руки и торопливо пристроился к столику. | Ricevinte de la dika vickuracistino, kies nomo estis Praskovja Fjodorovna, paperon kaj krajonstumpon, li, antaŭĝuante laboron, frotis siajn manojn kaj haste sin instalis ĉe la tableto. |
| Начало он вывел довольно бойко: «В милицию. | La unuaj linioj prosperis al li sufiĉe facile: «Al la milicio. |
| Члена Массолита Ивана Николаевича Бездомного. Заявление. | De la membro de MASSOLIT I.N.Senhejmulo. Deklaro. |
| Вчера вечером я пришел с покойным М. А. Берлиозом на Патриаршие пруды...» | Hieraŭ vespere mi kun la forpasinto M.A.Berlioz venis al la Patriarĥa lageto ...» |
| И сразу поэт запутался, главным образом из-за слова «покойным». | Kaj ĉi tie la poeto haltis, precipe embarasite de la vorto forpasinto. |
| С места выходила какая-то безлепица: как это так — пришел с покойным? | Jam la komenco prezentis absurdaĵon: kiel do — «venis kun la forpasinto»? |
| Не ходят покойники! | La forpasintoj ja ne promenas! |
| Действительно, чего доброго, за сумасшедшего примут! | Certe, tiel li riskas ŝajni frenezulo! |
| Подумав так, Иван Николаевич начал исправлять написанное. | Tion pensinte Ivano ŝanĝis la skribitan. |
| Вышло следующее: «...С М. А. Берлиозом, впоследствии покойным...». | Rezultis jeno: ... kun M.A.Berlioz, poste forpasinta ... |
| И это не удовлетворило автора. | Ankaŭ ĉi tio ne kontentigis la aŭtoron. |
| Пришлось применить третью редакцию, а та оказалась еще хуже первых двух: «...Берлиозом, который попал под трамвай...» | Li provis trian redakcion, kiu tamen rezultis eĉ pli malbona ol la du unuaj: Berlioz, surveturota de tramo ... |
| — А здесь еще прицепился этот никому не известный композитор-однофамилец, и пришлось вписать: «...Не композитором...» | — tiom pli, ke en la aferon implikiĝis la de neniu konata samnoma komponisto, kaj li devis precizigi: «kaj ne la komponisto». |
| Намучавшись с этими двумя Берлиозами, Иван все зачеркнул и решил начать сразу с чего-то очень сильного, чтобы немедленно привлечь внимание читающего, | Tiuj du Berliozoj elĉerpis lian paciencon, li ĉion forstrekis kaj decidis komenci rekte per io tre efekta, por tuj kapti la atenton de la leganto: |
| и написал, что кот садился в трамвай, а потом вернулся к эпизоду с отрезанной головой. | li skribis, ke la kato provis envagoniĝi en la tramon, poste li revenis al la epizodo pri la fortranĉita kapo. |
| Голова и предсказание консультанта привели его к мысли о Понтии Пилате, и для вящей убедительности Иван решил весь рассказ о прокураторе изложить полностью с того самого момента, как тот в белом плаще с кровавым подбоем вышел в колоннаду иродова дворца. | La kapo kaj la antaŭdiro de la konsilisto pensigis lin pri Poncio Pilato, kaj por plia konvinkivo Ivano decidis prezenti la rakonton pri la prokuratoro ekde la momento, kiam tiu en blanka mantelo kun sangruĝa subŝtofo eliris en la portikon de la Heroda palaco. |
| Иван работал усердно и перечеркивал написанное, и вставлял новые слова, и даже попытался нарисовать Понтия Пилата, а затем кота на задних лапах. | Ivano fervore laboris, ion elstrekadis, superskribadis novajn vortojn kaj eĉ provis desegni Poncion Pilaton kaj la katon sur la malantaŭaj piedoj. |
| Но и рисунки не помогли, и чем дальше — тем путанее и непонятнее становилось заявление поэта. | Tamen la desegnaĵoj malmulte helpis, kaj ju pli li avancis, des pli konfuza kaj nekomprenebla iĝis la deklaro de la poeto. |
| К тому времени, как появилась издалека пугающая туча с дымящимися краями и накрыла бор и дунул ветер, Иван почувствовал, что обессилел, что с заявлением ему не совладать, не стал поднимать разлетевшихся листков и тихо и горько заплакал. | Proksimume en la tempo kiam, sterniĝinte el la malproksimo, la timiga nubego kun sia fumanta rando kovris la pin’arbaron kaj ekblovis la vento, Ivano konsciis, ke li senfortiĝis, ke la deklaron li ne sukcesos ordigi; sen zorgi pri la disflugintaj folioj li amare kaj mallaŭte ekploris. |
| Добродушная фельдшерица Прасковья Федоровна навестила поэта во время грозы, встревожилась, видя, что он плачет, закрыла штору, чтобы молнии не пугали больного, листки подняла с полу и с ними побежала за врачом. | La bonkora vickuracistino Praskovja Fjodorovna vizitis la poeton dum la fulmotondro, maltrankviliĝis vidante lin plori, kuntiris la kurtenojn por ke la fulmoj ne timigu la malsanulon, kolektis la foliojn de sur la planko kaj tenante ilin en la mano kuris por venigi la kuraciston. |
| Тот явился, сделал укол в руку Ивана и уверил его, что он больше плакать не будет, что теперь все пройдет, все изменится и все забудется. | Tiu venis, faris al Ivano injekton en la brakon kaj asertis al li, ke li ne plu ploros, ke ĉio ĉi pasos, ĉio ŝanĝiĝos kaj ĉio forgesiĝos. |
| Врач оказался прав. | La kuracisto diris veron. |
| Вскоре заречный бор стал прежним. | Baldaŭ la transrivera pin’arbaro reprenis sian antaŭan aspekton. |
| Он вырисовался до последнего дерева под небом, рассчистившимся до прежней полной голубизны, а река успокоилась. | Ĉiu ĝia pino klare desegniĝis sub la ĉielo, lavita ĝis la antaŭa pura lazuro; ankaŭ la rivero kvietiĝis. |
| Тоска начала покидать Ивана тотчас после укола, и теперь поэт лежал спокойно и глядел на радугу, раскинувшуюся по небу. | Tuj post la injekto la angoro de Ivano komencis estingiĝi, tiel ke nun la poeto trankvile kuŝis sur sia lito kaj rigardis la ĉiel’arkon etenditan sur la firmamento. |
| Так продолжалось до вечера, и он даже не заметил, как радуга растаяла и как загрустило и полиняло небо, как почернел бор. | Tiel daŭris ĝis la vespero, kaj li eĉ ne rimarkis la ĉielarkon disflui, nek la ĉielon iĝi malgaja kaj pala, nek la pinarbaron nigriĝi. |
| Напившись горячего молока, Иван опять прилег и сам подивился тому, как изменились его мысли. | Trinkinte varmegan lakton, Ivano sin rekuŝigis kaj mem miris pri tio, kiel ŝanĝiĝis liaj pensoj. |
| Как-то смягчился в памяти проклятый бесовский кот, не пугала более отрезанная голова, и, покинув мысль о ней, стал размышлять иван о том, что, по сути дела, в клинике очень неплохо, что Стравинский умница и знаменитость и что иметь с ним дело чрезвычайно приятно. | Iel mildiĝis la rememoro pri la malbeninda demonkato, ne plu horora estis la fortranĉita kapo, kaj forlasinte tiujn ideojn Ivano konstatis, ke finfine, en la kliniko estas tute nemalbone, ke Stravinskij estas klara kapo kaj famulo, ke havi kun li aferon estas tre agrabla. |
| Вечерний воздух к тому же и сладостен и свеж после грозы. | Krome, la vespera aero estas aroma kaj freŝa post la fulmotondro. |
| Дом скорби засыпал. | La domo de malĝojo estis endormiĝanta. |
| В тихих коридорах потухли матовые белые лампы, и вместо них согласно распорядку зажглись слабые голубые ночники, | En la kvietaj koridoroj estingiĝis la diafanaj blankaj ampoloj kaj anstataŭ ili konforme al la regularo heliĝis malfortaj bluaj noktolampetoj, |
| и все реже за дверями слышались осторожные шажки фельдшериц на резиновых половиках коридора. | ĉiam pli malofte tra la pordo aŭdiĝis delikata paŝetado de la vickuracistinoj sur la gumaj matoj de la koridoro. |
| Теперь Иван лежал в сладкой истоме и поглядывал то на лампочку под абажуром, льющую с потолка смягченный свет, то на луну, выходящую из-за черного бора, и беседовал сам с собою. | Nun Ivano kuŝis en dolĉa langvoro, rigardis jen la lampoŝirmilon, kiu de la plafono verŝis mildigitan lumon, jen la lunon, leviĝantan de malantaŭ la nigra arbaro, kaj interparolis kun si mem. |
| — Почему, собственно, я так взволновался из-за того, что Берлиоз попал под трамвай? | — Kial do mi tiel ekscitiĝis pri tio, ke Berlioz trafis sub la tramon? |
| — Рассуждал поэт. | — rezonis la poeto. |
| — В конечном счете, ну его в болото! | — Finfine, lasu mi lin al lia sortaĉo! |
| Кто я, в самом деле, кум ему или сват? | Ja nek per Eva nek per Adamo mi estas lia parenco. |
| Если как следует провентилировать этот вопрос, выходит, что я, в сущности, даже и не знал как следует покойника. | Se ekzameni la aferon tute objektive, endos agnoski, ke mi, fakte, nur tre supraĵe konis la forpasinton. |
| В самом деле, что мне о нем было известно? | Ja kion mi pri li sciis? |
| Да ничего, кроме того, что он был лыс и красноречив до ужаса. | Absolute nenion, krom ke li estis kalva kaj terure elokventa. |
| И далее, граждане, — продолжал свою речь Иван, обращаясь к кому-то, — разберемся вот в чем: | Kaj plu, civitanoj, — daŭrigis Ivano iun alparolante, — ni esploru jenon: |
| чего это я, объясните, взбесился на этого загадочного консультанта, мага и профессора с пустым и черным глазом? | Kial do mi, bonvolu tion al mi malkonfuzi, ekfuriozis kontraŭ tiu mistera konsilisto, profesoro kaj magiisto kun lia malplena kaj nigra okulo? |
| К чему вся нелепая погоня за ним в подштанниках и со свечкой в руках, а затем и дикая Петрушка в ресторане? | Pro kio estis la tuta absurda postkuro, en kalsono kaj kun kandeleto en la mano, kion celis la hida pelmelo en la restoracio? |
| — Но-но-но, — вдруг сурово сказал где-то, не то внутри, не то над ухом, прежний Иван Ивану новому, — про то, что голову Берлиозу-то отрежет, ведь он все-таки знал заранее? | — Tamen, tamen! — subite per severa voĉo obĵetis de ie, ĉu de interne, ĉu de super la orelo, la antaŭa Ivano al la Ivano nova, — pri tio, ke la kapo de Berlioz iĝos fortranĉita ja li antaŭsciis, ĉu? |
| Как же не взволноваться? | Kiel oni ne ekscitiĝu? |
| — О чем, товарищи, разговор! | — Nu, kamaradoj, kiu tion kontraŭdiras! |
| — Возражал новый Иван ветхому, прежнему Ивану, | — respondis la nova Ivano al la arkaika, antaŭa Ivano. |
| — что здесь дело нечисто, это понятно даже ребенку. | — Ke la afero estas suspektinda, tio klaras eĉ al infano. |
| Он личность незаурядная и таинственная на все сто. | Li estas persono neordinara kaj centprocente mistera. |
| Но ведь в этом-то самое интересное и есть! | Sed ĝuste tio ja estas la plej interesa! |
| Человек лично был знаком с Понтием Пилатом, чего же вам еще интереснее надобно? | Homo, kiu persone konis Poncion Pilaton, kion pli interesan oni povas deziri? |
| И вместо того, чтобы поднимать глупейшую бузу на Патриарших, не умнее ли было бы вежливо расспросить о том, что было далее с Пилатом и этим арестованным Га-Ноцри? | Kaj anstataŭ fari tiun stultan kverelaĉon ĉe la Patriarĥa, oni povis ja ĝentile lin demandi, kio poste okazis pri Pilato kaj Ha-Nocri. |
| А я черт знает чем занялся! | Male, mi okupiĝis pri iaj sensencaĵoj! |
| Важное, в самом деле, происшествие — редактора журнала задавило! | Vidu, kia grava evento: ĉefredaktoro de beletra revuo surveturita de tramo! |
| Да что от этого, журнал, что ли, закроется? | Do kio, ĉu la revuo ĉesos aperadi? |
| Ну, что ж поделаешь: человек смертен и, как справедливо сказано было, внезапно смертен. | Finfine, la homo ja estas mortema, eĉ, kiel oni tre ĝuste rimarkigis, subitmortema. |
| Ну, царство небесное ему! | Nu, estu paco al lia cindro! |
| Ну, будет другой редактор и даже, может быть, еще красноречивее прежнего. | Estos alia ĉefredaktoro, eble eĉ pli elokventa ol la ĵusa. |
| Подремав немного, Иван новый ехидно спросил у старого ивана: — Так кто же я такой выхожу в этом случае? | Post nelonga duondormo la nova Ivano malicete demandis la antaŭan Ivanon: — Resume, kio mi estas laŭ tiu afero? |
| — Дурак! | — Kreteno! |
| — Отчетливо сказал где-то бас, не принадлежащий ни одному из Иванов и чрезвычайно пожожий на бас консультанта. | — klare respondis de ie baso, apartenanta al neniu el la du Ivanoj kaj ege simila al la baso de la konsilisto. |
| Иван, почему-то не обидевшись на слово «дурак», но даже приятно изумившись ему, усмехнулся и в полусне затих. | Ial neniom ofendite per la vorto kreteno, kaj eĉ agrable surprizite, Ivano ridetis kaj resinkis en la duondormon. |
| Сон крался к Ивану, и уж померещилась ему и пальма на слоновой ноге, и кот прошел мимо | Silentpaŝe estis venanta sonĝo, jam ekaperis la elefantokrura palmo, kaj la kato preterpasis |
| — не страшный, а веселый, и, словом, вот-вот накроет сон Ивана, как вдруг решетка беззвучно поехала в сторону, и на балконе возникла таинственная фигура, прячущаяся от лунного света, и погрозила Ивану пальцем. | — neniel timiga, eĉ amuza; do, Ivano estis plene endormiĝonta, kiam subite la krado senbrue forglitis flanken kaj sur la balkono vidiĝis mistera silueto evitanta la lunlumon kaj minacanta Ivanon per la fingro. |
| Иван без всякого испуга приподнялся на кровати и увидел, что на балконе находится мужчина. | Sen malpleja ektimo Ivano sin levetis sur la lito kaj vidis viron stari sur la balkono. |
| И этот мужчина, прижимая палец к губам, прошептал: — Тссс! | Tiu viro metis la fingron sur siajn lipojn kaj flustris: — Ŝŝ! |
| Глава 12. | Ĉapitro 12 |
| Черная магия и ее разоблачение | LA NIGRA MAGIO KAJ ĜIA SENMASKIGO |
| Маленький человек в дырявом желтом котелке и с грушевидным малиновым носом, в клетчатых брюках и лакированных ботинках выехал на сцену Варьете на обыкновенном двухколесном велосипеде. | Malgranda vireto kun trua flava bulĉapelo kaj piroforma frambokolora nazo, en kvadratita pantalono kaj lakledaj ŝuoj elvenis sur la scenejon de Varieteo rajdante ordinaran biciklon. |
| Под звуки фокстрота он сделал круг, а затем испустил победный вопль, от чего велосипед поднялся на дыбы. | Ĉe la sonoj de fokstroto li faris rondon, poste eligis venkokrion, tiel ke la biciklo baŭmis. |
| Проехавшись на одном заднем колесе, человек перевернулся вверх ногами, ухитрился на ходу отвинтить переднее колесо и пустить его за кулисы, а затем продолжал путь на одном колесе, вертя педали руками. | Plu ruliĝante sur la postrado, li ekstaris sur la manoj, iel sukcesis malfiksi la antaŭan radon, sendis ĝin en la kulison kaj daŭrigis la veturadon pedalante per la manoj. |
| На высокой металлической мачте с седлом наверху и с одним колесом выехала полная блондинка в трико и юбочке, усеянной серебряными звездами, и стала ездить по кругу. | Surseligite sur metalan maston, ĉe kies malsupra ekstremo estis muntita velocipeda rado, diketa blondulino en trikotaĵo kaj jupeto prisemita je arĝentaj steloj elveturis sur la scenejon kaj ankaŭe faris rondojn. |
| Встречаясь с ней, человек издавал приветственные крики и ногой снимал с головы котелок. | Renkontpasante preter ŝi la vireto eligadis salutkriojn kaj per la piedo levetis la bulĉapelon de sur sia kapo. |
| Наконец, прикатил малютка лет восьми со старческим лицом и зашнырял между взрослыми на крошечной двухколеске, к которой был приделан громадный автомобильный гудок. | Laste venis maljunulvizaĝa okjarulo kaj ekslalomis inter la du adoltoj sur sia liliputa bicikleto kun kolosa aŭtomobila hupo. |
| Сделав несколько петель, вся компания под тревожную дробь барабана из оркестра подкатилась к самому краю сцены, | Farinte kelkajn okojn, la tuta kompanio impetis, ĉe minaca tamburado de la orkestro, al la scenejrando, |
| и зрители первых рядов ахнули и откинулись, потому что публике показалось, что вся тройка со своими машинами грохнется в оркестр. | kaj la spektantoj de la unuaj vicoj sufokkrietis kaj retroĵetiĝis, ĉar al la publiko ŝajnis, ke la tuta triopo kun siaj maŝinoj tuj pumos en la orkestrejon. |
| Но велосипеды остановились как раз в тот момент, когда передние колеса уже грозили соскользнуть в бездну на головы музыкантам. | Sed la velocipedoj haltis ĝuste je la momento, kiam la antaŭaj radoj jam estis ruliĝontaj en la abismon sur la kapojn de la muzikistoj. |
| Велосипедисты с громким криком «Ап!» Соскочили с машин и раскланялись, причем блондинка посылала публике воздушные поцелуи, а малютка протрубил смешной сигнал на своем гудке. | Kun laŭta ekkrio «Hop!» la rajdantoj salte surpiediĝis, sin klinis, kaj ĉe tio la blondulino transĵetis kisojn al la publiko kaj la bubo trumpetis groteskan signalon per sia hupo. |
| Рукоплескания потрясли здание, голубой занавес пошел с двух сторон и закрыл велосипедистов, зеленые огни с надписью «выход» у дверей погасли, и в паутине трапеций под куполом, как солнце, зажглись белые шары. | Aplaŭdo skuis la teatron, la blua kurteno kuntiriĝis kaj ŝirmis la velocipedistojn, la verdaj lumoj kun la skribaĵo Elirejo estingiĝis kaj en la araneaĵo de la subkupolaj trapezoj sune heliĝis blankaj globoj. |
| Наступил антракт перед последним отделением. | Komenciĝis la interakto antaŭ la lasta parto. |
| Единственным человеком, которого ни в коей мере не интересовали чудеса велосипедной техники семьи джулли, был | Nur unu homon neniel interesis la mirakloj de la velocipeda arto de la familio Giulli: |
| Григорий Данилович Римский. В полном одиночестве он сидел в своем кабинете, кусал тонкие губы, и по лицу его то и дело проходила судорога. | Gregoro Daniloviĉ Rimskij tutsole sidis en sia kabineto, mordetis siajn maldikajn lipojn, kaj fojon post fojo spasmo pasis sur lia vizaĝo. |
| К необыкновенному исчезновению Лиходеева присоединилось совершенно непредвиденное исчезновение администратора Варенухи. | La eksterordinaran malaperon de Latronov sekvis tute neantaŭvidita malapero de la administristo Varenuĥa. |
| Римскому было известно, куда он ушел, но он ушел и... | Rimskij sciis, kien tiu iris, sed Varenuĥa foriris kaj ... |
| Не пришел обратно! | ne revenis! |
| Римский пожимал плечами и шептал сам себе: — Но за что?! | De tempo al tempo Rimskij levetis la ŝultrojn kaj flustris al si mem: — Tamen pro kio? |
| И, странное дело: такому деловому человеку, как финдиректор, проще всего, конечно, было позвонить туда, куда отправился Варенуха, и узнать, что с тем стряслось, | Mirinda afero: por homo praktika, kia estis la financa direktoro, la plej facila solvo estus telefoni tien, kien li sendis Varenuĥan, por ekscii, kio al li okazis; |
| а между тем он до десяти часов вечера не мог принудить себя сделать это. | kaj tamen ĝis la deka horo vespere li ne povis sin decidigi. |
| В десять же, совершив над собою форменное насилие, Римский снял трубку с аппарата и тут убедился в том, что телефон его мертв. | Nu, je la deka, farante al si veran perforton, Rimskij deprenis la aŭdilon de la aparato kaj tiam evidentiĝis, ke lia telefono estas senviva. |
| Курьер доложил, что и остальные аппараты в здании испортились. | La kuriero raportis, ke ne funkcias ankaŭ la ceteraj telefon’aparatoj en la teatro. |
| Это, конечно, неприятное, но не сверхъестественное событие почему-то окончательно потрясло финдиректора, но в то же время и обрадовало: отвалилась необходимость звонить. | Tiu kvankam malagrabla, tamen neniom supernatura fenomeno ial finofare konsternis la financan direktoron, kaj samtempe ĝi lin ĝojigis, ĉar ĝi malembarasis lin je la telefonado. |
| В то время, как над головой финдиректора вспыхнула и замигала красная лампочка, возвещая начало антракта, вошел курьер и сообщил, что приехал иностранный артист. | Je la momento, kiam super la kapo de Rimskij ekhelis la ruĝa lampeto per intermita lumo signalanta interakton, enpaŝis la kuriero kaj anoncis, ke la alilanda artisto estas veninta. |
| Финдиректора почему-то передернуло, и, став уж совсем мрачнее тучи, он отправился за кулисы, чтобы принимать гастролера, так как более принимать было некому. | La financa direktoro ial tikis kaj, mienante pli malserena ol ŝtormnubo, li iris en la kulison por akcepti la gastludanton, ĉar en la teatro restis neniu pli taŭga por fari tion. |
| В большую уборную из коридора, где уже трещали сигнальные звонки, под разными предлогами заглядывали любопытные. | El la koridoro, kie jam trilis la signalsonoriloj, scivoluloj je diversaj pretekstoj eniradis la grandan tualetejon. |
| Тут были фокусники в ярких халатах и в чалмах, конькобежец в белой вязаной куртке, бледный от пудры рассказчик и гример. | Tie jam estis iluziistoj en bunta orienta robo kaj turbano, rulsketisto en blanka svetro, palege pudrita rakontisto kaj ŝminkisto. |
| Прибывшая знаменитость поразила всех своим невиданным по длине фраком дивного покроя и тем, что явилась в черной полумаске. | La ĵusveninta famulo sensaciis per mirinda fasono de sia eksterordinare longa frako kaj per la nigra duonmasko, kiun li havis sur la vizaĝo. |
| Но удивительнее всего были двое спутников черного мага: | Sed la plej surprizaj estis la du akompanantoj de la nigra magiisto: |
| длинный клетчатый в треснувшем пенсне и черный жирный кот, который, войдя в уборную на задних лапах, | kvadratita longulo kun fendita nazumo, kaj grasdika nigra virkato kiu, paŝinte en la tualetejon sur la malantaŭaj piedoj, |
| совершенно непринужденно сел на диван, щурясь на оголенные гримировальные лампионы. | senzorge sidiĝis sur sofon kaj kuntiris la palpebrojn rigardante la lumon de la nudaj ŝminklampetoj. |
| Римский постарался изобразить на лице улыбку, от чего оно сделалось кислым и злым, и раскланялся с безмолвным магом, сидящим рядом с котом на диване. | Rimskij provis aranĝi rideton, pro kio lia vizaĝo ŝajnis acida kaj malica, kaj interŝanĝis salutan kapoklinon kun la silenta magiisto, sidanta sur la sofo apud la kato. |
| Рукопожатия не было. | Manpremo ne estis. |
| Зато развязный клетчатый сам отрекомендовался финдиректору, назвав себя «ихний помощник». | Anstataŭe la kvadratita mem senceremonie sin prezentis al Rimskij kiel asistanto de la sinjoro. |
| Это обстоятельство удивило финдиректора, и опять-таки неприятно: в контракте решительно ничего не упоминалось ни о каком помощнике. | Tiu cirkonstanco surprizis la financan direktoron, kaj denove malagrable: nenia ajn asistanto estis menciita en la kontrakto. |
| Весьма принужденно и сухо Григорий Данилович осведомился у свалившегося ему на голову клетчатого о том, где аппаратура артиста. | Tre seke kaj malvolonte Rimskij demandis la kvadratitan, kie estas la aparataro de la artisto. |
| — Алмаз вы наш небесный, драгоценнейший господин директор, — дребезжащим голосом ответил помошник мага, — наша аппаратура всегда при нас. | — Ho vi, nia juvelo ĉiela, karega sinjoro direktoro, — respondis kapravoĉe la helpanto de la magiisto, — nian aparataron ni ĉiam havas kune, |
| Вот она! | jen ĝi estas! |
| Эйн, цвей, дрей! | Ein, zwei, drei! |
| — И, повертев перед глазами Римского узловатыми пальцами, внезапно вытащил из-за уха у кота собственные Римского золотые часы с цепочкой, | Li turnis siajn nodozajn fingrojn kaj subite eltiris de malantaŭ la orelo de la kato la oran posĥorloĝon de la financa direktoro, kun ĝia ĉeno. |
| которые до этого были у финдиректора в жилетном кармане под застегнутым пиджаком и с продетой в петлю цепочкой. | Tiun horloĝon Rimskij ĵus havis en sia veŝta poŝo sub la butonita jako, kaj la ĉeno estis tredita tra la poŝa butontruo. |
| Римский невольно ухватился за живот, присутствующие ахнули, а гример, заглядывающий в дверь, одобрительно крякнул. | Nevole Rimskij metis la manon sur sian ventron, la ĉeestantoj mir-kriis, kaj la ŝminkisto, staranta en la duone malfermita pordo, aprobe gruntis. |
| — Ваши часики? | — Ĉu via estas la horloĝeto? |
| Прошу получить, | Bonvolu repreni! |
| — развязно улыбаясь, сказал клетчатый и на грязной ладони подал растерянному Римскому его собственность. | — diris la kvadratita kun impertinenta rikano, kaj sur malpura manplato li prezentis al la konfuzita financa direktoro lian apartenaĵon. |
| — С таким в трамвай не садись, — тихо и весело шепнул рассказчик гримеру | — En tramo kun tiu oni prefere ne veturu, — mallaŭte kaj gaje flustris la rakontisto al la ŝminkisto. |
| но кот отмочил штуку почище номера с чужими часами. | Tamen la kato faris trukon, kiu eklipsis la prestidigitaĵon pri la horloĝo. |
| Неожиданно поднявшись с дивана, он на задних лапах подошел к подзеркальному столику, передней лапой вытащил пробку из графина, налил воды в стакан, выпил ее, водрузил пробку на место и гримировальной тряпкой вытер усы. | Subite ĝi levis sin de la sofo, sur la malantaŭaj piedoj iris al la subspegula tableto, per sia antaŭa piedo forprenis la ŝtopilon el la karafo, verŝis akvon en glason, reinstalis la ŝtopilon en ties lokon kaj viŝis la lipharojn per ŝminkĉifono. |
| Тут никто даже и не ахнул, только рты раскрыли, а гример восхищенно шепнул: — Ай, класс! | Ĉi foje neniu mirkriis, nur la buŝoj malfermiĝis, kaj la ŝminkisto ravite flustris: — Kia klaso! |
| Тут в третий раз тревожно загремели звонки, и все, возбужденные и предвкушающие интересный номер, повалили из уборной вон. | Sed je la tria fojo alarme eksonis la sonoriloj, kaj la tuta ekscitita svarmo, antaŭĝuante interesan programeron, moviĝis for de la tualetejo. |
| Через минуту в зрительном зале погасли шары, вспыхнула и дала красноватый отблеск на низ занавеса рампа, и в освещенной щели занавеса предстал перед публикой полный, веселый как дитя человек с бритым лицом, в помятом фраке и несвежем белье. | Minuton poste en la spektejo estingiĝis la globoj, la lumo ŝpruciĝinta de la scenejlamparo ruĝete rebriligis la malsupron de la kurteno, kaj en la prilumata kurtenfendo antaŭ la publiko aperis diketa viro, gaja kiel infano, kun razita vizaĝo, en ĉifita frako kaj malfreŝa ĉemizo. |
| Это был хорошо знакомый всей Москве конферансье Жорж Бенгальский. | Li estis Georges Bengalskij, anoncisto bone konata de la tuta Moskvo. |
| — Итак, граждане, — заговорил Бенгальский, улыбаясь младенческой улыбкой, — сейчас перед вами выступит... | — Do, civitanoj, — li diris radiante per beba rideto, — tuj vi ĉeestos ... |
| — Тут Бенгальский прервал сам себя и заговорил с другими интонациями: — я вижу, что количество публики к третьему отделению еще увеличилось. | — li mem sin interrompis kaj ekparolis en alia tono: — Mi vidas, ke la kvanto de la publiko por la tria parto ankoraŭ pligrandiĝis. |
| У нас сегодня половина города! | Hodiaŭ ni havas ĉi tie duonon de la urbo! |
| Как-то на днях встречаю я приятеля и говорю ему: «Отчего не заходишь к нам? | Antaŭ kelkaj tagoj mi renkontis amikon kaj diris al li: «Kial vi ne venas ĉe nin? |
| Вчера у нас была половина города». | Hieraŭ ĉe ni estis duono de la urbo». |
| А он мне отвечает: «А я живу в другой половине!» | Kaj li respondis: «Nu, mi loĝas en la alia duono». |
| — Бенгальский сделал паузу, ожидая, что произойдет взрыв смеха, но так как никто не засмеялся, то он продолжал: | — Bengalskij paŭzis por lasi eksplodi ĝeneralan ridon, tamen neniu ekridis kaj li daŭrigis: -... |
| — ...Итак, выступает знаменитый иностранный артист мосье Воланд с сеансом черной магии! | Do, tuj vi ĉeestos seancon de nigra magio, prezentotan de la fama alilanda artisto monsieŭr Voland! |
| Ну, мы-то с вами понимаем, — тут Бенгальский улыбнулся мудрой улыбкой, | Nu, ni ĉiuj bone komprenas, — sur la vizaĝo de Bengalskij aperis saĝula rideto, |
| — что ее вовсе не существует на свете и что она не что иное, как суеверие, | — ke en la mondo estas nenia magio, ke ĝi estas nenio alia ol superstiĉo, |
| а просто маэстро Воланд в высокой степени владеет техникой фокуса, | kaj tutsimple maestro Voland je plej alta grado posedas la iluziistan teknikon, |
| что и будет видно из самой интересной части, то есть разоблачения этой техники, | kion oni vidos el la plej interesa parto de lia prezentaĵo, tio estas, el la senmaskigo de tiu tekniko; |
| а так как мы все как один и за технику, и за ее разоблачение, то попросим господина Воланда! | do, ĉar ni ĉiuj unuanime subtenas kaj la teknikon, kaj ĝian senmaskigon, nun ni invitu sur la scenejon sinjoron Voland! |
| Произнеся всю эту ахинею, Бенгальский сцепил обе руки ладонь к ладони и приветственно замахал ими в прорез занавеса, от чего тот, тихо шумя, и разошелся в стороны. | Finbabilinte tiun galimation, Bengalskij kunigis la manojn kaj salute ilin svingetis inter la du partoj de la kurteno, pro kio ĉi lastaj zumante disiĝis. |
| Выход мага с его длинным помощником и котом, вступившим на сцену на задних лапах, очень понравился публике. | La elveno de la magiisto kun liaj senfina helpanto kaj kato paŝanta sur la malantaŭaj piedoj tre plaĉis al la publiko. |
| — Кресло мне, — негромко приказал Воланд, и в ту же секунду, неизвестно как и откуда, на сцене появилось кресло, в которое и сел маг, | — Seĝon, — nelaŭte ordonis Voland, kaj je tiu sama momento, nesciate de kie nek kiel, sur la scenejo aperis velkintkolora brakseĝo, en kiun la magiisto sidiĝis; |
| — скажи мне, любезный Фагот, — осведомился Воланд у клетчатого гаера, носившего, по-видимому, и другое наименование, кроме «Коровьев», — как по-твоему, ведь московское народонаселение значительно изменилось? | — diru al mi, kara Fagoto, — Voland demandis la kvadratitan burleskulon, kiu, evidente, havis ankoraŭ alian nomon krom «Kerubjev», — kiel vi opinias, la Moskva loĝantaro ja konsiderinde ŝanĝiĝis, ĉu? |
| Маг поглядел на затихшую, пораженную появлением кресла из воздуха публику. | La magiisto rigardis la silentiĝintan publikon, impresitan per la apero de la brakseĝo el nenio. |
| — Точно так, мессир, — негромко ответил Фагот-Коровьев. | — Jes, messire, — nelaŭte respondis Fagoto-Kerubjev. |
| — Ты прав. | — Vi pravas. |
| Горожане сильно изменились, внешне, я говорю, как и сам город, впрочем. | La urbanoj tre ŝanĝiĝis — mi diru, ekstere — kiel cetere ankaŭ la urbo mem. |
| О костюмах нечего уж и говорить, но появились эти... | Pri la kostumoj eĉ malnecesas paroli, sed aperis ja tiuj... |
| Как их... Трамваи, автомобили... | kiel do ... tramoj, aŭtomobiloj... |
| — Автобусы, — почтительно подсказал Фагот. | — Aŭtobusoj, — respekte sufloris Fagoto. |
| Публика внимательно слушала этот разговор, полагая, что он является прелюдией к магическим фокусам. | La publiko atente aŭskultis tiun interparolon, opiniante ĝin preludo al la magiaĵoj. |
| Кулисы были забиты артистами и рабочими сцены, и между их лицами виднелось напряженное, бледное лицо Римского. | La kulisoj estis plenŝtopitaj je artistoj kaj scenejlaboristoj, kaj inter iliaj vizaĝoj videblis la streĉita pala vizaĝo de la financa direktoro. |
| Физиономия Бенгальского, приютившегося сбоку сцены, начала выражать недоумение. | La fizionomio de Bengalskij, kiu lokis sin flanke de la scenejo, komencis esprimi kelkan surprizon. |
| Он чуть-чуть приподнял бровь и, воспользовавшись паузой, заговорил: | Li levetis siajn brovojn kaj, profitante paŭzon, ekparolis: |
| — Иностранный артист выражает свое восхищение Москвой, выросшей в техническом отношении, а также и москвичами, | — La alilanda artisto esprimas sian admiron pri Moskvo, kreskinta en la rilato teknika, kaj ankaŭ pri la moskvanoj, |
| — тут Бенгальский дважды улыбнулся, сперва партеру, а потом галерее. | — Bengalskij sendis du ridetojn, unue al la partero, poste al la galerioj. |
| Воланд, Фагот и кот повернули головы в сторону конферансье. | Voland, Fagoto kaj la kato turnis sian kapon al la anoncisto. |
| — Разве я выразил восхищение? | — Ĉu mi esprimis admiron? |
| — Спросил маг у Фагота. | — Voland demandis Fagoton. |
| — Никак нет, мессир, вы никакого восхищения не выражали, — ответил тот. | — Neniel, messire, vi esprimis nenian admiron, — tiu respondis. |
| — Так что же говорит этот человек? | — Kion do diras tiu homo? |
| — А он попросту соврал! | — Tutsimple mensogon! |
| — Звучно, на весь театр сообщил клетчатый помошник | — respondis la kvadratita helpanto per sonora voĉo aŭdebla en la tuta teatro. |
| и, обратясь к Бенгальскому, прибавил: — поздравляю вас, гражданин, соврамши! | Li turnis sin al Bengalskij kaj aldonis: — Gratulon, civitano, pro la sukcesa mensoguliĝo! |
| С галерки плеснуло смешком, а Бенгальский вздрогнул и выпучил глаза. | De la galerio plaŭdetis mallonga rido, Bengalskij ekskuiĝis kaj elorbitigis la okulojn. |
| — Но меня, конечно, не столько интересуют автобусы, телефоны и прочая... | — Tamen min interesas ne tiom la aŭtobusoj, telefonoj kaj la cetera ... |
| — Аппаратура! | — Aparataro! |
| — Подсказал клетчатый. | — sufloris la kvadratita. |
| — Совершенно верно, благодарю, — медленно говорил маг тяжелым басом, | — Tute ĝuste, dankon, — malrapide diris la magiisto per sia peza baso, |
| — сколько гораздо более важный вопрос: изменились ли эти горожане внутренне? | — kiom la multe pli grava demando: ĉu tiuj ĉi urbanoj ŝanĝiĝis interne? |
| — Да, это важнейший вопрос, сударь. | — Jes, tio estas plej grava demando, sinjoro. |
| В кулисах стали переглядываться и пожимать плечами, Бенгальский стоял красный, а Римский был бледен. | En la kulisoj oni komencis interrigardadi kaj leveti la ŝultrojn, Bengalskij staris ruĝa, Rimskij estis pala. |
| Но тут, как бы отгадав начавшуюся тревогу, маг сказал: | Sed ĉi tiam, kvazaŭ diveninte la naskiĝantan maltrankvilon, la magiisto diris: |
| — Однако мы заговорились, дорогой Фагот, а публика начинает скучать. | — Tamen ni parolas, kara Fagoto, ni konversacias, kaj la publiko enuas. |
| Покажи для начала что-нибудь простенькое. | Por komenci, montru do al ni ion simplan. |
| Зал облегченно шевельнулся. | Tra la spektejo pasis moveto de malstreĉiĝo. |
| Фагот и кот разошлись в разные стороны по рампе. | Fagoto kaj la kato disiris al la du flankoj de la proscenio. |
| Фагот щелкнул пальцами, залихватски крикнул: — Три, четыре! | Fagoto klakis per la fingroj, bataleme kriis: «Tri, kvar!», |
| — Поймал из воздуха колоду карт, стасовал ее и лентой пустил коту. | prenis el la aero kartaron, ĝin miksis kaj sendis al la kato en la formo de longa rubando. |
| Кот ленту перехватил и пустил ее обратно. | La kato kaptis la rubandon kaj sammaniere ĝin resendis. |
| Атласная змея фыркнула, Фагот раскрыл рот, как птенец, и всю ее, карту за картой, заглотал. | La satene brila serpento snufis, Fagoto, kvazaŭ birdido, malfermis la buŝon kaj forglutis ĝin tutan, karton post karto. |
| После этого кот раскланялся, шаркнув правой задней лапой, и вызвал неимоверный аплодисмент. | La kato riverencis, farante rondon per la dekstra malantaŭa piedo, kaj ricevis neimageblan aplaŭdon. |
| — Класс, класс! | — Kia klaso! Kia klaso! |
| — Восхищенно кричали за кулисами. | — oni entuziasme kriis en la kulisoj. |
| А Фагот тыкнул пальцем в партер и объявил: — Колода эта таперича, уважаемые граждане, находится в седьмом ряду у гражданина Парчевского, | Fagoto puŝis la fingron al la partero kaj diris: — La koncerna kartaro, estimataj gecivitanoj, nunmomente troviĝas en la sepa vico ĉe civitano Parĉevskij, |
| как раз между трехрублевкой и повесткой о вызове в суд по делу об уплате алиментов гражданке Зельковой. | ĝuste inter la trirubla bileto kaj juĝa asigno en afero pri alimento por civitanino Zelkova. |
| В партере зашевелились, начали привставать, и, наконец, какой-то гражданин, которого, точно, звали Парчевским, весь пунцовый от изумления, извлек из бумажника колоду и стал тыкать ею в воздух, не зная, что с нею делать. | En la partero ekestis moviĝado, spektantoj sin levetis, kaj fine iu civitano, kies nomo efektive estis Parĉevskij, purpurvizaĝa pro la mirego, eligis el sia biletujo la kartaron kaj puŝis ĝin en la aero, ne sciante, kion li pri ĝi faru. |
| — Пусть она останется у вас на память! — Прокричал Фагот. | — Lasu la kartaron al vi por memoro, — kriis Fagoto. |
| — Недаром же вы говорили вчера за ужином, что кабы не покер, то жизнь ваша в Москве была бы совершенно несносна. | — Ja prave vi diris hieraŭ ĉe la vespermanĝo, ke sen pokero via vivo en Moskvo estus absolute neeltenebla. |
| — Стара штука, — послышалось с галерки, | — Konata artifiko, — aŭdiĝis de la pulbalkono. |
| — этот в партере из той же компании. | — Tiu en la partero estas ilia kunulo. |
| — Вы полагаете? | — Ĉu? |
| — Заорал Фагот, прищуриваясь на галерею, | — blekegis Kerubjev kaj rigardis la galerion kuntirinte la palpebrojn, |
| — в таком случае, и вы в одной шайке с нами, потому что она у вас в кармане! | — tiam ankaŭ vi estas nia komplico, ĉar ĝi estas en via poŝo! |
| На галерке произошло движение, и послышался радостный голос: — Верно! | La pulbalkono vigliĝis, kaj ĝoja voĉo sciigis: — Ĝuste! |
| У него! | Li havas! |
| Тут, тут... | Jen, jen ... |
| Стой! | Halt! |
| Да это червонцы! | Sed tio ja estas ĉervoncoj! |
| Сидящие в партере повернули головы. | La parteraj spektantoj turnis la kapon supren. |
| На галерее какой-то смятенный гражданин обнаружил у себя в кармане пачку, перевязанную банковским способом и с надписью на обложке: «Одна тысяча рублей». | En la galerio perpleksa viro trovis en sia poŝo paketon sur kies banka banderolo estis skribite: Unumil rubloj, |
| Соседи навалились на него, а он в изумлении ковырял ногтем обложку, стараясь дознаться, настоящие ли это червонцы или какие-нибудь волшебные. | Ĉirkaŭpremate de la najbaroj, li mirkonsternite skrapis per la ungo la banderolon por kompreni, ĉu la ĉervoncoj estas aŭtentaj aŭ magiaj. |
| — Ей богу, настоящие! | — Je Dio, vere! |
| Червонцы! | Malfalsaj ĉervoncoj! |
| — Кричали с галерки радостно. | — aŭdiĝis ĝojaj krioj el la galerio. |
| — Сыграйте и со мной в такую колоду, — весело попросил какой-то толстяк в середине партера. | — Ankaŭ kun mi ludu tiajn kartojn, — gaje petis dikulo el la mezo de la partero. |
| — Авек плезир! | — Avec plaisir! |
| — Отозвался Фагот, — но почему же с вами одним? | — respondis Fagoto, — sed kial kun vi sola? |
| Все примут горячее участие! | Ĉiuj entuziasme partoprenos! |
| — И скомандовал: — прошу глядеть вверх!... | — Li komandis: — Bonvolu rigardi supren! |
| Раз! | Unu! |
| — В руке у него показался пистолет, он крикнул: — два! | — En lia mano aperis pistolo, li kriis: — Du! |
| — Пистолет вздернулся кверху. | — La pistolo turniĝis supren. |
| Он крикнул: — три! | — Tri! |
| — Сверкнуло, бухнуло, и тотчас же из-под купола, ныряя между трапециями, начали падать в зал белые бумажки. | Fulmis fajro, aŭdiĝis knalo kaj el sub la kupolo, flirtante inter la trapezoj, komencis fali en la spektejon blankaj paperetoj. |
| Они вертелись, их разносило в стороны, забивало на галерею, откидывало в оркестр и на сцену. | Ili turniĝadis, disglisis al ĉiuj flankoj, ili penetris la galeriojn, la orkestron kaj la scenejon. |
| Через несколько секунд денежный дождь, все густея, достиг кресел, и зрители стали бумажки ловить. | Post kelkaj sekundoj la monpluvo, densiĝante, atingis la fotelojn, kaj la spektantoj komencis kaptadi la paperetojn. |
| Поднимались сотни рук, зрители сквозь бумажки глядели на освещенную сцену и видели самые верные и праведные водяные знаки. | Leviĝis centoj da manoj, spektantoj tenis la biletojn kontraŭ la sceneja lurao kaj konstatis la perfektan aŭtentecon de ilia filigrano. |
| Запах тоже не оставлял никаких сомнений: это был ни с чем по прелести не сравнимый запах только что отпечатанных денег. | Ankaŭ la odoro ne lasis eĉ malplejan dubon: ĝi estis la senkompare rava odoro de ĵus presita mono. |
| Сперва веселье, а потом изумленье охватило весь театр. | Unue gaja ekscitiĝo, poste mirego ekposedis la tutan teatron. |
| Всюду гудело слово «червонцы, червонцы», слышались восклицанья «ах, ах!» И веселый смех. | Ĉie zumis la vorto «ĉervoncoj, ĉervoncoj», aŭdiĝis ekkrioj «ah! ah!» kaj gaja rido. |
| Кое-кто уже ползал в проходе, шаря под креслами. | Iuj jam rampis en la pasejo, serĉante biletojn sub la seĝoj. |
| Многие стояли на сиденьях, ловя вертлявые, капризные бумажки. | Multaj staris sur sia seĝo kaptante la flirtemajn, kapricajn paperetojn. |
| На лицах милиции помаленьку стало выражаться недоумение, а артисты без церемонии начали высовываться из кулис. | Post kelka tempo sur la vizaĝoj de la deĵoraj milicianoj aperis ombro de perplekso, kaj la artistoj senceremonie sin alŝovis el la kuliso. |
| В бельэтаже послышался голос: «Ты чего хватаешь? | El la unua balkono aŭdiĝis voĉo: «He, lasu ĉi tiun! |
| Это моя! | Ĝi estis mia! |
| Ко мне летела!» И другой голос: «Да ты не толкайся, я тебя сам так толкану!» И вдруг послышалась плюха. | Al mi ĝi estis fluganta!» kaj alia voĉo: «Vi min ne puŝu, aŭ mi mem forpuŝos vin de la balkono!» Post kio aŭdiĝis obtuza bato. |
| Тотчас в бельэтаже появился шлем милиционера, из бельэтажа кого-то повели. | Tuj sur la balkono aperis la kasko de miliciano, iu iĝis forkondukita. |
| Вообще возбуждение возрастало, и неизвестно, во что бы все это вылилось, если бы Фагот не прекратил денежный дождь, внезапно дунув в воздух. | Ĝenerale, la ekscito estis kreskanta, kaj oni ne scias, kiel povus ĉio ĉi finiĝi, se Fagoto ne estus ĉesiginta la monpluvon subite ekblovinte en la aeron. |
| двое молодых людей, обменявшись многозначительным веселым взглядом, снялись с мест и прямехонько направились в буфет. | Du junuloj, interŝanĝinte rigardon riĉan je gajaj subkomprenaĵoj, forlasis sian lokon kaj iris rekte en la bufedejon. |
| В театре стоял гул, у всех зрителей возбужденно блестели глаза. | La teatro zumis, la okuloj de ĉiuj spektantoj ekscitite brilis. |
| Да, да, неизвестно, во что бы все это вылилось, если бы Бенгальский не нашел в себе силы и не шевельнулся бы. | Ververe, neniu scias, kiel povus ĉio ĉi finiĝi, se Bengalskij ne estus rekolektinta siajn fortojn por interveni. |
| Стараясь покрепче овладеть собой, он по привычке потер руки и голосом наибольшей звучности заговорил так: | Por laŭeble retrovi la memregadon, li per kutima gesto frotis la manojn kaj jene ekparolis per sia plej sonora voĉo: |
| — Вот, граждане, мы с вами видели случай так называемого массового гипноза. | — Jen, gecivitanoj, ĵus ni ĉeestis kazon de tiel nomata amaŝipnoto. |
| Чисто научный опыт, как нельзя лучше доказывающий, что никаких чудес и магии не существует. | Pure scienca eksperimento, kiu plej konvinke pruvas, ke estas nek mirakloj, nek magio. |
| Попросим же маэстро Воланда разоблачить нам этот опыт. | Do, ni petu, ke maestro Voland senmaskigu al ni tiun eksperimenton. |
| Сейчас, граждане, вы увидите, как эти, якобы денежные, бумажки исчезнут так же внезапно, как и появились. | Tuj, gecivitanoj, vi vidos tiujn, ŝajne monajn, paperetojn malaperi same subite, kiel ili estiĝis. |
| Тут он зааплодировал, но в совершенном одиночестве, и на лице при этом у него играла уверенная улыбка, но в глазах этой уверенности отнюдь не было, и скорее в них выражалась мольба. | Li ekaplaŭdis, sed tute sola, kaj kvankam sur lia vizaĝo ludis memfida rideto, tamen en la okuloj tiu memfido malestis, ili esprimis plie petegon. |
| Публике речь Бенгальского не понравилась. | La parolado de Bengalskij ne plaĉis al la publiko. |
| Наступило полное молчание, которое было прервано клетчатым Фаготом. | Ekestis absoluta silento, kiun interrompis la kvadratita Fagoto. |
| — Это опять-таки случай так называемого вранья, — объявил он громким козлиным тенором, — бумажки, граждане, настоящие! | — Ĉi tio ankoraŭfoje estas kazo de tiel nomata mensogado, — li deklaris per laŭta mektenoro, — la paperetoj, gecivitanoj, estas malfalsaj! |
| — Браво! | — Brave! |
| — Отрывисто рявкнул бас где-то в высоте. | — abrupte ekbojis baso ie supre. |
| — Между прочим, этот, — тут Фагот указал на Бенгальского, — мне надоел. | — Koncerne ĉi tiun, — Fagoto montris al Bengalskij, — li min tuttedis. |
| Суется все время, куда его не спрашивают, ложными замечаниями портит сеанс! | Ĉiumomente li enŝovas sin en la aferojn, pri kiuj neniu lin demandas, fuŝas la tutan seancon per siaj misaj rimarkigoj! |
| Что бы нам такое с ним сделать? | Kion ni pri li faru? |
| — Голову ему оторвать! | — Forŝiri la kapon! |
| — Сказал кто-то сурово на галерке. | — iu severe diris el la galerio. |
| — Как вы говорите? | — Kiel vi bonvolis diri? |
| Ась? | Kion? |
| — Тотчас отозвался на это безобразное предложение Фагот, — голову оторвать? | — tuj reagis Fagoto je tiu hida propono, — ĉu forŝiri la kapon? |
| Это идея! | Tio estas ideo! |
| Бегемот! | Behemoto! |
| — Закричал он коту, — делай! | — li turnis sin al la kato, — faru! |
| Эйн, цвей, дрей! | Ein, zwei, drei! |
| И произошла невиданная вещь. | Kaj tiam okazis senprecedenca afero. |
| Шерсть на черном коте встала дыбом, и он раздирающе мяукнул. | La nigra kato hirtigis la hararon kaj orelŝire miaŭis. |
| Затем сжался в комок и, как пантера, махнул прямо на грудь Бенгальскому, а оттуда перескочил на голову. | Poste ĝi kuntiriĝis en bulon, pantere saltis rekte sur la bruston de Bengalskij kaj de tie sur lian kapon. |
| Урча, пухлыми лапами кот вцепился в жидкую шевелюру конферансье и, дико взвыв, в два поворота сорвал эту голову с полной шеи. | Kun laŭta ronrono la kato enigis la krifojn de siaj pufaj piedoj en la kalviĝantan kapon de la anoncisto kaj, sovaĝe ekhurlinte, en du turnoj ĝin forŝiris de la dika kolo. |
| Две с половиной тысячи человек в театре вскрикнули как один. | La dumil kvincent homoj en la teatro eligis unu ekkrion. |
| Кровь фонтанами из разорванных артерий на шее ударила вверх и залила и манишку и фрак. | La sango gejsere ŝprucis supren el la disŝiritaj arterioj kaj verŝiĝis sur la surĉemizon kaj frakon. |
| Безглавое тело как-то нелепо загребло ногами и село на пол. | La senkapa korpo faris kelkajn malgraciajn piedgratojn kaj sidiĝis sur la plankon. |
| В зале послышались истерические крики женщин. | En la spektejo aŭdiĝis histeriaj inŝrikoj. |
| Кот передал голову Фаготу, тот за волосы поднял ее и показал публике, и голова эта отчаянно крикнула на весь театр: — Доктора! | La kato transdonis la kapon al Fagoto, tiu ĝin prenis je la magraj hartufoj kaj levis antaŭ la publiko, kaj la kapo despere kriis per voĉo pleniginta la tutan teatron: — Kuraciston! |
| — Ты будешь в дальнейшем молоть всякую чушь? | — Ĉu vi ankoraŭ babilados tiajn stultaĵojn? |
| — Грозно спросил Фагот у плачущей головы. | — Fagoto severe demandis la plorantan kapon. |
| — Не буду больше! | — Neniam plu! |
| — Прохрипела голова. | — stertoris la kapo. |
| — Ради бога, не мучьте его! | — Pro Dio, ne turmentu lin! |
| — Вдруг, покрывая гам, прозвучал из ложи женский голос, и маг повернул в сторону этого голоса лицо. | — subite, superante la bruon, aŭdiĝis virina voĉo, kaj la magiisto sin turnis al la loĝio de kiu ĝi venis. |
| — Так что же, граждане, простить его, что ли? | — Do, gecivitanoj, kion oni faru? Ĉu oni lin pardonu? |
| — Спросил Фагот, обращаясь к залу. | — demandis la publikon Fagoto. |
| — Простить! | — Oni lin pardonu! |
| Простить! | Oni lin pardonu! |
| — Раздались вначале отдельные и преимущественно женские голоса, а затем они слились в один хор с мужскими. | — eksonis izolaj kaj plejparte inaj voĉoj, kiuj baldaŭ kunfluis en unu ĥoron kun la viraj. |
| — Как прикажете, мессир? | — Kion vi bonvolos ordoni, messire? |
| — Спросил Фагот у замаскированного. | — Fagoto demandis la maskiton. |
| — Ну что же, — задумчиво отозвался тот, — они — люди как люди. | — Nu, — tiu mediteme respondis, — ili estas homoj, kiel aliaj. |
| Любят деньги, но ведь это всегда было... | Ili amas la monon, sed tio ja ĉiam estis ... |
| Человечество любит деньги, из чего бы те ни были сделаны, из кожи ли, из бумаги ли, из бронзы или из золота. | La homoj amas la monon, el kio ajn ĝi estu farita, ĉu el ledo aŭ papero, ĉu el bronzo aŭ el oro. |
| Ну, легкомысленны... | Frivolaj ... |
| Ну, что ж... И милосердие иногда стучится в их сердца... | nu jes ... tamen ankaŭ mizerikordo fojfoje ne estas fremda al ilia koro ... |
| Обыкновенные люди... | ordinaraj homoj... |
| В общем, напоминают прежних... | maldetale, ili similas la antaŭajn, |
| Квартирный вопрос только испортил их... | nur la loĝada demando mismoraligis ilin ... |
| — И громко приказал: — наденьте голову. | — kaj laŭte li ordonis: — Surmetu la kapon. |
| Кот, прицелившись поаккуратнее, нахлобучил голову на шею, и она точно села на свое место, как будто никуда и не отлучалась. | Zorge celinte, la kato puŝis la kapon sur la kolon, kaj ĝi ĝuste retrovis sian lokon, kvazaŭ ĝi neniam estus ĝin forlasinta. |
| И главное, даже шрама на шее никакого не осталось. | Kaj la plej interese, sur la kolo restis nenia ajn cikatro. |
| Кот лапами обмахнул фрак Бенгальского и пластрон, и с них исчезли следы крови. | Per siaj antaŭaj piedoj la kato viŝetis la frakon de Bengalskij kaj la surĉemizon, kaj de ili malaperis ĉia spuro de la sango. |
| Фагот поднял сидящего Бенгальского на ноги, сунул ему в карман фрака пачку червонцев и выпроводил со сцены со словами: — Катитесь отсюда! | Fagoto surpiedigis la anonciston, ŝovis en lian poŝon pakon da ĉervoncoj, lin forkondukis de la scenejo kaj diris: — Iru for! |
| Без вас веселей. | Sen vi estas pli gaje! |
| Бессмысленно оглядываясь и шатаясь, конферансье добрел только до пожарного поста, и там с ним сделалось худо. | Ŝanceliĝante kaj ĵetante ĉirkaŭen senpensajn rigardojn, Bengalskij pene iris ĝis la kontraŭincendia posteno, kaj tie lin atakis misfarto. |
| Он жалобно вскрикнул: — Голова моя, голова! | Li ĝemkriis: — La kapo, mia kapo! |
| В числе прочих к нему бросился Римский. | Al li impetis pluraj homoj, inter ili Rimskij. |
| Конферансье плакал, ловил в воздухе что-то руками, бормотал: — Отдайте мою голову! | La anoncisto ploris, per la manoj kaptadis ion en la aero, murmuradis: — Redonu mian kapon! |
| Голову отдайте! | La kapon redonu! |
| Квартиру возьмите, картины возьмите, только голову отдайте! | La apartamenton forprenu, la bildojn forprenu, nur la kapon al mi redonu! |
| Курьер побежал за врачом. | La kuriero kuris voki kuraciston. |
| Бенгальского пробовали уложить на диван в уборной, но он стал отбиваться, сделался буен. | Oni provis kuŝigi la anonciston sur la sofon en tualetejo, sed li rezistis, furioze baraktante. |
| Пришлось вызывать карету. | Oni devis venigi ambulancon. |
| Когда несчастного конферансье увезли, Римский побежал обратно на сцену и увидел, что на ней происходят новые чудеса. | Kiam finfine la malfeliĉulo Bengalskij estis forportita, la financa direktoro kuris reen sur la scenejon kaj trovis tie novajn miraklojn. |
| Да, кстати, в это ли время или немножко раньше, но только маг, вместе со своим полинялым креслом, исчез со сцены, причем надо сказать, что публика совершенно этого не заметила, увлеченная теми чрезвычайными вещами, которые развернул на сцене Фагот. | Ah, interalie, mi ankoraŭ ne diris, ke tiam aŭ iom pli frue de la scenejo malaperis la magiisto kun sia senkoloriĝinta brakseĝo, tamen la spektantoj tion tute ne rimarkis, fascinite per la eksterordinaraj aferoj kiujn prezentis al ili Fagoto. |
| А Фагот, спровадив пострадавшего конферансье, объявил публике так: — Таперича, когда этого надоедалу сплавили, давайте откроем дамский магазин! | Ĉi tiu, foriginte la viktimon de sur la scenejo, deklaris al la publiko jenon: — Nuntempe, malembarasite je la tedulo, ni aranĝu sinjorinan butikon! |
| И тотчас пол сцены покрылся персидскими коврами, возникли громадные зеркала, с боков освещенные зеленоватыми трубками, | Tuj la planko de la scenejo kovriĝis je persaj tapiŝoj, aperis grandegaj speguloj de flanke prilumataj per verdetaj tuboj, |
| а меж зеркал витрины, и в них зрители в веселом ошеломлении увидели разных цветов и фасонов парижские женские платья. | inter la speguloj ekestis vitrinoj, kaj en ili la gaje ekscitita publiko vidis Parizajn inrobojn de diversaj koloroj kaj fasonoj. |
| Это в одних витринах, а в других появились сотни дамских шляп, | Tio estis en unuj vitrinoj, dum en aliaj aperis centoj da inĉapeloj, |
| и с перышками, и без перышек, и с пряжками, и без них, сотни же туфель — черных, белых, желтых, кожаных, атласных, замшевых, и с ремешками, и с камушками. | plumhavaj kaj senplumaj, kun buko kaj sen buko; centoj da ŝuoj — nigraj, blankaj, flavaj, ledaj, satenaj, ŝamaj, ŝuoj kun rimeneto. kaj ŝuoj kun brila straso. |
| Между туфель появились футляры, и в них заиграли светом блестящие грани хрустальных флаконов. | Inter la ŝuoj aperis skatoletoj el kiuj scintilis la fascetoj de kristalaj parfumflakonoj; |
| Горы сумочек из антилоповой кожи, из замши, из шелка, а между ними — целые груды чеканных золотых продолговатых футлярчиков, в которых бывает губная помада. | montoj da mansakoj — antilopledaj, ŝamaj, silkaj; amasoj da oblongaj, ĉizelitaj, orkoloraj ingoj, kiajn oni fabrikas por lippaŝtelo. |
| Черт знает откуда взявшаяся рыжая девица в вечернем черном туалете, всем хорошая девица, кабы не портил ее причудливый шрам на шее, заулыбалась у витрин хозяйской улыбкой. | La diablo scias de kie, antaŭ la vitrino aperis rufa fraŭlino en nigra vespera tualeto kaj kun brila rideto de sperta komercistino, fraŭlino kiu estus tute ĉarma, se ŝia kolo ne estus fuŝita per stranga cikatro. |
| Фагот, сладко ухмыляясь, объявил, что фирма совершенно бесплатно производит обмен старых дамских платьев и обуви на парижские модели и парижскую же обувь. | Sur la vizaĝo de Fagoto ekfloris siropa ridetaĉo, kaj li anoncis, ke la firmao aranĝas tute senpagan interŝanĝon de malnovaj inaj roboj kaj ŝuoj kontraŭ plej ĵusaj Parizaj kreaĵoj samspecaj. |
| То же самое он добавил относительно сумочек, духов и прочего. | Li aldonis, ke tio sama validas ankaŭ pri mansakoj, parfumoj kaj ĉio cetera. |
| Кот начал шаркать задней лапой, передней и в то же время выделывая какие-то жесты, свойственные швейцарам, открывающим дверь. | La kato riverencadis farante rondojn per sia malantaŭa piedo, dum per la antaŭa ĝi plenumadis gestojn proprajn al pordisto malfermanta la pordon. |
| Девица хоть и с хрипотцой, но сладко запела, картавя, что-то малопонятное, но, судя по женским лицам в партере, очень соблазнительное: — | La rufulino kartave ekkveris, kvankam raŭkete tamen ja dolĉe, prononcante vortojn misterajn sed, juĝante laŭ la mieno de la spektantinoj el la partero, tre logajn: |
| Герлэн, шанель номер пять, мицуко, нарсис нуар, вечерние платья, платья коктейль... | — Guerlain, n-ro 5 de Ĉanel, Mitsouko, Narcisse Noir, vesperaj roboj, koktelaj roboj... |
| Фагот извивался, кот кланялся, девица открывала стеклянные витрины. | Fagoto tordiĝadis, la kato faris riverencojn, la fraŭlino malfermadis la vitrinojn. |
| — Прошу! | — Bonvenon! |
| — Орал Фагот, — без всякого стеснения и церемоний! | — blekegis Fagoto, — senĝene kaj senceremonie! |
| Публика волновалась, но идти на сцену пока никто не решался. | La publiko estis ekscitita, sed ankoraŭ neniu kuraĝis eliri sur la scenejon. |
| Но наконец какая-то брюнетка вышла из десятого ряда партера и, улыбаясь так, что ей, мол, решительно все равно и в общем наплевать, прошла и по бокобому трапу поднялась на сцену. | Finfine brunulino sin levis en la deka vico de la partero kaj, montrante per sia rideto, ke ĉio ĉi estas bagateloj pri kiuj, resume, ŝi neniom zorgas, ŝi eliris kaj per la flanka ŝtuparo paŝis sur la scenejon. |
| — Браво! | — Brave! |
| — Вскричал Фагот, — приветствую первую посетительницу! | — kriis Fagoto, — mi salutas nian unuan klientinon! |
| Бегемот, кресло! | Behemoto, seĝon! |
| Начнем с обуви, мадам. | Ni komencu per la ŝuoj, madame. |
| Брюнетка села в кресло, и Фагот тотчас вывалил на ковер перед нею целую груду туфель. | La brunulino sin sidigis kaj Fagoto tuj elŝutis sur la tapiŝon antaŭ ŝi tutan amason da ŝuoj. |
| Брюнетка сняла свою правую туфлю, примерила сиреневую, потопала в ковер, осмотрела каблук. | La brunulino demetis sian dekstran ŝuon, surprovis modaĵon, plurfoje stamfetis kontraŭ la tapiŝo, ekzamenis la kalkanumon. |
| — А они не будут жать? | — Cu certe ili min ne premos? |
| — Задумчиво спросила она. | — ŝi demandis penseme. |
| На это Фагот обиженно воскликнул: — Что вы, что вы! | — Ah, madame, kion vi diras! — ŝokite ekkriis Fagoto, |
| — И кот от обиды мяукнул. | dum la kato pro la ofendo ellasis miaŭon. |
| — Я беру эту пару, мосье, — сказала брюнетка с достоинством, надевая и вторую туфлю. | — Mi prenas tiun paron, monsieŭr, — digne diris la brunulino surmetante ankaŭ la duan ŝuon. |
| Старые туфли брюнетки были выброшены за занавеску, и туда же проследовала и сама она в сопровождении рыжей девицы и Фагота, несшего на плечиках несколько модельных платьев. | Ŝiaj malnovaj ŝuoj forflugis malantaŭ la ŝirmilon, kaj ŝi mem iris tien akompanate de la rufulino kaj de Fagoto, portanta sur vest’arko kelkajn luksajn robojn. |
| Кот суетился, помогал и для пущей важности повесил себе на шею сантиметр. | La kato klopodeme helpadis kaj, por fari sin pli impona, pendigis mezurrubandon sur sian kolon. |
| Через минуту из-за занавески вышла брюнетка в таком платье, что по всему партеру прокатился вздох. | Minuton poste la brunulino revenis de malantaŭ la ŝirmiloj en tia robo, ke suspiro pasis tra la tuta partero. |
| Храбрая женщина, до удивительности похорошевшая, остановилась у зеркала, повела обнаженными плечами, потрогала волосы на затылке и изогнулась, стараясь заглянуть себе за спину. | La kuraĝa virino, mirinde beliĝinta, haltis antaŭ la spegulo, gracie movetis la nudajn ŝultrojn, tuŝis la harojn sur la nuko kaj sin retrofleksis, penante vidi sian dorson. |
| — Фирма просит вас принять это на память, — сказал Фагот и подал брюнетке открытый футляр с флаконом. | — La firmao petas vin akcepti ĉi tion por memoro, — diris Fagoto prezentante al la brunulino malfermitan skatoleton kun parfumflakono. |
| — Мерси, — надменно ответила брюнетка и пошла по трапу в партер. | — Merci, — orgojle respondis la brunulino, kaj per la ŝtuparo reiris en la parteron. |
| Пока она шла, зрители вскакивали, прикасались к футляру. | Dum ŝia pasado spektantoj ekstaris por tuŝi la skatoleton. |
| И вот тут прорвало начисто, и со всех сторон на сцену пошли женщины. | Kaj tiam okazis la finofara trarompo, kaj de ĉiuj flankoj sur la scenejon ektorentis virinoj. |
| В общем возбужденном говоре, смешках и вздохах послышался мужской голос: | En la ĝenerala ekscita parolbruo, ekridoj kaj suspiroj aŭdiĝis vira voĉo: |
| «Я не позволю тебе!» — И женский: «Деспот и мещанин, не ломайте мне руку!» | «Mi malpermesas al vi!» — kaj la respondo de virino: «Despoto kaj filistro! Lasu min, vi rompas mian brakon!» |
| Женщины исчезали за занавеской, оставляли там свои платья и выходили в новых. | Unuj post aliaj, la virinoj foriris malantaŭ la ŝirmilojn, lasis tie sian robon kaj reaperis vestite per ĉio nova. |
| На табуретках с золочеными ножками сидел целый ряд дам, энергично топая в ковер заново обутыми ногами. | Sur taburetoj kun orizitaj piedoj sidis tuta vico da sinjorinoj energie stamfante sur la tapiŝon per surprovataj ŝuoj. |
| Фагот становился на колени, орудовал роговой надевалкой, кот, изнемогая под грудами сумочек и туфель, таскался от витрины к табуретам и обратно, | Fojon post fojo Fagoto surgenuiĝis senlace manipulante la kornan ŝuvestilon, la kato, kurbiĝante sub amasoj da mansakoj kaj ŝuoj, senĉese trafikis inter la vitrinoj kaj la taburetoj, |
| девица с изуродованной шеей то появлялась, то исчезала и дошла до того, что уж полностью стала тарахтеть по-французски, и удивительно было то, что ее с полуслова понимали все женщины, даже те из них, что не знали ни одного французского слова. | la kolcikatra fraŭlino ĉiumomente malaperis, revenis, remalaperis, ŝia mitralbabilo post kelka tempo iĝis tute franclingva, kaj la plej mirinda estis, ke ĉiuj virinoj ŝin komprenis je duonvorto, eĉ kiuj sciis nenian ajn vorton francan. |
| Общее изумление вызвал мужчина, затесавшийся на сцену. | Surprize por ĉiuj, oni vidis viron penetri sur la scenejon. |
| Он объявил, что у супруги его грипп и что он поэтому просит передать ей что-нибудь через него. | Li deklaris, ke lia edzino havas gripon, sekve de kio li petas, ke oni per li ion transdonu al la malsanulino. |
| В доказательство же того, что он действительно женат, гражданин был готов предъявить паспорт. | Por pruvi sian edziĝintecon la civitano pretis montri sian legitimilon. |
| Заявление заботливого мужа было встречено хохотом, | La deklaro de la zorgema edzo kaŭzis ĝeneralan rid’eksplodon. |
| Фагот проорал, что верит, как самому себе, и без паспорта, и вручил гражданину две пары шелковых чулок, кот от себя добавил футлярчик с помадой. | Fagoto blekegis, ke li ne bezonas vidi la legitimilon, ke li kredas al li kiel al si mem, kaj enmanigis al la civitano du parojn da silkaj ŝtrumpoj, al kiuj la kato, siavice, aldonis lippaŝtelon en skatoleto. |
| Опоздавшие женщины рвались на сцену, со сцены текли счастливицы в бальных платьях, в пижамах с драконами, в строгих визитных костюмах, в шляпочках, надвинутых на одну бровь. | La malfruiĝantinoj sturmadis la scenejon, per la flankaj ŝtuparoj de la scenejo fluis feliĉulinoj en balrobo, en piĵamo ornamita per drakoj, en strikte eleganta tajlorkostumo, kun ĉapeleto oblikve ŝovita sur unu brovon. |
| Тогда Фагот объявил, что за поздним временем магазин закрывается до завтрашнего вечера ровно через одну минуту, и неимоверная суета поднялась на сцене. | Tiam Fagoto anoncis, ke konsidere la malfruan tempon, ĝuste post unu minuto la butiko fermiĝos ĝis la morgaŭa vespero, kaj neimagebla tumulto ekestis sur la scenejo. |
| Женщины наскоро, без всякой примерки, хватали туфли. | Sen ia ajn surprovo la virinoj haste prenadis ŝuojn. |
| Одна, как буря, ворвалась за занавеску, сбросила там свой костюм и овладела первым, что подвернулось, | Iu spektantino kvazaŭ kirloŝtormo impetis malantaŭ la ŝirmilojn, deŝiris tie siajn vestojn, predis tion, kio trafis sub ŝian manon |
| — шелковым, в громадных букетах, халатом и, кроме того, успела подцепить два футляра духов. | — silkan negliĝon ornamitan per kolosaj bukedoj — kaj ankoraŭ trovis tempon por proprigi al si du parfumskatolojn. |
| Ровно через минуту грянул пистолетный выстрел, зеркала исчезли, провалились витрины и табуретки, ковер растаял в воздухе так же, как и занавеска. | Post ĝuste unu minuto knalis pistolpafo, la speguloj malaperis, trafalis la vitrinoj kaj la taburetoj, la tapiŝo disiĝis en la aero, same kiel la ŝirmiloj. |
| Последней исчезла высоченная гора старых платьев и обуви, и стала сцена опять строга, пуста и гола. | Laste malaperis la altega amaso de malnovaj roboj kaj ŝuoj, post kio la scenejo ree iĝis aŭstera, malplena kaj nuda. |
| И вот здесь в дело вмешалось новое действующее лицо. | Kaj je tiu momento sin enmiksis nova rolulo. |
| Приятный звучный и очень настойчивый баритон послышался из ложи №2: | Agrabla, sonora kaj tre insista baritono aŭdiĝis el la dua loĝio: |
| — Все-таки желательно, гражданин артист, чтобы вы незамедлительно разоблачили бы перед зрителями технику ваших фокусов, в особенности фокус с денежными бумажками. | — Estas tamen dezirinde, civitano artisto, ke vi senprokraste senmaskigu antaŭ la spektantoj la teknikon de viaj trukoj, precipe la trukon pri la monpaperetoj. |
| Желательно также и возвращение конферансье на сцену. | Dezirinda estas ankaŭ la reveno de la anoncisto sur la scenejon. |
| Судьба его волнует зрителей. | Lia sorto maltrankviligas la spektantojn. |
| Баритон принадлежал не кому иному, как почетному гостю сегодняшнего вечера Аркадию Аполлоновичу Семплеярову, председателю акустической комиссии московских театров. | La posedanto de tiu bela voĉo estis neniu alia ol la honora gasto de la hodiaŭa vespero Arkadio Apolonoviĉ Semplejarov, prezidanto de la Akustika komisiono de la Moskvaj teatroj. |
| Аркадий Аполлонович помещался в ложе с двумя дамами: пожилой, дорого и модно одетой, и другой — молоденькой и хорошенькой, одетой попроще. | En la loĝio li estis kun du civitaninoj: la unu matur’aĝa, vestita lukse kaj laŭmode; la alia tute juna kaj beleta, vestita pli modeste. |
| Первая из них, как вскоре выяснилось при составлении протокола, была супругой Аркадия Аполлоновича, а вторая — дальней родственницей его, | La unua, kiel baldaŭ evidentiĝis dum la protokolado, estis la edzino de Semplejarov, la dua estis lia malproksima parencino, |
| начинающей и подающей надежды актрисой, приехавшей из саратова и проживающей на квартире Аркадия Аполлоновича и его супруги. | debutanta sed tre energia aktorino kiu, veninte el Saratov, loĝis ĉe li kaj lia edzino. |
| — Пардон! — Отозвался Фагот, — я извиняюсь, здесь разоблачать нечего, все ясно. | — Pardon! — respondis Fagoto, — mi pardonpetas, sed ĉi tie estas nenio senmaskiginda, ĉio ja klaras. |
| — Нет, виноват! | — Ne, pardonu! |
| Разоблачение совершенно необходимо. | La senmaskigo estas nepre necesa. |
| Без этого ваши блестящие номера оставят тягостное впечатление. | Sen tio viaj brilaj trukoj lasos preman impreson. |
| Зрительская масса требует объяснения. | La gespektant’amasoj postulas eksplikon. |
| — Зрительская масса, — перебил Семплеярова наглый гаер, — как будто ничего не заявляла? | — La spektantaj geamasoj, — interrompis la impertinenta burleskulo, — ŝajnas postuli nenion similan, ĉu? |
| Но, принимая во внимание ваше глубокоуважаемое желание, Аркадий Аполлонович, я, так и быть, произведу разоблачение. | Tamen, atentante vian altestimatan deziron, Arkadio Apolonoviĉ, mi komplezos al vi per senmaskigo. |
| Но для этого разрешите еще один крохотный номерок? | Nu, por tiu celo, ĉu vi permesos ankoraŭ unu etan programeron? |
| — Отчего же, — покровительственно ответил Аркадий Аполлонович, — но непременно с разоблачением! | — Faru, se vi deziras, — indulgeme respondis Semplejarov, — tamen nepre kun senmaskigo! |
| — Слушаюсь, слушаюсь. | — Konsentite. |
| Итак, позвольте вас спросить, где вы были вчера вечером, Аркадий Аполлонович? | Do, permesu ke mi vin demandu, kie vi estis hieraŭ vespere, Arkadio Apolonoviĉ? |
| При этом неуместном и даже, пожалуй, хамском вопросе лицо Аркадия Аполлоновича изменилось, и весьма сильно изменилось. | Ĉe tiu malkonvena, eĉ sentakta demando la mieno de Semplejarov ŝanĝiĝis, tre rimarkeble ŝanĝiĝis. |
| — Аркадий Аполлонович вчера вечером был на заседании акустической комиссии, — очень надменно заявила супруга Аркадия Аполлоновича, — но я не понимаю, какое отношение это имеет к магии. | — Arkadio Apolonoviĉ hieraŭ vespere estis en kunsido de la Akustika komisiono, — tre orgojle deklaris lia edzino, — sed mi ne komprenas, kiel tio rilatas al la magio. |
| — Уй, мадам! — Подтвердил Фагот, — натурально, вы не понимаете. | — Oui, madatne, — jesis Fagoto, — certe, ke vi ne komprenas. |
| Насчет же заседания вы в полном заблуждении. | Tamen koncerne la kunsidon vi funde eraras. |
| Выехав на упомянутое заседание, каковое, к слову говоря, и назначено-то вчера не было, | Jes, Arkadio Apolonoviĉ forveturis al la menciita aranĝo, kiun cetere neniu planis okazigi hieraŭ; |
| Аркадий Аполлонович отпустил своего шофера у здания акустической комиссии на чистых прудах (весь театр затих), | tamen resendinte sian ŝoforon antaŭ la sidejo de la Akustika komisiono ĉe la bulvardo Ĉistoprudnij (la tuta teatro silentiĝis), |
| а сам на автобусе поехал на елоховскую улицу в гости к артистке разъездного районного театра Милице Андреевне Покобатько и провел у нее в гостях около четырех часов. | li per aŭtobuso veturis al la strato Jeloliovskaja kaj iris en la loĝejon de Milica Andrevna Pokobatko, aktorino de la migra gubernia teatro, kaj restis ĉe ŝi proksimume kvar horojn. |
| — Ой! — Страдальчески воскликнул кто-то в полной тишине. | — Oj! — iu dolore ekkriis en la plena silento. |
| Молодая же родственница Аркадия Аполлоновича вдруг расхохоталась низким и страшным смехом. | La juna parencino de Semplejarov ekridegis per voĉo profunda kaj timiga. |
| — Все понятно! | — Ĉio klaras! |
| — Воскликнула она, — и я давно уже подозревала это. | — ŝi ekkriis, — kaj jam delonge mi suspektis tion. |
| Теперь мне ясно, почему эта бездарность получила роль луизы! | Nun mi komprenas, kial tiu stultulino ricevis la rolon de Luiza! |
| И, внезапно размахнувшись коротким и толстым лиловым зонтиком, она ударила Аркадия Аполлоновича по голове. | Kaj subite svinginte mallongan kaj dikan ombrelon malvokoloran ŝi frapis la prezidanton de la Akustika komisiono sur la kapon. |
| Подлый же Фагот, и он же Коровьев, прокричал: | Tiam la fiulo Fagoto, alinome Kerubjev, laŭte proklamis: |
| — Вот, почтенные граждане, один из случаев разоблачения, которого так назойливо добивался Аркадий Аполлонович! | — Jen, estimataj gecivitanoj, ekzemplo pri senmaskigoj, kiujn Arkadio Apolonoviĉ tiom insiste eltrudadis! |
| — Как смела ты, негодяйка, коснуться Аркадия Аполлоновича? | — Kiel aŭdacis vi, kanajlino, tuŝi Arkadion Apolonoviĉ? |
| — Грозно спросила супруга Аркадия Аполлоновича, поднимаясь в ложе во весь свой гигантский рост. | — per timinda voĉo demandis la edzino de Semplejarov levante sin en la loĝio je sia tuta kolosa staturo. |
| Второй короткий прилив сатанинского смеха овладел молодой родственницей. | Dua mallonga atako de sataneska rido skuis la junan parencinon: |
| — Уж кто-кто, — ответила она, хохоча, — а уж я-то смею коснуться! | — Lin tuŝi, ha-ha! Guste je tio mi havas plenan rajton! |
| — И второй раз раздался сухой треск зонтика, отскочившего от головы Аркадия Аполлоновича. | — kaj je la dua fojo aŭdiĝis la seka krako de la ombrelo resaltinta de la kapo de Semplejarov. |
| — Милиция! Взять ее! | — Milicio! Arestu ŝin! |
| — Таким страшным голосом прокричала супруга Семплеярова, что у многих похолодели сердца. | — kriis la edzino de Semplejarov per voĉo tiom timiga, ke multaj spektantoj sentis sian koron glaciiĝi. |
| А тут еще кот выскочил к рампе и вдруг рявкнул на весь театр человеческим голосом: — Сеанс окончен! | Super ĉio, ankoraŭ la kato subite elsaltis al la scenejlamparo kaj hake blekegis per homa voĉo, kiu resonis tra la tuta teatro: — La seanco estas finita! |
| Маэстро! Урежьте марш!! | Maestro! Elkrevigu marŝon! |
| Ополоумевший дирижер, не отдавая себе отчета в том, что делает, взмахнул палочкой, и оркестр | Sen konscii kion li faras, la duonfreneziĝinta direktisto eksvingis sian taktobastonon, kaj la orkestro — kiel nomi tion? |
| не заиграл, и даже не грянул, и даже не хватил, а именно, по омерзительному выражению кота, урезал какой-то невероятный, ни на что не похожий по развязности своей марш. | — ĝi ne ekludis, nek ekrulis, nek ektondrigis, sed ĝuste, laŭ la abomena esprimo de la karo, elkrevigis ian neimageblan, super ĉia mezuro frivolan marŝon. |
| На мгновенье почудилось, что будто слышаны были некогда, под южными звездами, в кафешантане, какие-то малопонятные, но разудалые слова этого марша: | Ŝajnis dum unu momento, ke iam estis aŭditaj sub sudaj steloj, en koncertkafejo, la vortoj de tiu marŝo, vortoj malklaraj, apenaŭ kompreneblaj sed bravaĉaj: |
| Его превосходительство Любил домашних птиц И брал под покровительство Хорошеньких девиц!!! | Nia moŝta general’, ŝatanto de kokinoj, protekton sian donis al la ĉarmo defraŭlinoj!!! |
| А может быть, не было никаких этих слов, а были другие на эту же музыку, какие-то неприличные крайне. | Cetere, eblas, ke neniam estis ĉi tiuj vortoj, ke estis aliaj je tiu sama muziko, iaj ekstreme maldecaj. |
| Важно не это, а важно то, что в Варьете после всего этого началось что-то вроде столпотворения вавилонского. | Gravas ja ne tio, gravas, ke post ĉio ĉi en Varieteo komenciĝis speco de Babeltura konfuzego. |
| К Семплеяровской ложе бежала милиция, на барьер лезли любопытные, слышались адские взрывы хохота, бешеные крики, заглушаемые золотым звоном тарелок из оркестра. | Milicianoj kuris al la loĝio de Semplejarov, rigardemuloj grimpis sur la balustradon, aŭdiĝis inferaj rid’eksplodoj kaj furiozaj ekkrioj superbruataj de la ora cimbal-tintego venanta el la orkestro. |
| И видно было, что сцена внезапно опустела и что надувало Фагот, равно как и наглый котяра Бегемот, растаяли в воздухе, исчезли, как раньше изчез маг в кресле с полинявшей обивкой. | Kaj estis vidite, ke la scenejo subite vakiĝis: la fripono Fagoto kaj la aroganta katego Behemoto aerdisiĝis kaj malaperis, same kiel antaŭe malaperis la magiisto en sia brakseĝo kun la senkoloriĝinta tegaĵo. |
| Глава 13. | Ĉapitro 13 |
| Явление героя | LA HEROO APERAS |
| Итак, неизвестный погрозил Ивану пальцем и прошептал: «Тсс!» Иван опустил ноги с постели и всмотрелся. | Do, la nekonato minacis Ivanon per la fingro kaj flustris: «ŝŝ!» Ivano mallevis la piedojn sur la plankon kaj streĉis la vidon. |
| С балкона осторожно заглядывал в комнату бритый, темноволосый, с острым носом, встревоженными глазами и со свешивающимся на лоб клоком волос человек примерно лет тридцати восьми. | De la balkono en la ĉambron singardeme rigardis viro, razita, pintanaza, kun malkvietaj okuloj kaj kun tufo da malhelaj haroj falinta sur la frunton; li povus aĝi tridek ok jarojn. |
| Убедившись в том, что Иван один, и прислушавшись, таинственный посетитель осмелел и вошел в комнату. | Certiĝinte, ke Ivano estas sola, la mistera vizitanto dum kelka tempo atente aŭskultis, poste kuraĝiĝis kaj paŝis en la ĉambron. |
| Тут увидел Иван, что пришедший одет в больничное. | Ĉi tiam Ivano rimarkis, ke la homo estas vestita kiel paciento. |
| На нем было белье, туфли на босу ногу, на плечи наброшен бурый халат. | Li surhavis subvestojn, grizbrunan kitelon loze pendantan de la ŝultroj, pantoflojn metitajn sur la nudajn piedojn. |
| Пришедший подмигнул Ивану, спрятал в карман связку ключей, шепотом осведомился: | La enveninto palpebrumis al Ivano, enpoŝigis ŝlosilfaskon, flustre demandis: |
| «Можно присесть?» — И, получив утвердительный кивок, поместился в кресле. | «Ĉu vi permesas, ke mi sidiĝu?», kaj ricevinte kapjeson li okupis la brakseĝon. |
| — Как же вы сюда попали? | — Kiel vi pasis ĉi tien? |
| — Повинуясь сухому грозящему пальцу, шепотом спросил Иван, — ведь балконные-то решетки на замках? | — Ivano demandis flustre, obeante la sekan minacantan fingron, — la balkonkradoj ja estas ŝlositaj! |
| — Решетки-то на замках, — подтвердил гость, — но Прасковья Федоровна — милейший, но, увы, рассеянный человек. | — La kradoj estas ŝlositaj, — konfirmis la gasto, — sed nia Praskovja Fjodorovna estas plej bonkora kaj, ho ve, distriĝema homo. |
| Я стащил у нее месяц тому назад связку ключей и, таким образом, получил возможность выходить на общий балкон, а он тянется вокруг всего этажа, и, таким образом, иногда навестить соседа. | Antaŭ unu monato mi ŝtelis ŝian ŝlosilfaskon kaj tio ebligas al mi eliri sur la eksteran balkonon, kiu etendiĝas laŭ la tuta etaĝo, kaj tial mi povas, fojfoje, viziti miajn najbarojn. |
| — Раз вы можете выходить на балкон, то вы можете удрать. | — Se vi povas eliri sur la balkonon, vi ankaŭ povas fuĝi, ĉu? |
| Или высоко? — Заинтересовался Иван. | Aŭ estas tro alte? |
| — Нет, — твердо ответил гость, — я не могу удрать отсюда не потому, что высоко, а потому, что мне удирать некуда. | — Ne, — firme respondis la vizitanto, — mi ne povas fuĝi de ĉi tie ne pro la alto, sed ĉar mi ne havas kien fuĝi. |
| — И после паузы он добавил: — итак, сидим? | — Post paŭzo li aldonis: — Do, oni gastas, ĉu? |
| — Сидим, — ответил Иван, вглядываясь в карие и очень беспокойные глаза пришельца. | — Oni gastas, — respondis Ivano fikse rigardante la brunajn, tre malkvietajn okulojn de la veninto. |
| — Да... — Тут гость вдруг встревожился, | — Jes ... — ĉi tiam la vizitanto subite maltrankviliĝis, |
| — но вы, надеюсь, не буйный? | — Mi esperas, vi ne estas furiozulo? |
| А то я, знаете ли, не выношу шума, возни, насилий и всяких вещей в этом роде. | Ĉar vidu, mi ne povas suferi bruon, kverelojn, perforton kaj similajn aferojn. |
| В особенности ненавистен мне людской крик, будь то крик страдания, ярости или иной какой-нибудь крик. | Precipe malamas mi la homan kriadon — la doloran, la furiozan, ĉian ajn. |
| Успокойте меня, скажите, вы не буйный? | Trankviligu min, diru, vi ne estas furiozulo, ĉu? |
| — Вчера в ресторане я одному типу по морде засветил, — мужественно признался преображенный поэт. | — Hieraŭ en restoracio mi pugnis iun sur la muzelon, — brave konfesis la aliiĝinta poeto. |
| — Основание? | — Motivo? |
| — Строго спросил гость. | — severe demandis la gasto. |
| — Да, признаться, без основания, — сконфузившись, ответил Иван. | — Verdire, sen motivo, — respondis Ivano embarasite. |
| — Безобразие, — осудил гость Ивана и добавил: | — Fi! — malaprobis la vizitanto la agon de Ivano, kaj aldonis: |
| — а кроме того, что это вы так выражаетась: по морде засветил? | — Cetere, kial vi diras «pugnis sur la muzelon»? |
| Ведь неизвестно, что именно имеется у человека, морда или лицо. | Tio ja ne estas tute certa, ĉu homo havas muzelon aŭ vizaĝon. |
| И, пожалуй, ведь все-таки лицо. | Tamen verŝajne ja vizaĝon. |
| Так что, знаете ли, кулаками... | Kaj pugni ... |
| Нет, уж это вы оставьте, и навсегда. | Ne, ĉi tion vi rezignu por ĉiam. |
| Отчитав таким образом Ивана, гость осведомился: — Профессия? | Admoninte Ivanon la gasto demandis: — Via profesio? |
| — Поэт, — почему-то неохотно признался Иван. | — Poeto, — ial malvolonte konfesis Ivano. |
| Пришедший огорчился. | La veninto ĉagreniĝis. |
| — Ох, как мне не везет! | — Denove misŝanco! |
| — Воскликнул он, но тут же спохватился, извинился и спросил: | — li ekkriis sed tuj sin rekaptis, pardonpetis kaj demandis: |
| — а как ваша фамилия? | — Kaj kiu estas via familinomo? |
| — Бездомный. | — Senhejmulo. |
| — Эх, эх... — Сказал гость, морщась. | — Eh ... — grimacis la gasto. |
| — А вам, что же, мои стихи не нравятся? | — Do, vi malŝatas miajn versojn, ĉu? |
| — С любопытством спросил Иван. | — scivole demandis Ivano. |
| — Ужасно не нравятся. | — Malŝategas. |
| — А вы какие читали? | — Vi kiujn legis? |
| — Никаких я ваших стихов не читал! | — Ne legis mi viajn versojn! |
| — Нервно воскликнул посетитель. | — nervoze ekkriis la veninto. |
| — А как же вы говорите? | — Kiel do vi juĝas? |
| — Ну, что ж тут такого, — ответил гость, — как будто я других не читал? | — Kial ne, — respondis la gasto, — ĉu mi ne legis la versojn de aliaj? |
| Впрочем... Разве что чудо? | Cetere ... ĉu tamen miraklo? |
| Хорошо, я готов принять на веру. | Bone, mi akceptos vian juĝon. |
| Хороши ваши стихи, скажите сами? | Diru mem, ĉu bonaj estas viaj versoj? |
| — Чудовищны! — Вдруг смело и откровенно произнес Иван. | — Ili estas monstraj, — diris Ivano, subite malkaŝe kaj kuraĝe. |
| — Не пишите больше! | — Ne plu verku! |
| — Попросил пришедший умоляюще. | — petegis la vizitanto. |
| — Обещаю и клянусь! | — Mi ĵure promesas! |
| — Торжественно произнес Иван. | — solene diris Ivano. |
| Клятву скрепили рукопожатием, и тут из коридора донеслись мягкие шаги и голоса. | La ĵuron konfirmis manpremo, kaj ĉi tiam el la koridoro aŭdigis malbruaj paŝoj kaj voĉoj. |
| — Тсс, — шепнул гость и, выскочив на балкон, закрыл за собою решетку. | — Ŝŝ! — la gasto flustris, elsaltis sur la balkonon kaj ŝlosis post si la kradon. |
| Заглянула Прасковья Федоровна, спросила, как Иван себя чувствует и желает ли он спать в темноте или со светом. | Praskovja Fjodorovna envenis, demandis, kiel Ivano fartas kaj ĉu li preferas dormi en mallumo. |
| Иван попросил свет оставить, и Прасковья Федоровна удалилась, пожелав больному спокойной ночи. | Ivano petis la vickuracistinon lasi la lumon kaj ŝi foriris, dezirinte al la malsanulo bonan nokton. |
| И когда все стихло, вновь вернулся гость. | Kaj kiam ĉio kvietiĝis, revenis la gasto. |
| Он шепотом сообщил Ивану, что в 119-ю комнату привезли новенького, | Li flustre informis Ivanon, ke en la 119-an ĉambron estas venigita novulo, |
| какого-то толстяка с багровой физиономией, все время бормочущего что-то про какую-то валюту в вентиляции и клянущегося, что у них на Садовой поселилась нечистая сила. | senĉese balbutanta ion pri valuto en ventoltruo kaj ĵuranta, ke en lia domo ĉe Sadovaja ekloĝis demonoj. |
| — Пушкина ругает на чем свет стоит и все время кричит: | — Li furiozas malbenante Puŝkinon kaj kriadas: |
| «Куролесов, бис, бис!» — Говорил гость, тревожно дергаясь. | «Diboĉadov, bis, bis!» — parolante, la gasto plurfoje angore tremeris. |
| Успокоившись, он сел, сказал: — а впрочем, бог с ним, | Trankviliĝinte, li denove sin sidigis, diris: — Cetere, ni lin lasu, |
| — и продолжил беседу с Иваном: — так из-за чего же вы попали сюда? | — kaj daŭrigis la interparolon kun Ivano: — Do, kial vi estas ĉi tie? |
| — Из-за Понтия Пилата, — хмуро глянув в пол, ответил иван. | — Pro Poncio Pilato, — miŝumore rigardinte la plankon diris Ivano. |
| — Как? | — Kion?! |
| — Забыв осторожность, крикнул гость и сам себе зажал рот рукой, | — kriis la gasto forgesinte ĉian prudenton, kaj mem ŝtopis al si la buŝon per la mano, |
| — потрясающее совпадение! | — kia nekredebla koincido! |
| Умоляю, умоляю, расскажите! | Mi vin petegas, rakontu! |
| Почему-то испытывая доверие к неизвестному, Иван, первоначально запинаясь и робея, а потом осмелев, начал рассказывать вчерашнюю историю на Патриарших прудах. | Ial Ivano sentis konfidon al la nekonato, kaj komence nekuraĝe kaj balbute, poste pli verve li rakontis la hieraŭan historion de ĉe la Patriarĥa lageto. |
| Да, благодарного слушателя получил Иван Николаевич в лице таинственного похитителя ключей! | Jes, kunsenteman aŭskultanton havis Ivano Nikolaiĉ en la persono de la mistera ŝlosilŝtelinto! |
| Гость не рядил Ивана в сумасшедшие, проявил величайший интерес к рассказываемому и по мере развития этого рассказа, наконец, пришел в восторг. | La gasto ne traktis la poeton frenezulo, li sekvis la raporton kun eksterordinara interesiĝo kiu fine kreskis ĝis vera ekzalto. |
| Он то и дело прерывал Ивана восклицаниями: — Ну, ну! | Li senĉese interrompis la rakonton per ekkrioj: — Nu, nu! |
| Дальше, дальше, умоляю вас. | Plu diru, mi vin petegas! |
| Но только, ради всего святого, не пропускайте ничего! | Sed, pro ĉio sankta, nenion ajn preterlasu! |
| Иван ничего и не пропускал, ему самому было так легче рассказывать, и постепенно добрался до того момента, как Понтий Пилат в белой мантии с кровавым подбоем вышел на балкон. | Ivano mem nenion preterlasis, tiel rakonti ja estis pli facile, kaj iom post iom li avancis ĝis la momento, kiam Poncio Pilato en blanka mantelo kun sangruĝa subŝtofo eliras sur la balkonon. |
| Тогда гость молитвенно сложил руки и прошептал: — О, как я угадал! | Tiame la gasto preĝmaniere kunigis la manojn kaj flustris: — Ho, kiel mi divenis! |
| О, как я все угадал! | Ho, kiel mi ĉion divenis! |
| Описание ужасной смерти Берлиоза слушающий сопроводил загадочным замечанием, причем глаза его вспыхнули злобой: — | La raporton pri la terura morto de Berlioz la aŭskultanto komentis per stranga rimarko, kiun akompanis malica ekbrilo en liaj okuloj: |
| Об одном жалею, что на месте этого Берлиоза не было критика Латунского или литератора Мстислава Лавровича, — и исступленно, но беззвучно вскричал: — дальше! | — Mi tamen bedaŭras, ke tie ne okazis, anstataŭ via Berlioz, la kritikisto Latunskij aŭ la literaturisto Mstislavo Laŭroviĉ, — kaj pasie kvankam senvoĉe li ekkriis: — Plu! |
| Кот, плативший кондукторше, чрезвычайно развеселил гостя, и он давился от тихого смеха, глядя, как взволнованный успехом своего повествования Иван тихо прыгал на корточках, изображая кота с гривенником возле усов. | La kato paganta al la konduktorino treege amuzis la gaston, kaj li skuiĝadis pro mallaŭta rido rigardante Ivanon kiu, ekscitite de la sukceso de sia rakonto, kaŭre saltetadis prezentante la katon kun la monero ĉe la lipharoj. |
| — И вот, — рассказав про происшествие в Грибоедове, загрустив и затуманившись, Иван закончил: — я и оказался здесь. | — Tiel, — raportinte pri la incidento en Gribojedovo, malgajiĝinte kaj malsereniĝinte finis Ivano, — mi trafis ĉi tien. |
| Гость сочувственно положил руку на плечо бедного поэта и сказал так: — Несчастный поэт! | La gasto kondolence metis sian manon sur la ŝultron de Ivano kaj diris jene: — Kompatinda poeto! |
| Но вы сами, голубчик, во всем виноваты. | Sed, karulo, vin mem vi riproĉu pri via malfeliĉo. |
| Нельзя было держать себя с ним столь развязно и даже нагловато. | Estis malprudentaĵo konduti antaŭ li tiel senrespekte, eĉ impertinentete. |
| Вот вы и поплатились. И надо еще сказать спасибо, что все это обошлось вам сравнительно дешево. | Pro tio vi suferis, kaj danku, ke oni vin traktis relative indulge. |
| — Да кто же он, наконец, такой? | — Sed, finfine, kio do li estas? |
| — В возбуждении потрясая кулаками, спросил Иван. | — ekscitite skuante la pugnojn demandis Ivano. |
| Гость вгляделся в Ивана и ответил вопросом: — А вы не впадете в беспокойство? | La gasto atente lin rigardis kaj respondis per demando: — Ĉu vi ne ekdeliros? |
| Мы все здесь люди ненадежные... | Ĉi tie ni ĉiuj estas homoj nefidindaj ... |
| Вызова врача, уколов и прочей возни не будет? | Ĉu certe oni ne bezonos la kuraciston, injektojn kaj ceteran klopodadon? |
| — Нет, нет! | — Certe, certe! |
| — Воскликнул Иван, — скажите, кто он такой? | — ekkriis Ivano. — Diru do, kio li estas? |
| — Ну хорошо, — ответил гость и веско и раздельно сказал: | — Nu bone, — respondis la gasto kaj diris aŭtoritate, klare apartigante la vortojn: |
| — вчера на Патриарших прудах вы встретились с сатаной. | — Hieraŭ ĉe la Patriarĥa vi renkontiĝis kun Satano. |
| Иван не впал в беспокойство, как и обещал, но был все-таки сильнейшим образом ошарашен. | Ivano tenis sian promeson kaj ne ekdeliris, sed li estis ja tute malspritigita. |
| — Не может этого быть! | — Maleble! |
| Его не существует. | Li ne ekzistas. |
| — Помилуйте! | — Pardonon! |
| Уж кому-кому, но не вам это говорить. | Ĝuste vi tion ne diru. |
| Вы были одним, по-видимому, из первых, кто от него пострадал. | Vi estis, probable, unu el liaj unuaj viktimoj. |
| Сидите, как сами понимаете, в психиатрической лечебнице, а все толкуете о том, что его нет. | Nun bone sciante, ke vi estas en psikiatria kliniko, vi tamen plu ripetas, ke li malestas! |
| Право, это странно! | Vere, tio estas stranga! |
| Сбитый с толку Иван замолчал. | Konfuzite, Ivano silentis. |
| — Лишь только вы начали его описывать, — продолжал гость, | — De kiam vi komencis lin priskribi, — daŭrigis la gasto, |
| — я уже стал догадываться, с кем вы вчера имели удовольствие беседовать. | — mi tuj antaŭsentis, kun kiu vi hieraŭ havis la plezuron interparoli. |
| И, право, я удивляюсь Берлиозу! | Sed pri Berlioz mi miras! |
| Ну вы, конечно, человек девственный, — тут гость опять извинился, | Nu, vi evidente estas homo virga, — ĉi tiam la gasto refoje petis pardonon, |
| — но тот, сколько я о нем слышал, все-таки хоть что-то читал! | — sed Berlioz, laŭ tio, kion mi pri li aŭdis, ja estis ion leginta! |
| Первые же речи этого профессора рассеяли всякие мои сомнения. | La unuaj paroloj de la profesoro forpelis ĉiujn miajn dubojn. |
| Его нельзя не узнать, мой друг! | Oni ne povas lin ne rekoni, mia amiko! |
| Впрочем, вы... | Cetere, vi ... |
| Вы меня опять-таки извините, ведь, я не ошибаюсь, вы человек невежественный? | mi ne volas vin ofendi, sed mi ja ne eraras, vi estas homo senklera, ĉu? |
| — Бесспорно, — согласился неузнаваемый Иван. | — Sendube, — konsentis Ivano, nerekonebla. |
| — Ну вот... | — Nu jes ... |
| Ведь даже лицо, которое вы описывали... | Vidu, eĉ la vizaĝo kiun vi priskribis ... |
| Разные глаза, брови! | la diverskoloraj okuloj, la brovoj! |
| Простите, может быть, впрочем, вы даже оперы «Фауст» не слыхали? | Sed, pardonu, eble vi eĉ la operon Faŭsto neniam aŭdis? |
| Иван почему-то страшнейшим образом сконфузился и с пылающим лицом что-то начал бормотать про какую-то поездку в санаторий в Ялту... | Ivano ial treege konfuziĝis kaj tute ruĝiĝinte komencis balbuti ion pri vojaĝo al sanatorio en Jalto ... |
| — Ну вот, ну вот... | — Nu jes, nu jes ... |
| Неудивительно! | tute ne mirinde! |
| А Берлиоз, повторяю, меня поражает. | Sed Berlioz, mi ripetas, li min surprizas. |
| Он человек не только начитанный, но и очень хитрый. | Li estis homo ne nur erudicihava sed ankaŭ tre ruza. |
| Хотя в защиту его я должен сказать, что, конечно, Воланд может запорошить глаза и человеку похитрее. | Kvankam pro la justo mi devas diri, ke Voland kapablas vuali la okulojn al homo eĉ pli ruza. |
| — Как?! — В свою очередь крикнул Иван. | — Kiu?! — siavice kriis Ivano. |
| — Тише! Иван с размаху шлепнул себя ладонью по лбу и засипел: — Понимаю, понимаю. | — Ŝŝ! Ivano larĝasvinge frapis sian frunton per la maplato kaj ekŝuŝis: — Jes, jes, mi komprenas. |
| У него буква «в» была на визитной карточке. | Li havis la komencliteron W sur la vizitkarto. |
| Ай-яй-яй, вот так штука! | Aj-aj-aj, kia umaĵo! |
| — Он помолчал некоторое время в смятении, всматриваясь в луну, плывущую за решеткой, и заговорил: | — Dum kelka tempo li konsternite silentis, rigardante la lunon ŝvebi malantaŭ la krado, poste ekparolis: |
| — так он, стало быть, действительно мог быть у Понтия Пилата? | — Do, li fakte povis esti ĉe Poncio Pilato, ĉu? |
| Бедь он уж тогда родился? | Ĉar tiam for li jam estis naskita, ĉu? |
| А меня сумасшедшим называют! | Kaj ili traktas min frenezulo! |
| — Прибавил Иван, в возмущении указывая на дверь. | — Ivano indigne montris al la pordo. |
| Горькая складка обозначилась у губ гостя. | Amara falto aperis ĉe la lipoj de la gasto. |
| — Будем глядеть правде в глаза, — и гость повернул свое лицо в сторону бегущего сквозь облако ночного светила. | — Ni rigardu la veron rekte en la okulojn, — la gasto turnis sian vizaĝon al la nokta lumaĵo, fluganta tra la nuboj. |
| — И вы и я — сумасшедшие, что отпираться! | — Kaj vi, kaj mi, ni estas frenezuloj, tion ni honeste agnosku! |
| Видите ли, он вас потряс — и вы свихнулись, так как у вас, очевидно, подходящая для этого почва. | Vidu, li vin skuis, kaj vi freneziĝis, ĉar vi, verŝajne, havas dispozicion al tio. |
| Но то, что вы рассказываете, бесспорно было в действительности. | Tio, kion vi rakontis, sendube fakte okazis; |
| Но это так необыкновенно, что даже Стравинский, гениальный психиатр, вам, конечно, не поверил. | sed ĝi estas tiom eksterordinara, ke eĉ la genia psikiatro Stravinskij ne povis ĝin kredi. |
| Он смотрел вас? | Ĉu li vin ekzamenis? |
| (Иван кивнул.) Ваш собеседник был и у Пилата, и на завтраке у Канта, а теперь он навестил Москву. | (Ivano kapjesis.) Via interparolinto estis ĉe Pilato, li matenmanĝis kun Kantio kaj nun li vizitas Moskvon. |
| — Да ведь он тут черт знает чего натворит! | — Sed li aranĝos terurajn diablaĵojn ĉi tie! |
| Как-нибудь его надо изловить? | Oni devas lin kapti, ĉu? |
| — Не совсем уверенно, но все же поднял голову в новом Иване прежний, еще не окончательно добитый иван. | — en la nova Ivano leviĝis, kvankam sen firma konvinko tamen ja leviĝis, la antaŭa, ankoraŭ ne finvenkita Ivano. |
| — Вы уже пробовали, и будет с вас, | — Vi jam provis, por vi sufiĉas, |
| — иронически отозвался гость, — и другим тоже пробовать не советую. | — ironie replikis la gasto, — ankaŭ al la aliaj mi malkonsilas tiajn provojn. |
| А что натворит, это уж будьте благонадежны. | Kaj pri la diablaĵoj vi povas lin fidi. |
| Ах, ах! Но до чего мне досадно, что встретились с ним вы, а не я! | Aĥ, kia domaĝo, ke ne mi sed vi lin renkontis! |
| Хоть все и перегорело и угли затянулись пеплом, все же, клянусь, что за эту встречу я отдал бы связку ключей Прасковьи Федоровны, ибо мне больше нечего отдавать. | Kvankam ĉio jam forbrulis kaj la karbojn kovris cindro, tamen, mi ĵuras, por tia renkonto mi fordonus la ŝlosilfaskon de Praskovja Fjodorovna, ĉar krom ĝi mi havas nenion. |
| Я нищий! | Mi estas malriĉa, kiel almozulo! |
| — А зачем он вам понадобился? | — Por kio vi lin bezonas? |
| Гость долго грустил и дергался, но наконец заговорил: | Kelkan tempon la gasto silente malĝojis kaj tikadis, sed finfine li ekparolis: |
| — Видите ли, какая странная история, я здесь сижу из-за того же, что и вы, именно из-за Понтия Пилата, | — Tio estas stranga afero, ja ĉi tie mi estas same kiel vi, pro Poncio Pilato, |
| — тут гость пугливо оглянулся и сказал: | — la gasto timeme rigardis ĉirkaŭen kaj diris: |
| — дело в том, что год тому назад я написал о Пилате роман. | — Vidu, antaŭ unu jaro mi verkis romanon pri Pilato. |
| — Вы — писатель? | — Ĉu vi estas verkisto? |
| — С интересом спросил поэт. | — demandis Ivano interesite. |
| Гость потемнел лицом и погрозил Ивану кулаком, потом сказал: — Я — Мастер, | La gasto malsereniĝis kaj minacis Ivanon per la pugno, poste li diris: — Mi estas majstro. |
| — он сделался суров и вынул из кармана халата совершенно засаленную черную шапочку с вышитой на ней желтым шелком буквой «м». | — Solene li eligis el la poŝo de la kitelo grasmalpuran nigran ĉapeton sur kiu per flava silko estis brodita la litero M. |
| Он надел эту шапочку и показался Ивану в профиль и в фас, чтобы доказать, что он — Мастер. | Li surmetis la ĉapeton kaj sin montris al Ivano profile kaj fronte por pruvi, ke li estas majstro. |
| — Она своими руками сшила ее мне, — таинственно добавил он. | — Ŝi mem ĝin por mi kudris, — li aldonis mistere. |
| — А как ваша фамилия? | — Kiu do estas via familinomo? |
| — У меня нет больше фамилии, | — Mi ne plu havas familinomon, |
| — с мрачным презрением ответил странный гость, | — respondis la gasto kun sombra malaprezo, |
| — я отказался от нее, как и вообще от всего в жизни. | — mi rezignis pri ĝi, same kiel pri ĉio en la vivo. |
| Забудем о ней. | Ni forgesu pri tio. |
| — Так вы хоть про роман скажите, — деликатно попросил иван. | — Almenaŭ pri la romano ion rakontu, — delikate petis Ivano. |
| — Извольте-с. | — Bone, mi rakontos. |
| История моя, действительно, не совсем обыкновенная, — начал гость. | Mia historio ja vere estas ne tute ordinara, — komencis la gasto. |
| ...Историк по образованию, он еще два года тому назад работал в одном из московских музеев, а кроме того, занимался переводами. | ... Fakulo pri historio, antaŭ du jaroj li ankoraŭ laboris en iu Moskva muzeo, kaj krome tradukadis. |
| — С какого языка? | — El kiu lingvo? |
| — С интересом спросил Иван. | — demandis Ivano interesite. |
| — Я знаю пять языков, кроме родного, — ответил гость, | — Mi scias kvin fremdajn lingvojn, — respondis la gasto, |
| — английский, французский, немецкий, латинский и греческий. | — la lingvojn anglan, francan, germanan, latinan kaj grekan. |
| Ну, немножко еще читаю по-итальянски. | Nu, iomete legas en la itala. |
| — Ишь ты! | — Ne malbone! |
| — Завистливо шепнул Иван. | — envie flustris Ivano. |
| Жил историк одиноко, не имея нигде родных и почти не имея знакомых в Москве. | La historiisto vivis solece, nenie li havis ian ajn parencon, apenaŭ kelkajn konatojn en Moskvo. |
| И, представьте, однажды выиграл сто тысяч рублей. | Kaj subite li gajnis centmil rublojn. |
| — Вообразите мое изумление, — шептал гость в черной шапочке, | — Imagu mian miregon, — flustris la nigraĉapa gasto, |
| — когда я сунул руку в корзину с грязным бельем и смотрю: на ней тот же номер, что и в газете! | — kiam, ŝovinte la manon en la lavaĵkorbon, mi eltiris ĝuste la numeron, kiun mi vidis en la gazeto! |
| Облигацию, — пояснил он, — мне в музее дали. | La obligacion, — li klarigis, — mi ricevis en la muzeo. |
| Выиграв сто тысяч, загадочный гость Ивана поступил так: | Gajninte la centmilon, la mistera gasto de Ivano faris jenon: |
| купил книг, бросил свою комнату на мясницкой... | li aĉetis librojn, forlasis sian ĉambron ĉe la strato Mjasnickaja ... |
| — Уу, проклятая дыра! — Прорычал гость. | — Uuh, la malbeninda ĉambraĉo, — li graŭlis. |
| ...И нанял у застройщика в переулке близ Арбата... | ... kaj luis de konstrurajtigito en la strateto apud Arbat’ ... |
| — Вы знаете, что такое — застройщики? | — Ĉu vi scias, kio estas la konstrurajtigitoj? |
| — Спросил гость у Ивана и тут же пояснил: | — demandis la gasto Ivanon, kaj tuj klarigis: |
| — это немногочисленная группа жуликов, которая каким-то образом уцелела в Москве... | — Ili estas negranda aro de friponoj, kiuj iel transvivis en Moskvo ... |
| Нанял у застройщика две комнаты в подвале маленького домика в садике. | Li luis de konstrurajtigito du ĉambrojn en la kelo de malgranda domo en ĝardeno. |
| Службу в музее бросил и начал сочинять роман о Понтии Пилате. | Sian oficon li forlasis kaj komencis verki la romanon pri Poncio Pilato. |
| — Ах, это был золотой век, | — Aĥ, tio estis la or’epoko! |
| — блестя глазами, шептал рассказчик, | — la okuloj de la flustranto brilis, |
| — совершенно отдельная квартирка, и еще передняя, и в ней раковина с водой, | — tute izola loĝejeto, kun antaŭĉambro, kaj en ĝi lavabo, |
| — почему-то особенно горделиво подчеркнул он, — маленькие оконца над самым тротуарчиком, ведущим от калитки. | — ial ĉi tio lin aparte fierigis, — la malgrandaj fenestroj tuj super la vojeto kondukanta al la stratpordo. |
| Напротив, в четырех шагах, под забором, сирень, липа и клен. | Je kvar paŝoj kontraŭe, ĉe la barilo, estis siringo, tilio kaj acero. |
| Ах, ах, ах! | Aah, aĥ, aĥ! |
| Зимою я очень редко видел в оконце чьи-нибудь черные ноги и слышал хруст снега под ними. | Vintre mi tre malofte vidis tra la fenestro ies nigrajn krurojn kaj aŭdis la neĝon kraki sub ili. |
| И в печке у меня вечно пылал огонь! | Kaj en mia forno ĉiam brulis la fajro! |
| Но внезапно наступила весна, и сквозь мутные стекла увидел я сперва голые, а затем одевающиеся в зелень кусты сирени. | Sed subite venis la printempo, kaj tra la malklara fenestrovitro mi vidis la nudajn siringobranĉojn sin vesti per verdo. |
| И вот тогда-то, прошлою весной, случилось нечто гораздо более восхитительное, чем получение ста тысяч рублей. | Kaj ĝuste tiam, la lastan printempon, okazis io multe pli rava ol gajni centmil rublojn. |
| А это, согласитесь, громадная сумма денег! | Kio, konsentu, estas ja grandega monsumo! |
| — Это верно, — признал внимательно слушающий Иван. | — Vi pravas, — jesis la atente aŭskultanta Ivano. |
| — Я открыл оконца и сидел во второй, совсем малюсенькой комнате, — | — Mi malfermis la fenestrojn kaj sidis en la dua, tute malgranda ĉambreto, |
| гость стал отмеривать руками, — так... | — la gasto komencis mezuradi per la brakoj: — tiom ... |
| Вот диван, а напротив другой диван, а между ними столик, и на нем прекрасная ночная лампа, | jen sofo, kontraŭe alia sofo, inter ili tableto, sur ĝi belega noktolampo, |
| а к окошку ближе книги, тут маленький письменный столик, а в первой комнате — громадная комната, четырнадцать метров, | pli proksime al la fenestro estis libroj, ĉi tie malgranda skribotablo, kaj en la dua ĉambro (ĝi estis vastega, dek kvar kvadratajn metrojn!) |
| — книги, книги и печка. | mi havis librojn, librojn kaj la fornon. |
| Ах, какая у меня была обстановка! | Aĥ, kian hejmon mi havis! |
| Необыкновенно пахнет сирень! | »Ebriige odoras la siringo! |
| И голова моя становилась легкой от утомления, и Пилат летел к концу. | Mia kapo malpeziĝas pro laco kaj la historio de Pilato flugas al la fino ... |
| — Белая мантия, красный подбой! | — La blanka mantelo kun sangruĝa subŝtofo! |
| Понимаю! | Mi komprenas! |
| — Восклицал иван. | — ekkriis Ivano. |
| — Именно так! | — Ĝuste tiel! |
| Пилат летел к концу, к концу, и я уже знал, что последними словами романа будут: | Pilato impetis al la fino, kaj mi jam sciis, ke la lastaj vortoj de la romano estos: «... |
| «...Пятый прокуратор Иудеи, всадник Понтий Пилат». | la kvina prokuratoro de Judujo, la kavaliro Poncio Pilato». |
| Ну, натурально, я выходил гулять. | Nu, mi, kompreneble, eliradis por promeni. |
| Сто тысяч — громадная сумма, и у меня был прекрасный серый костюм. | Centmil estas multe da mono, do mi havis tre belan vestokompleton. |
| Или отправлялся обедать в какой-нибудь дешевый ресторан. | Aŭ mi iris tagmanĝi en malmultekostan restoracion. |
| На Арбате был чудесный ресторан, не знаю, существует ли он теперь. | Ĉe Arbat’ estis ĉarma restoracio, mi ne scias, ĉu ĝi ankoraŭ ekzistas. |
| Тут глаза гостя широко открылись, и он продолжал шептать, глядя на луну: | La okuloj de la gasto larĝe malfermiĝis kaj li plu flustris rigardante la lunon. |
| — Она несла в руках отвратительные, тревожные желтые цветы. | — En la manoj ŝi portis abomenajn, alarme flavajn florojn. |
| Черт их знает, как их зовут, но они первые почему-то появляются в Москве. | La diablo scias ilian nomon, sed ial ili estas la unuaj kiuj aperas en Moskvo. |
| И эти цветы очень отчетливо выделялись на черном ее весеннем пальто. | Kaj tiuj floroj tre klare kontrastis ŝian nigran mantelon. |
| Она несла желтые цветы! | Ŝi portis flavajn florojn! |
| Нехороший цвет. | Malbona koloro. |
| Она повернула с Тверской в переулок и тут обернулась. | De Tverskaja ŝi sin turnis en strateton kaj de tie rigardis malantaŭen. |
| Ну, Тверскую вы знаете? | Nu, la straton Tverskaja vi sendube konas, ĉu? |
| По Тверской шли тысячи людей, но я вам ручаюсь, что увидела она меня одного и поглядела не то что тревожно, а даже как будто болезненно. | Tie estis pasantaj miloj da homoj, sed mi ĵuras al vi, ke ŝi vidis nur min kaj ŝia rigardo estis pli ol angora, ĝi estis kvazaŭ malsana. |
| И меня поразила не столько ее красота, сколько необыкновенное, никем не виданное одиночество в глазах! | Kaj min impresis ne tiom ŝia belo, kiom la eksterordinara, de neniu iam ajn vidita soleco en ŝiaj okuloj! |
| Повинуясь этому желтому знаку, я тоже свернул в переулок и пошел по ее следам. | »Obeante la flavan signon, ankaŭ mi min turnis en la strateton kaj ŝin sekvis. |
| Мы шли по кривому, скучному переулку безмолвно, я по одной стороне, а она по другой. | Silente ni iris laŭ la kurba, teda strateto, mi ĉe unu flanko kaj ŝi ĉe la alia. |
| И не было, вообразите, в переулке ни души. | Imagu, la strateto estis tute senhoma. |
| Я мучился, потому что мне показалось, что с нею необходимо говорить, и тревожился, что я не вымолвлю ни одного слова, а она уйдет, и я никогда ее более не увижу... | Mi suferis, ĉar al mi ŝajnis, ke mi devas al ŝi paroli, kaj mi timis, ke mi diros nenion kaj ŝi foriros kaj neniam plu mi ŝin vidos. |
| И, вообразите, внезапно заговорила она: — Нравятся ли вам мои цветы? | »Kaj imagu, subite ŝi ekparolis: »- Ĉu plaĉas al vi miaj floroj? |
| Я отчетливо помню, как прозвучал ее голос, низкий довольно-таки, но со срывами, и, как это ни глупо, показалось, что эхо ударило в переулке и отразилось от желтой грязной стены. | »Mi klare memoras, kiel sonis ŝia voĉo, malalteta kaj kun rompoj, kaj, kvankam tio estas stulta, ŝajnis al mi, ke ĝia eĥo eksplodis en la strateto kaj resonigis la malpure flavan muron. |
| Я быстро перешел на ее сторону и, подходя к ней, ответил: — Нет. | Mi rapide transiris la strateton kaj proksimiĝante al ŝi mi respondis: »- Ne. |
| Она поглядела на меня удивленно, а я вдруг, и совершенно неожиданно, понял, что я всю жизнь любил именно эту женщину! | »Ŝi rigardis min mirigite kaj mi, abrupte kaj tute neatendite, komprenis, ke dum mia tuta vivo mi amis ĝuste tiun virinon! |
| Вот так штука, а? | Nekredeble, ĉu? |
| Вы, конечно, скажете, сумасшедший? | Vi, verŝajne, diros, ke mi frenezas, ĉu? |
| — Ничего я не говорю, — воскликнул Иван и добавил: — умоляю, дальше! | — Nenion mi diras! — ekkriis Ivano kaj aldonis: — Mi petegas, rakontu plu! |
| И гость продолжал: — Да, она поглядела на меня удивленно, а затем, поглядев, спросила так: — | Kaj la gasto daŭrigis: — Jes, ŝi rigardis min mirigite, kaj poste, rigardinte, ŝi demandis: |
| Вы вообще не любите цветов? | »- Ĉu vi tute ne ŝatas florojn? |
| В голосе ее была, как мне показалось, враждебность. | »Io en ŝia voĉo impresis min kiel malamikema. |
| Я шел с нею рядом, стараясь идти в ногу, и, к удивлению моему, совершенно не чувствовал себя стесненным. | Mi igis min iri sampaŝe, kaj — tio surprizis min mem — mi sentis nenian ĝenon. |
| — Нет, я люблю цветы, только не такие, — сказал я. | »- Mi ŝatas florojn, sed ne tiajn, — mi diris. |
| — А какие? | »- Do kiajn? |
| — Я розы люблю. | »- Mi rozojn ŝatas. |
| Тут я пожалел о том, что это сказал, потому что она виновато улыбнулась и бросила свои цветы в канаву. | »Ĉi tiam mi bedaŭris, ke mi tion diris, ĉar ŝi pardonpete ridetis kaj ĵetis siajn florojn en la kanaleton. |
| Растерявшись немного, я все-таки поднял их и подал ей, но она, усмехнувшись, оттолкнула цветы, и я понес их в руках. | Mi iom konfuziĝis, tamen relevis ilin kaj prezentis al ŝi, sed ŝi ridetante forpuŝis la florojn kaj mi portis ilin en mia mano. |
| Так шли молча некоторое время, пока она не вынула у меня из рук цветы, не бросила их на мостовую, затем продела свою руку в черной перчатке с раструбом в мою, и мы пошли рядом. | »Kelkan tempon ni iris silente, poste ŝi forprenis la florojn el mia mano, ĵetis ilin sur la pavimon, ŝovis sian manon en la nigra grandmanuma ganto sub mian brakon kaj ni paŝis kune. |
| — Дальше, — сказал Иван, — и не пропускайте, пожалуйста, ничего. | — Plu, — diris Ivano, — kaj mi petas, nenion preterlasu. |
| — Дальше? | — Plu? |
| — Переспросил гость, — что же, дальше вы могли бы и сами угадать. | — redemandis la gasto, — nu, la pluan vi povus mem diveni. |
| — Он вдруг вытер неожиданную слезу правым рукавом и продолжал: | — Per la dekstra maniko li viŝis subitan larmon kaj daŭrigis: |
| — любовь выскочила перед нами, как из-под земли выскакивает убийца в переулке, и поразила нас сразу обоих! | — La amo elsaltis antaŭ ni, kiel el sub la tero murdonto elsaltas en strateto, kaj ĝi trafis nin ambaŭ! |
| Так поражает молния, так поражает финский нож! | »Tiel onin trafas fulmo, tiel trafas suoma duonponardo! |
| Она-то, впрочем, утверждала впоследствии, что это не так, что любили мы, конечно, друг друга давным-давно, не зная друг друга, никогда не видя, и что она жила с другим человеком, и я там тогда... | »Cetere, ŝi poste asertis, ke tio estas malvera, ke ni, sendube, amis unu la alian jam delonge, sen esti interkonataj, kaj kiam ŝi vivis kun alia viro, kaj mi kun tiu ... |
| С этой, как ее... | kiu do estas ŝia nomo ... |
| — С кем? | — Kun kiu? |
| — Спросил Бездомный. | — demandis Senhejmulo. |
| — С этой... Ну... Этой, ну... | — Kun tiu ... nu ... kun tiu ... |
| — Ответил гость и защелкал пальцами. | — diris la gasto klakante per la fingroj. |
| — Вы были женаты? | — Vi estis edziĝinta, ĉu? |
| — Ну да, вот же я и щелкаю... | — Jes, ja tial mi klakas ... |
| На этой... Вареньке, Манечке... Нет, Вареньке... | Al tiu ... Banjo, Manjo ... ne, Banjo ... |
| Еще платье полосатое... | ŝi havis tian striitan robon ... |
| Музей... Впрочем, я не помню. | la muzeo ... ne, mi ne plu memoras. |
| Так вот она говорила, что с желтыми цветами в руках она вышла в тот день, чтобы я наконец ее нашел, и что если бы этого не произошло, она отравилась бы, потому что жизнь ее пуста. | »Do, ŝi diris, ke portante la flavajn florojn ŝi eliris je tiu tago por ke mi finfine ŝin trovu, kaj ke se tio ne estus okazinta, ŝi sin venenus, ĉar ŝia vivo estis sensenca. |
| Да, любовь поразила нас мгновенно. | »Jes, la amo tuj nin trafis. |
| Я это знал в тот же день уже, через час, когда мы оказались, не замечая города, у кремлевской стены на набережной. | Mi komprenis tion je tiu sama tago, jam post unu horo, kiam ni, sen atenti la urbon, venis sur la kajon de Moskvo-rivero ĉe la Kremla murego. |
| Мы разговаривали так, как будто расстались вчера, как будто знали друг друга много лет. | »Ni interparolis tiel, kvazaŭ ni estus disiĝintaj nur hieraŭ, kvazaŭ ni estus konataj jam multe da jaroj. |
| На другой день мы сговорились встретиться там же, на Москве-реке, и встретились. | Ni interkonsentis renkontiĝi la sekvan tagon samloke, ĉe Moskvo-rivero, kaj efektive ni renkontiĝis. |
| Майское солнце светило нам. | La maja suno al ni lumis. |
| И скоро, скоро стала эта женщина моею тайною женой. | Kaj baldaŭ, baldaŭ ŝi iĝis mia sektreta edzino. |
| Она приходила ко мне каждый день, а ждать ее я начинал с утра. | »Ŝi venis ĉe min ĉiun tagon, kaj mi estis atendanta ŝin de la mateno. |
| Ожидание это выражалось в том, что я переставлял на столе предметы. | La atendo manifestiĝis en tio, ke mi movadis tien kaj reen la objektojn sur la tablo. |
| За десять минут я садился к оконцу и начинал прислушиваться, не стукнет ли ветхая калитка. | Dek minutojn antaŭ la interkonsentita tempo mi sidiĝis apud la fenestro kaj aŭskultis, ĉu klakas la kaduka stratpordo. |
| И как курьезно: до встречи моей с нею в наш дворик мало кто приходил, просто сказать, никто не приходил, а теперь мне казалось, что весь город устемился в него. | Kaj jen kuriozaĵo: antaŭ nia konatiĝo tre malofte, preskaŭ neniam iu ajn venis en nian korton, kaj nun mi havis la impreson, ke la tuta urbo pilgrimas tien. |
| Стукнет калитка, стукнет сердце, и, вообразите, на уровне моего лица за оконцем обязательно чьи-нибудь грязные сапоги. | La stratpordo ekklakis, la koro ekbatis, kaj bonvolu vidi — je la nivelo de miaj okuloj, tuj antaŭ la fenestro nepre aperas ies malpuraj botoj. |
| Точильщик. | Akrigisto. |
| Ну, кому нужен точильщик в нашем доме? | Kiu do en nia domo bezonas akrigiston? |
| Что точить? | Por kion akrigi? |
| Какие ножи? | Kiajn tranĉilojn? |
| Она входила в калитку один раз, а биений сердца до этого я испытывал не менее десяти. | »Ŝi venis tra la pordo po unu fojon tage, kaj tiajn antaŭajn korbatojn mi havis po almenaŭ dek. |
| Я не лгу. | Mi ne troigas. |
| А потом, когда приходил ее час и стрелка показывала полдень, оно даже и не переставало стучать до тех пор, пока без стука, почти совсем бесшумно, не равнялись с окном туфли с черными замшевыми накладками-бантами, стянутыми стальными пряжками. | Kaj poste, kiam estis veninta ŝia horo kaj la horloĝo montris tagmezon, la palpitacio ne ĉesis ĝis la momento, kiam malbrue, apenaŭ aŭdeble, preter mia fenestro pasis la ŝuoj kun bantoj el nigra ŝamo kaj ŝtalaj bukoj. |
| Иногда она шалила и, задержавшись у второго оконца, постукивала носком в стекло. | »Fojfoje ŝi petolis: haltinte ĉe la dua fenestro ŝi frapetis per la ŝupinto kontraŭ la vitro. |
| Я в ту же секунду оказывался у этого окна, но исчезала туфля, черный шелк, заслоняющий свет, исчезал, — я шел ей открывать. | Mi tuj kuris tien, sed la ŝuo malaperis, malaperis la nigra silko ombranta la fenestron — kaj mi iris malfermi la pordon. |
| Никто не знал о нашей связи, за это я вам ручаюсь, хотя так никогда и не бывает. | »Neniu sciis pri nia am’afero, tion vi kredu, malgraŭ ke tiaj sekretoj ĉiam sciiĝas. |
| Не знал ее муж, не знали знакомые. | Ne sciis ŝia edzo, nek la konatoj. |
| В стареньком особнячке, где мне принадлежал этот подвал, знали, конечно, видели, что приходит ко мне какая-то женщина, но имени ее не знали. | En la malnova pavilono kies kelon mi loĝis oni sendube sciis, oni rimarkis ke virino min vizitadas, sed neniu sciis ŝian nomon. |
| — А кто она такая? | — Kaj kiu ŝi estas? |
| — Спросил Иван, в высшей степени заинтересованный любовной историей. | — demandis Ivano, ege interesite de tiu amhistorio. |
| Гость сделал жест, означавший, что он никогда и никому этого не скажет, и продолжал свой рассказ. | La gasto gestis, ke neniam li tion diros, kaj daŭrigis sian rakonton. |
| Ивану стало известным, что Мастер и незнакомка полюбили друг друга так крепко, что стали совершенно неразлучны. | Ivano eksciis, ke la majstro kaj ŝi ekamis unu la alian tiel forte, ke ili iĝis nedisigeblaj. |
| Иван представлял себе ясно уже и две комнаты в подвале особнячка, в которых были всегда сумерки из-за сирени и забора. | Nun Ivano klare imagis la du ĉambrojn en la kelo de la pavilono, ĉiam krepuskajn pro la siringo kaj la ĝardenbarilo. |
| Красную потертую мебель, бюро, на нем часы, звеневшие каждые полчаса, и книги, книги от крашеного пола до закопченного потолка, и печку. | La trivitajn ruĝajn meblojn, la skribotablon, sur ĝi la horloĝon kiu batis ĉiun duonhoron, kaj librojn, librojn ekde la farbita planko ĝis la fumnigra plafono, kaj la fornon. |
| Иван узнал, что гость его и тайная жена уже в первые дни своей связи пришли к заключению, | Ivano eksciis, ke lia gasto kaj ties sekreta edzino ekde la unuaj tagoj de sia kunesto konkludis, |
| что столкнула их на углу Тверской и переулка сама судьба и что созданы они друг для друга навек. | ke la destino mem renkontigis ilin ĉe la strat’angulo de Tverskaja, kaj ke ili estas kreitaj por resti kune sian tutan vivon. |
| Иван узнал из рассказа гостя, как проводили день возлюбленные. | Ivano eksciis, kiel la geamantoj pasigis la tagojn. |
| Она приходила, и первым долгом надевала фартук, и в узкой передней, где находилась та самая раковина, которой гордился почему-то бедный больной, на деревянном столе зажигала керосинку, и готовила завтрак, и накрывала его в первой комнате на овальном столе. | Veninte, ŝi surmetis antaŭtukon kaj en la malgranda antaŭĉambreto kun la lavabo ial fieriganta la kompatindan malsanulon ŝi ekbruligis sur la ligna tablo petrolforneton, preparis la manĝon kaj aranĝis ĝin sur la ovala tablo en la unua ĉambro. |
| Когда шли майские грозы и мимо подслеповатых окон шумно катилась в подворотню вода, угрожая залить последний приют, влюбленные растапливали печку и пекли в ней картофель. | Dum la majaj fulmotondroj, kiam la akvo brue torentis preter la blindetaj fenestroj al la stratpordo minacante inundi ilian lastan rifuĝejon, la geamantoj hejtis la fornon kaj bakis en ĝi terpomojn. |
| От картофеля валил пар, черная картофельная шелуха пачкала пальцы. | De la terpomoj leviĝis vaporo, la nigra ŝelo makulis la fingrojn. |
| В подвальчике слышался смех, деревья в саду сбрасывали с себя после дождя обломанные веточки, белые кисти. | En la kelo sonis rido, post la pluvo la arboj en la ĝardeno lasis fali rompitajn branĉetojn kaj blankajn florgrapolojn. |
| Когда кончились грозы и пришло душное лето, в вазе появились долгожданные и обоими любимые розы. | Kiam ĉesis la fulmotondroj kaj venis la varmega somero, en la florvazo aperis la longe sopiritaj kaj de ambaŭ ŝatataj rozoj. |
| Тот, кто называл себя Мастером, работал, | La homo kiu titolis sin majstro febre laboris super la romano, |
| а она, запустив в волосы тонкие с остро отточенными ногтями пальцы, перечитывала написанное, а перечитав, шила вот эту самую шапочку. | Merginte en la harojn siajn sveltajn fingrojn kun la pinte fajlitaj ungoj, ŝi relegadis la skribitan, kaj releginte ŝi brodis ĉi tiun ĉapeton. |
| Иногда она сидела на корточках у нижних полок или стояла на стуле у верхних и тряпкой вытирала сотни пыльных корешков. | Fojfoje ŝi kaŭris ĉe la malsupraj librobretoj, aŭ staris sur seĝo ĉe la supraj, kaj per ĉifono forviŝis polvon de centoj da librodorsoj. |
| Она сулила славу, она подгоняла его и вот тут-то стала называть Мастером. | Ŝi antaŭdiradis gloron, ŝi lin kuraĝigis, kaj ĝuste tiam ŝi komencis nomadi lin majstro. |
| Она дожидалась этих обещанных уже последних слов о пятом прокураторе Иудеи, | Ŝi malpacience atendis la jam promesitajn lastajn vortojn pri la kvina prokuratoro de Judujo, |
| нараспев и громко повторяла отдельные фразы, которые ей нравились, и говорила, что в этом романе ее жизнь. | ŝi deklamadis apartajn frazojn kiuj al ŝi precipe plaĉis, ŝi diris, ke tiu romano estas ŝia vivo. |
| Он был дописан в августе месяце, был отдан какой-то безвестной машинистке, и та перепечатала его в пяти экземплярах. | La verko estis finita en aŭgusto, komisiita al nun forgesita tajpistino, kiu faris kvin kopiojn. |
| И, наконец, настал час, когда пришлось покинуть тайный приют и выйти в жизнь. | Kaj fine venis la tempo, kiam endis forlasi la sekretan restadejon kaj eliri en la vivon. |
| — И я вышел в жизнь, держа его в руках, и тогда моя жизнь кончилась, — | — Kaj mi eliris en la vivon tenante ĝin en la mano, kaj tiam finiĝis mia vivo, |
| прошептал Мастер и поник головой, и долго качалась печальная черная шапочка с желтой буквой «м». | — flustris la majstro kaj mallevis sian kapon kaj longan tempon balanciĝis la malgaja nigra ĉapeto kun la flava litero M. |
| Он повел дальше свой рассказ, но тот стал несколько бессвязен. | Li daŭrigis sian rakonton, sed ĝi iĝis iom konfuza. |
| Можно было понять только одно, что тогда с гостем Ивана случилась какая-то катастрофа. | Nun unu afero estis klara, ke tiam la gaston de Ivano trafis katastrofo. |
| — Я впервые попал в мир литературы, но теперь, когда уже все кончилось и гибель моя налицо, вспоминаю о нем с ужасом! | — Tiam mi unuafoje okazis en la mondo de la literaturo, sed nun, kiam ĉio finiĝis kaj mia pereo estas evidenta, la rememoro pri ĝi min hororigas! |
| — Торжественно прошептал Мастер и поднял руку. | — solene flustris la majstro levante la manon. |
| — Да, он чрезвычайно поразил меня, ах, как поразил! | — Jes, li konsternis min, ho, kiom li min konsternis! |
| — Кто? | — Kiu? |
| — Чуть слышно шепнул Иван, опасаясь перебивать взволнованного рассказчика. | — apenaŭ aŭdeble flustris Ivano, penante ne interrompi la ekscitiĝintan gaston. |
| — Да редактор, я же говорю, редактор. | — Nu, la redaktoro, ja mi diras, la redaktoro. |
| Да, так он прочитал. | Do, li finlegis. |
| Он смотрел на меня так, как будто у меня щека была раздута флюсом, как-то косился в угол и даже сконфуженно хихикнул. | Li min rigardis tiel, kvazaŭ mi havis flegmonan vangon, iel malrekte, kaj je iu momento li eĉ konfuzite gruntridis. |
| Он без нужды мял манускрипт и крякал. | Li tusetadis kaj senbezone taŭzis la manuskripton. |
| Вопросы, которые он мне задавал, показались мне сумасшедшими. | La demandoj, kiujn li faris, ŝajnis al mi frenezaj. |
| Не говоря ничего по существу романа, он спрашивал меня о том, кто я таков и откуда я взялся, | Sen diri ion ajn pri la romano mem li demandis min, kio mi estas kaj de kie mi venis, |
| давно ли пишу и почему обо мне ничего не было слышно раньше, | ĉu jam delonge mi verkadas kaj kial oni nenion aŭdis pri mi antaŭe; |
| и даже задал, с моей точки зрения, совсем идиотский вопрос: кто это меня надоумил сочинить роман на такую странную тему? | li eĉ prezentis tute idiotan, laŭ mia opinio, demandon: kiu do sugestis al mi verki romanon pri tia stranga temo? |
| Наконец, он мне надоел, и я спросил его напрямик, будет ли он печатать роман или не будет. | »Tuttedite mi lin demandis rekte, ĉu li publikigos la romanon aŭ ne. |
| Тут он засуетился, начал что-то мямлить и заявил, что самолично решить этот вопрос он не может, | »Tiam li nervoziĝis, ion balbutis kaj fine deklaris, ke sola li ne rajtas tion decidi, |
| что с моим произведением должны ознакомиться другие члены редакционной коллегии, именно критики Латунский и ариман и литератор Мстислав Лаврович. | ke mian verkon devas legi aliaj redakcianoj, nome la kritikisto Latunskij kaj Arimann kaj la literaturisto Mstislavo Laŭroviĉ. |
| Он просил меня прийти через две недели. | Li proponis al mi reveni post du semajnoj. |
| Я пришел через две недели и был принят какой-то девицей со скошенными к носу от постоянного вранья глазами. | »Post du semajnoj min akceptis fraŭlino kies okuloj pro ĉiama mensogado strabis nazen. |
| — Это Лапшенникова, секретарь редакции, | — Ŝia nomo estas Lapŝonnikova, ŝi estas la sekretariino de la redakcio, |
| — усмехнувшись, сказал Иван, хорошо знающий тот мир, который так гневно описывал его гость. | — subridetis Ivano, kiu bone konis la mondon tiom kolere pentratan de lia gasto. |
| — Может быть, — отрезал тот, | — Eblas, — bruske respondis la gasto. |
| — так вот, от нее я получил свой роман, уже порядочно засаленный и растрепанный. | — Do, ŝi redonis al mi la manuskripton, ĝi aspektis trivita kaj malpura. |
| Стараясь не попадать своими глазами в мои, Лапшенникова сообщила мне, что редакция обеспечена материалами на два года вперед | Evitante rigardi min en la vizaĝon ŝi min informis, ke por la sekvaj du jaroj la redakcio jam havas sufiĉan provizon de verkoj, |
| и что поэтому вопрос о напечатании моего романа, как она выразилась, отпадает. | kaj ke tial la demando pri publikigo de mia romano, laŭ ŝia esprimaĵo, «forfalas». |
| — Что я помню после этого? | »Kion postan mi rememoras? |
| — Бормотал Мастер, потирая висок, | — murmuris la majstro frotante sian tempion, |
| — да, осыпавшиеся красные лепестки на титульном листе и еще глаза моей подруги. | — ho jes, la defalintajn petalojn sur la titolpaĝo kaj krome la okulojn de mia amikino. |
| Да, эти глаза я помню. | Jes, tiujn okulojn mi memoras. |
| Рассказ Иванова гостя становился все путанее, все более наполнялся какими-то недомолвками. | La rakonto de la gasto iĝis pli kaj pli konfuza kaj fragmenta. |
| Он говорил что-то про косой дождь, и отчаяние в подвальном приюте, о том, что ходил куда-то еще. | Li parolis ion pri oblikva pluvo kaj senespero en la kela restadejo, pri tio, ke ankoraŭ ien li iris. |
| Шепотом вскрикивал, что он ее, которая толкала его на борьбу, ничуть не винит, о нет, не винит! | Flustre li kriis, ke ŝin, kiu instigis lin al la batalo, li tute ne riproĉas, ho ne, li ne riproĉas! |
| — Помню, помню этот проклятый вкладной лист в газету, | — Mi memoras, mi ankoraŭ vidas tiun malbenindan internan folion, |
| — бормотал гость, рисуя двумя пальцами рук в воздухе газетный лист, и | — murmuris la gasto, per du fingroj desegnante en la aero gazetfolion. |
| Иван догадался из дальнейших путаных фраз, что какой-то другой редактор напечатал большой отрывок из романа того, кто называл себя Мастером. | El liaj pluaj konfuzaj frazoj Ivano komprenis, ke alia redaktoro aperigis grandan fragmenton el la romano de tiu, kiu nomis sin majstro. |
| По словам его, прошло не более двух дней, как в другой газете появилась статья критика аримана, которая называлась «Враг под крылом редактора», | Laŭ ties vortoj, jam post ne pli ol du tagoj en alia gazeto aperis artikolo de la kritikisto Arimann, titolita «Malamiko sub la protekto de redaktoro», |
| в которой говорилось, что иванов гость, пользуясь беспечностью и невежеством редактора, сделал попытку протащить в печать апологию Иисуса Христа. | kiu avertis la leganton, ke la gasto de Ivano, profitante senzorgemon kaj malkleron de la redaktoro, provis kontrabandi en la gazetaron apologion de Jesuo Kristo. |
| — А, помню, помню! | — Ah jes, mi memoras tion! |
| — Вскричал Иван. | — ekkriis Ivano. |
| — Но я забыл, как ваша фамилия! | — Sed mi forgesis vian nomon! |
| — Оставим, повторяю, мою фамилию, ее нет больше, — ответил гость. | — Mi ripetas, ne parolu plu pri mia nomo, ĝi ne plu ekzistas, — respondis la gasto. |
| — Дело не в ней. | — Tio ne gravas. |
| Через день в другой газете за подписью Мстислава Лавровича обнаружилась другая статья, где автор ее предполагал ударить, и крепко ударить, по пилатчине и тому богомазу, который вздумал протащить (опять это проклятое слово!) Ее в печать. | Post unu tago mi trovis alian artikolon, subskribitan de Mstislavo Laŭroviĉ, kiu rekomendis sekompate frapi la fi-pilatismon kaj la ikonpentristaĉon kiu ekvolis kontrabandi (denove tiu malbeninda vorto!) ĝin en la gazetaron. |
| Остолбенев от этого слова «пилатчина», я развернул третью газету. | »Konsternite de tiu monstra fi-pilatismo mi malfaldis trian gazeton. |
| Здесь было две статьи: одна — Латунского, а другая — подписанная буквами «н. э.». | Ĝi enhavis du artikolojn, la unu estis de Latunskij, kaj la alia estis subskribita per «N.E.». |
| Уверяю вас, что произведения аримана и Лавровича могли считаться шуткою по сравнению с написанным Латунским. | Kredu al mi, la verkoj de Arimann kaj Laŭroviĉ ŝajnis ŝerco kompare kun la artikolo de Latunskij. |
| Достаточно вам сказать, что называлась статья Латунского «Воинствующий старообрядец». | Sufiĉas diri, ke ĝia titolo estis «Militanta malnovritano». |
| Я так увлекся чтением статей о себе, что не заметил, как она (дверь я забыл закрыть) предстала предо мною с мокрым зонтиком в руках и мокрыми же газетами. | La legado de la artikoloj pri mi mem min tiom absorbis, ke mi ne rimarkis ŝin aperi antaŭ mi (ŝlosi la pordon mi forgesis) kun malseka ombrelo kaj same malsekaj gazetoj. |
| Глаза ее источали огонь, руки дрожали и были холодны. | El ŝiaj okuloj ŝprucis fajro, ŝiaj manoj tremis kaj estis malvarmaj. |
| Сперва она бросилась меня целовать, затем, хриплым голосом и стуча рукою по столу, сказала, что она отравит Латунского. | Ŝi impetis al mi por min kisi, poste ŝi diris raŭke kaj frapante per la mano kontraŭ la tablo, ke ŝi venenos Latunskijon. |
| Иван как-то сконфуженно покряхтел, но ничего не сказал. | Ivano konfuzite tusetis sed diris nenion. |
| — Настали совершенно безрадостные дни. | — Venis tute senĝojaj tagoj. |
| Роман был написан, больше делать было нечего, и мы оба жили тем, что сидели на коврике на полу у печки и смотрели на огонь. | La romano estis verkita, restis nenio farinda, kaj la vivo de ni ambaŭ konsistis en tio, ke ni sidis sur la tapiŝeto sternita sur la planko apud la forno kaj rigardis en la fajron. |
| Впрочем, теперь мы больше расставались, чем раньше. | Cetere, nun pli ofte ol antaŭe ni estadis dise. |
| Она стала уходить гулять. А со мной случилась оригинальность, как нередко бывало в моей жизни... | Ŝi kutimiĝis foriri por promeno, kaj al mi okazis strangaĵo, unu el multaj en mia vivo ... |
| У меня неожиданно завелся друг. | Subite mi ekhavis amikon. |
| Да, да, представьте себе, я в общем не склонен сходиться с людьми, обладаю чертовой странностью: схожусь с людьми туго, недоверчив, подозрителен. | Ja mi ne estas amkiĝema, malbenindan trajton mi havas: mi estas nekomunikema, malkonfidema, suspektema. |
| И — представьте себе, при этом обязательно ко мне проникает в душу кто-нибудь непредвиденный, неожиданный и внешне-то черт знает на что похожий, и он-то мне больше всех и понравится. | Kaj jen mirindaĵo: malgraŭ tia karaktero ĉiam troviĝas iu neantaŭvidita, neatendita, groteska, kiu penetras mian animon, kaj ĝuste tiu ulo plaĉas al mi pli ol ĉiuj ceteraj. |
| Так вот в то проклятое время открылась калиточка нашего садика, денек еще, помню, был такой приятный, осенний. | »Do, en tiu malbeninda tempo foje malfermiĝis la stratpordo de nia ĝardeno — mi ankoraŭ memoras, ke la tago estis agrabla, aŭtuna. |
| Ее не было дома. | Ŝi estis for. |
| И в калиточку вошел человек. | Viro envenis tra la stratpordo, |
| Он прошел в дом по какому-то делу к моему застройщику, потом сошел в садик и как-то очень быстро свел со мной знакомство. | li iris en la domon al mia konstrurajtigito por iu afero, poste li elvenis malsupren en la ĝardenon kaj mirinde facile konatiĝis kun mi. |
| Отрекомендовался он мне журналистом. | Li prezentis sin gazetisto. |
| Понравился он мне до того, вообразите, что я его до сих пор иногда вспоминаю и скучаю о нем. | Li treege al mi plaĉis, tiom, ke eĉ nun mi fojfoje lin rememoras, kaj imagu, ke iel li al mi mankas. |
| Дальше — больше, он стал заходить ко мне. | Iom post iom li komencis vizitadi min. |
| Я узнал, что он холост, что живет рядом со мной примерно в такой же квартирке, но что ему тесно там, и прочее. | Mi eksciis, ke li estas fraŭlo, ke li loĝas apude en simila malgranda loĝejo, kiun li opinias tro malvasta, ktp. |
| К себе как-то не звал. | Lin viziti li ne invitis. |
| Жене моей он не понравился до чрезвычайности. | Al mia edzino li malplaĉegis. |
| Но я заступился за него. | Mi lin defendis. |
| Она сказала: — Делай, как хочешь, но говорю тебе, что этот человек производит на меня впечатление отталкивающее. | Ŝi diris: »- Faru, kion vi volas, sed mi ripetas, ke tiu homo impresas min naŭze. |
| Я рассмеялся. | »Mi ekridis. |
| Да, но чем, собственно говоря, он меня привлек? | Jes, tamen vere, kial do li min tiom ravis? |
| Дело в том, что вообще человек без сюрприза внутри, в своем ящике, неинтересен. | Nu, ĝenerale, homo kiu interne, en sia skatolo, havas nenian surprizon, estas seninteresa. |
| Такой сюрприз в своем ящике Алоизий (да, я забыл сказать, что моего нового знакомого звали Алоизий Могарыч) — имел. | Tian surprizon Alojzo (mi forgesis mencii, ke nomo de mia nova konato estis Alojzo Bakŝiŝev) enhavis. |
| Именно, нигде до того я не встречал и уверен, что нигде не встречу человека такого ума, каким обладал Алоизий. | Mi neniam renkontis — kaj tutcerte neniam renkontos — alian homon same sagacan. |
| Если я не понимал смысла какой-нибудь заметки в газете, Алоизий объяснял мне ее буквально в одну минуту, причем видно было, что объяснение это ему не стоило ровно ничего. | Se mi ne povis kompreni la sencon de gazetnotico, Alojzo tuj ĝin al mi klarigis, kaj estis evidenta, ke tion li faras tute senpene. |
| То же самое с жизненными явлениями и вопросами. | Same estis pri la demandoj kaj fenomenoj de la vivo. |
| Но этого было мало. | Sed eĉ pli ol tio. |
| Покорил меня Алоизий своею страстью к литературе. | Alojzo min ĉarmis per sia pasio pri la literaturo. |
| Он не успокоился до тех пор, пока не упросил меня прочесть ему мой роман весь от корки до корки, | Li ne ĉesis sieĝi min per siaj petoj ĝis mi konsentis voĉlegi al li la tutan romanon. |
| причем о романе он отозвался очень лестно, но с потрясающей точностью, как бы присутствуя при этом, рассказал все замечания редактора, касающиеся этого романа. | Pri la verko li esprimis plej favoran opinion, sed poste li ripetis ĉiujn rimarkojn pri la romano, eldiritajn de la redaktoro. |
| Он попадал из ста раз сто раз. | Li divenis ilin nekredeble precize, kvazaŭ li ĉeestis tie, kaj eĉ unu fojon li ne maltrafis. |
| Кроме того, он совершенно точно объяснил мне, и я догадывался, что это безошибочно, почему мой роман не мог быть напечатан. | Krome, li detale klarigis al mi — kaj mi sentis, ke li ne eraras — kial mia romano ne povas esti publikigita. |
| Он прямо говорил: глава такая-то идти не может... | Ĉiun fojon li verdiktis: Ĉapitro tioma estas nepublikigebla ... |
| Статьи не прекращались. | »La artikoloj ne ĉesis. |
| Над первыми из них я смеялся. | Pri la unuaj mi ridis. |
| Но чем больше их появлялось, тем более менялось мое отношение к ним. | Sed ju pli da ili aperadis, des pli ŝanĝiĝis mia sinteno rilate al ili. |
| Второй стадией была стадия удивления. | La dua stadio estis miro. |
| Что-то на редкость фальшивое и неуверенное чувствовалось буквально в каждой строчке этих статей, несмотря на их грозный и уверенный тон. | Io eksterordinare falsa kaj malbrava estis sentebla en ĉiu linio de la artikoloj, malgraŭ ilia minaca kaj memfida tono. |
| Мне все казалось, — и я не мог от этого отделаться, — что авторы этих статей говорят не то, что они хотят сказать, и что их ярость вызывается именно этим. | Mi ne povis forpeli la persistan impreson, ke la aŭtoroj de tiuj artikoloj diras ion alian ol kion ili deziras, kaj ke ĝuste tio furiozigas ilin. |
| А затем, представьте себе, наступила третья стадия — страха. | Kaj poste, imagu, venis la tria stadio, la timo. |
| Нет, не страха этих статей, поймите, а страха перед другими, совершенно не относящимися к ним или к роману вещами. | Ne, ne la artikolojn mi timis, tion vi atentu, sed tute aliajn aferojn, neniel koncernantajn la artikolojn aŭ la romanon. |
| Так, например, я стал бояться темноты. | Ekzemple, mi timis la mallumon. |
| Словом, наступила стадия психического заболевания. | Resume, komenciĝis la stadio de mensa malsano. |
| Стоило мне перед сном потушить лампу в маленькой комнате, как мне казалось, что через оконце, хотя оно и было закрыто, влезает какой-то спрут с очень длинными и холодными щупальцами. | Se nokte mi estingis la lumon en la malgranda ĉambro, al mi tuj ŝajnis, ke tra la fenestro — kiun ja mi sciis fermita — enrampas polpo kun tre longaj kaj malvarmaj tentakloj. |
| И спать мне пришлось с огнем. | Tial mi devis dormi ĉe la lumo ŝaltita. |
| Моя возлюбленная очень изменилась | »Mia amatino tre ŝanĝiĝis |
| (про спрута я ей, конечно, не говорил. Но она видела, что со мной творится что-то неладное), | (pri la polpo mi, kompreneble, al ŝi ne diris; sed ŝi mem vidis, ke mi iel misfartas). |
| похудела и побледнела, перестала смеяться и все просила меня простить ее за то, что она советовала мне, чтобы я напечатал отрывок. | Ŝi maldikiĝis kaj paliĝis, ŝi ne plu ridis kaj senĉese petis min pardoni al ŝi tion, ke ŝi konsilis al mi publikigi la fragmenton. |
| Она говорила, чтобы я, бросив все, уехал на юг к черному морю, истратив на эту поездку все оставшиеся от ста тысяч деньги. | Ŝi volis, ke mi ĉion forlasu kaj veturu al la Nigra Maro kaj por tio elspezu la reston de la centmil rubloj. |
| Она была очень настойчива, а я, чтобы не спорить (что-то подсказывало мне, что не придется уехать к черному морю), обещал ей это сделать на днях. | »Ŝi tre insistis, kaj mi, malvolante ekspliki (iel mi antaŭsentis, ke la vojaĝo al la maro ne okazos), promesis al ŝi, ke mi forveturos je unu el la sekvaj tagoj. |
| Но она сказала, что она сама возьмет мне билет. | Sed ŝi diris, ke ŝi mem aĉetos por mi la bileton. |
| Тогда я вынул все свои деньги, то есть около десяти тысяч рублей, и отдал ей. | Tiam mi eligis mian tutan monon, proksimume dekmil rublojn, kaj prezentis ĝin al ŝi. |
| — Зачем так много? | »- Kial tiom multe? |
| — Удивилась она. | — ŝi miris. |
| Я сказал что-то вроде того, что боюсь воров и прошу ее поберечь деньги до моего отъезда. | »Mi pretekstis, ke mi timas ŝtelon kaj petas ŝin gardi la monon ĝis mia forveturo. |
| Она взяла их, уложила в сумочку, стала целовать меня и говорить, что ей легче было бы умереть, чем покидать меня в таком состоянии одного, но что ее ждут, что она покоряется необходимости, что придет завтра. | Ŝi ĝin prenis, metis ĝin en sian mansaketon, kaj kisante min ŝi diris, ke ŝi preferus morti ol lasi min sola en tia stato, sed ke oni ŝin atendas, ke ŝi cedas al la neceso, ke ŝi venos morgaŭ. |
| Она умоляла меня не бояться ничего. | Ŝi min petegis timi nenion. |
| Это было в сумерки, в половине октября. | »Estis krepusko meze de oktobro. |
| И она ушла. | Kaj ŝi foriris. |
| Я лег на диван и заснул, не зажигая лампы. | Mi kuŝigis min sur la sofon kaj endormiĝis ne ŝaltinte la lampon. |
| Проснулся я от ощущения, что спрут здесь. | Vekis min la sensaĵo, ke la polpo estas ĉi tie. |
| Шаря в темноте, я еле сумел зажечь лампу. | Palpe mi apenaŭ sukcesis en la mallumo ŝalti la lampon. |
| Карманные часы показывали два часа ночи. | Mia poŝhorloĝo montris la duan nokte. |
| Я лег заболевающим, а проснулся больным. | Mi endormiĝis malsaniĝanta, mi vekiĝis malsana. |
| Мне вдруг показалось, что осенняя тьма выдавит стекла, вольется в комнату и я захлебнусь в ней, как в чернилах. | Subite al mi ŝajnis, ke la aŭtuna mallumo tuj forpremos la vitrojn el la fenestroj, inundos la ĉambron kaj mi sufokiĝos en ĝi kvazaŭ en inko. |
| Я стал человеком, который уже не владеет собой. | Mi leviĝis homo, kiu ne plu sin regas. |
| Я вскрикнул, и у меня явилась мысль бежать к кому-то, хотя бы к моему застройщику наверх. | Mi ekkriis, aperis la penso kuri al iu ajn, eĉ supren al mia konstrurajtigito. |
| Я боролся с собой как безумный. | Mi baraktis kontraŭ mi mem kiel frenezulo. |
| У меня хватило сил добраться до печки и разжечь в ней дрова. | En mi restis ankoraŭ sufiĉe da forto por atingi la fornon kaj ekbruligi en ĝi la lignon. |
| Когда они затрещали и дверца застучала, мне как будто стало немного легче. | Kiam la fajro ekkraketis kaj la pordeto komencis tintetadi, al mi ŝajnis, ke mia stato iĝis iomete pli bona ... |
| Я кинулся в переднюю и там зажег свет, нашел бутылку белого вина, откупорил ее и стал пить прямо из горлышка. | Mi impetis al la antaŭĉambro, ŝaltis tie lumon, trovis botelon da blanka vino, ĝin malŝtopis kaj trinkis rekte el la botelo. |
| От этого страх притупился несколько-настолько, по крайней мере, что я не побежал к застройщику и вернулся к печке. | Tio obtuzigis mian timegon — almenaŭ tiom, ke mi ne kuris al la konstrurajtigito sed reiris al la forno. |
| Я открыл дверцу, так что жар начал обжигать мне лицо и руки, и шептал: — Догадайся, что со мною случилась беда. | Mi malfermis la pordeton, la ardo komencis dolorigi al mi la vizaĝon kaj la manojn, mi flustradis: »- Divenu, ke min trafis katastrofo. |
| Приди, приди, приди! | Venu, venu, venu! |
| Но никто не шел. | »Neniu venis. |
| В печке ревел огонь, в окна хлестал дождь. | En la forno blekis la fajro, pluvego batadis kontraŭ la fenestrovitroj. |
| Тогда случилось последнее. | Tiam okazis la lasta. |
| Я вынул из ящика стола тяжелые списки романа и черновые тетради и начал их жечь. | Mi prenis el la tirkesto la pezajn kopiojn de la romano kaj la malnetojn kaj komencis bruligi ilin. |
| Это страшно трудно делать, потому что исписанная бумага горит неохотно. | Tio estis tre peniga laboro, ĉar papero kovrita je densa skribaĵo brulas malbone. |
| Ломая ногти, я раздирал тетради, стоймя вкладывал их между поленьями и кочергой трепал листы. | Rompante la ungojn mi disŝiradis la kajerojn, starigis ilin vertikale inter la ŝtipojn kaj per la fajrohoko taŭzis la foliojn. |
| Пепел по временам одолевал меня, душил пламя, но я боролся с ним, и роман, упорно сопротивляясь, все же погибал. | Plurfoje la cindro min superfortis kaj sufokis la fajron, sed mi plu batalis kontraŭ ĝi, kaj la romano, malgraŭ sia obstina rezisto, tamen estis pereanta. |
| Знакомые слова мелькали передо мной, желтизна неудержимо поднималась снизу вверх по страницам, но слова все-таки проступали и на ней. | La konataj vortoj riveliĝadis antaŭ miaj okuloj, la flavo nehaltigeble grimpis sur la paĝoj supren, sed la vortoj persistis. |
| Они пропадали лишь тогда, когда бумага чернела и я кочергой яростно добивал их. | Ili malaperadis nur kiam la papero nigriĝis kaj mi furioze disbatis ilin per la fajrohoko. |
| В это время в окно кто-то стал царапаться тихо. | »Subite mi aŭdis iun nelaŭte grati la fenestron. |
| Сердце мое прыгнуло, и я, погрузив последнюю тетрадь в огонь, бросился отворять. | Mia koro saltis, mi ŝovis la lastan kajeron en la fajron kaj kuris por malŝlosi la kortan pordon. |
| Кирпичные ступеньки вели из подвала к двери на двор. | Al ĝi kondukis brikaj ŝtupoj, |
| Спотыкаясь, я подбежал к ней и тихо спросил: — Кто там? | mi stumblis kaj mallaŭte demandis: »- Kiu estas tie? |
| И голос, ее голос, ответил мне: — Это я. | »Voĉo, la ŝia, respondis: »- Estas mi. |
| Не помня как, я совладал с цепью и ключом. | »Mallertiĝinte mi apenaŭ sukcesis obeigi al mi la ĉenon kaj la ŝlosilon. |
| Лишь только она шагнула внутрь, она припала ко мне, вся мокрая, с мокрыми щеками и развившимися волосами, дрожащая. | Ŝi enpaŝis, ŝi falis sur mian bruston, tuta malseka, kun malseka vizaĝo kaj malbukliĝintaj haroj, tremanta. |
| Я мог произнести только слово: — Ты... Ты? | Mi povis prononci nur unu vorton: »- Vi ... vi? |
| — И голос мой прервался, и мы побежали вниз. | — kaj mia voĉo rompiĝis kaj mi kuris malsupren. |
| Она освободилась в передней от пальто, и мы быстро вошли в первую комнату. | En la antaŭĉambro mi malembarasis ŝin je la mantelo kaj rapide ni eniris la unuan ĉambron. |
| Тихо вскрикнув, она голыми руками выбросила из печки на пол последнее, что там оставалось, пачку, которая занялась снизу. | Ŝi ekkrietis, ŝovis sian manon en la fornon kaj ĵetis sur la plankon la reston de la romano, kies malsupra rando jam komencis bruli. |
| Дым наполнил комнату сейчас же. | La ĉambro tuj pleniĝis je fumo. |
| Я ногами затоптал огонь, а она повалилась на диван и заплакала неудержимо и судорожно. | Surtretante la fajron mi ĝin estingis, ŝi sinkis sur la sofon kaj ekploris nereteneble kaj spasme. |
| Когда она утихла, я сказал: — Я возненавидел этот роман, и я боюсь. | »Kiam ŝi silentiĝis mi diris: »- Mi malamas la romanon kaj mi timas. |
| Я болен. | Mi estas malsana. |
| Мне страшно. | Mi hororas. |
| Она поднялась и заговорила: — Боже, как ты болен. | »Ŝi ekstaris. »- Ho Dio, kiom vi estas malsana! |
| За что это, за что? | Kial do ĉi tio, pro kio? |
| Но я тебя спасу, я тебя спасу. | Sed mi vin savos, mi vin savos. |
| Что же это такое? | Kiel do tio povis okazi? |
| Я видел ее вспухшие от дыму и плача глаза, чувствовал, как холодные руки гладят мне лоб. | »Mi vidis ŝiajn okulojn, ŝvelintajn pro la fumo kaj ploro, mi sentis ŝiajn malvarmajn manojn karesi mian frunton. |
| — Я тебя вылечу, вылечу, — бормотала она, впиваясь мне в плечи, — ты восстановишь его. | »- Mi vin kuracos, mi vin kuracos, — ŝi murmuradis kroĉiĝante je miaj ŝultroj, — vi ĝin reskribos. |
| Зачем, зачем я не оставила у себя один экземпляр! | Kial, nu kial mi ne lasis ĉe mi unu ekzempleron! |
| Она оскалилась от ярости, что-то еще говорила невнятно. | »Pro kolerego ŝi nudigis la dentojn, ŝi ankoraŭ diris ion malklare. |
| Затем, сжав губы, она принялась собирать и расправлять обгоревшие листы. | Poste ŝi kunpremis la lipojn kaj komencis kolekti kaj glatigi la ĉirkaŭbrulintajn foliojn. |
| Это была какая-то глава из середины романа, не помню какая. | Tio estis ĉapitro, mi ne plu memoras kiu, el la mezo de la romano. |
| Она аккуратно сложила обгоревшие листки, завернула их в бумагу, перевязала лентой. | Ŝi zorge kunmetis la nigrarandajn foliojn, envolvis ilin en paperon, ĉirkaŭligis per rubando. |
| Все ее действия показывали, что она полна решимости и что она овладела собой. | Ĉiu ŝia ago montris, ke ŝi estas rezoluta kaj plene sin regas. |
| Она потребовала вина и, выпив, заговорила спокойнее. | Ŝi postulis vinon, trinkis kaj ekparolis pli trankvile. |
| — Вот как приходится платить за ложь, — говорила она, — и больше я не хочу лгать. | »- Jen kiel oni pagas pro mensogo, — ŝi diris, — kaj mi malvolas plu mensogi. |
| Я осталась бы у тебя и сейчас, но мне не хочется это делать таким образом. | Jam nun mi restus ĉe vi, sed min naŭzas fari ĝin tiel. |
| Я не хочу, чтобы у него навсегда осталось в памяти, что я убежала от него ночью. | Mi malvolas ke en lia memoro restu, ke mi forlasis lin nokte. |
| Он не сделал мне никогда никакого зла. | Li faris al mi nenian malbonon. |
| Его вызвали внезапно, у них на заводе пожар. | Oni urĝe lin vokis, en la fabriko okazis incendio. |
| Но он вернется скоро. | Sed baldaŭ li revenos. |
| Я объяснюсь с ним завтра утром, скажу, что люблю другого, и навсегда вернусь к тебе. | Morgaŭ matene mi interparolos kun li, mi diros, ke mi amas iun alian, kaj mi revenos al vi por ĉiam. |
| Ответь мне, ты, может быть, не хочешь этого? | Tamen respondu al mi, eble vi ne volas tion, ĉu? |
| — Бедная моя, бедная, — сказал я ей, — я не допущу, чтобы ты это сделала. | »Mi diris al ŝi: »- Mia kara, mia kompatinda, mi ne lasos vin fari tion. |
| Со мною будет нехорошо, и я не хочу, чтобы ты погибала вместе со мной. | Pri mi estas mise kaj mi malvolas vidi vin pereanta pro mi. |
| — Только эта причина? | »- Ĉu ĝi estas la sola kaŭzo? |
| — Спросила она и приблизила свои глаза к моим. | — ŝi demandis proksimiĝante siajn okulojn al la miaj. |
| — Только эта. | »- Jes, la sola. |
| Она страшно оживилась, припала ко мне, обвивая мою шею, и сказала: — Я погибаю вместе с тобою. | »Ŝi tre vigliĝis, sin premis al mi brakumante min je la kolo kaj diris: »- Mi estas pereonta kun vi. |
| Утром я буду у тебя. | Morgaŭ mi estos ĉe vi. |
| И вот, последнее, что я помню в моей жизни, это — полоску света из моей передней, и в этой полосе света развившуюся прядь, ее берет и ее полные решимости глаза. | »Kaj jen la lasta kion mi memoras el mia vivo: lumstrio penetranta el mia antaŭĉambro, kaj en la lumstrio — ŝia malbukliĝinta harfasketo, ŝia bereto kaj ŝiaj rezolutaj okuloj. |
| Еще помню черный силуэт на пороге наружной двери и белый сверток. | Krome mi memoras la nigran silueton sur la sojlo de la ekstera pordo kaj la blankan volvaĵon. |
| — Я проводил бы тебя, но я уже не в силах идти один обратно, я боюсь. | »- Mi vin akompanus, sed mi ne plu havas la forton reveni sola, mi timas. |
| — Не бойся. | »- Ne timu. |
| Потерпи несколько часов. | Paciencu kelkajn horojn. |
| Завтра утром я буду у тебя. | Morgaŭ matene mi estos ĉe vi. |
| — Это и были ее последние слова в моей жизни. | — Tiuj estis ŝiaj lastaj vortoj en mia vivo. |
| — Тсс! | — Ŝŝ! |
| — Вдруг сам себя прервал больной и поднял палец, — беспокойная сегодня лунная ночь. | — subite la malsanulo sin interrompis levante la fingron, — malkvietan lunnokton ni havas hodiaŭ. |
| Он скрылся на балконе. | Li malaperis sur la balkono. |
| Иван слышал, как проехали колесики по коридору, кто-то всхлипнул или вскрикнул слабо. | Ivano aŭdis la radojn preterruliĝi laŭ la koridoro, iu plorĝemis kaj ekkrietis. |
| Когда все затихло, гость вернулся и сообщил, что 120-я комната получила жильца. | Kiam ĉio kvietiĝis, la gasto revenis kaj komunikis, ke la 120-a ĉambro ricevis loĝanton. |
| Привезли кого-то, который просит вернуть ему голову. | Estas venigita iu, kiu petas redoni al li lian kapon. |
| Оба собеседника помолчали в тревоге, но, успокоившись, вернулись к прерванному рассказу. | Ambaŭ interparolantoj kelkan tempon angore silentis, tamen trankviliĝinte ili denove sin turnis al la interrompita rakonto. |
| Гость раскрыл было рот, но ночка, точно, была беспокойная. | La gasto jam malfermis la buŝon por daŭrigi — sed la nokto vere estis malkvieta. |
| Голоса еще слышались в коридоре, и гость начал говорить Ивану на ухо так тихо, что то, что он рассказал, стало известно одному поэту только, за исключением первой фразы: | En la koridoro ankoraŭ sonis la voĉoj, tial la gasto flustris al Ivano en la orelon tiom mallaŭte, ke la sekvan parton de lia rakonto eksciis sole nur la poeto — krom la unuan frazon: |
| — Через четверть часа после того, как она покинула меня, ко мне в окна постучали. | — Kvaronhoron post ŝia foriro aŭdiĝis frapado al miaj fenestroj ... |
| То, о чем рассказывал больной на ухо, по-видимому, очень волновало его. | Evidentis, ke la malsanulon tre ekscitas tio, kion li flustras al la poeto en la orelon. |
| Судороги то и дело проходили по его лицу. | Spasmoj tordis lian vizaĝon. |
| В глазах его плавал и метался страх и ярость. | En liaj okuloj flagris furiozo kaj timo. |
| Рассказчик указывал рукою куда-то в сторону луны, которая давно уже ушла с балкона. | Per la mano la rakontanto almontris la lunon, jam antaŭlonge foririntan de la balkono. |
| Лишь тогда, когда перестали доноситься всякие звуки извне, гость отодвинулся от Ивана и заговорил погромче. | Nur kiam ekstere ĉesis ĉia bruo, la gasto sin forŝovis de Ivano kaj ekparolis pli laŭte. |
| — Да, так вот, в половине января, ночью, в том же самом пальто, но с оборванными пуговицами, | — Do, estis mezo de januaro, nokto, mi surhavis tiun saman surtuton, sed sen butonoj. |
| я жался от холода в моем дворике. | Mi kurbis pro malvarmo en mia korto. |
| Сзади меня были сугробы, скрывшие кусты сирени, а впереди меня и внизу — слабенько освещенные, закрытые шторами мои оконца, | Malantaŭe neĝoamaso tute kaŝis la siringoarbedojn, antaŭ mi lumetis, kurtenite, miaj fenestroj; |
| я припал к первому из них и прислушался — в комнатах моих играл патефон. | mi klinis min al la unua kaj aŭskultis — en miaj ĉambroj ludis gramofono. |
| Это все, что я расслышал. Но разглядеть ничего не мог. | Nur tion mi sukcesis aŭdi; vidi mi povis nenion. |
| Постояв немного, я вышел за калитку в переулок. | Kelkan tempon mi staris tie, poste mi foriris el la ĝardeno. |
| В нем играла метель. | En la strateto ludis la neĝventego. |
| Метнувшаяся мне под ноги собака испугала меня, и я перебежал от нее на другую сторону. | Hundo impetis al miaj piedoj, mi ektimis kaj transkuris la strateton. |
| Холод и страх, ставший моим постоянным спутником, доводили меня до исступления. | La malvarmo kaj la sieĝanta min timo min trancigis. |
| Идти мне было некуда, и проще всего, конечно, было бы броситься под трамвай на той улице, в которую выходил мой переулок. | Mi ne havis kien iri, kaj la plej simpla solvo estus ĵeti min sub tramon en la avenuo kien kondukis mia strateto. |
| Издали я видел эти наполненные светом, обледеневшие ящики и слышал их омерзительный скрежет на морозе. | De malproksime mi vidis tiujn lumplenajn, glacikovritajn kestegojn kaj aŭdis ilin hide grinci en la frosto. |
| Но, дорогой мой сосед, вся штука заключалась в том, что страх владел каждой клеточкой моего тела. | Sed, mia kara najbaro, la malfacilaĵo konsistis en tio, ke la timo penetris ĉiun ĉelon de mia korpo. |
| И так же точно, как собаки, я боялся и трамвая. | Same kiel la hundon mi timis ankaŭ la tramojn. |
| Да, хуже моей болезни в этом здании нет, уверяю вас. | Ho, malsano pli malbona ol la mia en tiu domo ne estas, tion vi kredu! |
| — Но вы же могли дать знать ей, — сказал Иван, сочувствуя бедному больному, — кроме того, ведь у нее же ваши деньги? | — Sed vi povis ja al ŝi sciigi, — diris Ivano kompatante la mizerulon, — cetere, ŝi havas vian monon. |
| Ведь она их, конечно, сохранила? | Ja ŝi ĝin konservis, ĉu? |
| — Не сомневайтесь в этом, конечно, сохранила. | — Ne dubu pri tio, certe ŝi ĝin konservis. |
| Но вы, очевидно, не понимаете меня? | Tamen ŝajnas al mi, ke vi min ne komprenas. |
| Или, вернее, я утратил бывшую у меня некогда способность описывать что-нибудь. | Aŭ, pli ĝuste, mi verŝajne perdis mian iaman kapablon priskribi. |
| Мне, впрочем, ее не очень жаль, так как она мне не пригодится больше. | Finfine, apenaŭ mi ĝin bedaŭras, ĉar neniam plu mi ĝin bezonos. |
| Перед нею, — гость благоговейно посмотрел во тьму ночи, — легло бы письмо из сумасшедшего дома. | Al ŝi, — la gasto pie rigardis en la noktan mallumon, — venus letero el frenezulejo. |
| Разве можно посылать письма, имея такой адрес? | Havante tian adreson, ĉu oni kuraĝas sendi leteron? |
| Душевнобольной? | Mense malsana? |
| Вы шутите, мой друг! | Vi ŝercas, mia amiko! |
| Нет, сделать ее несчастной? | Ĉu mi faru ŝin malfeliĉa? |
| На это я не способен. | Mi ne kapablas. |
| Иван не сумел возразить на это, но молчаливый Иван сочувствовал гостю, сострадал ему. | Je tio Ivano ne trovis respondon, sed silente li kompategis sian gaston. |
| А тот кивал от муки своих воспоминаний головою в черной шапочке и говорил так: — Бедная женщина. | Tiu, turmentate de siaj rememoroj, balancadis la kapon en la nigra ĉapeto kaj diris: — La kompatinda virino. |
| Впрочем, у меня есть надежда, что она забыла меня! | Cetere, mi havas la esperon, ke ŝi min forgesis! |
| — Но вы можете выздороветь... | — Sed eblas, ke vi resaniĝos ... |
| — Робко сказал Иван. | — hezite diris Ivano. |
| — Я неизлечим, — спокойно ответил гость, — когда Стравинский говорит, что вернет меня к жизни, я ему не верю. | — Mi estas nekuracebla, — trankvile respondis la gasto, — kaj kiam Stravinskij diras, ke li revenigos min en la vivon, mi ne kredas. |
| Он гуманен и просто хочет утешить меня. | Li estas homama kaj volas min konsoli. |
| Не отрицаю, впрочем, что мне теперь гораздо лучше. | Cetere, mi ne kontestas, ke nun mi fartas multe pli bone. |
| Да, так на чем, бишь, я остановился? | Tamen, kie do mi haltis? |
| Мороз, эти летящие трамваи. | La frosto, la rapidantaj tramoj. |
| Я знал, что эта клиника уже открылась, и через весь город пешком пошел в нее. | Mi sciis, ke ĉi tiu kliniko jam funkcias, kaj piede mi iris al ĝi tra la tuta urbo. |
| Безумие! | Frenezaĵo! |
| За городом я, наверно, замерз бы, но меня спасла случайность. | Ekster la urbo mi estis frostmortonta, sed min savis hazardo. |
| Что-то сломалось в грузовике, я подошел к шоферу, это было километрах в четырех за заставой, и, к моему удивлению, он сжалился надо мной. | Kamiono paneis, mi turnis min al la ŝoforo, tio estis proksimume kvar kilometrojn ekster la urbo, kaj, je mia miro, li min kompatis. |
| Машина шла сюда. И он повез меня. | La kamiono devis iri ĉi tien, kaj li min veturigis. |
| Я отделался тем, что отморозил пальцы на левой ноге. | Resume, mi estis savita, nur la piedfingroj de la maldekstra piedo frostvundiĝis. |
| Но это вылечили. | Sed tion oni kuracis. |
| И вот четвертый месяц я здесь. | Ĉi tie mi estas jam kvaran monaton. |
| И, знаете ли, нахожу, что здесь очень и очень неплохо. | Kaj imagu, mi trovas, ke ĉi tie estas tute ne malbone. |
| Не надо задаваться большими планами, дорогой сосед, право! | Oni ne faru grandajn projektojn, mia kara najbaro, vere! |
| Я вот, например, хотел объехать весь земной шар. | Ekzemple, mi volis vojaĝi ĉirkaŭ la mondo. |
| Ну, что же, оказывается, это не суждено. | Nu, tion la sorto al mi rifuzis. |
| Я вижу только незначительный кусок этого шара. | Mi vidas nur infiniteziman peceton de la globo. |
| Думаю, что это не самое лучшее, что есть на нем, но, повторяю, это не так уж худо. | Supozeble, ĝi ne estas ties plej rava parto, sed, mi ripetas, ĝi ne estas tro aĉa. |
| Вот лето идет к нам, на балконе завьется плющ, как обещает Прасковья Федоровна. | Jen la somero venas, sur la balkono volviĝos hedero — tiel promesas Praskovja Fjodorovna. |
| Ключи расширили мои возможности. | La ŝlosiloj donas al mi novajn eblojn. |
| По ночам будет луна. | Nokte estos la luno. |
| Ах, она ушла! | Ah, ĝi jam foriris! |
| Свежеет. | Friskiĝas. |
| Ночь валится за полночь. | La noktomezo jam pasis. |
| Мне пора. | Mi devas foriri. |
| — Скажите мне, а что было дальше с Иешуа и Пилатом, — попросил Иван, — умоляю, я хочу знать. | — Diru do, kio okazis poste pri Jeŝua kaj Pilato, — demandis Ivano, — mi vin petegas, mi volas scii tion. |
| — Ах нет, нет, — болезненно дернувшись, ответил гость, — я вспомнить не могу без дрожи мой роман. | — Aĥ ne, ne, — dolore tikis la gasto, — mi ne povas sen hororo rememori mian romanon. |
| А ваш знакомый с Патриарших прудов сделал бы это лучше меня. | Kaj via konato de la Patriarĥa farus tion pli bone ol mi. |
| Спасибо за беседу. | Dankon pro la konversacio. |
| До свидания. | Ĝis revido. |
| И раньше чем Иван опомнился, закрылась решетка с тихим звоном, и гость скрылся. | Kaj antaŭ ol Ivano povis reagi, la krado mallaŭte tintetis, fermiĝis, kaj la gasto malaperis. |
| Глава 14. | Ĉapitro 14 |
| Слава петуху! | LAŬDATU LA KOKO! |
| Не выдержали нервы, как говорится, и Римский не дождался окончания составления протокола и бежал в свой кабинет. | La nervoj, se oni povas tiel diri, mankis al Rimskij, kaj sen atendi, ke la protokolo estu finfarita, li fuĝis en sian kabineton. |
| Он сидел за столом и воспаленными глазами глядел на лежащие перед ним магические червонцы. | Sidante ĉe la tablo li per inflamaj okuloj rigardis sur la antaŭ li kuŝantajn ĉervoncojn |
| Ум финдиректора заходил за разум. | kaj sentis sian menson tute konfuziĝi. |
| Снаружи несся ровный гул. | De ekstere venis kontinua bruo. |
| Публика потоками выливалась из здания Варьете на улицу. | La publiko fluis el la teatro sur la straton. |
| До чрезвычайно обострившегося слуха финдиректора вдруг донеслась отчетливая милицейская трель. | Subite la eksterodinare akriĝinta aŭdo de la financa direktoro tute klare perceptis milician trilon. |
| Сама по себе она уж никогда не сулит ничего приятного. | Per si mem ĝi neniam aŭguras agrablaĵon; |
| А когда она повторилась и к ней на помощь вступила другая, более властная и продолжительная, а затем присоединился и явственно слышный гогот, и даже какое-то улюлюкание, | sed kiam ĝi ripetiĝis, kiam ĝin subtenis alia fajfo, pli ordonema kaj pli longa, kiam al ili miksiĝis nemiskomprenebla ridegaĉo kaj eĉ ululado, |
| финдиректор сразу понял, что на улице совершилось еще что-то скандальное и пакостное. | tiam Rimskij jam ne dubis, ke sur la strato okazis io skandala kaj abomena. |
| И что это, как бы ни хотелось отмахнуться от него, находится в теснейшей связи с отвратительным сеансом, произведенным черным магом и его помощниками. | Ke tio, malgraŭ lia tuta deziro ĝin malatenti, senpere rilatas la fi-seancon prezentitan de la nigra magiisto kaj liaj kunuloj. |
| Чуткий финдиректор нисколько не ошибся. | La sagaca financa direktoro estis tute prava. |
| Лишь только он глянул в окно, выходящее на садовую, лицо его перекосилось, и он не прошептал, а прошипел: — | Apenaŭ li ĵetis rigardon tra la fenestro sur la straton Sadovaja, tuj lia vizaĝo tordiĝis kaj li murmuris, aŭ pli ĝuste, li siblis: |
| Я так и знал! | — Ja mi antaŭsentis tion! |
| В ярком свете сильнейших уличных фонарей он увидел на тротуаре внизу под собой даму в одной сорочке и панталонах фиолетового цвета. | En la hela lumo de la grandpovumaj stratlampoj li vidis sur la trotuaro, rekte sub la fenestro, sinjorinon vestitan per nuraj ĉemizo kaj violkolora kalsoneto. |
| На голове у дамы, правда, была шляпка, а в руках зонтик. | Pli ĝuste, ŝi krome havis ĉapelon sur la kapo kaj ombrelon en la mano. |
| Вокруг этой дамы, находящейся в состоянии полного смятения, то приседающей, то порывающейся бежать куда-то, волновалась толпа, издавая тот самый хохот, от которого у финдиректора проходил по спине мороз. | Ĉirkaŭ tiu tute konfuzita persono, kiu provis jen kaŭri, jen forkuri, tumultis hom’amaso, pro kies ridegaĉo malvarmo pasis tra la dorso de la financa direktoro. |
| Возле дамы метался какой-то гражданин, сдирающий с себя летнее пальто и от волнения никак не справляющийся с рукавом, в котором застряла рука. | Apud ŝi, demetante sian someran surtuton, baraktis civitano, kiu pro ekscito ne povis malimpliki sian manon el la maniko. |
| Крики и ревущий хохот донеслись и из другого места — именно от левого подъезда, и, повернув туда голову, Григорий Данилович увидал вторую даму, в розовом белье. | Krioj kaj muĝoridego aŭdiĝis ankaŭ de alia loko, de la maldekstra enirejo, kaj turninte tien sian kapon Rimskij vidis duan sinjorinon, en rozaj subvestoj. |
| Та прыгнула с мостовой на тротуар, стремясь скрыться в подъезде, | Ŝi eksaltis de la veturejo sur la trotuaron, provis rifuĝi en la enirejo, |
| но вытекавшая публика преграждала ей путь, и бедная жертва своего легкомыслия и страсти к нарядам, обманутая фирмой проклятого Фагота, мечтала только об одном — провалиться сквозь землю. | sed la elfluanta publiko baris al ŝi la vojon, kaj la kompatinda viktimo de siaj frivolo kaj elegantamo, trompite de la fraŭda firmao de la fiulo Fagoto, nun havis nur unu deziron: ke la tero ŝin englutu. |
| Милиционер устремлялся к несчастной, буравя воздух свистом, а за милиционером поспешали какие-то развеселые молодые люди в кепках. | Miliciano impetis al la malfeliĉulino borante la aeron per sia fajfado, kaj lin sekvis junaj gajuloj en kaskedo. |
| Они-то и испускали этот самый хохот и улюлюканье. | Ĝuste ili eligadis la ridegon kaj ululadon. |
| Усатый худой лихач подлетел к первой раздетой и с размаху осадил костлявую разбитую лошадь. | Maldika fiakristo kun grandaj lipharoj impete veturis al la unua malvestitino kaj efekte tirinte la bridon haltigis apude sian ostozan ĉevalaĉon. |
| Лицо усача радостно ухмылялось. | Lia vizaĝo ĝoje rikanis. |
| Римский стукнул себя кулаком по голове, плюнул и отскочил от окна. | Rimskij batis sian kapon per la pugno, kraĉis kaj forsaltis de la fenestro. |
| Он посидел некоторое время у стола, прислушиваясь к улице. | Kelkan tempon li sidis ĉe la tablo aŭskultante la bruon de la strato. |
| Свист в разных точках достиг высшей силы, а потом стал спадать. | La fajfado venanta de pluraj punktoj atingis la plej grandan intenson, poste malkreskis. |
| Скандал, к удивлению Римского, ликвидировался как-то неожиданно быстро. | Surprize por Rimskij, la skandalo ĉesis iel mirinde rapide. |
| Настала пора действовать, приходилось пить горькую чашу ответственности. | Estis veninta la tempo por agi, li devis eltrinki la maldolĉan kalikon de la respondumo. |
| Аппараты были исправлены во время третьего отделения, надо было звонить, сообщить о происшедшем, просить помощи, отвираться, валить все на Лиходеева, выгораживать самого себя и так далее. | Dum la tria parto de la spektaklo la aparatoj iĝis riparitaj, nun endis telefoni, raporti pri la okazinta, peti helpon, elturniĝi, la tutan kulpon atribui al Steĉjo, sin distancigi de la afero kaj tiel plu. |
| Тьфу ты дьявол! | Ah, diable! |
| Два раза расстроенный директор клал руку на трубку и дважды ее снимал. | Du fojojn la miŝumora financa direktoro metis la manon sur la aŭdilon, kaj du fojojn li ĝin retiris. |
| И вдруг в мертвой тишине кабинета сам аппарат разразился звоном прямо в лицо финдиректора, и тот вздрогнул и похолодел. | Subite en la tomba silento de la kabineto la aparato mem eksplodis per sonorado rekte en la vizaĝon de Rimskij, li ekskuiĝis kaj sentis venton ekflugi sub la haŭto. |
| «Однако у меня здорово расстроились нервы», — подумал он и поднял трубку. | «Tamen grave misagordiĝis miaj nervoj» li pensis kaj levis la aŭdilon. |
| Тотчас же отшатнулся от нее и стал белее бумаги. | Sed tuj li de ĝi forŝanceliĝis kaj lia vizaĝo iĝis papere blanka. |
| Тихий, в то же время вкрадчивый и развратный женский голос шепнул в трубку: — Не звони, Римский, никуда, худо будет. | Ina voĉo, mallaŭta sed penetrema kaj malĉasta, flustris en la aŭdilo: — Nenien, Rimskij, telefonu, tio aĉe finiĝos. |
| Трубка тут же опустела. | La aŭdilo tuj vakiĝis. |
| Чувствуя мурашки в спине, финдиректор положил трубку и оглянулся почему-то на окно за своей спиной. | Malvarmo trakuris la dorson de la financa direktoro, li remetis la aŭdilon kaj ial turnis sin malantaŭen al la fenestro. |
| Сквозь редкие и еще слабо покрытые зеленью ветви клена он увидел луну, бегущую в прозрачном облачке. | Tra la maldensa, apenaŭ verdiĝinta branĉaro de la acero li vidis la lunon rapidi tra la diafana nubeto. |
| Почему-то приковавшись к ветвям, Римский смотрел на них, и чем больше смотрел, тем сильнее и сильнее его охватывал страх. | Ial fascinite de la branĉoj, Rimskij senmove sidis rigardante ilin, kaj ju pli longe li ilin rigardis, des pli forte lin invadis la timo. |
| Сделав над собою усилие, финдиректор отвернулся наконец от лунного окна и поднялся. | Streĉinte sian volon la financa direktoro finfine sin igis returni de la lunplena fenestro kaj ekstaris. |
| Никакого разговора о том, чтобы звонить, больше и быть не могло, и теперь финдиректор думал только об одном — как бы ему поскорее уйти из театра. | Ia ajn telefonado nun estis neimagebla, nun la financa direktoro pensis nur pri unu afero: foriri el la teatro kiel eble plej rapide. |
| Он прислушался: здание театра молчало. | Li aŭskultis: la granda domo silentis. |
| Римский понял, что он давно один во всем втором этаже, и детский неодолимый страх овладел им при этой мысли. | Rimskij komprenis, ke li estas sola en la tuta etaĝo, kaj ĉe tiu konstato lin plenigis nevenkebla infana timo. |
| Он без содрогания не мог подумать о том, что ему придется сейчас идти одному по пустым коридорам и спускаться по лестнице. | Lin tremigis la nura penso, ke tuj li devos iri sola tra la senhomaj koridoroj kaj la dezerta ŝtuparo. |
| Он лихорадочно схватил со стола гипнотизерские червонцы, спрятал их в портфель и кашлянул, чтобы хоть чуточку подбодрить себя. | Per febra movo li prenis de la tablo la hipnotigistajn ĉervoncojn, ŝovis ilin en sian tekon kaj tusis por almenaŭ iomete sin kuraĝigi. |
| Кашель вышел хрипловатым, слабым. | La ektuso estis raŭketa kaj malforta. |
| И здесь ему показалось, что из-под двери кабинета потянуло вдруг гниловатой сыростью. | Ĉi tiam al li ŝajnis, ke de sub la pordo en la kabineton penetris putre humida bloveto. |
| Дрожь прошла по спине финдиректора. | Tremo pasis sur la dorso de la financa direktoro. |
| А тут еще ударили неожиданно часы и стали бить полночь. | Je la sama momento subitaj horloĝbatoj anoncis noktomezon, |
| И даже бой вызвал дрожь в финдиректоре. | kaj ankaŭ la batoj lin tremigis. |
| Но окончательно его сердце упало, когда он услышал, что в замке двери тихонько поворачивается английский ключ. | Sed lia koro tute sinkis, kiam li aŭdis mallaŭtan bruon de ŝlosilo turnata en la pordoseruro. |
| Вцепившись в портфель влажными, холодными руками, финдиректор чувствовал, что, если еще немного продлится этот шорох в скважине, он не выдержит и пронзительно закричит. | Krampinte al la teko siajn ŝvitetajn, malvarmajn manojn, la financa direktoro sentis ke, se la susuro en la serurtruo tuj ne ĉesos, li ne eltenos kaj ekŝrikos. |
| Наконец дверь уступила чьим-то усилиям, раскрылась, и в кабинет бесшумно вошел Варенуха. | Finfine la pordo cedis al ies penado, malfermiĝis, kaj en la ĉambron senbrue paŝis Varenuĥa. |
| Римский как стоял, так и сел в кресло, потому что ноги его подогнулись. | Rimskij sinkis sur la seĝon, ĉar liaj genuoj fleksiĝis. |
| Набрав воздуху в грудь, он улыбнулся как бы заискивающей улыбкой и тихо молвил: — Боже, как ты меня испугал! | Enspirinte aeron en la bruston li preskaŭ kaĵolmiene ridetis kaj milde diris: — Ho Dio, kiel vi min timigis! |
| Да, это внезапное появление могло испугать кого угодно, и тем не менее в то же время оно являлось большою радостью. | Jes, ĉiun ajn povus timigi tia subita apero, kaj tamen ĝi samtempe estis tre ĝojiga. |
| Высунулся хоть один кончик в этом запутанном деле. | Montriĝis almenaŭ unu fadenfino en tiu implika afero. |
| — Ну, говори скорей! Ну! Ну! | — Nu, parolu do, ek, rapide! |
| — Прохрипел Римский, цепляясь за этот кончик, — что все это значит? | — stertoris Rimskij sin kroĉante je tiu fadenfino, — kion ĉio ĉi signifas?! |
| — Прости, пожалуйста, — глухим голосом отозвался вошедший, закрывая дверь, | — Pardonu, mi petas, — obtuze diris Varenuĥa refermante la pordon. |
| — я думал, что ты уже ушел. | — Mi pensis, ke vi jam foriris. |
| И Варенуха, не снимая кепки, прошел к креслу и сел по другую сторону стола. | Kaj sen demeti la kaskedon Varenuĥa venis al la seĝo ĉe la kontraŭa rando de la skribotablo kaj sidiĝis. |
| Надо сказать, что в ответе Варенухи обозначилась легонькая странность, которая сразу кольнула финдиректора, | Menciendas, ke en la respondo de Varenuĥa desegniĝis strangeta trajto, kiu tuj ekpikis la financan direktoron; |
| в чувствительности своей могущего поспорить с сейсмографом любой из лучших станций мира. | ja pri la sentivo li povus konkuri ĉiun sismografon de la plej bonaj stacioj en la mondo. |
| Как же так? | Kiel do? |
| Зачем же Варенуха шел в кабинет финдиректора, ежели полагал, что его там нету? | Kial Varenuha iris en la kabineton de la financa direktoro, se li opiniis ĉi tiun foresti? |
| Ведь у него есть свой кабинет. | Ja li havas sian oficejon. |
| Это — раз. | Tio estis unue. |
| А второе: из какого бы входа Варенуха ни вошел в здание, он неизбежно должен был встретить одного из ночных дежурных, а тем всем было объявлено, что Григорий Данилович на некоторое время задержится в своем кабинете. | Kaj due: per kiu ajn enirejo Varenuha estus veninta en la teatron, ĉie li nepre devus renkonti iun el la noktaj deĵorantoj, kaj al ili ĉiuj estis anoncite, ke Rimskij por kelka tempo restos en sia kabineto. |
| Но долго по поводу этой странности финдиректор не стал размышлять. | Tamen la financa direktoro ne pripensis longe tiun strangaĵon. |
| Не до того было. | Aliaj zorgoj okupis lian atenton. |
| — Почему ты не позвонил? | — Kial vi ne telefonis? |
| Что означает вся эта Петрушка с Ялтой? | Kion signifas tiu arlekenado pri Jalto? |
| — Ну, то, что я и говорил, — причмокнув, как будто его беспокоил больной зуб, ответил администратор, | — Nu, ĝuste kiel mi diris, — respondis la administristo, ŝmacinte kvazaŭ lin suferigis malsana dento, |
| — нашли его в трактире в Пушкине. | — oni lin trovis en gastejo en Puŝkino. |
| — Как в Пушкине?! | — Kiel, en Puŝkino? |
| Это под Москвой? | Ĉu apud Moskvo? |
| А телеграмма из Ялты? | Kaj kio pri la telegramoj el Jalto? |
| — Какая там, к черту, Ялта! | — Kia, pro la diablo, Jalto! |
| Напоил Пушкинского телеграфиста, и начали оба безобразничать, в том числе посылать телеграммы с пометкой «Ялта». | Li drinkigis telegrafiston el Puŝkino, kaj ambaŭ aranĝis stultajn blagojn, interalie dissendis telegramojn markitajn per Jalto. |
| — Ага... Ага... Ну ладно, ладно... | — Ah ha, ah ha ... Do bone, bone ... |
| — Не проговорил, а как бы пропел Римский. | — ne tiom diris, kiom kantetis Rimskij. |
| Глаза его засветились желтеньким светом. | En liaj okuloj ekhelis flaveta lumo. |
| В голове сложилась праздничная картина снятия степы с работы. | Li imagis la triumfan bildon pri malglora eksoficigo de Steĉjo Latronov. |
| Освобождение! | Liberiĝo! |
| Долгожданное освобождение финдиректора от этого бедствия в лице Лиходеева! | Li, la financa direktoro, finfine liberigita je tiu enkorpiĝinta plago, nomata Latronov! |
| А может Степан Богданович добьется чего-нибудь и похуже снятия... | Kaj ne maleblas, ke Stefano Bogdanoviĉ meritos ion pli aĉan ol eksoficigon ... |
| — Подробности! | — La detalojn! |
| — Сказал Римский, стукнув пресс-папье по столу. | — postulis Rimskij ekfrapinte la tablon per la paperpremilo. |
| И Варенуха начал рассказывать подробности. | Kaj Varenuha rakontis la detalojn. |
| Лишь только он явился туда, куда был отправлен финдиректором, его немедленно приняли и выслушали внимательнейшим образом. | Tie, kien Rimskij lin sendis, oni tuj lin akceptis kaj plej atente aŭskultis. |
| Никто, конечно, и мысли не допустил о том, что Степа может быть в Ялте. | Evidente, neniu eĉ por unu momcnto kredis, ke Steĉjo povas esti en Jalto. |
| Все сейчас же согласились с предположением Варенухи, что Лиходеев, конечно, в Пушкинской «Ялте». | Ĉiuj de la komenco subtenis la konjekton de Varenuĥa, ke Latronov, certe, estas en «Jalto» de Puŝkino. |
| — Где же он сейчас? | — Kie do li estas nun? |
| — Перебил администратора взволнованный финдиректор. | — ekscitite interrompis la administriston la financa direktoro. |
| — Ну, где ж ему быть, — ответил, криво ухмыльнувшись, администратор, — натурально, в вытрезвителе. | — Kie vi volas ke li estu? — kun torda rideto respondis Varenuĥa, — nature, li estas en la malebriigejo. |
| — Ну, ну! Ай, спасибо! | — Oh ho! Nu, dankon! |
| А Варенуха продолжал свое повествование. | Varenuha daŭrigis sian rakonton. |
| И чем больше он повествовал, тем ярче перед финдиректором разворачивалась длиннейшая цепь Лиходеевских хамств и безобразий, и всякое последующее звено в этой цепи было хуже предыдущего. | Ju pli li avancis, des pli bunte malvolviĝis antaŭ la financa direktoro la longega ĉeno de Latronovaj kanajlaĵoj kaj fi-faroj, kaj ĉiu sekva ĉenero estis pli abomeninda ol la antaŭa. |
| Чего стоила хотя бы пьяная пляска в обнимку с телеграфистом на лужайке перед Пушкинским телеграфом под звуки какой-то праздношатающейся гармоники! | Ekzemple, tiu ebria dancado interbrakumite kun la telegrafisto, sur la herbobedo antaŭ la telografejo de Puŝkino, laŭ la sonoj de senokupa tirharmoniko! |
| Гонка за какими-то гражданками, визжащими от ужаса! | La kurado post civitaninoj ŝrikantaj pro teruro! |
| Попытка подраться с буфетчиком в самой «Ялте»! | La provo pugne batali kontraŭ la bufedisto en tiu «Jalto» mem! |
| Разбрасывание зеленого лука по полу той же «Ялты». | La disĵetado de haketita ŝenoprazo sur la plankon de tiu sama «Jalto». |
| Разбитие восьми бутылок белого сухого «Ай-Даниля». | La frakasigo de ses boteloj de la seka vino blanka «Aj-Danila». |
| Поломка счетчика у шофера такси, не пожелавшего подать степе машину. | Rompo de taksimetro ĉe ŝoforo rifuzinta apudigi sian aŭtomobilon al Steĉjo. |
| Угроза арестовать граждан, пытавшихся прекратить степины паскудства. | La minaco aresti civitanojn, kiuj provis ĉesigi la diboĉon. |
| Словом, темный ужас. | Resume, nigra hororo. |
| Степа был широко известен в театральных кругах Москвы, и все знали, что человек этот — не подарочек. | Steĉjo estis bone konata en la teatra medio de Moskvo, kaj ĉiuj sciis, ke tiu homo ne estas anĝelo. |
| Но все-таки то, что рассказывал администратор про него, даже и для степы было чересчур... | Tamen tio, kion rakontis la administristo, eĉ por Steĉjo estis tro forta. |
| Да, чересчур. | Jes, tro forte. |
| Даже очень чересчур... | Eĉ multe tro forte. |
| Колючие глаза Римского через стол врезались в лицо администратора, и чем дальше тот говорил, тем мрачнее становились эти глаза. | De trans la tablo la pikemaj okuloj de Rimskij boris la vizaĝon de la administristo, kaj ju plu tiu parolis, des pli malsereniĝis la okuloj. |
| Чем жизненнее и красочнее становились те гнусные подробности, которыми уснащал свою повесть администратор... | Ju pli realismaj kaj kolorriĉaj iĝis la abomenaj detaloj, per kiuj spicis sian rakonton Varenuĥa ... |
| Тем менее верил рассказчику финдиректор. | des malpli kredis al li la financa direktoro. |
| Когда же Варенуха сообщил, что Степа распоясался до того, что пытался оказать сопротивление тем, кто приехал за ним, чтобы вернуть его в Москву, | Kaj kiam Varenuĥa rakontis, ke tute senbridiĝinte Steĉjo provis rezisti tiujn, kiuj alveturis por revenigi lin en Moskvon, |
| финдиректор уже твердо знал, что все, что рассказывает ему вернувшийся в полночь администратор, все — ложь! | tiam la financa direktoro jam certe sciis, ke ĉio rakontata de la noktomeze reveninta administristo estas pura mensogo. |
| Ложь от первого до последнего слова. | Mensogo, de la unua ĝis la lasta vorto. |
| Варенуха не ездил в Пушкино, и самого степы в Пушкине тоже не было. | Varenuĥa ne veturis en Puŝkinon, kaj Steĉjo mem en Puŝkino ne estis. |
| Не было пьяного телеграфиста, не было разбитого стекла в трактире, степу не вязали веревками... | Ne estis la ebria telegrafisto, nek la frakasita vitro en la gastejo, Steĉjo ne estis ŝnurligata ... |
| — Ничего этого не было. | Estis neniu el tiuj aferoj. |
| Лишь только финдиректор утвердился в мысли, что администратор ему лжет, страх пополз по его телу, начиная с ног, и дважды опять-таки почудилось финдиректору, что потянуло по полу гнилой малярийной сыростью. | Apenaŭ la financa direktoro certiĝis, ke Varenuĥa al li mensogas, tuj la terurtremo ekrampis sur lia korpo leviĝante de la piedoj, kaj denove, ankoraŭ du fojojn, ŝajnis al li ke putra humido malariporta disverŝiĝis sur la planko. |
| Ни на мгновение не сводя глаз с администратора, | Sen formovi eĉ por unu momento sian rigardon de la administristo |
| как-то странно корчившегося в кресле, все время стремящегося не выходить из-под голубой тени настольной лампы, как-то удивительно прикрывавшегося якобы от мешающего ему света лампочки газетой, | — kiu, iel strange baraktante sur la seĝo, klopodis resti en la blueta ombro de la tablolampo kaj iel bizare sin ŝirmis per gazeto, ŝajnigante, ke lin ĝenas la lumo de la lampo |
| — финдиректор думал только об одном, что значит все это? | — Rimskij pensis nur pri unu afero: kion ĉio ĉi signifas? |
| Зачем так нагло лжет ему в пустынном и молчащем здании слишком поздно вернувшийся к нему администратор? | Kial la tro malfrue reveninta administristo tiel impertinente mensogas al li en la senhoma kaj silenta teatro? |
| И сознание опасности, неизвестной, но грозной опасности, начало томить душу финдиректора. | La konscio pri danĝero, danĝero nekonata sed timinda, komencis turmenti la animon de Rimskij. |
| Делая вид, что не замечает уверток администратора и фокусов его с газетой, финдиректор рассматривал его лицо, почти уже не слушая того, что плел Варенуха. | Ŝajnigante ne atenti la elturniĝojn de Varenuĥa nek la artifikojn pri la gazeto, la financa direktoro ekzamenis lian vizaĝon, apenaŭ aŭskultante lin babili. |
| Было кое-что, что представлялось еще более необъяснимым, чем неизвестно зачем выдуманный клеветнический рассказ о похождениях в Пушкине, | Unu cirkonstanco ŝajnis eĉ pli enigma ol la nesciate kial elpensita kalumnia rakonto pri la aventuroj en Puŝkino: |
| и это что-то было изменением во внешности и в манерах администратора. | tiu cirkonstanco estis ŝanĝo en la aspekto kaj la manieroj de la administristo. |
| Как тот ни натягивал утиный козырек кепки на глаза, чтобы бросить тень на лицо, как ни вертел газетным листом, — | Malgraŭ la anasbeka viziero de la kaskedo, kiun Varenuĥa tiris sur la okulojn por ombri sian vizaĝon, malgraŭ la manipulado per la gazet-folio |
| финдиректору удалось рассмотреть громадный синяк с правой стороны лица у самого носа. | — la financa direktoro tamen rimarkis grandegan bluaĵon etendiĝantan dekstren de lia nazo. |
| Кроме того, полнокровный обычно администратор был теперь бледен меловой нездоровою бледностью, а на шее у него в душную ночь зачем-то было наверчено старенькое полосатое кашне. | Krome, la kutime vivoplena administristo nun estis malsane, krete pala, kaj lia kolo en tiu sufokvarma nokto ial estis ĉirkaŭvolvita per malnova striita koltukaĉo. |
| Если же к этому прибавить появившуюся у администратора за время его отсутствия отвратительную манеру присасывать и причмокивать, резкое изменение голоса, ставшего глухим и грубым, вороватость и трусливость в глазах, — | Konsidere ankoraŭ la abomenan manieron suĉeti kaj ŝmaceti, kiun la administristo ŝajnis ricevi dum sia foresto, la drastan ŝanĝon de lia voĉo, kiu iĝis obtuza kaj kruda, la friponeme malbravan esprimon aperintan en liaj okuloj |
| можно было смело сказать, что Иван Савельевич Варенуха стал неузнаваем. | — oni rajtis diri, ke Ivano Saveljiĉ Varenuha iĝis nerekonebla. |
| Что-то еще жгуче беспокоило финдиректора, но что именно, он не мог понять, как ни напрягал воспаленный мозг, сколько ни всматривался в Варенуху. | Kaj ankoraŭ io brule maltrankviligis la financan direktoron, sed kio nome, — tion li ne povis kompreni, kiom ajn forte li streĉis sian febran cerbon, kiel ajn atente li ekzamenis la admimstriston. |
| Одно он мог утверждать, что было что-то невиданное, неестественное в этом соединении администратора с хорошо знакомым креслом. | Tamen ekster ĉia dubo, estis io malnatura, ĥimera en tiu kombinaĵo el la administristo kaj la bone konata seĝo. |
| — Ну, одолели наконец, погрузили в машину, — гудел Варенуха, выглядывая из-за листа и ладонью прикрывая синяк. | — Nu, finfine oni lin superfortis, ĵetis en la aŭtomobilon, — plu zumadis Varenulia, rigardetante de malantaŭ la gazetfolio kaj kaŝante la bluaĵon per la mano. |
| Римский вдруг протянул руку и как бы машинально ладонью, в то же время поигрывая пальцами по столу, нажал пуговку электрического звонка и обмер. | Rimskij subite etendis sian brakon, kvazaŭ senkonscie pianumante sur la tablo, per la polmo premis la butonon de la elektra sonorilo kaj lia koro glaciiĝis. |
| В пустом здании непременно был бы слышен резкий сигнал. | En la malplena teatro nepre estus aŭdebla la akrasona signalo. |
| Но сигнала не последовало, и пуговка безжизненно погрузилась в доску стола. | Tamen aŭdiĝis nenia sonoro, la butono senefike sinkis en la tabloplaton. |
| Пуговка была мертва, звонок испорчен. | La butono estis malviva, la sonorilo estis difektita. |
| Хитрость финдиректора не ускользнула от Варенухи, | La ruzaĵo de la financa direktoro ne eskapis la atenton de Varenuha. |
| который спросил, передернувшись, причем в глазах его мелькнул явно злобный огонь: | Lia vizaĝo ektikis, en la okuloj trafulmis klare malica ekbrilo, kaj li demandis: |
| — Ты чего звонишь? | — Kial vi sonorigas? |
| — Машинально, — глухо ответил финдиректор, отдернул руку и, в свою очередь, нетвердым голосом спросил: | — Aŭtomate, — obtuze respondis Rimskij, retiris la manon kaj siavice demandis per malfirma voĉo: |
| — что это у тебя на лице? | — Kion vi havas sur la vizaĝo? |
| — Машину занесло, ударился об ручку двери, — ответил Варенуха, отводя глаза. | — La aŭtomobilo joris kaj mi puŝiĝis kontraŭ la anso de la pordo, — respondis Varenufia deturnante la okulojn. |
| «Лжет!» — Воскликнул мысленно финдиректор. | «Mensogo!» interne ekkriis la financa direktoro. |
| И тут вдруг его глаза округлились и стали совершенно безумными, и он уставился в спинку кресла. | Kaj subite liaj okuloj iĝis rondaj kaj absolute frenezaj, lia rigardo ŝajnis katenita al la dors-apogilo. |
| Сзади кресла, на полу, лежали две перекрещенные тени, одна погуще и почернее, другая слабая и серая. | Malantaŭ la seĝo de Varenuĥa, sur la planko, kruce kuŝis du ombroj, la unu pli densa kaj nigra, la alia magra kaj griza. |
| Отчетливо была видна на полу теневая спинка кресла и его заостренные ножки, но над спинкою на полу не было теневой головы Варенухи, равно как под ножками не было ног администратора. | Sur la planko klare desegniĝis la ombra apogilo de la seĝo kaj ĝiaj pintaj piedoj, sed super la planka apogilo malestis la ombra kapo de Varenuĥa, same kiel inter la seĝopiedoj mankis la ombro de liaj kruroj. |
| «Он не отбрасывает тени!» — Отчаянно мысленно вскричал Римский. | «Li ne havas ombron!» mense kriegis Rimskij. |
| Его ударила дрожь. | Lin skuis tremo. |
| Варенуха воровато оглянулся, следуя безумному взору Римского, за спинку кресла и понял, что он открыт. | Varenuĥa ŝtele sin deturnis, laŭis la frenezan rigardon de Rimskij trans la apogilon kaj komprenis, ke li estas malkovrita. |
| Он поднялся с кресла (то же сделал и финдиректор) и отступил от стола на шаг, сжимая в руках портфель. | Li sin levis de la seĝo (ankaŭ la financa direktoro ekstaris) kaj faris paŝon for de la tablo, konvulsie premante la tekon per la manoj. |
| — Догадался, проклятый! | — Nu jes, certe vi tion divenis, malbeninda ruzulo! |
| Всегда был смышлен, — злобно ухмыльнувшись совершенно в лицо финдиректору, проговорил Варенуха, | Sagaca kiel ĉiam, — malicege rikanis Varenuĥa rekte en la vizaĝon de la financa direktoro. |
| неожиданно отпрыгнул от кресла к двери и быстро двинул вниз пуговку английского замка. | Subite li sallis de la seĝo al la pordo kaj rapide movis malsupren la serurblokilon. |
| Финдиректор отчаянно оглянулся, отступая к окну, ведущему в сад, и в этом окне, заливаемом луною, увидел прильнувшее к стеклу лицо голой девицы и ее голую руку, просунувшуюся в форточку и старающуюся открыть нижнюю задвижку. | Rimskij terurite rigardis ĉirkaŭen, retropaŝante al la ĝardena fenestro, kaj en tiu lunlume inundata fenestro li vidis la vizaĝon de nuda fraŭlino premiĝi al la vitro kaj ŝian nudan brakon, ŝovitan tra la vazistaso, serĉi la malsupran riglilon. |
| Верхняя уже была открыта. | La supra jam estis malfermita. |
| Римскому показалось, что свет в настольной лампе гаснет и что письменный стол наклоняется. | Al Rimskij ŝajnis, ke la lumo en la tablolampo estingiĝas kaj la skribotablo tangas. |
| Римского окатило ледяной волной, но, к счастью для себя, он превозмог себя и не упал. | Sur lin ruliĝis glacia ondo, sed feliĉe por si li sin superregis kaj ne falis. |
| Остатка сил хватило на то, чтобы шепнуть, но не крикнуть: — Помогите... | La resto de liaj fortoj sufiĉis por murmuri — sed jam ne por krii: — Helpon ... |
| Варенуха, карауля дверь, подпрыгивал возле нее, подолгу застревая в воздухе и качаясь в нем. | Varenuĥa saltetadis antaŭ la de li gardata pordo, ĉiun fojon ekŝvebante kaj kelkan tempon balanciĝante en la aero. |
| Скрюченными пальцами он махал в сторону Римского, шипел и чмокал, подмигивая девице в окне. | Li siblis kaj ŝmacis, svingante siajn hokfingrajn manojn direkte al Rimskij, kaj palpebrumadis al la transfenestra fraŭlino. |
| Та заспешила, всунула рыжую голову в форточку, вытянула сколько могла руку, ногтями начала царапать нижний шпингалет и потрясать раму. | Ŝi ekhastis, ŝovis sian rufan kapon tra la vazistaso, etendis la brakon kiom ŝi povis, per la ungoj gratis la malsupran riglilon skuante la fenestroframon. |
| Рука ее стала удлиняться, как резиновая, и покрылась трупной зеленью. | La brako plilongiĝis, kvazaŭ kaŭĉuka, kaj kadavre verdiĝis. |
| Наконец зеленые пальцы мертвой обхватили головку шпингалета, повернули ее, и рама стала открываться. | Fine la verdaj fingroj de la mortintino kaptis la riglilbutonon, ĝin levis kaj la fenestroklapoj cedis. |
| Римский слабо вскрикнул, прислонился к стене и портфель выставил вперед, как щит. | Rimskij eligis malfortan krion kaj gluiĝis al la muro tenante antaŭ si sian tekon kiel ŝildon. |
| Он понимал, что пришла его гибель. | Li komprenis ke venas lia pereo. |
| Рама широко распахнулась, но вместо ночной свежести и аромата лип в комнату ворвался запах погреба. | La fenestro larĝe malfermiĝis, sed anstataŭ la nokta freŝo kaj la aromo de la tilioj en la ĉambron fluis kela odoro. |
| Покойница вступила на подоконник. | La mortintino paŝis sur la fenestrobreton. |
| Римский отчетливо видел пятна тления на ее груди. | Rimskij klare vidis la putromakulojn sur ŝia brusto. |
| И в это время радостный неожиданный крик петуха долетел из сада, из того низкого здания за тиром, где содержались птицы, участвовавшие в программах. | Subite, ĝoja hela kokokrio leviĝis el la ĝardeno, el tiu malalta konstruaĵo, kiu situis malantaŭ la pafejo kaj kie estis tenataj la bestoj aperantaj en iuj programoj. |
| Горластый дрессированный петух трубил, возвещая, что к Москве с востока катится рассвет. | Voĉforta koko dresita klarionis anoncante ke al Moskvo ruliĝas de la oriento la matenkrepusko. |
| Дикая ярость исказила лицо девицы, она испустила хриплое ругательство, а Варенуха у дверей взвизгнул и обрушился из воздуха на пол. | Sovaĝa furiozo tordis la vizaĝon de la fraŭlino, ŝi raŭkvoĉe sakris; ĉe la pordo Varenuĥa ekŝrikis kaj el la aero peze falis sur la plankon. |
| Крик петуха повторился, девица щелкнула зубами, и рыжие ее волосы поднялись дыбом. | La kokeriko ripetiĝis, la fraŭlino klakis per la dentoj kaj ŝiaj rufaj haroj krute leviĝis supren. |
| С третьим криком петуха она повернулась и вылетела вон. | Ĉe la tria kokokrio ŝi sin forturnis kaj elflugis eksteren. |
| И вслед за нею, подпрыгнув и вытянувшись горизонтально в воздухе, напоминая летящего купидона, выплыл медленно в окно через письменный стол Варенуха. | Post ŝin, saltinte supren kaj horizontale etendiĝinte en la aero, pensigante pri fluganta Kupido, forŝvebis super la skribotablo kaj malaperis en la fenestro la administristo. |
| Седой как снег, без единого черного волоса старик, который недавно еще был римским, подбежал к двери, отстегнул пуговку, открыл дверь и кинулся бежать по темному коридору. | La neĝe blanka, ne havanta eĉ unu nigran haron maljunulo, kiu antaŭ nelonge estis Rimskij, rapidis al la pordo, movis supren la serurblokilon, malfermis la pordon kaj kuregis tra la senluma koridoro. |
| У поворота на лестницу он, стеная от страха, нащупал выключатель, и лестница осветилась. | Apud la ŝtuparejo li, ĝemante pro teruro, palpe trovis la ŝaltilon, kaj la ŝtuparejo prilumiĝis. |
| На лестнице трясущийся, дрожащий старик упал, потому что ему показалось, что на него сверху мягко обрушился Варенуха. | Sur la ŝtupoj la skuiĝanta, tremanta maljunulo falis, ĉar al li ŝajnis, ke de supre sur liajn ŝultrojn mole sinkis Varenuĥa. |
| Сбежав вниз, Римский увидел дежурного, заснувшего на стуле у кассы в вестибюле. | Rimskij kuris malsupren. En la vestiblo deĵoranto dormis sur seĝo apud la kaso. |
| Римский пробрался мимо него на цыпочках и выскользнул в главную дверь. | Rimskij kaŝiris preter li piedpinte kaj elglitis tra la ĉefa pordo. |
| На улице ему стало несколько легче. | Sur la strato li sentis sin iom pli bone. |
| Он настолько пришел в себя, что, хватаясь за голову, сумел сообразить, что шляпа его осталась в кабинете. | Li tiom rekonsciiĝis, ke preminte la kapon inter la manoj li sukcesis kompreni, ke lia ĉapelo restis en la kabineto. |
| Само собой разумеется, что за нею он не вернулся, | Evidente, li ne revenis por ĝin preni. |
| а, задыхаясь, побежал через широкую улицу на противоположный угол у кинотеатра, возле которого маячил красноватый тусклый огонек. | Anhelante li kuris trans la larĝa strato al la kontraŭa strat’angulo, kie antaŭ la kinejo malhele briletis mĝeta lumo. |
| Через минуту он был уже возле него. | Post unu minuto li estis apud la taksio. |
| Никто не успел перехватить машину. | Feliĉe, neniu lin devancis. |
| — К курьерскому ленинградскому, дам на чай, — тяжело дыша и держась за сердце, проговорил старик. | — Al la Leningrada ekspreso, bona trinkmono, — brue spirante kaj tenante la manon sur la koro diris la maljunulo. |
| — В гараж еду, — с ненавистью ответил шофер и отвернулся. | — La garaĝon mi revenas, — malamege respondis la ŝoforo kaj sin forturnis. |
| Тогда Римский расстегнул портфель, вытащил оттуда пятьдесят рублей и протянул их сквозь открытое переднее окно шоферу. | Tiam Rimskij malbukis la tekon, eligis kvindek rublojn kaj etendis ilin tra la malfermita antaŭa fenestro al la ŝoforo. |
| Через несколько мгновений дребезжащая машина, как вихрь, летела по кольцу Садовой. | Post unu minuto la tute vibranta veturilo kirlovente rapidegis laŭ la stratringo Sadovaja. |
| Седока трепало на сиденье, и в осколке зеркала, повешенного перед шофером, Римский видел то радостные глаза шофера, то безумные свои. | Skuate sur la benko, la pasaĝero vidis en la spegul-peco, kroĉita antaŭ la ŝoforo, jen ties okulojn ĝojajn, jen la siajn frenezajn. |
| Выскочив из машины перед зданием вокзала, Римский крикнул первому попавшемуся человеку в белом фортуке и с бляхой: | Antaŭ la stacidomo Rimskij saltis el la aŭtomobilo kaj kriis al la unua vidita homo kun blanka antaŭtuko kaj identiga ŝildeto: |
| — Первую категорию, один, тридцать дам, | — Unuan klason, unu, tridek por vi! |
| — комкая, он вынимал из портфеля червонцы, | -li prenis el la teko manplenon da ĉervoncoj. |
| — нет первой — вторую, если нету — бери жесткий. | — Se ne estas unua, duan, alie prenu ajnan! |
| Человек с бляхой, оглядываясь на светящиеся часы, рвал из рук Римского червонцы. | La ŝildethava viro rigardis la lumantan horloĝon kaj ŝirprenis la ĉervoncojn el la manoj de Rimskij. |
| Через пять минут из-под стеклянного купола вокзала исчез курьерский и начисто пропал в темноте. | Post kvin minutoj la ekspresa trajno forlasis la vitran kupolon de la stacidomo kaj dronis en la mallumo. |
| С ним вместе пропал и Римский. | Kun ĝi malaperis ankaŭ Rimskij. |
| Глава 15. | Ĉapitro 15 |
| Сон Никанора Ивановича | LA SONĜO DE NIKANORO IVANIĈ |
| Нетрудно догадаться, что толстяк с багровой физиономией, которого поместили в клинике в комнате №119, был Никанор Иванович Босой. | Sendube, la leganto jam divenis, ke la ruĝvizaĝa dikulo lokita en la ĉambron n-ro 119 de la kliniko estis Nikanoro Ivaniĉ Nudokrudov. |
| Попал он, однако, к профессору Стравинскому не сразу, а предварительно побывав в другом месте. | Tamen ne rekta estis lia vojo al profesoro Stravinskij: antaŭe li kelkan tempon restadis en alia loko. |
| От другого этого места у Никанора Ивановича осталось в воспоминании мало чего. | Pri tiu alia loko la memoro de Nudokrudov retenis malmulton. |
| Помнился только письменный стол, шкаф и диван. | Memoriĝis nur skribotablo, ŝranko kaj sofo. |
| Там с Никанором Ивановичем, у которого перед глазами как-то мутилось от приливов крови и душевного возбуждения, вступили в разговор, но разговор вышел какой-то странный, путаный, а вернее сказать, совсем не вышел. | Tie kun Nikanoro Ivaniĉ, kies vidado iel konfuziĝis pro la sangoalfluo kaj anim’ekscito, oni havis interparolon; sed la interparolo rezultis stranga, konfuza, aŭ pli ĝuste, tute ne rezultis. |
| Первый же вопрос, который был задан Никанору Ивановичу, был таков: — Вы Никанор Иванович Босой, председатель домкома номер триста два-бис по Садовой? | La unua demando al li farita estis ĉi tiu: — Ĉu vi estas Nikanoro Ivaniĉ Nudokrudov, prezidanto de la komitato de la domo n-ro 302-bis, strato Sadovaja? |
| На это Никанор Иванович, рассмеявшись страшным смехом, ответил буквально так: — Я Никанор, конечно, Никанор! | Responde Nudokrudov eksplodis per timiga ridego kaj diris laŭvorte jenon: — Nikanoro mi estas, certe Nikanoro! |
| Но какой же я к шуту председатель! | Sed kia, je l’ kukolo, mi estas prezidanto? |
| — То есть как? | — Kion vi volas diri? |
| — Спросили у Никанора Ивановича, прищуриваясь. | — oni lin demandis kuntirante la brovojn. |
| — А так, — ответил он, — что ежели я председатель, то я сразу должен был установить, что он нечистая сила! | — Tion, — li respondis, — ke la vera prezidanto tuj devis konstati, ke li estas demono! |
| А то что же это? | Ja kiel li aspektis! |
| Пенсне треснуло... | La nazumo fendita ... |
| Весь в рванине... | vestita per ĉifonaĵoj... |
| Какой же он может быть переводчик у иностранца! | Kiel li povus esti interpretisto de alilandano? |
| — Про кого говорите? | — Pri kiu vi parolas? |
| — Спросили у Никанора Ивановича. | — oni demandis. |
| — Коровьев! | — Kerubjev! |
| — Вскричал Никанор Иванович, — в пятидесятой квартире у нас засел! | — ekkriis Nikanoro Ivaniĉ, — instalis sin ĉe ni en la kvindeka apartamento! |
| Пишите: Коровьев. | Skribu: Kerubjev. |
| Его немедленно надо изловить! | Necesas tuj lin kapti! |
| Пишите: шестое парадное, там он. | Skribu: la sesa enirejo, tie li estas. |
| — Откуда валюту взял? | — Kiel la valuton vi akiris? |
| — Задушевно спросили у Никанора Ивановича. | — oni lin demandis per kore intima tono. |
| — Бог истинный, бог всемогущий, — заговорил Никанор Иванович, — все видит, а мне туда и дорога. | — La Dio vera, la Dio ĉiopova, — ekparolis Nudokrudov, — ĉion Li vidas, kaj jen mi havas kion mi meritas. |
| В руках никогда не держал и не подозревал, какая такая валюта! | Mia mano neniam ĝin tuŝis, kaj ne sciis mi, kia ĝi estas, tiu valuto! |
| Господь меня наказует за скверну мою, — с чувством продолжал Никанор Иванович, то застегивая рубашку, то расстегивая, то крестясь, — брал! | La Sinjoro min punas pro mia abomenindaĵo, — emocie daŭrigis Nikanoro Ivaniĉ, jen malbutonante sian ĉemizon, jen ĝin rebutonante, jen sin krucosignante, — mi prenis subaĉetojn! |
| Брал, но брал нашими советскими! | Jes, mi prenadis, sed en nia mono Sovetia! |
| Прописывал за деньги, не спорю, бывало. | Aranĝadis kontraŭ mono domicilregistradon, mi ne negas, fojfoje mi tion faris. |
| Хорош и наш секретарь пролежнев, тоже хорош! Прямо скажем, все воры в домоуправлении. | Ankaŭ Proleĵnev, nia sekretario, estas ruza artifikulo, kaj mi diru malkaŝe, ĉiuj estraranoj estas ŝtelistoj. |
| Но валюты я не брал! | Sed valuton mi neniam prenis! |
| На просьбу не валять дурака, а рассказывать, как попали доллары в вентиляцию, Никанор Иванович стал на колени и качнулся, раскрывая рот, как бы желая проглотить паркетную шашку. | Petite ne stultumi sed rakonti, kiamaniere la dolaroj trafis en la ventoltruon, Nudokrudov sin metis sur la genuojn kaj ŝanĉeliĝis malfermante la buŝon, kvazaŭ por engluti pecon de la ŝake kvadratita pargeto. |
| — Желаете, — промычал он, — землю буду есть, что не брал? | — Teron mi pretas manĝi, — li blekis, — por pruvi, ke mi ne prenis valuton! |
| А Коровьев — он черт. | Sed Kerubjev, li estas diablo. |
| Всякому терпенью положен предел, и за столом уже повысили голос, намекнули Никанору Ивановичу, что ему пора заговорить на человеческом языке. | Ĉia pacienco havas siajn limojn, kaj de trans la tablo oni levis la tonon, komprenigante al Nikanoro Ivaniĉ, ke jam tempas paroli homlingve. |
| Тут комнату с этим самым диваном огласил дикий рев Никанора Ивановича, вскочившего с колен: — Вон он! | Ĉi tiam la ĉambron plenigis sovaĝa muĝego de la admonato, salte sin surpiediginta: — Jen li estas! |
| Вон он за шкафом! | Jen malantaŭ la ŝranko! |
| Вот ухмыляется! | Jen li rikanaĉas! |
| И пенсне его... | Lia nazumo ... |
| Держите его! | Kaptu lin! |
| Окропить помещение! | Aspergigu la ejon! |
| Кровь отлила от лица Никанора Ивановича, он, дрожа, крестил воздух, метался к двери и обратно, запел какую-то молитву и, наконец, понес полную околесицу. | La sango forfluis de la vizaĝo de Nudokrudov, tremante per sia tuta korpo li krucosignadis la aeron, sin ĵetadis al la pordo kaj reen, ekkantis preĝon kaj finfine falis en senesperan galimatiadon. |
| Стало совершенно ясно, что Никанор Иванович ни к каким разговорам не пригоден. | Iĝis perfekte klara, ke Nikanoro Ivaniĉ absolute ne taŭgas por eĉ malpleja interparolo. |
| Его вывели, поместили в отдельной комнате, где он несколько поутих и только молился и всхлипывал. | Oni lin forkondukis, lokis en apartan ĉambron, kie li iom kvietiĝis kaj nur preĝadis singultante. |
| На садовую, конечно, съездили и в квартире №50 побывали. | Certe, oni veturis al Sadovaja, kaj la apartamenton n-ro 50 oni vizitis. |
| Но никакого Коровьева там не нашли, и никакого Коровьева никто в доме не знал и не видел. | Sed nenia Kerubjev estis trovita, kaj neniu en la domo konis aŭ vidis personon tiele nomatan. |
| Квартира, занимаемая покойным Берлиозом и уехавшим в Ялту Лиходеевым, была совершенно пуста, и в кабинете мирно висели никем не поврежденные сургучные печати на шкафах. | La apartamento, kie loĝis la mortinto Berlioz kaj la al Jalto forveturinta Latronov, estis senhoma, kaj en la kabineto sur la ŝrankoj pace pendis de neniu difektitaj sigelaĵoj. |
| С тем и уехали с Садовой, причем с уехавшими отбыл растерянный и подавленный секретарь домоуправления пролежнев. | Kun tiu konstato oni forveturis de Sadovaja, cetere, kunpreninte la perpleksan kaj deprimitan sekretarion de la domestraro Proleĵnev. |
| вечером Никанор Иванович был доставлен в клинику Стравинского. | Vespere oni transportis Nudokrudovon en la klinikon de Stravinskij. |
| Там он повел себя настолько беспокойно, что ему пришлось сделать впрыскивание по рецепту Стравинского, и лишь после полуночи Никанор Иванович уснул в 119-й комнате, изредка издавая тяжелое страдальческое мычание. | Li estis tiom ekscitita, ke oni devis fari al li injekton laŭ recepto de Stravinskij, kaj nur post la noktomezo Nikanoro Ivaniĉ endormiĝis en la ĉambro 119-a, kvankam iam kaj iam li eligadis doloran muĝon sufokan. |
| Но чем далее, тем легче становился его сон. | Tamen post kelka tempo lia dormo iĝis pli kvieta. |
| Он перестал ворочаться и стонать, задышал легко и ровно, и его оставили одного. | Li ĉesis sin turnadi kaj ĝemi, spiris facile kaj egale, do oni lasis lin sola. |
| Тогда Никанора Ивановича посетило сновидение, в основе которого, несомненно, были его сегодняшние переживания. | Tiam lin vizitis sonĝo, kies bazo, sendube, estis liaj hodiaŭaj travivaĵoj. |
| Началось с того, что Никанору Ивановичу привиделось, будто бы какие-то люди с золотыми трубами в руках подводят его, и очень торжественно, к большим лакированным дверям. | Komence li sonĝis, ke iaj homoj kun ora trumpeto en la mano kondukas lin, kaj eĉ tre solene, al granda pordo lakita. |
| У этих дверей спутники сыграли будто бы туш Никанору Ивановичу, а затем гулкий бас с небес весело сказал: — Добро пожаловать, Никанор Иванович! | Ke veninte ĉe la pordon la akompanantoj ludis al Nikanoro Ivaniĉ salutan fanfaron, post kio resonanta baso gaje diris de la ĉielo: — Bonvenon, Nikanoro Ivaniĉ! |
| Сдавайте валюту. | Liveru la valuton. |
| Удивившись крайне, Никанор Иванович увидел над собой черный громкоговоритель. | Nudokrudov ekmiregis kaj vidis super si nigran laŭtparolilon. |
| Затем он почему-то очутился в театральном зале, где под золоченым потолком сияли хрустальные люстры, а на стенах кенкеты. | Poste li subite troviĝis en teatra spektejo, kie de sub la orizita plafono radiis kristalaj lustroj kaj ĉe la muroj helis barokbranĉaj lumiloj. |
| Все было как следует, как в небольшом по размерам, но богатом театре. | Ĉio estis kiel konvenas en dimensie negranda sed tre riĉa teatro: |
| Имелась сцена, задернутая бархатным занавесом, по темно-вишневому фону усеянным, как звездочками, изображениями золотых увеличенных десяток, суфлерская будка и даже публика. | scenejo, kies kuntirita karmezina kurteno estis stele prisemita je figuraĵoj de pligrandigitaj dekrublaj ormoneroj; suflorkesto; eĉ publiko. |
| Удивило Никанора Ивановича то, что вся эта публика была одного пола — мужского, и вся почему-то с бородами. | Surprizis Nudokrudovon tio, ke la tuta publiko apartenis al unu sama sekso: estis nur viroj, kaj — kuriozaĵo! — ĉiu havis barbon. |
| Кроме того, поражало, что в театральном зале не было стульев, и вся эта публика сидела на полу, великолепно натертом и скользком. | Krome, eĉ pli mirinde, en la spektejo malestis seĝoj, kaj la tuta publiko sidis sur la pargeto, bonege vaksita kaj tre glitiga. |
| Конфузясь в новом и большом обществе, Никанор Иванович, помявшись некоторое время, последовал общему примеру и уселся на паркет по-турецки, примостившись между каким-то рыжим здоровяком-бородачом и другим, бледным и сильно заросшим гражданином. | Ĝenite en la nova kaj multnombra societo, Nudokrudov kelkan tempon staris perpleksa, poste sekvis la ĝeneralan ekzemplon kaj turkmaniere sin sidigis sur la planko, trovinte lokon inter fortika barbulo rufa kaj alia civitano, pala kaj delonge nerazita. |
| Никто из сидящих не обратил внимания на новоприбывшего зрителя. | En la publiko neniu atentis la novan spektanton. |
| Тут послышался мягкий звон колокольчика, свет в зале потух, занавесь разошлась, и обнаружилась освещенная сцена с креслом, столиком, на котором был золотой колокольчик, и с глухим черным бархатным задником. | Aŭdiĝis milda tintado de sonorileto, la lumo en la spektejo estingiĝis, kaj la kurteno disiĝis aperigante sur la prilumata scenejo brakseĝon, tableton sur kiu staris la ora sonorileto, kaj fundokurtenon el nigra dika veluro. |
| Из кулис тут вышел артист в смокинге, гладко выбритый и причесанный на пробор, молодой и с очень приятными чертами лица. | El la kuliso venis artisto en smokingo, glate razita, dislime kombita, kun tre agrablaj vizaĝotrajtoj. |
| Публика в зале оживилась, и все повернулись к сцене. | La publiko plivigliĝis, ĉiuj kapoj turniĝis al la scenejo. |
| Артист подошел к будке и потер руки. | La artisto paŝis al la suflorkesto kaj frotis la manojn. |
| — Сидите? | — Plu ĉi tie, ĉu? |
| — Спросил он мягким баритоном и улыбнулся залу. | — li demandis per velura baritono, ridetante al la spektantaro. |
| — Сидим, сидим, — хором ответили ему из зала тенора и басы. | — Ĉi tie, — ĥore respondis al li el la spektejo tenoroj kaj basoj. |
| — Гм... | — Hm ... |
| — Заговорил задумчиво артист, — и как вам не надоест, я не понимаю? | — mediteme diris la artisto, — mirinde, ke tio vin ankoraŭ ne tuttedis! |
| Все люди как люди, ходят сейчас по улицам, наслаждаются весенним солнцем и теплом, а вы здесь на полу торчите в душном зале! | La normalaj homoj nun, pasante sur la stratoj, ĝuas la varmon de la printempa suno, dum vi kaŭras ĉi tie en la sufoka salono! |
| Неужто уж программа такая интересная? | Ĉu vere tiom interesa estas la programo? |
| Впрочем, что кому нравится, — философски закончил артист. | Nu, ĉiu havas sian preferon, — filozofie konkludis la artisto. |
| Затем он переменил и тембр голоса, и интонации и весело и звучно объявил: — Итак, следующим номером нашей программы — Никанор Иванович Босой, председатель домового комитета и заведующий диетической столовкой. | Ŝanĝinte la tembron kaj la intonaciojn de sia voĉo li gaje kaj sonore anoncis: — Do, nia sekva programero: Nikanoro Ivaniĉ Nudokrudov, prezidanto de domkomitato kaj estro de dieta manĝejo. |
| Попросим Никанора Ивановича! | Ni petas vin, Nikanoro Ivaniĉ! |
| Дружный аплодисмент был ответом артисту. | La publiko respondis per ĝenerala aplaŭdo. |
| Удивленный Никанор Иванович вытаращил глаза, а конферансье, закрывшись рукою от света рампы, нашел его взором среди сидящих и ласково поманил его пальцем на сцену. | Nudokrudov, surprizite, elorbitigis la okulojn, sed la anoncisto, sin ŝirmante per la mano kontraŭ la lumo de la scenejlamparo, rigarde trovis lin inter la sidantoj kaj karesmiene vokis lin per fingrogesto sur la scenejon. |
| И Никанор Иванович, не помня как, оказался на сцене. | Post unu momento Nudokrudov staris apud la artisto sen scii, kiel li tien venis. |
| В глаза ему снизу и спереди ударил свет цветных ламп, отчего сразу провалился в темноту зал с публикой. | Ŝprucante en liajn okulojn de malsupre kaj de antaŭe, la lumo de diverskoloraj lampoj dronigis en la ombro la spektejon kaj la publikon. |
| — Ну-с, Никанор Иванович, покажите нам пример, — задушевно заговорил молодой артист, — и сдавайте валюту. | — Do, kara Nikanoro Ivaniĉ, donu al ni ekzemplon, — varme diris la juna artisto, — kaj liveru la valuton. |
| Наступила тишина. | Estiĝis silento. |
| Никанор Иванович перевел дух и тихо заговорил: — Богом клянусь, что... | Nudokrudov paŭzis por ekspiri kaj mallaŭte diris: — Je Dio mi ĵuras, ke ... |
| Но не успел он выговорить эти слова, как весь зал разразился криками негодования. | Sed antaŭ ol li findiris, la tuta spektejo eksplodis per indignaj krioj. |
| Никанор Иванович растерялся и умолк. | Nikanoro Ivaniĉ embarasite eksilentis. |
| — Насколько я понял вас, — заговорил ведущий программу, — вы хотели поклясться богом, что у вас нет валюты? | — Se mi bone vin komprenis, — ekparolis la kondukanto de la programo, — vi volis ĵuri je Dio, ke vi ne havas valuton, ĉu? |
| — И он участливо поглядел на Никанора Ивановича. | — Kompateme li rigardis al Nudokrudov. |
| — Так точно, нету, — ответил Никанор Иванович. | — Ĝuste tiel, mi ne havas, — respondis tiu. |
| — Так, — отозвался артист, — а простите за нескромность: откуда же взялись четыреста долларов, обнаруженные в уборной той квартиры, единственным обитателем коей являетесь вы с вашей супругой? | — Bone, — diris la artisto, — nun pardonu sentaktan demandon, sed kion ni pensu pri la kvarcent dolaroj, trovitaj en la necesejo de la apartamento, kies solaj posedantoj estas vi kaj via edzino? |
| — Волшебные! | — Magiaj dolaroj! |
| — Явно иронически сказал кто-то в темном зале. | — evidente ironie iu diris en la malhela spektejo. |
| — Так точно, волшебные, — робко ответил Никанор Иванович по неопределенному адресу, не то артисту, не то в темный зал, и пояснил: | — Ĝuste tiel, magiaj, — nekuraĝe respondis Nudokrudov sen montri tute klare, al kiu li parolas, ĉu al la artisto, ĉu en la malhelan spektejon. Li klarigis: |
| — нечистая сила, клетчатый переводчик подбросил. | — Tio estis la malsankta potenco, la kvadratita interpretisto ilin ŝtelmetis. |
| И опять негодующе взревел зал. | Denove la spektejo indignite ekblekis. |
| Когда же настала тишина, артист сказал: — Вот какие басни Лафонтена приходится мне выслушивать! | Kiam ĝi resilentiĝis, la artisto diris: — Jen kiajn fabelojn Lafontenajn mi devas aŭskulti! |
| Подбросили четыреста долларов! | Oni ŝtelmetis al li kvarcent dolarojn! |
| Вот вы: все вы здесь валютчики! | Ni ĉiujn demandu — ja ĉi tie vi ĉiuj estas valutistoj |
| Обращаюсь к вам как к специалистам — мыслимое ли это дело? | — do, kiel fakulojn mi vin demandas: ĉu la afero estas pensebla? |
| — Мы не валютчики, — раздались отдельные обиженные голоса в зале, — но дело это немыслимое. | — Ni ne estas valutistoj, — dise eksonis ofenditaj voĉoj el la spektejo, — sed la afero estas nepensebla. |
| — Целиком присоединяюсь, — твердо сказал артист, — и спрошу вас: что могут подбросить? | — Mi tute samopinias, — firme diris la artisto, — kaj plu vin demandas: kion oni kutimas ŝtelmeti? |
| — Ребенка! | — Infanon! |
| — Крикнул кто-то из зала. | — kriis iu el la spektejo. |
| — Абсолютно верно, — подтвердил ведущий программу, | — Absolute ĝuste, — jesis la programkondukanto, |
| — ребенка, анонимное письмо, прокламацию, адскую машину, мало ли что еще, но четыреста долларов никто не станет подбрасывать, ибо такого идиота в природе не имеется, | — oni ŝtelmetas forlasatan infanon, anoniman leteron, propagandilon, inferan maŝinon, sennombran aron de ajnaĵoj, sed kvarcent dolarojn neniu ŝtelmetus, ĉar tia idioto ne ekzistas en la naturo, |
| — и, обратившись к Никанору Ивановичу, артист добавил укоризненно и печально: — огорчили вы меня, Никанор Иванович! | — kaj, sin turninte al Nudokrudov, la artisto aldonis riproĉe kaj malgaje: — vi min ĉagrenis, Nikanoro Ivaniĉ! |
| А я-то на вас надеялся. | Je vi mi esperis. |
| Итак, номер наш не удался. | Do, nia programcro fiaskis. |
| В зале раздался свист по адресу Никанора Ивановича. | La spektejo per fajfo esprimis al Nudokrudov sian malaprobon. |
| — Валютчик он! | — Valutisto li estas! |
| — Выкрикивали в зале, — из-за таких-то и мы невинно терпим! | — oni kriadis. — Pro tiaj, kiel li, suferas ni senkulpuloj! |
| — Не ругайте его, — мягко сказал конферансье, — он раскается. | — Ne insultu lin, — milde diris la anoncisto, — li pentos! |
| — И, обратив к Никанору Ивановичу полные слез голубые глаза, добавил: — ну, идите, Никанор Иванович, на место! | — Kaj, levinte al Nudokrudov siajn larmoplenajn bluajn okulojn li aldonis: — Bone, Nikanoro Ivaniĉ, reiru sur vian lokon! |
| После этого артист позвонил в колокольчик и громко объявил: — Антракт, негодяи! | Post kio la artisto tintis per la sonorileto kaj laŭte anoncis: — Interakto, kanajloj! |
| Потрясенный Никанор Иванович, неожиданно для себя ставший участником какой-то театральной программы, опять оказался на своем месте на полу. | Tute konsternite de tiu, de li neniel atendita, partopreno en teatra programo, Nikanoro Ivaniĉ retroviĝis sur sia loko sur la pargeto. |
| Тут ему приснилось, что зал погрузился в полную тьму и что на стенах выскочили красные горящие слова: «Сдавайте валюту!» | Nun li sonĝis, ke la spektejo sinkis en plenan mallumon kaj sur la muroj fajre ekhelis la ruĝaj literoj: «Liveru la valuton!» |
| Потом опять раскрылся занавес, и конферансье пригласил: — Попрошу на сцену Сергея Герардовича дунчиля. | Poste la kurteno remalfermiĝis kaj la anoncisto invitis: — Mi petas, ke Sergio Gerardoviĉ Dunĉill venu sur la scenejon. |
| Дунчиль оказался благообразным, но сильно запущенным мужчиной лет пятидесяти. | Dunĉill montriĝis dignoplena sed delonge malzorgata viro, kiu povus aĝi kvindek jarojn. |
| — Сергей Герардович, — обратился к нему конферансье, — вот уже полтора месяца вы сидите здесь, упорно отказываясь сдать оставшуюся у вас валюту, в то время как страна нуждается в ней, а вам она совершенно ни к чему, а вы все-таки упорствуете. | — Sergio Gerardoviĉ, — diris al li la anoncisto, — jam ses semajnojn vi sidas ĉi tie, obstine rifuzante liveri la reston de via valuto, kiun la lando tiom bezonas, dum por vi ĝi estas tute senutila, kaj tamen vi plu malcedas. |
| Вы — человек интеллигентный, прекрасно все это понимаете и все же не хотите пойти мне навстречу. | Vi estas kultura homo, bonege ĉion ĉi komprenas, kaj tamen vi malvolas fari al mi tiun komplezon. |
| — К сожалению, ничего сделать не могу, так как валюты у меня больше нет, — спокойно ответил Дунчиль. | — Bedaŭrinde, mi nenion povas fari, ĉar plian valuton mi ne havas, — trankvile respondis Dunĉill. |
| — Так нет ли, по крайней мере, бриллиантов? | — Almenaŭ, ĉu vi havas briliantojn? |
| — Спросил артист. | — demandis la artisto. |
| — И бриллиантов нет. | — Ankaŭ briliantojn mi ne havas. |
| Артист повесил голову и задумался, а потом хлопнул в ладоши. | La artisto mallevis la kapon, enpensiĝis, poste kunfrapis la manojn. |
| Из кулисы вышла на сцену средних лет дама, одетая по моде, то есть в пальто без воротника и в крошечной шляпке. | El la kuliso venis sur la scenejon mez’aĝa sinjorino, vestita laŭmode, tio estas surhavanta senkoluman mantelon kaj malgrandegan ĉapeleton. |
| Дама имела встревоженный вид, а Дунчиль поглядел на нее, не шевельнув бровью. | Ŝi ŝajnis maltrankvila, sed Dunĉill ŝin rigardis sen eĉ brovon moveti. |
| — Кто эта дама? | — Kiu estas tiu sinjorino? |
| — Спросил ведущий программу у дунчиля. | — lin demandis la programkondukanto. |
| — Это моя жена, — с достоинством ответил Дунчиль и посмотрел на длинную шею дамы с некоторым отвращением. | — Ŝi estas mia edzino, — digne respondis Dunĉill kaj rigardis al la longa kolo de la sinjorino kun kelka maldeziro. |
| — Мы потревожили вас, мадам Дунчиль, — отнесся к даме конферансье, — вот по какому поводу: мы хотели вас спросить, есть ли еще у вашего супруга валюта? | — Mi malkvietigis vin, madame Dunĉill, — diris al ŝi la artisto, — jen por kiu afero: ni volus vin demandi, ĉu via edzo ankoraŭ havas valuton? |
| — Он тогда все сдал, — волнуясь, ответила мадам Дунчиль. | — La antaŭan fojon li ĉion fordonis, — emocie respondis Mme Dunĉill. |
| — Так, — сказал артист, — ну, что же, раз так, то так. | — Ah ha, — diris la artisto, — nu, se tiel estas, do, bone. |
| Если все сдал, то нам надлежит немедленно расстаться с Сергеем Герардовичем, что же поделаешь! | Se Sergio Gerardoviĉ ĉion liveris, ni tuj devas lin adiaŭi, ja kion ankoraŭ oni faru? |
| Если угодно, вы можете покинуть театр, Сергей Герардович, — и артист сделал царственный жест. | Se vi tion deziras, Sergio Gerardoviĉ, vi povas forlasi la teatron, — kaj la artisto faris majestan geston. |
| Дунчиль спокойно и с достоинством повернулся и пошел к кулисе. | Trankvile kaj digne Dunĉill sin turnis kaj iris al la kuliso. |
| — Одну минуточку! | — Unu minuton! |
| — Остановил его конферансье, — позвольте мне на прощанье показать вам еще один номер из нашей программы, — и опять хлопнул в ладоши. | — haltigis lin la anoncisto, — permesu prezenti al vi nian adiaŭan programeron, — kaj li ankoraŭ unu fojon kunfrapis la manojn. |
| Черный задний занавес раздвинулся, и на сцену вышла юная красавица в бальном платье, | La nigra fundokurteno disiĝis lasante veni sur la scenejon junan belulinon en bala robo. |
| держащая в руках золотой подносик, на котором лежала толстая пачка, перевязанная конфетной лентой, и бриллиантовое колье, от которого во все стороны отскакивали синие, желтые и красные огни. | En la manoj ŝi tenis oran pleteton sur kiu kuŝis dika pako ĉirkaŭligita per bombonuja rubando, kaj brilianta koliero disĵetanta bluajn, flavajn kaj ruĝajn flamojn. |
| Дунчиль отступил на шаг, и лицо его покрылось бледностью. | Dunĉill faris paŝon malantaŭen, lia vizaĝo paliĝis. |
| Зал замер — Восемнадцать тысяч долларов и колье в сорок тысяч золотом, — торжественно объявил артист, | La spektejo retenis la spiron. — Dek ok mil dolarojn kaj kolieron valoran je kvardekmil oraj rubloj, — solene anoncis la artisto, |
| — хранил Сергей Герардович в городе харькове в квартире своей любовницы Иды Геркулановны Ворс, которую мы имеем удовольствие видеть перед собою и которая любезно помогла обнаружить эти бесценные, но бесцельные в руках частного лица сокровища. | — tenis Sergio Gerardoviĉ en la urbo Ĥarkovo en la loĝejo de sia amdonantino Ida Herkulanovna Wors, kiun ni havas la plezuron vidi antaŭ ni kaj kiu afable helpis malkovri tiun trezoron senprezan, sed senutilan en la manoj de privatulo. |
| Большое спасибо, Ида Геркулановна. | Grandan dankon, Ida Herkulanovna, |
| Красавица, улыбнувшись, сверкнула зубами, и мохнатые ее ресницы дрогнули. | La belulino ridetis; ekbrilis ŝiaj dentoj kaj moviĝetis la longaj kaj densaj okulharoj. |
| — А под вашею полною достоинства личиною, — отнесся артист к Дунчилю, — скрывается жадный паук и поразительный охмуряло и врун. | — Koncerne vin, — la artisto sin turnis al Dunĉill, — sub via dignoplena masko sin kaŝas avida araneo, notora deloganto kaj mensogulo. |
| Вы извели всех за полтора месяца своим тупым упрямством. | Dum tiuj ses semajnoj via stulta obstino morte tedis ĉiujn. |
| Ступайте же теперь домой, и пусть тот ад, который устроит вам ваша супруга, будет вам наказанием. | Nun iru hejmen, kaj la infero, kiun aranĝos por vi via edzino, estu via puno. |
| Дунчиль качнулся и, кажется, хотел повалиться, но чьи-то участливые руки подхватили его. | Dunĉill ŝanceliĝis kaj ŝajnis falonta, sed ies kompatemaj manoj lin subtenis. |
| Тут рухнул передний занавес и скрыл всех бывших на сцене. | La antaŭa kurteno fermiĝis kaj kaŝis ĉiujn estantajn sur la scenejo. |
| Бешеные рукоплескания потрясли зал до того, что Никанору Ивановичу показалось, будто в люстрах запрыгали огни. | Furiozaj aplaŭdoj skuis la teatron, tiel, ke al Nudokrudov ŝajnis, ke la lustrobriloj komencis tremeti. |
| А когда передний черный занавес ушел вверх, на сцене уже никого не было, кроме одинокого артиста. | Kiam la antaŭa nigra kurteno remalfermiĝis, sur la scenejo estis neniu krom la artisto. |
| Он сорвал второй залп рукоплесканий, раскланялся и заговорил: — В лице этого Дунчиля перед вами выступил в нашей программе типичный осел. | Li ricevis duan aplaŭdosalvon, danke sin klinis kaj diris: — En la persono de tiu Dunĉill vi vidis elpaŝi en nia programo tipan azenon. |
| Ведь я же имел удовольствие говорить вчера, что тайное хранение валюты является бессмыслицей. | Ja hieraŭ mi havis jam la plezuron rimarkigi al vi, ke sekreta retenado de valuto estas sensenca. |
| Использовать ее никто не может ни при каких обстоятельствах, уверяю вас. | Neniam kaj neniel vi povos ĝin uzi, pri tio vi ne dubu. |
| Возьмем хотя бы этого Дунчиля. | Konsideru ekzemple tiun Dunĉill. |
| Он получает великолепное жалованье и ни в чем не нуждается. | Li estas eminente salajrata kaj nenio al li mankas. |
| У него прекрасная квартира, жена и красавица любовница. | Li havas bonegan loĝejon, edzinon kaj tre lindan amdonantinon. |
| Так нет же, вместо того, чтобы жить тихо и мирно, без всяких неприятностей, сдав валюту и камни, этот корыстный болван добился все-таки того, что разоблачен при всех и на закуску нажил крупнейшую семейную неприятность. | Kaj tamen! Anstataŭ vivi trankvile kaj pace, sen zorgoj, liverinte sian valuton kaj la juvelojn, tiu akirema ŝtipkapulo tamen atingis publikan senmaskigon kaj por la deserto, gravegan familian malagrablaĵon. |
| Итак, кто сдает? | Do, kiu liveras? |
| Нет желающих? | Ĉu neniu? |
| В таком случае следующим номером нашей программы — известный драматический талант, артист Куролесов Савва Потапович, специально приглашенный, исполнит отрывок из «Скупого рыцаря» поэта Пушкина. | Nu, se estas tiel, tiam nia sekva programero: nia speciala invitito aktoro Diboĉadov, la konata talentulo drama, deklamos fragmentojn el La avara kavaliro de la poeto Puŝkin. |
| Обещанный Куролесов не замедлил появиться на сцене и оказался рослым и мясистым бритым мужчиной во фраке и белом галстухе. | La anoncita Diboĉadov ne lasis onin lin atendi. Li estis belstatura kaj karnodika, glate razita viro surhavanta frakon kaj blankan kravaton. |
| Без всяких предисловий он скроил мрачное лицо, сдвинул брови и заговорил ненатуральным голосом, косясь на золотой колокольчик: — Как молодой повеса ждет свиданья с какой-нибудь развратницей лукавой... | Sen ajna antaŭparolo li aranĝis malserenan mienon, kuntiris la brovojn kaj ekparolis per nenatura voĉo, ĵetante oblikvajn rigardojn sur la oran sonorileton: — Kiel atendas juna frivolulo Kun friponin’ malĉasta rendevuon ... |
| И Куролесов рассказал о себе много нехорошего. | Kaj Diboĉadov rakontis pri si multe da fiaĵoj. |
| Никанор Иванович слышал, как Куролесов признавался в том, что какая-то несчастная вдова, воя, стояла перед ним на коленях под дождем, но не тронула черствого сердца артиста. | Nudokrudov aŭdis lin konfesi, ke iu malfeliĉa vidvino, ploregante sub la pluvo, staris antaŭ li sur la genuoj, sed ne sukcesis tuŝi la malmolan koron de la aktoro. |
| Никанор Иванович до своего сна совершенно не знал произведений поэта Пушкина, но самого его знал прекрасно и ежедневно по нескольку раз произносил фразы вроде: | Antaŭ sia sonĝo Nikanoro Ivaniĉ konis absolute nenion el la verkoj de la poeto Puŝkin, sed lin mem li konis bonege, kaj ĉiun tagon li plurfoje prononcis frazojn tiaspecajn: |
| «А за квартиру Пушкин платить будет?» Или «Лампочку на лестнице, стало быть, Пушкин вывинтил?», «Нефть, стало быть, Пушкин покупать будет?» | «Ĉu Puŝkin pripagos vian loĝadon?» aŭ «La lampon en la ŝtuparejo verŝajne Puŝkin elŝraŭbis, ĉu?», «Ĉu Puŝkin aĉetu la mazuton?» |
| Теперь, познакомившись с одним из его произведений, Никанор Иванович загрустил, | Nun, aŭdante unu el liaj verkoj, Nikanoro Ivaniĉ malgajiĝis. |
| представил себе женщину на коленях, с сиротами, под дождем, и невольно подумал: | Li imagis la virinon genui sub la pluvo kun siaj georfoj, kaj nevole pensis: |
| «А тип все-таки этот Куролесов!» А тот, все повышая голос, продолжал каяться и окончательно запутал Никанора Ивановича, потому что вдруг стал обращаться к кому-то, кого на сцене не было, | «Tamen kia fiulo estas tiu Diboĉadov!» Dume tiu, ankoraŭ laŭtigante sian voĉon, plu pentoparoladis, kaj tute konfuzis Nudokrudovon, ĉar subite li komencis paroli al iu, kiu sur la scencjo malestis, |
| и за этого отсутствующего сам же себе и отвечал, причем называл себя то «государем», то «бароном», то «отцом», то «сыном», то на «вы», то на «ты». | mem anstataŭ li al si respondadis, kaj super ĉio sin titolis jen duka moŝto, jen barono, jen patro, jen filo, jen vi, jen ci. |
| Никанор Иванович понял только одно, что помер артист злою смертью, прокричав: «Ключи! | Nikanoro Ivaniĉ komprenis nur tion, ke mortis la aktoro malbonan morton, kriinte: «Ŝlosil’! |
| Ключи мои!» — Повалившись после этого на пол, хрипя и осторожно срывая с себя галстух. | Slosiloj miaj!», falinte post tio sur la plankon, stertorante kaj delikate ŝirtirante sian kravaton. |
| Умерев, Куролесов поднялся, отряхнул пыль с фрачных брюк, поклонился, улыбнувшись фальшивой улыбкой, и удалился при жидких аплодисментах. | Finmortinte, Diboĉadov sin relevis, forskuis la polvon de sia frakpantalono, sin klinis false ridetante kaj foriris akompanate per magraj aplaŭdoj. |
| А конферансье заговорил так: — Мы прослушали с вами в замечательном исполнении саввы Потаповича «Скупого рыцаря». | Kaj la anoncisto diris tiel: — En la eminenta plenumo de la aktoro Diboĉadov ni kune ĵus aŭdis La avaran kavaliron. |
| Этот рыцарь надеялся, что резвые нимфы сбегутся к нему и произойдет еще многое приятное в том же духе. | Tiu kavaliro esperis, ke de ĉie al li kuros facilmovaj nimfoj kaj okazos multe da similaj agrablaĵoj. |
| Но, как видите, ничего этого не случилось, никакие нимфы не сбежались к нему, и музы ему дань не принесли, и чертогов он никаких не воздвиг, а, наоборот, кончил очень скверно, помер к чертовой матери от удара на своем сундуке с валютой и камнями. | Tamen, kiel vi vidis, nenio tia okazis, neniaj nimfoj alkuris, ne ricevis li la tributon de la muzoj nek palacon konstruigis, sed tute male, li finis tre aĉe, krevis je apopleksio kiel hundo sur sia ŝrankokcsto plena je valuto kaj juvelŝtonoj. |
| Предупреждаю вас, что и с вами случится что-нибудь в этом роде, если только не хуже, ежели вы не сдадите валюту! | Mi vin avertas, ke ankaŭ vi spertos ion similan, aŭ eĉ pli malbonan, se vi ne liveros vian valuton! |
| Поэзия ли Пушкина произвела такое впечатление или прозаическая речь конферансье, но только вдруг из зала раздался застенчивый голос: — Я сдаю валюту. | Ĉu la poezio de Puŝkin tiel efikis, ĉu la proza parolado de la anoncisto, ĉiukaze el la spektejo subite aŭdiĝis timida voĉo: — Mi liveras valuton. |
| — Милости прошу на сцену! | — Bonvenon sur la scenejon, mi petas! |
| — Вежливо пригласил конферансье, всматриваясь в темный зал. | — ĝentile invitis la anoncisto, per streĉa serĉorigardo penante penetri la malhelon de la spektejo. |
| И на сцене оказался маленького роста белокурый гражданин, судя по лицу, не брившийся около трех недель. | Al li elvenis malalta civitano blonda; la aspekto de lia vizaĝo supozigis, ke li ne razis sin almenaŭ tri semajnojn. |
| — Виноват, как ваша фамилия? | — Mi pardonpetas, kiu estas via familinomo? |
| — Осведомился конферансье. | — demandis la artisto. |
| — Канавкин Николай, — застенчиво отозвался появившийся. | — Kanavkin, Nikolao, — timide respondis la veninto. |
| — А! Очень приятно, гражданин Канавкин, итак? | — Ah! Tre agrable, civitano Kanavkin. Do? |
| — Сдаю, — тихо сказал Канавкин. | — Mi liveras, — diris Kanavkin mallaŭte. |
| — Сколько? | — Kiom? |
| — Тысячу долларов и двадцать золотых десяток. | — Mil dolarojn kaj dudek ordekojn. |
| — Браво! Все, что есть? | — Brave! Ĉu ĉion, kion vi havas? |
| Ведущий программу уставился прямо в глаза Канавкину, и Никанору Ивановичу даже показалось, что из этих глаз брызнули лучи, пронизывающие Канавкина насквозь, как бы рентгеновские лучи. | La artisto fiksis sian rigardon rekte en la okulojn de Kanavkin, kaj Nudokrudov eĉ havis la impreson, ke el liaj okuloj ŝprucis radioj, penetrintaj civitanon Kanavkin trae, kvazaŭ iks-radioj. |
| В зале перестали дышать. | La spektantoj retenis la spiron. |
| — Верю! | — Mi kredas! |
| — Наконец воскликнул артист и погасил свой взор, — верю! | — finfine ekkriis la artisto, estingante sian rigardon, — mi kredas al vi! |
| Эти глаза не лгут. | Tiuj okuloj ne mensogas. |
| Ведь сколько же раз я говорил вам, что основная ваша ошибка заключается в том, что вы недооцениваете значения человеческих глаз. | Ja kiom da fojoj mi parolis al vi pri via precipa eraro: vi subtaksas la gravecon de la homaj okuloj. |
| Поймите, что язык может скрыть истину, а глаза — никогда! | Komprenu, ke la lango povas kaŝi la veron, la okuloj — neniam! |
| Вам задают внезапный вопрос, вы даже не вздрагиваете, в одну секунду овладеваете собой и знаете, что нужно сказать, чтобы укрыть истину, и весьма убедительно говорите, и ни одна складка на вашем лице не шевельнется, | Oni faras al vi subitan demandon, vi eĉ ne ektremetas, tuj retrovas la memregadon kaj jam scias kion vi diru por kaŝi la veron, vi parolas tre kredeble kaj neniu trajto moviĝetas sur via vizaĝo, |
| но, увы, встревоженная вопросом истина со дна души на мгновение прыгает в глаза, и все кончено. | sed, ho ve, la vero, perturbite de la demando, malmergiĝas de la fundo de via animo, por unu momento lasas sin vidi en viaj okuloj, kaj ĉio finitas. |
| Она замечена, а вы пойманы! | Ĝi estas rimarkita, kaj vi, kaptita! |
| Произнеся, и с большим жаром, эту очень убедительную речь, артист ласково осведомился у Канавкина: — Где же спрятаны? | Prononcinte, kaj tre arde, tiun tre konvinkan oratoraĵon, la artisto tenere demandis Kanavkinon: — Kie estas la kaŝejo? |
| — У тетки моей, пороховниковой, на пречистенке... | — Ĉe mia onklino Porohovnikova, strato Preĉistenka ... |
| — А! Это... Постойте... | — Ah! Tio estas ... atendu ... |
| Это у клавдии ильиничны, что ли? | ĉe Klaŭdia Iliniĉna, ĉu? |
| — Да. — Ах да, да, да! | — Jes. — Ah jes, jes, jes! |
| Маленький особнячок? | Malgranda palaceto, ĉu? |
| Напротив еще палисадничек? | Kontraŭe estas ĝardeno? |
| Как же, знаю, знаю! | Certe, certe, mi konas. |
| А куда ж вы их там засунули? | Do, kien vi ilin ŝovis? |
| — В погребе, в коробке из-под эйнема... | — En la kelo, en skatolo de kakao «Einem>... |
| Артист всплеснул руками. | La artisto eksvingis la manojn. |
| — Видали вы что-нибудь подобное? | — Ĉu vi vidis ion similan? |
| — Вскричал он огорченно. | — li ekkriis afliktite. |
| — Да ведь они ж там заплесневеют, отсыреют! | Sed ili tie malseketiĝos kaj ŝimos! |
| Ну мыслимо ли таким людям доверить валюту? | Ĉu imageblas, ke ni povus lasi la valuton konfidita al tiaj homoj? |
| А? Чисто как дети, ей-богу! | Ĉu? Absolute kiel infanoj, mi ĵuras! |
| Канавкин и сам понял, что нагрубил и проштрафился, и повесил свою хохлатую голову. | Konscia pri la puninda frivolo de sia absurda misago, Kanavkin kulpamiene mallevis sian hirtan kapon. |
| — Деньги, — продолжал артист, — должны храниться в госбанке, в специальных сухих и хорошо охраняемых помещениях, а отнюдь не в теткином погребе, где их могут, в частности, попортить крысы! | — La mono, — daŭrigis la artisto, — estas konservenda en la ŝtata banko, en spcciala ejo, seka kaj bone gardata, sed neniel en onklina kelo, kie, ekzemple, ĝin povus difekti la ratoj! |
| Право, стыдно, Канавкин! Ведь вы же взрослый человек. | Vere, hontu, Kanavkin, vi estas ja adolto! |
| Канавкин уже не знал, куда и деваться, и только колупал пальцем борт своего пиджачка. | Tute konfuzite Kanavkin skrapadis per la fingro la randon de sia jako. |
| — Ну ладно, — смягчился артист, — кто старое помянет... | — Nu, bone, — mildiĝis la artisto, — ni forgesu tion ... |
| — И вдруг добавил неожиданно: — да, кстати: за одним разом чтобы, чтоб машину зря не гонять... | — kaj subite li aldonis: — Ah, ankoraŭ unu afero: por ŝpari la veturojn de la ŝtata aŭtomobilo ... |
| У тетки этой самой ведь тоже есть? А? | la onklino mem, ja ankaŭ ŝi havas ion, ĉu? |
| Канавкин, никак не ожидавший такого оборота дела, дрогнул, и в театре наступило молчание. | Kanavkin, kiu neniel atendis tian turnon, ekskuiĝis, kaj en la teatro estiĝis silento. |
| — Э, Канавкин, — укоризненно-ласково сказал конферансье, | — Aĥ, Kanavkin! — diris la anoncisto per tono de amika riproĉo. |
| — а я-то еще похвалил его! На-те, взял да и засбоил ни с того ни с сего! | — Malgraŭ tio, ke mi kredis al li kaj lin laŭdis, nu, jen li subite paneas! |
| Нелепо это, Канавкин! | Sed tio estas stultaĵo, Kanavkin! |
| Ведь я только что говорил про глаза. | Ja ĵus mi parolis pri la okuloj. |
| Ведь видно, что у тетки есть. | Ĉiuj ja vidas, ke ŝi havas. |
| Ну, чего вы нас зря терзаете? | Do, kial vi nin turmentas? |
| — Есть! | — Jes, ŝi havas! |
| — Залихватски крикнул Канавкин. | — aŭdace kriis Kanavkin. |
| — Браво! — Крикнул конферансье. | — Brave! — kriis la anoncisto. |
| — Браво! — Страшно взревел зал. | — Brave! — terure blekegis la publiko. |
| Когда утихло, конферансье поздравил Канавкина, пожал ему руку, предложил отвезти в город в машине домой, и в этой же машине приказал кому-то в кулисах заехать за теткой и просить ее пожаловать в женский театр на программу. | Kiam ĉio kvietiĝis, la anoncisto gratulis Kanavkinon, premis lian manon, proponis, ke oni veturigu lin en la urbon hejmen per aŭtomobilo, kaj ordonis al iu en la kuliso, ke tiu sama veturilo vizitu la onklinon por inviti ŝin al la programo en la inan teatron. |
| — Да, я хотел спросить, — тетка не говорила, где свои прячет? | — Mi ankoraŭ volis vin demandi: ĉu la onklino menciis, kie ŝi tenas la siajn? |
| — Осведомился конферансье, любезно предлагая Канавкину папиросу и зажженную спичку. | — la anoncisto sin turnis al Kanavkin, afable prezentante al li cigaredon kaj brulantan alumeton. |
| Тот, закуривая, усмехнулся как-то тоскливо. | Tiu ekfumis kaj melankolie ridetis. |
| — Верю, верю, — вздохнув, отозвался артист, — эта сквалыга не то что племяннику — черту не скажет этого. | — Mi kredas, mi kredas, — suspiris la artisto, — la maljuna avarulinaĉo ne nur al sia nevo — eĉ al la diablo ŝi tion ne konfidus. |
| Ну, что же, попробуем пробудить в ней человеческие чувства. | Nu, tamen ni provu veki en ŝi homajn sentojn. |
| Быть может, еще не все струны сгнили в ее ростовщичьей душонке. | Kiu scias? Eble ne ĉiuj kordoj forputris en ŝia uzurista fi-animo. |
| Всего доброго, Канавкин! | Cion bonan, Kanavkin! |
| И счастливый Канавкин уехал. | Kaj la feliĉa Kanavkin forveturis. |
| Артист осведомился, нет ли еще желающих сдать валюту, но получил в ответ молчание. | La artisto demandis, ĉu ankoraŭ iuj deziras liveri sian valuton, sed la publiko respondis per silento. |
| — Чудаки, ей-богу! | — Stranguloj, je mia honorvorto! |
| — Пожав плечами, проговорил артист, и занавес скрыл его. | -diris la artisto levetinte la ŝultrojn, kaj la kurteno lin ŝirmis. |
| Лампы погасли, некоторое время была тьма, и издалека в ней слышался нервный тенор, который пел: | La lampoj estingiĝis, kelkan tempon estis mallumo kaj de fore en ĝin venis nervoza tenoro, kiu kantis: |
| «Там груды золота лежат и мне они принадлежат!» | Amase kuŝas tie or’, nur min atendas la trezor’! |
| Потом откуда-то издалека дважды донесся аплодисмент. | Poste de ie dufoje aŭdiĝis malproksimaj aplaŭdoj. |
| — В женском театре дамочка какая-то сдает, — неожиданно проговорил рыжий бородатый сосед Никанора Ивановича и, вздохнув, прибавил: — эх, кабы не гуси мои! | — En la ina teatro iu sinjorinjo liveras sian valuton, — subite ekparolis la rufbarba najbaro de Nikanoro Ivaniĉ kaj, suspirinte, li aldonis: — Aĥ, se mi povus esti trankvila pri miaj anseroj! |
| У меня, милый человек, бойцовые гуси в лианозове. | Mi, kara homo, havas batal-anserojn en Lianozovo. |
| Подохнут они, боюсь, без меня. | Sen mi, mi timas, ili forkrevos. |
| Птица боевая, нежная, она требует ухода... | La ansero, ĝi estas birdo batalema, delikata, ĝi bezonas prizorgon ... |
| Эх, кабы не гуси! | Aĥ, se ne temus pri la anseroj! |
| Пушкиным-то меня не удивишь, — и он опять завздыхал. | Ja per Puŝkin oni min ne priruzus, — kaj li denove suspiris. |
| Тут зал осветился ярко, и Никанору Ивановичу стало сниться, что из всех дверей в него посыпались повара в белых колпаках и с разливными ложками в руках. | Ĉi tiam la spektejon plenigis hela lumo, kaj Nudokrudov sonĝis, ke el ĉiuj pordoj ŝutiĝis blankĉapelaj kuiristoj, ĉiu kun ĉerpilo en la mano. |
| Поварята втащили в зал чан с супом и лоток с нарезанным черным хлебом. | Kuirknaboj enportis tinon plenan je supo kaj pletegon ŝarĝitan je distranĉita sekala pano. |
| Зрители оживились. | La spektantoj plivigliĝis. |
| Веселые повара шныряли между театралами, разливали суп в миски и раздавали хлеб. | La gajaj kuiristoj klopodadis inter la teatruloj, disverŝadis la supon en la bovlojn kaj distribuis la panon. |
| — Обедайте, ребята, — кричали повара, — и сдавайте валюту! | — Manĝu, knabegoj, — kriis la kuiristoj, — kaj liveru la valuton! |
| Чего вам зря здесь сидеть? | Kial vi sidij ĉi tie? |
| Охота была эту баланду хлебать. | Jen granda ĝuo, sorbadi tiun atriposupaĉon! |
| Поехал домой, выпил как следует, закусил, хорошо! | Revenu hejmen, bone drinku, almanĝetu — agrable! |
| — Ну, чего ты, например, засел здесь, отец? | — Ekzemple vi, patro, nu kial vi restas enŝlosite ĉi tie? |
| — Обратился непосредственно к Никанору Ивановичу толстый с малиновой шеей повар, протягивая ему миску, в которой в жидкости одиноко плавал капустный лист. | — dika kuiristo kun frambokolora nuko demandis rekte Nudokrudovon, prezentante al li bovlon plenan je likvaĵo, en kiu solece flosis peceto de brasikfolio. |
| — Нету! Нету! Нету у меня! | — Sed nenion mi havas, nenion! |
| — Страшным голосом прокричал Никанор Иванович, — понимаешь, нету! | — per terura voĉo kriis Nikanoro Ivaniĉ, — ĉu vi komprenas, nenion! |
| — Нету? | — Ĉu nenion? |
| — Грозным басом взревел повар, — нету? | — per timiga baso muĝis la kuiristo, — nenion, ĉu? |
| — Женским ласковым голосом спросил он, — нету, нету, — успокоительно забормотал он, превращаясь в фельдшерицу Прасковью Федоровну. | — li redemandis per milda ina voĉo, — nenion, nenion, — li trankvilige murmuris ŝanĝiĝante en la vickuracistinon Praskovja Fjodorovna. |
| Та ласково трясла стонущего во сне Никанора Ивановича за плечо. | Ŝi delikate skuetis la ŝultron de Nudokrudov, kiu ĝemis en sia dormo. |
| Тогда растаяли повара и развалился театр с занавесом. | Tiam aerdisiĝis la kuiristoj kaj disfalis la teatro kun la kurteno. |
| Никанор Иванович сквозь слезы разглядел свою комнату в лечебнице и двух в белых халатах, | Tralarme Nikanoro Ivaniĉ distingis sian kuracejan ĉambron kaj du homojn en blanka kitelo |
| но отнюдь не развязных поваров, сующихся к людям со своими советами, а доктора и все ту же Прасковью Федоровну, держащую в руках не миску, а тарелочку, накрытую марлей, с лежащим на ней шприцем. | — tamen neniel la impertinentajn kuiristojn ĝenantajn onin per siaj konsiloj, sed doktoron kaj la ĵus menciitan vickuracistinon, kiu tenis ne bovlon sed telereton kovritan per gazo, sur kiu kuŝis injektilo. |
| — Ведь это что же, — горько говорил Никанор Иванович, пока ему делали укол, | — Ja kio do ĉio ĉi estas? — amare diris Nudokrudov dum oni faris al li injekton. |
| — нету у меня и нету! | — Nenion mi havas, nenion kaj nenion! |
| Пусть Пушкин им сдает валюту. | Puŝkin liveru al ili valuton. |
| Нету! | Mi havas nenion. |
| — Нету, нету, — успокаивала добросердечная Прасковья Федоровна, | — Nenion, tute nenion, — trankviligadis lin la kompatema Praskovja Fjodorovna. |
| — а на нет и суда нет. | — Kaze de nulo vanas postulo. |
| Никанору Ивановичу полегчало после впрыскивания, и он заснул без всяких сновидений. | Post la injekto Nudokrudov sin sentis pli bone kaj endormiĝis sensonĝe. |
| Но благодаря его выкрикам тревога передалась в 120-ю комнату, где больной проснулся и стал искать свою голову, | Sed sekve de liaj elkrioj la angoro komunikiĝis en la ĉambron 120-an, kie la paciento vekiĝis kaj ekserĉis sian kapon, |
| и в 118-ю, где забеспокоился неизвестный Мастер и в тоске заломил руки, глядя на луну, вспоминая горькую, последнюю в жизни осеннюю ночь, полоску света из-под двери в подвале и развившиеся волосы. | kaj en la 118-an, kie la nekonata majstro maltrankviliĝis kaj angore tordis siajn manojn, rigardante la lunon, rememorante la amaran, lastan en la vivo aŭtunan nokton, la lumstrieton el sub la pordo kaj la malbukliĝintajn harojn. |
| Из 118-й комнаты тревога по балкону перелетела к ивану, и он проснулся и заплакал. | El la 118-a ĉambro, per la balkono, la angoro transflugis al Ivano, li vekiĝis kaj ekploris. |
| Но врач быстро успокоил всех встревоженных, скорбных главою, и они стали засыпать. | Sed la deĵora kuracisto rapide kvietigis ĉiujn maltrankviliĝintojn, suferantajn je la kapo, kaj unu post alia ili endormiĝis. |
| Позднее всех забылся Иван, когда над рекой уже светало. | Laste endormiĝis Ivano, kiam super la rivero la ĉielo komencis heliĝi. |
| После лекарства, напоившего все его тело, успокоение пришло к нему, как волна, накрывшая его. | Post la kuracilo, malsoifiginta lian tutan korpon, la kvieto kvazaŭ ondo venis lin kovri. |
| Тело его облегчилось, а голову обдувала теплым ветерком дрема. | La korpo malpeziĝis, la kapon milde ĉirkaŭblovetis dormemo. |
| Он заснул, и последнее, что он слышал наяву, было предрассветное щебетание птиц в лесу. | La lasta, kion li aŭdis maldorme, estis la antaŭmatena kvivito de la birdoj en la arbaro. |
| Но они вскоре умолкли, и ему стало сниться, что солнце уже снижалось над Лысой горой, и была эта гора оцеплена двойным оцеплением... | Sed baldaŭ ili silentiĝis, kaj li sonĝis, ke la suno jam komencas malleviĝi super la Kalva Monto, kaj ke duobla kordono ĉirkaŭas la altaĵon. |
| Глава 16. | Ĉapitro 16 |
| Казнь | LA EKZEKUTO |
| Солнце уже снижалось над Лысой горой, и была эта гора оцеплена двойным оцеплением. | La suno jam komencis malleviĝi super la Kalva Monto, kaj duobla kordono ĉirkaŭis la altaĵon. |
| Та кавалерийская ала, что перерезала прокуратору путь около полудня, рысью вышла к хевровским воротам города. | La alao, kiu antaŭ la tagmezo krucis la vojon de la prokuratoro, trote venis al la Ĥebrona Pordego. |
| Путь для нее уже был приготовлен. | Ĝia vojo jam estis pretigita. |
| Пехотинцы каппадокийской когорты отдавили в стороны скопища людей, мулов и верблюдов, и ала, рыся и поднимая до неба белые столбы пыли, вышла на перекресток, где сходились две дороги: южная, ведущая в Вифлеем, и северо-западная — в Яффу. | La infanterianoj de la Kapadocia kohorto dispuŝis al la flankoj la amasojn de homoj, muloj kaj kameloj, kaj la alao, trotante kaj levante ĉielen blankajn polvokolonojn, atingis la disirejon: la suda vojo kondukis al Bet-Leĥem, la nord’okcidenta — al Jafo. |
| Ала понеслась по северо-западной дороге. | La alao impetis laŭ la nord’okcidenta vojo. |
| Те же каппадокийцы были рассыпаны по краям дороги, и заблаговременно они согнали с нее в стороны все караваны, спешившие на праздник в Ершалаим. | La kapadocianoj borderis la vojon, anticipe forflankiginte la karavanojn, kiuj rapidis al la festo en Jerŝalaimon. |
| Толпы богомольцев стояли за каппадокийцами, покинув свои временные полосатые шатры, раскинутые прямо на траве. | Pilgrimuloj forlasis siajn porokazajn striitajn tendojn, starigitajn sur la herbo, kaj amasiĝis malantaŭ la kapadocianoj. |
| Пройдя около километра, ала обогнала вторую когорту молниеносного легиона и первая подошла, покрыв еще километр, к подножию Лысой горы. | Irinte proksimume kilometron, la alao devancis la duan kohorton de la Fulma legio, kaj post ankoraŭ unu kilometro ĝi unua atingis la piedon de la Kalva Monto. |
| Здесь она спешилась. | Ĉi tie la alao deĉevaliĝis. |
| Командир рассыпал алу на взводы, и они оцепили все подножие невысокого холма, оставив свободным только один подъем на него с яффской дороги. | La alaestro ĝin dividis en plotonojn, kiuj encirkligis la piedon de la nealta monteto, lasante libera nur unu pasejon de la Jafa vojo. |
| Через некоторое время за алой подошла к холму вторая когорта, поднялась на один ярус выше и венцом опоясала гору. | Post kelka tempo venis la dua kohorto, ĝi iris pli alten kaj kordonis la pinton. |
| Наконец подошла кентурия под командой Марка Крысобоя. | Fine venis la centurio komandata de Marko Ratobuĉulo. |
| Она шла, растянутая двумя цепями по краям дороги, а между этими цепями, под конвоем тайной стражи, ехали в повозке трое осужденных с белыми досками на шее, на каждой из которых было написано «Разбойник и мятежник» на двух языках — арамейском и греческом. | Ĝi marŝis disigite en du kolumnojn inter kiuj, eskortate de la sekreta gardistaro, ĉaro transportis la tri kondamnitojn, sur kies brusto pendis blanka tabulo kun la surskribo: «Krimulo kaj ribelano», en du lingvoj, la aramea kaj la greka. |
| За повозкой осужденных двигались другие, нагруженные свежеотесанными столбами с перекладинами, веревками, лопатами, ведрами и топорами. | La ĉaron de la krimuloj sekvis aliaj, portantaj freŝe tajlitajn fostojn, transversajn trabojn, ŝnurojn, sitelojn kaj hakilojn. |
| На этих повозках ехали шесть палачей. | Post tiuj ĉaroj veturis la ses ekzekutistoj. |
| За ними верхом ехали кентурион марк, начальник храмовой стражи в Ершалаиме и тот самый человек в капюшоне, с которым Пилат имел мимолетное совещание в затемненной комнате во дворце. | Post ili rajdis centuriestro Marko, la estro de la Jerŝalaima Templa gardo, kaj la kapuĉulo, kiun Pilato mallonge rendevuis en la kurtenita ĉambro de la palaco. |
| Замыкалась процессия солдатской цепью, а за нею уже шло около двух тысяч любопытных, не испугавшихся адской жары и желавших присутствовать при интересном зрелище. | Malantaŭe iris soldatvico, sekvate de kelkaj dumil spektemuloj, kiuj malgraŭ la infera varmego volis vidi la kuriozaĵon. |
| К этим любопытным из города присоединились теперь любопытные богомольцы, которых беспрепятственно пропускали в хвост процессии. | Al la spektemaj urbanoj aliĝadis interesitaj pilgrimuloj, kiujn neniu malhelpis sekvi la procesion. |
| Под тонкие выкрики глашатаев, сопровождавших колонну и кричавших то, что около полудня прокричал Пилат, она втянулась на Лысую гору. | Akompanate de la akutaj krioj de la anoncistoj, senditaj kun la centurio kaj ripetantaj la kriitan de Pilato antaŭ la tagmezo, la procesio atingis la Kalvan Monton. |
| Ала пропустила всех во второй ярус, а вторая кентурия пропустила наверх только тех, кто имел отношение к казни, а затем, быстро маневрируя, рассеяла толпу вокруг всего холма, так что та оказалась между пехотным оцеплением вверху и кавалерийским внизу. | La alao enlasis ĉiujn en la unuan zonon; male, la dua kohorto tralasis supren nur tiujn, kiuj havis rolon en la ekzekuto, kaj per rapida manovro disŝutis la amason ĉirkaŭ la tuta monteto, inter la infanteria gardo supre kaj la kavaleria malsupre. |
| Теперь она могла видеть казнь сквозь неплотную цепь пехотинцев. | Oni povis spekti la ekzekuton tra la maldensa ĉeno de la infanterianoj. |
| Итак, прошло со времени подъема процессии на гору более трех часов, и солнце уже снижалось над Лысой горой, | Do, pli ol tri horoj pasis post kiam la procesio suriris la altaĵon, la suno jam estis malleviĝanta super la Kalva Monto, |
| но жар еще был невыносим, и солдаты в обоих оцеплениях страдали от него, томились от скуки и в душе проклинали трех разбойников, искренне желая им скорейшей смерти. | sed la varmego restis neeltenebla, la soldatoj en ambaŭ kohortoj suferis pro ĝi, langvoris pro la enuo, kaj senvoĉe malbenadis la tri krimulojn, sincere dezirante al ili plej rapidan morton. |
| Маленький командир алы со взмокшим лбом и в темной от пота на спине белой рубахе, находившийся внизу холма у открытого подъема, то и дело подходил к кожаному ведру в первом взводе, черпал из него пригоршнями воду, пил и мочил свой тюрбан. | La malgranda alaestro, kiu restis ĉe la piedo de la monteto apud la kordonpasejo, havis ŝviton sur la frunto, pro la ŝvito lia blanka ĥitono malheliĝis sur la dorso, fojon post fojo li iris al la unua plotono, per la manoj ĉerpis akvon el la leda sitelo, ĝin trinkis kaj verŝis sur sian turbanon. |
| Получив от этого некоторое облегчение, он отходил и вновь начинал мерить взад и вперед пыльную дорогу, ведущую на вершину. | Tio iomete lin faciligadis, li forlasadis la sitelon kaj rekomencadis sian navedan paŝadon laŭ la polva vojo kondukanta al la pinto. |
| Длинный меч его стучал по кожаному шнурованному сапогу. | Lia longa glavo frapadis la ŝnuritan ledan boton. |
| Командир желал показать своим кавалеристам пример выносливости, но, жалея солдат, разрешил им из пик, воткнутых в землю, устроить пирамиды и набросить на них белые плащи. | Li volis prezenti al siaj kavalerianoj ekzemplon pri eltenemo, tamen kompatante ilin li permesis al siaj soldatoj piramide starigi lancojn kaj kovri ilin per blankaj manteloj. |
| Под этими шалашами и скрывались от безжалостного солнца сирийцы. | Per tiuj tendoj la sirianoj sin ŝirmis kontraŭ la senkompata suno. |
| Ведра пустели быстро, и кавалеристы из разных взводов по очереди отправлялись за водой в балку под горой, где в жидкой тени тощих тутовых деревьев доживал свои дни на этой дьявольской жаре мутноватый ручей. | La siteloj rapide malpleniĝadis kaj kavalerianoj de diversaj plotonoj laŭvice iradis preni akvon en la ravino ĉe la montetpiedo, kie en magra ombro de mizeraj morus’arboj malklara rojo vivis siajn lastajn tagojn, sekigate de la diabla varmego. |
| Тут же стояли, ловя нестойкую тень, и скучали коноводы, державшие присмиревших лошадей. | Kaptante la paseman ombron tie enuis la ĉevalgardantoj kun la malvigliĝintaj ĉevaloj. |
| Томление солдат и брань их по адресу разбойников были понятны. | La langvoro de la soldatoj kaj iliaj malbenoj kontraŭ la krimuloj estis kompreneblaj. |
| Опасения прокуратора насчет беспорядков, которые могли произойти во время казни в ненавидимом им городе Ершалаиме, к счастью, не оправдались. | Feliĉe, ne praviĝis la antaŭtimo de la prokuratoro pri eventuala tumulto dum la ekzekuto en la de li abomenata urbo Jerŝalaim. |
| И когда побежал четвертый час казни, между двумя цепями, верхней пехотой и кавалерией у подножия, не осталось, вопреки всем ожиданиям, ни одного человека. | Kiam komenciĝis la kvara horo de la ekzekuto, inter la du kordonoj, la infanteria supre kaj la kavaleria ĉe la montetpiedo, male al ĉiuj supozoj ne restis eĉ unu homo. |
| Солнце сожгло толпу и погнало ее обратно в Ершалаим. | La suno forbruligis la amason kaj pelis ĝin reen al Jerŝalaim. |
| За цепью двух римских кентурий оказались только две неизвестно кому принадлежащие и зачем-то попавшие на холм собаки. | Nur ekster la kordono el la du Italiaj centurioj restis du hundoj, nesciate kial venintaj nek al kiu apartenantaj. |
| Но и их сморила жара, и они легли, высунув языки, тяжело дыша и не обращая никакого внимания на зеленоспинных ящериц, единственных существ, не боящихся солнца и шныряющих меж раскаленными камнями и какими-то вьющимися по земле растениями с большими колючками. | Tamen ankaŭ ilin malvigligis la varmego kaj ili kuŝis eliginte la langon, brue spiris kaj neniel atentis la verddorsajn lacertojn, la solajn vivulojn kiujn ne maloportunis la suno kaj kiuj rapide sin movis inter la ardaj ŝtonoj kaj iaj granddornaj rampaĵoj. |
| Никто не сделал попытки отбивать осужденных ни в самом Ершалаиме, наводненном войсками, ни здесь, на оцепленном холме, и толпа вернулась в город, ибо, действительно, ровно ничего интересного не было в этой казни, а там в городе уже шли приготовления к наступающему вечером великому празднику пасхи. | Neniu provis liberigi la kondamnitojn — nek en Jerŝalaim, plenplena je trupoj, nek ĉi tie, sur la gardata monteto — kaj la amaso reiris en la urbon ĉar fakte, absolute nenio interesa estis pri tiu ekzekuto, dum tie for, en la urbo, jam progresis la preparoj al la granda festo de Pasko, komenciĝonta vespere. |
| Римская пехота во втором ярусе страдала еще больше кавалеристов. | La Italia infanterio en la supra kordono suferis eĉ pli ol la kavalerianoj. |
| Кентурион Крысобой единственно что разрешил солдатам — это снять шлемы и накрыться белыми повязками, смоченными водой, но держал солдат стоя и с копьями в руках. | La sola cedo de centuriestro Ratobuĉulo estis, ke li permesis al la soldatoj demeti la kaskon kaj kovri sin per blanka tuko trempita en akvo; tamen ili devis stari tenante la lancon en la mano. |
| Сам он в такой же повязке, но не смоченной, а сухой, расхаживал невдалеке от группы палачей, не сняв даже со своей рубахи накладных серебряных львиных морд, не сняв поножей, меча и ножа. | Li mem surhavis similan tukon, sed sekan, kaj paŝadis tien kaj reen apud la grupo de ekzekutistoj ne demetinte de sur sia brusto la ornamon el arĝentaj leonkapoj, ne demetinte la kruringojn nek la glavon nek la ponardon. |
| Солнце било прямо в кентуриона, не причиняя ему никакого вреда, и на львиные морды нельзя было взглянуть, глаза выедал ослепительный блеск как бы вскипавшего на солнце серебра. | La suno batadis rekte sur la centuriestron sen iel ajn lin damaĝi, kaj oni ne povis rigardi la leonkapojn, ĉar la okulojn brulvundis la blindiga brilo de la arĝento kvazaŭ bolanta sub la sunradioj. |
| На изуродованном лице Крысобоя не выражалось ни утомления, ни неудовольствия, | La misforma vizaĝo de Ratobuĉulo esprimis nek lacon nek malplezuron. |
| и казалось, что великан кентурион в силах ходить так весь день, всю ночь и еще день, — словом, столько, сколько будет надо. | Ŝajnis, ke la grandegulo centuriestro kapablas tiel paŝadi la tutan tagon, la tutan nokton, kaj ankoraŭ tagon — tiom, kiom necesos. |
| Все так же ходить, наложив руки на тяжелый с медными бляхами пояс, все так же сурово поглядывая то на столбы с казненными, | Plu tiel paŝadi, metinte la manojn sur la pezan zonon kun ĝiaj kupraj platetoj, same ĵetante la severajn rigardojn jen al la fostoj kun la ekzekutatoj, |
| то на солдат в цепи, все так же равнодушно отбрасывая носком мохнатого сапога попадающиеся ему под ноги выбеленные временем человеческие кости или мелкие кремни. | jen al la soldatoj en la gardoĉeno, per la pinto de sia vila boto same indiferente forpuŝeti la survoje renkontatajn homajn ostojn, blankigitajn de la tempo, aŭ malgrandajn silikojn. |
| Тот человек в капюшоне поместился недалеко от столбов на трехногом табурете и сидел в благодушной неподвижности, изредка, впрочем, от скуки прутиком расковыривая песок. | La kapuĉulo estis sin instalinta sur tripieda tabureto nemalproksime de la fostoj, kaj sidis serena kaj senmova, nur foje-foje li pro enuo fosis la sablon per vergo. |
| То, что было сказано о том, что за цепью легионеров не было ни одного человека, не совсем верно. | La antaŭa aserto, ke ekster la legianĉeno ne restis eĉ unu homo, ne tute ĝustas. |
| Один-то человек был, но просто не всем он был виден. | Ekzakte unu homo ja tie estis, kvankam ne ĉiuj povis lin vidi. |
| Он поместился не на той стороне, где был открыт подъем на гору и с которой было удобнее всего видеть казнь, | Li lokis sin ne sur tiu deklivo, kie estis lasita la pasejo sur la monteton kaj de kie oni povis la plej oportune spekti la ekzekuton, |
| а в стороне северной, там, где холм был не отлог и доступен, а неровен, где были и провалы и щели, там, где, уцепившись в расщелине за проклятую небом безводную землю, пыталось жить больное фиговое деревцо. | sed sur la deklivo norda, ne la malkruta kaj facile surirebla, sed la malglata, kun eroziaĵoj kaj fendoj, kie sin kroĉante je la senakva tero malbenita de la ĉielo, en rokkrevaĵo, provis vivi malsana fig’arbaĉo. |
| Именно под ним, вовсе не дающим никакой тени, и утвердился этот единственный зритель, а не участник казни, | Ĝuste sub ĝi, sub la arbaĉo donanta nenian ombron, sin instalis tiu sola spektanto — ne partoprenanto! |
| и сидел на камне с самого начала, то есть вот уже четвертый час. | — de la ekzekuto, kaj tie li sidis sur ŝtono ekde la komenco, jam pli ol tri horojn. |
| Да, для того чтобы видеть казнь, он выбрал не лучшую, а худшую позицию. | Jes, por spekti la ekzekuton li elektis ne la plej bonan sed la plej malbonan lokon. |
| Но все-таки и с нее столбы были видны, видны были за цепью и два сверкающие пятна на груди кентуриона, а этого, по-видимому, для человека, явно желавшего остаться мало замеченным и никем не тревожимым, было совершенно достаточно. | Tamen ankaŭ de tie la fostoj estis videblaj, tra la kordono videblis ankaŭ la du brilmakuloj sur la brusto de la centuriestro, kaj tio, verŝajne, plene sufiĉis al la viro, kiu evidente volis eviti troan atenton kaj eventualan ĉikanon. |
| Но часа четыре тому назад, при начале казни, этот человек вел себя совершенно не так и очень мог быть замечен, отчего, вероятно, он и переменил теперь свое поведение и уединился. | Sed antaŭ kvar horoj, kiam la ekzekuto estis komencota, tiu homo, tute male, agis eĉ tre atentige, kaj supozeble ĝuste tio nun devigis lin ŝanĝi sian konduton kaj sin retiri. |
| Тогда, лишь только процессия вошла на самый верх за цепь, он и появился впервые и притом как человек явно опоздавший. | Antaŭ kvar horoj, kiam ĵus pasinte la kordonon la procesio atingis la pinton, li unuafoje aperis ĉi tie kaj aspektis kiel homo evidente malfruiĝinta. |
| Он тяжело дышал и не шел, а бежал на холм, толкался и, увидев, что перед ним, как и перед всеми другими, сомкнулась цепь, сделал наивную попытку, притворившись, что не понимает раздраженных окриков, прорваться между солдатами к самому месту казни, где уже снимали осужденных с повозки. | Li anhelis, sur la monteton li ne paŝe iris sed kuris, li dispuŝadis la antaŭirantojn, kaj kiam li vidis, ke antaŭ li, same kiel antaŭ ĉiuj aliaj, fermiĝis la gardoĉeno, li naive provis, ŝajnigante ke li ne komprenas la kolerajn avertokriojn, tragliti inter la soldatoj sur la lokon mem de la ekzekuto, kie la kondamnitoj jam estis deĉarigataj. |
| За это он получил тяжелый удар тупым концом копья в грудь и отскочил от солдат, вскрикнув, но не от боли, а от отчаяния. | Pro tio li ricevis sur la bruston puŝegon per la malakra ekstremo de lanco, kaj forsaltis de la soldatoj kun krio esprimanta ne doloron sed malesperon. |
| Ударившего легионера он окинул мутным и совершенно равнодушным ко всему взором, как человек, не чувствительный к физической боли. | Al la puŝinta lin legiano li ĵetis malklaran kaj tute indiferentan rigardon, kiel homo nesensiva pri korpa doloro. |
| Кашляя и задыхаясь, держась за грудь, он обежал кругом холма, стремясь на северной стороне найти какую-нибудь щель в цепи, где можно было бы проскользнуть. | Tusante kaj anhelante, tenante sian manon sur la brusto, li kuris ĉirkaŭ la monteto, serĉante sur la norda deklivo ian ajn interspacon en la gardoĉeno, kie li povus tragliti enen. |
| Но было уже поздно. | Sed li malfruis. |
| Кольцо сомкнулось. | La ringo jam fermiĝis. |
| И человек с искаженным от горя лицом вынужден был отказаться от своих попыток прорваться к повозкам, с которых уже сняли столбы. | Kaj la viro, kies vizaĝon tordis aflikto, devis rezigni siajn provojn penetri al la ĉaroj, de kiuj oni jam malŝarĝis la fostojn. |
| Эти попытки не к чему не привели бы, кроме того, что он был бы схвачен, а быть задержанным в этот день никоим образом не входило в его план. | Tiuj provoj povis rezultigi nur lian areston, kaj esti arestita en tiu tago neniel akordis kun lia plano. |
| И вот он ушел в сторону к расщелине, где было спокойнее и никто ему не мешал. | Tial li deiris malantaŭen al la rokkrevaĵo, kie estis pli kviete kaj kie neniu lin ĝenis. |
| Теперь, сидя на камне, этот чернобородый, с гноящимися от солнца и бессоницы глазами человек тосковал. | Nun, sidante sur ŝtono, tiu viro, nigrabarba, kies okuloj pusis pro la suno kaj maldormado, sopiregis. |
| Он то вздыхал, открывая свой истасканный в скитаниях, из голубого привратившийся в грязно-серый таллиф, и обнажал ушибленную копьем грудь, по которой стекал грязный пот, | Jen li suspiris, malfermante sian eksbluan, malpure grizan taliton trivitan dum la vagadoj, kaj nudigis la kontuzitan bruston, sur kiu fluetis la malklara ŝvito; |
| то в невыносимой муке поднимал глаза в небо, следя за тремя стервятниками, давно уже плававшими в вышине большими кругами в предчувствии скорого пира, то вперял безнадежный взор в желтую землю и видел на ней полуразрушенный собачий череп и бегающих вокруг него ящериц. | jen li, en neeltenebla turmento, levis la okulojn al la ĉielo kaj observis la tri vulturojn, kiuj jam delonge kroze ŝvebis en la alto antaŭsentante baldaŭan regalon; jen li fiksis sian senesperan rigardon sur la flavan teron kaj vidis tie duone disfalintan hundan kranion kaj kurantajn ĉirkaŭ ĝi lacertojn. |
| Мучения человека были настолько велики, что по временам он заговаривал сам с собой. | Lia turmento estis tiom granda, ke fojon post fojo li rekomencis paroli al si mem. |
| — О, я глупец! | — Ho, stultulo mi estas! |
| — Бормотал он, раскачиваясь на камне в душевной боли и ногтями царапая смуглую грудь, — глупец, неразумная женщина, трус! | — li murmuris, en sia animdoloro ŝanceliĝante sur la ŝtono kaj per la ungoj skrapante sian brunhaŭtan bruston, — stultulo, malsaĝa virino, timulo! |
| Падаль я, а не человек! | Ne homo mi estas sed kadavraĵo! |
| Он умолкал, поникал головой, потом, напившись из деревянной фляги теплой воды, оживал вновь и хватался то за нож, спрятанный под таллифом на груди, то за кусок пергамента, лежащий перед ним на камне рядом с палочкой и пузырьком с тушью. | Li silentiĝadis mallevante la kapon, poste, trinkinte el sia ligna pendbotelo kelkajn glutojn da varma akvo, li denove plivigliĝadis, ekprenante jen la tranĉilon, kaŝitan sub la talito sur la brusto, jen la pergamenon kuŝantan antaŭ li sur ŝtono, apud kalamo kaj inkujo. |
| На этом пергаменте уже были набросаны записи: «Бегут минуты, и я, Левий Матвей, нахожусь на Лысой горе, а смерти все нет!» | Skribaĵoj jam nigris sur la pergameno:Pasas la minutoj, kaj mi, Levio Mateo, estas sur la Kalva Monto, kaj la morto plu ne venas! |
| Далее: «Солнце склоняется, а смерти нет». | Poste: La suno malleviĝas sed la morto ne venas. |
| Теперь Левий Матвей безнадежно записал острой палочкой так: | Nun Levio Mateo senespere skribis per la akra kalamo jenon: |
| «Бог! За что гневаешься на него? | Dio! Kial vi koleras kontraŭ li? |
| Пошли ему смерть». | Sendu al li la morton! |
| Записав это, он болезненно всхлипнул и опять ногтями изранил свою грудь. | Tion skribinte li senlarme singultis kaj refoje per la ungoj skrapis sian bruston. |
| Причина отчаяния Левия заключалась в той страшной неудаче, что постигла Иешуа и его, и, кроме того, в той тяжкой ошибке, которую он, Левий, по его мнению, совершил. | La afliktegon de Levio kaŭzis la terura misŝanco, trafinta Jeŝuan kaj lin, kaj krome, la grava eraro kiun li, Levio, sin opiniis farinta. |
| Позавчера днем Иешуа и Левий находились в вифании под Ершалаимом, где гостили у одного огородника, которому чрезвычайно понравились проповеди Иешуа. | Antaŭ du tagoj Jeŝua kaj Levio estis en Betanio, apud Jerŝalaim, gastigate de legomkultivisto kiu tre ŝatis la predikojn de Jeŝua. |
| Все утро оба гостя проработали на огороде, помогая хозяину, а к вечеру собирались идти по холодку в Ершалаим. | La tutan matenon ambaŭ gastoj laboris en la legomĝardeno helpante la mastron, kaj intencis iri al Jerŝalaim vespere, profitante la malvarmeton. |
| Но Иешуа почему-то заспешил, сказал, что у него в городе неотложное дело, и ушел около полудня один. | Tamen Jeŝua ial ekhastis, diris, ke en la urbo li havas urĝan aferon, kaj proksimume je la tagmezo li foriris sola. |
| Вот в этом-то и заключалась первая ошибка Левия Матвея. | Ĉi tio estis la unua eraro de Levio Mateo. |
| Зачем, зачем он отпустил его одного! | Kial, nu kial li lasis lin foriri sola! |
| Вечером Матвею идти в Ершалаим не пришлось. | Vespere Mateo ne sukcesis iri al Jerŝalaim. |
| Какая-то неожиданная и ужасная хворь поразила его. | Subite lin trafis ia terura misfarto. |
| Его затрясло, тело его наполнилось огнем, он стал стучать зубами и поминутно просить пить. | Li havis tremfebron, lia korpo pleniĝis je fajro, li klakis per la dentoj kaj ĉiuminute petis, ke oni donu al li trinki. |
| Никуда идти он не мог. | Nenien li povis iri. |
| Он повалился на попону в сарае огородника и провалялся на ней до рассвета пятницы, когда болезнь так же неожиданно отпустила левия, как и напала на него. | Li falis sur ĉevalkovrilon en la ŝedo de la legomkultivisto kaj kuŝis sur ĝi ĝis la frua mateno de la vendredo, kiam la malsano forlasis lin same subite kiel ĝi estis lin kaptinta. |
| Хоть он был еще слаб и ноги его дрожали, он, томимый каким-то предчувствием беды, распростился с хозяином и отправился в Ершалаим. | Kvankam li estis ankoraŭ malforta kaj liaj gamboj tremis, tamen li, premate de antaŭsento pri malfeliĉo, adiaŭis la gastiganton kaj iris al Jerŝalaim. |
| Там он узнал, что предчувствие его не обмануло. | Tie li eksciis, ke la antaŭsento lin ne trompis. |
| Беда случилась. | La malfeliĉo estis okazinta. |
| Левий был в толпе и слышал, как прокуратор объявил приговор | Levio estis en la hom’amaso kaj aŭdis la prokuratoron anonci la verdikton. |
| когда осужденных повели на гору, Левий Матвей бежал рядом с цепью в толпе любопытных, стараясь каким-нибудь образом незаметно дать знать Иешуа хотя бы уж то, что он, левий, здесь, с ним, что он не бросил его на последнем пути и что он молится о том, чтобы смерть Иешуа постигла как можно скорее. | Kiam la kondamnitoj estis kondukataj al la ekzekutejo, Levio Mateo kelkan tempon kuris en la amaso de la spektemuloj tuj apud la gardoĉeno, ĉiel penante kaŝe sciigi al Jeŝua almenaŭ tion, ke li, Levio, estas ĉi tie, apud li, ke li ne forlasis lin sur lia lasta vojo, kaj ke li preĝas, ke la morto venu al Jeŝua kiel eble plej rapide. |
| Но Иешуа, смотрящий вдаль, туда, куда его увозили, конечно, Левия не видал. | Sed Jeŝua rigardis antaŭen for, laŭ la direkto kien li estis veturigata, kaj certe Levion li ne vidis. |
| И вот, когда процессия прошла около полуверсты по дороге, Матвея, которого толкали в толпе у самой цепи, осенила простая и гениальная мысль, и тотчас же, по своей горячности, он осыпал себя проклятиями за то, что она не пришла ему раньше. | Do, kiam la procesio estis pasinta preskaŭ trionmejlon ekster la urbo, Mateo, puŝate en la amaso apud la gardoĉeno, ekhavis simplan kaj brilan ideon, kaj kun sia kutima flamiĝemo li tuj superŝutis sin per malbenoj pro tio, ke li ne trovis ĝin pli frue. |
| Солдаты шли не тесною цепью. | La soldatoj iris en ne tre densa ĉeno. |
| Между ними были промежутки. | Inter ili estis iom da spaco. |
| При большой ловкости и очень точном расчете можно было, согнувшись, проскочить между двумя легионерами, дорваться до повозки и вскочить на нее. | Aplikante grandan lerton kaj tre ĝuste kalkulitajn movojn oni povis, fleksinte la dorson, trakuri inter du legianoj, atingi la ĉaron kaj salti sur ĝin. |
| Тогда Иешуа спасен от мучений. | Tiam Jeŝua estus savita je la turmento. |
| Одного мгновения достаточно, чтобы ударить Иешуа ножом в спину, крикнув ему: | Unu momento sufiĉos por ponardi Jeŝuan en la dorson, kriinte al li: |
| «Иешуа! Я спасаю тебя и ухожу вместе с тобой! | «Jeŝua! Mi vin savas kaj kun vi foriras! |
| Я, Матвей, твой верный и единственный ученик!» А если бы бог благословил еще одним свободным мгновением, можно было бы успеть заколоться и самому, избежав смерти на столбе. | Mi, Mateo, via fidela kaj ununura disĉiplo!» Kaj se Dio benus lin per ankoraŭ unu libera momento, tiam ankaŭ sin mem li povus ponardi kaj tiel eviti la morton sur fosto. |
| Впрочем, последнее мало интересовало Левия, бывшего сборщика податей. | Cetere, ĉi tio malmulte interesis Levion la eksimpostiston. |
| Ему было безразлично, как погибать. | Li ne zorgis, kiamaniere li mortos. |
| Он хотел одного, чтобы Иешуа, не сделавший никому в жизни ни малейшего зла, избежал бы истязаний. | Li volis nur ke Jeŝua, kiu dum sia tuta vivo al neniu ajn faris eĉ malplejan malbonon, evitu la turmenton. |
| План был очень хорош, но дело заключалось в том, что у Левия ножа с собою не было. | La plano estis bonega, sed malfeliĉe, Levio havis kune nenian ponardon. |
| Не было у него и ни одной монеты денег. | Ankaŭ da mono li ne havis eĉ unu moneron. |
| В бешенстве на себя, Левий выбрался из толпы и побежал обратно в город. | Furiozante kontraŭ si mem, Levio sin malimplikis el la amaso kaj kuris reen al la urbo. |
| В горящей его голове прыгала только одна горячечная мысль о том, как сейчас же, каким угодно способом, достать в городе нож и успеть догнать процессию. | En lia brulanta kapo pulsegis nur unu febra penso pri tio, ke li tuj, iel ajn, havigu al si en la urbo ponardon kaj reatingu la procesion antaŭ ol estos tro malfrue. |
| Он добежал до городских ворот, лавируя в толчее всасывавшихся в город караванов, и увидел на левой руке у себя раскрытую дверь лавчонки, где продавали хлеб. | Li kuris ĝis la urba pordego manovrante en la karavansvarmo ensuĉata de la urbo, kaj maldekstre de si li ekvidis la malfermitan pordon de panbutiko. |
| Тяжело дыша после бега по раскаленной дороге, Левий овладел собой, очень степенно вошел в лавчонку, приветствовал хозяйку, стоявшую за прилавком, попросил ее снять с полки верхний каравай, который почему-то ему понравился больше других, | Anhelante post la kuro sur la varmega vojo, Levio sin ordigis, tre digne eniris la butikon, salutis la butikistinon, petis ŝin mallevi al li de la breto la plej supran panon, ial plaĉintan al li pli ol la ceteraj, |
| и, когда та повернулась, молча и быстро взял с прилавка то, чего лучше и быть не может, — отточенный, как бритва, длинный хлебный нож, и тотчас кинулся из лавки вон. | kaj kiam ŝi sin forturnis, silente kaj rapide li prenis de sur la vendotablo aĵon, ol kiu pli taŭga estas nenio en la mondo: la razile akran, longan pantranĉilon — kaj impetis for el la butiko. |
| Через несколько минут он вновь был на яффской дороге. | Post kelkaj minutoj li denove estis sur la Jafa vojo. |
| Но процессии уже не было видно. | Sed la procesio jam ne estis videbla. |
| Он побежал. | Li ekkuris. |
| По временам ему приходилось валиться прямо в пыль и лежать неподвижно, чтобы отдышаться. | Fojfoje li devis fali en la polvon kaj senmove kuŝi por respiri. |
| И так он лежал, поражая проезжающих на мулах и шедших пешком в Ершалаим людей. | Tiel li kuŝadis, mirigante la homojn kiuj piede aŭ sur mulo pasis al Jerŝalaim. |
| Он лежал, слушая, как колотится его сердце не только в груди, но и в голове и в ушах. | Li kuŝis, aŭskultante sian koron marteladi ne nur en la brusto sed ankaŭ en la kapo kaj ankaŭ en la oreloj. |
| Отдышавшись немного, он вскакивал и продолжал бежать, но все медленнее и медленнее. | Apenaŭ retrovinte la spiron li saltis sur la piedojn kaj kuris plu, tamen pli kaj pli malrapide. |
| Когда он наконец увидал пылящую вдали длинную процессию, она была уже у подножия холма. | Kiam li fine ekvidis la longan procesion iri en polvonubo, ĝi jam estis apud la piedo de la monteto. |
| — О, бог... — Простонал Левий, понимая, что он опаздывает. | — Dio ... — ĝemis Levio, komprenante ke li malfruiĝas. |
| И он опоздал. | Li estis veninta tro malfrue. |
| Когда истек четвертый час казни, мучения Левия достигли наивысшей степени, и он впал в ярость. | Kiam finiĝis la kvara horo de la ekzekuto, la turmento de Levio atingis la plej altan gradon kaj li furioziĝis. |
| Поднявшись с камня, он швырнул на землю бесполезно, как он теперь думал, украденный нож, раздавил флягу ногою, лишив себя воды, сбросил с головы кефи, вцепился в свои жидкие волосы и стал проклинать себя. | Li sin levis de la ŝtono, svingĵetis la tranĉilon kies ŝtelon li nun opiniis vana, piede dispremis la pendbotelon, tiel sin senigante je akvo, forŝiris la turbanon de la kapo, kaj tirante sian maldensan hararon li komencis sin malbeni. |
| Он проклинал себя, выкликая бессмысленные слова, рычал и плевался, поносил своего отца и мать, породивших на свет глупца. | Li sin malbenadis, kriis sensencajn vortojn, li muĝis kaj kraĉis, li malgloris siajn gepatrojn, enmondigintajn stultulon. |
| Видя, что клятвы и брань не действуют и ничего от этого на солнцепеке не меняется, | Vidante ke liaj malbenoj kaj insultoj ne efikas, ke nenio ŝanĝiĝas sub la ardaj sunradioj, |
| он сжал сухие кулаки, зажмурившись, вознес их к небу, к солнцу, которое сползало все ниже, удлиняя тени и уходя, чтобы упасть в Средиземное море, и потребовал у бога немедленного чуда. | li pugnigis la tendenozajn manojn, ferminte la okulojn li levis la pugnojn al la ĉielo, al la suno kiu plu deglitis malsupren longigante la ombrojn kaj flankiĝante por sinki en Mediteraneo, kaj li postulis de Dio senprokrastan miraklon. |
| Он требовал, чтобы бог тотчас же послал Иешуа смерть. | Li postulis, ke Dio tuj sendu al Jeŝua la morton. |
| Открыв глаза, он убедился в том, что на холме все без изменений, за исключением того, что пылавшие на груди кентуриона пятна потухли. | Malferminte la okulojn li vidis, ke sur la monteto ĉio restas senŝanĝa, krom ke estingiĝis la blindigaj brilmakuloj sur la brusto de la centuriestro. |
| Солнце посылало лучи в спины казнимых, обращенных лицами к Ершалаиму. | La suno sendis la radiojn sur la dorsojn de la ekzekutatoj, kies vizaĝoj estis turnitaj al Jerŝalaim. |
| Тогда Левий закричал: — Проклинаю тебя, бог! | Tiam Levio kriis: — Mi malbenas vin, Dio! |
| Осипшим голосом он кричал о том, что убедился в несправедливости бога и верить ему более не намерен. | Raŭkvoĉe li kriis plu, ke li konvinkiĝis pri la maljusto de Dio kaj ke li ĉesas lin fidi. |
| — Ты глух! | — Surdulo! |
| — Рычал Левий, — если б ты не был глухим, ты услышал бы меня и убил его тут же. | — graŭlis Levio, — se vi ne estus surda, vi estus min aŭdinta kaj jam lin mortigus. |
| Зажмурившись, Левий ждал огня, который упадет на него с неба и поразит его самого. | Levio fermis la okulojn atendante fajron fali sur lin de la ĉielo kaj lin mem forbruligi. |
| Этого не случилось, и, не разжимая век, Левий продолжал выкрикивать язвительные и обидные речи небу. | Tio ne okazis, kaj sen malfermi la okulojn Levio plu kriis al la ĉielo siajn malicajn kaj ofendajn parolojn. |
| Он кричал о полном своем разочаровании и о том, что существуют другие боги и религии. | Li kriadis pri sia kompleta seniluziiĝo kaj pri tio, ke ekzistas ankaŭ aliaj dioj kaj religioj. |
| Да, другой бог не допустил бы того, никогда не допустил бы, чтобы человек, подобный Иешуа, был сжигаем солнцем на столбе. | Jes, alia dio neniam permesus tion, neniam tolerus ke homo, simila al Jeŝua, estu bruligata de la suno sur fosto. |
| — Я ошибался! | — Mi eraris! |
| — Кричал совсем охрипший Левий, — ты бог зла! | — kriis Levio per la tute raŭkiĝinta voĉo, — vi estas dio de la malbono! |
| Или твои глаза совсем закрыл дым из курильниц храма, а уши твои перестали что-либо слышать, кроме трубных звуков священников? | Aŭ — ĉu la incensa fumo el la Templo tute kovras viajn okulojn, ĉu viaj oreloj ĉesis aŭdi ion ajn krom la trombonaĵojn de la pastroj? |
| Ты не всемогущий бог. | Vi ne estas la ĉiopova Dio! |
| Проклинаю тебя, бог разбойников, их покровитель и душа! | Vi estas la nigra Dio! Mi malbenas vin, dio de la krimuloj, ilia protektanto kaj ilia animo! |
| Тут что-то дунуло в лицо бывшему сборщику и что-то зашелестело у него под ногами. | Ĉi tiam io blovis sur la vizaĝon de la eksimpostisto kaj io susuris ĉe liaj piedoj. |
| Дунуло еще раз, и тогда, открыв глаза, Левий увидел, что все в мире, под влиянием ли его проклятий или в силу каких-либо других причин, изменилось. | Refoje venis blovo, kaj malferminte la okulojn Levio vidis, ke ĉio en la mondo — ĉu influite de liaj malbenoj, ĉu pro alia kaŭzo — estas ŝanĝiĝinta. |
| Солнце исчезло, не дойдя до моря, в котором тонуло ежевечерне. | La suno malaperis sen atingi la maron en kiu ĝi ĉiuvespere sinkis. |
| Поглотив его, по небу с запада поднималась грозно и неуклонно грозовая туча. | Ĝin forglutinte, sur la ĉielo minace kaj nerezisteble estis leviĝanta de la okcidento fulmotondra nubego. |
| Края ее уже вскипали белой пеной, черное дымное брюхо отсвечивало желтым. | Ties rando jam bolis per blanka ŝaŭmo, la nigra fuma ventrego flavete flagris. |
| Туча ворчала, и из нее время от времени вываливались огненные нити. | La nubego grumblis kaj foje-foje lasis fali fajrajn fadenojn. |
| По яффской дороге, по скудной гионской долине, над шатрами богомольцев, гонимые внезапно поднявшимся ветром, летели пыльные столбы. | Pelate per subita vento, polvokolonoj flugis super la Jafa vojo, tra la malfekunda Gihona valo, super la tendoj de la pilgrimuloj. |
| Левий умолк, стараясь сообразить, принесет ли гроза, которая сейчас накроет Ершалаим, какое-либо изменение в судьбе несчастного Иешуа. | Levio silentiĝis konsiderante, ĉu la fulmotondro, tuj finkovronta Jerŝalaimon, ion ŝanĝos en la sorto de la malfeliĉulo Jeŝua. |
| И тут же, глядя на нити огня, раскраивающие тучу, стал просить, чтобы молния ударила в столб Иешуа. | Kaj vidante la fajrofadenojn distranĉi la nubojn, li komencis petegi, ke fulmobato trafu la foston de Jeŝua. |
| В раскаянии глядя в чистое небо, которое еще не пожрала туча и где стервятники ложились на крыло, чтобы уходить от грозы, Левий подумал, что безумно поспешил со своими проклятиями. | Pente rigardante en la klaran ĉielon, kiun ankoraŭ ne tute voris la nubego kaj kie la vulturoj estis forflugantaj por eviti la fulmotondron, Levio pensis, ke malsaĝe li rapidis pri siaj malbenoj. |
| Теперь бог не послушает его. | Nun Dio lin ne aŭskultos. |
| Обратив свой взор к подножию холма, Левий приковался к тому месту, где стоял, рассыпавшись, кавалерийский полк, и увидел, что там произошли значительные изменения. | Mallevinte sian rigardon al la montetpiedo, Levio fiksis ĝin al tiu loko, kie dise staris la alao, kaj li vidis, ke tie okazis atentindaj ŝanĝoj. |
| С высоты левию удалось хорошо рассмотреть, как солдаты суетились, выдергивая пики из земли, как набрасывали на себя плащи, как коноводы бежали к дороге рысцой, ведя на поводу вороных лошадей. | De alte Levio klare vidis la soldatojn haste eltiri la lancojn el la tero kaj surmeti la mantelojn, li vidis la ĉevalgardantojn kureti al la vojo, je la bridrimeno kondukante la nigrajn ĉevalojn. |
| Полк снимался, это было ясно. | La alao estis retirota, tio estis evidenta. |
| Левий, защищаясь от бьющей в лицо пыли рукой, отплевываясь, старался сообразить, что бы это значило, что кавалерия собирается уходить? | Levio, per la mano ŝirmante sian vizaĝon kontraŭ la ŝprucanta polvo, ĝin elkraĉante, penadis diveni, kion tio signifas, ke la kavalerio estas forironta? |
| Он перевел взгляд повыше и разглядел фигурку в багряной военной хламиде, поднимающуюся к площадке казни. | Lia rigardo glitis alten kaj li vidis malgrandan figuron en purpura militista ĥlamido iri supren al la ekzekutplaceto. |
| И тут от предчувствия радостного конца похолодело сердце бывшего сборщика. | Kaj pro la antaŭsento de ĝojiga fino frostiĝis la koro de la eksimpostisto. |
| Подымавшийся на гору в пятом часу страданий разбойников был командир когорты, прискакавший из Ершалаима в сопровождении ординарца. | La homo suriranta la monteton post pli ol kvar horoj da sufero de la krimuloj estis la estro de la kohorto; li ĵus alrajdis el Jerŝalaim kun sia servsoldato. |
| Цепь солдат по мановению Крысобоя разомкнулась, и кентурион отдал честь трибуну. | Obeante geston de Ratobuĉulo, la gardoĉeno malfermiĝis kaj la centuriestro salutis la tribunuson. |
| Тот, отведя Крысобоя в сторону, что-то прошептал ему. | Tiu forkondukis Ratobuĉulon flanken kaj ion al li flustris. |
| Кентурион вторично отдал честь и двинулся к группе палачей, сидящих на камнях у подножий столбов. | La centuriestro refoje salutis kaj iris al la ekzekutistoj, sidantaj sur ŝtonoj ĉe la fostopiedoj. |
| Трибун же направил свои шаги к тому, кто сидел на трехногом табурете, и сидящий вежливо поднялся навстречу трибуну. | Dume la tribunuso direktis siajn paŝojn al la homo sidanta sur la tripieda tabureto, kaj tiu ĝentile sin levis renkonten. |
| И ему что-то негромко сказал трибун, и оба они пошли к столбам. | Ankaŭ al li la tribunuso mallaŭte diris ion, kaj ambaŭ iris al la fostoj. |
| К ним присоединился и начальник храмовой стражи. | Ilin sekvis la estro de la Templa gardo. |
| Крысобой, брезгливо покосившись на грязные тряпки, бывшие недавно одеждой преступников, от которой отказались палачи, отозвал двух из них и приказал: — За мною! | Malplezure ĵetinte oblikvan rigardon al la malpuraj ĉifonaĉoj kuŝantaj sur la tero apud la fostoj, la ĉifonaĉoj kiuj antaŭ nelonge estis la vestoj de la krimuloj kaj kiujn rifuzis la ekzekutistoj, Ratobuĉulo vokis al si du el ili kaj ordonis: — Sekvu min! |
| С ближайшего столба доносилась хриплая бессмысленная песенка. | De la plej proksima fosto aŭdiĝis raŭka sensenca kantetado. |
| Повешенный на нем Гестас к концу третьего часа казни сошел с ума от мух и солнца и теперь тихо пел что-то про виноград, | Sur la fosto pendis Gestas, pro la muŝoj kaj pro la suno li freneziĝis nelonge antaŭ la kvara horo de la ekzekuto kaj nun mallaŭte kantis ion pri vinberĝardeno; |
| но головою, покрытой чалмой, изредка все-таки покачивал, и тогда мухи вяло поднимались с его лица и возвращались на него опять. | tamen sian kapon, kovritan per turbano, li foje-foje skuetis, kaj tiam la muŝoj malvigle sin levis de lia vizaĝo sed tuj revenis. |
| Дисмас на втором столбе страдал более двух других, потому что его не одолевало забытье, и он качал головой, часто и мерно, то вправо, то влево, чтобы ухом ударять по плечу. | Sur la sekva fosto estis ekzekutata Dismas. Li suferis pli ol la du aliaj, ĉar lin ne forlasis la konscio, kaj li movis la kapon, ofte kaj ritme, jen dekstren jen maldekstren, per la orelo batante la ŝultron. |
| Счастливее двух других был Иешуа. | Pli feliĉa ol la du aliaj estis Jeŝua. |
| В первый же час его стали поражать обмороки, а затем он впал в забытье, повесив голову в размотавшейся чалме. | Ekde la unua horo li havis svenojn, poste li tute senkonsciiĝis kaj sian kapon en la malligiĝinta turbano li lasis senmove pendi. |
| Мухи и слепни поэтому соверщенно облепили его, так что лицо его изчезло под черной шевелящейся массой. | Tial lin tute kovris muŝoj kaj tabanoj, tiom ke lia vizaĝo malaperis sub nigra tavolo de la gluiĝema, svarmanta maso. |
| В паху, и на животе, и под мышками сидели жирные слепни и сосали желтое обнаженное тело. | En la ingvenoj, sur la abdomeno, en la akseloj sidis dikaj tabanoj suĉante la flavan, nudan korpon. |
| Повинуясь жестам человека в капюшоне, один из палачей взял копье, а другой поднес к столбу ведро и губку. | Obeante la gestojn de la kapuĉulo, unu el la ekzekutistoj prenis lancon, la alia portis al la fosto sitelon kaj spongon. |
| Первый из палачей поднял копье и постучал им сперва по одной, потом по другой руке Иешуа, вытянутым и привязанным веревками к поперечной перекладине столба. | La unua levis sian lancon kaj frapetis la maldekstran, poste la dekstran brakojn de Jeŝua, disetenditajn kaj ligitajn al la transversa trabo de la fosto. |
| Тело с выпятившимися ребрами вздрогнуло. | La korpo kun la elstarantaj ripoj tremeris. |
| Палач провел концом копья по животу. | La ekzekutisto glitigis la lancopinton sur la ventro de Jeŝua. |
| Тогда Иешуа поднял голову, и мухи с гуденьем снялись, и открылось лицо повешенного, распухшее от укусов, с заплывшими глазами, неузнаваемое лицо. | Tiam Jeŝua levis la kapon, la muŝoj zumante disiĝis kaj aperis la vizaĝo de la pendanto — ŝvelinta pro la pikoj, kun sinkintaj okuloj, nerekonebla vizaĝo. |
| Разлепив веки, Га-Ноцри глянул вниз. | Pene Ha-Nocri malgluis la palpebrojn kaj rigardis malsupren. |
| Глаза его, обычно ясные, теперь были мутноваты. | Liaj okuloj ne plu havis sian kutiman klaron. |
| — Га-Ноцри! | — Ha-Nocri! |
| — Сказал палач. | — diris la ekzekutisto. |
| Га-Ноцри шевельнул вспухшими губами и отозвался хриплым разбойничьим голосом: — Что тебе надо? | Ha-Nocri movetis siajn ŝvelintajn lipojn kaj respondis per raŭka rabista voĉo: — Kion vi volas? |
| Зачем подошел ко мне? | Kial vi venis al mi? |
| — Пей! | — Trinku! |
| — Сказал палач, и пропитанная водою губка на конце копья поднялась к губам Иешуа. | — diris la ekzekutisto, kaj la spongo sorbigita je akvo sur la lancopinto leviĝis al la lipoj de Jeŝua. |
| Радость сверкнула у того в глазах, он прильнул к губке и с жадностью начал впитывать влагу. | Ĝojo fulmis en ties okuloj, li fiksis la lipojn sur la spongon kaj avide suĉis la likvon. |
| С соседнего столба донесся голос Дисмаса: — Несправедливость! | De la apuda fosto aŭdiĝis la voĉo de Dismas: — Maljustaĵo! |
| Я такой же разбойник, как и он. | Mi estas tia sama krimulo, kiel li! |
| Дисмас напрягся, но шевельнуться не смог, руки его в трех местах на перекладине держали веревочные кольца. | Dismas sin streĉis sed ne povis moviĝi: po tri diverslokaj ŝnurligiloj retenis liajn brakojn ĉe la transverso. |
| Он втянул живот, ногтями вцепился в концы перекладин, голову держал повернутой к столбу Иешуа, злоба пылала в глазах Дисмаса. | Li entiris la ventron, enpikis la ungojn en la ekstremojn de la transversaj traboj, la kapon li tenis turnita al la fosto de Jeŝua, malamo furiozis en la okuloj de Dismas. |
| Пыльная туча накрыла площадку, сильно потемнело. | Polvonubo kovris la placeton, iĝis multe pli malhele. |
| Когда пыль унеслась, кентурион крикнул: — Молчать на втором столбе! | Kiam la polvo pasis for, la centuriestro kriis: — Silenton ĉe la dua fosto! |
| Дисмас умолк, Иешуа оторвался от губки и, стараясь, чтобы голос его звучал ласково и убедительно, и не добившись этого, хрипло попросил палача: — Дай попить ему. | Dismas silentiĝis. Jeŝua sin deŝiris de la spongo kaj penante igi sian voĉon soni milde kaj konvinke, sed ne sukcesinte pri tio, li raŭke petis la ekzekutiston: — Al li donu iom. |
| Становилось все темнее. | Plu malheliĝis. |
| Туча залила уже полнеба, стремясь к Ершалаиму, белые кипящие облака неслись впереди наполненной черной влагой и огнем тучи. | La nubego jam inundis la ĉielduonon; avancante al Jerŝalaim, blankaj, bolantaj nubetoj rapidis antaŭ la fulmotondra nubego satsorbinta nigran malsekon kaj fajron. |
| Сверкнуло и ударило над самым холмом. | Fulmo brilegis kaj tondris ĝuste super la monteto. |
| Палач снял губку с копья. | La ekzekutisto forprenis la spongon disde la lanco. |
| — Славь великодушного игемона! | — Gloru la noblan hegemonon! |
| — Торжественно шепнул он и тихонько кольнул Иешуа в сердце. | — li flustris solene, kaj delikate pikis Jeŝuan en la koron. |
| Тот дрогнул, шепнул: — Игемон... | Tiu tremeris, flustris: — Hegemono ... |
| Кровь побежала по его животу, нижняя челюсть судорожно дрогнула, и голова его повисла. | Sangostrio fluis sur lia ventro, lian malsupran makzelon skuis konvulsio kaj lia kapo sinkis. |
| При втором громовом ударе палач уже поил Дисмаса и с теми же словами: — Славь игемона! | Ĉe la dua tondrobato la ekzekutisto jam estis trinkiganta al Dismas, kaj dirinte la samajn vortojn: — Gloru la hegemonon! |
| — Убил его. | — li mortigis ankaŭ ĉi tiun. |
| Гестас, лишенный рассудка, испуганно вскрикнул, лишь только палач оказался около него, но, когда губка коснулась его губ, прорычал что-то и вцепился в нее зубами. | Gestas, ne plu kapabla ion ajn kompreni, timigite ekkriis, kiam antaŭ li aperis la ekzekutisto, sed apenaŭ la spongo tuŝis liajn lipojn, li graŭlante ĝin kaptis per la dentoj. |
| Через несколько секунд обвисло и его тело, сколько позволяли веревки. | Post kelkaj sekundoj ankaŭ lia korpo malstreĉe pendis en la ligiloj. |
| Человек в капюшоне шел по следам палача и кентуриона, а за ним начальник храмовой стражи. | La kapuĉulo iris post la ekzekutisto kaj la centuriestro, lin sekvis la estro de la Templa gardo. |
| Остановившись у первого столба, человек в капюшоне внимательно оглядел окровавленного Иешуа, тронул белой рукой ступню и сказал спутникам: — Мертв. | Haltinte antaŭ la unua fosto, la kapuĉulo atente rigardis la sangantan korpon de Jeŝua, per sia blanka mano li tuŝis ties piedon kaj diris al la akompanantoj: — Li mortis. |
| То же повторилось и у двух других столбов. | Same tio ripetiĝis ĉe la du aliaj fostoj. |
| После этого трибун сделал знак кентуриону и, повернувшись, начал уходить с вершины вместе с начальником храмовой стражи и человеком в капюшоне. | Kiam la ekzameno estis finita, la tribunuso gestis al la centuriestro, sin turnis kaj foriris de la pinto kun la estro de la Templa gardo kaj la kapuĉulo. |
| Настала полутьма, и молнии бороздили черное небо. | Estiĝis krepusko, fulmoj sulkis la nigran ĉielon. |
| Из него вдруг брызнуло огнем, и крик кентуриона: «Снимай цепь!» — Утонул в грохоте. | Subite el ĝi ŝprucis fajro, kaj la krio de la centuriestro: «Retiru la gardon!» dronis en la tondro. |
| Счастливые солдаты кинулись бежать с холма, надевая шлемы. | Feliĉaj, la soldatoj kuris malsupren surmetante la kaskon. |
| Тьма накрыла Ершалаим. | Mallumo kovris Jerŝalaimon. |
| Ливень хлынул внезапно и застал кентурии на полдороге на холме. | La pluvego verŝiĝis abrupte kaj trafis la centurion ĉe la mezo de la deklivo. |
| Вода обрушилась так страшно, что, когда солдаты бежали книзу, им вдогонку уже летели бушующие потоки. | La akvo falis tiom abunde, ke kiam la soldatoj ankoraŭ kuris malsupren, post ili jam impetis torentaj fluegoj. |
| Солдаты скользили и падали на размокшей глине, спеша на ровную дорогу, по которой — уже чуть видная в пелене воды — уходила в Ершалаим до нитки мокрая конница. | La soldatoj glitis kaj falis sur la moliĝinta argilo rapidante al la ebena vojo sur kiu — apenaŭ videbla tra la pluvnebulo — galopis al Jerŝalaim la ĝisoste malseka kavalerio. |
| Через несколько минут в дымном зареве грозы, воды и огня на холме остался только один человек. | Post kelkaj minutoj nur unu homo restis sur la monteto en la vapora bolado de tondro, akvo kaj fajro. |
| Потрясая недаром украденным ножом, срываясь со скользких уступов, цепляясь за что попало, иногда ползя на коленях, он стремился к столбам. | Svingante la malvane ŝtelitan tranĉilon, falante ĉe la glitigaj kavetoj, sin kroĉante je ĉio ajn, fojfoje kvarpiede grimpante, li impetis al la fostoj. |
| Он то пропадал в полной мгле, то вдруг освещался трепещущим светом. | Jen li dronis en la kompleta malhelo, jen subite li reaperis en la flagra lumo. |
| Добравшись до столбов, уже по щиколотку в воде, он содрал с себя отяжелевший, пропитанный водою таллиф, остался в одной рубахе и припал к ногам Иешуа. | La akvo jam kovris liajn piedojn ĝis la maleoloj kiam li, finfine atinginte la fostojn, forŝiris sian pezan pro la sorbita akvo taliton, lasis sur si nur la ĥitonon kaj sin premis al la piedoj de Jeŝua. |
| Он перерезал веревки на голенях, поднялся на нижнюю перекладину, обнял Иешуа и освободил руки от верхних связей. | Li distranĉis la ŝnurojn ĉe la kruroj, grimpis sur la malsupran transversaĵon, ĉirkaŭprenis Jeŝuan kaj forigis la suprajn ligilojn de liaj brakoj. |
| Голое влажное тело Иешуа обрушилось на Левия и повалило его наземь. | La nuda malseka korpo de Jeŝua peze falis sur Levion kaj renversis lin teren. |
| Левий тут же хотел взвалить его на плечи, но какая-то мысль остановила его. | Levio volis tuj meti ĝin sur siajn ŝultrojn, sed alia penso lin haltigis. |
| Он оставил на земле в воде тело с запрокинутой головой и разметанными руками и побежал на разъезжающихся в глиняной жиже ногах к другим столбам. | Li lasis la korpon kun la malantaŭen klinita kapo kaj la disetenditaj brakoj kuŝi en la akvo, kaj tra la argillikvaĵo li kure vadis sur la disglitantaj piedoj al la aliaj fostoj. |
| Он перерезал веревки и на них, и два тела обрушились на землю. | Ankaŭ tie li distranĉis la ŝnurojn, kaj la du korpoj falis sur la teron. |
| Прошло несколько минут, и на вершине холма остались только эти два тела и три пустых столба. | Pasis kelkaj minutoj. Sur la pinto de la monteto restis nur tiuj du korpoj kaj la tri nudaj fostoj. |
| Вода била и поворачивала эти тела. | La akvo batis kaj turnis la korpojn. |
| Ни Левия, ни тела Иешуа на верху холма в это время уже не было. | Levio kaj la korpo de Jeŝua ne plu estis supre sur la altaĵo. |
| Глава 17. Беспокойный день | Ĉapitro 17 MALKVIETA TAGO |
| Утром в пятницу, то есть на другой день после проклятого сеанса, весь наличный состав служащих Варьете | Je la vendredo matene, tio estas la sekvan tagon post la malbenita seanco, el la tuta efektiva personaro de la oficistoj de Varieteo: |
| — бухгалтер Василий Степанович ласточкин, два счетовода, три машинистки, обе кассирши, курьеры, капельдинеры и уборщицы, — словом, все, кто был в наличности, не находились при деле на своих местах, | la librotenisto Bazilo Stepanoviĉ Lastoĉkin, du kontistoj, tri tajpistinoj, ambaŭ kasistinoj, kurieroj, lokmontristoj kaj purigistinoj — resume, el ĉiuj estantaj en la teatro — neniu laboris sur sia loko. |
| а все сидели на подоконниках окон, выходящих на садовую, и смотрели на то, что делается под стеною Варьете. | Sidante sur la fenestro-bretoj ili observis, kio okazas malsupre, en la strato Sadovaja ĉe la muro de Varieteo. |
| Под этой стеной в два ряда лепилась многотысячная очередь, хвост которой находился на кудринской площади. | Al la muroj premiĝis du kelkmilhomaj atendovicoj, kies vosto atingis la placon Kudrinskaja. |
| В голове этой очереди стояло примерно два десятка хорошо известных в театральной Москве барышников. | En la komenco de ambaŭ vicoj staris proksimume po dek revendistoj bone konataj de la tuta Moskva teatrularo. |
| Очередь держала себя очень взволнованно, привлекала внимание струившихся мимо граждан и занималась обсуждением зажигательных рассказов о вчерашнем невиданном сеансе черной магии. | La atendovicoj mienis tre ekscitite, kroĉis la atenton de la preterfluantaj civitanoj, kaj pasigis sian tempon pridiskutante la logajn raportojn pri la hieraŭa senprecedenca seanco de nigra magio. |
| Эти же рассказы привели в величайшее смущение бухгалтера Василия Степановича, который накануне на спектакле не был. | Tiaj samaj raportoj pleje konfuzis la libroteniston Lastoĉkin, kiu je la antaŭa vespero la spektaklon ne ĉeestis. |
| Капельдинеры рассказывали бог знает что, в том числе, как после, окончания знаменитого сеанса некоторые гражданки в неприличном виде бегали по улице, и прочее в том же роде. | La lokmontristoj rakontis pri harstarigaj aferoj, ekzemple, ke post la fino de la fama seanco civitaninoj kuradis sur la strato duonvestite, kaj tiel plu. |
| Скромный и тихий Василий Степанович только моргал глазами, слушая россказни обо всех этих чудесах, и решительно не знал, что ему предпринять, а между тем предпринимать нужно было что-то, и именно ему, так как он теперь остался старшим во всей команде Варьете. | La pruda kaj milda Lastoĉkin nur frap-frapis per la palpebroj aŭdante la historiojn pri ĉiuj ĉi mirakloj, kaj absolute ne sciis, kion fari; nu, fari ion nepre necesis, kaj tio estis ĝuste lia devo, ĉar nun li restis la plej altranga oficisto en la tuta ŝipanaro de Varieteo. |
| К десяти часам утра очередь жаждущих билетов до того вспухла, что о ней дошли слухи до милиции, и с удивительной быстротой были присланы как пешие, так и конные наряды, которые эту очередь и привели в некоторый порядок. | Ĉirkaŭ la deka horo la bilet’avida amaso tiom ŝvelis, ke la famo pri ĝi atingis la milicion, kaj mirinde rapide aperis taĉmentoj, rajdaj kaj surpiedaj, kiuj ordigis la amason. |
| Однако и стоящая в порядке змея длиною в километр сама по себе уже представляла великий соблазн и приводила граждан на Садовой в полное изумление. | Tamen eĉ en bona ordo starante, la kilometra serpento per si mem prezentis grandan faligilon kaj tute konsternis la civitanojn sur la strato Sadovaja. |
| Это было снаружи, а внутри Варьете тоже было очень неладно. | Tio estis ekstere, sed ankaŭ interne de Varieteo estis tre mise. |
| С самого раннего утра начали звонить и звонили непрерывно телефоны в кабинете Лиходеева, в кабинете Римского, в бухгалтерии, в кассе и в кабинете Варенухи. | De la frua mateno senĉese sonoris la telefonoj en la kabineto de Latronov, en la kabineto de Rimskij, en la kontadejo, en la kaso, en la oficejo de Varenuĥa. |
| Василий Степанович сперва отвечал что-то, отвечала и кассирша, бормотали что-то в телефон капельдинеры, а потом и вовсе перестали отвечать, потому что на вопросы где Лиходеев, Варенуха, Римский, отвечать было решительно нечего. | Komence Bazilo Stepanoviĉ provis respondi ion, ankaŭ la kasistinoj respondadis, ion balbutis en la telefonon la lokmontristoj, sed finfine ĉiuj ĉesis respondi, ĉar je la demandoj, kie estas Latronov, Varenuĥa, Rimskij, tute mankis respondoj. |
| Сперва пробовали отделаться словами «Лиходеев на квартире», а из города отвечали, что звонили на квартиру и что квартира говорит, что Лиходеев в Варьете. | Unue ili provis sin malembarasi per «Latronov estas hejme», sed el la urbo oni replikis, ke oni jam telefonis al lia loĝejo kaj la loĝejo respondis, ke Latronov estas en Varieteo. |
| Позвонила взволнованная дама, стала требовать Римского, ей посоветовали позвонить к жене его, на что трубка, зарыдав, ответила, что она и есть жена и что Римского нигде нет. | Telefonis ekscitita sinjorino postulante Rimskijon, oni rekomendis al ŝi telefoni al lia edzino, je kio la aŭdilo ekploreginte respondis, ke ĝuste ĝi estas la edzino, kaj ke Rimskij nenie troveblas. |
| Начиналась какая-то чепуха. | Estiĝis ia absurdaĵo. |
| Уборщица уже всем рассказала, что, явившись в кабинет финдиректора убирать, увидела, что дверь настежь, лампы горят, окно в сад разбито, кресло валяется на полу и никого нету. | Purigistino jam rakontis al ĉiuj, ke veninte en la kabineton de la financa direktoro por ĝin ordigi, ŝi trovis la pordon larĝe malfermita, la lampojn ŝaltitaj, la ĝardenflankan fenestron disfrakasita, seĝon renversita kaj neniun en la ĉambro. |
| В одиннадцатом часу ворвалась в Варьете мадам Римская. | Post la deka en la teatron sturme enkuris Mme Rimskij. |
| Она рыдала и заламывала руки. | Ŝi ploregis tordante siajn manojn. |
| Василий Степанович совершенно растерялся и не знал, что ей посоветовать. | Bazilo Stepanoviĉ tute perpleksiĝis kaj nenion povis al ŝi konsili. |
| А в половине одиннадцатого явилась милиция. | Kaj je la deka kaj duono venis la milicio. |
| Первый же и совершенно резонный ее вопрос был: — Что у вас тут происходит, граждане? | Ĝia unua kaj tre trafa demando estis: — Kio okazas ĉe vi, civitanoj? |
| В чем дело? | Pri kio temas? |
| Команда отступила, выставив вперед бледного и взволнованного Василия Степановича. | La ŝipanaro sin retiris malantaŭ la palan kaj ekscititan libroteniston. |
| Пришлось называть вещи своими именами и признаться в том, что администрация Варьете, в лице директора, финдиректора и администратора, пропала и находится неизвестно где, | Necesis nomi la aferojn per ilia nomo kaj agnoski, ke la estraro de Varieteo, en la persono de ties direktoro, financa direktoro kaj administristo, estas malaperinta kaj troviĝas nesciate kie, |
| что конферансье после вчерашнего сеанса был отвезен в психиатрическую лечебницу и что, коротко говоря, этот вчерашний сеанс был прямо скандальным сеансом. | ke la anoncisto sekve de la hieraŭa seanco estas veturigita al psikiatria kuracejo, ke, resume, tiu hieraŭa seanco estis vera skandalaĵo. |
| Рыдающую мадам Римскую, сколько можно успокоив, отправили домой и более всего заинтересовались рассказом уборщицы о том, в каком виде был найден кабинет финдиректора. | La ploregantan edzinon de Rimskij, laŭeble ŝin kvietiginte, oni resendis hejmen, kaj pli ol ĉion ceteran atentis la rakonton de la purigistino pr la stato en kiu ŝi trovis la kabineton de la financa direktoro. |
| Служащих попросили отправиться по своим местам и заняться делом, и через короткое время в здании Варьете появилось следствие в сопровождении остроухой, мускулистой, цвета папиросного пепла собаки с чрезвычайно умными глазами. | La oficistojn oni petis reveni al sia laborloko kaj okupiĝi pri siaj aferoj, kaj post nelonga tempo en la teatro aperis enketistoj kun pint’orela, dikmuskola hundo havanta tre inteligentajn okulojn kaj cigarcindran felkoloron. |
| Среди служащих Варьете тотчас разнеслось шушуканье о том, что пес — не кто другой, как знаменитый Тузбубен. | Inter la varieteanoj tuj trasusuris flustrado, ke tiu virhundo estas neniu alia ol la fama Karoaso. |
| И точно, это был он. | Nu, fakte, ĝi estis ĝuste Karoaso. |
| Поведение его изумило всех. | Ĝia konduto mirigis ĉiujn. |
| Лишь только Тузбубен вбежал в кабинет финдиректора, он зарычал, оскалив чудовищные желтоватые клыки, затем лег на брюхо и с каким-то выражением тоски и в то же время ярости в глазах пополз к разбитому окну. | Apenaŭ enkurinte en la kabineton de la financa direktoro, Karoaso ekgraŭlis nudigante monstrajn flavetajn dentegojn, poste sin kuŝigis sur la ventron, kaj kun stranga mikso de melankolio kaj furiozo en la okulo, rampis al la rompita fenestro. |
| Преодолев свой страх, он вдруг вскочил на подоконник и, задрав острую морду вверх, дико и злобно завыл. | Venkinte sian timon, la hundo subite saltis sur la fenestrobreton kaj, levinte supren sian maldikan muzelon, sovaĝe kaj malicege ekhurlis. |
| Он не хотел уходить с окна, рычал, и вздрагивал, и порывался спрыгнуть вниз. | Ĝi malvolis foriri de la fenestro, graŭlis, tremetadis kaj sin pretigis elsalti en la ĝardenon. |
| Пса вывели из кабинета и пустили его в вестибюль, оттуда он вышел через парадный вход на улицу и привел следовавших за ним к таксомоторной стоянке. | Oni foririgis la hundon el la kabineto kaj relasis ĝin en la vestiblo; ĝi spur’iris tra la granda enirejo sur la straton kaj venigis la enketistojn al la taksia haltejo. |
| Возле нее он след, по которому шел, потерял. После этого Тузабубен увезли. | Tie ĝi perdis la sekvatan spuron, kaj Karoason oni forkondukis. |
| Следствие расположилось в кабинете Варенухи, куда и стало по очереди вызывать тех служащих Варьете, которые были свидетелями вчерашних происшествий во время сеанса. | La enketistoj sin instalis en la oficejo de Varenuĥa kaj venigis unu post alia tiujn oficistojn de Varieteo, kiuj ĉeestis la incidentojn de la hieraŭa seanco. |
| Нужно сказать, что следствию на каждом шагу приходилось преодолевать непредвиденные трудности. | Menciendas, ke ĉiupaŝe la enketo frontis neantaŭvideblajn malfacilaĵojn. |
| Ниточка то и дело рвалась в руках. | Fojon post fojo la okazaĵfadeno rompiĝis en la manoj. |
| Афиши-то были? Были. | Ĉu estis afiŝoj? Estis. |
| Но за ночь их заклеили новыми, и теперь ни одной нет, хоть убей. | Tamen dum la nokto oni surgluis novajn, kaj nun — faru kion vi volas — ne restis eĉ unu. |
| Откуда взялся этот маг-то самый? | Nu, tiu magiisto, de kie li venis? |
| А кто ж его знает. | Demandu iun alian. |
| Стало быть, с ним заключали договор? | Tamen oni devis ja fari kontrakton? |
| — Надо полагать, — отвечал взволнованный Василий Степанович. | — Oni devis, — perplekse konfirmis Bazilo Stepanoviĉ. |
| — А ежели заключали, так он должен был пройти через бухгалтерию? | — Se estis kontrakto, ĝi devis pasi tra la librotenado, ĉu? |
| — Всенепременно, — отвечал, волнуясь, Василий Степанович. | — Nepre, — ekscitite jesis Lastoĉkin. |
| — Так где же он? | — Kie do ĝi estas? |
| — Нету, — отвечал бухгалтер, все более бледнея и разводя руками. | — Ĝi mankas, — ankoraŭ pli paliĝante respondis la konsternita librotenisto. |
| И действительно, ни в папках бухгалтерии, ни у финдиректора, ни у Лиходеева, ни у Варенухи никаких следов договора нет. | Kaj fakte, nek en la paperujoj de la kontadejo, nek ĉe la financa direktoro, nek en la kabineto de Latronov estis eĉ malpleja spuro de la kontrakto. |
| Как фамилия-то этого мага? | Kiu estas la familinomo de la magiisto? |
| Василий Степанович не знает, он не был вчера на сеансе. | Bazilo Stepanoviĉ ne scias, li ne ĉeestis la hieraŭan spektaklon. |
| Капельдинеры не знают, | La lokmontristoj ne scias. |
| билетная кассирша морщила лоб, морщила, думала, думала, наконец сказала: — Во... | Unu el la biletvendistinoj sulkigis la frunton, pensis, pensadis, fine diris: — Vo... |
| Кажись, Воланд. | ŝajnas Voland. |
| А может быть, и не Воланд? | Ĉu eblas, ke tamen ne Voland? |
| Может быть, и не Воланд. | Eble ne Voland. |
| может быть, Фаланд. | Eble Faland. |
| Выяснилось, что в бюро иностранцев ни о каком Воланде, а равно также и Фаланде, маге, ровно ничего не слыхали. | Iĝis konstatite, ke en la Alilandanburoo oni nenion ajn aŭdis pri Voland nek pri Faland nek pri ia ajn magiisto. |
| Курьер Карпов сообщил, что будто бы этот самый маг остановился на квартире у Лиходеева. | La kuriero Karpov deklaris, ke la magiisto ŝajnis sin instali en la loĝejo de Latronov. |
| На квартире, конечно, тотчас побывали. | Certe, oni tuj vizitis la apartamenton. |
| Никакого мага там не оказалось. | Nenia magiisto tie troviĝis. |
| Самого Лиходеева тоже нет. | Forestis ankaŭ Latronov mem. |
| Домработницы Груни нету, и куда она девалась, никто не знает. | La mastrumistino Grunjo forestas, kie ŝin trovi scias neniu. |
| Председателя правления Никанора Ивановича нету, пролежнева нету! | La prezidanto de la domkomitato Nikanoro Ivaniĉ Nudokrudov forestas, la sekretario Proleĵnev forestas! |
| Выходило что-то совершенно несусветимое: пропала вся головка администрации, вчера был странный скандальный сеанс, а кто его проводил и по чьему наущению — неизвестно. | Rezultis perfekte absurda misaĵo: malaperis la tuta estraro, hieraŭ okazis stranga skandala seanco, sed kiu ĝin realigis kaj laŭ kies instigo — tion scias neniu. |
| А дело тем временем шло к полудню, когда должна была открыться касса. | Tamen proksimiĝis la tagmezo, la horo kiam oni devus malfermi la kason. |
| Но об этом, конечно, не могло быть и разговора! | Sed tio ja estis absolute nepensebla! |
| На дверях Варьете тут же был вывешен громадный кусок картона с надписью: «Сегодняшний спектакль отменяется». | Sur la pordo de Varieteo oni alkroĉis grandegan kartonpecon kun la surskribo: La hodiaŭa spektaklo ne okazos. |
| В очереди началось волнение, начиная с головы ее, но, поволновавшись, она все-таки стала разрушаться, и через час примерно от нее на Садовой не осталось и следа. | Tra la atendovicoj, de la kapo ĝis la vosto, pasis tumulteto, sed post kelka ekscitiĝo ili tamen komencis disiĝi, kaj dum ne pli ol unu horo tute malaperis. |
| Следствие отбыло для того, чтобы продолжать свою работу в другом месте, служащих отпустили, оставив только дежурных, и двери Варьете заперли. | La enketistoj foriris por daŭrigi sian laboron en alia loko, la oficistojn, krom la deĵorantojn, oni forpermesis, kaj la pordojn de Varieteo oni fermis. |
| Бухгалтеру Василию Степановичу предстояло срочно выполнить две задачи. | La librotenisto Lastoĉkin devis plenumi du urĝajn taskojn. |
| Во-первых, съездить в комиссию зрелищ и увеселений облегченного типа с докладом о вчерашних происшествиях, | Unue, li devis veturi al la Komisiono pri la Spektakloj kaj pri la Amuz’aranĝoj de la pli Leĝera Tipo por raporti pri la hieraŭaj okazintaĵoj, |
| а во-вторых, побывать в финзрелищном секторе для того, чтобы сдать вчерашнюю кассу — 21711 рублей. | kaj due, li devis viziti la Spektaklofinancan Sekcion por liveri la hieraŭan enspezon, 21711 rublojn. |
| Аккуратный и исполнительный Василий Степанович упаковал деньги в газетную бумагу, бечевкой перекрестил пакет, уложил его в портфель и, прекрасно зная инструкцию, направился, конечно, не к автобусу или трамваю, а к таксомоторной стоянке. | La ordema kaj diligenta Bazilo Stepanoviĉ pakis la monon en tagĵurnalon, kruce ĉirkaŭligis la pakaĵon per ŝnureto, ŝovis ĝin en sian tekon kaj, konforme al la instrukcio, li, kompreneble, iris ne al la aŭtobuso nek al la tramo sed al la taksia haltejo. |
| Лишь только шоферы трех машин увидели пассажира, спешашего на стоянку с туго набитым портфелем, как все трое из-под носа у него уехали пустыми, почему-то при этом злобно оглядываясь. | Tie staris tri veturiloj, sed apenaŭ ties ŝoforoj ekvidis la pasaĝeron rapidi al la haltejo, tuj ĉiuj tri forveturis vakaj el sub lia nazo, sendante al li, sen evidenta motivo, tre malafablajn rigardojn. |
| Пораженный этим обстоятельством бухгалтер долгое время стоял столбом, соображая, что бы это значило. | Tre surprizite de tiu cirkonstanco la librotenisto longan tempon staris kiel ŝtipo, cerbumante, kion ĝi signifu. |
| Минуты через три подкатила пустая машина, и лицо шофера сразу перекосилось, лишь только он увидел пассажира. | Post ĉirkaŭ tri minutoj alruliĝis vaka taksio, sed la vizaĝo de la ŝoforo tuj tordiĝis, de kiam li vidis la pasaĝeron. |
| — Свободна машина? | — Ĉu vakas? |
| — Изумленно кашлянув, спросил Василий Степанович. | — mirtusinte demandis Bazilo Stepanoviĉ. |
| — Деньги покажите, — со злобой ответил шофер, не глядя на пассажира. | — Montru la monon, — malafable respondis la ŝoforo sen rigardi la pasaĝeron, |
| Все более поражаясь, бухгалтер, зажав драгоценный портфель под мышкой, вытащил из бумажника червонец и показал его шоферу. | Ankoraŭ pli surprizite, la librotenisto, premante subbrake la valoregan tekon, tiris el sia biletujo ĉervoncon kaj montris ĝin al la ŝoforo. |
| — Не поеду! — Кратко сказал тот. | — Ne! — mallonge diris tiu. |
| — Я извиняюсь... | — Pardonon ... |
| — Начал было бухгалтер, но шофер его перебил: — Трешки есть? | — komencis la librotenisto, sed la ŝoforo lin interrompis: — Ĉu trirublajn biletojn vi havas? |
| Совершенно сбитый с толку бухгалтер вынул из бумажника две трешки и показал шоферу. | Nenion komprenante, la librotenisto eltiris du trirublajn biletojn kaj montris ilin al la ŝoforo. |
| — Садитесь, — крикнул тот и хлопнул по флажку счетчика так, что чуть не сломал его. | — Enveturiĝu! — tiu kriis kaj mallevis la flageton de sia taksimetro per frapo, kiu ĝin preskaŭ disfrakasis. |
| — Поехали. | — Ni iru. |
| — Сдачи, что ли, нету? | — Vi ne havas ŝanĝmonon, ĉu? |
| — Робко спросил бухгалтер. | — nekuraĝe demandis la librotenisto. |
| — Полный карман сдачи! | — Plenan poŝon da ŝanĝmono mi havas! |
| — Заорал шофер, и в зеркальце отразились его наливающиеся кровью глаза, — третий случай со мной сегодня. | — blekegis la ŝoforo, kaj Lastoĉkin vidis en la retrospegulo liajn sangoŝvelajn okulojn, — tio estus hodiaŭ mia tria okazo. |
| Да и с другими то же было. | Ankaŭ al la kolegoj la samo okazis. |
| Дает какой-то сукин сын червонец, я ему сдачи — четыре пятьдесят... | Iu kanajlo donas al mi ĉervoncon, mi denombras al li la restaĵon, kvar rublojn kvindek ... |
| Вылез, сволочь! | li elveturiĝas, la fiulo! |
| Минут через пять смотрю: вместо червонца бумажка с нарзанной бутылки! | Post kvin minutoj mi rigardas — anstataŭ la ĉervonco estas etikedo de mineral’akva botelo! |
| — Тут шофер произнес несколько непечатных слов. | — La ŝoforo prononcis kelkajn nepreseblajn vortojn. |
| — Другой — за зубовской. | — Alia, ĉe la placo Zubovskaja. |
| Червонец. | Ĉervonco. |
| Даю сдачи три рубля. | Mi redonas tri rublojn. |
| Ушел! | La ulo foriris! |
| Я полез в кошелек, а оттуда пчела — тяп за палец! | Mi ŝovas la manon en la monujon, tie sidas abelo — pik en la fingron! |
| Ах ты!.. | kaj forflugas. Ah vi!.. |
| — Шофер опять вклеил непечатные слова, — а червонца нету. | — la ŝoforo refoje enŝovis nepreseblajn vortojn, — kaj la ĉervonco mankas. |
| Вчера в этом Варьете (непечатные слова) какая-то гадюка — фокусник сеанс с червонцами сделал (непечатные слова). | Hieraŭ en tiu Varieteo (nepreseblaĵo) iu vipuro prestidigitisto prezentis seancon kun ĉervoncoj (nepreseblaĵo). |
| Бухгалтер обомлел, съежился и сделал такой вид, как будто и самое слово «Варьете» он слышит впервые, а сам подумал: «Ну и ну!..» | La librotenisto stuporis, ŝrumpis kaj faris tian mienon, kvazaŭ la vorton Varieteo li aŭdas unue en sia vivo, kvankam en si mem li pensis: «Eh he!» |
| Приехав куда нужно, расплатившись благополучно, бухгалтер вошел в здание и устремился по коридору туда, где находился кабинет заведующего, и уже по дороге понял, что попал не вовремя. | Veturigite kien li bezonis, la librotenisto bonorde pagis, eniris la konstruaĵon, rapidis tra la koridoro al la kabineto de la direktoro, kaj jam survoje li komprenis, ke li trafis mistempe. |
| Какая-то суматоха царила в канцелярии зрелищной комиссии. | Nekutima malordo regis en la kancelario de la Spektaklokomisiono. |
| Мимо бухгалтера пробежала курьерша со сбившимся на затылок платочком и вытаращенными глазами. | Preter la librotenisto kuris kurierino kun la kaptuko deglitinta malantaŭen kaj kun elorbitiĝantaj okuloj. |
| — Нету, нету, нету, милые мои! | — Nenio, nenio, ja nenio, miaj karaj! |
| — Кричала она, обращаясь неизвестно к кому, — пиджак и штаны тут, а в пиджаке ничего нету! | — ŝi kriis en la aeron, — la jako kaj la pantalonoj estas ĉi tie, sed en la jako estas nenio! |
| Она скрылась в какой-то двери, и тут же за ней послышались звуки битья посуды. | Ŝi malaperis en iu pordo, kaj tujsekve aŭdiĝis tintado de frakasata vazaro. |
| Из секретарской комнаты выбежал знакомый бухгалтеру заведующий первым сектором комиссии, но был в таком состоянии, что бухгалтера не узнал, и скрылся бесследно. | El la sekretariejo elkuris konatulo de Lastoĉkin, la estro de Unua Sekcio de la Komisiono, sed li estis en tia stato, ke la libroteniston li ne rekonis kaj senspure malaperis. |
| Потрясенный всем этим бухгалтер дошел до секретарской комнаты, являвшейся преддверием кабинета председателя комиссии, и здесь окончательно поразился. | Frapite de ĉio ĉi tio, la librotenisto atingis la sekretariejon, kiu samtempe estis la antaŭĉambro de la kabineto de la prezidanto de la Komisiono, kaj tie li tute konsterniĝis. |
| Из-за закрытой двери кабинета доносился грозный голос, несомненно пренадлежащий Прохору Петровичу — председателю комиссии. | De malantaŭ la fermita pordo de la kabineto aŭdiĝis timinda voĉo, sendube apartenanta al Proĥoro Petroviĉ, la prezidanto de la Komisiono. |
| «Распекает, что ли, кого?» — Подумал смятенный бухгалтер и, оглянувшись, увидел другое: | «Li ŝajnas ordigi al iu la kapon» pensis la konfuzita librotenisto; li turnis sin malantaŭen kaj vidis ion alian: |
| в кожаном кресле, закинув голову на спинку, безудержно рыдая, с мокрым платком в руке, лежала, вытянув ноги почти до середины секретарской, личный секретарь Прохора Петровича — красавица Анна Ричардовна. | en la leda brakseĝo, retroklininte sian kapon sur la apogilon, nehaltigeble ploregante, kun malseka poŝtuketo en la mano, kuŝis, etendinte siajn longajn gambojn preskaŭ ĝis la mezo de la ĉambro, la persona sekretariino de Proĥoro Petroviĉ, la belulino Anna Riĉardovna. |
| Весь подбородок Анны Ричардовна был вымазан губной помадой, а по персиковым щекам ползли с ресниц потоки раскисшей краски. | Ŝia tuta mentono estis makulita je lippaŝtelo, nigraj flustrioj de likviĝinta tuĉo treniĝis de la okulharoj sur ŝiajn persikajn vangojn. |
| Увидев, что кто-то вошел, Анна Ричардовна вскочила, кинулась к бухгалтеру, вцепилась в лацканы его пиджака, стала трясти бухгалтера и кричать: — Слава богу! | Rimarkinte la veninton, Anna Riĉardovna salte leviĝis, sin ĵetis al Lastoĉkin, kroĉis sin je la refaldoj de lia jako kaj skuante la libroteniston ŝi ekkriis: — Laŭdatu Dio! |
| Нашелся хоть один храбрый! | Finfine troviĝis almenaŭ unu kuraĝulo! |
| Все разбежались, все предали! | Ĉiuj diskuris, ĉiuj perfidis! |
| Идемте, идемте к нему, я не знаю, что делать! | Ni iru, iru al li, ja mi ne scias, kion fari! |
| — И, продолжая рыдать, она потащила бухгалтера в кабинет. | — Kaj, plu ploregante, ŝi tiris la libroteniston en la kabineton. |
| Попав в кабинет, бухгалтер первым долгом уронил портфель, и все мысли в его голове перевернулись кверху ногами. | La unua ago de Lastoĉkin tuj post ol li paŝis en la kabineton estis lasi sian tekon fali sur la plankon; kaj due, ĉiuj pensoj en lia kapo renversiĝis piedosupren. |
| И надо сказать, было от чего. | Ja vere, estis sufiĉa kaŭzo. |
| За массивным письменным столом с огромной чернильницей сидел пустой костюм и не обмакнутым в чернила сухим пером водил по бумаге. | Ĉe la grandega skribotablo kun masiva inkujo sidis malplena vira vestokompleto kaj promenigis sur paperfolio sekan, seninkan plumon. |
| Костюм был при галстуке, из кармашка костюма торчало самопишущее перо, но над воротником не было ни шеи, ни головы, равно как из манжет не выглядывали кисти рук. | La vestokompleto surhavis kravaton, el ĝia brustpoŝeto montriĝis fontoplumo, tamen nek kolo nek kapo videblis super la kolumo, kaj same la manumoj prezentis nenian manon. |
| Костюм был погружен в работу и совершенно не замечал той кутерьмы, что царила кругом. | La vestokompleto estis absorbita de la laboro kaj neniom atentis la pelmelon kiu regis ĉirkaŭe. |
| Услыхав, что кто-то вошел, костюм откинулся в кресле, и над воротником прозвучал хорошо знакомый бухгалтеру голос Прохора Петровича: — В чем дело? | Aŭdante iun veni, la vestokompleto dors’apogiĝis en la brakseĝo kaj de super la kolumo eksonis la de Lastoĉkin bone konata voĉo de Proĥoro Petroviĉ: — Kio okazis? |
| Ведь на дверях же написано, что я не принимаю. | Ja sur la pordo estas skribite, ke mi neniun akceptas! |
| Красавица секретарь взвизгнула и, ломая руки, вскричала: — Вы видите? | La bela sekretariino ekŝrikis kaj tordante siajn manojn ŝi kriis: — Ĉu vi vidas? |
| Видите?! | Ĉu vidas?! |
| Нету его! | Li ne estas ĉi tie! |
| Нету! | Ne estas! |
| Верните его, верните! | Revenigu lin, revenigu! |
| Тут в дверь кабинета кто-то сунулся, охнул и вылетел вон. | Iu ŝovis sian kapon tra la duonfermita pordo, diris «Aĥ!» kaj resaltis for. |
| Бухгалтер почувствовал, что ноги его задрожали, и сел на краешек стула, но не забыл поднять портфель. | La librotenisto sentis siajn genuojn ektremi, li sidiĝis sur la randon de seĝo, cetere, sen forgesi antaŭe repreni la tekon. |
| Анна Ричардовна прыгала вокруг бухгалтера, терзая его пиджак, и вскрикивала: — Я всегда, всегда останавливала его, когда он чертыхался! | Anna Riĉardovna saltetis ĉirkaŭ la librotenisto ĉifante lian jakon, kaj krietadis: — Mi ĉiam, ĉiam lin haltigis, kiam li komencis diablosakri! |
| Вот и дочертыхался, — тут красавица подбежала к письменному столу и музыкальным нежным голосом, немного гнусавым после плача, воскликнула: — Проша! | Tamen finfine li sin forsakris, — la belulino kuris al la skribotablo kaj per muzika, tenera voĉo, iomete nazsona post la plorado, ŝi vokis: — Proĉjo! |
| Где вы? | Kie vi estas? |
| — Кто вам тут «Проша»? | — Kiun vi alparolas ĉi tie per Proĉjo? |
| — Осведомился надменно костюм, еще глубже заваливаясь в кресле. | — orgojle demandis la vestokompleto, ankoraŭ pli profunden ŝovante sin en la brakseĝo. |
| — Не узнает! | — Li ne rekonas! |
| Меня не узнает! | Min ne rekonas! |
| Вы понимаете? | Ĉu vi komprenas? |
| — Взрыдала секретарь. | — reekploregis la sekretariino. |
| — Попрошу не рыдать в кабинете! | — Bonvolu ne ploregi en mia kabineto! |
| — Уже злясь, сказал вспыльчивый костюм в полоску и рукавом подтянул к себе свежую пачку бумаг, с явной целью поставить на них резолюцию. | — jam kolerete diris la incitiĝema striita vestokompleto, kaj per la maniko ĝi ŝovis al si pluan paperstakon kun la evidenta intenco provizi ilin je la koncernaj decido-formuloj. |
| — Нет, не могу видеть этого, нет, не могу! | — Ne, tion mi ne povas vidi, ne, mi ne povas! |
| — Закричала анна Ричардовна и выбежала в секретарскую, а за нею как пуля вылетел и бухгалтер. | — kriis Anna Riĉardovna elkurante en la sekretariejon; kaj post ŝin el la kabineto pafiĝis la librotenisto. |
| — Вообразите, сижу, — рассказывала, трясясь от волнения, Анна Ричардовна, снова вцепившись в рукав бухгалтера, — и входит кот. | — Imagu do, mi sidas, — tremante pro la ekscito rakontis la sekretariino, rekroĉiĝinte je la maniko de Lastoĉkin, — kaj subite envenas virkato. |
| Черный, здоровый, как Бегемот. | Tute nigra kaj granda kiel hipopotamo. |
| Я, конечно, кричу ему «брысь!». | Nature, mi kriis al ĝi «huŝ!» |
| Он — вон, а вместо него входит толстяк, тоже с какой-то кошачьей мордой, и говорит: «Кто что же вы, гражданка, посетителям «брысь» кричите?» | Ĝi forkuras kaj anstataŭ ĝi envenas dikulo, ia katmuzela, kaj diras: «Fi, civitanino, maldecas krii huŝ al vizitanto». |
| И прямо шасть к Прохору Петровичу, я, конечно, за ним, кричу: «Вы с ума сошли?» А он, наглец, прямо к Прохору Петровичу и садится против него в кресло! | Kaj hop rekte en la kabineton, kaj mi, nature, kuras post lin, krias: «Ĉu vi freneziĝis?» Kaj li, la arogantulo, iras rekte al Profioro Petroviĉ kaj sin sidigas kontraŭ li en la brakseĝon. |
| Ну, тот... Он — добрейшей души человек, но нервный. | Nu, la ĉefo, li estas plej bonkora homo, tamen nervoza. |
| Вспылил! | Li ekkoleris! |
| Не спорю. | Tion mi ne negas. |
| Нервозный человек, работает как вол, — вспылил. | Jes, nervoza homo, laboras kiel bovo, li ekkoleris. |
| «Вы чего, говорит, без доклада влезаете?» А тот нахал, вообразите, развалился в кресле и говорит, улыбаясь: «А я, говорит, с вами по дельцу пришел потолковать». | «Kial do» li diris «vi permesas al vi enrompiĝi sen esti anoncita?» Kaj la impertinentulo, vi imagu, li duonkuŝiĝis en la brakseĝo kaj kun rideto respondas: «Mi» li diras «venis por priparoli kun vi negoceton». |
| Прохор Петрович вспылил опять-таки: | Proĥoro Petroviĉ denove koleriĝis: |
| «Я занят!» А тот, подумайте только, отвечает: | «Mi estas okupita!» Ĉu vi scias, kion la ulo respondis? |
| «Ничем вы не заняты...» А? | «Neniel vi estas okupita...» Ĉu bele? |
| Ну, тут уж, конечно, терпение Прохора Петровича лопнуло, и он вскричал: «Да что ж это такое? | Tiam, nature, la pacienco de Profioro Petroviĉ krevis kaj li ekkriis: «Tio ja estas skandalaĵo! |
| Вывести его вон, черти б меня взяли!» А тот, вообразите, улыбнулся и говорит: «Черти чтоб взяли? | Oni lin forkonduku aŭ la diabloj min prenu!» Kaj la alia, imagu, ridetis kaj diris: «Ĉu la diabloj vin prenu? |
| А что ж, это можно!» И, трах, | Nu, tio estas aranĝebla!» Kaj paf! |
| я не успела вскрикнуть, смотрю: нету этого с кошачьей мордой и си... | mi eĉ ne havis tempon por ekkrio: malaperis tiu katmuzela kaj sii... |
| Сидит... | sidas ... |
| Костюм... | la vestokompleto ... |
| Геее! | Hiii! |
| — Распялив совершенно потерявший всякие очертания рот, завыла Анна Ричардовна. | — distirinte sian tute senforman, la lastajn konturojn perdintan buŝon hurlis Anna Riĉardovna. |
| Подавившись рыданием, она перевела дух, но понесла что-то уж совсем несообразное: — И пишет, пишет, пишет! | Plorsingulto ŝin silentigis, ŝi reakiris la spiron kaj ekbabilis ion tute senkoheran: — Kaj skribas, skribas, skribas! |
| С ума сойти! | Frenezige! |
| По телефону говорит! | Per telefono ĝi interparolas! |
| Костюм! | Vestokompleto! |
| Все разбежались, как зайцы! | Ĉiuj forkuris, kvazaŭ la leporoj! |
| Бухгалтер только стоял и трясся. | La librotenisto staris tremante. |
| Но тут судьба его выручила. | Sed finfine la sorto lin helpis. |
| В секретарскую спокойной деловой походкой входила милиция в составе двух человек. | Trankvile kaj afereme en la sekretariejon paŝis la milicio en la kvanto de du homoj. |
| Увидев их, красавица зарыдала еще пуще, тыча рукою в дверь кабинета. | Ekvidinte ilin la bela sekretariino ploregis ankoraŭ pli forte, puŝante la fingron al la pordo de la kabineto. |
| — Давайте не будем рыдать, гражданка, — спокойно сказал первый, а бухгалтер, чувствуя, что он здесь совершенно лишний, выскочил из секретарской и через минуту был уже на свежем воздухе. | — Ne plu ploregu, civitanino, — trankvile diris la unua miliciano, dum la librotenisto, sentante sin troa, rapide forlasis la sekretariejon kaj post unu minuto jam estis en la libera aero. |
| В голове у него был какой-то сквозняк, гудело, как в трубе, и в этом гудении слышались клочки капельдинерских рассказов о вчерашнем коте, который принимал участие в сеансе, | Pensoj kirliĝis en lia kapo, zumis kvazaŭ en tubo, kaj en tiu zumado aŭdiĝis ŝiraĵoj el tio, kion la lokmontristoj rakontis pri la kato partopreninta la hieraŭan seancon. |
| «Э-ге-ге? | «Eh he! |
| Да уж не наш ли это котик?» Не добившись толку в комиссии, добросовестный Василий Степанович решил побывать в филиале ее, помещавшемся в ваганьковском переулке. | Ĉu la kato ilin vizitinta estus nia konatulo?» Nenion aranĝinte en la Komisiono, la diligenta librotenisto decidis viziti ĝian filion, situantan en la strateto Vagankovskij. |
| И чтобы успокоить себя немного, проделал путь до филиала пешком. | Kaj por sin iomete trankviligi la tutan vojon li iris piede. |
| Городской зрелищный филиал помещался в облупленном от времени особняке в глубине двора и знаменит был своими порфировыми колоннами в вестибюле | La urba Spektaklofilio okupis malnovan kadukiĝantan palaceton, ĉirkaŭatan de ĝardeno kaj faman pro siaj porfiraj kolonoj en la vestiblo. |
| но не колонны поражали в этот день посетителей филиала, а то, что происходило под ними. | Tamen je tiu tago ne la kolonoj impresis onin en la filio, sed tio, kion oni vidis sub ili. |
| Несколько посетителей стояли в оцепенении и глядели на плачущую барышню, сидевшую за столиком, на котором лежала специальная зрелищная литература, продаваемая барышней. | Kelkaj vizitantoj stupore staris rigardante plori fraŭlinon, kiu sidis ĉe vendotablo ŝarĝita je speciala spektaklofaka literaturo. |
| В данный момент барышня никому ничего не предлагала из этой литературы и на участливые вопросы только отмахивалась, | Ĉi momente la fraŭlino al neniu ofertis ion ajn el tiu literaturo kaj je ĉiuj kompatemaj demandoj ŝi respondis per rifuza mangesto. |
| а в это время и сверху, и снизу, и с боков, из всех отделов филиала сыпался телефонный звон, по крайней мере, двадцати надрывавшихся аппаратов. | Dume de supre, de malsupre, de la aloj, el ĉiuj sekcioj de la Filio ŝutiĝis telefontriloj de almenaŭ dudek desperaj aparatoj. |
| Поплакав, барышня вдруг вздрогнула, истерически крикнула: — Вот опять! | Post kelka tempo la fraŭlino ĉesis plori, ekskuiĝis kaj histerie kriis: — Jen denove! |
| — И неожиданно запела дрожащим сопрано: Славное море священный Байкал... | — kaj subite ŝi ekkantis per tremeta soprano: Ho glora maro, vi sankta Bajkal’... |
| Курьер, показавшийся на лестнице, погрозил кому-то кулаком и запел вместе с барышней незвучным, тусклым баритоном: Славен корабль, омулевая бочка!.. | Sur la ŝtuparo kuriero minacis iun nevideblan per la pugno kaj per senbrila, malsonora baritono li kantis kun la fraŭlino: Ho glora ŝip’, koregona barelo!.. |
| К голосу курьера присоединились дальние голоса, хор начал разрастаться, и, наконец, песня загремела во всех углах филиала. | Malproksimaj voĉoj aliĝis al la kantado, la ĥoro ŝvelis kaj baldaŭ la kanto plenigis la tutan Filion. |
| В ближайшей комнате №6, где помещался счетно-проверочный отдел, особенно выделялась чья-то мощная с хрипотцой октава. | En la apuda ĉambro n-ro 6, kie situis la kontokontrola fako, elstaris potenca, raŭketa baso. |
| Аккомпанировал хору усиливающийся треск телефонных аппаратов. | La ĥoron akompanis la kreskanta telefontrilado. |
| Гей, баргузин... Пошевеливай вал!.. | Eosta vent’, kiel bona ĉeval’... |
| — Орал курьер на лестнице. | — blekegis la kuriero sur la ŝtuparo. |
| Слезы текли по лицу девицы, она пыталась стиснуть зубы, но рот ее раскрывался сам собою, и она пела на октаву выше курьера: | Larmoj fluis sur la vangoj de la fraŭlino, ŝi provis kunpremi la dentojn, sed ŝia buŝo meme malfermiĝadis kaj ŝi kantis je oktavo pli alte ol la kuriero: |
| Молодцу быть недалечко! | Portu min al la libero! |
| Поражало безмолвных посетителей филиала то, что хористы, рассеянные в разных местах, пели очень складно, как будто весь хор стоял, не спуская глаз с невидимого дирижера. | Surprize por la silentaj vizitantoj, la disaj ĥoranoj formis mirindan ensemblon, kvazaŭ ĉiuj kantantoj staris kune direktate de nevidebla ĥorestro. |
| Прохожие в Ваганьковском останавливались у решетки двора, удивляясь веселью, царящему в филиале. | Sur la strateto Vagankovskij la pasantoj haltis ĉe la ĝardenkrado, surprizite de la gajo reganta en la Filio. |
| Как только первый куплет пришел к концу, пение стихло внезапно, опять-таки как бы по жезлу дирижера. | Apenaŭ finiĝis la unua strofo, la kantado abrupte ĉesis, kvazaŭ obeante la taktobastonon de ĥorestro. |
| Курьер тихо выругался и скрылся. | La kuriero nelaŭte sakris kaj foriris. |
| Тут открылись парадные двери, и в них появился гражданин в летнем пальто, из-под которого торчали полы белого халата, | Je tiu momento malfermiĝis la granda pordo kaj envenis civitano surhavanta someran mantelon el sub kiu montriĝis basko de blanka kitelo. |
| а с ним милиционер. | Lin sekvis miliciano. |
| — Примите меры, доктор, умоляю, | — Faru ion, doktoro, mi vin petegas! |
| — истерически крикнула девица. | — histerie kriis la fraŭlino. |
| На лестницу выбежал секретарь филиала и, видимо, сгорая от стыда и смущения, заговорил, заикаясь: | Sur la ŝtuparon elkuris la sekretario de la filio, kaj tute ruĝa, verŝajne pro honto kaj konfuziĝo, li ekparolis balbute: |
| — Видите ли, доктор, у нас случай массового какого-то гипноза... | — Vidu, doktoro, ni havas kazon de amasa hipnoto ... |
| Так вот, необходимо... | Do necesas ... |
| — Он не докончил фразы, стал давиться словами и вдруг запел тенором: | — antaŭ ol li finis la frazon, lia gorĝo ŝtopiĝis per la vortoj kaj subite li ekkantis tenore: |
| Шилка и Нерчинск... — | De Ŝilka jam ne minacas molest’ La minejgardo min kapti ne povis ... |
| Дурак! — Успела выкрикнуть девица, но не объяснила, кого ругает, а вместо этого вывела насильственную руладу и сама запела про Шилку и Нерчинск. | Idioto! — ankoraŭ sukcesis krii la fraŭlino, tamen ŝi ne precizigis, kiun ŝi insultas, sed anstataŭe eligis perfortan koloraturon kaj mem ekkantis pri Ŝilka kaj pri la minejgardo. |
| — Держите себя в руках! | Regu vin! |
| Перестаньте петь! | Ĉesu kanti! |
| — Обратился доктор к секретарю. | — la doktoro ordonis al la sekretario. |
| По всему было видно, что секретарь и сам бы отдал что угодно, чтобы перестать петь, да перестать-то он не мог и вместе с хором донес до слуха прохожих в переулке весть о том, что в дебрях его не тронул прожорливый зверь и пуля стрелков не догнала! | Ĉio atestis, ke la sekretario de si mem kare pagus por ne kanti, sed ĉesi li neniel povis, kaj kun la ĥoro li aŭdigis al la pasantoj en la strateto la komunikon, ke lin en la tajgo ne tuŝis la best’, kaj krome, kuglo soldata ne trovis! |
| Лишь только куплет кончился, девица первая получила порцию валерианки от врача, а затем он побежал за секретарем к другим — поить и их. | Apenaŭ la strofo finiĝis, la fraŭlino tuj ricevis de la kuracisto porcion da valeriano, poste li kun la sekretario kuris al la ceteraj, por ankaŭ al ili trinkigi. |
| — Простите, гражданочка, — вдруг обратился Василий Степанович к девице, — кот к вам черный не заходил? | — Pardonu, civitanjo, — subite la librotenisto sin turnis al la fraŭlino, — ĉu nigra kato vin vizitis? |
| — Какой там кот? | — Kial, kato? |
| — В злобе закричала девица, — осел у нас в филиале сидит, осел! | — kolere kriis la fraŭlino, — azenon ni havas en la Filio, azenon! |
| — И, прибавив к этому: — пусть слышит! Я все расскажу, | — kaj, aldoninte al sia ekkrio: — Li aŭdu, mi ne zorgas pri tio, mi diros ĉion! |
| — действительно рассказала о том, что случилось. | — ŝi fakte rakontis, kio okazis. |
| Оказалось, что заведующий городским филиалом, «Вконец разваливши облегченные развлечения» (по словам девицы), страдал манией организации всякого рода кружков. | Evidentiĝis, ke la estro de la Urba Filio, «definitive ruiniginta la pli leĝerajn amuz’aranĝojn» (laŭ la vortoj de la fraŭlino), suferis je manio organizi ĉiajn rondetojn. |
| — Очки втирал начальству! | — Por ŝuti polvon en la okulojn de la ĉefoj! |
| — Орала девица. | — voĉegis la fraŭlino. |
| В течение года заведующий успел организовать кружок по изучению лермонтова, шахматно-шашечный, пинг-понга и кружок верховой езды. | Ĉi jare la filiestro jam sukcesis organizi rondeton pri Lermontov, ŝakan-daman rondeton, tablotenisan rondeton kaj rajdoartan rondeton. |
| К лету угрожал организацией кружка гребли на пресных водах и кружка альпинистов. | Por la somero li minacis organizi rondeton de remado en nesalaj akvoj kaj alpisman rondeton. |
| И вот сегодня, в обеденный перерыв, входит он, заведующий... | Kaj jen hodiaŭ, dum la tagmeza paŭzo, oni vidas lin, la filiestron, enveni... |
| — И ведет под руку какого-то сукина сына, — рассказывала девица, — неизвестно откуда взявшегося, в клетчатых брючонках, в треснутом пенсне и... | — Brak-en-brake kun ia kanajlo, — plu rakontis la fraŭlino, — de neniu konata, en kvadratita pantalonaĉo, kun fendita nazumo kaj ... |
| Рожа совершенно невозможная! | monstre fripona fizionomio! |
| И тут же, по рассказу девицы, отрекомендовал его всем обедавшим в столовой филиала как видного специалиста по организации хоровых кружков. | Laŭ la rakonto de la fraŭlino, la filiestro tuj prezentis la ulon al ĉiuj tagmanĝantaj en la kantino kiel eminentan fakiston pri la organizado de ĥorrondetoj. |
| Лица будущих альпинистов помрачнели, но заведующий тут же призвал всех к бодрости, а специалист и пошутил, и поострил, и клятвенно заверил, что времени пение берет самую малость, а пользы от этого пения, между прочим, целый вагон. | La vizaĝoj de la futuraj alpistoj malsereniĝis, sed la filiestro vokis al ĉies braveco, kaj la fakisto iom ŝercis, spritis kaj solene ĵuris, ke da tempo la kantado postulas plej malmulte, dum da utilo, interalie, ĝi alportos tutajn vagonplenojn. |
| Ну, конечно, как сообщила девица, первыми выскочили фанов и косарчук, известнейшие филиальские подхалимы, и объявили, что записываются. | Laŭ la fraŭlino, kiel ĉiam, la unuaj elsaltis Fanov kaj Kosarĉuk, la du fi-famaj botlekuloj, kiuj tuj deklaris, ke ili aniĝas. |
| Тут остальные служащие убедились, что пения не миновать, пришлось записываться и им в кружок. | Tiam la ceteraj oficistoj komprenis, ke la kantado estas neevitebla, do ankaŭ ili devis aniĝi al la rondeto. |
| Петь решили в обеденном перерыве, так как все остальное время было занято лермонтовым и шашками. | Oni decidis kantadi dum la tagmeza paŭzo, ĉar la tuta cetera tempo jam estis okupita de Lermontov kaj de la damoj. |
| Заведующий, чтобы подать пример, объявил, что у него тенор, и далее все пошло, как в скверном сне. | Por doni ekzemplon, la estro anoncis, ke li havas tenoran voĉon, kaj poste ĉio okazis kiel en malbona sonĝo. |
| Клетчатый специалист-хормейстер проорал: — До-ми-соль-до! | La striita fakisto-ĥorestro blekegis: — Do-mi-sol-do! |
| — Вытащил наиболее застенчивых из-за шкафов, где они пытались спастись от пения, | — eltiris kelkajn timidulojn de malantaŭ la ŝrankoj, kie ili provis sin savi je la kantado, |
| косарчуку сказал, что у него абсолютный слух, заныл, заскулил, просил уважить старого регента-певуна, стучал камертоном по пальцам, умоляя грянуть «Славное море». | deklaris al Kosarĉuk, ke tiu havas absolutan sonsenton, ekhurletis, ekĝemis, petegis plezurigi la maljunan kapelestron kantaman, frapetis per la agordoforko kontraŭ la fingroartikoj, persvadante onin ektondrigi la Gloran Maron. |
| Грянули. | Oni ektondrigis. |
| И славно грянули. | Eĉ tre brave ektondrigis. |
| Клетчатый, действительно, понимал свое дело. | La striita vere estis kompetentulo. |
| Допели первый куплет. | Oni finkantis la unuan strofin. |
| Тут регент извинился, сказал: «Я на минутку» — и... Изчез. | Ĉi tiam la kapelestro pardonpetis, diris: «Mi por unu minuto forestu!» kaj ... malaperis. |
| Думали, что он действительно вернется через минутку. | Ĉiuj kredis, ke li vere tuj revenos. |
| Но прошло и десять минут, а его нету. | Tamen eĉ post dek minutoj li plu forestis. |
| Радость охватила филиальцев — сбежал. | Ĝojo plenigis la oficistojn — li forŝteliĝis! |
| И вдруг как-то сами собой запели второй куплет, | Kaj subite iel de si mem oni ekkantis la duan strofon. |
| всех повел за собой косарчук, у которого, может быть, и не было абсолютного слуха, но был довольно приятный высокий тенор. | Ĉiujn kondukis post si Kosarĉuk, pri kies absoluta sonsento oni prefere ne insistu, sed kiu certe havis sufiĉe agrablan altan tenoron. |
| Спели. | Oni finkantis. |
| Регента нету! | La kapelestro plu forestas! |
| Двинулись по своим местам, но не успели сесть, как, против своего желания, запели. | Oni disiris al siaj laborlokoj, sed apenaŭ sidiĝinte, ĉiuj, malgraŭvole, reekkantis. |
| Остановить, — но не тут-то было. | Kaj nenia eblo ĉesi. |
| Помолчат минуты три и опять грянут. | Triminuta silento kaj denova ektondro. |
| Помолчат — грянут! | Oni silentas. Oni kantas. Kaj tiel plu! |
| Тут сообразили, что беда. | Ĉi tiam oni komprenis, ke estas miso. |
| Заведующий заперся у себя в кабинете от сраму. | Pro la hontego la filiestro sin enŝlosis en sia kabineto. |
| Тут девицын рассказ прервался. | Ĉi tiam la rakonto de la fraŭlino interrompiĝis. |
| Ничего валерианка не помогла. | Neniom la valeriano helpis. |
| через четверть часа к решетке в ваганьковском подъехали три грузовика, и на них погрузился весь состав филиала во главе с заведующим. | Post kvaronhoro ĉe la ĝardenkrado en Vagankovskij haltis tri kamionoj, sur kies ŝarĝplatojn sin levis la tuta personaro de la Filio, gvidate de sia filiestro. |
| Лишь только первый грузовик, качнувшись в воротах, выехал в переулок, служащие, стоящие на платформе и держащие друг друга за плечи, раскрыли рты, и весь переулок огласился популярной песней. | Apenaŭ la unua kamiono, ŝanceliĝinte en la pordego, elveturis en la strateton, la oficistoj, kiuj staris sur ĝia platformo tenante unu la aliajn je la ŝultroj, ĉiuj samtempe malfermis la buŝon kaj la tuta strateto resonis de la populara kanto. |
| Второй грузовик подхватил, а за ним и третий. | La ĥoron tuj aliĝis la dua kamiono, ĝin sekvis la tria. |
| Так и поехали. | Tiel oni veturis kantante. |
| Прохожие, бегущие по своим делам, бросали на грузовики лишь беглый взгляд, ничуть не удивляясь и полагая, что это экскурсия едет за город. | Sur la stratoj la pasantoj rapidis al siaj aferoj, lasis sian rigardon gliti preter la kamionoj, neniom surprizite, pensante ke temas pri eksterurba ekskurso. |
| Ехали, действительно, за город, но только не на экскурсию, а в клинику профессора Стравинского. | Kaj fakte, oni veturis eksterurben, tamen ne por ekskurso, sed en la klinikon de profesoro Stravinskij. |
| Через полчаса совсем потерявший голову бухгалтер добрался до финзрелищного сектора, надеясь наконец избавиться от казенных денег. | Post duonhoro la tute konfuzita librotenisto atingis la financan sekcion, esperante finfine sin malembarasi je la ŝtata mono. |
| Уже ученый опытом, он прежде всего осторожно заглянул в продолговатый зал, где за матовыми стеклами с золотыми надписями сидели служащие. | Jam instruite de sia sperto, li antaŭ ĉio ĵetis prudentan rigardon en la longan ĉambregon, kie malantaŭ malpoluritaj vitroj kun orliteraj surskriboj sidis la oficistoj. |
| Никаких признаков тревоги или безобразия бухгалтер здесь не обнаружил. | Li trovis nenian simptomon de alarmo aŭ skandalo. |
| Было тихо, как и полагается в приличном учреждении. | Estis kviete, kiel konvenas en respektinda institucio. |
| Василий Степанович всунул голову в то окошечко, над которым было написано: «Прием сумм», — поздоровался с каким-то незнакомым ему служащим и вежливо попросил приходный ордерок. | Bazilo Stepanoviĉ ŝovis la kapon en la giĉeton super kiu estis skribite: Enpagoj, salutis la oficiston, kiun li antaŭe neniam vidis, kaj ĝentile petis enpagilon. |
| — А вам зачем? | — Por kiu celo? |
| — Спросил служащий в окошечке. | — demandis la oficisto. |
| Бухгалтер изумился. | La librotenisto ekmiris. |
| — Хочу сдать сумму. | — Mi volas liveri monon. |
| Я из Варьете. | Mi estas el Varieteo. |
| — Одну минутку, — ответил служащий и мгновенно закрыл сеткой дыру в стекле. | — Unu minuton, — respondis la oficisto kaj rapide fermis per la dratreto la truon en la vitro. |
| «Странно!» — Подумал бухгалтер. | «Strange!» pensis la librotenisto. |
| Изумление его было совершенно естественно. | Lia miro estis tute natura. |
| Впервые в жизни он встретился с таким обстоятельством. | La unuan fojon en sia vivo li renkontis tian okazon. |
| Всем известно, как трудно получить деньги; к этому всегда могут найтись препятствия. | Ĉiu scias, kiom malfacile estas elpagigi monon: ĉiam povas aperi ia obstaklo. |
| Но в тридцатилетней практике бухгалтера не было случая, чтобы кто-нибудь, будь то юридическое или частное лицо, затруднялся бы принять деньги. | Sed en la tridekjara praktiko de la librotenisto ne estis okazo, ke iun ajn, ĉu juran, ĉu privatan personon, embarasus la postulo akcepti monon. |
| Но наконец сеточка отодвинулась, и бухгалтер опять прильнул к окошечку. | Tamen finfine la dratreto deŝoviĝis kaj la librotenisto regluis sian kapon al la giĉeto. |
| — А у вас много ли? | — Ĉu multe? |
| — Спросил служащий. | — demandis la of icisto. |
| — Двадцать одна тысяча семьсот одиннадцать рублей. | — Dudek unu mil sepcent dek unu rubloj. |
| — Ого! | — Oh ho! |
| — Почему-то иронически ответил служащий и протянул бухгалтеру зеленый листок. | — ial ironie diris la oficisto kaj etendis al Lastoĉkin verdan folieton. |
| Хорошо зная форму, бухгалтер мигом заполнил его и начал развязывать веревочку на пакете. | Bone sciante la formon, la librotenisto momente ĝin plenigis kaj komencis malligi la ŝnureton de sia pakaĵo. |
| Когда он распаковал свой груз, в глазах у него зарябило, он что-то промычал болезненно. | Kiam li malvolvis la gazetfolion, lia vidado konfuziĝis kaj li ĝemvoĉe ion balbutis. |
| Перед глазами его замелькали иностранные деньги. | Antaŭ liaj okuloj ekflirtis fremdaj monbiletoj. |
| Тут были пачки канадских долларов, английских фунтов, голландских гульденов, латвийских лат, эстонских крон... | Tie estis pakoj da kanadaj dolaroj, anglaj pundoj, nederlandaj guldenoj, latvaj latoj, estonaj kronoj... |
| — Вот он, один из этих штукарей из Варьете, — послышался грозный голос над онемевшим бухгалтером. | — Jen li estas, unu el tiuj artifikuloj de Varieteo, — aŭdiĝis timinda voĉo super la ŝtoniĝinta librotenisto. |
| И тут же Василия Степановича арестовали. | Kaj Bazilo Stepanoviĉ tuj iĝis arestita. |
| Глава 18. | Ĉapitro 18 |
| Неудачливые визитеры | MISŜANCAJ VIZITANTOJ |
| В то самое время, как старательный бухгалтер несся в таксомоторе, чтобы нарваться на самопишущий костюм, из плацкартного мягкого вагона №9 Киевского поезда, пришедшего в Москву, | Ĝuste en la tempo, kiam la diligenta librotenisto rapidis en la taksio renkonte al la memskribanta vestokompleto, |
| в числе других вышел пассажир с маленьким фибровым чемоданчиком в руке. | konvene vestita civitano eliris, inter aliaj pasaĝeroj, el la unuaklasa lokbileta vagono n-ro 9 de la Kieva trajno, ĵus veninta en Moskvon. |
| Пассажир этот был никто иной, как дядя покойного Берлиоза, Максимилиан Андреевич Поплавский, экономист-плановик, проживающий в Киеве на бывшей институтской улице. | La pasaĝero estis neniu alia ol la onklo de la forpasinto Berlioz, la ekonomiplanisto Maksimiliano Andreiĉ Poplavskij, loĝanta en Kievo ĉe la eksa Instituta strato. |
| Причиной приезда Максимилиана Андреевича в Москву была полученная им позавчера поздним вечером телеграмма следующего содержания: | La kaŭzo de lia veno en Moskvon estis telegramo, kiun Poplavskij ricevis antaŭhieraŭ vespere kaj kiu tekstis jene: |
| «Меня только что зарезало трамваем на Патриарших. Похороны пятницу, три часа дня. Приезжай. Берлиоз». | Min ĵus surveturis tramo ĉe Patriarĥa Entombigo vendrede 15 h Venu. Berlioz. |
| Максимилиан Андреевич считался, и заслуженно, одним из умнейших людей в Киеве. | Maksimiliano Andreiĉ estis opiniata, kaj laŭmerite, unu el la plej inteligentaj kapoj en Kievo. |
| Но и самого умного человека подобная телеграмма может поставить в тупик. | Tamen tia telegramo povas embarasi eĉ la plej inteligentan homon. |
| Раз человек телеграфирует, что его зарезало, то ясно, что его зарезало не насмерть. | Se iu telegrafas, ke li estas surveturita, tio signifas, ke la okazaĵo ne estis morta. |
| Но при чем же тогда похороны? | Kial do temas pri entombigo? |
| Или он очень плох и предвидит, что умрет? | Ĉu lia stato estus tiom grava, ke li antaŭvidas sian morton? |
| Это возможно, но в высшей степени странна эта точность — откуда он так-таки знает, что хоронить его будут в пятницу в три часа дня? | Eble tiel, sed plej stranga estas tiu precizo — kiel li povas scii, ke oni entombigos lin vendrede je la dek kvina? |
| Удивительная телеграмма! | Mirinda telegramo! |
| Однако умные люди на то и умны, чтобы разбираться в запутанных вещах. | Tamen la intelgentaj homoj ĝuste tial estas inteligentaj, ke ili scipovas klarigi la plej implikajn aferojn. |
| Очень просто. | Tre simple. |
| Произошла ошибка, и депешу передали исковерканной. | Okazis eraro, kaj la mesaĝon oni transsendis konfuzita. |
| Слово «меня», без сомнения, попало сюда из другой телеграммы, вместо слова «Берлиоза», которое приняло вид «Берлиоз» и попало в конец телеграммы. | La vorto min, sendube, apartenis al alia telegramo kaj okupis la lokon de la vorto Berliozon, kiu lasta ŝanĝiĝis kaze kaj trafis en la finon de la telegramo. |
| С такой поправкой смысл телеграммы становился ясен, но, конечно, трагичен. | Kun tia konjekto la senco de la telegramo iĝis klara, kvankam, certe, tragika. |
| Когда утих взрыв горя, поразивший супругу Максимилиана Андреевича, тот немедленно стал собираться в Москву. | Post ke pasis la paroksismo de malĝojo, atakinta la edzinon de Poplavskij, li senprokraste komencis prepari sin al vojaĝo en Moskvon. |
| Надлежит открыть одну тайну Максимилиана Андреевича. | Ĉi tie ni malkaŝu sekreton de Maksimiliano Andreiĉ. |
| Нет спору, ему было жаль племянника жены, погибшего в расцвете лет. | Certe, li kompatis sian bonevon, pereintan en la floro de siaj jaroj; |
| Но, конечно, как человек деловой, он понимал, что никакой особенной надобности в его присутствии на похоронах нету. | sed li estis homo praktika kaj, evidente, li bonege sciis, ke pri lia partopreno en la entombigo estas nenia speciala bezono. |
| И тем не менее Максимилиан Андреевич очень спешил в Москву. | Kaj malgraŭ tio, li tre rapidis veni Moskvon. |
| В чем же было дело? | Kiujn motivojn li havis? |
| В одном — в квартире. | Unu solan: la loĝejon. |
| Квартира в Москве? Это серьезно. | Loĝejo en Moskvo, tio estas serioza afero! |
| Неизвестно почему, но Киев не нравился Максимилиану Андреевичу, и мысль о переезде в москву настолько точила его в последнее время, что он стал даже худо спать. | Oni ne scias kial, Maksimiliano Andreiĉ ne ŝatis Kievon, kaj la penso pri transloĝiĝo en Moskvon tiom ronĝis lin lastatempe, ke li apenaŭ povis dormi. |
| Его не радовали весенние разливы днепра, когда, затопляя острова на низком берегу, вода сливалась с горизонтом. | Lin ne plezurigis la printempaj akvoaltiĝoj de Dnepro, kiam la riverego, dronigante la insulojn ĉe la maldekstra bordo, disfluas ĝis la horizonto; |
| Его не радовал тот потрясающий по красоте вид, что открывался от подножия памятника князю владимиру. | li ne ĝuis la animskue belan vidaĵon, kiu prezentiĝas al la rigardo de apud la monumento al la princo Vladimiro; |
| Его не веселили солнечные пятна, играющие весною на кирпичных дорожках владимирской горки. | lin ne gajigis la sunaj lummakuloj, en la printempo ludantaj sur la brikpulvoraj vojetoj de la Vladimira Monteto. |
| Ничего этого он не хотел, он хотел одного — переехать в Москву. | Nenion tian li volis, li volis nur unu aferon: transloĝiĝi en Moskvon. |
| Объявления в газетах об обмене квартиры на институтской улице в Киеве на меньшую площадь в Москве не давали никакого результата. | La ripetaj gazet’anoncoj pri proponata interŝanĝo de apartamento ĉe la Instituta strato en Kievo kontraŭ malpli granda loĝejo en Moskvo rezultigis nenion. |
| Желающих не находилось, а если они и находились, то их предложения были недобросовестны. | Interesitoj ne troviĝis aŭ, en la maloftaj okazoj kiam kelkaj tamen troviĝis, iliaj proponoj estis malhonestaj. |
| Телеграмма потрясла Максимилиана Андреевича. | La telegramo skuis Poplavskijon. |
| Это был момент, который упустить было бы грешно. | Ĝi prezentis okazon, kian preterlasi estus peko. |
| Деловые люди знают, что такие моменты не повторяются. | La negocemaj homoj scias, ke tiaj okazoj ne ripetiĝas. |
| Словом, невзирая ни на какие трудности, нужно было суметь унаследовать квартиру племянника на Садовой. | Do, necesis malgraŭ ĉiuj obstakloj iel heredi la loĝejon de la bonevo ĉe la strato Sadovaja. |
| Да, это было сложно, очень сложно, но сложности эти нужно было во что бы то ни стало преодолеть. | Jes, tio estis malfacila, tre malfacila, tamen tiuj malfacilaĵoj estis ĉiakoste transvenkendaj. |
| Опытный Максимилиан Андреевич знал, что для этого первым и непременным шагом должен быть следующий шаг: | Homo sperta, Maksimiliano Andreiĉ sciis, ke por atingi tion la unua paŝo devis esti la jena: |
| нужно во что бы то ни стало, хотя бы временно, прописаться в трех комнатах покойного племянника. | nepris per ĉiaj rimedoj registrigi sian loĝadon, almenaŭ provizoran, en la tri ĉambroj de la mortinta boparenco. |
| В пятницу днем Максимилиан Андреевич вошел в дверь комнаты, в которой помещалось домоуправление дома №302-бис по Садовой улице в Москве. | Je la vendredo posttagmeze Poplavskij malfermis la pordon de la ĉambro, kie lokiĝis la administrejo de la domo 302-bis ĉe la strato Sadovaja en Moskvo. |
| В узенькой комнате, где на стене висел старый плакат, изображавший в нескольких картинках способы оживления утонувших в реке, за деревянным столом в полном одиночестве сидел средних лет небритый человек с встревоженными глазами. | En la mallarĝa ĉambraĉo, sur la muro pendis flaviĝinta afiŝo, kiu en kelkaj bildoj prezentis la procedojn por revivigi homon dronintan en rivero, kaj ĉe la granda tablo ligna sidis, tute sola, mez’aĝa nerazita viro, kies okuloj rigardis iel alarmite. |
| — Могу ли я видеть председателя правления? | — Ĉu mi povas paroli al la prezidanto de la domkomitato? |
| — Вежливо осведомился экономист-плановик, снимая шляпу и ставя свой чемоданчик на порожний стул. | — ĝentile demandis la ekonomiplanisto demetante la ĉapelon kaj lokante sian valizeton sur vakan seĝon. |
| Этот, казалось бы, простенький вопрос почему-то расстроил сидящего, так что он даже изменился в лице. | Tiu banala demando ial konfuzis la sidanton, tiom ke lia vizaĝo ŝanĝis la koloron. |
| Кося в тревоге глазами, он пробормотал невнятно, что председателя нету. | Angore deturnante la okulojn, li malklare murmuris, ke la prezidanto forestas. |
| — Он на квартире у себя? | — Ĉu li estas en sia loĝejo? |
| — Спросил Поплавский, — у меня срочнейшее дело. | — demandis Poplavskij. — Mi havas urĝegan aferon. |
| Сидящий ответил опять-таки очень несвязно. Но все-таки можно было догадаться, что председателя на квартире нету. | La sidanto denove respondis per io tre malklara; tamen estis divenebla, ke ankaŭ hejme la prezidanto ne estas. |
| — А когда он будет? | — Do, kiam li revenos? |
| Сидящий ничего не ответил на это и с какою-то тоской поглядел в окно. | Ĉi foje la sidanto respondis nenion kaj iel melankolie rigardis tra la fenestro. |
| «Ага!» — Сказал сам себе умный Поплавский и осведомился о секретаре. | «Ah ha!» diris al si mem la sagaculo Poplavskij, kaj demandis pri la sekretario. |
| Странный человек за столом даже побагровел от напряжения и сказал невнятно опять-таки, что секретаря тоже нету... | La ĉetabla strangulo eĉ purpuriĝis pro streĉo kaj balbutis same malklare, ke ankaŭ la sekretario forestas ... |
| Когда он придет, неизвестно и... | kiam li revenos, tion oni ne scias, kaj... |
| Что секретарь болен... | ke la sekretario malsanas ... |
| «Ага!..» — Сказал себе Поплавский, — но кто-нибудь же есть в правлении? | «Ah ha!» diris al si Poplavskij kaj demandis: — Tamen iu ja estas el la estraro, ĉu? |
| — Я, слабым голосом — отозвался человек. | — Mi, — per malforta voĉo respondis la homo. |
| — Видите ли, — внушительно заговорил Поплавский, | — Vidu, — impone ekparolis Poplavskij, |
| — я являюсь единственным наследником покойного Берлиоза, моего племянника, погибшего, как известно, на Патриарших, и я обязан, согласно закону, принять наследство, заключающееся в нашей квартире номер пятьдесят... | — mi estas la sola heredanto de la forpasinto Berlioz, mia nevo, pereinta, kiel vi scias, ĉe la Patriarĥa, kaj mi devas, laŭ la leĝo, transpreni la heredaĵon, kiu konsistas en nia apartamento n-ro 50 ... |
| — Не в курсе я, товарищ, — тоскливо перебил человек. | — Ne konas mi la aferon, kamarado, — deprimite diris la homo. |
| — Но, позвольте, — звучным голосом сказал Поплавский, — вы член правления и обязаны... | — Tamen permesu do, — sonorvoĉe protestis Poplavskij, — vi estas estrarano, kaj vi devas ... |
| И тут в комнату вошел какой-то гражданин. | Ĉi tiam la ĉambron envenis civitano. |
| При виде вошедшего сидящий за столом побледнел. | Ĉe lia vido la sidanto paliĝis. |
| — Член правления Пятнажко? | — La estrarano Pjatnaĵko, ĉu? |
| — Спросил у сидящего вошедший. | — demandis la civitano la sidanton. |
| — Я, — чуть слышно ответил тот. | — Jes, — apenaŭ aŭdeble respondis tiu. |
| Вошедший что-то прошептал сидящему, и тот, совершенно расстроенный, поднялся со стула, и через несколько секунд Поплавский остался один в пустой комнате правления. | La veninto ion flustris al la sidanto kaj tiu, tute afliktite, sin levis de la seĝo kaj post kelkaj sekundoj Poplavskij restis sola en la malplena administrejo. |
| «Эх, какое осложнение! | «Aĥ, ankoraŭ komplikaĵo! |
| И нужно ж было, чтоб их всех сразу...» — С досадой думал Поплавский, пересекая асфальтовый двор и спеша в квартиру №50. | Kia misŝanco, ke ilin ĉiujn samtempe ...» ĉagrenite pensis Poplavskij, trans la asfaltizita korto rapidante al la apartamento n-ro 50. |
| Лишь только экономист-плановик позвонил, дверь открыли, и Максимилиан Андреевич вошел в полутемную переднюю. | Apenaŭ la ekonomiplanisto sonorigis, la pordo tuj malfermiĝis kaj Maksimiliano Andreiĉ paŝis en la mallumetan antaŭĉambron. |
| Удивило его несколько то обстоятельство, что непонятно было, кто ему открыл: в передней никого не было, кроме громаднейшего черного кота, сидящего на стуле. | Iom surprizis lin la cirkonstanco, ke estis nekompreneble, kiu malfermis al li la pordon: en la antaŭĉambro estis neniu, krom kolosa nigra virkato sidanta sur seĝo. |
| Максимилиан Андреевич покашлял, потопал ногами, и когда дверь кабинета открылась, и в переднюю вышел Коровьев, | Poplavskij iom tusetis, stamfetadis, post kio la pordo de la kabineto malfermiĝis kaj en la antaŭĉambron envenis Kerubjev. |
| Максимилиан Андреевич поклонился ему вежливо, но с достоинством, и сказал: — Моя фамилия Поплавский. | Maksimiliano Andreiĉ ĝentile sed digne sin klinis kaj diris: — Mia familinomo estas Poplavskij. |
| Я являюсь дядей... | Mi estas la onklo ... |
| Не успел он договорить, как Коровьев выхватил из кармана грязный платок, уткнулся в него носом и заплакал. | Sen lasi al li tempon por fini la frazon, Kerubjev rapidmove elpoŝigis malpuran tukon, ŝovis en ĝin sian nazon kaj ekploris. |
| — ... Покойного Берлиоза... | — ... de la forpasinto Berlioz ... |
| — Как же, как же, — перебил Коровьев, отнимая платок от лица. | — Certe, certe, — interrompis Kerubjev, forigante la poŝtukon de sia vizaĝo. |
| — Я как только глянул на вас, догадался, что это вы! | — De la unua rigardo mi komprenis, ke tio estas vi! |
| — Тут он затрясся от слез и начал вскрикивать: — горе-то, а? | — ĉi tiam lin atakis plortremo kaj li ekveis: — Ha, kia malfeliĉo, ĉu? |
| Ведь это что ж такое делается? А? | Ja kio ĉio ĉi estas? Kio? |
| — Трамваем задавило? | — Tramo lin surveturis, ĉu? |
| — Шепотом спросил Поплавский. | — flustre demandis Poplavskij. |
| — Начисто, — крикнул Коровьев, и слезы побежали у него из-под пенсне потоками, — начисто! | — Ĝisfunde, — kriis Kerubjev, kaj larmoj torentis el sub lia nazumo, — ĝisf unde! |
| Я был свидетелем. | Mi estis tie, mi ĉion vidis. |
| Верите — раз! Голова — прочь! | Ĉu vi kredos — ek! La kapo for! |
| Правая нога — хрусть, пополам! | La dekstra gambo — krak, en du pecojn! |
| Левая — хрусть, пополам! | La maldekstra — krak, en du pecojn! |
| Вот до чего эти трамваи доводят! | Jen kio rezultas el tiuj tramoj! |
| — И, будучи, видимо, не в силах сдержать себя, Коровьев клюнул носом в стену рядом с зеркалом и стал содрогаться в рыданиях. | — Verŝajne, ne povante sin reteni, Kerubjev lasis sian nazon piki la muron apud la spegulo kaj konvulsie ploregis. |
| Дядя Берлиоза был искренне поражен поведением неизвестного. | La onklon de Berlioz vere kortuŝis la konduto de la nekonato. |
| «Вот, говорят, не бывает в наш век сердечных людей!» — Подумал он, чувствуя, что у него самого начинают чесаться глаза. | «Kaj oni diras, ke en nia epoko ne estas kompatemaj homoj!» li pensis, mem sentante juketon en siaj okuloj. |
| Однако в то же время неприятное облачко набежало на его душу, и тут же мелькнула змейкой мысль о том, что не прописался ли этот сердечный человек уже в квартире покойного, ибо и такие примеры в жизни бывали. | Tamen je tiu sama momento malagrabla nubeto ombris lian animon, kaj serpente fulmetis la penso, ĉu la kompatema homo iel sukcesis registrigi sian loĝadon en la apartamento de la mortinto, ja tiaj precedencoj jam estis en la vivo. |
| — Простите, вы были другом моего покойного миши? | — Pardonu, ĉu vi estis amiko de mia forpasinta Miĉjo? |
| — Спросил он, утирая рукавом левый сухой глаз, а правым изучая потрясаемого печалью Коровьева. | — li demandis, per la maniko viŝante sian sekan maldekstran okulon, dum per la dekstra li ekzamenis la skuatan de la afliktego Kerubjevon. |
| Но тот до того разрыдался, что ничего нельзя было понять, кроме повторяющихся слов «Хрусть и пополам!». | Sed tiu jam ploregis tiom forte, ke nenio estis komprenebla, krom la ripetataj vortoj «krak — en du pecojn!» |
| Нарыдавшись вдоволь, Коровьев отлепился наконец от стенки и вымолвил: — Нет, не могу больше! | Satplorinte, Kerubjev finfine malgluiĝis disde la muro kaj eligis: — Ne, mi jam ne povas! |
| Пойду приму триста капель эфирной валерьянки! | Mi iru preni tricent gutojn da etera valeriano! |
| — И, повернув к Поплавскому совершенно заплаканное лицо, добавил: — вот они, трамваи-то | — kaj turninte al Poplavskij sian tute larmokovritan vizaĝon li aldonis: — Jen kio ĝi estas, la tramo! |
| — Я извиняюсь, вы мне дали телеграмму? | — Mi pardonpetas, ĉu estas vi kiu sendis al mi la telegramon? |
| — Спросил Максимилиан Андреевич, мучительно думая о том, кто бы мог быть этот удивительный плакса. | — demandis Poplavskij, penegante diveni, kio povus esti tiu mirinda ploremulo. |
| — Он! — Ответил Коровьев и указал пальцем на кота. | — Ĝi! — respondis Kerubjev, kaj per la fingro almontris la katon. |
| Поплавский вытаращил глаза, полагая, что ослышался. | Poplavskij elorbitigis la okulojn, ne kredante al siaj oreloj. |
| — Нет, не в силах, нет мочи, — шмыгая носом, продолжал Коровьев, — как вспомню: колесо по ноге... | — Ne, mi ne povas, forkonsumiĝis miaj fortoj, — snufante daŭrigis Kerubjev, — kiam mi rememoras: la rado sur lia gambo... |
| Одно колесо пудов десять весит... | la sola rado kvintalon pezas ... |
| Хрусть! | Krak! |
| Пойду лягу в постель, забудусь сном, — и тут он исчез из передней. | Mi iru min enlitiĝi, en la dormo mi serĉu la forgeson ... — kaj li tuj malaperis el la antaŭĉambro. |
| Кот же шевельнулся, спрыгнул со стула, стал на задние лапы, подбоченился, раскрыл пасть и сказал: | Tiam ekmoviĝis la kato, ĝi saltis de la seĝo malsupren, ekstaris sur la malantaŭaj piedoj, la antaŭajn apogis kontraŭ la koksoj, malfermis la faŭkon kaj diris: |
| — Ну, я дал телеграмму! | — Nu, mi telegrafis. |
| Дальше что? | Kion ankoraŭ? |
| У Максимилиана Андреевича сразу закружилась голова, руки и ноги отнялись, он уронил чемодан и сел на стул напротив кота. | Poplavskij sentis kapturniĝon, liaj gamboj kaj brakoj intertiĝis, li lasis fali la valizeton kaj sinkis sur la seĝon kontraŭ la kato. |
| — Я, кажется, русским языком спрашиваю, — сурово сказал кот, — дальше что? | — Ŝajnas, ke mi ruslingve vin demandis, — severe diris la kato, — kion ankoraŭ? |
| Но Поплавский не дал никакого ответа. | Sed Poplavskij nenion respondis. |
| — Паспорт! | — La legitimilon! |
| — Тявкнул кот и протянул пухлую лапу. | — komandoblekis la kato kaj etendis sian pufan antaŭan piedon. |
| Ничего не соображая и ничего не видя, кроме двух искр, горящих в кошачьих глазах, Поплавский выхватил из кармана паспорт, как кинжал. | Sen konscii kion li faras, kaj vidante nenion krom la du fajrerojn brulantajn en la kataj okuloj, Poplavskij fulmrapide eligis sian legitimilon el la poŝo, kiel oni elingigas ponardon. |
| Кот снял с подзеркального стола очки в толстой черной оправе, надел их на морду, от чего сделался еще внушительнее, и вынул из прыгающей руки Поплавского паспорт. | La kato prenis de la spegulkonzolo okulvitrojn en nigra dika muntumo, surmetis ilin sur sian muzelon, pro kio ĝia tuta aspekto iĝis ankoraŭ pli impona, kaj eltiris la legitimilon el la tremanta mano de Poplavskij. |
| «Вот интересно: упаду я в обморок или нет?» — Подумал Поплавский. | «Interese, ĉu mi svenos aŭ ne?» pensis Poplavskij. |
| Издалека доносились всхлипывания Коровьева, вся передняя наполнилась запахом эфира, валерьянки и еще какой-то мерзости. | El la profundo de la apartamento plu aŭdiĝis singultoj de Kerubjev, la tutan antaŭĉambron plenigis la odoroj de etero, valeriano kaj de ankoraŭ ia naŭza abomenaĵo. |
| — Каким отделением выдан документ? | — Kiu miliciejo liveris la dokumenton? |
| — Спросил кот, всматриваясь в страницу. | — demandis la kato ekzamenante paĝon en la malfermita legitimilo. |
| Ответа не последовало. | Respondon li ne ricevis. |
| — Четыреста двенадцатым, — сам себе сказал кот, водя лапой по паспорту, который он держал кверху ногами, — ну да, конечно! | — La kvarcent dek dua, — mem respondis al si la kato, kondukante la antaŭan piedon sur la legitimilo, kiun ĝi tenis renversita, — jes, nature! |
| Мне это отделение известно! Там кому попало выдают паспорта! | Bonege mi konas tiun miliciejon, al ĉia ajnulo ĝi liveras legitimilon! |
| А я б, например, не выдал такому, как вы! | Nu, ekzemple mi, mi ne estus liverinta legitimilon al tia ulo, kiel vi! |
| Глянул бы только раз в лицо и моментально отказал бы! | Nepre ne! Post la unua rigardo sur vian vizaĝon mi tuj estus rifuzinta! |
| — Кот до того рассердился, что швырнул паспорт на пол. | — la kato tiom koleriĝis, ke ĝi ĵetis la legitimilon sur la plankon. |
| — Ваше присутствие на похоронах отменяется, — продолжал кот официальным голосом. | — Via invito ĉeesti la entombigon estas malvalidigita, — of icialtone daŭrigis la kato, |
| — Потрудитесь уехать к месту жительства. | — volu reveni al via domicilo. |
| — И рявкнул в дверь: — Азазелло! | — Kaj ĝi vokkraĉis en la pordon: — Azazello! |
| На его зов в переднюю выбежал маленький, прихрамывающий, обтянутый черным трико, с ножом, засунутым за кожаный пояс, рыжий, с желтым клыком, с бельмом на левом глазу. | Responde en la antaŭĉambron elkuris malgranda, lametanta individuo en strikta nigra akrobatvestaĵo, zonita per leda rimeno en kiu estis fiksita duonponardo, rufa, kun flava kojnodentego, havanta albugon sur la maldekstra okulo. |
| Поплавский почувствовал, что ему не хватает воздуха, поднялся со стула и попятился, держась за сердце. | Poplavskij sentis ke al li mankas la aero, li levis sin de la seĝo kaj retropaŝis tenante la manon ĉe la koro. |
| — Азазелло, проводи! | — Azazello, elakompanu! |
| — Приказал кот и вышел из передней. | — ordonis la kato kaj forlasis la antaŭĉambron. |
| — Поплавский, — тихо прогнусил вошедший, — надеюсь, уже все понятно? | — Poplavskij, — nelaŭte nazvoĉis la enveninto, — ĉio jam komprenita, ĉu? |
| Поплавский кивнул головой. | Poplavskij kapjesis. |
| — Возвращайся немедленно в Киев, — продолжал Азазелло, — сиди там тише воды, ниже травы и ни о каких квартирах в москве не мечтай, ясно? | — Tuj revenu al Kievo, — daŭrigis Azazello, — restu tie silente kaj kviete, kaj ne revu pri Moskvaj loĝejoj. Ĉu klare? |
| Этот маленький, доводящий до смертного страха Поплавского своим клыком, ножом и кривым глазом, доходил экономисту только до плеча, но действовал энергично, складно и организованно. | La malgrandulo, kies kojnodentego, duonponardo kaj misa okulo kaŭzis mortan timegon al Poplavskij, stature apenaŭ atingis la ŝultron de la ekonomiisto, sed li agis energie, lerte kaj metode. |
| Прежде всего он поднял паспорт и подал его Максимилиану Андреевичу, и тот принял книжечку мертвой рукой. | Unue li levis la legitimilon kaj ĝin prezentis al Maksimiliano Andreiĉ, kiu akceptis la libreton per senviva mano. |
| Затем именуемый Азазелло одной рукой поднял чемодан, другой распахнул дверь и, взяв под руку дядю Берлиоза, вывел его на площадку лестницы. | Poste la nomito Azazello per unu mano prenis la valizeton, per la alia malfermegis la pordon kaj, preninte la kievanon je la brako, elkondukis lin sur la ŝtuparplaceton. |
| Поплавский прислонился к стене. | Poplavskij sin apogis kontraŭ la muro. |
| Без всякого ключа Азазелло открыл чемодан, вынул из него громадную жареную курицу без одной ноги, завернутую в промаслившуюся газету, и положил ее на площадке. | Sen ia ajn ŝlosilo Azazello malfermis la valizeton, elprenis grandegan rostitan kokinon, mankan je unu femuro kaj envolvitan en grasmakulan gazetfolion, metis ĝin sur la ŝtuparplaceton. |
| Затем вытащил две пары белья, бритвенный ремень, какую-то книжку и футляр и все это спихнул ногой в пролет лестницы, кроме курицы. | Poste li eligis du kompletojn de subvestoj, razrimenon, libron kaj necesujon. Per unu piedmovo li ŝovis ĉion ĉi, krom la kokinon, for en la ŝtuparŝakton. |
| Туда же полетел и опустевший чемодан. | Samdirekte forflugis ankaŭ la malplenigita valizo. |
| Слышно было, как он грохнулся внизу и, судя по звуку, от него отлетела крышка. | Oni aŭdis ĝin pumi malsupre, kaj laŭ la bruo oni povus konkludi, ke ĝia kovrilo deiĝis. |
| Затем рыжий разбойник ухватил за ногу курицу и всей этой курицей плашмя, крепко и страшно так ударил по шее Поплавского, что туловище курицы отскочило, а нога осталась в руке Азазелло. | Poste la rufa bandito firme prenis la kokinon je la kruro kaj per tiu tuta kokino plate, peze kaj timinde albatis la onklon de Berlioz sur la nukon tiel, ke la korpo de la kokino resaltis for kaj la kruro restis en la mano de Azazello. |
| Все смешалось в доме Облонских, как справедливо выразился знаменитый писатель Лев Толстой. | «Ĉio konfuziĝis en la domo de la Oblonskijoj», trafege rimarkigis la fama verkisto Leono Tolstoj. |
| Именно так и сказал бы он в данном случае. | Ĝuste tiun esprimmanieron li uzus en nia kazo. |
| Да! Все смешалось в глазах у Поплавского. | Jes! Ĉio konfuziĝis en la kapo de Poplavskij. |
| Длинная искра пронеслась у него перед глазами, затем сменилась какой-то траурной змеей, погасившей на мгновенье майский день, — и Поплавский полетел вниз по лестнице, держа в руке паспорт. | Longa fajrero preterkuris antaŭ liaj okuloj, ĝin sekvis funebra serpento, kiu por unu momento estingis la helon de la maja tago — kaj Poplavskij ruliĝis sur la ŝtuparo tenante la legitimilon en la mano. |
| Долетев до поворота, он выбил на лестничной площадке ногою стекло в окне и сел на ступеньке. | Ĉe la ŝtuparturno li puŝis per piedo la fenestron, frakasis ties vitron kaj eksidis sur ŝtupo. |
| Мимо него пропрыгала безногая курица и свалилась в пролет. | Saltetante sur la ŝtupoj, la senkrura kokino pasis preter li kaj falis en la ŝakton. |
| Оставшийся наверху Азазелло вмиг обглодал куриную ногу и кость засунул в боковой карманчик трико, вернулся в квартиру и с грохотом закрылся. | Sur la supra placeto, Azazello fulmrapide ĉirkaŭmanĝis la kokinan kruron kaj ŝovis la oston en la flankan poŝon de sia trikotaĵo, poste reiris en la apartamenton kaj brue fermis la pordon. |
| В это время снизу стали слышаться осторожные шаги подымающегося человека. | Je tiu momento de malsupre aŭdiĝis singardema paŝado de supren iranta homo. |
| Пробежав еще один пролет, Поплавский сел на деревянный диванчик на площадке и перевел дух. | Poplavskij kuris pluen ĝis la sekva placeto kaj sidiĝis sur benkon por iom trankviliĝi. |
| Какой-то малюсенький пожилой человечек с необыкновенно печальным лицом, в чесунчовом старинном костюме и твердой соломенной шляпе с зеленой лентой, подымаясь вверх по лестнице, остановился возле Поплавского. | Miniatura maljunetulo kun eksterordinare melankolia vizaĝo, surhavanta tusoran vestokompleton el pasinta epoko kaj pajlan kanotĉapelon kun verda rubando, nerapide paŝis supren sur la ŝtuparo. Atinginte la placeton kie sidis Maksimiliano Andreiĉ, li haltis antaŭ la ekonomiisto. |
| — Позвольте вас спросить, гражданин, — с грустью осведомился человечек в чесунче, — где квартира номер пятьдесят? | — Permesu, civitano, vin demandi, — melankolie diris la hometo en la tusora vesto, — kie estas la apartamento n-ro 50? |
| — Выше! — Отрывисто ответил Поплавский. | — Supre! — abrupte respondis Poplavskij. |
| — Покорнейше вас благодарю, гражданин, — так же грустно сказал человечек и пошел вверх, а Поплавский поднялся и побежал вниз. | — Grandan dankon, civitano, — same melankolie diris la hometo kaj iris pluen; Poplavskij leviĝis kaj kuris malsupren. |
| Возникает вопрос, уж не в милицию ли спешил Максимилиан Андреевич жаловаться на разбойников, учинивших над ним дикое насилие среди бела дня? | Trudiĝas demando, ĉu Maksimiliano Andreiĉ rapidis al la miliciejo por plendi pri la barbara perforto farita de la banditoj en hela tago? |
| Нет, ни в коем случае, это можно сказать уверенно. | Ne, nepre ne, tion oni povas aserti senhezite. |
| Войти в милицию и сказать, что вот, мол, сейчас кот в очках читал мой паспорт, а потом человек в трико, с ножом... | Enveni miliciejon kaj deklari, ke jen, kato kun okulvitroj ĵus legis mian legitimilon, kaj poste homo en akrobatvestaĵo kun ponardo ... |
| Нет, граждане, Максимилиан Андреевич был действительно умным человеком! | ne, civitanoj, Maksimiliano Andreiĉ ja vere estis homo inteligenta! |
| Он был уже внизу и увидел у самой выходной двери дверь, ведущую в какую-то каморку. | Li estis jam malsupre kaj tie apud la enirejo li rimarkis pordon kondukantan en ian kamereton. |
| Стекло в этой двери было выбито. | La vitro de tiu pordo estis forrompita. |
| Поплавский спрятал паспорт в карман, оглянулся, надеясь увидеть выброшенные вещи. | Poplarskij enpoŝigis la legitimilon kaj rigardis ĉirkaŭen, esperante vidi siajn desupre ĵetitajn aĵojn. |
| Но их не было и следа. | Tamen de ili eĉ spuro ne restis. |
| Поплавский сам удивился, насколько мало его это огорчило. | Li mem ekmiris, kiom malmulte lin tio ĉagrenis. |
| Его занимала другая интересная и соблазнительная мысль — проверить на этом человечке еще раз проклятую квартиру. | Lin okupis alia penso, loga kaj interesa: per tiu hometo retesti la malbenitan loĝejon. |
| В самом деле: раз он справлялся о том, где она находится, значит, шел в нее впервые. | La ulo ja demandis, kie ĝi situas, do li iras tien unuafoje. |
| Стало быть, он сейчас направлялся непосредственно в лапы той компаниии, что засела в квартире №50. | Sekve nun li iras rekte en la ungegojn de la afabla kompanio, nestiĝinta en la apartamento n-ro 50. |
| Что-то подсказывало Поплавскому, что человечек этот очень скоро выйдет из квартиры. | Antaŭsento diris al Poplavskij, ke la hometo tre baldaŭ forlasos la loĝejon. |
| Ни на какие похороны никакого племянника Максимилиан Андреевич, конечно, уже не собирался, а до поезда в Киев времени было достаточно. | Klare, Maksimiliano Andreiĉ ne plu intencis partopreni ian ajn entombigon de iu ajn bonevo, kaj aliflanke, ĝis la forveturo de la Kieva trajno ankoraŭ restis sufiĉe da tempo. |
| Экономист оглянулся и нырнул в каморку. | La ekonomiisto ĵetis rigardon ĉirkaŭen kaj glitis en la kameron. |
| В это время далеко вверху стукнула дверь. | Je tiu momento supre klakis pordo. |
| «Это он вошел!» — С замиранием сердца подумал Поплавский. | «Li eniris!» pensis Poplavskij sentante sian koron kunpremiĝi. |
| В каморке было прохладно, пахло мышами и сапогами. | En la kamero estis malvarmete, odoris je musoj kaj botoj. |
| Максимилиан Андреевич уселся на каком-то деревянном обрубке и решил ждать. | Maksimiliano Andreiĉ sidiĝis sur lignoblokon kaj decidis atendi. |
| Позиция была удобная, из каморки прямо была видна выходная дверь шестого парадного. | La pozicio estis oportuna, el la kamero li povis rekte observi la pordon de la sesa enirejo. |
| Однако ждать пришлось дольше, чем полагал Киевлянин. | Tamen la atendado daŭris pli longe ol supozis la kievano. |
| Лестница все время была почему-то пустынна. | La tutan tempon la ŝtuparo ial restis senhoma. |
| Слышно было хорошо, и наконец в пятом этаже стукнула дверь. | La aŭdeblo estis bonega, kaj finfine en la kvina etaĝo klakis pordo. |
| Поплавский замер. | Poplavskij retenis la spiron. |
| Да, его шажки. | Jes, tio estas lia singarda paŝado. |
| «Идет вниз». | «Li iras malsupren». |
| Открылась дверь этажом пониже. | Unu etaĝon sube pordo malfermiĝas. |
| Шажки стихли. | La paŝetoj silentiĝas. |
| Женский голос. | Ina voĉo. |
| Голос грустного человека... | Voĉo de la melankolia homo. |
| Да, это его голос... | Jes, la lia ... |
| Произнес что-то вроде «Оставь, Христа ради...». | ĝi prononcis ion similan al «lasu, pro Kristo ...» |
| Ухо Поплавского торчало в разбитом стекле. | La orelo de Poplavskij estis elŝovita tra la vitrotruo. |
| Это ухо уловило женский смех. | Tiu orelo perceptis inan ridon. |
| Быстрые и бойкие шаги вниз; и вот мелькнула спина женщины. | Rapidaj kaj viglaj paŝoj malsupren; jen ekaperis virina dorso. |
| Эта женщина с клеенчатой зеленой сумкой в руках вышла из подъезда во двор. | La virino kun verda kvadratita aĉetsako en la mano pasis tra la enirejo en la korton. |
| А шажки того человечка возобновились. | Dume reaŭdiĝis la paŝetoj de la malgranda homo. |
| «Странно, он назад возвращается в квартиру! | «Strange, li reiras al la apartamento. |
| Вот опять наверху открыли дверь. | Supre remalfermiĝas la pordo. |
| Ну что же, подождем еще». | Nu, ni ankoraŭ atendu». |
| На этот раз пришлось ждать недолго. | Ĉi foje la atendo estis mallonga. |
| Звуки двери. | La pordobruo. |
| Шажки. | Paŝetoj. |
| Шажки стихли. | La paŝetoj ĉesis. |
| Отчаянный крик. | Despera krio. |
| Мяуканье кошки. | Miaŭado. |
| Шажки быстрые, дробные, вниз, вниз, вниз! | Paŝetoj hastaj, ŝutiĝantaj: malsupren, hop, hop, malsupren! |
| Поплавский дождался. | Poplavskij finatendis. |
| Крестясь и что-то бормоча, пролетел печальный человек, без шляпы, с совершенно безумным лицом, исцарапанной лысиной и в совершенно мокрых штанах. | Sin krucosignante kaj ion balbutante preterhastis la melankolia homo, sen ĉapelo, kun tute freneza vizaĝo, kun multaj skrapvundoj sur la kalvaĵo, en tute malseka pantalono. |
| Он начал рвать за ручку выходную дверь, в страхе не соображая, куда она открывается — наружу или внутрь, — наконец совладал с нею и вылетел на солнце во двор. | Kelkan tempon li baraktis kontraŭ la pordo de la ĉefenirejo, ne komprenante en sia timego, ĉu ĝi malfermiĝas enen aŭ eksteren, sed fine li ĝin obeigis kaj impetis en la korton al la suno. |
| Проверка квартиры была произведена; не думая больше ни о покойном племяннике, ни о квартире, содрогаясь при мысли о той опасности, которой он подвергался, Максимилиан Андреевич, шепча только два слова: «Все понятно! Все понятно!» — Выбежал во двор. | La apartamento estis fintestita, kaj sen pluaj pensoj pri la pereinta bonevo aŭ pri la loĝejo, tremante ĉe la ideo pri la pasinta danĝero, Maksimiliano Andreiĉ, flustrante nur du vortojn: «Ĉio klaras! Ĉio klaras!» elkuris en la korton. |
| Через несколько минут троллейбус уносил экономиста-плановика по направлению к Киевскому вокзалу. | Post kelkaj minutoj trolebuso estis forportanta la ekonomiplaniston al la Kieva Stacidomo. |
| С маленьким же человечком, пока экономист сидел в каморке внизу, приключилась неприятнейшая история. | Nu, la melankolia homo, dum la kievano sidis en la kamero, spertis plej malagrablan aventuron. |
| Человечек был буфетчиком в Варьете и назывался Андрей Фокич соков. | La hometo estis Andreo Fokiĉ Sokov, bufedisto en Varieteo. |
| Пока шло следствие в Варьете, Андрей Фокич держался в сторонке от всего происходящего, и замечено было только одно, что он стал еще грустнее, чем был всегда вообще, и, кроме того, что он справлялся у курьера Карпова о том, где остановился приезжий маг. | Dum la enketo en la teatro Andreo Fokiĉ restis flanke kaj oni rimarkis nur unu aferon, tion, ke li iĝis ankoraŭ pli malgaja ol kia li ĉiam estis, kaj krome, ke li demandis la kurieron Karpov pri tio, kie enloĝiĝis la gastludanta magiisto. |
| Итак, расставшись на площадке с экономистом, буфетчик добрался до пятого этажа и позвонил в квартиру №50. | Do, forlasinte la onklon de Berlioz sur la placeto, la bufedisto atingis la kvinan etaĝon kaj sonorigis ĉe la pordo de la apartamento n-ro 50. |
| Ему открыли немедленно, но буфетчик вздрогнул, попятился и вошел не сразу. | Oni tuj al li malfermis, tamen la bufedisto ekskuiĝis, retropaŝis kaj nur post kelka hezito li decidis eniri. |
| Это было понятно. | Tio estis komprenebla. |
| Открыла дверь девица, на которой ничего не было, кроме кокетливого кружевного фартучка и белой наколки на голове. | La pordon malfermis fraŭlino, kiu surhavis nenion krom koketan puntan antaŭtuketon kaj elegantan blankan kufon sur la kapo. |
| На ногах, впрочем, были золотые туфельки. | Ŝiaj piedoj, cetere, estis en oraj ŝuetoj. |
| Сложением девица отличалась безукоризненным, и единственным дефектом ее внешности можно было считать багровый шрам на шее. | Ŝi havis senriproĉan figuron, kaj la sola difekto, kiun oni povus trovi en ŝia eksteraĵo, estis purpura cikatro sur la kolo. |
| — Ну что ж, входите, раз звонили! | — Nu, envenu do, se vi jam sonorigis! |
| — Сказала девица, уставив на буфетчика зеленые распутные глаза. | — diris la fraŭlino fiksante sur la bufediston la malĉastan rigardon de siaj verdaj okuloj. |
| Андрей Фокич охнул, заморгал глазами и шагнул в переднюю, снимая шляпу. | Andreo Fokiĉ hikis, interfrapis la palpebrojn kaj paŝis en la antaŭĉambron, demetinte la ĉapelon. |
| В это время как раз в передней зазвенел телефон. | Je tiu momento en la antaŭĉambro ektintis la telefono. |
| Бесстыжая горничная, поставив одну ногу на стул, сняла трубку с рычажка и сказала в нее: — Алло! | La senpudora ĉambristino metis unu piedon sur la seĝon, dekroĉis la aŭdilon kaj diris en ĝin: — Ha lo! |
| Буфетчик не знал, куда девать глаза, переминался с ноги на ногу и думал: «Ай да горничная у иностранца! | La bufedisto, ne sciante, kien li direktu siajn okulojn, konfuzite balanciĝis de unu piedo sur la alian kaj pensis: «Eh he, kian ĉambristinon havas la alilandano! |
| Тьфу ты, пакость какая!» И чтобы спастись от пакости, стал коситься по сторонам. | Ho, kia fiaĵo!» Kaj por eviti la fiaĵon li deturnadis sian rigardon jen dekstren, jen maldekstren. |
| Вся большая и полутемная передняя была загромождена необычными предметами и одеянием. | La tuta granda kaj duonluma antaŭĉambro estis plenplena je ekzotaj objektoj kaj vestoj. |
| Так, на спинку стула наброшен был траурный плащ, подбитый огненной материей, на подзеркальном столике лежала длинная шпага с поблескивающей золотом рукоятью. | Ekzemple, sur la apogilon de la seĝo estis ĵetita funebra mantelo kun fajrokolora subŝtofo, sur la spegulkonzolo kuŝis longa spado kies ora tenilo briletis en la ombro. |
| Три шпаги с рукоятями серебряными стояли в углу так же просто, как какие-нибудь зонтики или трости. | Tri arĝenttenilaj spadoj staris en la angulo tiel simple, kvazaŭ ili estus ordinaraj ombreloj aŭ promen-bastonoj. |
| А на оленьих рогах висели береты с орлиными перьями. | Kaj sur cerva kornaro pendis beretoj kun aglaj plumoj. |
| — Да, — говорила горничная в телефон, — как? | — Jes, — la ĉambristino parolis en la aŭdilon, — kion? |
| Барон Майгель? | Ĉu barono von Meigel? |
| Слушаю. Да! | Mi aŭskultas. Jes! |
| Господин артист сегодня дома. | La sinjoro artisto hodiaŭ estas hejme. |
| Да, будет рад вас видеть. | Jes, li ŝatos vin vidi. |
| Да, гости... | Jes, gastoj... |
| Фрак или черный пиджак. | Frako aŭ nigra jako. |
| Что? К двенадцати ночи. | Kion? Noktomeze. |
| — Закончив разговор, горничная положила трубку и обратилась к буфетчику: — вам что угодно? | — Fininte la interparolon ŝi remetis la aŭdilon kaj turnis sin al la bufedisto: — Kion vi deziras? |
| — Мне необходимо видеть гражданина артиста. | — Necesas ke mi parolu al la civitano artisto. |
| — Как? Так-таки его самого? | — Kiel? Ĉu al li persone? |
| — Его, — ответил буфетчик печально. | — Al li mem, — respondis la bufedisto melankolie. |
| — Спрошу, — сказала, видимо колеблясь, горничная и, приоткрыв дверь в кабинет покойного Берлиоза, доложила: | — Mi demandos, — kun evidenta hezito diris la ĉambristino kaj, malferminte la pordon de la kabineto de la forpasinto Berlioz, ŝi raportis: |
| — рыцарь, тут явился маленький человек, который говорит, что ему нужен мессир. | — Kavaliro, tie estas veninta malgranda homo, kiu diras ke li bezonas paroli al messire. |
| — А пусть войдет, — раздался из кабинета разбитый голос Коровьева. | — Nu hej, li eniru, — aŭdiĝis el la kabineto la trema voĉo de Kerubjev. |
| — Пройдите в гостиную, — сказала девица так просто, как будто была одета по-человечески, приоткрыла дверь в гостиную, а сама покинула переднюю. | — Iru en la salonon, — diris la fraŭlino tiel simple, kvazaŭ ŝi estus normale vestita; kaj duone malferminte la pordon de la salono, ŝi foriris en alian ĉambron. |
| Войдя туда, куда его пригласили, буфетчик даже про дело свое позабыл, до того его поразило убранство комнаты. | Obeinte ŝian inviton, la bufedisto eĉ pri sia afero forgesis, tiom lin frapis la aranĝo de la salono. |
| Сквозь цветные стекла больших окон (фантазия бесследно пропавшей ювелирши) лился необыкновенный, похожий на церковный, свет. | Tra la koloraj vitroj de la altaj fenestroj (fantazio de la senspure malaperinta juvelistvidvino) fluis lumo mistera, simila al la kirka. |
| В старинном громадном камине, несмотря на жаркий весенний день, пылали дрова. | En pramalnova, grandega kameno, malgraŭ la varmego de la printempa tago, flamis brulŝtipoj. |
| А жарко между тем нисколько не было в комнате, и даже наоборот, входящего охватывала какая-то погребная сырость. | Tamen neniom varmege estis en la salono, eĉ male, enirante oni sentis sin trempita en ian kelan malsekon. |
| Перед камином на тигровой шкуре сидел, благодушно жмурясь на огонь, черный котище. | Antaŭ la kameno, sur tigra felo kaŭris, plezure rigardante la fajron tra la duonfermitaj okuloj, nigra virkatego. |
| Был стол, при взгляде на который богобоязненный буфетчик вздрогнул: стол был покрыт церковной парчой. | Tie staris tablo, kies aspekto igis la diotiman bufediston ekskuiĝi: la tablo estis kovrita per kirka brokaĵo. |
| На парчовой скатерти стояло множество бутылок — пузатых, заплесневевших и пыльных. | Sur la brokaĵa kovrotuko altis multego da boteloj — dikventraj, ŝimaj kaj polvaj. |
| Между бутылками поблескивало блюдо, и сразу было видно, что это блюдо из чистого золота. | Inter la boteloj briletis plato, kaj oni tuj vidis, ke ĝi estas el pura oro. |
| У камина маленький, рыжий, с ножом за поясом, на длинной стальной шпаге жарил куски мяса, и сок капал в огонь, и в дымоход уходил дым. | Ĉe la kameno iu malgranda, rufa, kun duonponardo ŝovita malantaŭ la zonon, rostis per longa ŝtala spado viandopecojn, kaj la fumo leviĝis en la kamentubon. |
| Пахло не только жареным, но еще какими-то крепчайшими духами и ладаном, от чего у буфетчика, уже знавшего из газет о гибели Берлиоза и о месте его проживания, мелькнула мысль о том, что уж не служили ли, чего доброго, по Берлиозу церковную панихиду, каковую мысль, впрочем, он тут же отогнал от себя, как заведомо нелепую. | Odoris ne nur je rostaĵo, sed ankaŭ je ia fortega parfumo kaj incenso, kio por unu momento igis la bufediston, kiu el la gazetoj jam sciis pri la morto kaj la adreso de Berlioz, sin demandi, ĉu tamen por Berlioz estus celebrita la funebra diservo, kiun penson, cetere, li tuj forpelis, kiel evidente absurdan. |
| Ошеломленный буфетчик неожиданно услышал тяжелый бас: — Ну-с, чем я вам могу быть полезен? | Subite la konsternita bufedisto ekaŭdis pezan bason: — Do, pri kio mi povas esti al vi utila? |
| Тут буфетчик и обнаружил в тени того, кто был ему нужен. | Ĉi tiam la bufedisto vidis en la ombro tiun, kiun li bezonis. |
| Черный маг раскинулся на каком-то необъятном диване, низком, с разбросанными на нем подушками. | La nigra magiisto duonkuŝis sur ia senlima divano, malalta, kun dise surĵetitaj kusenoj. |
| Как показалось буфетчику, на артисте было только черное белье и черные же остроносые туфли. | Kiom povis vidi Andreo Fokiĉ, la artisto surhavis nur nigrajn tolaĵojn kaj same nigrajn pintajn ŝuojn. |
| — Я, — горько заговорил буфетчик, — являюсь заведующим буфетом театра Варьете... | — Mi, — amare komencis Andreo Fokiĉ, — estas la bufedestro de la teatro Varieteo ... |
| Артист вытянул вперед руку, на пальцах которой сверкали камни, как бы заграждая уста буфетчику, и заговорил с большим жаром: — Нет, нет, нет! | Kvazaŭ barante lian buŝon, la artisto etendis sian manon, sur kies fingroj scintilis gemoj, kaj arde ekparolis: — Ne, ne, ne! |
| Ни слова больше! | Eĉ ne unu vorton plu! |
| Ни в каком случае и никогда! В рот ничего не возьму в вашем буфете! | Neniokaze kaj neniam prenos mi ion ajn en via bufedo! |
| Я, почтеннейший, проходил вчера мимо вашей стойки и до сих пор не могу забыть ни осетрины, ни брынзы. | Hieraŭ, estimato, mi pasis preter via vendotablo, kaj neniel mi povas forgesi vian sturgaĵon aŭ vian brindzon. |
| Драгоценный мой! | Mia karega amiko! |
| брынза не бывает зеленого цвета, это вас кто-то обманул. | Brindzo neniam estas verda, pri tio vin iu trompis. |
| Ей полагается быть белой. | Ĝi devas esti blanka. |
| Да, а чай? | Kaj kion diri pri via teo? |
| Ведь это же помои! | Postgargaraĵo! |
| Я своими глазами видел, как какая-то неопрятная девушка подливала из ведра в ваш громадный самовар сырую воду, а чай между тем продолжали разливать. | Mi per miaj propraj okuloj vidis ian malpurulinon verŝi el sitelo neboligitan akvon en vian kolosan samovaron, sen ke oni ĉesu distribui la teon. |
| Нет, милейший, так невозможно! | Ne, karulo, tio ja ne taŭgas! |
| — Я извиняюсь, — заговорил ошеломленный этим внезапным нападением Андрей Фокич, — я не по этому делу, и осетрина здесь ни при чем. | — Mi pardonpetas, — diris la bufedisto, konfuzite de tiu subita atako, — mi havas alian aferon, kaj la sturgaĵo neniel rilatas ... |
| — То есть как это ни при чем, если она испорчена! | — Kiel do, «neniel rilatas», ja ĝi estas nemanĝebla! |
| — Осетрину прислали второй свежести, — сообщил буфетчик. | — La sturgaĵon ni ricevis en la dua freŝogrado, — sciigis la bufedisto. |
| — Голубчик, это вздор! | — Karulo, tio estas galimatio! |
| — Чего вздор? | — Kio estas galimatio? |
| — Вторая свежесть — вот что вздор! | — La dua freŝogrado, jen kio estas galimatio! |
| Свежесть бывает только одна — первая, она же и последняя. | Estas nur unu freŝogrado — la unua, kiu ankaŭ estas la lasta. |
| А если осетрина второй свежести, то это означает, что она тухлая! | Se via sturgaĵo havas duan freŝogradon, tio signifas, ke ĝi estas putra! |
| — Я извиняюсь, — начал было опять буфетчик, не зная, как отделаться от придирающегося к нему артиста. | — Mi pardonpetas ... — rekomencis Andreo Fokiĉ ne sciante kiel sin malembarasi je la ĉikanoj de la artisto. |
| — Извинить не могу, — твердо сказал тот. | — Mi ne pardonas, — firme diris tiu. |
| — Я не по этому делу пришел, | — Ne pri tiu afero mi venis paroli! |
| — совсем расстраиваясь, проговорил буфетчик. | — tute malespere diris la bufedisto. |
| — Не по этому? | — Ĉu ne pri tiu? |
| — Удивился иностранный маг. | — ekmiris la alilandano. |
| — А какое же еще дело могло привести вас ко мне? | — Sed kiu alia afero povus vin al mi venigi? |
| Если память не изменяет мне, из лиц, близких вам по профессии, я знался только с одной маркитанткой, но и то давно, когда вас еще не было на свете. | Se mia memoro min ne perfidas, el la personoj, profesie al vi proksimaj mi konis nur unu armean kantinistinon, sed tio estis antaŭ tre longe, kiam vi ankoraŭ ne ekzistis. |
| Впрочем, я рад. | Cetere — tre agrable. |
| Азазелло! | Azazello! |
| Табурет господину заведующему буфетом! | Tabureton al la sinjoro bufedestro. |
| Тот, что жарил мясо, повернулся, причем ужаснул буфетчика своими клыками, и ловко подал ему один из темных дубовых низеньких табуретов. | La rostanta viandon sin turnis, liaj kojnodentoj ekteruris la bufediston, kaj tre lerte li donis al Andreo Fokiĉ unu el la malhelaj kverkaj benketoj. |
| Других сидений в комнате не было. | Aliaj seĝoj en la ĉambro ne estis. |
| Буфетчик вымолвил: — Покорнейше благодарю, — и опустился на скамеечку. | La bufedisto diris: — Grandan dankon, — kaj sin mallevis sur la benketon. |
| Задняя ее ножка тотчас с треском подломилась, и буфетчик, охнув, больно ударился задом об пол. | Ĝia malantaŭa piedo tuj krake rompiĝis, kaj li kun ekĝemo tre dolore albatiĝis per la postaĵo kontraŭ la planko. |
| Падая, он поддел ногой другую скамеечку, стоявшую перед ним, и с нее опрокинул себе на брюки полную чашу красного вина. | Falante li per la piedo kroĉis alian benketon lokitan antaŭ li kaj renversis sur sian pantalonon kalikon plenan je ruĝa vino. |
| Артист воскликнул: — Ай! | La artisto ekkriis: — Aj! |
| Не ушиблись ли вы? | Ĉu vi kontuziĝis? |
| Азазелло помог буфетчику подняться, подал другое сиденье. | Azazello helpis la bufediston sin levi kaj prezentis alian seĝon. |
| Полным горя голосом буфетчик отказался от предложения хозяина снять штаны и просушить их перед огнем и, чувствуя себя невыносимо неудобно в мокром белье и платье, сел на другую скамеечку с опаской. | Larmvoĉe la bufedisto malakceptis la proponon de la mastro demeti la pantalonon por sekigi ĝin antaŭ la fajro, kaj aĉege sin sentante en la malsekaj subvesto kaj pantalono, li singarde sidigis sin sur la alian benketon. |
| — Я люблю сидеть низко, — проговорил артист, — с низкого не так опасно падать. | — Mi ŝatas sidi malalte, — diris la artisto, — de malalte oni falas malpli danĝere, |
| Да, итак мы остановились на осетрине? | Do, ni haltis ĉe la sturgaĵo. |
| Голубчик мой! | Karulo mia! |
| Свежесть, свежесть и свежесть, вот что должно быть девизом всякого буфетчика. | Freŝo, freŝo kaj refoje freŝo, jen kio devas esti la devizo de ĉiu bufedisto. |
| Да вот, не угодно ли отведать... | Cetere jen, ĉu vi bonvolos gustumi... |
| Тут в багровом свете от камина блеснула перед буфетчиком шпага, и Азазелло выложил на золотую тарелку шипящий кусок мяса, полил его лимонным соком и подал буфетчику золотую двузубую вилку. | En la purpura lumo de la kameno ekbrilis antaŭ la bufedisto la spadoklingo, Azazello demetis sur oran teleron grandan ŝuŝantan viandopecon, ĝin aspergis je citronsuko kaj etendis al la bufedisto oran dudentan f orkon. |
| — Покорнейше... | — Grandan ... |
| Я... | mi... |
| — Нет, нет, попробуйте! | — Tamen jes, jes ja, gustumu! |
| Буфетчик из вежливости положил кусочек в рот и сразу понял, что жует что-то действительно очень свежее и, главное, необыкновенно вкусное. | Pro ĝentileco Andreo Fokiĉ metis peceton en la buŝon kaj tuj komprenis, ke li manĝas ion vere tre freŝan kaj, precipe, eksterordinare bongustan. |
| Но, прожевывая душистое, сочное мясо, буфетчик едва не подавился и не упал вторично. | Tamen, dum li maĉis la agrable odorantan sukoplenan viandon, malmulte mankis, ke li misglutu kaj duan fojon falu: |
| Из соседней комнаты вылетела большая темная птица и тихонько задела крылом лысину буфетчика. | el la apuda ĉambro flugis granda malhela birdo kaj per sia flugilo tuŝetis la kalvaĵon de la bufedisto. |
| Сев на каминную полку рядом с часами, птица оказалась совой. | La birdo sin mallevis sur la kamenbreton, apud la horloĝon, kaj evidentiĝis, ke ĝi estas strigo. |
| «Господи боже мой! | «Sinjoro mia Dio!» |
| — Подумал нервный, как все буфетчики, Андрей Фокич, — вот квартирка!» — Чашу вина? | pensis Andreo Fokiĉ, nervoza kiel ĉiuj bufedistoj, «Jen bela loĝejo!» — Kalikon da vino? |
| Белое, красное? | Ĉu blankan, ĉu ruĝan? |
| Вино какой страны предпочитаете в это время дня? | Vinon de kiu lando vi preferas por tiu diurnotempo? |
| — Покорнейше... | — Grandegan ... |
| Я не пью... | mi ne drinkas ... |
| — Напрасно! | — Domaĝe! |
| Так не прикажете ли партию в кости? | Ĉu vi degnus fari partion de ĵetkuboj? |
| Или вы предпочитаете другие какие-нибудь игры? | Ĉu vi pli ŝatas aliajn ludojn? |
| Домино, карты? | Domenon, kartojn? |
| — Не играю, — уже утомленный, отозвался буфетчик. | — Mi ne ludas, — jam lacigite respondis la bufedisto. |
| — Совсем худо, — заключил хозяин, | — Tute malbone, — konkludis la mastro. |
| — что-то, воля ваша, недоброе таится в мужчинах, избегающих вина, игр, общества прелестных женщин, застольной беседы. | — Se vi permesas, io misa estas en viro, kiu evitas la vinon, la kompanion de ĉarmaj virinoj, la ĉetablan konversacion. |
| Такие люди или тяжко больны, или втайне ненавидят окружающих. | Tiaj homoj aŭ estas grave malsanaj, aŭ ili sekrete malamas siajn proksimulojn. |
| Правда, возможны исключения. | Verdire, tiu kriterio havas esceptojn: |
| Среди лиц, садившихся со мною за пиршественный стол, попадались иногда удивительные подлецы! | inter la personoj, kiuj sidis kun mi ĉe la festena tablo, fojfoje troviĝis mirindaj kanajloj! |
| Итак, я слушаю ваше дело. | Nu, mi aŭskultas vian aferon. |
| — Вчера вы изволили фокусы делать... | — Hieraŭ vi bonvolis fari prestidigitaĵojn ... |
| — Я? — Воскликнул в изумлении маг, — помилосердствуйте. | — Ĉu mi? — ekstreme mirigite ekkriis la magiisto. |
| Мне это даже как-то не к лицу! | — Mizerikordon, ja tio tute ne konvenas al mia stato! |
| — Виноват, — сказал опешивший буфетчик, — давать сеанс черной магии... | — Pardonon, — mirkonfuzite diris la bufedisto, — sed hieraŭ... la seanco pri nigra magio ... |
| — Ах, ну да, ну да! | — Ah jes, nu jes, certe! |
| Дорогой мой! Я открою вам тайну: | Mia kara, mi malkaŝu al vi sekreton. |
| я вовсе не артист, а просто мне хотелось повидать москвичей в массе, а удобнее всего это было сделать в театре. | Neniel mi estas artisto, simple mi volis vidi moskvanojn en amaso, kaj plej oportune povis fari tion en teatro. |
| Ну вот моя свита, — он кивнул в сторону кота, — и устроила этот сеанс, я же лишь сидел и смотрел на москвичей. | Tial mia sekvantaro, — per kapmovo la mastro almontris la katon, — aranĝis tiun seancon, kaj mi, mi nur sidis kaj rigardis la moskvanojn. |
| Но не меняйтесь в лице, а скажите, что же в связи с этим сеансом привело вас ко мне? | Tamen ne faru tian mienon sed prefere diru, kio koncernanta la seancon venigis vin ĉi tien? |
| — Изволите ли видеть, в числе прочего бумажки слетели с потолка, — буфетчик понизил голос и конфузливо оглянулся, — ну, их все и похватали. | — Se vi permesas, inter aliaj aferoj, de la plafono flugis paperetoj, — la bufedisto mallaŭtigis la voĉon kaj embarasite rigardis ĉirkaŭen, — nu, ĉiuj ilin diskaptis. |
| И вот заходит ко мне в буфет молодой человек, дает червонец, я сдачи ему восемь с полтиной. | Kaj jen juna viro venas en mian bufedejon kaj prezentas al mi ĉervoncon, mi redonas al li ok kvindek ... |
| Потом другой. | Poste alia ... |
| — Тоже молодой человек? — Нет, пожилой. | — Ĉu ankaŭ juna viro? — Ne, maljuneta ... |
| Третий, четвертый. | Poste tria, kvara ... |
| Я все даю сдачи. | Al ĉiu mi redonas la restaĵon. |
| А сегодня стал проглядь, а вместо денег — резаная бумага. | Nu, hodiaŭ mi volis kontroli la kason, mi ĝin malfermas kaj ek — anstataŭ la monon mi trovas tie papertranĉaĵojn. |
| На сто девять рублей наказали буфет. | Cent naŭ rublojn perdis la bufedo. |
| — Ай-яй-яй! — Воскликнул артист, — да неужели ж они думали, что это настоящие бумажки? | — Aj-aj-aj! — ekkriis la artisto, — kiel do ili kredis, ke tio estas aŭtentaj biletoj? |
| Я не допускаю мысли, чтобы они это сделали сознательно. | Ja mi ne povas allasi la penson, ke ili faris tion konscie. |
| Буфетчик как-то криво и тоскливо оглянулся, но ничего не сказал. | La bufedisto iel malrekte kaj deprimite rigardis ĉirkaŭen sed nenion diris. |
| — Неужели мошенники? | — Ĉu tamen fraŭduloj? |
| — Тревожно спросил у гостя маг, | — angore demandis sian gaston la magiisto. |
| — неужели среди москвичей есть мошенники? | -Ĉu inter la moskvanoj estas fraŭduloj? |
| В ответ буфетчик так горько улыбнулся, что отпали все сомнения: да, среди москвичей есть мошенники. | Responde la bufedisto tiel amare ridetis, ke forfalis ĉiaj duboj: jes, inter la moskvanoj estas fraŭduloj. |
| — Это низко! | — Sed tio estas malnobla! |
| — Возмутился Воланд, — вы человек бедный... | — indigniĝis Voland, — vi estas homo malriĉa ... |
| Ведь вы — человек бедный? | ja vi estas homo malriĉa, ĉu? |
| Буфетчик втянул голову в плечи, так что стало видно, что он человек бедный. | La bufedisto entiris la kapon inter la ŝultrojn, tiel ke iĝis evidenta, ke li estas homo malriĉa. |
| — У вас сколько имеется сбережений? | — Kiom da ŝparaĵoj vi havas? |
| Вопрос был задан участливым тоном, но все-таки такой вопрос нельзя не признать неделикатным. | La demando sonis kompateme, tamen oni ne povus negi, ke ĝi estis sentakta. |
| Буфетчик замялся. | La bufedisto embarasiĝis. |
| — Двести сорок девять тысяч рублей в пяти сберкассах, — отозвался из соседней комнаты треснувший голос, — и дома под полом двести золотых десяток. | — Ducent kvardek naŭ mil rublojn en kvin ŝparkasoj, — respondis el la apuda ĉambro fendita voĉo, — plus ducent ordekojn hejme sub la planko. |
| Буфетчик как будто прикипел к своему табурету. | La bufedisto stuporiĝis sur sia tabureto. |
| — Ну, конечно, это не сумма, — снисходительно сказал Воланд своему гостю, — хотя, впрочем, и она, собственно, вам не нужна. | — Jes, kompreneble, tio ne estas atentinda monsumo, — degne diris Voland al sia gasto, — kvankam, cetere, eĉ tiom vi ne bezonas. |
| Вы когда умрете? | Kiam vi mortos? |
| Тут уж буфетчик возмутился. | La bufedisto indigniĝis. |
| — Это никому не известно и никого не касается, — ответил он. | — Tion neniu scias kaj tio neniun koncernas, — li respondis. |
| — Ну да, неизвестно, — послышался все тот же дрянной голос из кабинета, — подумаешь, бином ньютона! | — Dirlididi, «neniu scias», — refoje aŭdiĝis la sama aĉa voĉo el la kabineto, — jen nova dunomialo Neŭtona! |
| Умрет он через девять месяцев, в феврале будущего года, от рака печени в клинике первого мгу, в четвертой палате. | Li mortos post naŭ monatoj, de hepatkancero, en la februaro de la sekva jaro, en la universitata kliniko de la Unua medicinfakultato, en la kvara ĉambro. |
| Буфетчик стал желт лицом. | La vizaĝo de la bufedisto iĝis flava. |
| — Девять месяцев, — задумчиво считал Воланд, — двести сорок девять тысяч... | — Naŭ monatoj, — meditmiene kalkulis Voland, — ducent kvardek naŭ mil ... |
| Это выходит круглым счетом двадцать семь тысяч в месяц? | Do, rondnombre po dudek sep mil monate, ĉu? |
| Маловато, но при скромной жизни хватит. | Nemulte, sed por modesta vivmaniero sufiĉos ... |
| Да еще десятки. | Kaj krome, la ordekoj... |
| — Десятки реализовать не удастся, — ввязался все тот же голос, леденя сердце буфетчика, | — La dekojn li ne sukcesos ŝanĝi, — enmiksiĝis la sama voĉo glaciigante la koron de la bufedisto, |
| — по смерти Андрея Фокича дом немедленно сломают и десятки будут отправлены в госбанк. | — tuj post la morto de Andreo Fokiĉ oni malkonstruos la domon kaj la ordekojn liveros al la ŝtata banko. |
| — Да я и не советовал бы вам ложиться в клинику, — продолжал артист, — какой смысл умирать в палате под стоны и хрип безнадежных больных. | — Nu, mi malkonsilus al vi enhospitaliĝi, — daŭrigis la artisto, — kial morti en kliniko, meze de ĝemoj kaj stertorado de la senespere malsanaj? |
| Не лучше ли устроить пир на эти двадцать семь тысяч и, приняв яд, переселиться "в другой мир" под звуки струн, окруженным хмельными красавицами и лихими друзьями? | Ĉu ne pli bona estus uzi la lastajn dudek sep mil por aranĝi grandan festenon kaj, preninte venenon, transloĝiĝi en la alian mondon akompanate de kordosonoj, ĉirkaŭite de belaj bakĥantinoj kaj maltimaj amikoj? |
| Буфетчик сидел неподвижно и очень постарел. | La bufedisto sidis senmove kaj ŝajnis ege maljuniĝinta. |
| Темные кольца окружили его глаза, щеки обвисли и нижняя челюсть отвалилась. | Malhelaj ringoj ĉirkaŭis liajn okulojn, liaj vangoj molaĉiĝis, gape pendis lia makzelo. |
| — Впрочем, мы размечтались, — воскликнул хозяин, — к делу. | — Cetere, ni revas, ni revas, — ekkriis la mastro, — al la afero! |
| Покажите вашу резаную бумагу. | Montru al mi viajn papertranĉaĵojn. |
| Буфетчик, волнуясь, вытащил из кармана пачку, развернул ее и остолбенел. | Emociite, la bufedisto elpoŝigis pakon, ĝin malvolvis kaj stuporiĝis: |
| В обрывке газеты лежали червонцы. | en la gazetŝiraĵo estis ĉervoncoj. |
| — Дорогой мой, вы действительно нездоровы, — сказал Воланд, пожимая плечами. | — Kara amiko, vi efektive estas malsana, — diris Voland levetante la ŝultrojn. |
| Буфетчик, дико улыбаясь, поднялся с табурета. | La bufedisto, freneze ridetante, ekstaris. |
| — А, — заикаясь, проговорил он, — а если они опять того... | — K-kaj k-kion ... — li balbutis, — se ili denove ... |
| — Гм... — Задумался артист, — ну, тогда приходите к нам опять. | tiel? — Hm, — enpensiĝis la artisto, — nu, tiam ankoraŭfoje venu ĉe nin. |
| Милости просим! | Bonvenon! |
| Рад нашему знакомству. | Mi ĝojas pri nia konatiĝo. |
| Тут же выскочил из кабинета Коровьев, вцепился в руку буфетчику, стал ее трясти и упрашивать Андрея Фокича всем, всем передать поклоны. | Tuj el la kabineto elkuris Kerubjev, kroĉiĝis je la mano de Andreo Fokiĉ kaj skuante ĝin en arda manpremo li petegadis la bufediston al ĉiuj, nepre al ĉiuj, transdoni liajn korajn salutojn. |
| Плохо что-либо соображая, буфетчик тронулся в переднюю. | Tute malspritigite, Andreo Fokiĉ moviĝis al la antaŭĉambro. |
| — Гелла, проводи! | — Hella, elakompanu! |
| — Кричал Коровьев. | — kriis Kerubjev. |
| Опять-таки эта рыжая нагая в передней! | Ankoraŭfoje la nuda rufulino en la antaŭĉambro! |
| Буфетчик протиснулся в дверь, пискнул «до свиданья» и пошел, как пьяный. | La bufedisto elglitis tra la pordo, pepis «Ĝis revido», kaj iris for kvazaŭ ebria. |
| Пройдя немного вниз, он остановился, сел на ступеньки, вынул пакет, проверил — червонцы были на месте. | Iom pasinte malsupren li haltis, sidiĝis sur ŝtupon, elpoŝigis la pakon, ĝin kontrolis — la ĉervoncoj estis en ordo. |
| Тут из квартиры, выходящей на эту площадку, вышла женщина с зеленой сумкой. | Ĉi tiam el la apuda apartamento eliris la virino kun la verda aĉetsako. |
| Увидев человека, сидящего на ступеньке и тупо глядящего на червонцы, улыбнулась и сказала задумчиво: — Что за дом у нас такой! | Ĉe la vido de la homo sidanta sur ŝtupo kaj gapanta sur siajn ĉervoncojn ŝi ridetis kaj mediteme diris: — Kian domon ni havas! |
| И этот с утра пьяный. | Ankaŭ ĉi tiu jam matene estas ebria. |
| Стекло выбили опять на лестнице, — всмотревшись повнимательнее в буфетчика, она добавила: — э, да у вас, гражданин, червонцев-то куры не клюют. | Ankoraŭ unu ŝtuparuja vitro frakasita, — kaj, pli atente rigardinte al la bufedisto ŝi aldonis: — Eh he, civitano, vin embarasas tiom da ĉervoncoj, ĉu? |
| Ты бы со мной поделился! А? | Donu al mi duonon! |
| — Оставь меня, Христа ради, — испугался буфетчик и проворно спрятал деньги. | — Lasu min, pro Kristo, — ektimis la bufedisto kaj per rapida movo kaŝis la monon. |
| Женщина рассмеялась: — Да ну тебя к лешему, скаред! | La virino ekridis: — La koboldoj vin prenu, vin maljunan avarulon! |
| Я пошутила, — и пошла вниз. | Mi ŝercis, — kaj ŝi iris malsupren. |
| Буфетчик медленно поднялся, поднял руку, чтобы поправить шляпу, и убедился, что ее на голове нету. | La bufedisto malrapide ekstaris, levis la manon por ordigi la ĉapelon, kaj rimarkis, ke ĝi malestas sur la kapo. |
| Ужасно ему не хотелось возвращаться, но шляпы было жалко. | Terure malagrabla estis la penso pri reiro, sed lasi la ĉapelon ankaŭ estus domaĝe. |
| Немного поколебавшись, он все-таки вернулся и позвонил. | Post kelka hezito li tamen reiris kaj sonorigis. |
| — Что вам еще? | — Kion vi volas ankoraŭ? |
| — Спросила его проклятая Гелла. | — demandis lin la malbeninda ĉambristino. |
| — Я шляпочку забыл, — шепнул буфетчик, тыча себя в лысину. | — La ĉapeleton mi forgesis, — flustris la bufedisto almontrante sian kalvaĵon. |
| Гелла повернулась, буфетчик мысленно плюнул и закрыл глаза. | Hella sin deturnis, Andreo Fokiĉ mense kraĉis kaj fermis la okulojn. |
| Когда он их открыл, Гелла подавала ему шляпу и шпагу с темной рукоятью. | Kiam li ilin malfermis, Hella estis prezentanta al li lian ĉapelon kaj longtenilan spadon. |
| — Не мое, — шепнул буфетчик, отпихивая шпагу и быстро надевая шляпу. | — Tio ne estas mia, — flustris la bufedisto repuŝante la spadon kaj haste surmetante la ĉapelon. |
| — Разве вы без шпаги пришли? | — Kiel do? Ĉu vi venis sen spado? |
| — Удивилась Гелла. | — ekmiris Hella. |
| Буфетчик что-то буркнул и быстро пошел вниз. | La bufedisto malklare ion grumblis kaj rapide iris malsupren. |
| Голове его почему-то было неудобно и слишком тепло в шляпе; он снял ее и, подпрыгнув от страха, тихо вскрикнул. | Sur la kapo la ĉapelo ial sentiĝis maloportuna kaj tro varma; li ĝin demetis kaj, saltetinte pro ektimo, eligis nelaŭtan krion: |
| В руках у него был бархатный берет с петушьим потрепанным пером. | en la mano li tenis veluran bereton kun trivita kokplumo. |
| Буфетчик перекрестился. | La bufedisto sin krucosignis. |
| В то же мгновение берет мяукнул, превратился в черного котенка и, вскочив обратно на голову Андрею Фокичу, всеми когтями вцепился в его лысину. | Je la sama momento la bereto ekmiaŭis, ŝanĝiĝis en nigran katidon, resaltis sur la kapon de Andreo Fokiĉ kaj enigis siajn krifojn en lian kalvaĵon. |
| Испустив крик отчаяния, буфетчик кинулся бежать вниз, а котенок свалился с головы и брызнул вверх по лестнице. | Kun despera ekŝriko la bufedisto kuregis malsupren, dum la katido, falinte de lia kapo, forŝprucis en la mala direkto. |
| Вырвавшись на воздух, буфетчик рысью побежал к воротам и навсегда покинул чертов дом №302-бис. | Elrompiĝinte al la libera aero, la bufedisto trotis tra la korto eksteren kaj por ĉiam forlasis la diablan domon n-ro 302-bis. |
| Превосходно известно, что с ним было дальше. | Estas precize sciate, kio poste pri li okazis. |
| Вырвавшись из подворотни, буфетчик диковато оглянулся, как будто что-то ища. | Elkurinte sur la straton, la bufedisto sovaĝete rigardis ĉirkaŭen, kvazaŭ ion serĉante. |
| Через минуту он был на другой стороне улицы в аптеке. | Post unu minuto li estis trans la strato en apoteko. |
| Лишь только он произнес слова: «Скажите, пожалуйста...» — Как женщина за прилавком воскликнула: — Гражданин! | Li apenaŭ diris la vortojn: «Diru, mi petas ...», kiam la virino staranta malantaŭ la vendotablo ekkriis: — Civitano! |
| У вас вся голова изрезана!.. | Via tuta kapo estas skrapvundita! |
| Минут через пять буфетчик был перевязан марлей, узнал, что лучшими специалистами по болезни печени считаются профессора Бернадский и Кузьмин, | Antaŭ ol pasis kvin minutoj la bufedisto estis pansita per gazo, eksciis, ke la reputacion de la plej bonaj specialistoj pri la hepatmalsanoj havas la profesoroj Bernadskij kaj Kuzmin, |
| спросил, кто ближе, загорелся от радости, когда узнал, что Кузьмин живет буквально через двор в маленьком беленьком особнячке, и минуты через две был в этом особнячке. | demandis, kiu estas pli proksime, ĝoje ekardis, informite ke Kuzmin loĝas ĝuste trans la korto en malgranda blanka domo aparta, kaj post ankoraŭ du minutoj li jam estis tie. |
| Помещеньице было старинное, но очень, очень уютное. | La dometo estis malnova sed tre, tre komforta. |
| Запомнилось буфетчику, что первой попалась ему на глаза старенькая нянька, которая хотела взять у него шляпу, но так как шляпы у него не оказалось, то нянька, жуя пустым ртом, куда-то ушла. | Fiksiĝis en la memoro de la bufedisto, ke la unua persono renkontita estis maljuna subflegistino, kiu volis preni lian ĉapelon, sed ĉar ĉapelon li ne havis, ŝi ien foriris maĉante per la malplena buŝo. |
| Вместо нее оказалась у зеркала и, кажется, под какой-то аркой, женщина средних лет и тут же сказала, что можно записаться только на девятнадцатое, не раньше. | Anstataŭ ŝi aperis, antaŭ spegulo kaj ŝajne, sub iaspeca arko, mez’aĝa virino, kiu tuj diris, ke ŝi povas envicigi lin por la dek naŭa de la monato, neniel pli frue. |
| Буфетчик сразу смекнул, в чем спасение. | La bufedisto tuj trovis la manieron por aranĝi la aferon. |
| Заглянув угасающим глазом за арку, где в какой-то явной передней дожидались три человека, он шепнул: — Смертельно больной... | Lia estingiĝanta rigardo glitis trans la arkon, kie tri homoj atendis en ejo, kiu evidente estis antaŭĉambro, kaj li flustris: — Mi estas morte malsana. |
| Женщина недоуменно поглядела на забинтованную голову буфетчика, поколебалась, сказала: — Ну что же... | La virino perplekse rigardis sur lian bandaĝitan kapon, iom hezitis kaj poste diris: — Nu, tiukaze ... |
| — И пропустила буфетчика за арку. | — kaj lasis la bufediston trans la arkon. |
| В то же мгновенье противоположная дверь открылась, в ней блеснуло золотое пенсне, женщина в халате сказала: — Граждане, этот больной пойдет вне очереди. | Je la sama momento la kontraŭa pordo malfermiĝis, en ĝi ekbrilis ora nazumo, la virino en la blanka kitelo diris: — Civitanoj, tiu paciento pasos ekstervice. |
| И не успел буфетчик оглянуться, как он оказался в кабинете профессора Кузьмина. | Post unu sekundo li staris en la kabineto de profesoro Kuzmin. |
| Ничего страшного, торжественного и медицинского не было в этой продолговатой комнате. | La longforma ĉambro aspektis neniom timige nek solene nek medicine. |
| — Что с вами? | — Kion vi havas? |
| — Спросил приятным голосом профессор Кузьмин и несколько тревожно поглядел на забинтованную голову. | — per agrabla voĉo demandis profesoro Kuzmin, kaj iom alarmite rigardis al la bandaĝita kapo. |
| — Сейчас из достоверных рук узнал, — ответил буфетчик, одичало поглядывая на какую-то фотографическую группу за стеклом, — что в феврале будущего года умру от рака печени. | — Ĵus el fidinda fonto mi eksciis, — respondis la bufedisto, sovaĝe rigardante al fotografa grupo en vitrita kadro, — ke en la februaro de la sekva jaro mi mortos pro hepatkancero. |
| Умоляю остановить. | Mi petegas, haltigu. |
| Профессор Кузьмин как сидел, так и откинулся на кожаную готическую спинку кресла. | Sur sia gotika seĝo la profesoro sin retroĵetis al la alta ledotegita dors’apogilo. |
| — Простите, не понимаю вас... | — Pardonu, mi vin ne komprenas ... |
| Вы что, были у врача? | vi... ĉu vi vizitis kuraciston? |
| Почему у вас голова забинтована? | Kial vi havas la kapon bandaĝita? |
| — Какого там врача?... | — Kuraciston, kian kuraciston? ... |
| Видели бы вы этого врача!.. | Se vi vidus tiun kuraciston!.. |
| — Он вдруг застучал зубами. | — subite Andreo Fokiĉ ekklakis per la dentoj. |
| — А на голову не обращайте внимания, не имеет отношения, — ответил буфетчик, — на голову плюньте, она здесь ни при чем. | — La kapon ne atentu, nenia rilato, — respondis la bufedisto, — lasu ĝin flanke, ne pri ĝi temas. |
| Рак печени, прошу остановить. | La hepatkanceron mi petas haltigi. |
| — Да позвольте, кто вам сказал? | — Sed permesu, kiu diris al vi tion? |
| — Верьте ему, — пламенно попросил буфетчик, — уж он знает. | — Kredu al li, — arde petis la bufedisto, — ja li scias. |
| — Ничего не понимаю, — пожимая плечами и отъезжая с креслом от стола, говорил профессор. | — Nenion mi komprenas, — diris la profesoro kuntirante la ŝultrojn kaj ruliĝante sur sia seĝo disde la skribotablo. |
| — Как же он может знать, когда вы помрете. | — Kiel li povis scii, kiam vi mortos? |
| Тем более, что он не врач! | Kaj ankoraŭ, se li ne estas kuracisto! |
| — В четвертой палате, — ответил буфетчик. | — En la kvara ĉambro de la universitata kliniko, — respondis la bufedisto. |
| Тут профессор посмотрел на своего пациента, на его голову, на сырые брюки и подумал: «Вот еще не хватало! | La profesoro ankoraŭfoje rigardis sur la pacienton, lian kapon, la malsekan pantalonon kaj pensis: «Jen kio ankoraŭ mankis! |
| Сумасшедший!» Спросил: — Вы пьете водку? | Frenezulo!» Li demandis: — Ĉu vi drinkas vodkon? |
| — Никогда не прикасался, — ответил буфетчик. | — Neniam, eĉ ne guton, — respondis la bufedisto. |
| Через минуту он был раздет, лежал на холодной клеенчатой кушетке, и профессор мял его живот. | Post unu minuto li estis malvestita, kuŝis sur malvarma lakleda liteto, kaj la profesoro knedis lian ventron. |
| Тут, надо сказать, буфетчик значительно повеселел. | La rezulto, ni diru, konsiderinde plibonigis la humoron de Andreo Fokiĉ. |
| Профессор категорически утверждал, что сейчас, по крайней мере в данный момент, никаких признаков рака у буфетчика нет. | La profesoro firme deklaris, ke nun, almenaŭ ĉi momente, la bufedisto havas nenian simptomon pri kancero; |
| Но что раз так... Раз он боится и какой-то шарлатан его напугал, то нужно сделать все анализы... | sed ĉar... ĉar li timas, ĉar iu ĉarlatano lin timlgis, do oni faru ĉiujn testojn ... |
| Профессор строчил на листках бумаги, объясняя, куда пойти, что отнести. | La profesoro rapide skribadis sur paperfolietoj, buŝe instrukciante al la bufedisto, kien tiu iru kaj kion alportu. |
| Кроме того, дал записку к профессору-невропатологу Буре, объясняя буфетчику, что нервы у него в полном беспорядке. | Krome, li skribis bileton por la neŭrologiisto profesoro Bourre, klarigante al Andreo Fokiĉ, ke liaj nervoj estas tute ruinigitaj. |
| — Сколько вам платить, профессор? | — Kiom mi pagu al vi, profesoro? |
| — Нежным и дрожащим голосом спросил буфетчик, вытаскивая толстый бумажник. | — per tenera tremanta voĉo demandis la bufedisto elpoŝigante la dikan biletujon. |
| — Сколько хотите, — отрывисто и сухо ответил профессор. | — Laŭ via plaĉo, — seke respondis tiu. |
| Буфетчик вынул тридцать рублей и выложил их на сверх стол, а затем неожиданно мягко, как будто бы кошачьей лапкой оперируя, положил червонцев звякнувший столбик в газетной бумажке. | La bufedisto eligis tridek rublojn kaj metis ilin sur la skribotablon, poste per subite mola, kvazaŭ katpieda movo li starigis sur la ĉervoncojn ektintintan staketon envolvitan en gazetpaperon. |
| — А это что такое? | — Kio ĝi estas? |
| — Спросил Кузьмин и подкрутил ус. | — demandis Kuzmin kaj tuŝetis la lipharojn. |
| — Не брезгуйте, гражданин профессор, — прошептал буфетчик, — умоляю — остановите рак. | — Ne malŝatu, civitano profesoro, — murmuris la bufedisto, — mi petegas, haltigu la kanceron. |
| — Уберите сейчас же ваше золото, — сказал профессор, гордясь собой, — вы бы лучше за нервами смотрели. | — Tuj forprenu vian oron, — fierante pri si mem diris la profesoro. — Prefere zorgu pri viaj nervoj. |
| Завтра же дайте мочу на анализ, не пейте много чаю и ешьте без соли совершенно. | Jam morgaŭ portu urinon por la testo, ne trinku multe da teo kaj manĝu tute sen salo. |
| — Даже суп не солить? | — Ĉu ankaŭ la supon ne sali? |
| — Спросил буфетчик. — Ничего не солить, — приказал Кузьмин. | — Nenion sali, — ordonis Kuzmin. |
| — Эхх!.. — Тоскливо воскликнул буфетчик, умиленно глядя на профессора, забирая десятки и задом пятясь к двери. | — Aĥh! — suspiris la bufedisto, adore rigardante la profesoron, reprenante la ordekojn kaj sin retroŝovante al la pordo. |
| Больных в тот вечер у профессора было немного, и с приближением сумерек ушел последний. | Tiuvespere la profesoro havis nemulte da pacientoj, kaj komence de la krepuskiĝo foriris la lasta. |
| Снимая халат, профессор глянул на то место, где буфетчик оставил червонцы, и увидел, что никаких червонцев там нет, а лежат три этикетки с бутылок «Абрау-Дюрсо». | Demetante sian kitelon la profesoro ĵetis rigardon sur la lokon, kie la bufedisto lasis la ĉervoncojn kaj vidis, ke anstataŭ la biletoj tie kuŝas tri etikedoj de ĉampanaj boteloj Abraŭ Durso. |
| — Черт знает что такое! | — La diablo scias, kio ĝi estas! |
| — Пробормотал Кузьмин, волоча полу халата по полу и ощупывая бумажки, | — murmuris Kuzmin, trenante la duone demetitan kitelon sur la planko kaj palpante la paperetojn. |
| — он, оказывается, не только шизофреник, но и жулик! | -Do, li estas ne nur skizofreniulo sed ankoraŭ fraŭdisto! |
| Но я не могу понять, что ему понадобилось от меня? | Tamen mi ne komprenas, kion de mi li bezonis? |
| Неужели записка на анализ мочи? | Ĉu la preskribon por la urin’analizo? |
| О! Он украл пальто! | Ho! Li certe ŝtelis mantelon! |
| — И он кинулся в переднюю, опять-таки в халате на один рукав. | — la profesoro impetis en la antaŭĉambron, plu trenante la kitelon, kies unu maniko restis nedemetita. |
| — Ксения Никитишна! | — Ksenia Nikitiŝna! |
| — Пронзительно закричал он в дверях передней, — посмотрите, пальто целы? | — tranĉvoĉe li kriis de la antaŭĉambra pordo, — kontrolu, ĉu mankas iu mantelo! |
| Выяснилось, что все пальто целы. | Ĉiuj manteloj estis en ordo. |
| Но зато, когда профессор вернулся к столу, содрав наконец с себя халат, он как бы врос возле стола в паркет, приковавшись взглядом к своему столу. | Sed kiam la profesoro revenis al la tablo, finfine sin malembarasinte je la kitelo, li haltis kvazaŭ alforĝite al la pargeto, kroĉinte la rigardon al sia skribotablo. |
| На том месте, где лежали этикетки, сидел черный котенок-сирота с несчастной мордочкой и мяукал над блюдечком с молоком. | Sur la loko, kie ĵus kuŝis la etikedoj, nun sidis nigra katido orfa kaj malfeliĉmiene miaŭis super pladeto plena je lakto. |
| — Это что же такое, позвольте?! | — Kio do estas ĉi tio, mi petas?! |
| Это уже... | Tio jam ... |
| — Он почувствовал, как у него похолодел затылок. | — li sentis sian nukon malvarmiĝi. |
| На тихий и жалобный крик профессора прибежала Ксения Никитишна и совершенно его успокоила, | Aŭdinte lian nelaŭtan plendoĝemon alkuris Ksenia Nikitiŝna, kaj tute lin trankviligis. |
| сразу сказав, что это, конечно, кто-нибудь из пациентов подбросил котенка, что это нередко бывает у профессоров. | Ŝi tuj diris, ke sendube, iu el la pacientoj ŝtelmetis la katidon, ke tio nemalofte okazas ĉe la profesoroj. |
| — Живут, наверно, бедно, — объясняла Ксения Никитишна, — ну, а у вас, конечно... | — Ili, probable, vivas malriĉe, — klarigis Ksenia Nikitiŝna, dum ĉe ni, evidente ... |
| Стали думать и гадать, кто бы мог подбросить. | Kelkan tempon estis diskutate kiu povis ŝtelmeti la katidon. |
| Подозрение пало на старушку с язвой желудка. | La suspekto falis sur maljunulinon kiu havis stomakan ulceron. |
| — Она, конечно, — говорила Ксения Никитишна, — она думает так: мне все равно помирать, а котеночка жалко. | — Certe, — diris Ksenia Nikitiŝna, — ŝi rezonas jene: mi ĉiel mortos, do almenaŭ la katido estu prizorgata. |
| — Но позвольте, — закричал Кузьмин, — а что же молоко?! | — Sed permesu! — ekkriis Kuzmin, — kaj la lakto? |
| Она тоже принесла? | Ĉu ankaŭ ĝin ŝi alportis? |
| Блюдечко-то?! | La pladeton? |
| — Она в пузыречке принесла, здесь налила в блюдечко, — пояснила ксения Никитишна. | — En boteleto ŝi ĝin alportis, kaj ĉi tie verŝis ĝin en la pladeton, — klarigis Ksenia Nikitiŝna. |
| — Во всяком случае, уберите и котенка и блюдечко, — сказал Кузьмин и сам сопровождал Ксению Никитишну до двери. | — Ĉiukaze, forprenu ĉion ĉi, la katidon kaj la pladeton, — diris Kuzmin kaj akompanis ŝin ĝis la pordo. |
| когда он вернулся, обстановка изменилась. | Kiam li revenis, la situacio estis ŝanĝiĝinta. |
| Вешая халат на гвоздик, профессор услыхал во дворе хохот, выглянул, натурально, оторопел. | Kroĉante sian kitelon al la najlo li aŭdis ridegon en la korto, rigardis tra la fenestro kaj, nature, mirŝtoniĝis. |
| Через двор пробегала в противоположный флигелек дама в одной рубашке. | Tra la korto al la kontraŭa alo kuris sinjorino en nura ĉemizo. |
| Профессор даже знал, как ее зовут, — Марья Александровна. | La profesoro eĉ sciis ŝian nomon: Maria Aleksandrovna. |
| Хохотал мальчишка. | Ridegis knabo. |
| — Что такое? — Презрительно сказал Кузьмин. | — Kio do? — malestime diris Kuzmin. |
| Тут за стенкой, в комнате дочери профессора, заиграл патефон фокстрот «Аллилуйя», и в то же мгновенье послышалось воробьиное чириканье за спиной у профессора. | Ĉi tiam en la apuda ĉambro de lia filino la gramofono ekludis la fokstroton Haleluja kaj je la sama momento pasera kvivito aŭdiĝis malantaŭ lia dorso. |
| Он обернулся и увидел на столе у себя крупного прыгающего воробья. | Li sin turnis kaj vidis grandan paseron salteti sur lia skribotablo. |
| «Гм... Спокойно... — Подумал профессор, — он влетел, когда я отходил от окна. | «Hm ... trankvilon», pensis la profesoro, «ĝi enflugis kiam mi deiris de la fenestro. |
| Все в порядке», — приказал себе профессор, чувствуя, что все в полном беспорядке и, конечно, главным образом из-за этого воробья. | Ĉio ordas» sin persvadis Kuzmin sentante, ke ĉio malordas, kaj precipe pro tiu birdo. |
| Присмотревшись к нему, профессор сразу убедился, что этот воробей — не совсем простой воробей. | Li ĝin rigardis pli atente kaj tuj konstatis, ke ĝi ne estas ordinara pasero. |
| Паскудный воробушек припадал на левую лапку, явно кривлялся, волоча ее, работал синкопами, одним словом, — приплясывал фокстрот под звуки патефона, как пьяный у стойки. | La fia besteto evidente histrionadis lametante je la maldekstra piedo, ĝin altrenante, sinkopante — resume, ĝi svingo-dancaĉis laŭ la sonoj de la fokstroto, kiel ebriulo ĉe la verŝbreto. |
| Хамил, как умел, поглядывая на профессора нагло. | Farante ĉiujn kanajlaĵojn je kiuj ĝi estis kapabla, ĝi impertinente rigardis al la profesoro. |
| Рука Кузьмина легла на телефон, и он собрался позвонить своему однокурснику Буре, чтобы спросить, что означают такого рода воробушки в шестьдесят лет, да еще когда вдруг кружится голова? | Kuzmin inetis la manon sur la aŭdilon, li volis telefoni al sia universitata studoamiko Bourre por lin demandi, kion signifas tia paseraĉo kiam oni aĝas sesdek jarojn kaj kiam ĝin akompanas subita kapturno? |
| Воробушек же тем временем сел на подаренную чернильницу, нагадил в нее (я не шучу), затем взлетел вверх, повис в воздухе, потом с размаху будто стальным клювом ткнул в стекло фотографии, изображающей полный университетский выпуск 94-го года, разбил стекло вдребезги и затем уже улетел в окно. | Dume la paseraĉo eksidis sur la donacitan inkujon, en ĝin fekis (mi ne ŝercas!), poste ekflugis supren, unu momenton ŝvebis en la aero, poste larĝasvinge, kvazaŭ per ŝtala beko, frapis la vitron de la fotografaĵo prezentanta la tutan universitatan finstudintaron de la jaro 1894, disfrakasis la vitron kaj nur post tio forflugis tra la fenestro. |
| Профессор переменил номер на телефоне и вместо того, чтобы позвонить Буре, позвонил в бюро пиявок, сказал, что говорит профессор Кузьмин и что он просит сейчас прислать ему пиявок на дом. | La profesoro ŝanĝis la numeron kaj telefonis ne al Bourre sed al la hirudoservo, diris, ke parolas profesoro Kuzmin, ke li petas tuj sendi al li hirudojn hejmen. |
| Положив трубку на рычажок, опять-таки профессор повернулся к столу и тут же испустил вопль. | Remetinte la aŭdilon li ankoraŭfoje sin turnis al sia skribotablo, kaj je la sama momento eligis ŝrikegon. |
| За столом этим сидела в косынке сестры милосердия женщина с сумочкой с надписью на ней: «Пиявки». | Malantaŭ la skribotablo sidis virino surhavanta flegistinan kaptuketon, ŝi tenis saketon kun la surskribo Hirudoj. |
| Вопил профессор, вглядевшись в ее рот. | La profesoro ŝrikegis precipe ĉe la vido de ŝia buŝo: |
| Он был мужской, кривой, до ушей, с одним клыком. | ĝi estis vira, tordita, larĝa ĝis la oreloj, kun unu kojnodentego. |
| Глаза у сестры были мертвые. | Ŝiaj okuloj estis malvivaj. |
| — Денежки я приберу, — мужским басом сказала сестра, — нечего им тут валяться. | — La monon mi forprenu, — diris la flegistino per vira baso, — ĝi ne kuŝaĉu ĉi tie senutile. |
| — Сгребла птичьей лапой этикетки и стала таять в воздухе. | — Per sia birdpieda mano ŝi rastis la etikedojn kaj aerdisiĝis. |
| Прошло два часа. | Pasis du horoj. |
| Профессор Кузьмин сидел в спальне на кровати, | Profesoro Kuzmin sidis en la dormoĉambro en sia lito. |
| причем пиявки висели у него на висках, за ушами и на шее. | Sur liaj tempioj, malantaŭ liaj oreloj kaj sur lia kolo pendis hirudoj. |
| В ногах у Кузьмина на шелковом стеганом одеяле сидел седоусый профессор Буре, соболезнующе глядел на Кузьмина и утешал его, что все это вздор. | Ĉe liaj piedoj sur la silka peplomo sidis profesoro Bourre kun siaj blankaj lipharoj, li kompate rigardis al Kuzmin kaj persvadis lin, ke ĉio ĉi estas bagatelaĵo. |
| В окне уже была ночь. | En la fenestro jam estis nokto. |
| Что дальше происходило диковинного в Москве в эту ночь, мы не знаем и доискиваться, конечно, не станем, тем более, что настает пора переходить нам ко второй части этого правдивого повествования. | Kiuj aliaj mirindaĵoj okazis tiunokte en Moskvo, ni ne scias kaj esplori tion, certe, ni ne intencas — tiom malpli, ke venas la tempo pasi al la dua parto de tiu verfidela rakonto. |
| За мной, читатель! | Sekvu min, leganto! |
| ЧАСТЬ ВТОРАЯ | PARTO DUA |
| Глава 19. | Ĉapitro 19 |
| Маргарита | MARGARITA |
| За мной, читатель! | Sekvu min, leganto! |
| Кто сказал тебе, что нет на свете настоящей, верной, вечной любви? | Kiu diris al vi, ke en la mondo ne ekzistas vera, fidela, eterna amo? |
| Да отрежут лгуну его гнусный язык! | Oni fortranĉu la fian langon de la mensogulo! |
| За мной, мой читатель, и только за мной, и я покажу тебе такую любовь! | Sekvu min, leganto, sekvu nur min, kaj mi montros al vi tian amon! |
| Нет! | Ne! |
| Мастер ошибался, когда с горечью говорил Иванушке в больнице в тот час, когда ночь перевалилась через полночь, что она позабыла его. | La majstro eraris, amare dirante al Ivaĉjo en la kliniko, je la plej profunda nokta horo, ke ŝi lin forgesis. |
| Этого быть не могло. | Tio ne povis esti. |
| Она его, конечно, не забыла. | Certe, ŝi lin ne forgesis. |
| Прежде всего откроем тайну, которую Мастер не пожелал открыть Иванушке. | Antaŭ ĉio ni malkaŝu la sekreton, kiun la majstro rifuzis komuniki al Ivaĉjo. |
| Возлюбленную его звали Маргаритою Николаевной. | La nomo de lia amatino estis Margarita Nikolavna. |
| Все, что Мастер говорил о ней, было сущей правдой. | Ĉio, kion la majstro diris pri ŝi al la kompatinda poeto, estis pura vero. |
| Он описал свою возлюбленную верно. | Li ĝuste ŝin priskribis. |
| Она была красива и умна. | Ŝi estis bela kaj inteligenta. |
| К этому надо добавить еще одно | Al tio necesas aldoni la sekvan. |
| — с уверенностью можно сказать, что многие женщины все, что угодно, отдали бы за то, чтобы променять свою жизнь на жизнь Маргариты Николаевны. | Tutcerte multaj virinoj fordonus ĉion ajn por ŝanĝi sian vivon kontraŭ tiu de Margarita Nikolavna. |
| Бездетная тридцатилетняя Маргарита была женою очень крупного специалиста, к тому же сделавшего важнейшее открытие государственного значения. | La seninfana tridekjara Margarita estis edzino de eminenta fakisto, kiu, cetere, estis aŭtoro de landskale grava eltrovo. |
| Муж ее был молод, красив, добр, честен и обожал свою жену. | Li estis juna, bela, bonkora, honesta, li adoris sian edzinon. |
| Маргарита Николаевна со своим мужем вдвоем занимали весь верх прекрасного особняка в саду в одном из переулков близ Арбата. | Margarita Nikolavna kun sia edzo okupis la tutan supran etaĝon de ĉarma ĝardenhava palaceto ĉe unu el la stratetoj apud Arbat’. |
| Очаровательное место! | Rava loko! |
| Всякий может в этом убедиться, если пожелает направиться в этот сад. | Ĉiu povas konvinkiĝi pri tio, sufiĉas ja viziti la ĝardenon. |
| Пусть обратится ко мне, я скажу ему адрес, укажу дорогу — особняк еще цел до сих пор. | Oni sin turnu al mi, mi diros la adreson kaj montros la vojon — la domo ankoraŭ ekzistas. |
| Маргарита Николаевна не нуждалась в деньгах. | Margarita Nikolavna ne havis monzorgojn. |
| Маргарита Николаевна могла купить все, что ей понравится. | Margarita Nikolavna povis aĉeti ĉion, kio al ŝi plaĉis. |
| Среди знакомых ее мужа попадались интересные люди. | Inter la konatoj de ŝia edzo estis interesaj homoj. |
| Маргарита Николаевна никогда не прикасалась к примусу. | Margarita Nikolavna neniam tuŝis primuson. |
| Маргарита Николаевна не знала ужасов житья в совместной квартире. | Margarita Nikolavna ne konis la hororojn de plurfamilia loĝejo. |
| Словом... Она была счастлива? | Resume ... ŝi estis feliĉa, ĉu? |
| Ни одной минуты! | Eĉ ne unu minuton! |
| С тех пор, как девятнадцатилетней она вышла замуж и попала в особняк, она не знала счастья. | De kiam, deknaŭjara, ŝi edziniĝis kaj ekloĝis en la palaceto, ŝi ne konis feliĉon. |
| Боги, боги мои! | Ho dioj, dioj miaj! |
| Что же нужно было этой женщине?! | Kio do mankis al tiu virino?! |
| Что нужно было этой женщине, в глазах которой всегда горел какой-то непонятный огонечек, что нужно было этой чуть косящей на один глаз ведьме, украсившей себя тогда весною мимозами? | Kion volis tiu virino, en kies okuloj ĉiam brulis ia enigma flameto, kion volis tiu je unu okulo strabeta sorĉistino, kiu en la memorinda printempo sin ornamis per la mimozoj? |
| Не знаю. | Mi ne scias. |
| Мне неизвестно. | Mi ne estas informita. |
| Очевидно, она говорила правду, ей нужен был он, Мастер, а вовсе не готический особняк, и не отдельный сад, и не деньги. | Evidente, ŝi diris la veron, ŝi bezonis lin, la majstron, kiun neniel povis anstataŭi la pseŭdogotika palaceto nek ĝia aparta ĝardeno nek la mono. |
| Она любила его, она говорила правду. | Ŝi lin amis, ŝi diris la veron. |
| Даже у меня, правдивого повествователя, но постороннего человека, сжимается сердце при мысли о том, что испытала Маргарита, когда пришла на другой день в домик Мастера, по счастью, не успев переговорить с мужем, который не вернулся в назначенный срок, и узнала, что Мастера уже нет. | Eĉ mi, la verfidela rakontanto sed homo fremda, sentas mian koron kunpremiĝi ĉe la penso pri tio, kion spertis Margarita, kiam ŝi venis je la sekva tago en la dometon de la majstro — feliĉe, ne sukcesinte interparoli kun sia edzo, ĉar tiu ne revenis je la antaŭfiksita tempo — kaj tie eksciis, ke la majstro malaperis. |
| Она сделала все, чтобы разузнать что-нибудь о нем, и, конечно, не разузнала ровно ничего. | Ŝi faris ĉion serĉante lian spuron, kaj memkomprene ŝi trovis nenion. |
| Тогда она вернулась в особняк и зажила на прежнем месте. | Tiam ŝi revenis en la palaceton kaj plu loĝis tie. |
| — Да, да, да, такая же самая ошибка! | — Jes, jes ja, tia sama eraro! |
| — Говорила Маргарита зимою, сидя у печки и глядя в огонь, — зачем я тогда ночью ушла от него? | — diradis Margarita vintre, sidante ĉe la kameno kaj rigardante en la fajron, — kial mi tiam, nokte, lin forlasis? |
| Зачем? | Kial? |
| Ведь это же безумие! | Ja tio estis frenezaĵo! |
| Я вернулась на другой день, честно, как обещала, но было уже поздно. | Mi revenis je la sekva tago, honeste, kiel mi promesis, sed estis tro malfrue. |
| Да, я вернулась, как несчастный Левий Матвей, слишком поздно! | Jes, kiel la malfeliĉa Levio Mateo, mi venis tro malfrue! |
| Все эти слова были, конечно, нелепы, потому что, в самом деле: что изменилось бы, если бы она в ту ночь осталась у Мастера? | Ĉiuj tiaj paroloj, evidente, estis sensencaj, ĉar fakte: kio estus ŝanĝita, se en tiu nokto ŝi estus restinta ĉe la majstro? |
| Разве она спасла бы его? | Ĉu ŝi lin savus? |
| Смешно! | Ridinde! |
| — Воскликнули бы мы, но мы этого не сделаем перед доведенной до отчаяния женщиной. | — ni ekkrius, sed ni tion ne diru antaŭ la malesperiĝinta virino. |
| В таких мучениях прожила Маргарита Николаевна всю зиму и дожила до весны. | En tiaj turmentoj Margarita Nikolavna travivis la tutan vintron ĝis la printempo. |
| В тот самый день, когда происходила всякая нелепая кутерьма, вызванная появлением черного мага в Москве, | Je la tago, kiam okazis la tuta absurda pandemonio, kaŭzita de la apero de la nigra magiisto en Moskvo, |
| в пятницу, когда был изгнан обратно в Киев дядя Берлиоза, когда арестовали бухгалтера и произошло еще множество других глупейших и непонятных вещей, | kiam iĝis forpelita reen al Kievo la onklo de Berlioz, kiam oni arestis la libroteniston kaj pasis amaso da aliaj, plej stultaj kaj nekompreneblaj aferoj, |
| Маргарита проснулась около полудня в своей спальне, выходящей фонарем в башню особняка. | ŝi vekiĝis preskaŭ je la tagmezo en sia dormoĉambro havanta orielon en la turo de la palaceto. |
| Проснувшись, Маргарита не заплакала, как это бывало часто, потому что проснулась с предчувствием, что сегодня наконец что-то произойдет. | Vekiĝinte Margarita ne ekploris, malkiel ŝi ofte faris, ĉar ĉi-matene ŝi vekiĝis kun la antaŭsento ke hodiaŭ, finfine, io okazos. |
| Ощутив это предчувствие, она стала его подогревать и растить в своей душе, опасаясь, чтобы оно ее не покинуло. | Perceptinte tiun antaŭsenton, ŝi kovis kaj flegis ĝin en sia animo, zorgante, ke ĝi ŝin ne forlasu. |
| — Я верую! | — Mi kredas! |
| — Шептала Маргарита торжественно, — я верую! | — solene flustris Margarita, — mi kredas! |
| Что-то произойдет! | Io okazos! |
| Не может не произойти, потому что за что же, в самом деле, мне послана пожизненная мука? | Ĝi nepre devas okazi, ĉar kial, pro kio mi estu kondamnita al la dumviva turmento? |
| Сознаюсь в том, что я лгала и обманывала и жила тайной жизнью, скрытой от людей, но все же нельзя за это наказывать так жестоко. | Mi konfesas ke mi mensogis kaj vivis duan vivon, kaŝitan disde la homoj, sed tio ne estas ja tiom kruele puninda. |
| Что-то случится непременно, потому что не бывает так, чтобы что-нибудь тянулось вечно. | Io nepre okazos, ĉar nenio povas daŭri eterne. |
| А кроме того, сон мой был вещий, за это я ручаюсь. | Kaj krome, mia sonĝo estis aŭgura, pri tio mi certas. |
| Так шептала Маргарита Николаевна, глядя на пунцовые шторы, наливающиеся солнцем, беспокойно одеваясь, расчесывая перед тройным зеркалом короткие завитые волосы. | Tiel ŝi flustris, rigardante sur la puncajn kurtenojn kiuj sorbis la sunlumon, ekscitite sin vestante, kombante antaŭ la triparta spegulo la mallongajn frizitajn harojn. |
| Сон, который приснился в эту ночь Маргарите, был действительно необычен. | La sonĝo, kiun en tiu nokto havis Margarita, vere estis neordinara. |
| Дело в том, что во время своих зимних мучений она никогда не видела во сне Мастера. | Ĉi tie necesas diri, ke dum siaj vintraj turmentoj ŝi neniam sonĝis pri la majstro. |
| Ночью он оставлял ее, и мучилась она только в дневные часы. | Nokte li ŝin ellasadis, kaj ŝi suferis nur dum la tagoj. |
| А тут приснился. | Tiun fojon li tamen aperis en ŝia sonĝo. |
| Приснилась неизвестная Маргарите местность — безнадежная, унылая, под пасмурным небом ранней весны. | En la sonĝo ŝi vidis nekonatan pejzaĝon — senesperan, mornan, sub malserena ĉielo de frua printempo. |
| Приснилось это клочковатое бегущее серенькое небо, а под ним беззвучная стая грачей. | Ŝi vidis tiun distaŭzitan, flosantan ĉielaĉon, kaj sub ĝi silentan aron de kampokorvoj. |
| Какой-то корявый мостик. | Ia tuberoza ligna pontetaĉo; |
| Под ним мутная весенняя речонка, безрадостные, нищенские, полуголые деревья, одинокая осина, а далее, — меж деревьев, — бревенчатое зданьице, не то оно — отдельная кухня, не то баня, не то черт знает что. | sub ĝi, malklara printempa rojo; malgajaj, magraj, duonnudaj arboj, izola orfa tremolo; pli malproksime — inter arboj, trans legomĝardeno — traba kromdometo, ĉu aparta kuirejo, ĉu banejo, ĉu la diablo scias kio. |
| Неживое все кругом какое-то и до того унылое, что так и тянет повеситься на этой осине у мостика. | Ĉio ĉirkaŭe estis iel malviva kaj tiom morna, ke oni sentis la emon tuj sin pendumi sur la tremolo. |
| Ни дуновения ветерка, ни шевеления облака и ни живой души. | Ne estis eĉ unu ventobloveto, nek malpleja nubomovo, nek homo aŭ besto. |
| Вот адское место для живого человека! | Tute infera loko por vivulo! |
| И вот, вообразите, распахивается дверь этого бревенчатого здания, и появляется он. | Kaj jen, imagu, larĝe malfermiĝas la pordo de la dometo kaj li aperas. |
| Довольно далеко, но он отчетливо виден. | Iom malproksime, tamen li estas klare videbla. |
| Оборван он, не разберешь, во что он одет. | La vestoj tute ĉifoniĝis kaj estas nerekoneblaj. |
| Волосы всклокочены, небрит. | La haroj malordaj. Ne razite. |
| Глаза больные, встревоженные. | La okuloj malsanulaj, angoraj. |
| Манит ее рукой, зовет. | Li vokas ŝin, gestas al ŝi per la mano. |
| Захлебываясь в неживом воздухе, Маргарита по кочкам побежала к нему и в это время проснулась. | Sufokiĝante en la malviva aero, Margarita ekkuris al li tra la terbula tereno kaj vekiĝis. |
| «Сон этот может означать только одно из двух, — рассуждала сама с собой Маргарита Николаевна, | «Tiu sonĝo allasas nur du interpretojn» rezonis Margarita Nikolavna. |
| — если он мертв и поманил меня, то это значит, что он приходил за мною, и я скоро умру. | «Se li mortis, lia voko signifas ke li venis por min forkonduki, do, ke baldaŭ mi mortos. |
| Это очень хорошо, потому что мучениям тогда настанет конец. | Tio estus tre bona, ĉar tiam miaj turmentoj finiĝus. |
| Или он жив, тогда сон может означать только одно, что он напоминает мне о себе! | Aŭ li vivas, tiam la sonĝo povas signifi nur tion, ke li rememorigas al mi pri si! |
| Он хочет сказать, что мы еще увидимся. | Li volas diri, ke ni ankoraŭ revidos unu la alian. |
| Да, мы увидимся очень скоро.» Находясь все в том же возбужденном состоянии, Маргарита оделась и стала внушать себе, что, в сущности, все складывается очень удачно, а такие удачные моменты надо уметь ловить и пользоваться ими. | Jes, tre baldaŭ ni renkontiĝos!» En la sama ekscitiĝo Margarita sin vestis, persvadante sin, ke fakte ĉio aranĝiĝas tre feliĉe kaj ke tiajn feliĉajn momentojn oni nepre kaptu kaj profitu. |
| Муж уехал в командировку на целых три дня. | La edzo forveturis oficvojaĝi por plenaj tri tagoj. |
| В течение трех суток она предоставлена самой себе, никто не помешает ей думать о чем угодно, мечтать о том, что ей нравится. | Por tri diurnoj ŝi estas lasita al si mem, neniu malhelpos ŝin pensi pri io ajn, revi pri tio, kio al ŝi plaĉas. |
| Все пять комнат в верхнем этаже особняка, вся эта квартира, которой в Москве позавидовали бы десятки тысяч людей, в полном ее распоряжении. | Ĉiuj kvin ĉambroj en la supra etaĝo, la tuta loĝejo kiun en Moskvo envius dekmiloj da homoj, estas je ŝia dispono. |
| Однако, получив свободу на целых три дня, из всей этой роскошной квартиры Маргарита выбрала далеко не самое лучшее место. | Tamen, havante la tutajn tri tagojn da plena libero, en la tuta luksa loĝejo Margarita elektis lokon pli ol modestan. |
| Напившись чаю, она ушла в темную, без окон, комнату, где хранились чемоданы и разное старье в двух больших шкафах. | Trinkinte teon ŝi iris en la malluman kameron, kie oni tenis valizojn kaj kie, en du ŝrankoj, estis diversaj malnovaĵoj. |
| Присев на корточки, она открыла нижний ящик первого из них и из-под груды шелковых обрезков достала то единственно ценное, что имела в жизни. | Ŝi kaŭris, eltiris la malsupran keston de la unua ŝranko, kaj el sub amaso de silkaj detranĉaĵoj ŝi prenis tion solan, kion ŝi opiniis valora en ŝia nuna vivo: |
| В руках Маргариты оказался старый альбом коричневой кожи, в котором была фотографическая карточка Мастера, книжка сберегательной кассы со вкладом в десять тысяч на его имя, распластанные между листками папиросной бумаги лепестки засохшей розы и часть тетради в целый лист, исписанной на машинке и с обгоревшим нижним краем. | Margarita tenis en la manoj malnovan albumon kun bindaĵo el bruna ledo; en ĝi estis foto de la majstro, la ŝparkasa libreto je lia nomo kun la depono je dekmil rubloj, petaloj de sekiĝinta rozo platigitaj inter folioj de maldika papero, kaj fragmento de bindita tajpaĵo kun forbrulinta malsupra rando. |
| Вернувшись с этим богатством к себе в спальню, Маргарита Николаевна установила на трехстворчатом зеркале фотографию и просидела около часа, держа на коленях испорченную огнем тетрадь, перелистывая ее и перечитывая то, в чем после сожжения не было ни начала, ни конца: | Reveninte kun tiuj riĉaĵoj en sian dormoĉambron, Margarita metis la foton sur la tripartan spegulon kaj dum proksimume horo ŝi sidis tenante sur la genuoj la kajeron difektitan de la fajro, kaj relegante tion, kio post la bruligo havis nek komencon nek finon: ... |
| «...Тьма, пришедшая со Средиземного моря, накрыла ненавидимый прокуратором город. | «la mallumego, veninta de la maro, kovris la de l’ prokuratoro abomenatan urbon. |
| Исчезли висячие мосты, соединяющие храм со страшной антониевой башней, опустилась с неба бездна и залила крылатых богов над гипподромом, хасмонейский дворец с бойницами, базары, караван-сараи, переулки, пруды... | Malaperis la pendaj pontoj, kiuj interligis la Templon kun la timiga Fortreso Antonia, abismo malleviĝis de la ĉielo kaj kaŝis la flugilhavajn diojn super la hipodromo, la Haŝmonidan palacon kun ties kreneloj, la bazarojn, la karavanejojn, la stratetojn, la basenojn ... |
| Пропал Ершалаим — великий город, как будто не существовал на свете...» Маргарите хотелось читать дальше, но дальше ничего не было, кроме угольной бахромы. | Perdiĝis Jerŝalaim, la granda urbo, kvazaŭ ĝi neniam ekzistis en la mondo ...» Margarita deziris plu legi, sed plue estis nenio, krom la malglata karba franĝo. |
| Утирая слезы, Маргарита Николаевна оставила тетрадь, локти положила на подзеркальный столик и, отражаясь в зеркале, долго сидела, не спуская глаз с фотографии. | Viŝante la larmojn, ŝi forlasis la kajeron, metis la kubutojn sur la spegultablon kaj, spegulate, ŝi longtempe sidis, sendeturne rigardante la foton. |
| Потом слезы высохли. | Poste ŝiaj larmoj sekiĝis. |
| Маргарита аккуратно сложила свое имущество, и через несколько минут оно было опять погребено под шелковыми тряпками, и со звоном в темной комнате закрылся замок. | Margarita zorge repakis sian trezoron kaj post kelkaj minutoj ĝi ree kuŝis sub la amaso de silkaj ĉifonoj kaj en la senluma kamero ektintetis la ŝlosata seruro. |
| Маргарита Николаевна надевала в передней пальто, чтобы идти гулять. | En la antaŭĉambro Margarita Nikolavna surmetis sian mantelon forironte por promeni. |
| Красавица Наташа, ее домработница, осведомилась о том, что сделать на второе, | La belulino Nataŝa, ŝia mastrumistino, ŝin demandis, kion prepari kiel ĉefmanĝaĵon; |
| и, получив ответ, что это безразлично, чтобы развлечь самое себя, вступила со своей хозяйкой в разговор и стала рассказывать бог знает что, | kaj ricevinte la respondon, ke tio estas egala, por sin amuzi ŝi ekkonversaciis kun sia mastrino kaj komencis rakonti ion tute nekredeblan, |
| вроде того, что вчера в театре фокусник такие фокусы показывал, что все ахнули, всем раздавал по два флакона заграничных духов и чулки бесплатно, а потом, как сеанс кончился, публика вышла на улицу, и — хвать | ekzemple, ke hieraŭ en teatro prestidigitisto prezentis tiajn trukojn, ke ĉiuj mirĝemis, al ĉiuj li senpage disdonadis po du flakonojn da eksterlanda parfumo kaj ŝtrumpojn, kaj poste, kiam la spektaklo finiĝis, la publiko eliris sur la straton kaj ek! |
| — все оказались голые! | — ĉiuj estis nudaj! |
| Маргарита Николаевна повалилась на стул под зеркалом в передней и захохотала. | Margarita sinkis sur la seĝon en la antaŭĉambro kaj ekridis. |
| — Наташа! Ну как вам не стыдно, | — Nataŝa, ĉu vi ne hontas? |
| — говорила Маргарита Николаевна, — вы грамотная, умная девушка; в очередях врут черт знает что, а вы повторяете! | — diris Margarita, — ja vi ne estas malklera, vi estas inteligenta junulino; en la atendovicoj oni babilas ĉiajn absurdaĵojn, kaj vi ilin ripetas! |
| Наташа залилась румянцем и с большим жаром возразила, что ничего не врут и что она сегодня сама лично в гастрономе на Арбате видела одну гражданку, которая пришла в гастроном в туфлях, а как стала у кассы платить, туфли у нее с ног исчезли и она осталась в одних чулках. | Nataŝa rozkoloriĝis kaj arde obĵetis, ke oni neniel mensogis, ke ŝi mem hodiaŭ vidis en la nutrovendejo ĉe Arbat’ civitaninon, kiu venis en ŝuoj, sed kiam ŝi estis paganta ĉe la kaso, ŝiaj ŝuoj malaperis kaj restis nur la ŝtrumpoj. |
| Глаза вылупленные! На пятке дыра. | La okulojn ŝi elorbitigis, sur la kalkano vidiĝis truo. |
| А туфли эти волшебные, с того самого сеанса | Nu, la ŝuoj estis magiaj, ĝuste de tiu spektaklo. |
| — Так и пошла? | — Kaj tiel ŝi foriris, ĉu? |
| — Так и пошла! | — Tiel ŝi foriris! |
| — Вскрикивала Наташа, все более краснея оттого, что ей не верят, | — ekkriis Nataŝa, plu ruĝiĝante pro tio, ke oni al ŝi ne kredas. |
| — да вчера, Маргарита Николаевна, милиция человек сто ночью забрала. | — Ja hieraŭ, Margarita Nikolavna, la milicio arestis centon da homoj. |
| Гражданки с этого сеанса в одних панталонах бежали по Тверской. | La civitaninoj post la spektaklo en nuraj kalsonetoj kuris sur Tverskaja. |
| — Ну, конечно, это Дарья рассказывала, — говорила Маргарита Николаевна, — я давно уже за ней замечала, что она страшная врунья. | — Nu, tion certe al vi Darja rakontis, — diris Margarita, — mi jam antaŭ longe rimarkis, ke ŝi estas terura blagulino. |
| Смешной разговор кончился приятным сюрпризом для Наташи. | La amuza interparolo finiĝis per agrabla surprizo por Nataŝa. |
| Маргарита Николаевна пошла в спальню и вышла оттуда, держа в руках пару чулок и флакон одеколона. | Margarita Nikolavna iris en la dormoĉambron kaj revenis de tie tenante en la manoj paron da ŝtrumpoj kaj flakonon da Kolonja akvo. |
| Сказав Наташе, что она тоже хочет показать фокус, Маргарита Николаевна подарила ей чулки и склянку и сказала, что просит ее только об одном — не бегать в одних чулках по Тверской и не слушать Дарью. | Ŝi diris al Nataŝa, ke ankaŭ ŝi volas prezenti trukon, donacis al Nataŝa la ŝtrumpojn kaj la boteleton, kaj aldonis, ke ŝi havas nur unu peton, ke Nataŝa ne kuru sur ŝtrumpoj laŭ Tverskaja kaj ne aŭskultu la historiojn de Darja. |
| Расцеловавшись, хозяйка и домработница расстались. | Sin interkisinte la mastrino kaj la servistino disiĝis. |
| Откинувшись на удобную, мягкую спинку кресла в троллейбусе, Маргарита Николаевна ехала по Арбату и то думала о своем, то прислушивалась к тому, о чем шепчутся двое граждан, сидящие впереди нее. | Komforte dors’apoginte sin sur la mola seĝo en trolebuso, Margarita Nikolavna veturis laŭ Arbat’ kaj jen pensis pri sia afero, jen aŭskultis tion, pri kio flustre interparolis la du civitanoj sidantaj antaŭ ŝi. |
| А те, изредка оборачиваясь с опаской, не слышит ли кто, перешептывались о какой-то ерунде. | Tiuj fojfoje singardeme rigardis ĉirkaŭen, ĉu iu aŭdas ilin, kaj plu flustris ian sensencaĵon. |
| Здоровенный, мясистый, с бойкими свиными глазками, сидящий у окна, тихо говорил маленькому своему соседу о том, что пришлось гроб закрыть черным покрывалом... | La unu, karnodika fortikulo kun viglaj porkaj okuloj, sidanta ĉe la fenestro, duonvoĉe rakontis al sia malgranda najbaro, ke oni devis kovri la ĉerkon per nigra tuko ... |
| — Да не может быть, — поражаясь, шептал маленький, — это что-то неслыханное... | — Nekredeble, — mirante flustris la malgranda, — tio estas senprecedenca ... |
| А что же желдыбин предпринял? | Do, kion faris Ĵeldibin? |
| Среди ровного гудения троллейбуса слышались слова от окошка: — Уголовный розыск... | Tra la unutona zumo de la trolebuso vortoj venadis de la fenestro: — Kriminalistoj ... |
| Скандал... Ну, прямо мистика! | skandalo ... nu, pura mistiko! |
| Из этих отрывочных кусочков Маргарита Николаевна кое-как составила что-то связное. | El tiaj forŝiriĝintaj parolpecetoj Margarita iom post iom kunmetis ion koheran. |
| Граждане шептались о том, что у какого-то покойника, а какого — они не называли, сегодня утром из гроба украли голову! | La civitanoj interflustris pri iu mortinto (la nomon ili ne menciis) kies kapo hodiaŭ matene iĝis ŝtelita el la ĉerko! |
| Вот из-за этого этот желдыбин так и волнуется теперь. | Do, tial tiu Ĵeldibin nun tiel klopodas. |
| Все эти, что шепчутся в троллейбусе, тоже имеют какое-то отношение к обокраденному покойнику. | Kaj ankaŭ ceteraj interflustrantoj, kiuj veturas per la trolebuso, havas ian rilaton al la priŝtelita mortinto. |
| — Поспеем ли за цветами заехать? | — Ĉu ni ankoraŭ havos tempon por trovi florojn? |
| — Беспокоился маленький, — кремация, ты говоришь, в два? | — zorgis la malgranda. — Vi diris, ke la kremacio estos je la dua, ĉu? |
| Наконец Маргарите Николаевне надоело слушать эту таинственную трепотню про украденную из гроба голову, и она обрадовалась, что ей пора выходить. | Finfine Margaritan tedis tiu mistera babilado pri la kapo ŝtelita el ĉerko, kaj ŝi ekĝojis, ke jam tempas eliri. |
| Через несколько минут Маргарита Николаевна уже сидела под кремлевской стеной на одной из скамеек, поместившись так, что ей был виден манеж. | Post kelkaj minutoj ŝi sidis sur benko ĉe la Kremla murego, lokinte sin tiel, ke ŝi vidis la Maneĝon. |
| Маргарита щурилась на яркое солнце, вспоминала свой сегодняшний сон, вспоминала, как ровно год, день в день и час в час, на этой же самой скамье она сидела рядом с ним. | Rigardante per la duonfermitaj okuloj kontraŭ la brilaj sunradioj, ŝi rememoris sian hodiaŭan sonĝon, rememoris kiel, antaŭ ekzakte unu jaro, je la sama tago kaj je la sama horo, ŝi sidis kun li sur tiu sama benko. |
| И точно так же, как и тогда, черная сумочка лежала рядом с нею на скамейке. | Ĝuste kiel tiam apud ŝi kuŝis sur la benko la nigra mansaketo. |
| Его не было рядом в этот день, но разговаривала мысленно Маргарита Николаевна все же с ним: «Если ты сослан, то почему же не даешь знать о себе? | Hodiaŭ li ne estis ĉi tie, kaj tamen kun li senvoĉe interparolis Margarita: «Se vi estas ekzilita, kial vi nenion sciigas pri vi? |
| Ведь дают же люди знать. | Ja iel oni sukcesas sciigi. |
| Ты разлюбил меня? | Ĉu vi ĉesis min ami? |
| Нет, я почему-то этому не верю. | Ne, ial mi tion ne kredas. |
| Значит, ты был сослан и умер... | Do, vi estas ekzilita kaj mortis ... |
| Тогда, прошу тебя, отпусти меня, дай мне наконец свободу жить, дышать воздухом». | Tiam, mi petas, lasu min, finfine donu al mi la liberon vivi kaj spiri la aeron». |
| Маргарита Николаевна отвечала за него: «Ты свободна... | Margarita mem respondis al si anstataŭante lin: «Vi estas libera ... |
| Разве я держу тебя?» Потом возражала ему: «Нет, что это за ответ! | Ĉu mi vin tenas?», poste obĵetis al li: «Ne, tio ne estas respondo! |
| Нет, ты уйди из моей памяти, тогда я стану свободна». | Vi foriru el mia memoro, tiam mi liberiĝos». |
| Люди проходили мимо Маргариты Николаевны. | Homoj pasis preter Margarita. |
| Какой-то мужчина покосился на хорошо одетую женщину, привлеченный ее красотою и одиночеством. | Viro ĵetis rigardon sur la bone vestitan virinon, logate de ŝiaj belo kaj soleco. |
| Он кашлянул и присел на кончик той же скамьи, на которой сидела Маргарита Николаевна. | Li tusis kaj eksidis sur la pli malproksiman ekstremon de ŝia benko. |
| Набравшись духу, он заговорил: — Определенно хорошая погода сегодня... | Sin kuraĝiginte li ekparolis: — Definitive, hodiaŭ estas bonega vetero ... |
| Но Маргарита так мрачно поглядела на него, что он поднялся и ушел. | Sed ŝi tiel sombre lin rigardis, ke li ekstaris kaj foriris. |
| «Вот и пример, — мысленно говорила Маргарита тому, кто владел ею, — почему, собственно, я прогнала этого мужчину? | «Nu, jen estas ekzemplo», en siaj pensoj plu parolis Margarita al tiu, kiu ŝin obsedis, «kial do mi forpelis tiun viron? |
| Мне скучно, а в этом ловеласе нет ничего дурного, разве только что глупое слово «определенно»? | Mi enuas, kaj en tiu amindumulo estas nenio malbona, eble nur la stulta vorto definitive. |
| Почему я сижу, как сова, под стеной одна? | Kial mi, kvazaŭ strigo, sidas sola sub la murego? |
| Почему я выключена из жизни?» Она совсем запечалилась и понурилась. | Kial mi estas eksigita el la vivo?» Melankolie ŝi mallevis la kapon. |
| Но тут вдруг та самая утренняя волна ожидания и возбуждения толкнула ее в грудь. | Sed subite tiu sama, la matena ondo de atendo kaj ekscito, ŝin puŝis kontraŭ la brusto. |
| «Да, случится!» Волна толкнула ее вторично, и тут она поняла, что это волна звуковая. | «Jes, okazos!» La ondo puŝis ŝin denove, kaj tiam ŝi komprenis, ke ĝi estas son’ondo. |
| Сквозь шум города все отчетливее слышались приближающиеся удары барабана и звуки немного фальшивящих труб. | Tra la urbobruo pli kaj pli klare aŭdiĝis proksimiĝantaj tamburbatoj kaj falsetaj trumpetsonoj. |
| Первым показался шагом следующий мимо решетки сада конный милиционер, а за ним три пеших. | Unue aperis miliciano paŝe rajdanta preter la ĝardenkrado, poste pied’iris tri aliaj. |
| Затем медленно едущий грузовик с музыкантами. | Ilin sekvis malrapide veturanta kamiono kun muzikistoj. |
| Далее — медленно двигающаяся похоронная новенькая открытая машина, на ней гроб весь в венках, а по углам площадки — четыре стоящих человека: трое мужчин, одна женщина. | Poste aperis brile nova funebra veturilo, sur ĝi ĉerko tute kovrita per florkronoj; ĉe la anguloj de la ŝarĝoplato staris kvar homoj: tri viroj kaj unu virino. |
| Даже на расстоянии Маргарита разглядела, что лица стоящих в похоронной машине людей, сопровождающих покойника в последний путь, какие-то странно растерянные. | Eĉ malgraŭ la distanco Margarita rimarkis, ke la homoj, starantaj sur la ĉerkveturilo por honori la mortinton en ties lasta vojo, havas strange embarasitan vizaĝon. |
| В особенности это было заметно в отношении гражданки, стоявшей в левом заднем углу автодрог. | Precipe rimarkebla tio estis ĉe la civitanino, kiu staris ĉe la pli proksima malantaŭa angulo de la ĉerkveturilo. |
| Толстые щеки этой гражданки как будто изнутри распирало еще больше какою-то пиКантной тайной, в заплывших глазах играли двусмысленные огоньки. | Ŝiaj dikaj vangoj ŝajnis ŝveligataj el interne de iu pika sekreto, en ŝiaj engrasiĝintaj okuloj ludis suspektindaj fajreroj. |
| Казалось, что вот-вот еще немного, и гражданка, не вытерпев, подмигнет на покойника и скажет: «Видали вы что-либо подобное? | Ŝi mienis tiel, kvazaŭ ŝia pacienco tuj krevos, ŝi palpebrumos kaj diros: «Ĉu vi vidis ion similan? |
| Прямо мистика!» Столь же растерянные лица были и у пеших провожающих, которые, в количестве человек трехсот примерно, медленно шли за похоронной машиной. | Nu pura mistiko!» Same embarasite aspektis ankaŭ la ceteraj akompanantoj, proksimume tricent homoj, kiuj malrapide pied’iris post la funebra aŭtomobilo. |
| Маргарита провожала глазами шествие, прислушиваясь к тому, как затихает вдали унылый турецкий барабан, выделывающий одно и то же «Бумс, бумс, бумс», и думала: «Какие странные похороны... | Margarita postrigardis la procesion, aŭskultante silentiĝi en la foro la melankolian turkan tamburon, ripetantan siajn «bum, bum, bum», kaj pensis: «Kia stranga entombigo ... |
| И какая тоска от этого «Бумса»! | Kaj kiel preme sonas tiu bum! |
| Ах, право, дьяволу бы заложила душу, чтобы только узнать, жив он или нет! | Ah, vere, al la diablo mi ofertus mian animon por ekscii almenaŭ tion, ĉu li vivas aŭ ne! |
| Интересно знать, кого это хоронят с такими удивительными лицами?» — Берлиоза Михаила Александровича, — послышался рядом несколько носовой мужской голос, — председателя Массолита. | Interese, kiu do povus esti la homo, kiun oni entombigas kun tiel mirindaj vizaĝoj?» — Berlioz M.A., — aŭdiĝis apude iom naza vira voĉo, — la prezidanto de Massolit. |
| Удивленная Маргарита Николаевна повернулась и увидела на своей скамейке гражданина, который, очевидно, бесшумно подсел в то время, когда Маргарита загляделась на процессию и, надо полагать, в рассеянности вслух задала свой последний вопрос. | Margarita Nikolavna sin turnis kaj vidis sur sia benko civitanon; evidente, li senbrue alsidiĝis kiam ŝi observis la procesion kaj, supozeble, distrite ŝi voĉdiris sian lastan demandon. |
| Процессия тем временем стала приостанавливаться, вероятно, задерживаемая впереди светофорами. | Dume la procesio malrapidiĝis, verŝajne, haltigate de semaforo. |
| — Да, — продолжал неизвестный гражданин, — удивительное у них настроение. | — Jes, — diris la nekonata civitano, — stranga estas ilia animstato. |
| Везут покойника, а думают только о том, куда девалась его голова! | Ili akompanas mortinton, sed pensas nur pri tio, kie do promenas lia kapo! |
| — Какая голова? | — Kial, lia kapo? |
| — Спросила Маргарита, вглядываясь в неожиданного соседа. | — demandis Margarita kaj atente rigardis sian neatenditan najbaron. |
| Сосед этот оказался маленького роста, пламенно-рыжий, с клыком, в крахмальном белье, в полосатом добротном костюме, в лакированных туфлях и с котелком на голове. | Tiu aspektis kiel viro malalta, flame rufa, kun elstara kojnodento, li surhavis amelitan ĉemizon, bonkvalitan striitan vestokompleton, lakledajn ŝuojn kaj bulĉapelon. |
| Галстук был яркий. | La kravato estis akre bunta. |
| Удивительно было то, что из кармашка, где обычно мужчины носят платочек или самопишущее перо, у этого гражданина торчала обглоданная куриная кость. | Estis bizare, ke el lia brustpoŝo, kie la viroj kutime portas tuketon aŭ fontoplumon, montriĝis ĉirkaŭronĝita koka osto. |
| — Да, изволите ли видеть, — объяснил рыжий, — сегодня утром в Грибоедовском зале голову у покойника стащили из гроба. | — Nu, bonvolu vidi, — klarigis la rufulo, — hodiaŭ matene el la Gribojedova salonego la kapon de la mortinto oni forŝtelis. |
| — Как же это может быть? | — Tamen kiel ĉi tio povis okazi? |
| — Невольно спросила Маргарита, в то же время вспомнив шепот в троллейбусе. | — malgraŭvole demandis Margarita kaj rememoris la trolebusan interflustradon. |
| — Черт его знает как! | — La diablo scias, kiel! |
| — Развязно ответил рыжий, — я, впрочем, полагаю, что об этом Бегемота не худо бы спросить. | — senĝene respondis la rufulo, — cetere, mi konjektas, ke ne estus senutila demandi pri tio Behemoton. |
| До ужаса ловко сперли. | Terure lerte oni ĝin elŝtelis. |
| Такой скандалище! | Tia skandalego! |
| И, главное, непонятно, кому и на что она нужна, эта голова! | Kaj la precipa enigmo estas, kiu kaj kial povus ĝin bezoni, tiun kapon! |
| Как ни была занята своим Маргарита Николаевна, ее все же поразили странные враки неизвестного гражданина. | Margarita Nikolavna estis plena je sia zorgo, kaj tamen ŝin frapis la strangaj blagoj de la nekonata civitano. |
| — Позвольте! — Вдруг воскликнула она, — какого Берлиоза? | — Atendu, — subite ŝi kriis, — kiu Berlioz? |
| Это, что в газетах сегодня... | Ĉu tiu de la hodiaŭaj gazetoj? |
| — Как же, как же... | — Nu certe, certe ... |
| — Так это, стало быть, литераторы за гробом идут? | — Do, ili estas literaturistoj, kiuj akompanas la ĉerkon? |
| — Спросила Маргарита и вдруг оскалилась. | — demandis Margarita kaj subite nudigis la dentojn. |
| — Ну, натурально, они! | — Memkomprene, literaturistoj! |
| — А вы их знаете в лицо? | — Kaj vi konas ilin vizaĝe, ĉu? |
| — Всех до единого, — ответил рыжий. | — Ĉiujn, — respondis la rufulo. |
| — Скажите, — заговорила Маргарита, и голос ее стал глух, — среди них нету критика Латунского? | — Diru, — demandis Margarita, kaj ŝia voĉo iĝis obtuza, — ĉu estas inter ili la kritikisto Latunskij? |
| — Как же его не может быть? | — Kiel li povus foresti? |
| — Ответил рыжий, — вон он с краю в четвертом ряду. | — respondis la rufulo, — jen li staras, la lasta en la kvara vico. |
| — Это блондин-то? | — Ĉu la blondulo? |
| — Щурясь, спросила Маргарита. | — ŝi demandis streĉante la okulojn. |
| — Пепельного цвета... | — Cindre blonda li estas. |
| Видите, он глаза вознес к небу. | Jen, li levis la okulojn al la ĉielo. |
| — На патера похож? | — Tiu simila al dominikano, ĉu? |
| — Во-во! | — Jes, ĝuste! |
| Больше Маргарита ничего не спросила, всматриваясь в Латунского. | Margarita ĉesis demandi, fikse rigardante al Latunskij. |
| — А вы, как я вижу, — улыбаясь, заговорил рыжий, — ненавидите этого Латунского. | — Mi vidas, — ridetante ekparolis la rufulo, — ke vi malamas tiun Latunskijon. |
| — Я еше кой-кого ненавижу, — сквозь зубы ответила Маргарита, — но об этом неинтересно говорить. | — Estas ankoraŭ iuj, kiujn mi malamas, — tradente respondis Margarita, — sed paroli pri tio ne estas interese. |
| Процессия в это время двинулась дальше, за пешими потянулись большею частью пустые автомобили. | Dume la procesio ekiris pluen, post la pied’irantoj treniĝis aŭtomobiloj, plejparte vakaj. |
| — Да уж, конечно, чего тут интересного, Маргарита Николаевна! | — Nu jes, certe, kio estu interesa pri tio, Margarita Nikolavna! |
| Маргарита удивилась: — Вы меня знаете? | Margarita surpriziĝis: — Ĉu vi min konas? |
| Вместо ответа рыжий снял котелок и взял его на отлет. | Anstataŭ respondi la rufulo salute svinglevis sian bulĉapelon. |
| «Совершенно разбойничья рожа!» — Подумала Маргарита, вглядываясь в своего уличного собеседника. | «Perfekte rabista fizionomio!» pensis Margarita atente rigardante sian stratan interparolanton. |
| — Я вас не знаю, — сухо сказала Маргарита. | — Tamen mi vin ne konas, — ŝi diris seke. |
| — Откуда ж вам меня знать! | — Nu, kiel vi povus min koni! |
| А между тем я к вам послан по делу. | Cetere, mi estas sendita al vi ofice. |
| Маргарита побледнела и отшатнулась. | Margarita paliĝis kaj ŝanceliĝis malantaŭen. |
| — С этого прямо и нужно было начинать, — заговорила она, — а не молоть черт знает что про отрезанную голову! | — Endus tuj komenci per tio, — ŝi diris, — anstataŭ babili sensencaĵojn pri fortranĉita kapo! |
| Вы меня хотите арестовать? | Vi volas min aresti, ĉu? |
| — Ничего подобного, — воскликнул рыжий, | — Nenion similan! — ekkriis la rufulo. |
| — что это такое: раз уж заговорил, так уж непременно арестовать! | — Stranga pensmaniero: se oni iun alparolas, do nepre por aresti! |
| Просто есть к вам дело. | Simple, mi havas al vi aferon. |
| — Ничего не понимаю, какое дело? | — Mi nenion komprenas, kian aferon? |
| Рыжий оглянулся и сказал таинственно: — Меня прислали, чтобы вас сегодня вечером пригласить в гости. | La rufulo rigardis ĉirkaŭen kaj diris sekreteme: — Mi estas sendita por inviti vin por la hodiaŭa vespero. |
| — Что вы бредите, какие гости? | — Vi deliras, kien inviti? |
| — К одному очень знатному иностранцу, — значительно сказал рыжий, прищурив глаз. | — Al tre eminenta alilanda nobelo, — impone diris la rufulo, duonferminte unu okulon. |
| Маргарита очень разгневалась. | Margarita ekkoleregis: |
| — Новая порода появилась: уличный сводник, | — Jen nova homspeco: strata parigisto. |
| — поднимаясь, чтобы уходить, сказала она. | — Ŝi ekstaris kaj paŝis for. |
| — Вот спасибо за такие поручения! | — Belan taskon mi havas! |
| — Обидевшись, воскликнул рыжий и проворчал в спину уходящей Маргарите: — дура! | — ofendite ekkriis la rufulo, kaj postgrumblis en ŝian dorson: — Stulta ino! |
| — Мерзавец! | — Kanajlo! |
| — Отозвалась та, оборачиваясь, и тут же услышала за собой голос рыжего: — Тьма, пришедшая со Средиземного моря, накрыла ненавидимый прокуратором город. | — ŝi replikis sin returninte, kaj ekaŭdis de malantaŭ si la voĉon de la rufulo: — La mallumego, veninta de la maro, kovris la de l’ prokuratoro abomenatan urbon. |
| Исчезли висячие мосты, соединяющие храм со страшной антониевой башней... | Malaperis la pendaj pontoj, kiuj interligis la Templon kun la timiga Fortreso Antonia ... |
| Пропал Ершалаим, великий город, как будто не существовал на свете... | Perdiĝis Jerŝalaim, la granda urbo, kvazaŭ ĝi neniam ekzistis en la mondo ... |
| Так пропадите же вы пропадом с вашей обгоревшей тетрадкой и сушеной розой! | Do, perdiĝu vi mem kun via ĉirkaŭbrulinta papero kaj sekigita rozo! |
| Сидите здесь на скамейке одна и умоляйте его, чтобы он отпустил вас на свободу, дал дышать воздухом, ушел бы из памяти! | Plu sidu ĉi tie kaj petegu lin, ke li lasu vin spiri kaj vivi libera, ke li foriru el la memoro! |
| Побелев лицом, Маргарита вернулась к скамейке. | La vizaĝo de Margarita blankiĝis, ŝi revenis al la benko. |
| Рыжий глядел на нее, прищурившись | La rufulo rigardis ŝin per duonfermitaj okuloj. |
| — Я ничего не понимаю, — тихо заговорила Маргарита Николаевна, — про листки еще можно узнать... | — Mi nenion komprenas, — ŝi mallaŭte ekparolis, — nu, pri la folioj oni povis iel ekscii ... |
| Проникнуть, подсмотреть... | penetri, spioni ... |
| Наташа подкуплена? Да? | Nataŝa estas subaĉetita, ĉu? |
| Но как вы могли узнать мои мысли? | Sed kiel vi povis ekscii miajn pensojn? |
| — Она страдальчески сморщилась и добавила: — скажите мне, кто вы такой? | — la vizaĝo de Margarita dolore kuntiriĝis kaj ŝi demandis: — Diru al mi, kiu vi estas? |
| Из какого вы учреждения? | El kiu organizo? |
| — Вот скука-то, — проворчал рыжий и заговорил громче: — простите, ведь я сказал вам, что ни из какого я не из учреждения! | — Jen tedaĵo, — grumblis la rufulo kaj pli laŭte li diris: — pardonu, ja mi ne klarigis al vi, ke tute ne temas pri ia ajn organizo! |
| Сядьте, пожалуйста. | Bonvolu sidiĝi. |
| Маргарита беспрекословно повиновалась, но все-таки, садясь, спросила еще раз: — Кто вы такой? | Ŝi obeeme sin sidigis, tamen demandis ankoraŭ unu fojon: — Kiu vi estas? |
| — Ну хорошо, зовут меня Азазелло, но ведь все равно вам это ничего не говорит. | — Nu bone, mia nomo estas Azazello, tio tutegale ja nenion al vi diras. |
| — А вы мне не скажете, откуда вы узнали про листки и про мои мысли? | — Vi diros al mi, ĉu, kiel vi eksciis pri la folioj kaj pri miaj pensoj? |
| — Не скажу, — сухо ответил Азазелло. | — Ne, — seke respondis Azazello. |
| — Но вы что-нибудь знаете о нем? | — Sed pri li, ĉu ion ajn vi scias? |
| — Моляще шепнула Маргарита. | — ŝi flustris pete. |
| — Ну, скажем, знаю. | — Nu, ni supozu, ke jes. |
| — Молю: скажите только одно, он жив? | — Mi petegas, diru almenaŭ tion, ĉu li vivas? |
| Не мучьте. | Ne turmentu. |
| — Ну, жив, жив, — неохотно отозвался Азазелло. | — Nu, vivas li, vivas, — respondis Azazello nevolonte. |
| — Боже! | — Dio! |
| — Пожалуйста, без волнений и вскрикиваний, — нахмурясь, сказал Азазелло. | — Sen emocioj kaj ŝrikoj, mi petas, — malsereniĝinte diris Azazello. |
| — Простите, простите, — бормотала покорная теперь Маргарита, — я, конечно, рассердилась на вас. | — Pardonu, pardonu, — murmuris la nun obeema Margarita, — mi, vere, koleriĝis kontraŭ vi. |
| Но, согласитесь, когда на улице приглашают женщину куда-то в гости... | Sed konsentu, kiam sur la strato oni ien invitas virinon ... |
| У меня нет предрассудков, я вас уверяю, — Маргарита невесело усмехнулась, — но я никогда не вижу никаких иностранцев, общаться с ними у меня нет никакой охоты... | Mi ne havas antaŭjuĝojn, tion vi kredu, — ŝi malgaje ridetis, — sed mi konas neniajn alilandanojn, havas nenian deziron rilati kun ili ... |
| И кроме того, мой муж... | Krome, mia edzo ... |
| Моя драма в том, что я живу с тем, кого я не люблю, но портить ему жизнь считаю делом недостойным. | Tio estas mia dramo, mi vivas kun homo kiun mi ne amas, sed ruinigi lian vivon, tion mi opinias malnobla. |
| Я от него ничего не видела, кроме добра... | De li mi spertis nenion krom la bonon ... |
| Азазелло с видимой скукой выслушал эту бессвязную речь и сказал сурово: — Прошу вас минутку помолчать. | Malgraŭ evidenta enuo Azazello finaŭskultis tiun malkoheran paroladon kaj malmilde diris: — Bonvolu unu minuton silenti. |
| Маргарита покорно замолчала. | Margarita obeeme silentiĝis. |
| — Я приглашаю вас к иностранцу совершенно безопасному. | — Mi invitas vin al alilandano tute sendanĝera. |
| И ни одна душа не будет знать об этом посещении. | Kaj eĉ ne unu animo scios pri tiu vizito. |
| Вот уж за это я вам ручаюсь. | Ĉi tion, — la voĉo de Azazello iĝis ironia, — mi al vi garantias. |
| — А зачем я ему понадобилась? | — Sed kial li min bezonas? |
| — Вкрадчиво спросила Маргарита. | — kaĵole demandis Margarita. |
| — Вы об этом узнаете позже. | — Tion vi ekscios pli malfrue. |
| — Понимаю... | — Mi komprenas ... |
| Я должна ему отдаться, — сказала Маргарита задумчиво. | mi devos min al li doni, — diris Margarita penseme. |
| На это Азазелло как-то надменно хмыкнул и ответил так: — Любая женщина в мире, могу вас уверить, мечтала бы об этом, — рожу Азазелло перекосило смешком, — но я разочарую вас, этого не будет. | Azazello orgojle snufis kaj respondis jene: — Estu certa, ĉiu ajn virino en la mondo revus pri tio, — la fizionomion de Azazello tordis rikano, — sed mi vin seniluziigos: tio ne okazos. |
| — Что за иностранец такой?! | — Kiu do estas tiu eksterordinara alilandano?! |
| — В смятении воскликнула Маргарита так громко, что на нее обернулись проходившие мимо скамейки, — и какой мне интерес идти к нему? | — en sia perplekso Margarita ekkriis tiom laŭte, ke al ŝi turniĝis la rigardoj de homoj pasantaj preter la benko, — kaj per kio vizito al li povas min interesi? |
| Азазелло наклонился к ней и шепнул многозначительно: — Ну, интерес-то очень большой... | Azazello sin klinis al ŝi kaj signifoplene flustris: — Nu, la intereso estas tre granda ... |
| Вы воспользуетесь случаем... | Vi profitos la okazon ... |
| — Что? | — Kio? |
| — Воскликнула Маргарита, и глаза ее округлились, — если я вас правильно понимаю, вы намекаете на то, что я там могу узнать о нем? | — ekkriis Margarita, kaj ŝiaj okuloj rondiĝis, — ĉu mi ĝuste vin komprenis, vi aludas, ke tie mi povos ion ekscii pri li? |
| Азазелло молча кивнул головой. | Azazello silente kapjesis. |
| — Еду! | — Konsentite! |
| — С силой воскликнула Маргарита и ухватила Азазелло за руку, — еду, куда угодно! | — impulse ekkriis Margarita kaj kaptis la manon de Azazello, — mi iros ien ajn! |
| Азазелло, облегченно отдуваясь, откинулся на спинку скамейки, закрыв спиной крупно вырезанное слово «Нюра», и заговорил иронически: — Трудный народ эти женщины! | Azazello elspiris aeron, kvazaŭ liberigite je peza ŝarĝo, retroĵetis sin al la benk’apogilo, kovrante per sia dorso la vorton Annjo sur ĝi entranĉitan, kaj ekparolis ironie: — Malfacila gento, la virinoj! |
| — Он засунул руки в карманы и далеко вперед вытянул ноги, | — li ŝovis la manojn en la poŝojn kaj etendis la gambojn antaŭen. |
| — зачем, например, меня послали по этому делу? | — Kial al mi estas komisiita tiu tasko? |
| Пусть бы ездил Бегемот, он обаятельный... | Behemoto devus ĝin havi, li estas ĉarmulo ... |
| Маргарита заговорила, криво и жалко улыбаясь: — Перестаньте вы меня мистифицировать и мучить вашими загадками... | Margarita diris, torde kaj mizere ridetante: — Ĉesu min mistifiki kaj turmenti per viaj enigmoj ... |
| Я ведь человек несчастный, и вы пользуетесь этим. | Mi estas malfeliĉa homo, kaj vi tion profitas. |
| Лезу я в какую-то странную историю, но, клянусь, только из-за того, что вы поманили меня словами о нем! | Mi lasas impliki min en strangan historion, sed mi ĵuras — nur tial, ke vi logis min per la vortoj pri li! |
| У меня кружится голова от всех этих непонятностей... | Mi havas kapturnon pro ĉiuj ĉi malkompreneblaĵoj ... |
| — Без драм, без драм, — гримасничая, отозвался Азазелло, — в мое положение тоже нужно входить. | — Sen dramoj, bonvolu sen dramoj, — grimacis Azazello, — ankaŭ mian situacion endas kompreni. |
| Надавать администратору по морде, или выставить дядю из дому, или подстрелить кого-нибудь, или какой-нибудь еще пустяк в этом роде, это моя прямая специальность, но разговаривать с влюбленными женщинами — слуга покорный. | Pugni administriston sur la muzelon, aŭ malsuprigi onklon el la loĝejo, aŭ iun pafmurdi, aŭ simila bagatelaĵo, tio estas mia fako; sed interparoli kun enamiĝinta virino — ne, grandan dankon. |
| Ведь я вас полчаса уже уламываю. | Jam duonhoron mi vin prilaboras. |
| Так едете? | Do, ĉu vi venos? |
| — Еду, — просто ответила Маргарита Николаевна. | — Mi venos, — simple respondis Margarita. |
| — Тогда потрудитесь получить, — сказал Азазелло | — Tiam bonvolu ricevi, — diris Azazello. |
| и, вынув из кармана круглую золотую коробочку, протянул ее Маргарите со словами: — да прячьте же, а то прохожие смотрят. | Li elpoŝigis rondan oran skatoleton kaj prezentis ĝin al Margarita: — kaŝu do, ŝovu ĝin ien, ja oni nin rigardas. |
| Она вам пригодится, Маргарита Николаевна. | Vi ĝin bezonos, Margarita Nikolavna. |
| Вы порядочно постарели от горя за последние полгода. | Dum la lasta duonjaro vi rimarkeble maljuniĝis pro la aflikto. |
| (Маргарита вспыхнула, но ничего не ответила, а Азазелло продолжал.) Сегодня вечером, ровно в половину десятого, потрудитесь, раздевшись донага, натереть этой мазью лицо и все тело. | (Ŝi ekruĝiĝis sed diris nenion, kaj Azazello plu parolis.) Hodiaŭ nokte, ĝuste je la duono post la naŭa, bonvolu malvesti vin ĝisnude kaj enfroti tiun ŝmiraĵon sur la vizaĝo kaj sur la tuta korpo. |
| Дальше делайте, что хотите, но не отходите от телефона. | Poste faru kion vi volas sed ne foriru de la telefono. |
| В десять я вам позвоню и все, что нужно, скажу. | Je la deka mi telefonos al vi kaj diros ĉion necesan. |
| Вам ни о чем не придется заботиться, вас доставят куда нужно, и вам не причинят никакого беспокойства. | Vi ne bezonos zorgi pri io ajn, oni vin transportos ĝis la loko kaj vi suferos nenian maloportunon. |
| Понятно? | Ĉu klare? |
| Маргарита помолчала, потом ответила: — Понятно. | Margarita kelkan tempon silentis, poste diris: — Klare. |
| Эта вещь из чистого золота, видно по тяжести. | La skatoleto estas el pura oro, tio estas evidenta pro ĝia pezo. |
| Ну что же, я прекрасно понимаю, что меня подкупают и тянут в какую-то темную историю, за которую я очень поплачусь. | Nu, mi tre bone komprenas, ke oni min aĉetas kaj implikas en plej dubindan aferon kiu al mi kare kostos. |
| — Это что же такое, — почти зашипел Азазелло, — вы опять? | — Kion do vi ankoraŭ diras? — sufokate de incitiĝo Azazello preskaŭ siblis, — ĉu ĉio rekomenciĝas? |
| — Нет, погодите! | — Ne, atendu! |
| — Отдайте обратно помаду. | — Redonu al mi la pomadon. |
| Маргарита крепче зажала в руке коробку и продолжала: — Нет, погодите... | Ŝi pli forte premis en la mano la skatoleton kaj daŭrigis: — Ne, atendu ... |
| Я знаю, на что иду. | Mi konscias, kion mi riskas. |
| Но иду на все из-за него, потому что ни на что в мире больше надежды у меня нет. | Mi riskas ĉion pro li, ĉar alian esperon mi ne havas en la mondo. |
| Но я хочу вам сказать, что, если вы меня погубите, вам будет стыдно! | Sed mi volas al vi diri, ke se vi min pereigos, hontu! |
| Да, стыдно! | Jes, hontu! |
| Я погибаю из-за любви! | Mi estas pereonta por la amo! |
| — И, стукнув себя в грудь, Маргарита глянула на солнце. | — kaj batinte sian bruston ŝi ekrigardis al la suno. |
| — Отдайте обратно, — в злобе зашипел Азазелло, — отдайте обратно, и к черту все это. | — Redonu, — furioze siblis Azazello, — redonu ĝin, kaj al la diablo la tutan aferon. |
| Пусть посылают Бегемота. | Oni sendu Behemoton. |
| — О нет! | — Ho ne! |
| — Воскликнула Маргарита, поражая проходяших, — согласна на все, согласна проделать эту комедию с натиранием мазью, согласна идти к черту на куличики. | — ekkriis Margarita, mirigante la pasantojn, — mi konsentas ĉion, konsentas plenumi la komedion pri la enfrotado de la ŝmiraĵo, konsentas iri al la diablo sur la kornojn. |
| Не отдам! | Mi ne redonos! |
| — Ба! — Вдруг заорал Азазелло и, вылупив глаза на решетку сада, стал указывать куда-то пальцем. | — Ba! — subite blekis Azazello, kaj ekgapis al la ĝardenkrado, ien montrante per la fingro. |
| Маргарита повернулась туда, куда указывал Азазелло, но ничего особенного не обнаружила. | Margarita sin turnis kien li montris sed vidis nenion atentindan. |
| Тогда она обернулась к Азазелло, желая получить объяснение этому нелепому «ба!», Но давать это объяснение было некому: таинственный собеседник Маргариты Николаевны исчез. | Ŝi returniĝis al Azazello por postuli klarigon pri tiu ekstravaganca «Ba!», sed fari tion ŝi ne povis: ŝia mistera interparolanto estis malaperinta. |
| Маргарита быстро сунула руку в сумочку, куда перед этим криком спрятала коробочку, и убедилась, что она там. | Per rapida movo Margarita ŝovis sian manon en la mansakon, kien antaŭ la ekkrio ŝi metis la skatoleton, kaj konvinkiĝis ke plu ĝi estas tie. |
| Тогда, ни о чем не размышляя, Маргарита торопливо побежала из Александровского сада вон. | Sen mediti pri io ajn Margarita haste kuris for el la Aleksandra ĝardeno. |
| Глава 20. | Ĉapitro 20 |
| Крем Азазелло | LA POMADO DE AZAZELLO |
| Луна в вечернем чистом небе висела полная, видная сквозь ветви клена. | La luno en la klara vespera ĉielo pendis plena, videbla tra la branĉoj de la acero. |
| Липы и акации разрисовали землю в саду сложным узором пятен. | La tilioj kaj akacioj en la ĝardeno desegnis sur la tero komplikan makultapiŝon. |
| Трехстворчатое окно в фонаре, открытое, но задернутое шторой, светилось бешеным электрическим светом. | La triparta orielfenestro, aperta sed kurtenita, helis per intensega elektra lumo. |
| В спальне Маргариты Николаевны горели все огни и освещали полный беспорядок в комнате. | En la dormoĉambro de Margarita ĉiuj lampoj estis ŝaltitaj kaj evidentigis plej kompletan malordon. |
| На кровати на одеяле лежали сорочки, чулки и белье, скомканное же белье валялось просто на полу рядом с раздавленной в волнении коробкой папирос. | Sur la litkovrilo estis disĵetitaj ĉemizoj, ŝtrumpoj kaj subvestoj, ĉifitaj vestaĵoj kuŝis sur la planko apud nervoze dispremita cigaredpako. |
| Туфли стояли на ночном столике рядом с недопитой чашкой кофе и пепельницей, в которой дымил окурок, на спинке стула висело черное вечернее платье. | Ŝuoj staris sur la noktotablo apud duonplena kaftaso kaj cindrujo, en kiu fumis cigaredstumpo; sur seĝ’apogilo pendis nigra vesperrobo. |
| В комнате пахло духами, кроме того, в нее доносился откуда-то запах раскаленного утюга. | En la ĉambro odoris je parfumo, la odoro de ardigita gladilo penetris el alia ejo. |
| Маргарита Николаевна сидела перед трюмо в одном купальном халате, наброшенном на голое тело, и в замшевых черных туфлях. | Margarita sidis antaŭ la spegulo, sur la nuda korpo ŝi havis nur banmantelon kaj nigrajn ŝamajn ŝuojn. |
| Золотой браслет с часиками лежал перед Маргаритой Николаевной рядом с коробочкой, полученной от Азазелло, и Маргарита не сводила глаз с циферблата. | La ora bracelethorloĝo kuŝis antaŭ ŝi apud la skatoleto de Azazello, kaj Margarita eĉ por momento ne forturnis sian rigardon de la ciferplato. |
| Временами ей начинало казаться, что часы сломались и стрелки не движутся. | Fojfoje ŝajnis al ŝi, ke la horloĝo difektiĝis kaj ke la montriloj haltis. |
| Но они двигались, хотя и очень медленно, как будто прилипая, и наконец "длинная стрелка упала на двадцать девятую минуту десятого". | Tamen ili ja moviĝis, kvankam tre malrapide, kvazaŭ gluiĝante, kaj fine la longa montrilo falis sur la dudek naŭan minuton post la naŭa. |
| Сердце Маргариты страшно стукнуло, так что она не смогла даже сразу взяться за коробочку. | La koro de Margarita faris fortan puŝon, tiel ke ŝi ne tuj povis preni la skatoleton. |
| Справившись с собою, Маргарита открыла ее и увидела в коробочке жирный желтоватый крем. | Ŝi superregis sin, malfermis la skatoleton kaj vidis tie grasan flavetan ŝmiraĵon. |
| Ей показалось, что он пахнет болотной тиной. | Al ŝi ŝajnis, ke ĝi odoras je marĉoŝlimo. |
| Кончиком пальца Маргарита выложила небольшой мазочек крема на ладонь, причем сильнее запахло болотными травами и лесом, и затем ладонью начала втирать крем в лоб и щеки. | Per fingropinto ŝi metis iom da ĝi sur la manplaton, ĉe kio pli forte ekodoris je arbaro kaj marĉoherboj, poste per la manplato ŝi komencis enfroti la pomadon sur la frunto kaj vangoj. |
| Крем легко мазался и, как показалось Маргарите, тут же испарялся. | La pomado facile ŝmiriĝis kaj ŝajnis tuj forvaporiĝi. |
| Сделав несколько втираний, Маргарита глянула в зеркало и уронила коробочку прямо на стекло часов, от чего оно покрылось трещинами. | Post kelkaj ŝmiroj Margarita rigardis en la spegulon kaj lasis la skatoleton fali sur la vitron de la horloĝo, pro kio ĉi tiu vualiĝis per fendoreto. |
| Маргарита закрыла глаза, потом глянула еще раз и бурно расхохоталась. | Ŝi fermis la okulojn, poste rigardis ankoraŭ unu fojon kaj eksplodis per furioza ridego. |
| Ощипанные по краям в ниточку пинцетом брови сгустились и черными ровными дугами легли над зазеленевшими глазами. | La brovoj, antaŭe plukitaj per la pinĉilo ĝis fadena larĝo, nun plidensiĝis kaj formis regulajn nigrajn arkojn super la verdiĝintaj okuloj. |
| Тонкая вертикальная морщинка, перерезавшая переносицу, появившаяся тогда, в октябре, когда пропал Мастер, бесследно пропала. | Reglatiĝis la mallarĝa vertikala sulketo, fendinta la nazradikon tiam, en oktobro, kiam malaperis la majstro. |
| Исчезли и желтенькие тени у висков, и две чуть заметные сеточки у наружных углов глаз. | Forviŝiĝis la flavetaj ombroj ĉe la tempioj kaj la du apenaŭ videblaj malgrandaj faltoretoj ĉe la eksteraj okulanguloj. |
| Кожа щек налилась ровным розовым цветом, лоб стал бел и чист, а парикмахерская завивка волос развилась. | La haŭto de ŝiaj vangoj akiris egalan rozan tonon, la frunto iĝis blanka kaj pura, la konstanta frizaĵo malfriziĝis. |
| На тридцатилетнюю Маргариту из зеркала глядела от природы кудрявая черноволосая женщина лет двадцати, безудержно хохочущая, скалящая зубы. | La tridekjaran Margaritan rigardis el la spegulo nature krispa virino kiu povis aĝi dudek jarojn, nereteneble rideganta, nudiganta la dentojn. |
| Нахохотавшись, Маргарита выскочила из халата одним прыжком и широко зачерпнула легкий жирный крем и сильными мазками начала втирать его в кожу тела. | Satridinte, Margarita per unu movo elsaltis el la banmantelo, abunde ĉerpis la malpezan grasan pomadon kaj per fortaj ŝmiroj ĝin enfrotis sur la korpon. |
| Оно сейчас же порозовело и загорелось. | La haŭto tuj rozkoloriĝis kaj ekbrulis. |
| Затем мгновенно, как будто из мозга выхватили иголку, утих висок, нывший весь вечер после свидания в Александровском саду, мускулы рук и ног окрепли, а затем тело Маргариты потеряло вес. | Je unu momento ĉesis, kvazaŭ nadlon oni forprenis el la cerbo, la obtuza doloro en ŝia tempio, kiun ŝi sentis la tutan vesperon de post la renkonto en la Aleksandra ĝardeno, fortikiĝis la muskoloj de la brakoj kaj gamboj, poste ŝia korpo perdis la pezon. |
| Она подпрыгнула и повисла в воздухе невысоко над ковром, потом ее медленно потянуло вниз, и она опустилась. | Ŝi eksaltis kaj nealte ŝvebis en la aero super la tapiŝo, poste ŝi malrapide resinkis. |
| — Ай да крем! | — Jen kia kremo! |
| Ай да крем! | Jen kia kremo! |
| — Закричала Маргарита, бросаясь в кресло. | — ravite ekkriis Margarita sin ĵetante en la fotelon. |
| Втирания изменили ее не только внешне. | La enfrotado ŝanĝis ne nur ŝian aspekton. |
| Теперь в ней во всей, в каждой частице тела, вскипала радость, которую она ощутила, как пузырьки, колющие все ее тело. | Nun en ŝia tuto, en ĉiu ŝia fibro bolis ĝojo kiun ŝi perceptis kvazaŭ bobeletojn pikpikantajn ŝian tutan korpon. |
| Маргарита ощутила себя свободной, свободной от всего. | Margarita sin sentis libera, libera je ĉio. |
| Кроме того, она поняла со всей ясностью, что именно случилось то, о чем утром говорило предчувствие, и что она покидает особняк и прежнюю свою жизнь навсегда. | Krome, ŝi klare konsciis, ke okazis ja ĝuste tio, pri kio de la mateno parolis ŝia antaŭsento, ke la palaceton kaj sian antaŭan vivon ŝi forlasas por ĉiam. |
| Но от этой прежней жизни все же откололась одна мысль о том, что нужно исполнить только один последний долг перед началом чего-то нового, необыкновенного, тянущего ее наверх, в воздух. | Sed de la antaŭa vivo tamen disiĝis unu penso, ke endus plenumi nur unu lastan devon antaŭ la komenco de io nova, neordinara, puŝanta ŝin supren en la aeron. |
| И она, как была нагая, из спальни, то и дело взлетая на воздух, перебежала в кабинет мужа и, осветив его, кинулась к письменному столу. | Nuda, kiel ŝi estis, el la dormoĉambro ŝi kuris en la kabineton de sia edzo, ĉiupaŝe ŝvebante en la aero; ŝaltinte la lumon ŝi impetis al la skribotablo. |
| На вырванном из блокнота листе она без помарок быстро и крупно карандашом написала записку: «Прости меня и как можно скорее забудь. | Sur paperfolieto elŝirita el la notbloko ŝi per krajono, rapide kaj grandlitere skribis la mesaĝon: «Pardonu min kaj kiel eble plej baldaŭ forgesu. |
| Я тебя покидаю навек. | Mi forlasas vin por ĉiam. |
| Не ищи меня, это бесполезно. | Ne serĉu min, tio estus vana. |
| Я стала ведьмой от горя и бедствий, поразивших меня. | Mi iĝis sorĉistino pro aflikto kaj malfeliĉoj min trafintaj. |
| Мне пора. | Jam tempas. |
| Прощай. Маргарита». | Adiaŭ. Margarita.» |
| С совершенно облегченной душой Маргарита прилетела в спальню, и следом за нею туда же вбежала Наташа, нагруженная вещами. | Tute faciliginte sian animon, Margarita flugis en la dormoĉambron, kaj post ŝi tuj enkuris Nataŝa ŝarĝite je vestaĵoj. |
| И тотчас все эти вещи, деревянные плечики с платьем, кружевные платки, синие шелковые туфли на распялках и поясок — все это посыпалось на пол, и Наташа всплеснула освободившимися руками. | Kaj je la sekva momento ĉion, kion ŝi portis, lignan vest’arkon kun robo, puntotukojn, bluajn silkajn ŝuojn kun streĉiloj kaj zoneton — ĉion ĉi ŝi lasis fali sur la plankon kaj mirsvingis la liberiĝintajn manojn. |
| — Что, хороша? | — Ĉu bela? |
| — Громко крикнула охрипшим голосом Маргарита Николаевна. | — laŭte kriis Margarita per raŭkiĝinta voĉo. |
| — Как же это? | — Kiel do? |
| — Шептала Наташа, пятясь, — как вы это делаете, Маргарита Николаевна? | — flustris Nataŝa kaj paŝis malantaŭen, — kiel vi tion faras, Margarita Nikolavna? |
| — Это крем! Крем, крем, | — Tio estas la kremo! La kremo, la kremo! |
| — ответила Маргарита, указывая на сверкающую золотую коробку и поворачиваясь перед зеркалом. | — respondis Margarita, almontrante la brilegan oran skatoleton kaj turnante sin antaŭ la spegulo. |
| Наташа, забыв про валяющееся на полу мятое платье, подбежала к трюмо и жадными, загоревшимися глазами уставилась на остаток мази. | Nataŝa, forgesinte pri la ĉifita robo sur la planko, kuris al la spegulo kaj per brule avidaj okuloj fikse rigardis la reston de la ŝmiraĵo. |
| Губы ее что-то шептали. | Ŝiaj lipoj ion flustris. |
| Она опять повернулась к Маргарите и проговорила с каким-то благоговением: — Кожа-то! | Ŝi sin returnis al Margarita kaj eligis kun iel pia admiro: — La haŭto! |
| Кожа, а? | Kia haŭto, ĉu? |
| Маргарита Николаевна, ведь ваша кожа светится. | Margarita Nikolavna, ja ĝi lumas, via haŭto. |
| — Но тут она опомнилась, подбежала к платью, подняла и стала отряхивать его. | — Ĉi tiam ŝi rekonsciiĝis, kuris al la robo, ĝin levis kaj komencis elskui. |
| — Бросьте! Бросьте! | — Lasu! Lasu! |
| — Кричала ей Маргарита, — к черту его, все бросьте! | — kriis al ŝi Margarita, — lasu ĉion al la diablo! |
| Впрочем, нет, берите его себе на память. | Aŭ ne, prenu ĝin por memoro. |
| Говорю, берите на память. | Mi diras ja, prenu por memoro. |
| Все забирайте, что есть в комнате. | Ĉion prenu, kio estas en la ĉambro. |
| Как будто ополоумев, неподвижная Наташа некоторое время смотрела на Маргариту, потом повисла у нее на шее, целуя и крича: | Stuporiĝinte, Nataŝa kelkan tempon senmove rigardis al Margarita, poste sin ĵetis al ŝi sur la kolon, ŝin kisis kaj kriis: |
| — Атласная! Светится! Атласная! | — Satena! Ĝi lumas! Satena! |
| А брови-то, брови! | Kaj la brovoj, la brovoj! |
| — Берите все тряпки, берите духи и волоките к себе в сундук, прячьте, — кричала Маргарита, — но драгоценностей не берите, а то вас в краже обвинят. | — Prenu la tutan ĉifonaron, prenu la parfumojn, kaŝu ĉion en vian ŝrankokeston, — kriis Margarita, — tamen la juvelaĵojn ne tuŝu, por ke oni vin ne akuzu pri ŝtelo. |
| Наташа сгребла в узел, что ей попало под руку, платья, туфли, чулки и белье, и побежала вон из спальни. | Nataŝa amasigis bulon el tio, kio troviĝis ĉe ŝia mano — roboj, ŝuoj, ŝtrumpoj kaj subvestoj — kaj kuris for el la dormoĉambro. |
| В это время откуда-то с другой стороны переулка, из открытого окна, вырвался и полетел громовой виртуозный вальс и послышалось пыхтение подъехавшей к воротам машины. | Je tiu momento de la kontraŭa flanko de la strateto, el malfermita fenestro, ŝprucis tondra virtuozvalso kaj aŭdiĝis ronrono de aŭtomobilo veturinta al la pordego. |
| — Сейчас позвонит Азазелло! | — Tuj telefonos Azazello! |
| — Воскликнула Маргарита, слушая сыплющийся в переулке вальс, — он позвонит! | — ekkriis Margarita aŭskultante la valson ŝaŭmi en la strateto, — li tuj telefonos! |
| А иностранец безопасен. | Kaj la alilandano estas sendanĝera! |
| Да, теперь я понимаю, что он безопасен! | Jes, nun mi komprenas, li estas sendanĝera! |
| Машина зашумела, удаляясь от ворот. | La aŭtomobilo ekbruis forveturante de la pordego. |
| Стукнула калитка, и на плитках дорожки послышались шаги. | Klakis la stratpordo kaj de sur la pavimeroj de la vojeto aŭdiĝis paŝoj. |
| «Это Николай Иванович, по шагам узнаю, — подумала Маргарита, — надо будет сделать на прощание что-то очень смешное и интересное». | «Venas Nikolao Ivaniĉ, mi rekonas la paŝadon», pensis Margarita, «mi faru adiaŭe ion tre interesan kaj amuzan». |
| Маргарита рванула штору в сторону и села на подоконник боком, охватив колено руками. | Margarita ŝirtiris la kurtenon flanken kaj sidigis sin sur la fenestrobreton profile, per la manoj ŝi ĉirkaŭprenis la genuojn. |
| Лунный свет лизнул ее с правого бока. | La luna lumo lekis ŝian dekstran flankon. |
| Маргарита подняла голову к луне и сделала задумчивое и поэтическое лицо. | Margarita levis la vizaĝon al la luno kaj faris meditan, poezian mienon. |
| Шаги стукнули еще раза два и затем внезапно стихли. | La paŝoj klakis ankoraŭ unu aŭ du fojojn, poste subite ĉesis. |
| Еще полюбовавшись на луну, вздохнув для приличия, Маргарита повернула голову в сад и действительно увидела Николая Ивановича, проживающего в нижнем этаже этого самого особняка. | Ankoraŭ kelkan tempon Margarita admiris la lunon, poste ŝi bonedukite suspiris, turnis la kapon al la ĝardeno kaj efektive vidis Nikolaon Ivaniĉ, la loĝanton de la ter’etaĝo. |
| Луна ярко заливала Николая Ивановича. | La luno verŝis sur lin helan lumon. |
| Он сидел на скамейке, и по всему было видно, что он опустился на нее внезапно. | Li sidis sur la benko kaj ĉio atestis, ke li sinkis sur ĝin tute subite. |
| Пенсне на его лице как-то перекосилось, а свой портфель он сжимал в руках. | La nazumo sur lia vizaĝo oblikviĝis, sian tekon li premis per ambaŭ manoj. |
| — А, здравствуйте, Николай Иванович! | — Ah, bonan vesperon, Nikolao Ivaniĉ, |
| — Грустным голосом сказала Маргарита, — добрый вечер! | — per melankolia voĉo diris Margarita, — bonan vesperon! |
| Вы из заседания? | Vi havis kunsidon, ĉu? |
| Николай Иванович ничего не ответил на это. | Nikolao Ivaniĉ ne respondis al tio. |
| — А я, — продолжала Маргарита, побольше высовываясь в сад, — сижу одна, как видите, скучаю, гляжу на луну и служаю вальс. | — Kaj mi, — daŭrigis Margarita elŝovante sin plie en la ĝardenon, — mi, kiel vi vidas, sidas sola, enuas, rigardas la lunon kaj aŭskultas la valson. |
| Левою рукою Маргарита провела по виску, поправляя прядь волос, потом сказала сердито: — Это невыносимо, Николай Иванович! | Per la maldekstra mano ŝi tuŝis sian tempion, ordigante harfasketon, poste kolere diris: — Tio estas malĝentila, Nikolao Ivaniĉ! |
| Все-таки я дама, в конце концов! | Finfine mi estas ja sinjorino! |
| Ведь это хамство не отвечать, когда с вами разговаривают! | Kaj estas impertinentaĵo ne respondi, kiam oni vin alparolas! |
| Николай Иванович, видный в луне до последней пуговки на серой жилетке, до последнего волоска в светлой бородке клинышком, | Nikolao Ivaniĉ, klare videbla en la lunlumo ĝis la lasta butoneto de sia griza veŝto, ĝis la malpleja hareto de sia blonda, pinte tondita mentonbarbo, |
| вдруг усмехнулся дикой усмешкой, поднялся со скамейки и, очевидно, не помня себя от смущения, вместо того, чтобы снять шляпу, махнул портфелем в сторону и ноги согнул, как будто собирался пуститься вприсядку. | subite prezentis sovaĝan rikanon, leviĝis de la benko kaj, evidente, pro sia ekstrema embaraso, anstataŭ levi la ĉapelon eksvingis la tekon flanken kaj fleksis la gambojn kvazaŭ preparante sin al kaŭrdanco. |
| — Ах, какой вы скучный тип, Николай Иванович, — продолжала Маргарита, — вообще вы все мне так надоели, что я выразить вам этого не могу, и так я счастлива, что с вами расстаюсь! | — Aĥ, kia vi estas enuiga ulo, Nikolao Ivaniĉ, — daŭrigis Margarita, — kaj ĝenerale vi ĉiuj tiel min tedas, ke mi eĉ ne povas tion al vi esprimi, kaj mi estas tiom feliĉa, ke mi vin adiaŭas! |
| Ну вас к чертовой матери! | La diablo vin prenu! |
| В это время за спиною Маргариты в спальне грянул телефон. | Ĉi tiam malantaŭ ŝia dorso en la dormoĉambro ekstridis la telefono. |
| Маргарита сорвалась с подоконника и, забыв про Николая Ивановича, схватила трубку. | Forgesinte pri Nikolao Ivaniĉ, Margarita impetis de la fenestrobreto kaj deŝiris la aŭdilon. |
| — Говорит Азазелло, — сказали в трубке. | — Parolas Azazello, — diris la voĉo en la aŭdilo. |
| — Милый, милый Азазелло! | — Kara, kara Azazello! |
| — Вскричала Маргарита. | — ekkriis Margarita. |
| — Пора! Вылетайте, — заговорил Азазелло в трубке, и по тону его было слышно, что ему приятен искренний, радостный порыв Маргариты, | — Tempas! Elflugu, — diris Azazello en la aŭdilo, kaj laŭ lia tono estis evidenta, ke al li agrablas la sincera, ĝoja impulso de Margarita, |
| — когда будете пролетать над воротами, крикните: «Невидима!» | — kiam vi flugos super la stratpordego, kriu «Nevidebla!». |
| Потом полетайте над городом, чтобы попривыкнуть, а затем на юг, вон из города, и прямо на реку. | Poste iom flugadu super la urbo, por vin kutimigi, kaj poste — suden, for el la urbo, kaj rekte al la rivero. |
| Вас ждут! | Oni vin atendas! |
| Маргарита повесила трубку, и тут в соседней комнате что-то деревянно заковыляло и стало биться в дверь. | Margarita rependigis la aŭdilon, kaj je la sama momento aŭdis, ke en la najbara ĉambro io ligne eklamis kaj komencis frapi al la pordo. |
| Маргарита распахнула ее, и половая щетка, щетиной вверх, танцуя, влетела в спальню. | Ŝi larĝe malfermis la pordon, kaj la ŝvabrilo, renversite kun la broso supre, dancetante flugis en la dormoĉambron. |
| Концом своим она выбивала дробь на полу, лягалась и рвалась в окно. | Per la ekstremo de la tenilo ĝi tamburis ruladon sur la planko, ĝi kalcitris kaj strebis al la fenestro. |
| Маргарита взвизгнула от восторга и вскочила на щетку верхом. | Margarita ravite jelpis kaj salte ekrajdis la balailon. |
| Тут только у наездницы мелькнула мысль о том, что она в этой суматохе забыла одеться. | Nur ĉi tiam ŝi rimarkis, ke en la pelmelo ŝi forgesis sin vesti. |
| Она галопом подскочила к кровати и схватила первое попавшееся, какую-то голубую сорочку. | Ŝi galopis al la lito, kaptis la unuan trafintan en la manon, iun bluan ĉemizon. |
| Взмахнув ею, как штандартом, она вылетела в окно. | Ĝin svinginte, kvazaŭ standardon, ŝi elflugis tra la fenestro. |
| И вальс над садом ударил сильнее. | Kaj la valso super la ĝardeno ektondris eĉ pli laŭte. |
| С окошка Маргарита скользнула вниз и увидела Николая Ивановича на скамейке. | De la fenestro Margarita glitis malsupren kaj ekvidis Nikolaon Ivaniĉ sur la benko. |
| Тот как бы застыл на ней и в полном ошеломлении прислушивался к крикам и грохоту, доносящимся из освещенной спальни верхних жильцов. | Li kvazaŭ stuporiĝis sur ĝi kaj tute konsternite aŭskultis la kriojn kaj la pumpumadon venantajn de la lumplena dormoĉambro de la supraj loĝantoj. |
| — Прощайте, Николай Иванович! | — Adiaŭ, Nikolao Ivaniĉ! |
| — Закричала Маргарита, приплясывая перед Николаем Ивановичем. | — kriis Margarita dancetante antaŭ li. |
| Тот охнул и пополз по скамейке, перебирая по ней руками и сбив наземь свой портфель. | Nikolao Ivaniĉ mirĝemis kaj ekrampis sur la benko, konvulsie palpante ĝin per la manoj kaj faliginte teren sian tekon. |
| — Прощайте навсегда! | — Adiaŭ por ĉiam! |
| Я улетаю, — кричала Маргарита, заглушая вальс. | Mi forflugas, — superkriis la valson Margarita. |
| Тут она сообразила, что рубашка ей ни к чему не нужна, и, зловеще захохотав, накрыла ею голову Николая Ивановича. | Ĉi tiam ŝi komprenis, ke la ĉemizon ŝi neniel bezonas, kaj, malice ridegante, ŝi ĵetis ĝin sur la kapon de Nikolao Ivaniĉ. |
| Ослепленный Николай Иванович грохнулся со скамейки на кирпичи дорожки. | Blindigite, li falis de la benko sur la pavimbrikojn de la vojeto. |
| Маргарита обернулась, чтобы последний раз глянуть на особняк, где так долго она мучилась, и увидела в пылающем огне искаженное от изумления лицо Наташи. | Margarita sin turnis por ĵeti lastan rigardon sur la domon, kie ŝi tiom longe suferis, kaj en la flame hela fenestro ŝi vidis la misforman pro mirego vizaĝon de Nataŝa. |
| — Прощай, Наташа! | — Adiaŭ, Nataŝa! |
| — Прокричала Маргарита и вздернула щетку, — невидима, невидима, — | — kriis Margarita kaj fiksis la balailon supren, — nevidebla, nevidebla, |
| еще громче крикнула она и между ветвями клена, хлестнувшими ее по лицу, перелетев ворота, вылетела в переулок. | — ŝi kriis ankoraŭ pli laŭte, kaj inter la branĉoj de la acero, vipintaj ŝin sur la vizaĝon, super la pordego ŝi elflugis en la strateton. |
| И вслед ей полетел совершенно обезумевший вальс. | Post ŝin impetis la tute furioziĝinta valso. |
| Глава 21. | Ĉapitro 21 |
| Полет | LA FLUGO |
| Невидима и свободна! | Nevidebla kaj libera! |
| Невидима и свободна! | Nevidebla kaj libera! |
| Пролетев по своему переулку, Маргарита попала в другой, пересекавший первый под прямым углом. | Iom fluginte laŭ sia strateto, Margarita deturnis la balailon kaj rajdis en alian, kiu orte krucis la unuan. |
| Этот заплатанный, заштопанный, кривой и длинный переулок с покосившейся дверью нефтелавки, где кружками продают керосин и жидкость от паразитов во флаконах, | Tiun kurban, longan strateton kun ĝiaj ruiniĝantaj kaj reflikitaj fasadoj, kun la kaduka pordo de la petrolbutiko kie oni vendas kerosenon per mezurkrucoj kaj kontraŭinsektajn rimedojn en flakonoj, |
| она перерезала в одно мгновение и тут усвоила, что, даже будучи совершенно свободной и невидимой, все же и в наслаждении нужно быть хоть немного благоразумной. | ŝi trapasis en unu momento kaj tiam komprenis, ke kvankam absolute libera kaj nevidebla, ŝi tamen eĉ en la delico bezonas almenaŭ iom da prudento. |
| Только каким-то чудом затормозившись, она не разбилась насмерть о старый покосившийся фонарь на углу. | Nur iel mirakle ŝi sukcesis ekbremsi kaj tiel eviti mortan kunpuŝiĝon kontraŭ malnova, oblikviĝinta stratlanterno ĉe la angulo. |
| Увернувшись от него, Маргарита покрепче сжала щетку и полетела помедленнее, вглядываясь в электрические провода и вывески, висящие поперек тротуара. | Ĝin preterpasinte, ŝi pli firme ĉirkaŭprenis la balailon kaj iom malrapidigis sian flugon, atentante la elektrodratojn kaj la anoncŝildojn pendigitajn super la trotuaro. |
| Третий переулок вел прямо к Арбату. | La tria strateto kondukis rekte al la strato Arbat’. |
| Здесь Маргарита совершенно освоилась с управлением щеткой, поняла, что та слушается малейшего прикосновения рук или ног и что, летя над городом, нужно быть очень внимательной и не очень буйствовать. | Margarita jam facile regis la balailon, ŝi komprenis, ke ĝi obeas eĉ malplejan ektuŝon de ŝia mano aŭ gambo, kaj ke, flugante super la urbo, oni devas esti tre atenta kaj ne tro ekstravaganci. |
| Кроме того, совершенно ясно стало уже в переулке, что прохожие летунью не видят. | Krome, ankoraŭ en la strateto ŝi konstatis, ke tute certe la pasantoj ne vidas la flugantinon. |
| Никто не задирал головы, не кричал «Гляди, гляди!», Не шарахался в сторону, не визжал и не падал в обморок, диким смехом не хохотал. | Neniu levis la kapon, neniu kriis «rigardu, rigardu!», neniu ĵetiĝis flanken, ŝrikis, svenis aŭ ridegaĉis. |
| Маргарита летела беззвучно, очень медленно и невысоко, примерно на уровне второго этажа. | Margarita flugis senbrue, tre malrapide kaj nealte, proksimume je la nivelo de la dua etaĝo. |
| Но и при медленном лете, у самого выхода на ослепительно освещенный Арбат, она немного промахнулась и плечом ударилась о какой-то освещенный диск, на котором была нарисована стрела. | Kaj tamen, tuj antaŭ la turno al la blindige luma Arbat’, ŝi iomete eraris kaj per la ŝultro puŝiĝis kontraŭ lumanta disko sur kiu estis pentrita sago. |
| Это рассердило Маргариту. | Tio ŝin kolerigis. |
| Она осадила послушную щетку, отлетела в сторону, а потом, бросившись на диск внезапно, концом щетки разбила его вдребезги. | Ŝi haltigis la obeeman balailon, iomete deflugis flanken, poste subite atakis la diskon kaj per la ekstremo de la tenilo ĝin frakasis. |
| Посыпались с грохотом осколки, прохожие шарахнулись, где-то засвистели, а Маргарита, совершив этот ненужный поступок, расхохоталась. | La rompopecoj tinte ŝutiĝis malsupren, la pasantoj dissaltis, ie oni ekfajfis kaj Margarita, plenuminte tiun senutilan faron, ekridegis. |
| «На Арбате надо быть еще поосторожнее, — подумала Маргарита, — тут столько напутано всего, что и не разберешься». | «Ĉe Arbat’ mi devos esti ankoraŭ pli atenta» ŝi pensis, «tie pendas tiom da ajnaĵoj, ke oni apenaŭ povos sin malimpliki». |
| Она принялась нырять между проводами. | Ŝi plonĝis sub la dratan araneaĵon. |
| Под Маргаритой плыли крыши троллейбусов, автобусов и легковых машин, а по тротуарам, как казалось сверху Маргарите, плыли реки кепок. | Sub Margarita flosis la tegmentoj de trolebusoj, aŭtobusoj, personaj aŭtomobiloj, kaj de supre ŝajnis al ŝi, ke laŭ la trotuaroj fluas kaskedriveroj. |
| От этих рек отделялись ручейки и вливались в огненные пасти ночных магазинов. | De tiuj riveroj kelkloke forbranĉiĝis rojoj perdiĝantaj en la fajraj faŭkoj de la noktaj vendejoj. |
| «Э, какое месиво! — Сердито подумала Маргарита, — тут повернуться нельзя». | «Fi, kia kaĉo!» incitite pensis Margarita, «tie oni apenaŭ povas moviĝeti». |
| Она пересекла Арбат, поднялась повыше, к четвертым этажам, и мимо ослепительно сияющих трубок на угловом здании театра проплыла в узкий переулок с высокими домами. | Ŝi flugis trans Arbat’, leviĝis pli alten, al la kvaraj etaĝoj, kaj preter la blindige brilaj lumtuboj de la strat’angula teatrejo ŝi rajdis en mallarĝan strateton kun altaj domegoj. |
| Все окна были открыты, и всюду слышалась в окнах радиомузыка. | Ĉiuj fenestroj estis malfermitaj kaj el ĉiu fenestro aŭdiĝis radiomuziko. |
| Из любопытства Маргарита заглянула в одно из них. | Pro pura esploremo Margarita ŝovis la kapon en unu el ili. |
| Увидела кухню. | Ŝi vidis kuirejon. |
| Два примуса ревели на плите, возле них стояли две женщины с ложками в руках и переругивались. | Du primusoj blekis sur la fornoplato, apude staris du virinoj, ĉiu kun kulero en la mano, kaj kvereletis. |
| — Свет надо тушить за собой в уборной, вот что я вам скажу, Пелагея Петровна, — говорила та женщина, перед которой была кастрюля с какой-то снедью, от которой валил пар, — а то мы на выселение на вас подадим! | — Oni malŝaltu la lumon kiam oni forlasas la necesejon, jen kion mi diru al vi, Pelagia Petrovna, — diris unu virino, antaŭ kiu vaporis kaserolo kun ia kuiraĵo, — alie ni postulos vian elloĝejigon! |
| — Сами вы хороши, — отвечала другая. | — Vi prefere zorgu pri viaj propraj aferoj, — respondis la alia. |
| — Обе вы хороши, — звучно сказала Маргарита, переваливаясь через подоконник в кухню. | — Ambaŭ zorgu pri viaj propraj aferoj, — sonore diris Margarita, trans la fenestrobreto rajdante en la kuirejon. |
| Обе ссорящиеся повернулись на голос и замерли с грязными ложками в руках. | La du kverelantinoj sin turnis al la voĉo kaj senmoviĝis kun la malpura kulero en la mano. |
| Маргарита осторожно протянула руку между ними, повернула краны в обоих примусах и потушила их. | Margarita atentoplene etendis inter ili sian manon, turnis la fermilojn de la du primusoj kaj ili estingiĝis. |
| Женщины охнули и открыли рты. | La virinoj mirkrietis kaj malfermis la buŝon. |
| Но Маргарита уже соскучилась в кухне и вылетела в переулок. | Sed Margarita jam enuis en la kuirejo, do ŝi elflugis en la strateton. |
| В конце его ее внимание привлекла роскошная громада восьмиэтажного, видимо, только что построенного дома. | Ĉe ties fino ŝian atenton kaptis la luksa volumenego de oketaĝa, evidente ĵus konstruita domo. |
| Маргарита пошла вниз и, приземлившись, увидела, что фасад дома выложен черным мрамором, что двери широкие, что за стеклом их виднеется фуражка с золотым галуном и пуговицы швейцара и что над дверьми золотом выведена надпись: «Дом Драмлита». | Margarita flugis malsupren kaj, surteriĝinte, ŝi konstatis, ke la fasado de la domo estas kovrita per nigra marmoro, ke la pordo estas larĝega, ke malantaŭ ĝi vidiĝas la orgalona kaskedo kaj la butonoj de pordisto, ke super la pordo estas ore skribite: «Domo de Dramlit». |
| Маргарита щурилась на надпись, соображая, что бы могло означать слово «Драмлит». | Kuntirinte la palpebrojn Margarita ekzamenis la skribaĵon kaj penis kompreni, kion povus signifi la vorto Dramlit. |
| Взяв щетку под мышку, Маргарита вошла в подъезд, толкнув дверью удивленного швейцара, и увидела рядом с лифтом на стене черную громадную доску, а на ней выписанные белыми буквами номера квартир и фамилии жильцов. | Tenante la balailon subbrake ŝi eniris, depuŝinte per la pordo la mirigitan pordiston; apud la lifto, sur la muro, ŝi vidis grandegan nigran tabulon, sur kiu en blankaj literoj estis listigitaj la numeroj de la apartamentoj kaj la familinomoj de la loĝantoj. |
| Венчающая список надпись «Дом драматурга и литератора» заставила Маргариту испустить хищный задушенный вопль. | La skribaĵo «Domo de la dramverkistoj kaj literaturistoj», kiu kronis la liston, elŝiris el ŝia brusto ferocan batalkrion sufokitan. |
| Поднявшись в воздух повыше, она жадно начала читать фамилии: Хустов, Двубратский, Квант, Бескудников, Латунский... | Ŝi iom altiĝis kaj voreme komencis legi la familinomojn: Ĥustov, Dufratskij, Kvant, Banajlov, Latunskij ... |
| — Латунский! — Завизжала Маргарита. | — Latunskij! — ekkriegis Margarita. |
| — Латунский! Да ведь это же он! | — Latunskij! Ja tio estas li! |
| Это он погубил Мастера. | La pereiginto de la majstro. |
| Швейцар у дверей, выкатив глаза и даже подпрыгивая от удивления, глядел на черную доску, стараясь понять такое чудо: почему это завизжал внезапно список жильцов. | La pordisto ĉe la enirejo, elorbitiginte la okulojn kaj eĉ saltetante pro mirego, gapis sur la nigran tabulon penante kompreni la miraklon: kial subite ekkriĉis la listo de la loĝantoj. |
| А Маргарита в это время уже поднималась стремительно вверх по лестнице, повторяя в каком-то упоении: — Латунский — восемьдесят четыре! | Dume Margarita jam rapidis supren en la ŝtuparejo, iel ekstaze ripetante: — Latunskij — okdek kvar! |
| Латунский — восемьдесят четыре... | Latunskij — okdek kvar ... |
| Вот налево — 82, направо — 83, еще выше, налево — 84. | Jen maldekstre la 82-a, dekstre la 83-a, pli alte maldekstre la 84-a! |
| Вот и карточка — «О. Латунский». | Ĉi tie. Kaj jen la ŝildeto: O.L.Latunskij. |
| Маргарита соскочила со щетки, и разгоряченные ее подошвы приятно охладила каменная площадка. | Ŝi desaltis de la balailo, ŝiajn brulajn piedojn agrable malvarmigis la ŝtona ŝtuparplaceto. |
| Маргарита позвонила раз, другой. | Ŝi sonorigis unu fojon, kaj refoje. |
| Но никто не открывал. | Neniu malfermis. |
| Маргарита стала сильнее жать кнопку и сама слышала трезвон, который поднялся в квартире Латунского. | Margarita pli forte premis la butonon, ŝi mem aŭdis la sonoradegon kiun ŝi estigis en la loĝejo de Latunskij. |
| Да, по гроб жизни должен быть благодарен покойному Берлиозу обитатель квартиры №84 в восьмом этаже за то, что председатель Массолита попал под трамвай, и за то, что траурное заседание назначили как раз на этот вечер. | Jes, ĝis la lasta ekspiro devas danki al la forpasinto Berlioz la loĝanto de la apartamento n-ro 84 en la oka etaĝo pro tio, ke la prezidanto de Massolit pereis sub la tramo kaj pro tio, ke la funebra kunsido estis fiksita ĝuste por tiu vespero. |
| Под счастливой звездой родился критик Латунский. | Sub feliĉa stelo naskiĝis la kritikisto Latunskij. |
| Она спасла его от встречи с Маргаритой, ставшей ведьмой в эту пятницу! | Ĝi savis lin kontraŭ la renkonto kun Margarita, kiu je tiu vendredo iĝis sorĉistino! |
| Никто не открывал. | Neniu malfermis. |
| Тогда во весь мах Маргарита понеслась вниз, отсчитывая этажи, долетела донизу, вырвалась на улицу и, глядя вверх, отсчитала и проверила этажи снаружи, соображая, какие именно окна квартиры Латунского. | Tiam ŝi impetis malsupren nombrante la etaĝojn, tra la pordo elflugis en la straton kaj, rigardante supren, denombris kaj kontrolis la etaĝojn por trovi la fenestrojn de Latunskij. |
| Несомненно, что это были пять темных окон на углу здания, в восьмом этаже. | Sendube, tiuj devis esti la kvin senlumaj fenestroj ĉe la angulo de la oka etaĝo. |
| Уверившись в этом, Маргарита поднялась в воздухе и через несколько секунд сквозь открытое окно входила в неосвещенную комнату, в которой серебрилась только узенькая дорожка от луны. | Konvinkiĝinte pri tio, Margarita flugis supren kaj post kelkaj sekundoj ŝi tra malfermita fenestro pasis en malhelan ĉambron, en kiu arĝente briletis luna vojeto. |
| По ней пробежала Маргарита, нашарила выключатель. | Margarita kuris sur la vojeto kaj palpserĉis la ŝaltilon. |
| Через минуту вся квартира была освещена. | Post unu minuto la tuta apartamento estis lumplena. |
| Щетка стояла в углу. | La balailo staris en la angulo. |
| Удостоверившись, что дома никого нету, Маргарита открыла дверь на лестницу и проверила, тут ли карточка. Карточка была на месте, Маргарита попала туда, куда нужно было. | Kontrolinte, ke neniu estas en la loĝejo, Margarita malfermis la ŝtuparan pordon kaj rigardis sur la ŝildeton: ŝi ne eraris. |
| Да, говорят, что и до сих пор критик Латунский бледнеет, вспоминая этот страшный вечер, и до сих пор с благоговением произносит имя Берлиоза. | Ho jes, oni raportas, ke la kritikiston Latunskij ĝis nun paligas la rememoro pri tiu terura vespero, ĝis nun li kun pia adoro prononcas la nomon de Berlioz. |
| Совершенно неизвестно, какою темной и гнусной уголовщиной ознаменовался бы этот вечер, — по возвращении из кухни Маргариты в руках у нее оказался тяжелый молоток. | Neniu scias, kia sombra kaj hida krimego estus markinta tiun vesperon: elirante el la kuirejo Margarita tenis en la mano pezan martelon. |
| Нагая и невидимая летунья сдерживала и уговаривала себя, руки ее тряслись от нетерпения. | La nuda kaj nevidebla flugulino sin persvadis penante sin bridi, ŝiaj manoj tremis pro malpacienco. |
| Внимательно прицелившись, Маргарита ударила по клавишам рояля, и по всей квартире пронесся первый жалобный вой. | Zorge celinte, ŝi ekmartelis sur la klavojn de la fortepiano, kaj tra la tuta apartamento pasis la unua plorhurlo. |
| Исступленно кричал ни в чем не повинный беккеровский кабинетный инструмент. | Despere kriis la neniel kulpa salona instrumento de Becker. |
| Клавиши на нем провалились, костяные накладки летели во все стороны. | Trafaladis ĝiaj klavoj, rompaĵoj de la eburaj platetoj disŝprucadis en ĉiuj direktoj. |
| Со звуком револьверного выстрела лопнула под ударом молотка верхняя полированная дека. | Revolverpafe klakinte rompiĝis la supra polurita sontabulo. |
| Тяжело дыша, Маргарита рвала и мяла молотком струны. | Malfacile spirante Margarita ŝiris kaj martelis la kordojn. |
| Наконец, уставши, отвалилась, бухнулась в кресло, чтобы отдышаться. | Fine, laciĝinte, ŝi haltis kaj lasis sin fali en brakseĝon por retrovi la spiron. |
| В ванной страшно гудела вода и в кухне тоже. | En la banĉambro terure blekis la akvo, same en la kuirejo. |
| «Кажется, уже полилось на пол», — подумала Маргарита и добавила вслух: — Однако рассиживаться нечего. | «Ĝi ŝajnas jam flui sur la plankon», pensis Margarita, kaj voĉe ŝi aldonis: — Tamen ne por sidaĉi mi venis ĉi tien. |
| Из кухни в коридор уже бежал поток. | El la kuirejo la akvo jam torentis en la koridoron. |
| Шлепая босыми ногами в воде, Маргарита ведрами носила из кухни воду в кабинет критика и выливала ее в ящики письменного стола. | Plaŭdante en ĝi per la nudaj piedoj ŝi portadis plenajn sitelojn da akvo en la kabineton de la kritikisto kaj verŝis ĝin en la tirkestojn de la skribotablo. |
| Потом, разломав молотком двери шкафа в этом же кабинете, бросилась в спальню. | Poste, disrompinte per la martelo la pordojn de la libroŝranko en tiu sama kabineto, ŝi impetis en la dormoĉambron. |
| Разбив зеркальный шкаф, она вытащила из него костюм критика и утопила его в ванне. | Frakasinte la spegulŝrankon, ŝi eltiris la vestokompleton de la kritikisto kaj dronigis ĝin en la banujo. |
| Полную чернильницу чернил, захваченную в кабинете, она вылила в пышно взбитую двуспальную кровать в спальне. | La grandan inkujon, forrabitan el la kabineto, ŝi malplenigis en la dike pufigitan dulokan liton en la dormoĉambro. |
| Разрушение, которое она производила, доставляло ей жгучее наслаждение, но при этом ей все время казалось, что результаты получаются какие-то мизерные. | La detruado farata de Margarita kaŭzis al ŝi brulan delicon, sed samtempe en ŝi persistis la impreso ke la rezultoj estas iaj magraj. |
| Поэтому она стала делать что попало. | Tial ŝi komencis ruinigi ĉion kio trafis sub ŝian manon. |
| Она била вазоны с фикусами в той комнате, где был рояль. | Ŝi frakasis la potojn de gumaj fig’arbetoj en la fortepiana ĉambro. |
| Не докончив этого, возвращалась в спальню и кухонным ножом резала простыни, била застекленные фотографии. | Ne finite tion ŝi revenis en la dormoĉambron kaj per kuireja tranĉilo dispecigis la littukojn, frakasis la vitritajn fotografaĵojn. |
| Усталости она не чувствовала, и только пот тек по ней ручьями. | Lacon ŝi ne sentis, nur ŝvito rojis sur ŝia korpo. |
| В это время в квартире №82, под квартирой Латунского, домработница драматурга Кванта пила чай в кухне, недоумевая по поводу того, что сверху доносится какой-то грохот, беготня и звон. | Tiutempe en la apartamento n-ro 82, sub la loĝejo de Latunskij, la mastrumistino de la dramverkisto Kvant trinkis teon en la kuirejo, mirante pri la pumado, kurado kaj tintado aŭdataj de supre. |
| Подняв голову к потолку, она вдруг увидела, что он на глазах у нее меняет свой белый цвет на какой-то мертвенно-синеватый. | Levinte la okulojn al la plafono ŝi subite vidis ĝin ŝanĝi sian blankan koloron je ia malvive blueta. |
| Пятно расширялось на глазах, и вдруг на нем набухли капли. | La makulo videble larĝiĝis, kaj subite sur ĝi ŝvelis gutoj. |
| Минуты две сидела домработница, дивясь такому явлению, пока, наконец, из потолка не пошел настоящий дождь и не застучал по полу. | Kelkajn du minutojn la mastrumistino perplekse sidis mirante pri la fenomeno, ĝis fine komenciĝis vera pluvo kaj la gutoj ekfrapfrapis sur la plankon. |
| Тут она вскочила, подставила под струи таз, что нисколько не помогло, так как дождь расширился и стал заливать и газовую плиту, и стол с посудой. | Tiam ŝi salte leviĝis, metis pelvon sub la akvostrion, sed tio neniom helpis, ĉar la pluvo plilarĝiĝis kaj verŝiĝis sur la gasfornelon kaj sur la tablon kun la vazaro. |
| Тогда, вскрикнув, домработница Кванта побежала из квартиры на лестницу, и тотчас же в квартире Латунского начались звонки. | Ekkriinte la mastrumistino kuris el la apartamento sur la ŝtuparon, kaj post unu momento en la loĝejo de Latunskij komenciĝis sonorado. |
| — Ну, зазвонили, пора собираться, — сказала Маргарита. | — Ah ha, oni jam sonorigas ... Tempas ekvoji, — diris Margarita. |
| Она села на щетку, прислушиваясь к тому, как женский голос кричит в скважину двери: — Откройте, откройте! | Ŝi ekrajdis la balailon aŭdante la invoĉon krii en la serurtruon: — Malfermu, malfermu! |
| Дуся, открой! | Dunjo, malfermu! |
| У вас, что ли, вода течет? Нас залило. | Ĉu de vi likas la akvo? Ĉe ni estas superverŝo. |
| Маргарита поднялась на метр вверх и ударила по люстре. | Margarita leviĝis je unu metro supren kaj frapis la lustron. |
| Две лампочки разорвало, и во все стороны полетели подвески. | Du lampoj eksplodis, al ĉiuj flankoj ŝprucis kristalpendaĵoj. |
| Крики в скважине прекратились, на лестнице послышался топот. | La krioj ĉe la serurtruo ĉesis, de sur la ŝtuparo aŭdiĝis paŝobruo. |
| Маргарита выплыла в окно, оказалась снаружи окна, размахнулась несильно и молотком ударила в стекло. | Margarita elŝvebis tra la fenestro, ekstere ŝi levis la martelon kaj frapis la vitron. |
| Оно всхлипнуло, и по облицованной мрамором стене каскадом побежали вниз осколки. | Ĝi singultis kaj laŭlonge de la marmortegita muro kaskade ŝutiĝis rompopecoj. |
| Маргарита поехала к следующему окну. | Margarita rajdis al la sekva fenestro. |
| Далеко внизу забегали люди по тротуару, из двух стоявших у подъезда машин одна загудела и отъехала. | Profunde malsupre sur la trotuaro ekhastis homoj, unu el la du aŭtomobiloj parkitaj ĉe la enirejo hupis kaj forveturis. |
| Покончив с окнами Латунского, Маргарита поплыла к соседней квартире. | Fininte pri la fenestroj de Latunskij, Margarita flugis al la najbara apartamento. |
| Удары стали чаще, переулок наполнился звоном и грохотом. | La batoj plioftiĝis, la strateton plenigis tintado kaj krakado. |
| Из первого подъезда выбежал швейцар, поглядел вверх, немного поколебался, очевидно, не сообразив сразу, что ему предпринять, всунул в рот свисток и бешено засвистел. | El la unua enirejo elkuris la pordisto, kelkan tempon li perplekse rigardis supren, evidente, ne tuj decidinte kion li faru, poste li ŝovis la fajfilon en sian buŝon kaj furioze ekfajfis. |
| С особым азартом под этот свист рассадив последнее окно на восьмом этаже, Маргарита спустилась к седьмому и начала крушить стекла в нем. | Aŭdante la fajfadon, Margarita kun aparta plezuro disfrakasis la lastan fenestron en la oka etaĝo, sin mallevis al la sepa kaj komencis disbati ankaŭ ties vitrojn. |
| Измученный долгим бездельем за зеркальными дверями подъезда, швейцар вкладывал в свист всю душу, причем точно следовал за Маргаритой, как бы аккомпанируя ей. | Lacigite de la longa nenifarado malantaŭ la spegula enirejpordo, la pordisto metis en la fajfadon sian tutan animon, kvazaŭ kontrapunkte ŝin akompanante. |
| В паузах, когда она перелетала от окна к окну, он набирал духу, а при каждом ударе Маргариты, надув щеки, заливался, буравя ночной воздух до самого неба. | Dum la paŭzoj, kiam ŝi flugis de unu fenestro al la sekva, li enspiris, kaj ĉe ĉiu martelbato li, ŝveligante la vangojn, trilegis borante la noktan aeron ĝis la ĉielo. |
| Его усилия, в соединении с усилиями разъяренной Маргариты, дали большие результаты. | Lia penado, kombinite kun la penado de la furioza Margarita, havis konsiderindajn rezultojn. |
| В доме шла паника. | En la domo estiĝis paniko. |
| Целые еще стекла распахивались, в них появлялись головы людей и тотчас же прятались, открытые же окна, наоборот, закрывались. | La ankoraŭ nedifektitaj fenestroj abrupte malfermiĝadis, en ili aperadis kaj tuj sin kaŝis homaj kapoj, kaj male, la apertajn fenestrojn oni haste fermadis. |
| В противоположных домах в окнах на освещенном фоне возникали темные силуэты людей, старавшихся понять, почему без всякой причины лопаются стекла в новом здании Драмлита. | En la kontraŭaj domoj sur la luma fono de la fenestroj aperis nigraj siluetoj de homoj penantaj kompreni, kial sen ajna kaŭzo rompiĝas vitroj en la nova konstruaĵo de Dramlit. |
| В переулке народ бежал к дому Драмлита, а внутри его по всем лестницам топали мечущиеся без всякого толка и смысла люди. | En la strateto gapuloj amasiĝis antaŭ la domo de Dramlit, kaj interne sur ĉiuj ŝtuparoj, nenion komprenante, sensence tumultis loĝantoj. |
| Домработница Кванта кричала бегущим по лестнице, что их залило, а к ней вскоре присоединилась домработница Хустова из квартиры №80, помещавшейся под квартирой Кванта. | La mastrumistino de Kvant kriadis al la hastantaj sur la ŝtuparo pri sia superverŝo, baldaŭ al ŝi aliĝis la mastrumistino de Ĥustov el la apartamento n-ro 80, situanta sub la loĝejo de Kvant. |
| У Хустовых хлынуло с потолка и в кухне, и в уборной. | Ĉe la Ĥustovoj pluvis de la plafono kaj en la kuirejo, kaj en la necesejo. |
| Наконец, у Квантов в кухне обрушился громадный пласт штукатурки с потолка, разбив всю грязную посуду, после чего пошел уже настоящий ливень: из клеток обвисшей мокрой драни хлынуло как из ведра. | Fine en la kuirejo de Kvant grandega gipsoplato falis de la plafono kaj tute disfrakasis la malpuran vazaron, post kio el la ĉeloj de la elpendiĝinta malseka lataro verŝiĝis torentoj. |
| Тогда на лестнице первого подъезда начались крики. | Tiam sur la ŝtuparo de la unua enirejo komenciĝis kriegado. |
| Пролетая мимо предпоследнего окна четвертого этажа, Маргарита заглянула в него и увидела человека, в панике напялившего на себя противогаз. | Flugante preter la antaŭlasta fenestro de la kvara etaĝo Margarita rigardis internen kaj vidis viron, kiu en la paniko estis surmetinta gasmaskon. |
| Ударив молотком в его стекло, Маргарита вспугнула его, и он исчез из комнаты. | Frapinte per la martelo sur lian fenestrovitron ŝi lin fortimigis, kaj li malaperis el la ĉambro. |
| И неожиданно дикий разгром прекратился. | Kaj subite la barbara detruado ĉesis. |
| Скользнув к третьему этажу, Маргарита заглянула в крайнее окно, завешенное легонькой темной шторкой. | Glitinte al la tria etaĝo, Margarita rigardis en la malhelan flankan fenestron ŝirmitan per maldika kurteneto. |
| В комнате горела слабенькая лампочка под колпачком. | En la ĉambro lumetis malforta tablolampo. |
| В маленькой кровати с сеточными боками сидел мальчик лет четырех и испуганно прислушивался. | En infana lito kun retaj flankoj sidis kvarjara knabo timigite aŭskultante la tumultobruon. |
| Взрослых никого не было в комнате. | Adoltoj ne estis en la ĉambro. |
| Очевидно, все выбежали из квартиры. | Evidente, ĉiuj elkuris sur la ŝtuparon. |
| — Стекла бьют, — проговорил мальчик и позвал: — мама! | — Ili frakasas vitrojn, — diris la infano, kaj vokis: — Panjo! |
| Никто не отозвался, и тогда он сказал: — Мама, я боюсь. | Neniu respondis, tiam li diris: — Panjo, mi timas. |
| Маргарита откинула шторку и влетела в окно. | Margarita deŝovis la kurteneton kaj enflugis tra la fenestro. |
| — Я боюсь, — повторил мальчик и задрожал. | — Mi timas, — ripetis la knabo tremante. |
| — Не бойся, не бойся, маленький, — сказала Маргарита, стараясь смягчить свой осипший на ветру, преступный голос, — это мальчишки стекла били. | — Ne timu, ne timu, mia etulo, — diris Margarita penante mildigi sian rabistan, pro la vento raŭkiĝintan voĉon,- tio estas bubaĉoj, bubaĉoj frakasas la vitrojn. |
| — Из рогатки? | — Ĉu per la katapulto? |
| — Спросил мальчик, переставая дрожать. | — demandis la knabo ĉesante tremi. |
| — Из рогатки, из рогатки, — подтвердила Маргарита, — а ты спи! | — Jes, per la katapulto, — konfirmis Margarita, — nun dormu. |
| — Это Ситник, — сказал мальчик, — у него есть рогатка. | — Tio estas Sitnik, — diris la knabo, — li havas katapulton. |
| — Ну, конечно, он! | — Nu jes, certe li! |
| Мальчик поглядел лукаво куда-то в сторону и спросил: — А ты где, тетя? | La knabo ruzete rigardis flanken kaj demandis: — Kie vi estas, onklino? |
| — А меня нету, — сказала Маргарита, — я тебе снюсь. | — Nenie, — respondis Margarita, — mi estas via sonĝo. |
| — Я так и думал, — сказал мальчик. | — Mi tion divenis, — diris la infano. |
| — Ты ложись, — приказала Маргарита, — подложи руку под щеку, а я тебе буду сниться. | — Kuŝigu vin, — ordonis Margarita, — metu la manon sub la vangon, kaj mi plu sonĝiĝos. |
| — Ну, снись, снись, — согласился мальчик и тотчас улегся и руку положил под щеку. | — Nu, bone, sonĝiĝu, sonĝiĝu, — konsentis la knabo, sin kuŝigis kaj ŝovis la manon sub la vangon. |
| — Я тебе сказку расскажу, — заговорила Маргарита и положила разгоряченную руку на стриженную голову, | — Mi rakontos al vi fabelon, — diris Margarita metante sian brulan manon sur la mallonge pritonditan kapeton. |
| — была на свете одна тетя. | — En la mondo estis onklino. |
| И у нее не было детей, и счастья вообще тоже не было. | Ŝi ne havis infanon kaj ĝenerale ŝi ne havis feliĉon. |
| И вот она сперва много плакала, а потом стала злая... | Unue ŝi longe ploradis kaj poste ŝi iĝis malica ... |
| — Маргарита умолкла, сняла руку — мальчик спал. | — Margarita eksilentis, demetis la manon — la knabo dormis. |
| Маргарита тихонько положила молоток на подоконник и вылетела из окна. | Ŝi senbrue metis la martelon sur la fenestrobreton kaj elflugis tra la fenestro. |
| Возле дома была кутерьма. | Antaŭ la domo estis pelmelo. |
| По асфальтированному тротуару, усеянному битым стеклом, бегали и что-то выкрикивали люди. | Sur la asfalta trotuaro kovrita per vitrorompaĵoj kuradis kaj ion kriadis homoj. |
| Между ними уже мелькали милиционеры. | Inter ili tie ĉi kaj tie for oni jam distingis milicianojn. |
| Внезапно ударил колокол, и с Арбата в переулок вкатила красная пожарная машина с лестницей... | Subite ektintis sonorilo kaj de Arbat’ en la strateton ruliĝis ruĝa fajrobrigada aŭtomobilo kun eskalo ... |
| Но дальнейшее уже не интересовало Маргариту. | Sed la plua jam ne interesis Margaritan. |
| Прицелившись, чтобы не задеть за какой-нибудь провод, она покрепче сжала щетку и в мгновение оказалась выше злополучного дома. | Zorge celinte por tuŝi nenian elektrodraton, ŝi ĉirkaŭpremis la balailon kaj post unu momento estis super la misŝanca domo. |
| Переулок под нею покосился набок и провалился вниз. | Sub ŝi la strateto oblikviĝis kaj sinkis inter la domojn. |
| Вместо него одного под ногами у Маргариты возникло скопище крыш, под углами перерезанное сверкающими дорожками. | Anstataŭ ĝi sub ŝiaj piedoj vidiĝis amaso da tegmentoj, divers’angule distranĉita de lumaj vojetoj. |
| Все оно неожиданно поехало в сторону, и цепочки огней смазались и слились. | La tuto subite ŝoviĝis flanken, la lumvicoj konfuziĝis kaj kunfluis. |
| Маргарита сделала еще один рывок, и тогда все скопище крыш провалилось под землю, а вместо него появилось внизу озеро дрожащих электрических огней, и это озеро внезапно поднялось вертикально, а затем появилось над головой у Маргариты, а под ногами блеснула луна. | Ŝi faris ankoraŭ unu ektiron kaj la tuta tegmentaro foriĝis englutite de la tero, anstataŭ ĝi malsupre disfluis lago da tremaj elektraj lumoj, la lago subite ekstaris vertikale, poste ĝi reaperis super ŝia kapo, kaj sub ŝiaj piedoj ekbrilis la luno. |
| Поняв, что она перевернулась, Маргарита приняла нормальное положение и, обернувшись, увидела, что и озера уже нет, а что там, сзади за нею, осталось только розовое зарево на горизонте. | Kompreninte ke ŝi renversiĝis, Margarita sin rerektigis kaj ĵetinte rigardon malantaŭen ŝi konstatis, ke ankaŭ la lumlago jam forestas, ke tie restis nur roza rebrilo super la horizonto. |
| И оно исчезло через секунду, и Маргарита увидела, что она наедине с летящей над нею слева луною. | Ankaŭ ĝi malaperis post sekundo, kaj Margarita vidis sin sola kun la luno fluganta super ŝi maldekstre. |
| Волосы Маргариты давно уже стояли копной, а лунный свет со свистом омывал ее тело. | Jam antaŭ longe ŝiaj haroj faske leviĝis, kaj la luna lumo sible ĉirkaŭblovis ŝian korpon. |
| По тому, как внизу два ряда редких огней слились в две непрерывные огненные черты, по тому, как быстро они пропали сзади, Маргарита догадалась, что она летит с чудовищною скоростью, и поразилась тому, что она не задыхается. | Laŭ tio, kiel du vicoj de disaj lumoj kunfandiĝis en du kontinuajn flamstriojn, laŭ tio, kiel rapide ili foriĝis malantaŭen, Margarita divenis, ke ŝi flugas kun monstre granda rapidego, kaj ekmiris ke tio neniel ĝenas ŝian spiradon. |
| По прошествии нескольких секунд далеко внизу, в земной черноте, вспыхнуло новое озеро электрического света и подвалилось под ноги летящей, но тут же завертелось винтом и провалилось в землю. | Post kelkaj sekundoj profunde malsupre, en la tera nigro, ekhelis nova elektroluma lago, ĝi glitis sub la piedojn de la flugantino sed tuj kirliĝis kaj sinkis sub la teron. |
| Еще несколько секунд — такое же точно явление. | Post kelkaj sekundoj la fenomeno ripetiĝis. |
| — Города! Города! | — Urboj! Urboj! |
| — Прокричала Маргарита. | — kriis Margarita. |
| После этого раза два или три она видела под собой тускло отсвечивающие какие-то сабли, лежащие в открытых черных футлярах, и сообразила, что это реки. | Post tio du aŭ tri fojojn ŝi vidis sub si iajn malhele briletantajn sabrojn kuŝi en velure nigraj apertaj ujoj, kaj komprenis, ke ili estas riveroj. |
| Повернув голову вверх и налево, летящая любовалась тем, что луна несется под нею, как сумасшедшая, обратно в москву и в то же время странным образом стоит на месте, так что отчетливо виден на ней какой-то загадочный, темный — не то дракон, не то конек-горбунок, острой мордой обращенный к покинутому городу. | Plurfoje ŝi levis la kapon maldekstren por admiri la lunon, kiu freneze rapidege impetante super ŝi reen al Moskvo, samtempe iel mirinde restis senmova, tiel ke sur ĝi Margarita klare vidis enigman malhelan figuron, ĉu drakon, ĉu la fabelan Ĝiban Ĉevaleton, kies pinta kapo rigardis al la forlasita urbo. |
| Тут Маргаритой овладела мысль, что, по сути дела, она зря столь исступленно гонит щетку. | Nun Margaritan frapis la penso, ke ŝi, propre, malpravas tiom arde rapidigante la balailon. |
| Что она лишает себя возможности что-либо как следует рассмотреть, как следует упиться полетом. | Ke tiel ŝi senigas sin je la eblo ion ajn bone vidi kaj plene ĝui la flugon. |
| Ей что-то подсказывало, что там, куда она летит, ее подождут и что незачем ей скучать от такой безумной быстроты и высоты. | Io sugestis al ŝi, ke tie, kien ŝi flugas, oni povas ŝin iomete atendi, ke tial ŝi ne bezonas enuigi sin per tiom rapida kaj alta flugado. |
| Маргарита наклонила щетку щетиной вперед, так что хвост ее поднялся кверху, и, очень замедлив ход, пошла к самой земле. | Margarita turnis suben la broson de la balailo, tiel ke ĝia tenilo leviĝis malantaŭ ŝia dorso, kaj, tre malrapidiginte sian iron, ŝi glisis al la tero. |
| И это скольжение, как на воздушных салазках, вниз принесло ей наибольшее наслаждение. | Tiu moviĝado, simila al deglito sur ia aera luĝo, faris al ŝi la plej grandan plezuron. |
| Земля поднялась к ней, и в бесформенной до этого черной гуще ее обозначились ее тайны и прелести во время лунной ночи. | La tero leviĝis al Margarita, kaj en ĝia ĵus senforma, nigra denso montriĝis ĝiaj misteroj kaj ĉarmoj lunnoktaj. |
| Земля шла к ней, и Маргариту уже обдавало запахом зеленеющих лесов. | La tero estis venanta al Margarita, ŝin jam ĉirkaŭblovis la odoro de la verdantaj praarbaroj. |
| Маргарита летела над самыми туманами росистого луга, потом над прудом. | Ŝi flugis tuj super la nebulstrioj de rosmalseka herbejo, poste super lageto. |
| Под Маргаритой хором пели лягушки, а где-то вдали, почему-то очень волнуя сердце, шумел поезд. | Sub ŝi ĥoris ranoj kaj ial tre emociige aŭdiĝis la obtuza bruo de fora trajno. |
| Маргарита вскоре увидела его. | Baldaŭ ŝi ĝin ekvidis. |
| Он полз медленно, как гусеница, сыпя в воздух искры. | Ĝi rampis malrapide, kvazaŭ raŭpo, ŝutante fajrerojn en la aeron. |
| Обогнав его, Маргарита прошла еще над одним водным зеркалом, в котором проплыла под ногами вторая луна, еще более снизилась и пошла, чуть-чуть не задевая ногами верхушки огромных сосен. | Margarita ĝin devancis, superflugis ankoraŭ unu akvospegulon, kiun, sub ŝiaj piedoj, transflosis dua luno, poste ŝi ankoraŭ plimalaltiĝis kaj glisis preskaŭ tuŝante per la piedoj la pintojn de gigantaj pinoj. |
| Тяжкий шум вспарываемого воздуха послышался сзади и стал настигать Маргариту. Постепенно к этому шуму чего-то летящего, как снаряд, присоединился слышимый на много верст женский хохот. | Kreskanta bruo de disŝirata aero aŭdiĝis malantaŭe, kaj iom post iom al tiu ŝirbruo de obusa flugo aliĝis ina ridego, sonoranta je multaj kilometroj ĉirkaŭen. |
| Маргарита оглянулась и увидела, что ее догоняет какой-то сложный темный предмет. | Margarita turnis la kapon kaj vidis malhelan, komplikforman objekton kiu ŝin sekvis. |
| Настигая Маргариту, он все более обозначался, стало видно, что кто-то летит верхом. | Proksimiĝante al Margarita ĝi konturiĝis pli klare kaj ŝi vidis ke iu flugas rajde. |
| А наконец он и совсем обозначился. Замедляя ход, Маргариту догнала Наташа. | Kaj fine ĝi estis klare videbla: malrapidigante sian flugon apudiĝis Nataŝa. |
| Она, совершенно нагая, с летящими по воздуху растрепанными волосами, летела верхом на толстом борове, зажимавшем в передних копытцах портфель, а задними ожесточенно молотящем воздух. | Tute nuda, kun flirtantaj haroj, ŝi flugrajdis dikan eksporkon, kiu premtenis tekon inter siaj antaŭaj hufetoj, kaj per la malantaŭaj furioze draŝis la aeron. |
| Изредка поблескивающее в луне, а потом потухающее пенсне, свалившееся с носа, летело рядом с боровом на шнуре, а шляпа то и дело наезжала борову на глаза. | Fojfoje ekbriletante sub lunradio, nazumo falinta de la muzelo flugis apud la rajdobesto, ligite al la ekstremo de sia ŝnureto, kaj sur la okulojn de la eksporko senĉese glitadis ĉapelo. |
| Хорошенько всмотревшись, Маргарита узнала в борове Николая Ивановича, и тогда хохот ее загремел над лесом, смешавшись с хохотом Наташи. | Margarita rigardis pli atente, rekonis en la eksporko sian najbaron Nikolao Ivaniĉ, kaj tiam ŝia ridego ektondris super la arbaro, miksiĝante kun la ridego de Nataŝa. |
| — Наташка! | — Natanjo, bubino! |
| — Пронзительно закричала Маргарита, — ты намазалась кремом? | — altege voĉis Margarita, — ĉu vi ŝmiris lin per la kremo? |
| — Душенька! | — Animo mia! |
| — Будя своими воплями заснувший сосновый лес, отвечала Наташа, — королева моя французская, ведь я и ему намазала лысину, и ему! | — vekante per siaj ekkrioj la dormantan pinarbaron respondis Nataŝa, — mia reĝino franca, ja ankaŭ al li mi ŝmiris la kalvaĵon, ankaŭ al li! |
| — Принцесса! — Плаксиво проорал боров, галопом неся всадницу. | — Princino! — plorvoĉe blekis la eksporko galopante sub sia amazono. |
| — Душенька! Маргарита Николаевна! | — Kara animo mia! Margarita Nikolavna! |
| — Кричала Наташа, скача рядом с Маргаритой, — сознаюсь, взяла крем. | — kriis Nataŝa rajdante apud Margarita, — mi konfesas, mi prenis iom da kremo! |
| Ведь и мы хотим жить и летать! | Ja ankaŭ ni volas vivi kaj flugi! |
| Прости меня, повелительница, а я не вернусь, нипочем не вернусь! | Pardonu min, moŝta sinjorino, sed mi je nenia prezo iros reen! |
| Ах, хорошо, Маргарита Николаевна! | Aĥ, kiom estas bone, Margarita Nikolavna! |
| Предложение мне делал, — Наташа стала тыкать пальцем в шею сконфуженно пыхтящего борова, — предложение! | Li proponon al mi faris, — per la fingro Nataŝa plurfoje puŝis la konfuzite snufantan eksporkon en ties kolon, — proponon! |
| Ты как меня называл, а? — Кричала она, наклонясь к уху борова. | Kiel vi min nomis, diru? |
| — Богиня, — завывал тот, — не могу я так быстро лететь. | — Diino, — hurladis tiu, — ne povas mi tiel rapide flugi! |
| Я бумаги могу важные растерять. | Mi riskas perdi gravajn paperojn. |
| Наталья Прокофьевна, я протестую. | Natalia Prokofjevna, mi protestas. |
| — Да ну тебя к черту с твоими бумагами! | — Hej, iru al la diablo kun viaj paperoj! |
| — Дерзко хохоча, кричала Наташа. | — aŭdace ridegante kriis Nataŝa. |
| — Что вы, Наталья Прокофьевна! | — Kion vi diras, Natalia Prokofjevna! |
| Нас услышит кто-нибудь! | Se oni nin aŭdus! |
| Моляще орал боров. | — petege blekis la eksporko. |
| Летя галопом рядом с Маргаритой, Наташа с хохотом рассказывала ей о том, что произошло в особняке после того, как Маргарита Николаевна улетела через ворота. | Galope flugante apud Margarita, Nataŝa sen reteni la ridon rakontis al ŝi, kio okazis en la palaceto post ol Margarita Nikolavna forflugis trans la pordegon. |
| Наташа созналась в том, что, не прикоснувшись более ни к каким подаренным вещам, она сбросила с себя одежду и кинулась к крему и немедленно им намазалась. | Nataŝa konfesis, ke ŝi ne plu tuŝis iun ajn el la donacitaj aĵoj, sed ke ŝi tuj formetis siajn vestojn, impetis al la kremo kaj rapide sin ŝmiris. |
| И с нею произошло то же, что с ее хозяйкой. | Ĝi efikis ŝin ekzakte tiel, kiel ŝian mastrinon. |
| В то время, как Наташа, хохоча от радости, упивалась перед зеркалом своею волшебною красой, дверь открылась, и перед Наташей явился Николай Иванович. | Dum Nataŝa, ridegante pro ĝojo, admiris antaŭ la spegulo sian sorĉan belon, la pordo malfermiĝis kaj aperis Nikolao Ivaniĉ. |
| Он был взволнован, в руках он держал сорочку Маргариты Николаевны и собственную свою шляпу и портфель. | Li estis ekscitita, en la manoj li tenis la subrobon de Margarita Nikolavna kaj siajn proprajn ĉapelon kaj tekon. |
| Увидев Наташу, Николай Иванович обомлел. | Ĉe la vido de Nataŝa li stuporiĝis. |
| Несколько справившись с собою, весь красный как рак, он объявил, что счел долгом поднять рубашечку, лично принести ее... | Iom reakirinte la memregadon, kankre ruĝa, li deklaris, ke li opiniis sia devo levi la subrobeton, persone ĝin alporti ... |
| — Что говорил, негодяй! — Визжала и хохотала Наташа, — что говорил, на что сманивал! | — Ja kion li ankoraŭ diradis, la aĉulo, — ridegante ŝrikis Nataŝa, — al kio li forlogis! |
| Какие деньги сулил. | Kiom da mono li promesis. |
| Говорил, что клавдия Петровна ничего не узнает. | Diris, ke Klaŭdia Petrovna nenion scios. |
| Что, скажешь, вру? | Ĉu ne ĝuste, ĉu mi mensogas? |
| — Кричала Наташа борову, и тот только сконфуженно отворачивал морду. | — kriis Nataŝa al la eksporko, kiu konfuzite forturnadis la muzelon. |
| Расшалившись в спальне, Наташа мазнула кремом Николая Ивановича и сама оторопела от удивления. | Petolante en la dormoĉambro, Nataŝa metis iom da kremo sur la kalvaĵon de Nikolao Ivaniĉ, kaj haltis kvazaŭ alforĝite al la loko. |
| Лицо почтенного нижнего жильца свело в пятачок, а руки и ноги оказались с копытцами. | La vizaĝo de la honorinda malsupra loĝanto kuntiriĝis en porkan rostron, hufetoj elkreskis sur liaj piedoj kaj manoj. |
| Глянув на себя в зеркало, Николай Иванович отчаянно и дико завыл, но было уже поздно. | Nikolao Ivaniĉ vidis sin en la spegulo, furioze kaj sovaĝe ekhurlis, sed estis jam malfrue. |
| Через несколько секунд он, оседланный, летел куда-то к черту из Москвы, рыдая от горя. | Post kelkaj sekundoj, rajdate, li flugis for el Moskvo ien al la diablo, ploregante pro malespero. |
| — Требую возвращения моего нормального облика! | — Mi postulas restituon de miaj normalaj personaĵoj, |
| — Вдруг не то исступленно, не то моляще прохрипел и захрюкал боров, — я не намерен лететь на незаконное сборище! | — subite stertoris kaj ekgruntis la eksporko, duone furioze, duone petege, — mi rifuzas flugi al kontraŭleĝa fi-kunveno. |
| Маргарита Николаевна, вы обязаны унять вашу домработницу. | Margarita Nikolavna, estas via devo bridi vian mastrumistinon! |
| — Ах, так я теперь тебе домработница? | — Ah, nun mi estas mastrumistino, ĉu? |
| Домработница? | Ĉu mastrumistino? |
| — Вскрикивала Наташа, нащипывая ухо борову, | — ekkriadis Nataŝa pinĉante la orelon de la eksporko. |
| — а была богиня? Ты меня как называл? | — Tamen antaŭ nelonge mi estis diino, ĉu? Kiel vi min nomis? |
| — Венера! — Плаксиво отвечал боров, пролетая над ручьем, журчащим меж камней, и копытцами задевая шорохом за кусты орешника. | — Venera! — plorvoĉe respondis la eksporko flugante super rojo murmuranta inter ŝtonoj, kaj per la hufoj susure tuŝetante avelajn arbedojn. |
| — Венера! Венера! | — Venera! Venera! |
| — Победно прокричала Наташа, подбоченившись одной рукой, а другую простирая к луне, | — triumfe kriis Nataŝa surkoksiginte unu manon kaj la alian etendante al la luno. |
| — Маргарита! | — Margarita! |
| Королева! | Reĝino! |
| Упросите за меня, чтоб меня ведьмой оставили. | Elpetu por mi, ke oni lasu min sorĉistino. |
| Вам все сделают, вам власть дана! | Oni ĉion faros laŭ via vorto, vi havas potencon! |
| И Маргарита отозвалась: — Хорошо, я обещаю! | Kaj Margarita respondis: — Bone, mi promesas! |
| — Спасибо! | — Dankon! |
| — Прокричала Наташа и вдруг закричала резко и как-то тоскливо: | — voĉegis Nataŝa, kaj subite ŝi kriis bruske kaj iel melankolie: |
| — гей! Гей! | — Hej! Hej! |
| Скорей! Скорей! А ну-ка, надбавь! | Pli rapide! Ek, vigliĝu! |
| — Она сжала пятками похудевшие в безумной скачке бока борова, и тот рванул так, что опять распорол воздух, и через мгновение Наташа уже была видна впереди, как черная точка, а потом и совсем пропала, и шум ее полета растаял. | — Per siaj kalkanoj ŝi spronis la flankojn de la eksporko, kaviĝintajn en la freneza galopo, ĝi impetis tiel, ke denove ekkrakis la disŝirata aero, kaj post unu momento Nataŝa ŝanĝiĝis en nigran punkton malproksime antaŭ Margarita, poste ŝi tute malaperis kaj la bruo de ŝia flugo aerdisiĝis. |
| Маргарита летела по-прежнему медленно в пустынной и неизвестной местности, над холмами, усеянными редкими валунами, лежащими меж отдельных громадных сосен. | Margarita plu flugis same malrapide super nuda kaj nekonata tereno, super montetoj, sur kiuj dise elstaris eratikaj blokegoj kaj izolaj gigantaj pinoj. |
| Маргарита летела и думала о том, что она, вероятно, где-то очень далеко от Москвы. | Margarita flugis kaj pensis, ke verŝajne ŝi estas tre malproksime de Moskvo. |
| Щетка летела не над верхушками сосен, а уже между их стволами, с одного боку посеребренными луной. | La balailo ne plu superis la pintojn de la pinoj, ĝi glisis inter iliaj trunkoj, kies unu flankon arĝentizis la luno. |
| Легкая тень летящей скользила по земле впереди — теперь луна светила в спину Маргарите. | La facilmova ombro de la flugantino glitis sur la tero antaŭe, ĉar la luno nun lumis sur ŝian dorson. |
| Маргарита чувствовала близость воды и догадывалась, что цель близка. | Margarita sentis la proksimecon de akvo kaj komprenis, ke la celo apudas. |
| Сосны разошлись, и Маргарита тихо подъехала по воздуху к меловому обрыву. | La pinoj disiĝis kaj ŝi malabrupte glisis al kreta krutaĵo. |
| За этим обрывом внизу, в тени, лежала река. | Transe, malsupre en la ombro, kuŝis rivero. |
| Туман висел и цеплялся за кусты внизу вертикального обрыва, а противоположный берег был плоский, низменный. | Nebulo pendis kroĉite je la arbustoj ĉe la piedo de la vertikala krutaĵo, kaj la alia bordo estis plata kaj malalta. |
| На нем, под одинокой группой каких-то раскидистых деревьев, метался огонечек от костра и виднелись какие-то движущиеся фигурки. | Tie, sub soleca grupo de iaj arboj larĝbranĉaraj, flagris flameto de lignofajro kaj moviĝis figuretoj. |
| Маргарите показалось, что оттуда доносится какая-то зудящая веселенькая музыка. | Al Margarita ŝajnis, ke de tie venas juka zumo de gajaĉa muziko. |
| Далее, сколько хватало глаз, на посеребренной равнине не виднелось никаких признаков ни жилья, ни людей. | Pli malproksime, kiom povis atingi la rigardo, sur la arĝentizita ebenaĵo videblis nenia loĝejo, nenia ajn spuro de homoj. |
| Маргарита прыгнула с обрыва вниз и быстро спустилась к воде. | Ŝi saltis de la krutaĵo malsupren. |
| Вода манила ее после воздушной гонки. | La akvo logis ŝin post la aera rajdo. |
| Отбросив от себя щетку, она разбежалась и прыгнула в воду вниз головой. | Ĵetinte for la balailon, ŝi kursaltis en la riveron kap’antaŭe, |
| Легкое ее тело, как стрела, вонзилось в воду, и столб воды выбросило почти до самой луны. | ŝia malpeza korpo, kvazaŭ sago, truis la akvon, kaj la ŝpruckolono leviĝis preskaŭ ĝis la luno. |
| Вода оказалась теплой, как в бане, и, вынырнув из бездны, Маргарита вдоволь наплавалась в полном одиночестве ночью в этой реке. | La akvo estis varma, kiel en banejo, kaj malplonĝinte el la likva abismo ŝi satnaĝis tute sola en la nokta rivero. |
| Рядом с Маргаритой никого не было, но немного подальше за кустами слышались всплески и фырканье, там тоже кто-то купался. | Apude estis neniu, sed iom malproksime, malantaŭ la arbedoj, de kie aŭdiĝis snufado kaj plaŭdo, devis esti alia bananto. |
| Маргарита выбежала на берег. | Margarita elkuris sur la bordon. |
| Тело ее пылало после купанья. | Ŝia korpo ardis post la bano. |
| Усталости никакой она не ощущала и радостно приплясывала на влажной траве. | Ŝi sentis nenian lacon kaj gaje dancetis sur la malseka herbo. |
| Вдруг она перестала танцевать и насторожилась. | Subite ŝi ĉesis danci kaj aŭskultis. |
| Фырканье стало приближаться, и из-за ракитовых кустов вылез какой-то голый толстяк в черном шелковом цилиндре, заломленном на затылок. | La snufado proksimiĝis, kaj el la salikaj arbedoj montriĝis nuda dikulo kun nigra silka cilindro ŝovita sur la nukon. |
| Ступни его ног были в илистой грязи, так что казалось, будто купальщик в черных ботинках. | Liaj piedoj kotis per ŝlimo, tiel ke li ŝajnis surhavi nigrajn botetojn. |
| Судя по тому, как он отдувался и икал, он был порядочно выпивши, что, впрочем, подтверждалось и тем, что река вдруг стала издавать запах коньяку. | Juĝante laŭ liaj hikado kaj bruaj elspiregoj, li estis nemalmulte drinkinta, kion, cetere, konfirmis ankaŭ tio, ke la rivero subite ekodoris je konjako. |
| Увидев Маргариту, толстяк стал вглядываться, а потом радостно заорал: — Что такое? | Rimarkinte Margaritan, la dikulo fikse ŝin rigardis, poste ĝoje kriegis: — Kio? |
| Ее ли я вижу? | Ĉu ŝin mi vidas? |
| Клодина, да ведь это ты, неунывающая вдова? | Claŭdine, ja estas vi, la gaja vidvino! |
| И ты здесь? | Ĉu ankaŭ vi estas ĉi tie? |
| — И тут он полез здороваться. | — kaj li avancis por ŝin saluti. |
| Маргарита отступила и с достоинством ответила: — Пошел ты к чертовой матери. | Margarita paŝis malantaŭen kaj dignoplene respondis: — Iru for al la diablopatrino. |
| Какая я тебе Клодина? | Kian Klaŭdinon vi trovis ĉi tie? |
| Ты смотри, с кем разговариваешь, — и, подумав мгновение, она прибавила к своей речи длинное непечатное ругательство. | Rigardu bone al kiu vi parolas, — kaj post momenta pripenso ŝi finis sian diron per longa nepresebla sakraĵo. |
| Все это произвело на легкомысленного толстяка отрезвляющее действие. | La tuto efikis la frivolan dikulon malebriige. |
| — Ой! — Тихо воскликнул он и вздрогнул, — простите великодушно, светлая королева Марго! | — Oj! — li ekkrietis kaj ekskuiĝis, — pardonu grand’anime, tre serena reĝino Margot! |
| Я обознался. | Mi eraris. |
| А виноват коньяк, будь он проклят! | Pri ĉio kulpas la konjako, estu ĝi malbenita! |
| — Толстяк опустился на одно колено, цилиндр отнес в сторону, сделал поклон и залопотал, мешая русские фразы с французскими, какой-то вздор про кровавую свадьбу своего друга в Париже Гессара, и про коньяк, и про то, что он подавлен грустной ошибкой. | — la dikulo metis sin sur unu genuon, per larĝa gesto forprenis sian cilindron flanken, sin klinis kaj ekbabilis, miksante frazojn rusajn kaj francajn, ian sensencaĵon pri sangverŝa edziĝfesto, pri sia Pariza amiko Guessard, kaj pri la konjako, pri sia afilktego pro la bedaŭrinda eraro. |
| — Ты бы брюки надел, сукин сын, — сказала, смягчаясь, Маргарита. | — Prefere surmetu pantalonon, vi hundina filo, — mildiĝante diris Margarita. |
| Толстяк радостно осклабился, видя, что Маргарита не сердится, и восторженно сообщил, что оказался без брюк в данный момент | Vidante, ke ŝi ne plu koleras, la dikulo ĝoje ridetaĉis kaj ravite raportis, ke nur tial li nunmomente estas sen pantalono, |
| лишь потому, что по рассеянности оставил их на реке енисее, где купался перед тем, но что он сейчас же летит туда, благо это рукой подать, | ke pro sia distriĝemo li lasis ĝin ĉe la rivero Jenisejo, kie li antaŭ nelonge sin banis, sed ke tuj li tien flugos, ĉar feliĉe tio estas tute apude; |
| и затем, поручив себя расположению и покровительству, начал отступать задом и отступал до тех пор, пока не поскользнулся и навзничь не упал в воду. | kaj poste, sin rekomendinte al ŝiaj favoro kaj protekto, li malproksimiĝis dors’antaŭe, ĝis li glitstumblis kaj renversiĝis en la akvon. |
| Но и падая, сохранил на окаймленном небольшими бакенбардами лице улыбку восторга и преданности. | Tamen eĉ falante li plu konservis sur la vizaĝo kadrita per malgrandaj vangoharoj rideton de ravo kaj sindonemo. |
| Маргарита же пронзительно свистнула и, оседлав подлетевшую щетку, перенеслась над рекой на противоположный берег. | Margarita stride ekfajfis, ekrajdis la alflugintan balailon, sin transportis sur la alian bordon. |
| Тень меловой горы сюда не доставала, и весь берег заливала луна. | Ĝin ne atingis la ombro de la kreta altaĵo, la tuta bordo estis inundata de lunlumo. |
| Лишь только Маргарита коснулась влажной травы, музыка под вербами ударила сильнее, и веселее взлетел сноп искр из костра. | Apenaŭ ŝi tuŝis la malsekan herbon, tuj la muziko el sub la arboj eksonis pli laŭte, kaj pli gaje ŝprucis la fajrera garbo de la lignofajro. |
| Под ветвями верб, усеянными нежными, пушистыми сережками, видными в луне, сидели в два ряда толстомордые лягушки и, раздуваясь как резиновые, играли на деревянных дудочках бравурный марш. | Sub la salikoj, sub ties branĉoj prezentantaj delikatajn, lanugajn amentojn klare videblajn en la lunlumo, dikmuzelaj ranoj sidis en du vicoj kaj per lignaj ŝalmetoj ludis, kaŭĉuke aerŝveliĝante, bravuran marŝon. |
| Светящиеся гнилушки висели на ивовых прутиках перед музыкантами, освещая ноты, на лягушачьих мордах играл мятущийся свет от костра. | Lumineskaj putrolignaĵoj, fiksitaj antaŭ la muzikistoj sur la salikaj vergoj, prilumis la notojn, sur la ranaj muzeloj ludis la flagra lumo de la lignofajro. |
| Марш игрался в честь Маргариты. | La marŝo estis plenumata honore al Margarita. |
| Прием ей оказан был самый торжественный. | La akcepto al ŝi farita estis plej solena. |
| Прозрачные русалки остановили свой хоровод над рекою и замахали Маргарите водорослями, и над пустынным зеленоватым берегом простонали далеко слышные их приветствия. | La diafanaj niksinoj interrompis sian surriveran rondodancon, ŝin bonvenigis svingante akvoherbojn, kaj aŭdeble ĝis malproksima foro ĝemsonis super la verdeta, dezerta bordo iliaj salutoj. |
| Нагие ведьмы, выскочив из-за верб, выстроились в ряд и стали приседать и кланяться придворными поклонами. | Nudaj sorĉistinoj, elkurinte de malantaŭ la salikoj, viciĝis en unu linion kaj faris profundajn kortegajn riverencojn. |
| Кто-то козлоногий подлетел и припал к руке, раскинул на траве шелк, осведомляясь о том, хорошо ли купалась королева, предложил прилечь и отдохнуть. | Iu kapropiedulo impetis al Margarita, adorkisis ŝian manon, larĝe sternis sur la herbo silkan tukon, demandis, ĉu agrabla estis la bano de la reĝino, ŝin invitis iom kuŝi kaj ripozi. |
| Маргарита так и сделала. | Tiel ŝi faris. |
| Козлоногий поднес ей бокал с шампанским, она выпила его, и сердце ее сразу согрелось. | La kapropieda prezentis al ŝi pokalon da ĉampano, ŝi trinkis kaj ŝia koro varmiĝis. |
| Осведомившись о том, где Наташа, она получила ответ, что Наташа уже выкупалась и полетела на своем борове вперед, в москву, чтобы предупредить о том, что Маргарита скоро будет, и помочь приготовить для нее наряд. | Demandinte, kie estas Nataŝa, ŝi ricevis la respondon, ke Nataŝa jam sin banis kaj forflugis sur sia eksporko antaŭen en Moskvon por sciigi, ke Margarita baldaŭ venos, kaj por helpi prepari ŝian tualeton. |
| Короткое пребывание Маргариты под вербами ознаменовалось одним эпизодом. | Incidento intervenis dum la mallonga restado de Margarita sub la salikoj. |
| В воздухе раздался свист, и черное тело, явно промахнувшись, обрушилось в воду. | Siblo disŝiris la aeron, kaj nigra korpo, evidente maltrafinte sian celon, falis en la akvon. |
| Через несколько мгновений перед Маргаритой предстал тот самый толстяк-бакенбардист, что так неудачно представился на том берегу. | Post kelkaj momentoj antaŭ Margarita staris tiu sama dika vanĝarulo, kiu tiom malprospere sin prezentis sur la alia bordo. |
| Он успел, по-видимому, смотаться на енисей, ибо был во фрачном наряде, но мокр с головы до ног. | Verŝajne li sukcesis jam viziti Jenisejon, ĉar nun li surhavis frakan kompleton, sed estis malseka de la kapo ĝis la piedoj. |
| Коньяк подвел его вторично: высаживаясь, он все-таки угодил в воду. | La konjako duafoje lin misservis: volante alteriĝi li trafis en la akvon. |
| Но улыбки своей он не утратил и в этом печальном случае, и был смеющеюся Маргаритой допущен к руке. | Tamen sian rideton li ne perdis ankaŭ en tiu ĉagrena okazo, kaj ridante Margarita allasis lin kisi ŝian manon. |
| Затем все стали собираться. | Poste ĉiuj komencis sin prepari al foriro. |
| Русалки доплясали свой танец в лунном свете и растаяли в нем. | La niksinoj finis sian dancon en la lunlumo kaj en ĝi dissolviĝis. |
| Козлоногий почтительно осведомился у Маргариты, на чем она прибыла на реку; узнав, что она явилась верхом на щетке, сказал: — О, зачем же, это неудобно, | La kapropieda respekte demandis Margaritan, kiel ŝi venis al la rivero; informite, ke ŝi alrajdis sur balailo, li diris: — Ho, kial do, tio estas ja maloportuna! |
| — мигом соорудил из двух сучков какой-то подозрительный телефон и потребовал у кого-то сию же минуту прислать машину, что и исполнилось, действительно, в одну минуту. | — kaj en unu momento kunmetinte el du branĉetoj ian dubindan telefonon li postulis, ke oni tuj sendu aŭtomobilon, kio fakte plenumiĝis, kaj efektive antaŭ ol pasis unu minuto. |
| На остров обрушилась буланая открытая машина, только на шоферском месте сидел не обычного вида шофер, а черный длинноносый грач в клеенчатой фуражке и в перчатках с раструбами. | Sur la insulon malleviĝis izabela kabrioleto, tamen ĉe la stirrado sidis ne ordinara ŝoforo sed nigra longbeka kampokorvo kun laktola kaskedo kaj grandmanumaj gantoj. |
| Островок опустел. | La insuleto dezertiĝis. |
| В лунном пылании растворились улетевшие ведьмы. | En la lumflamado dissolviĝis la forflugintaj sorĉistinoj. |
| Костер догорал, и угли затягивало седой золой. | La lignofajro estis estingiĝanta, kaj griza cindro kovris la karbiĝintajn ŝtipojn. |
| бакенбардист и козлоногий подсадили Маргариту, и она опустилась на широкое заднее сидение. | La vanĝarulo kaj la kapropieda helpis Margaritan suriri la veturilon, kaj ŝi sidigis sin sur la larĝa malantaŭa benko. |
| Машина взвыла, прыгнула и поднялась почти к самой луне, остров пропал, пропала река, Маргарита понеслась в Москву. | La aŭtomobilo ekblekis, saltis, leviĝis preskaŭ ĝis la luno, la insulo malaperis, malaperis la rivero. Plenrapide Margarita estis revenanta al Moskvo. |
| Глава 22. | Ĉapitro 22 |
| При свечах | ĈE LA KANDELA LUMO |
| Ровное гудение машины, летящей высоко над землей, убаюкивало Маргариту, а лунный свет ее приятно согревал. | La unutona zumado de la veturilo, fluganta alte super la tero, lulis Margaritan, la luna lumo agrable ŝin varmigis. |
| Закрыв глаза, она отдала лицо ветру и думала с какой-то грустью о покинутом ею неизвестном береге реки, которую, как она чувствовала, она никогда более не увидит. | Ferminte la okulojn ŝi prezentis sian vizaĝon al la vento kaj iom bedaŭre pensis pri la nekonata riverbordo kiun ŝi ĵus forlasis kaj kiun, ŝi antaŭsentis, ŝi neniam revidos. |
| После всех волшебств и чудес сегодняшнего вечера она уже догадывалась, к кому именно в гости ее везут, но это не пугало ее. | Post ĉiuj sorĉaĵoj kaj mirakloj de la hodiaŭa vespero ŝi bone komprenis, kies gastino ŝi estos, sed tio ŝin ne timigis. |
| Надежда на то, что там ей удастся добиться возвращения своего счастья, сделала ее бесстрашной. | La espero, ke tie ŝi sukcesos revenigi sian feliĉon, ŝin kuraĝigis. |
| Впрочем, долго мечтать в машине об этом счастье ей не пришлось. | Cetere, ŝiaj revoj pri tiu feliĉo daŭris nelonge. |
| Грач ли хорошо знал свое дело, машина ли была хороша, но только вскоре Маргарита, открыв глаза, увидела под собой не лесную тьму, а дрожащее озеро московских огней. | Ĉu tial, ke la kampokorvo bone ŝoforis, ĉu tiom bona estis la veturilo, ĉiukaze tre baldaŭ Margarita, malferminte la okulojn, vidis antaŭ si ne la praarbaran malhelon sed la trembrilan lagon de Moskvaj lumoj. |
| Черная птица-шофер на лету отвинтил правое переднее колесо, а затем посадил машину на каком-то совершенно безлюдном кладбище в районе драгомилова. | La nigra ŝoforbirdo dumfluge malŝraŭbis la dekstran antaŭan radon kaj surterigis la veturilon en iu senhoma tombejo apud Dorogomilovo. |
| Высадив ни о чем не спрашивающую Маргариту возле одного из надгробий вместе с ее щеткой, грач запустил машину, направив ее прямо в овраг за кладбищем. | Sen demandi pri io ajn, Margarita kun sia ŝvabrilo eliris apud tomboŝtono, la kampokorvo startigis la veturilon, direktante ĝin rekte al ravino ekster la tombejo. |
| В него она с грохотом обрушилась и в нем погибла. | La aŭtomobilo bruege falis en la ravinon kaj frakasiĝis. |
| Грач почтительно козырнул, сел на колесо верхом и улетел. | La kampokorvo salute tuŝis sian kaskedon, saltis sur la radon kaj rajde forflugis. |
| Тотчас из-за одного из памятников показался черный плащ. | Tuj de malantaŭ tomba monumento aperis nigra mantelo. |
| Клык сверкнул при луне, и Маргарита узнала Азазелло. | En la lunlumo ekbrilis kojnodentego kaj Margarita rekonis Azazellon. |
| Тот жестом пригласил Маргариту сесть на щетку, сам вскочил на длинную рапиру, оба взвились и никем не замеченные через несколько секунд высадились около дома №302-бис на Садовой улице. | Tiu geste invitis ŝin surbalaiĝi, mem saltis sur longan rapiron, ambaŭ leviĝis en la aeron kaj post kelkaj sekundoj rimarkite de neniu surteriĝis apud la n-ro 302-bis ĉe la strato Sadovaja. |
| Когда, под мышкой неся щетку и рапиру, спутники проходили подворотню, Маргарита заметила томящегося в ней человека в кепке и высоких сапогах, вероятно, кого-то поджидавшего. | Sub la pordega arko, kien ili sin direktis portante subbrake siajn rapiron kaj balailon, Margarita rimarkis viron kun mola kaskedo kaj altaj botoj, kiu ŝajnis langvore atendi iun. |
| Как ни легки были шаги Азазелло и Маргариты, одинокий человек их услыхал и беспокойно дернулся, не понимая, кто их производит. | Kiom ajn malbruaj estis la paŝoj de Azazello kaj Margarita, la sole staranta homo ilin aŭdis kaj faris abruptan movon, ne komprenante, kiu pasas. |
| Второго, до удивительности похожего на первого, человека встретили у шестого подъезда. | Duan viron, mirinde similan al la unua, ili renkontis antaŭ la pordo de la sesa enirejo. |
| И опять повторилась та же история. | Denove okazis tio sama. |
| Шаги... | Paŝoj ... |
| Человек беспокойно оглянулся и нахмурился. | La viro rapide sin turnis kaj malsereniĝis. |
| Когда же дверь открылась и закрылась, кинулся вслед за невидимыми входящими, заглянул в подъезд, но ничего, конечно, не увидел. | Kiam la pordo malfermiĝis kaj refermiĝis, li impetis post la nevideblajn enirintojn, rigardis en la ŝtuparejon sed, kompreneble, neniun vidis. |
| Третий, точная копия второго, а стало быть, и первого, дежурил на площадке третьего этажа. | La tria, ekzakta kopio de la dua, kaj sekve, ankaŭ de la unua, deĵoris sur la ŝtuparplaceto de la tria etaĝo. |
| Он курил крепкие папиросы, и Маргарита раскашлялась, проходя мимо него. | Li fumis fortan cigaredon, kaj pasante preter li Margarita plurfoje tusis. |
| Курящий, как будто его кольнули, вскочил со скамейки, на которой сидел, начал беспокойно оглядываться, подошел к перилам, глянул вниз. | La fumanto salte leviĝis de sia benko, streĉe rigardis ĉirkaŭen, iris al la balustrado, rigardis malsupren. |
| Маргарита со своим провожатым в это время уже была у дверей квартиры №50. | Je tiu momento Margarita kaj ŝia akompananto jam estis ĉe la pordo de la apartamento n-ro 50. |
| Звонить не стали, Азазелло бесшумно открыл дверь своим ключом. | Ili ne sonorigis, Azazello senbrue malfermis la pordon per sia ŝlosilo. |
| Первое, что поразило Маргариту, это та тьма, в которую они попали. | La unua afero, kiu surprizis Margaritan, estis la malhelo en kiun ŝi paŝis. |
| Ничего не было видно, как в подземелье, и Маргарита невольно уцепилась за плащ Азазелло, опасаясь споткнуться. | Nenio estis videbla, kvazaŭ en kripto, kaj por ne mispaŝi ŝi nevole kroĉiĝis je la mantelo de sia akompananto. |
| Но тут вдалеке и вверху замигал огонек какой-то лампадки и начал приближаться. | Sed ĉi tiam malproksime supre ekbrilis flameto de lampo venanta renkonten. |
| Азазелло на ходу вынул из-под мышки Маргариты щетку, и та исчезла без всякого стука в темноте. | Sen halti, Azazello prenis de sub la brako de Margarita la ŝvabrilon, kaj ĝi senbrue malaperis en la malhelo. |
| Тут стали подниматься по каким-то широким ступеням, и Маргарите стало казаться, что им конца не будет. | Ili komencis suriradi larĝajn ŝtupojn, kiuj al Margarita ŝajnis sennombraj. |
| Ее поражало, как в передней обыкновенной московской квартиры может поместиться эта — необыкновенная невидимая, но хорошо ощущаемая бесконечная лестница. | Estis neimagebla, ke la antaŭĉambro de ordinara Moskva apartamento povus ampleksi tian kvankam nevideblan, sed klare sentatan, mirinde senfinan ŝtuparon. |
| Но тут подъем кончился, и Маргарита поняла, что стоит на площадке. | Tamen la suriro finiĝis kaj Margarita komprenis, ke ŝi staras sur placeto. |
| Огонек приблизился вплотную, и Маргарита увидела освещенное лицо мужчины, длинного и черного, держащего в руке эту самую лампадку. | La flameto venis tute proksimen, kaj en ĝia lumo Margarita vidis la vizaĝon de alta maldika viro en nigro, kiu tenis la lampon en sia mano. |
| Те, кто имел уже несчастие в эти дни попасться на его дороге, даже при слабом свете язычка в лампадке, конечно, тотчас же узнали бы его. | Ĉiu ajn, kiu dum la lastaj tagoj havis la malfeliĉon troviĝi sur lia vojo, sendube tuj lin rekonus eĉ en la malforta lumo de la flamlangeto. |
| Это был Коровьев, он же Фагот. | Li estis Kerubjev, alinome Fagoto. |
| Правда, внешность Коровьева весьма изменилась. | Cetere, la aspekto de Kerubjev tre ŝanĝiĝis. |
| Мигающий огонек отражался не в треснувшем пенсне, которое давно пора было бы выбросить на помойку, а в монокле, правда, тоже треснувшем. | La trembrilan lumeton spegulis ne la fendita nazumo, kiun jam antaŭ longe endus forĵeti en la rubujon, sed monoklo, verdire, same fendita. |
| Усишки на наглом лице были подвиты и напомажены, а чернота Коровьева объяснялась очень просто — он был во фрачном наряде. | La etaj lipharoj sur la senhonta vizaĝo estis frizitaj kaj pomaditaj, kaj nigra li aspektis tial, ke li surhavis frakon. |
| Белела только его грудь. | Blankis nur lia brusto. |
| Маг, регент, чародей, переводчик или черт его знает кто на самом деле — словом, Коровьев — раскланялся и, широко проведя лампадой по воздуху, пригласил Маргариту следовать за ним. | La magiisto, kapelestro, sorĉisto, ĉiĉerono aŭ la diablo scias, kio fakte — unuvorte, Kerubjev — salute kapoklinis kaj svingis la lampon en larĝa gesto, invitante Margaritan lin sekvi. |
| Азазелло исчез. | Azazello malaperis. |
| «Удивительно странный вечер, — думала Маргарита, | «Mirinde stranga vespero!» pensis Margarita. |
| — я всего ожидала, но только не этого! | «Al ĉio mi estis preparita, krom al ĉi tio! |
| Электричество, что ли, у них потухло? | Ĉu paneis ĉe ili la elektro? |
| Но самое поразительное — размеры этого помещения. | Sed la plej frapa estas la amplekso de tiu ejo. |
| Каким образом все это может втиснуться в московскую квартиру? | Kiel ĉio ĉi povas enŝoviĝi en Moskvan apartamenton? |
| Просто-напросто никак не может». | Tutsimple neniel.» |
| Как ни мало давала свету коровьевская лампадка, Маргарита поняла, что она находится в совершенно необъятном зале, да еще с колоннадой, темной и по первому впечатлению бесконечной. | Kiom ajn malforta estis la lumo de la lampo, tamen Margarita komprenis, ke ŝi estas en nemezureble vasta salonego, kiu krome havas kolonaron, senluman kaj, laŭ la unua impreso, senfinan. |
| Возле какого-то диванчика Коровьев остановился, поставил свою лампадку на какую-то тумбу, жестом предложил Маргарите сесть, а сам поместился подле в живописной позе — облокотившись на тумбу. | Antaŭ sofo Kerubjev haltis, metis la lampon sur apudan soklon, geste invitis Margaritan sidiĝi kaj mem restis stari en pentrinda pozo, sin apogante sur la soklon. |
| — Разрешите мне представиться вам, — заскрипел Коровьев, — Коровьев. | — Permesu, ke mi min prezentu, — li knaris, — Kerubjev. |
| Вас удивляет, что нет света? | Vi miras, ke mankas lumo, ĉu? |
| Экономия, как вы, конечно, подумали? | «Pro ŝparemo», certe, vi pensas. |
| Ни-ни-ни. | Neniel ajn! |
| Пусть первый попавшийся палач, хотя бы один из тех, которые сегодня, немного позже, будут иметь честь приложиться к вашему колену, на этой же тумбе оттяпает мне голову, если это так. | La unua venonta ekzekutisto, ekzemple unu el tiuj, kiuj hodiaŭ, iom pli malfrue, havos la honoron kisi vian genuon, forhaku mian kapon sur tiu sama soklo, se estas tiel. |
| Просто мессир не любит электрического света, и мы дадим его в самый последний момент. | Tutsimple messire malŝatas la elektran lumon, tial ni ŝaltos ĝin je la lasta momento. |
| И тогда, поверьте, недостатка в нем не будет. | Kaj tiam, bonvolu kredi, ĝi ne mankos. |
| Даже, пожалуй, хорошо было бы, если б его было поменьше. | Eĉ, mi diru, estus bone havi da ĝi iom malpli. |
| Коровьев понравился Маргарите, и трескучая его болтовня подействовала на нее успокоительно. | Kerubjev plaĉis al Margarita, lia kraka babilado efikis ŝin trankvilige. |
| — Нет, — ответила Маргарита, — более всего меня поражает, где все это помещается. | — Ne, — ŝi respondis, — pleje mi miras pri tio, kie la tuto enestas. |
| — Она повела рукой, подчеркивая при этом необъятность зала. | — Per larĝa gesto de sia brako ŝi montris la nemezureblon de la salonego. |
| Коровьев сладко ухмыльнулся, отчего тени шевельнулись в складках у его носа. | Kerubjev dolĉe rikanis, pro kio ombroj movetis en la faldoj de lia nazo. |
| — Самое несложное из всего! | — La plej simpla el ĉio! |
| — Ответил он. | — li respondis. |
| — Тем, кто хорошо знаком с пятым измерением, ничего не стоит раздвинуть помещение до желательных пределов. | — Ĉiu sperta pri la kvina dimensio tute facile povas vastigi ejon ĝis la dezirata amplekso. |
| Скажу вам более, уважаемая госпожа, до черт знает каких пределов! | Mi eĉ kuraĝas aserti, estimata sinjorino, ke ĝis diable granda amplekso! |
| Я, впрочем, — продолжал болтать Коровьев, — знавал людей, не имевших никакого представления не только о пятом измерении, но и вообще ни о чем не имевших никакого представления и тем не менее проделывавших чудеса в смысле расширения своего помещения. | Cetere, — plu babilis Kerubjev, — mi konis homojn, kiuj sen koncepti la kvinan dimension aŭ ion ajn faris perfektajn miraklojn koncerne la plivastigon de sia loĝejo. |
| Так, например, один горожанин, как мне рассказывали, получив трехкомнатную квартиру на земляном валу, без всякого пятого измерения и прочих вещей, от которых ум заходит за разум, мгновенно превратил ее в четырехкомнатную, разделив одну из комнат пополам перегородкой. | Ekzemple, oni rakontis al mi, ke iu urbano, ricevinte triĉambram apartamenton ĉe Zemljanoj-Val, sen ia ajn kvina dimensio aŭ simila umo kaporompa tuj transformis ĝin en kvarĉambran helpe de simpla vando, per kiu li dividis unu el la ĉambroj. |
| Засим эту он обменял на две отдельных квартиры в разных районах Москвы — одну в три и другую в две комнаты. | »Nu, tiun apartamenton li ŝanĝis kontraŭ du loĝejoj en diversaj distriktoj de Moskvo: la unu havis tri, kaj la alia du ĉambrojn. |
| согласитесь, что их стало пять. | Konsentu, ke nun la nombro de ĉambroj iĝis kvin. |
| Трехкомнатную он обменял на две отдельных по две комнаты и стал обладателем, как вы сами видите, шести комнат, правда, рассеянных в полном беспорядке по всей Москве. | La unuan li ŝanĝis kontraŭ du apartaj apartamentoj duĉambraj, kaj iĝis posedanto, kiel vi komprenas, de ses ĉambroj, verdire, disĵetitaj en plena malordo tra tuta Moskvo. |
| Он уже собирался произвести последний и самый блистательный вольт, поместив в газете объявление, что меняет шесть комнат в разных районах Москвы на одну пятикомнатную квартиру на земляном валу, как его деятельность, по не зависящим от него причинам, прекратилась. | Jam li estis preparanta la lastan kaj plej brilan pirueton, anonci per gazeto, ke li ŝanĝas ses ĉambrojn en diversaj distriktoj de Moskvo kontraŭ unu kvinĉambra loĝejo sur Zemljanoj-Val, kiam lia agado subite ĉesis pro kialoj, de li nedependaj. |
| Возможно, что он сейчас и имеет какую-нибудь комнату, но только, смею вас уверить, что не в Москве. | Supozeble ankaŭ nun li havas ĉambron, sed mi riskus aserti, ke ĝi situas ekster Moskvo. |
| Вот-с, каков проныра, а вы изволите толковать про пятое измерение. | Degnu agnoski, ke tiu ruzulo estas pli kurioza ol via ŝatata kvina dimensio! |
| Маргарита, хоть и не толковала вовсе про пятое измерение, а толковал о нем сам Коровьев, весело рассмеялась, прослушав рассказ о похождениях квартирного проныры. | Margarita eĉ unu vorton ne diris pri la kvina dimensio — ja Kerubjev mem pri ĝi parolis — tamen ŝi gaje ridis aŭskultante la rakonton pri la loĝeja fripono. |
| Коровьев же продолжал: — Но к делу, к делу, Маргарита Николаевна. | Kerubjev daŭrigis: — Tamen al la afero, Margarita Nikolavna. |
| Вы женщина весьма умная и, конечно, уже догадались о том, кто наш хозяин. | Vi estas virino tre inteligenta kaj sendube vi jam komprenis, kiu estas nia gastiganto. |
| Сердце Маргариты стукнуло, и она кивнула головой. | Margarita sentis sian koron fari fortan baton kaj kapjesis. |
| — Ну, вот-с, вот-с, — говорил Коровьев, — мы враги всяких недомолвок и таинственностей. | — Nu jes, tre bone, — diris Kerubjev, — ni estas malamikoj de ĉia prisilento kaj sekretemo. |
| Ежегодно мессир дает один бал. | Ĉiujare messire donas unu balon. |
| Он называется весенним балом полнолуния, или балом ста королей. | Oni nomas ĝin la printempa balo de la plenluno, aŭ la balo de la cent reĝoj. |
| Народу! | Da gastoj! |
| — Тут Коровьев ухватился за щеку, как будто у него заболел зуб, — впрочем, я надеюсь, вы сами в этом убедитесь. | — ĉi tiam Kerubjev metis la manon sur sian vangon, kvazaŭ pro dentodoloro, — cetere, mi esperas, ke vi mem ĉion vidos. |
| Так вот-с: мессир холост, как вы, конечно, сами понимаете. | Nu, messire ne havas edzinon, vi, sendube, tion komprenas. |
| Но нужна хозяйка, — Коровьев развел руками, — согласитесь сами, без хозяйки... | Tamen estas bezonata balmastrino, — Kerubjev disetendis siajn brakojn, — vi mem juĝu, ja sen mastrino ... |
| Маргарита слушала Коровьева, стараясь не проронить ни слова, под сердцем у нее было холодно, надежда на счастье кружила ее голову. | Margarita aŭskultis lin, penante ne eligi eĉ unu vorton, ŝi sentis malvarmon sub la koro, la espero pri feliĉo estis kapturna. |
| — Установилась традиция, — говорил далее Коровьев, — хозяйка бала должна непременно носить имя Маргариты, во-первых, а во-вторых, она должна быть местной уроженкой. | — Estiĝis tradicio, — plu parolis Kerubjev, — ke la balmastrino, unue, havu la nomon Margarita, kaj due, ke ŝi estu lokanino. |
| А мы, как изволите видеть, путешествуем и в данное время находимся в Москве. | Do, degnu atenti, ke ni vojaĝas, kaj nuntempe estas en Moskvo. |
| Сто двадцать одну Маргариту обнаружили мы в Москве, и, верите ли, | Cent dudek unu Margaritajn trovis ni en Moskvo, kaj ĉu vi kredos? |
| — тут Коровьев с отчаянием хлопнул себя по ляжке, — ни одна не подходит. | — Kerubjev malespere frapis sin sur la gluteon, — neniu ajn taŭgas! |
| И, наконец, счастливая судьба... | Sed fine la favora sorto ... |
| Коровьев выразительно ухмыльнулся, наклоняя стан, и опять похолодело сердце у Маргариты. | Kerubjev esprimive rikanis klinante sian korpon, kaj Margarita refoje sentis malvarmon ĉe la koro. |
| — Короче! | — Resume! |
| — Вскричал Коровьев, — совсем коротко: вы не откажетесь принять на себя эту обязанность? | — ekkriis Kerubjev, — tute koncize: ĉu vi bonvolos akcepti tiun devon? |
| — Не откажусь, — твердо ответила Маргарита. | — Mi akceptas, — firme respondis Margarita. |
| — Кончено! | — Decidite! |
| — Сказал Коровьев и, подняв лампаду, добавил: — прошу за мной. | — diris Kerubjev; levinte la lampon li aldonis: — Bonvolu sekvi min. |
| Они пошли между колоннами и наконец выбрались в какой-то другой зал, в котором почему-то сильно пахло лимоном, где слышались какие-то шорохи и где что-то задело Маргариту по голове. | Ili iris inter la kolonoj kaj fine atingis alian salonon, kie forte odoris je citrono, kie aŭdiĝis susuroj kaj io tuŝis la kapon de Margarita. |
| Она вздрогнула. | Ŝi skuiĝis. |
| — Не пугайтесь, — сладко успокоил Коровьев, беря Маргариту под руку, — бальные ухищрения Бегемота, ничего более. | — Ne timu, — miele trankviligis ŝin Kerubjev prenante ŝian brakon, — tio estas la balaj artifikoj de Behemoto, nenio plia. |
| И вообще я позволю себе смелость посоветовать вам, Маргарита Николаевна, никогда и ничего не бояться. | Ĝenerale mi aŭdacas konsili al vi, Margarita Nikolavna, neniam kaj neniun timi. |
| Это неразумно. | Tio estas malprudenta. |
| Бал будет пышный, не стану скрывать от вас этого. | La balo estos pompa, tion mi ne kaŝu. |
| Мы увидим лиц, объем власти которых в свое время был чрезвычайно велик. | Ni vidos personojn, la amplekso de kies potenco siatempe estis tre granda. |
| Но, право, как подумаешь о том, насколько микроскопически малы их возможности по сравнению с возможностями того, в чьей свите я имею честь состоять, становится смешно и, даже я бы сказал, грустно. | Sed, vere, se oni konsideras, kiom mikroskope malgranda estas ilia povo kompare kun la povo de tiu, al kies sekvantaro mi havas la honoron aparteni, do, tio impresas komike, mi eĉ diru, melankolie. |
| Да и притом вы сами — королевской крови. | Cetere, vi mem havas reĝan sangon. |
| — Почему королевской крови? | — Kial, reĝan sangon? |
| — Испуганно шепнула Маргарита, прижимаясь к Коровьеву. | — timigite flustris Margarita, sin premetante al Kerubjev. |
| — Ах, королева, — игриво трещал Коровьев, — вопросы крови — самые сложные вопросы в мире! | — Ah, reĝino, — kokete babilis Kerubjev, — la aferoj de la sango estas la plej komplikaj aferoj de la mondo! |
| И если бы расспросить некоторых прабабушек и в особенности тех из них, что пользовались репутацией смиренниц, удивительнейшие тайны открылись бы, уважаемая Маргарита Николаевна. | Se oni pridemandus kelkajn praavinojn — precipe tiujn el ili, kiuj havis la reputacion de modestulino — plej mirindaj sekretoj aperus, estimata Margarita Nikolavna. |
| Я ничуть не погрешу, если, говоря об этом, упомяну о причудливо тасуемой колоде карт. | Mi neniel malpravos, se parolante pri tio mi mencios kaprice miksatan kartaron. |
| Есть вещи, в которых совершенно недействительны ни сословные перегородки, ни даже границы между государствами. | Estas aferoj, por kiuj validas nek la sociordaj baroj, nek la ŝtataj limoj. |
| Намекну: одна из французских королев, жившая в шестнадцатом веке, надо полагать, очень изумилась бы, если бы кто-нибудь сказал ей, что ее прелестную прапрапраправнучку я по прошествии многих лет буду вести под руку в Москве по бальным залам. | Mi sufloru: franca reĝino, kiu vivis en la dek sesa jarcento, estus, probable, tre surprizita, se oni ŝin informus, ke ŝian ĉarman pra-pra-pra-pra-nepinon mi, post multaj jaroj, brak-al-brake kondukos tra la balaj salonoj en Moskvo. |
| Но мы пришли! | Sed ni jam venis! |
| Тут Коровьев задул свою лампаду, и она пропала у него из рук, и Маргарита увидела лежащую на полу перед нею полоску света под какой-то темной дверью. | Kerubjev blov’estingis sian lampon, ĝi malaperis el lia mano kaj Margarita ekvidis lumstrieton kuŝi sur la planko, antaŭ ŝi, sub malhela pordo. |
| И в эту дверь Коровьев тихо стукнул. | Sur tiun pordon Kerubjev mallaŭte frapetis. |
| Тут Маргарита взволновалась настолько, что у нее застучали зубы и по спине прошел озноб. | Margarita tiel ekscitiĝis, ke ŝiaj dentoj klakis kaj malvarmo trakuris ŝian dorson. |
| Дверь раскрылась. | La pordo malfermiĝis. |
| Комната оказалась очень небольшой. | La ĉambro estis negranda. |
| Маргарита увидела широкую дубовую кровать со смятыми и скомканными грязными простынями и подушкою. | Ŝi vidis larĝan kverklignan liton kun ĉifitaj, malpuraj tukoj kaj kuseno. |
| Перед кроватью стоял дубовый на резных ножках стол, на котором помещался канделябр с гнездами в виде когтистых птичьих лап. | Antaŭ la lito staris kverka tablo kun ĉizitaj piedoj, sur ĝi altis kandelabro kies sep ingoj havis la formon de grandkrifa birda piedo. |
| В этих семи золотых лапах горели толстые восковые свечи. | En la oraj birdpiedoj brulis dikaj vaksaj kandeloj. |
| Кроме этого, на столике была большая шахматная доска с фигурками, необыкновенно искусно сделанными. | Krome, sur la tablo estis granda ŝaktabulo kun mirinde fajne faritaj figuretoj. |
| На маленьком вытертом коврике стояла низенькая скамеечка. | Sur trivita tapiŝeto staris negranda piedbenko. |
| Был еще один стол с какой-то золотой чашей и другим канделябром, ветви которого были сделаны в виде змей. | Estis ankoraŭ unu tablo, sur kiu staris ora kaliko kaj alia kandelabro kun serpentformaj branĉoj. |
| В комнате пахло серой и смолой, тени от светильников перекрещивались на полу. | En la ĉambro odoris je sulfuro kaj peĉo, la ombroj de la kandelabroj interkruciĝis sur la planko. |
| Среди присутствующих Маргарита сразу узнала Азазелло, теперь уже одетого во фрак и стоящего у спинки кровати. | Inter la ĉeestantoj ŝi tuj rekonis Azazellon, nun li surhavis frakon kaj staris ĉe la kaploko de la lito. |
| Принарядившийся Азазелло уже не походил на того разбойника, в виде которого являлся Маргарите в Александровском саду, и поклонился он Маргарите чрезвычайно галантно. | Tiu eleganta Azazello neniel similis la rabiston, kia li aspektis konatiĝante kun ŝi en la Aleksandra ĝardeno; nun li tre galante sin klinis salutante Margaritan. |
| Нагая ведьма, та самая Гелла, что так смущала почтенного буфетчика Варьете, и, увы, | La nuda sorĉistino, tiu sama Hella, kiu tiom konfuzis la honorindan bufediston de Varieteo, kaj — ho ve! |
| та самая, которую, к великому счастью, вспугнул петух в ночь знаменитого сеанса, сидела на коврике на полу у кровати, помешивая в кастрюле что-то, от чего валил серный пар. | — tiu sama kiun, feliĉe, fortimigis la kokokrio en la nokto de la fama spektaklo, sidis sur la tapiŝeto antaŭ la lito, turnmovante en kaserolo ion, kio produktis abundan sulfuran vaporon. |
| Кроме этих, был еще в комнате сидящий на высоком табурете перед шахматным столиком громаднейший черный котище, держащий в правой лапе шахматного коня. | Krom tiuj du, en la ĉambro estis grandega nigra virkato, kiu sidis antaŭ la ŝaka tablo tenante en la dekstra antaŭa piedo ŝakĉevalon. |
| Гелла приподнялась и поклонилась Маргарите. | Hella ekstaris kaj sin klinis antaŭ Margarita. |
| То же сделал и кот, соскочивши с табурета; шаркая правой задней лапой, он уронил коня и полез за ним под кровать. | Same faris la kato: ĝi desaltis de la tabureto, riverencis movante la dekstran malantaŭan piedon, lasis fali la ĉevalon kaj rampis sub la liton por serĉi la pecon. |
| Все это замирающая от страха Маргарита разглядела в коварных тенях от свечей кое-как. | Ĉion ĉi Margarita, duonviva pro timo, vidis malklare en la perfida kandela lumo. |
| Взор ее притягивала постель, на которой сидел тот, кого еще совсем недавно бедный Иван на Патриарших прудах убеждал в том, что дьявола не существует. | Ŝian rigardon katenis la lito, ja sur ĝi sidis tiu, kiun antaŭ nelonge, ĉe la Patriarĥa, la kompatinda Ivano provis konvinki, ke la diablo ne ekzistas. |
| Этот несуществующий и сидел на кровати. | Tiu neekzistanto nun sidis sur la lito. |
| Два глаза уперлись Маргарите в лицо. | Du okuloj rigardis ŝin rekte en la vizaĝon. |
| Правый с золотою искрой на дне, сверлящий любого до дна души, и левый — пустой и черный, вроде как узкое игольное ухо, как выход в бездонный колодец всякой тьмы и теней. | La dekstra, en kies profundo brilis ora fajrero, traboranta ĉiun ajn ĝis la fundo de ties animo; la maldekstra, nigra kaj malplena, kvazaŭ mallarĝa kudriltruo, kvazaŭ aperturo de senfunda puto de ĉiaj mallumo kaj ombroj. |
| Лицо Воланда было скошено на сторону, правый угол рта оттянут книзу, на высоком облысевшем лбу были прорезаны глубокие параллельные острым бровям морщины. | La vizaĝo de Voland estis oblikva, la dekstra buŝ’angulo estis tirita malsupren, sur la alta kalva frunto paralele al la pintaj brovoj estis ĉizitaj profundaj sulkoj. |
| Кожу на лице Воланда как будто бы навеки сжег загар. | La haŭto de lia vizaĝo ŝajnis por ĉiam forbruligita per sunbruniĝo. |
| Воланд широко раскинулся на постели, был одет в одну ночную длинную рубашку, грязную и заплатанную на левом плече. | Voland larĝe sin disetendis sur la lito, li surhavis nur longan noktoĉemizon, malpuran kaj flikitan ĉe la maldekstra ŝultro. |
| Одну голую ногу он поджал под себя, другую вытянул на скамеечку. | Unu nudan kruron li estis tirinta sub sin, la alia estis metita sur la piedbenkon; |
| Колено этой темной ноги и натирала какою-то дымящеюся мазью Гелла. | ĝuste la genuon de ĉi tiu malhela gambo Hella ŝmiris per la vaporanta linimento. |
| Еще разглядела Маргарита на раскрытой безволосой груди Воланда искусно из темного камня вырезанного жука на золотой цепочке и с какими-то письменами на спинке. | Ankoraŭ unu afero, kiun Margarita rimarkis sur la nekovrita senhara brusto de Voland, estis skarabo, fajne ĉizita el malhela ŝtono, pendanta je ora ĉeneto kaj surhavanta skribsignojn sur la dorso. |
| Рядом с Воландом на постели, на тяжелом постаменте, стоял странный, как будто живой и освещенный с одного бока солнцем глобус. | Apud Voland, sur la lito, sur peza postamento staris globuso, stranga, kvazaŭ viva, kaj de unu flanko prilumata de la suno. |
| Несколько секунд длилось молчание. | Kelkajn sekundojn estis silento. |
| «Он изучает меня», — подумала Маргарита и усилием воли постаралась сдержать дрожь в ногах. | «Li min ekzamenas» pensis Margarita kaj per volstreĉo ŝi provis estingi la tremon de siaj genuoj. |
| Наконец Воланд заговорил, улыбнувшись, отчего его искристый глаз как бы вспыхнул: — Приветствую вас, королева, и прошу меня извинить за мой домашний наряд. | Fine Voland ekparolis, li ridetis kaj pro tio lia fajrera okulo ŝajnis ekflami: — Mi vin salutas, reĝino, kaj mi petas pardoni al mi mian negliĝon. |
| Голос Воланда был так низок, что на некоторых словах давал оттяжку в хрип. | Lia voĉo estis tiom malalta, ke je kelkaj vortoj ĝi sinkis en la raŭkon. |
| Воланд взял с постели длинную шпагу, наклонившись, пошевелил ею под кроватью и сказал: — Вылезай! | Voland prenis de sur la lito longan spadon, sin klininte serĉmovis ĝin sub la kuŝejo kaj diris: — Eliĝu! |
| Партия отменяется. | La partio estas abolita. |
| Прибыла гостья. | Nia gastino venis. |
| — Ни в каком случае, — тревожно свистнул по-суфлерски над ухом Маргариты Коровьев. | — Nepre ne, — siblis ĉe la orelo de Margarita maltrankvila sufloraĵo de Kerubjev. |
| — Ни в каком случае... — Начала Маргарита. — Мессир... | — Nepre ne ... — ŝi komencis. — Messire ... |
| — Дохнул Коровьев в ухо. | — elspiris Kerubjev en ŝian orelon. |
| — Ни в каком случае, мессир, — справившись с собой, тихо, но ясно ответила Маргарита | — Nepre ne, messire, — superregante sin, nelaŭte sed klare respondis Margarita. |
| и, улыбнувшись, добавила: — я умоляю вас не прерывать партии. | Ŝi ridetis kaj aldonis: — Mi vin petegas, ne interrompu la partion. |
| Я полагаю, что шахматные журналы заплатили бы недурные деньги, если б имели возможность ее напечатать. | Mi konjektas, ke la ŝakaj revuoj pagus nemalmulte da mono por havi la eblon ĝin aperigi. |
| Азазелло тихо и одобрительно крякнул, а Воланд, внимательно поглядев на Маргариту, заметил как бы про себя: — Да, прав Коровьев! | Azazello mallaŭte kaj aprobe gruntis, Voland atente rigardis Margaritan kaj rimarkis, kvazaŭ parolante al si mem: — Jes, pravas Kerubjev! |
| Как причудливо тасуется колода! | Kiel fantazie miksiĝas la kartaro! |
| Кровь! | La sango! |
| Он протянул руку и поманил к себе Маргариту. | Li etendis la manon kaj geste vokis Margaritan. |
| Та подошла, не чувствуя пола под босыми ногами. | Ŝi proksimiĝis sen senti la plankon sub la nudaj piedoj. |
| Воланд положил свою тяжелую, как будто каменную, и в то же время горячую, как огонь, руку на плечо Маргариты, дернул ее к себе и посадил на кровать рядом с собою. | Voland metis sian pezan, kvazaŭ ŝtonan — sed ankaŭ flame ardan — manon sur ŝian ŝultron, ŝin puŝis al si kaj sidigis sur la liton. |
| — Ну, уж если вы так очаровательно любезны, — проговорил он, — а я другого ничего и не ожидал, так будем без церемоний, | — Nu, ĉar vi estas tiom ĉarme afabla, — li diris, — cetere, ĝuste tion mi atendis, do, ni ne ceremoniaĉu, |
| — он опять наклонился к краю кровати и крикнул: — долго будет продолжаться этот балаган под кроватью? | — li denove sin klinis al la litrando kaj kriis: — Kiom ankoraŭ daŭros tiu subita farso? |
| Вылезай, окаянный ганс! | Elvenu, malbeninda hansvursto! |
| — Коня не могу найти, — задушенным и фальшивым голосом отозвался из-под кровати кот, — ускакал куда-то, а вместо него какая-то лягушка попадается. | — La ĉevalo perdiĝis, — respondis la kato el sub la lito per voĉo sufokata kaj falsa, — ĝi ien forgalopis, kaj anstataŭ ĝin mi trovas nur ranon. |
| — Не воображаешь ли ты, что находишься на ярмарочной площади? | — Ĉu vi imagas, ke ĉi tie estas foirejo? |
| — Притворяясь рассерженным, спрашивал Воланд, — никакой лягушки не было под кроватью! | — ŝajnigante koleron demandis Voland, — nenia rano estis sub la lito! |
| Оставь эти дешевые фокусы для Варьете. | Lasu por Varieteo tiujn banalajn trukojn. |
| Если ты сейчас же не появишься, мы будем считать, что ты сдался, проклятый дезертир. | Se vi ne aperos tuj, la partion ni kalkulu malgajnita de vi, sakra dizertinto! |
| — Ни за что, мессир! | — Neniokaze, messire! |
| — Заорал кот и в ту же секунду вылез из-под кровати, держа в лапе коня. | — kriegis la kato, kaj en palpebruma daŭro ĝi elrampis el sub la lito kun la ĉevalo en la antaŭa piedo. |
| — Рекомендую вам... | — Mi rekomendas al vi ... |
| — Начал было Воланд и сам себя перебил: — нет, я видеть не могу этого шута горохового. | — apenaŭ komencinte la prezentadon, Voland tuj sin interrompis: — Ne, mi ne povas trankvile rigardi tiun pajacon. |
| Посмотрите, во что он себя превратил под кроватью. | Vidu, kion ĝi faris el si sub la lito. |
| Стоящий на задних лапах и выпачканный пылью кот тем временем раскланивался перед Маргаритой. | Starante sur la malantaŭaj piedoj, la polvomakulita kato ceremonie sin klinis antaŭ Margarita. |
| Теперь на шее у кота оказался белый фрачный галстук бантиком, а на груди перламутровый дамский бинокль на ремешке. | Nun sur ĝia kolo estis blanka fraka bantkravato kaj sur la brusto ĝi havis perlamotan sinjorinan binoklon pendantan je rimeneto. |
| Кроме того, усы у кота были позолочены. | Krome, la lipharoj de la kato estis orizitaj. |
| — Ну что же это такое! | — Kion vi faris! |
| — Воскликнул Воланд, — зачем ты позолотил усы? | — ekkriis Voland, — kial vi orizis la lipharojn? |
| И на кой черт тебе нужен галстух, если на тебе нет штанов? | Kaj pro kiu diablo vi surmetis la kravaton, se vi ne surhavas eĉ pantalonon? |
| — Штаны коту не полагаются, мессир, — с большим достоинством отвечал кот, — уж не прикажете ли вы мне надеть и сапоги? | — Ne konvenas ke kato surhavu pantalonon, messire, — tre dignoplene respondis la kato, — ĉu vi volus, ke mi ankaŭ botojn surmetu? |
| Кот в сапогах бывает только в сказках, мессир. | Botvestita kato ekzistas nur en la fabeloj, messire. |
| Но видели ли вы когда-либо кого-нибудь на балу без галстука? | Aliflanke, ĉu iam ajn okazis al vi vidi iun ajn partopreni balon senkravate? |
| Я не намерен оказаться в комическом положении и рисковать тем, что меня вытолкают в шею! | Mi ne intencas min ridindigi kaj riski, ke oni min elpelu! |
| Каждый украшает себя, чем может. | Ĉiu ornamas sin laŭ sia povo. |
| Считайте, что сказанное относится и к биноклю, мессир! | Konsideru, ke la dirita rilatas ankaŭ al la binoklo, messire! |
| — Но усы?.. | — Sed la lipharoj ?.. |
| — Не понимаю, — сухо возражал кот, — почему, бреясь сегодня, Азазелло и Коровьев могли посыпать себя белой пудрой, и чем она лучше золотой? | — Mi ne komprenas, — seke replikis la kato, — ja vi toleras, ke hodiaŭ, sin razante, Azazello kaj Kerubjev sin surŝutis per blanka pudro, do kial ĝi estas pli bona ol la ora? |
| Я напудрил усы, вот и все! | Mi pudris miajn lipharojn, jen ĉio! |
| Другой разговор был бы, если б я побрился! | Estus alia afero, se mi estus min razinta! |
| Бритый кот — это действительно уж безобразие, тысячу раз согласен признать это. | Razita kato vere estas abomenaĵo, mi pretas mil fojojn konsenti tion. |
| Но вообще, — тут голос кота обидчиво дрогнул, — я вижу, что ко мне применяют кое-какие придирки, и вижу, что передо мною стоит серьезная проблема — быть ли мне вообще на балу? | Tamen mi vidas, — en la voĉo de la kato ektremis ofendiĝo, — ke oni min ĉikanas, diskriminacias, do antaŭ mi staras serioza problemo: ĉu entute mi partoprenu la balon? |
| Что вы скажете мне на это, мессир? | Kion vi diros pri tio, messire? |
| И кот от обиды так раздулся, что казалось, еще секунда, и он лопнет. | Pro la ofendo la kato tiel disŝveliĝis, ke ĝi ŝajnis tuj krevonta. |
| — Ах, мошенник, мошенник, — качая головой, говорил Воланд, — каждый раз, как партия его в безнадежном положении, он начинает заговаривать зубы, подобно самому последнему шарлатану на мосту. | — Ah, fripono, fripono, — skuante la kapon diris Voland, — ĉiun fojon, kiam ĝi vidas sian partion senespera, ĝi komencas blagi kiel la lasta ĉarlatano sur la ponto. |
| Садись немедленно и прекрати эту словесную пачкотню. | Tuj sidiĝu kaj ĉesigu tiun vortlakson. |
| — Я сяду, — ответил кот, садясь, — но возражу относительно последнего. | — Mi sidos, — respondis la kato sin sidigante, — tamen mi protestu rilate la lastan. |
| Речи мои представляют отнюдь не пачкотню, как вы изволите выражаться в присутствии дамы, а вереницу прочно увязанных силлогизмов, которые оценили бы по достоинству такие знатоки, как Секст Эмпирик, Марциан Капелла, а то, чего доброго, и сам Аристотель. | Miaj paroloj estas ne vortlakso, kiun esprimon vi bonvolas uzi en ĉeesto de sinjorino, sed vico de fortike pakitaj silogismoj, kies valoron aprezus tiaj kompetentuloj, kiel Seksto Empiriko, Marciano Kapelo, kaj eble eĉ Aristotelo mem. |
| — Шах королю, — сказал Воланд. | — Ŝakon al la reĝo! — diris Voland. |
| — Пожалуйста, пожалуйста, — отозвался кот и стал в бинокль смотреть на доску. | — Bonege, bonege, — reagis la kato, kaj komencis ekzameni la ŝaktabulon tra la binoklo. |
| — Итак, — обратился к Маргарите Воланд, — рекомендую вам, донна, мою свиту. | — Do, — Voland sin turnis al Margarita, — mi prezentas al vi, donna, mian sekvantaron. |
| Этот валяющий дурака — кот Бегемот. | Ĉi tiu, la stultumanto, estas la kato Behemoto. |
| С Азазелло и Коровьевым вы уже познакомились, служанку мою Геллу рекомендую. | Kun Azazello kaj Kerubjev vi jam konatiĝis, nun mi rekomendas mian servistinon Hella. |
| Расторопна, понятлива, и нет такой услуги, которую она не сумела бы оказать. | Ŝi estas lerta, inteligenta, kaj ne ekzistas tia servo, kiun ŝi ne povus plenumi. |
| Красавица Гелла улыбалась, обратив к Маргарите свои с зеленью глаза, не переставая зачерпывать пригоршней мазь и накладывать ее на колено. | La belulino Hella ridetis, turninte al Margarita siajn verdetajn okulojn, sen ĉesi ĉerpi la linimenton per manplato kaj ŝmiri ĝin sur la genuon. |
| — Ну, вот и все, — закончил Воланд и поморщился, когда Гелла особенно сильно сжала его колено, — общество, как вы видите, небольшое, смешанное и бесхитростное. | — Do, jen ĉio, — finis Voland kaj grimacis kiam Hella iom pli forte premis lian genuon, — la kompanio, kiel vi vidas, estas negranda, miksa kaj senartifika. |
| — Он умолк и стал поворачивать перед собою свой глобус, сделанный столь искусно, что синие океаны на нем шевелились, а шапка на полюсе лежала, как настоящая, ледяная и снежная. | — Li silentiĝis kaj turnis la globuson. Ĝi estis vera majstraĵo: la bluaj oceanoj ondis, la polusĉapo aspektis plej aŭtente — glacia kaj neĝa. |
| На доске тем временем происходило смятение. | Dume sur la tabulo estis paniko. |
| Совершенно расстроенный король в белой мантии топтался на клетке, в отчаянии вздымая руки. | La reĝo en la blanka mantelo tute konsternite turnadis sin sur sia kvadrato tien kaj reen, malespere levante la brakojn. |
| Три белых пешки-ландскнехты с алебардами растерянно глядели на офицера, размахивающего шпагой и указывающего вперед, | Tri blankaj peonoj, landskneĥtoj kun halebardo, perplekse rigardis la kurieron svingi sian oficiran spadon kaj montri antaŭen, |
| где в смежных клетках, белой и черной, виднелись черные всадники Воланда на двух горячих, роющих копытами клетки, конях. | kie sur du najbaraj kvadratoj, unu blanka kaj unu nigra, vidiĝis la nigraj kavaliroj de Voland, rajdantaj du ardajn, stamfantajn ĉevalojn. |
| Маргариту чрезвычайно заинтересовало и поразило то, что шахматные фигурки были живые. | Margaritan tre interesis kaj impresis tio, ke la ŝakpecoj estis vivaj. |
| Кот, отставив от глаз бинокль, тихонько подпихнул своего короля в спину. | La kato forprenis la binoklon de siaj okuloj kaj neforte puŝetis sian reĝon sur la dorson. |
| Тот в отчаянии закрыл лицо руками. | Senespera, tiu kaŝis sian vizaĝon en la manoj. |
| — Плоховато дельце, дорогой Бегемот, — тихо сказал Коровьев ядовитым голосом. | — Malbonas la afero, kara Behemoto, — diris Kerubjev mallaŭte kaj malice. |
| — Положение серьезное, но отнюдь не безнадежное, — отозвался Бегемот, — больше того: я вполне уверен в конечной победе. | — La pozicio estas grava sed ne senŝanca, — respondis Behemoto, — eĉ pli ol tio: mi plene certas pri la fina venko. |
| Стоит только хорошенько проанализировать положение. | Mi nur funde analizu la situacion. |
| Этот анализ он начал производить довольно странным образом, именно стал кроить какие-то рожи и подмигивать своему королю. | Tiun analizon la kato komencis plenumi en iom stranga maniero: aranĝante grimacojn kaj okulumante al sia reĝo. |
| — Ничего не помогает, — заметил Коровьев. | — Senutile, — rimarkigis Kerubjev. |
| — Ай! — Вскричал Бегемот, — попугаи разлетелись, что я и предсказывал! | — Aj! — ekkriis Behemoto, — la papagoj disflugis, kion ja mi antaŭdiris! |
| Действительно, где-то вдали послышался шум многочисленных крыльев. | Fakte, ie malproksime aŭdiĝis susuro de multnombraj flugiloj. |
| Коровьев и Азазелло бросились вон. | Kerubjev kaj Azazello impetis for. |
| — А, черт вас возьми с вашими бальными затеями! | — Ah, la diablo vin prenu kun viaj balaj fantazioj! |
| — Буркнул Воланд, не отрываясь от своего глобуса. | — grumblis Voland sen levi la rigardon disde sia globuso. |
| Лишь только Коровьев и Азазелло скрылись, мигание Бегемота приняло усиленные размеры. | Apenaŭ Kerubjev kaj Azazello malaperis, tuj la grimacado de Behemoto duobliĝis. |
| Белый король наконец догадался, чего от него хотят, вдруг стащил с себя мантию, бросил ее на клетку и убежал с доски. | La blanka reĝo finfine komprenis la instigon, li subite deŝiris sian mantelon, ĵetis ĝin sur la kvadraton kaj forkuris de la tabulo. |
| Офицер брошенное королевское одеяние накинул на себя и занял место короля. | La kuriero surmetis la mantelon sur siajn ŝultrojn kaj okupis lian lokon. |
| Коровьев и Азазелло вернулись. | Revenis Kerubjev kaj Azazello. |
| — Враки, как и всегда, — ворчал Азазелло, косясь на Бегемота. | — Blago, kiel ĉiam, — grumblis Azazello, oblikve rigardante Behemoton. |
| — Мне послышалось, — ответил кот. | — Al mi ŝajnis, ke mi aŭdas ilin, — respondis la kato. |
| — Ну, что же, долго это будет продолжаться? | — Nu, kiom ankoraŭ tio daŭros? |
| — Спросил Воланд, — шах королю. | — demandis Voland, — ŝakon al la reĝo. |
| — Я, вероятно, ослышался, мой мэтр, — ответил кот, — шаха королю нет и быть не может. | — Verŝajne, mi misaŭdis, mon maître, — respondis Behemoto, — la reĝo ne ŝakas nek ŝakigeblas! |
| — Повторяю, шах королю. | — Mi ripetas, ŝakon al la reĝo. |
| — Мессир, — тревожно-фальшивым голосом отозвался кот, — вы переутомились: нет шаха королю. | — Messire, — respondis la kato per false zorgema voĉo, — vi trolaciĝis: la reĝo ne estas minacata! |
| — Король на клетке г-два, — не глядя на доску, сказал Воланд. | — La reĝo okupas la kvadraton g2, — sen rigardi la tabulon diris Voland. |
| — Мессир, я в ужасе, — завыл кот, изображая ужас на своей морде, — на этой клетке нет короля. | — Messire, mi estas konsternita, — hurlis la kato, aranĝante sur sia muzelo terurmienon, — sur tiu kvadrato ne estas reĝo! |
| — Что такое? | — Kiel do? |
| — В недоумении спросил Воланд и стал глядеть на доску, где стоявший на королевской клетке офицер отворачивался и закрывался рукой. | — demandis Voland surprizite kaj rigardis la tabulon, kie la kuriero staranta sur la reĝa kvadrato sin forturnis kaŝante sian vizaĝon per la mano. |
| — Ах ты подлец, — задумчиво сказал Воланд. | — Ah, vi kanajlo, — diris Voland mediteme. |
| — Мессир, я вновь обращаюсь к логике, — заговорил кот, прижимая лапы к груди, — если игрок объявляет шах королю, а короля между тем уже и в помине нет на доске, шах признается недействительным. | — Messire! Refoje mi apelacias al la logiko, — ekparolis la kato, premante la antaŭajn piedojn al la brusto, — se ludanto deklaras ŝakon al la reĝo dum eĉ la rememoro pri tiu reĝo jam forviŝiĝis de la tabulo, tian ŝakon oni konsideras nevalida. |
| — Ты сдаешься или нет? | — Ĉu vi rezignas aŭ ne? |
| — Прокричал страшным голосом Воланд. | — kriis Voland per timinda voĉo. |
| — Разрешите подумать, — смиренно ответил кот, положил локти на стол, уткнул уши в лапы и стал думать. | — Permesu, ke mi iom pensu, — milde respondis la kato, metis la kubutojn sur la tablon, apogis la orelojn sur la piedoj kaj enpensiĝis. |
| Думал он долго и наконец сказал: — сдаюсь. | Post longa meditado ĝi fine diris: — Mi rezignas. |
| — Убить упрямую тварь, — шепнул Азазелло. | — Oni mortigu la obstinan beston, — flustris Azazello. |
| — Да, сдаюсь, — сказал кот, — но сдаюсь исключительно потому, что не могу играть в атмосфере травли со стороны завистников! | — Jes, mi rezignas, — diris la kato, tamen mi rezignas nur tial, ke mi ne povas ludi en la etoso de fi-persekuto fare de la enviuloj! |
| — Он поднялся, и шахматные фигурки полезли в ящик. | — La kato sin levis, kaj la ŝakpecoj flugis en la skatolon. |
| — Гелла, пора, — сказал Воланд, и Гелла исчезла из комнаты. | — Hella, jam tempas, — diris Voland, kaj Hella malaperis el la ĉambro. |
| — Нога разболелась, а тут этот бал, — продолжал Воланд. | — La gambo doloras, kaj nun tiu balo ... — daŭrigis Voland. |
| — Позвольте мне, — тихо попросила Маргарита. | — Permesu, — nelaŭte petis Margarita. |
| Воланд пристально поглядел на нее и пододвинул к ней колено. | Voland fikse ŝin rigardis kaj movis al ŝi sian genuon. |
| Горячая, как лава, жижа обжигала руки, но Маргарита, не морщась, стараясь не причинять боли, втирала ее в колено. | La ŝmiraĵo, varmega kiel lafo, brulvundis ŝiajn manojn, sed Margarita sen malpleja grimaceto komencis enfroti ĝin sur la genuo, penante ne dolorigi la pacienton. |
| — Приближенные утверждают, что это ревматизм, — говорил Воланд, не спуская глаз с Маргариты, | — Miaj korteganoj asertas, ke tio estas reŭmatismo, — Voland parolis sen deturni sian rigardon disde Margarita, |
| — но я сильно подозреваю, что эта боль в колене оставлена мне на память одной очаровательной ведьмой, | — sed mi emas opinii, ke tiu doloro en la genuo estas memoraĵo pri ĉarma sorĉistino, |
| с которой я близко познакомился в тысяча пятьсот семьдесят первом году в Брокенских горах, на Чертовой Кафедре. | kun kiu mi intime konatiĝis en la mil kvincent sepdek unua jaro en la Brokena montaro, sur la Diabla Ambono. |
| — Ах, может ли это быть! | — Aĥ, ĉu tio eblas! |
| — Сказала Маргарита. | — diris Margarita. |
| — Вздор! | — Bagatelo! |
| Лет через триста это пройдет. | Post kelkaj tricent jaroj ĝi resaniĝos. |
| Мне посоветовали множество лекарств, но я по старинке придерживаюсь бабушкиных средств. | Oni rekomendis al mi amason da medikamentoj, sed mi plu tenas min je la bonaj malnovaj hejmaj kuraciloj de mia avino. |
| Поразительные травы оставила в наследство поганая старушка, моя бабушка! | Mirindajn herbojn heredigis al mi la sakra maljunulino, mia avino! |
| Кстати, скажите, а вы не страдаете ли чем-нибудь? | Alvorte, diru, ĉu vi suferas je io? |
| Быть может, у вас есть какая-нибудь печаль, отравляющая душу, тоска? | Eble vi havas ian ĉagrenon, kiu venenas vian animon, ian aflikton? |
| — Нет, мессир, ничего этого нет, — ответила умница Маргарита, — а теперь, когда я у вас, я чувствую себя совсем хорошо. | — Ne, messire, ne estas tiel, — respondis la sagaculino Margarita, — kaj nun, kiam mi estas ĉe vi, mi sentas min tute bone. |
| — Кровь — великое дело, — неизвестно к чему весело сказал Воланд и прибавил: — я вижу, что вас интересует мой глобус. | — La sango estas granda afero, — sen evidenta interligo gaje diris Voland kaj aldonis: — Mi vidas, ke vin interesas mia globuso. |
| — О да, я никогда не видела такой вещицы. | — Ho jes, mi neniam vidis tian peceton. |
| — Хорошая вещица. | — Bona peceto. |
| Я, откровенно говоря, не люблю последних новостей по радио. | Verdire, mi malŝatas la radiofoniajn informbultenojn. |
| Сообщают о них всегда какие-то девушки, невнятно произносящие названия мест. | La fraŭlinoj kiuj ilin voĉlegas malklare prononcas loknomojn. |
| Кроме того, каждая третья из них немного косноязычна, как будто нарочно таких подбирают. | Krome, ĉiu tria el ili havas paroldifektojn, kvazaŭ intence oni tiajn selektus. |
| Мой глобус гораздо удобнее, тем более что события мне нужно знать точно. | Mia globuso estas multe pli oportuna, des pli, ke mi devas precize scii la eventojn. |
| Вот, например, видите этот кусок земли, бок которого моет океан? | Ekzemple, ĉu vi vidas tiun terpecon, kies flankon lavas la oceano? |
| Смотрите, вот он наливается огнем. | Vidu, jen ĝi pleniĝas je fajro. |
| Там началась война. | Tie ĵus komenciĝis milito. |
| Если вы приблизите глаза, вы увидите и детали. | Se vi proksimigos la okulojn, vi vidos ankaŭ la detalojn. |
| Маргарита наклонилась к глобусу и увидела, что квадратик земли расширился, многокрасочно расписался и превратился как бы в рельефную карту. | Margarita sin klinis al la globuso kaj vidis la kvadrateton de la tero ŝveli, pentriĝi per diversaj koloroj kaj ŝanĝiĝi en ion similan al reliefa mapo. |
| А затем она увидела и ленточку реки, и какое-то селение возле нее. | Poste ŝi vidis mallarĝan rubandon de rivero kaj vilaĝon ĉe ĝia bordo. |
| Домик, который был размером в горошину, разросся и стал как спичечная коробка. | Dometo, kiu unue estis ne pli granda ol piza semo, kreskis ĝis la amplekso de alumetskatolo. |
| Внезапно и беззвучно крыша этого дома взлетела наверх вместе с клубом черного дыма, а стенки рухнули, так что от двухэтажной коробки ничего не осталось, кроме кучечки, от которой валил черный дым. | Subite kaj senbrue ĝia tegmento disflugis supren, kun nubeto de nigra fumo, la muroj falis, tiel ke nenio restis de la duetaĝa skatoleto, krom amaseto da rubaĵo, de kiu leviĝis densa nigra fumo. |
| Еще приблизив свой глаз, Маргарита разглядела маленькую женскую фигурку, лежащую на земле, а возле нее в луже крови разметавшего руки маленького ребенка. | Plu proksimiginte siajn okulojn Margarita vidis malgrandan figureton de virino, kiu kuŝis sur la tero, kaj en sangoflako apude, infaneton kun disĵetitaj brakoj. |
| — Вот и все, — улыбаясь, сказал Воланд, — он не успел нагрешить. | — Prete, — ridetante diris Voland, — ĝi mortis senpeka. |
| Работа Абадонны безукоризненна. | La laboro de Abadono estas neriproĉebla. |
| — Я не хотела бы быть на той стороне, против которой этот Абадонна, — сказала Маргарита, — на чьей он стороне? | — Mi ne dezirus aparteni al tiuj, kontraŭ kiuj estas tiu Abadono, — diris Margarita, — kiun partion li subtenas? |
| — Чем дальше я говорю с вами, — любезно отозвался Воланд, — тем больше убеждаюсь в том, что вы очень умны. | — Ju pli longe mi kun vi parolas, — komplimentis Voland, — des pli mi konvinkiĝas, ke vi estas tre inteligenta. |
| Я успокою вас. Он на редкость беспристрастен и равно сочувствует обеим сражающимся сторонам. | Li estas eksterordinare senpartia, kaj egale simpatias ambaŭ militantojn. |
| Вследствие этого и результаты для обеих сторон бывают всегда одинаковы. | Tial la rezultoj por ambaŭ partioj ĉiam estas egalaj. |
| Абадонна, — негромко позвал Воланд, и тут из стены появилась фигура какого-то худого человека в темных очках. | Abadono, — nelaŭte vokis Voland, kaj el la muro tuj paŝis maldika vira figuro kun malhelaj okulvitroj. |
| Эти очки почему-то произвели на Маргариту такое сильное впечатление, что она, тихонько вскрикнув, уткнулась лицом в ногу Воланда. | Ial la okulvitroj tiom forte impresis Margaritan, ke ŝi nelaŭte ekkriis kaj premis sian vizaĝon al la kruro de Voland. |
| — Да перестаньте, — крикнул Воланд, — до чего нервозны современные люди. | — Ĉesu do, — kriis Voland, — kiom nervozaj estas la nunaj homoj. |
| — Он с размаху шлепнул Маргариту по спине, так что по ее телу прошел звон. | — Per la manplato li larĝasvinge frapis ŝin sur la dorson, tiel ke ŝia tuta korpo resonis. |
| — Ведь видите же, что он в очках. | — Ja vi vidas, ke li surhavas la okulvitrojn. |
| Кроме того, никогда не было случая, да и не будет, чтобы Абадонна появился перед кем-либо преждевременно. | Krome, neniam okazis, ke Abadono venus al iu ajn antaŭtempe. |
| Да и, наконец, я здесь. | Kaj fine, mi estas ĉi tie. |
| Вы у меня в гостях! | Vi estas mia gastino! |
| Я просто хотел вам показать. | Tutsimple mi volis montri lin al vi. |
| Абадонна стоял неподвижно. | Abadono staris senmove. |
| — А можно, чтобы он снял очки на секунду? | — Ĉu oni povus lin peti, ke por unu sekundo li formetu la okulvitrojn? |
| — Спросила Маргарита, прижимаясь к Воланду и вздрагивая, но уже от любопытства. | — demandis Margarita, sin premante al Voland kaj tremerante, jam ne pro timo sed pro scivolo. |
| — А вот этого нельзя, — серьезно сказал Воланд и махнул рукой Абадонне, и того не стало. | — Ĝuste tion li ne faru, — serioze respondis Voland. Li mansvingis al Abadono kaj tiu malaperis. |
| — Что ты хочешь сказать, Азазелло? | — Kion vi volas diri, Azazello? |
| — Мессир, — ответил Азазелло, — разрешите мне сказать. | — Messire, — respondis Azazello, — kun via permeso. |
| У нас двое посторонних: красавица, которая хнычет и умоляет, чтобы ее оставили при госпоже, и кроме того, с ней, прошу прощения, ее боров. | Ni havas du fremdulojn: belulinon, kiu ploretas kaj petas, ke oni lasu ŝin ĉe ŝia sinjorino, kaj krom ŝin — pardonon — ŝian eksporkon. |
| — Странно ведут себя красавицы, — заметил Воланд. | — Strange kondutas la belulinoj, — rimarkis Voland. |
| — Это Наташа, Наташа! — Воскликнула Маргарита. | — Tio estas Nataŝa, Nataŝa, — ekkriis Margarita. |
| — Ну, оставить при госпоже. | — Nu, ŝi restu ĉe sia sinjorino. |
| А борова к поварам! | Kaj la porkon sendu al la kuiristoj! |
| — Зарезать? | — Ĉu buĉi? |
| — Испуганно крикнула Маргарита, — помилуйте, мессир, это Николай Иванович, нижний жилец. | — timigite ekkriis Margarita, — permesu, messire, tio ja estas Nikolao Ivaniĉ, la malsupra loĝanto. |
| Тут недоразумение, она, видите ли, мазнула его кремом... | Okazis miskompreno, vidu, ŝi ŝmiris lin per la pomado ... |
| — Помилуйте! — Сказал Воланд, — на кой черт и кто станет его резать? | — Pardonon, — diris Voland, — kiu kaj pro kia diablo ĝin buĉu? |
| Пусть посидит вместе с поварами, вот и все! | Ĝi dume sidu kun la kuiristoj, jen ĉio. |
| Не могу же, согласитесь, я его пустить в бальный зал! | Konsentu ja, ke mi ne povas allasi ĝin en la balan salonegon! |
| — Да уж... | — La ideo estas amuza ... |
| — Добавил Азазелло и доложил: — полночь приближается, мессир. | — aldonis Azazello kaj raportis: — La noktomezo proksimas, messire. |
| — А, хорошо. | — Ah, bone. |
| — Воланд обратился к Маргарите: — итак, прошу вас! | — Voland sin turnis al Margarita: — Do, bonvolu. |
| Заранее благодарю вас. | Anticipe mi al vi dankas. |
| Не теряйтесь и ничего не бойтесь. | Ne konfuziĝu kaj nenion timu. |
| Ничего не пейте, кроме воды, а то вы разомлеете и вам будет трудно. | Nenion trinku, krom la akvon, alie vi moliĝos kaj estos al vi malfacile. |
| Пора! | Nun tempas! |
| Маргарита поднялась с коврика, и тогда в дверях возник Коровьев. | Margarita sin levis de la tapiŝeto, kaj tiam en la pordo aperis Kerubjev. |
| Глава 23. | Ĉapitro 23 |
| Великий бал у сатаны | LA GRANDA BALO ĈE SATANO |
| Полночь приближалась, пришлось спешить. | La noktomezo proksimis, oni devis rapidi. |
| Маргарита смутно видела что-нибудь. | Margarita malklare vidis la ĉirkaŭajn aferojn. |
| Запомнились свечи и самоцветный какой-то бассейн. | En ŝia memoro fiksiĝis kandeloj kaj banbaseno kun gema mozaiko. |
| Когда Маргарита стала на дно этого бассейна, Гелла и помогающая ей Наташа окатили Маргариту какой-то горячей, густой и красной жидкостью. | Kiam ŝi paŝis sur ĝian fundon, Hella helpate de Nataŝa verŝis sur ŝin torenton da varmega, densa kaj ruĝa likvaĵo. |
| Маргарита ощутила соленый вкус на губах и поняла, что ее моют кровью. | Margarita sentis salan guston sur la lipoj kaj komprenis, ke ŝi estas lavata per sango. |
| Кровавая мантия сменилась другою — густой, прозрачной, розоватой, и у Маргариты закружилась голова от розового масла. | La sangan mantelon sekvis alia — densa, klara, hele rozkolora, kaj ŝi sentis kapturnon pro la odoro de la roza oleo. |
| Потом Маргариту бросили на хрустальное ложе и до блеска стали растирать какими-то большими зелеными листьями. | Poste, ĵetinte ŝin sur kristalan liton, oni ĝisbrile ŝin frotis per grandaj verdaj folioj. |
| Тут ворвался кот и стал помогать. | Ĉi tiam la kato impetis al la lito por helpi. |
| Он уселся на корточки у ног Маргариты и стал натирать ей ступни с таким видом, как будто чистил сапоги на улице. | Ĝi kaŭris ĉe ŝiaj piedoj kaj ekfrotis ilin tiel, kvazaŭ ĝi brosus botojn sur la strato. |
| Маргарита не помнит, кто сшил ей из лепестков бледной розы туфли, и как эти туфли сами собой застегнулись золотыми пряжками. | Margarita ne memoras, kiu kudris al ŝi la ŝuojn el rozpetaloj, nek kiel tiuj ŝuoj meme fiksiĝis per oraj bukoj, |
| Какая-то сила вздернула Маргариту и поставила перед зеркалом, и в волосах у нее блеснул королевский алмазный венец. | Iu forto levis Margaritan kaj starigis ŝin antaŭ spegulo, en ŝiaj haroj ekbrilis reĝa brilianta krono. |
| Откуда-то явился Коровьев и повесил на грудь Маргариты тяжелое в овальной раме изображение черного пуделя на тяжелой цепи. | De ie venis Kerubjev kaj per masiva ĉeno pendigis sur ŝian bruston pezan, ovale kadritan bildon de nigra pudelo. |
| Это украшение чрезвычайно обременило королеву. | Tiu ornamo tre embarasis la reĝinon: |
| Цепь сейчас же стала натирать шею, изображение тянуло ее согнуться. | la ĉeno frotvundis ŝian kolon, la bildo kurbige tiris ŝin malsupren. |
| Но кое-что вознаградило Маргариту за те неудобства, которые ей причиняла цепь с черным пуделем. | Tamen estis io, kio kompensis al Margarita la malkomfortaĵon de la ĉeno kun la nigra pudelo. |
| Это — та почтительность, с которою стали относиться к ней Коровьев и Бегемот. | Ĝi estis la respekto, kiun nun montris al ŝi Kerubjev kaj Behemoto. |
| — Ничего, ничего, ничего! — Бормотал Коровьев у дверей комнаты с бассейном, — ничего не поделаешь, надо, надо, надо. | — Nu, nu, nu, — murmuris Kerubjev antaŭ la pordo de la basenejo, — kuraĝon, reĝino, kuraĝon, ĉi tio estas nepraĵo … |
| Разрешите, королева, вам дать последний совет. | Permesu, reĝino, ke mi donu al vi lastan konsilon. |
| Среди гостей будут различные, ох, очень различные, но никому, королева марго, никакого преимущества! | La gastoj estos tre diversaj, sed neniu, kara reĝino Margot, havu ian ajn preferon! |
| Если кто-нибудь и не понравится... | Eĉ se iu malplaĉos |
| Я понимаю, что вы, конечно, не выразите этого на своем лице... | … mi scias, certe vi tion ne lasos vidi sur via vizaĝo … |
| Нет, нет, нельзя подумать об этом! | Ne, ne, ne, oni eĉ ne pensu pri tio! |
| Заметит, заметит в то же мгновение. | Li vidos, li tuj ĉion komprenos. |
| Нужно полюбить его, полюбить, королева. | Vi devas ekami lin, reĝino, ekami. |
| Сторицей будет вознаграждена за это хозяйка бала! | Centoble estos rekompencita pro tio la balmastrino! |
| И еще: не пропустить никого. | Kaj krome: neniun preteratentu. |
| Хоть улыбочку, если не будет времени бросить слово, хоть малюсенький поворот головы. | Almenaŭ rideteton, se mankos tempo por vorto, aŭ eĉ malplejan kapmovon. |
| Все, что угодно, но только не невнимание. | Ion ajn, sed ne preteratenton. |
| От этого они захиреют... | Alie ili velkiĝos … |
| Тут Маргарита в сопровождении Коровьева и Бегемота шагнула из бассейной в полную темноту. | Je tiu momento, akompanate de Kerubjev kaj Behemoto, Margarita transpasis el la basenejo en la kompletan mallumon. |
| — Я, я, — шептал кот, — я дам сигнал! | — Mi, mi, — flustris la kato, — mi donu la signalon! |
| — Давай! | — Bone! |
| — Ответил в темноте Коровьев. | — respondis Kerubjev en la mallumo. |
| — Бал! | — Balo! |
| — Пронзительно визгнул кот, и тотчас Маргарита вскрикнула и на несколько секунд закрыла глаза. | — stride ŝrikis la kato, Margarita ekkrietis kaj por kelkaj momentoj fermis la okulojn. |
| Бал упал на нее сразу в виде света, вместе с ним — звука и запаха. | La balo falis sur ŝin tuta, en formo de lumo, kun bruo kaj odoro. |
| Уносимая под руку Коровьевым, Маргарита увидела себя в тропическом лесу. | Forportate en la aeron brak-al-brake kun Kerubjev, Margarita vidis sin en tropika praarbaro. |
| Красногрудые зеленохвостые попугаи цеплялись за лианы, перескакивали по ним и оглушительно кричали: «Я восхищен!» | Ruĝabrustaj verdvostaj papagoj kroĉiĝis al la lianoj, saltetis sur ili kaj orelŝire kriis: «Mi estas ravita!». |
| Но лес быстро кончился, и его банная духота тотчас сменилась прохладою бального зала с колоннами из какого-то желтоватого искрящегося камня. | Sed baldaŭ la arbaro finiĝis, kaj ĝian vaporbanejan sufokvarmon sekvis la malvarmeto de balsalonego kun kolonoj el ruĝetaj scintilaj ŝtonoj. |
| Этот зал, так же как и лес, был совершенно пуст, и лишь у колонн неподвижно стояли обнаженные негры в серебряных повязках на головах. | La salonego, same kiel la arbaro, estis malplena, nur ĉe la kolonoj staris nudaj negroj kun arĝenta fruntorubando sur la kapo. |
| Лица их стали грязно-бурыми от волнения, когда в зал влетела Маргарита со своею свитой, в которой откуда-то взялся Азазелло. | Iliaj vizaĝoj iĝis grizbrunaj pro emocio, kiam en la salonegon flugis Margarita kun sia sekvantaro, kiun iel aliĝis Azazello. |
| Тут Коровьев выпустил руку Маргариты и шепнул: — Прямо на тюльпаны! | Kerubjev ellasis ŝian brakon kaj diris: — Rekte al la tulipoj! |
| Невысокая стена белых тюльпанов выросла перед Маргаритой, а за нею она увидела бесчисленные огни в колпачках и перед ними белые груди и черные плечи фрачников. | Nealta heĝo el blankaj tulipoj kreskis antaŭ Margarita, trans ĝi ŝi vidis sennombrajn subkloŝajn fajrojn, kaj rnalantaŭ ĉiu — blankan bruston kaj nigrajn ŝultrojn de frakulo. |
| Тогда Маргарита поняла, откуда шел бальный звук. | Tiam ŝi komprenis, de kie venas la bala bruo. |
| На нее обрушился рев труб, а вырвавшийся из-под него взмыв скрипок окатил ее тело, как кровью. | Sur ŝin peze falis trumpeta muĝego, kaj el sub ĝi ŝprucinta violon-strio verŝiĝis sur ŝian korpon kvazaŭ sango. |
| Оркестр человек в полтораста играл полонез. | La orkestro el proksimume cent kvindek homoj ludis polonezon. |
| Возвышавшийся перед оркестром человек во фраке, | Antaŭ la orkestro altis frakvestita viro. |
| увидев Маргариту, побледнел, заулыбался и вдруг взмахом рук поднял весь оркестр. | Rimarkinte Margaritan li paliĝis, ekridetis kaj per subita mansvingo levis la tutan orkestron. |
| Ни на мгновение не прерывая музыки, оркестр, стоя, окатывал Маргариту звуками. | Sen interrompi la muzikon eĉ por unu momento, la orkestro ŝin banis per la sonoj. |
| Человек над оркестром отвернулся от него и поклонился низко, широко разбросив руки, | La homo kiu staris super la orkestro turnis al ĝi la dorson kaj profunde sin klinis antaŭ Margarita larĝe disetendante la brakojn. |
| и Маргарита, улыбаясь, помахала ему рукой. | Ŝi ridetis kaj salute svingis sian manon. |
| — Нет, мало, мало, — зашептал Коровьев, — он не будет спать всю ночь. | — Ne, tio ne sufiĉas, — flustris Kerubjev, — li ne povos dormi la tutan nokton. |
| Крикните ему: «Приветствую вас, король вальсов!» Маргарита крикнула это и подивилась тому, что ее голос, полный как колокол, покрыл вой оркестра. | Kriu al li: «Mi salutas vin, valsreĝo!» Margarita kriis ĉi tion kaj miris, ke ŝia voĉo, plensona kvazaŭ sonorilo, superis la muĝon de la orkestro. |
| Человек от счастья вздрогнул и левую руку приложил к груди, правой продолжая махать оркестру белым жезлом. | La homo ektremis pro feliĉo, la maldekstran manon li metis sur la bruston, per la dekstra li plu direktis la muzikon tenante la blankan bastoneton. |
| — Мало, мало, — шептал Коровьев, — глядите налево, на первые скрипки, и кивните так, чтобы каждый думал, что вы его узнали в отдельности. | — Ne sufiĉas, ne sufiĉas, — flustris Kerubjev, — rigardu maldekstren, al la unuaj violonoj, kaj kapoklinu tiel, ke ĉiu pensu, ke persone lin vi rekonis. |
| Здесь только мировые знаменитости. | Tie estas nur mondfamuloj. |
| Вот этому, за первым пультом, это вьетан. | Salutu ĉi tiun, ĉe la unua pupitro, tiu estas Vieŭtemps! |
| Так, очень хорошо. | Jes, tre bone. |
| Теперь дальше. | Nun pluen! |
| — Кто дирижер? | — Kiu estas la direktanto? |
| — Отлетая, спросила Маргарита. | — demandis Margarita forflugante. |
| — Иоганн Штраус, — закричал кот, — и пусть меня повесят в тропическом саду на лиане, если на каком-нибудь балу когда-либо играл такой оркестр. | — Johann Straŭss, — kriis la kato, — kaj oni pendumu min per liano en la ĝangalo, se en iu balo iam ludis tia orkestro. |
| Я приглашал его! | Mi ĝin invitis! |
| И, заметьте, ни один не заболел и ни один не отказался. | Kaj rimarku, neniu, eĉ ne unu malsaniĝis aŭ rifuzis. |
| В следующем зале не было колонн, вместо них стояли стены красных, розовых, молочно-белых роз с одной стороны, а с другой — стена японских махровых камелий. | En la sekva salono ne estis kolonoj, anstataŭ ili tie staris floraj spaliroj, de unu flanko — el ruĝaj, rozkoloraj, lakte blankaj rozoj, de la alia — el japanaj svarmpetalaj kamelioj. |
| Между этими стенами уже били, шипя, фонтаны, и шампанское вскипало пузырями в трех бассейнах, из которых был первый — прозрачно-фиолетовый, второй — рубиновый, третий — хрустальный. | Inter la spaliroj jam fontis, ŝuŝante, fontanoj, kaj ĉampano ŝaŭmis en tri basenoj, el kiuj la unua estis travideble violkolora, la dua — rubena, la tria — kristala. |
| Возле них метались негры в алых повязках, серебряными черпаками наполняя из бассейнов плоские чаши. | Apud ili klopodadis negroj kun skarlataj frontorubandoj, per arĝentaj ĉerpiloj plenigante platajn kalikojn je la ĉampano el la basenoj. |
| В розовой стене оказался пролом, и в нем на эстраде кипятился человек в красном с ласточкиным хвостом фраке. | Evidentiĝis, ke en la roza spaliro estas breĉo, sur la podio kirliĝis viro en ruĝa hirundvosta frako. |
| Перед ним гремел нестерпимо громко джаз. | Antaŭ li neelteneble laŭte bruegis ĵazo. |
| Лишь только дирижер увидел Маргариту, он согнулся перед нею так, что руками коснулся пола, потом выпрямился и пронзительно закричал: — Аллилуйя! | Apenaŭ rimarkinte Margaritan, la direktanto sin klinis antaŭ ŝi tiel, ke per la fingroj li tuŝis la plankon, poste li rerektiĝis kaj stride kriis: — Haleluja! |
| Он хлопнул себя по коленке раз, | Per la manplato li frapis sian genuon — unu! |
| потом накрест по другой — два, вырвал из рук крайнего музыканта тарелку, ударил ею по колонне. | — poste, kruce, la alian — du -, rabis cimbalteleron disde la perkutisto kaj frapis per ĝi kontraŭ kolono. |
| Улетая, Маргарита видела только, что виртуоз-джазбандист, борясь с полонезом, который дул Маргарите в спину, бьет по головам джазбандистов своей тарелкой и те приседают в комическом ужасе. | Preterflugante Margarita vidis nur, ke la ĵazvirtuozo, luktante kontraŭ la polonezo kiu blovis en ŝian dorson, frapas siajn ĵazanojn per la cimbaltelero sur la kapon, kaj ke tiuj kuntiriĝas en komika teruro. |
| Наконец вылетели на площадку, где, как поняла Маргарита, ее во тьме встречал Коровьев с лампадкой. | Fine ili elflugis en ŝtuparejon, kiun Margarita divenis esti tiu sama, kie en la mallumo ŝin renkontis Kerubjev kun sia lampaĉo. |
| Теперь на этой площадке глаза слепли от света, льющегося из хрустальных виноградных гроздьев. | Nun tie, sur la supra placeto, la okulojn blindigis lumo verŝata el kristalaj vinbergrapoloj. |
| Маргариту установили на место, и под левой рукой у нее оказалась низкая аметистовая колонка. | Oni lokis Margaritan sur la placeto, ĉe ŝia maldekstra brako staris malalta ametista koloneto. |
| — Руку можно будет положить на нее, если станет очень трудно, — шептал Коровьев. | — Sur ĉi tio vi povos vin apogi, se estos al vi tre malfacile, — flustris Kerubjev. |
| Какой-то чернокожий подкинул под ноги Маргарите подушку с вышитым на ней золотым пуделем, и на нее она, повинуясь чьим-то рукам, поставила, согнув в колене, свою правую ногу. | Nigrulo ŝovis al ŝiaj piedoj kusenon kun ore brodita pudelo, kaj obeante ies manojn ŝi metis sur ĝin, fleksinte la gambon je la genuo, sian dekstran piedon. |
| Маргарита попробовала оглядеться. | Ŝi provis rigardi ĉirkaŭen. |
| Коровьев и Азазелло стояли возле нее в парадных позах. | Kerubjev kaj Azazello staris apud ŝi en parada pozo. |
| Рядом с Азазелло — еще трое молодых людей, смутно чем-то напомнивших Маргарите Абадонну. | Apud Azazello ŝi rimarkis tri junajn virojn, kies aspekto malklare rememorigis al ŝi Abadonon. |
| В спину веяло холодом. Оглянувшись, Маргарита увидела, что из мраморной стены сзади нее бьет шипящее вино и стекает в ледяной бассейн. | Sur sia dorso ŝi perceptis friskan bloveton, ŝi rigardis malantaŭen kaj vidis ŝuŝantan vinon fonti el la marmora muro kaj flui en glacian basenon. |
| У левой ноги она чувствовала что-то теплое и мохнатое. Это был Бегемот. | Ĉe sia maldekstra piedo ŝi sentis ion varman kaj vilan; tio estis Behemoto. |
| Маргарита была в высоте, и из-под ног ее вниз уходила грандиозная лестница, крытая ковром. | Margarita estis en la alto, kaj de ŝiaj piedoj sterniĝis malsupren la grandioza ŝtuparo kovrita per tapiŝo. |
| Внизу, так далеко, как будто бы Маргарита смотрела обратным способом в бинокль, она видела громаднейшую швейцарскую с совершенно необъятным камином, в холодную и черную пасть которого мог свободно въехать пятитонный грузовик. | Malsupre, tiom fore ke ŝi vidis ĝin kvazaŭ rigardante inverse tra binoklo, vastis grandega pordistejo kun tute senmezura kameno, en kies malvarman kaj nigran faŭkegon facile povus enveturi kvintuna kamiono. |
| Швейцарская и лестница, до боли в глазах залитая светом, были пусты. | La pordistejo kaj la ŝtuparo, inundata de tranĉe intensega lumo, estis senhomaj. |
| Трубы теперь доносились до Маргариты издалека. | La trumpetsonoj nun atingis ŝin de malproksime. |
| Так простояли неподвижно около минуты. | Tiel oni senmove staris preskaŭ minuton. |
| — Где же гости? | — Kie do estas la gastoj? |
| — Спросила Маргарита у Коровьева. | — Margarita sin turnis al Kerubjev. |
| — Будут, королева, сейчас будут. | — Ili venos, reĝino, tuj ili venos. |
| В них недостатка не будет. | Gastoj al ni ne mankos. |
| И, право, я предпочел бы рубить дрова, вместо того чтобы принимать их здесь на площадке. | Kaj vere, mi preferus haki lignon ol akcepti ilin ĉi tie sur la placeto. |
| — Что рубить дрова, — подхватил словоохотливый кот, — я хотел бы служить кондуктором в трамвае, а уж хуже этой работы нет ничего на свете. | — Haki lignon! — transprenis la temon la parolema kato, — rni diru plion, pli volonte mi servus kiel tramkonduktoro, kaj tio ja vere estas la plej mizera laboro en la mondo. |
| — Все должно быть готово заранее, королева, — объяснял Коровьев, поблескивая глазом сквозь испорченный монокль. | — Ĉion necesas pretigi antaŭ la fiksita tempo, reĝino, — klarigis Kerubjev, kaj lia okulo brilis tra la difektita monoklo. |
| — Ничего не может быть гаже, чем когда приехавший первым гость мыкается, не зная, что ему предпринять, а его законная мегера шепотом пилит его за то, что они приехали раньше всех. | — Nenio estas pli abomena ol kiam la unue veninta gasto vagaĉas, ne sciante kion li faru, dum lia fidela megero flustre skoldadas lin pro tio, ke ili venis antaŭ ĉiuj. |
| Такие балы надо выбрасывать на помойку, королева. | Tiajn balojn oni forĵetu al la kloako, reĝino. |
| — Определенно на помойку, — подтвердил кот. | — Nepre al la kloako, — aprobis la kato. |
| — До полуночи не более десяти секунд, — добавил Коровьев, — сейчас начнется. | — Restas ne pli ol dek sekundoj antaŭ la noktomezo, — aldonis Kerubjev, — tuj komenciĝos. |
| Эти десять секунд показались Маргарите чрезвычайно длинными. | Tiuj dek sekundoj ŝajnis al Margarita tre longaj. |
| По-видимому, они истекли уже, и ровно ничего не произошло. | Probable ili estis jam pasintaj, kaj tamen okazis absolute nenio. |
| Но тут вдруг что-то грохнуло внизу в громадном камине, и из него выскочила виселица с болтающимся на ней полурассыпавшимся прахом. | Sed jen, subite io pumis malsupre en la grandega kameno, kaj el ĝi saltegis pendumilo kun pendolanta sur ĝi duone malkomponiĝinta kadavro. |
| Этот прах сорвался с веревки, ударился об пол, и из него выскочил черноволосый красавец во фраке и в лакированных туфлях. | La kadavro forŝiriĝis de la ŝnuro, puŝiĝis kontraŭ la planko kaj resaltis nigrahara belulo en frako kaj lakledaj ŝuoj. |
| Из камина выбежал полуистлевший небольшой гроб, крышка его отскочила, и из него вывалился другой прах. | El la kameno elkuris duonputriĝinta negranda ĉerko, ĝia kovrilo malfermiĝis kaj lasis elfali alian kadavron. |
| Красавец галантно подскочил к нему и подал руку калачиком, второй прах сложился в нагую вертлявую женщину в черных туфельках и с черными перьями на голове, и тогда оба, и мужчина и женщина, заспешили вверх по лестнице. | La belulo galante al ĝi rapidis kaj prezentis sian kubuton, la dua kadavro ŝanĝiĝis en nudan, frivole moviĝeman virinon, kiu surhavis nigrajn ŝuojn kaj nigrajn plumojn sur la kapo, kaj ili ambaŭ, la viro kaj la virino, rapidis supren sur la ŝtuparo. |
| — Первые! | — La unuaj! |
| — Воскликнул Коровьев, — господин Жак с супругой. | — ekkriis Kerubjev, — sinjoro Ĵakvo kun la edzino. |
| Рекомендую вам, королева, один из интереснейших мужчин! | Mi prezentas al vi, reĝino, unu el la plej interesaj viroj! |
| Убежденный фальшивомонетчик, государственный изменник, но очень недурной алхимик. | Fervora monfalsisto, ŝtatperfidulo, tamen tre kapabla alĥemiisto. |
| Прославился тем, — шепнул на ухо Маргарите Коровьев, — что отравил королевскую любовницу. | Li famiĝis per tio, — flustris Kerubjev al Margarita en la orelon, — ke li venenis la amatinon de la reĝo. |
| А ведь это не с каждым случается! | Tio ne estas banalaĵo! |
| Посмотрите, как красив! | Rigardu, kiom li estas bela! |
| Побледневшая Маргарита, раскрыв рот, глядела вниз и видела, как исчезают в каком-то боковом ходу швейцарской и виселица и гроб. | Kun la buŝo malfermita, paliĝinte, Margarita rigardis malsupren; ŝi vidis la pendumilon kaj la ĉerkon malaperi en flanka koridoro de la pordiatejo. |
| — Я в восхищении, — заорал прямо в лицо поднявшемуся по лестнице господину жаку кот. | — Mi estas ravita, — kriegis la kato rekte en la vizaĝon al sinjoro Ĵakvo, venanta sur la ŝtuparo. |
| В это время внизу из камина появился безголовый, с оторванною рукою скелет, ударился оземь и превратился в мужчину во фраке. | Kamtempe el la kameno malsupre aperis senkapa skeleto kun forŝirita brako, ĝi puŝiĝis kontraŭ la planko kaj iĝis frakvestita viro. |
| Супруга господина Жака уже становилась перед Маргаритою на одно колено и, бледная от волнения, целовала колено Маргариты. | La edzino de sinjoro Ĵakvo sin mallevis sur unu genuon antaŭ Margarita kaj, pala pro emocio, kisis ŝian genuon. |
| — Мы в восхищении, — завывал кот. | Ni ravitas, — hurlis la kato. |
| Молодые люди, спутники Азазелло, улыбаясь безжизненными, но приветливыми улыбками, уже теснили господина Жака с супругою в сторону, к чашам с шампанским, которые негры держали в руках. | La junaj viroj akompanantaj Azazellon kun senviva kvankam afabla rideto jam estis ŝovantaj sinjoron Ĵakvo kaj lian edzinon flanken, al la ĉampanpokaloj kiujn la negroj tenis en siaj manoj. |
| По лестнице поднимался вверх бегом одинокий фрачник. | Sur la ŝtuparo kuris supren sola viro en frako. |
| — Граф Роберт, — шепнул Маргарите Коровьев, — по-прежнему интересен. | — Grafo Roberto, — flustris Kerubjev al Margarita, — li plu estas interesa. |
| Обратите внимание, как смешно, королева — обратный случай: этот был любовником королевы и отравил свою жену. | Atentu, reĝino, la amuzan cirkonstancon, jen la inversa kazo: ĉi tiu estis amato de reĝino kaj venenis sian edzinon. |
| — Мы рады, граф, — вскричал Бегемот. | — Ni ĝojas, grafo, — kriis Behemoto. |
| Из камина подряд один за другим вывалились, лопаясь и распадаясь, три гроба, затем кто-то в черной мантии, которого следующий выбежавший из черной пасти ударил в спину ножом. | Tujsekve unu post la alia el la kameno ŝutiĝis, krevante kaj disfalante, tri ĉerkoj, poste iu individuo en nigra mantelo, kiun la sekva elkurinto frapis per ponardo en la dorson. |
| Внизу послышался сдавленный крик. | Malsupre aŭdiĝis sufokata ŝriko. |
| Из камина выбежал почти совсем разложившийся труп. | El la kameno elkuris preskaŭ tute disputrinta kadavro. |
| Маргарита зажмурилась, и чья-то рука поднесла к ее носу флакон с белой солью. | Margarita premfermis la okulojn, ies mano portis sub ŝian nazon flakonon kun blanka flarsalo. |
| Маргарите показалось, что это рука Наташи. | Si havis la impreson ke tio estis la mano de Nataŝa. |
| Лестница стала заполняться. | La ŝtuparo komencis pleniĝi. |
| Теперь уже на каждой ступеньке оказались, издали казавшиеся совершенно одинаковыми, фрачники и нагие женщины с ними, отличавшиеся друг от друга только цветом перьев на головах и туфель. | Nun sur ĉiu ŝtupo estis, de malproksime aspektantaj tute egale, frakuloj kaj kun ili — nudaj virinoj, kiuj diferencis nur per la koloro de la plumoj sur la kapo. |
| К Маргарите приближалась, ковыляя, в странном деревянном сапоге на левой ноге, дама с монашески опущенными глазами, худенькая, скромная и почему-то с широкой зеленой повязкой на шее. | Al Margarita proksimiĝis, trenante la maldekstran kruron en stranga ligna boto, sinjorineto magra kaj modesta, kun monahine mallevita rigardo; sur la kolo ŝi ial havis larĝan verdan ĉirkaŭligaĵon. |
| — Какая зеленая? — Машинально спросила Маргарита. | — Kiu... la verda? — pretervole demandis Margarita. |
| — Очаровательнейшая и солиднейшая дама, — шептал Коровьев, — рекомендую вам: госпожа Тофана, была чрезвычайно популярна среди молодых очаровательных неаполитанок, а также жительниц Палермо, и в особенности среди тех, которым надоели их мужья. | — Plej rava kaj honorinda sinjorino, — flustris Kerubjev, — mi prezentas al vi: signora Toffana, ŝi estis ege ŝatata inter la junaj ĉarmulinoj de Napolo kaj Palermo, precipe de tiuj, kiujn tedis ilia edzo. |
| Ведь бывает же так, королева, чтобы надоел муж. | Tio ja okazas foje-foje, reĝino, ke oni estas tedita de sia edzo. |
| — Да, — глухо ответила Маргарита, в то же время улыбаясь двум фрачникам, которые один за другим склонялись перед нею, целуя колено и руку. | — Jes, — obtuze kaj raŭke respondis Margarita, samtempe rigardante du frakulojn unu post la alia sin klini antaŭ ŝi por kisi ŝiajn genuon kaj manon. |
| — Ну вот, — ухитрялся шептать Коровьев Маргарите и в то же время кричать кому-то: — герцог, бокал шампанского! | — Nu ĝuste, — Kerubjev sukcesis flustri al Margarita sen ĉesi kriadi al iu: — Duko, pokalon da ĉampano! |
| Я восхищен! | Mi estas ravita! |
| Да, так вот-с, госпожа Тофана входила в положение этих бедных женщин и продавала им какую-то воду в пузырьках. | Do, sinjorino Toffana, konsiderante la situacion de la kompatindulinoj vendadis al ili ian akvon en flakono. |
| Жена вливала эту воду в суп супругу, тот его съедал, благодарил за ласку и чувствовал себя превосходно. | La edzino gutis tiun akvon en la supon de sia edzo, li manĝis ĝin, dankis al ŝi pro la zorgemo kaj fartis bonege. |
| Правда, через несколько часов ему начинало очень сильно хотеться пить, затем он ложился в постель, и через день прекрасная неаполитанка, накормившая своего мужа супом, была свободна, как весенний ветер. | Verdire, post kelkaj horoj lin atakis nesatigebla soifego, kaj post unu tago la bela napolanino, manĝiginta al sia edzo la supon, estis libera, kiel la printempa vento. |
| — А что это у нее на ноге? | — Sed kion ŝi havas sur la kruro? |
| — Спрашивала Маргарита, не уставая подавать руку гостям, обогнавшим ковыляющую госпожу тофану, — и зачем эта зелень на шее? | — demandis Margarita, senlace prezentante sian manon al la gastoj devancantaj la lamantan sinjorinon Toffana, — kaj kial tiu verdaĵo sur ŝia kolo? |
| Блеклая шея? | Ĉu velka kolo? |
| — Я в восхищении, князь! | — Mi estas ravita, princo! |
| — Кричал Коровьев и в это же время шептал Маргарите: — прекрасная шея, но с ней неприятность случилась в тюрьме. | — kriis Kerubjev kaj plu flustris al Margarita: — Belega kolo, sed en la malliberejo al ĝi okazis akcidento. |
| На ноге у нее, королева, испанский сапожок, а лента вот отчего: когда тюремщики узнали, что около пятисот неудачно выбранных мужей покинули Неаполь и Палермо навсегда, они сгоряча удавили госпожу Тофану в тюрьме. | Sur la kruro, reĝino, ŝi havas hispanan boteton, kaj la rubandon ŝi ĉirkaŭligis jcn kial: kiam la provosoj eksciis, ke proksimume kvincent miselektitaj edzoj por ĉiam forlasis tiel Napolon kaj Palermon, ili koleriĝis kaj strangolis sinjorinon Toffana en la malliberejo. |
| — Как я счастлива, черная королева, что мне выпала высокая честь, | — Kiom feliĉa mi estas, ho nigra reĝino, ke mi havas la grandan honoron... |
| — монашески шептала тофана, пытаясь опуститься на колено. | — monaĥine flustris Toffana, penante surgenuiĝi. |
| Испанский сапог мешал ей. | La hispana boto ŝin malhelpis. |
| Коровьев и Бегемот помогли тофане подняться. | Kerubjev kaj Behemoto ŝin subtenis kaj surpiedigis. |
| — Я рада, — ответила ей Маргарита, в то же время подавая руку другим. | — Mi ĝojas, — respondis al ŝi Margarita, samtempe prezentante la manon al novaj gastoj. |
| Теперь по лестнице снизу вверх поднимался поток. | Nun de malsupre seninterrompe fontis la gastofluo. |
| Маргарита перестала видеть то, что делается в швейцарской. | Margarita ne plu vidis, kio okazas en la pordistejo. |
| она механически поднимала и опускала руку и, однообразно скалясь, улыбалась гостям. | Kvazaŭ aŭtomato ŝi prezentadis kaj mallevadis sian manon kaj meĥanike nudigis la dentojn por esprimi stereotipan rideton. |
| В воздухе на площадке уже стоял гул, из покинутых Маргаритой бальных зал, как море, слышалась музыка. | En la aero super la placeto nun zumis voĉbruo, el la de ŝi forlasitaj balsalonegoj mare aŭdiĝis muziko. |
| — А вот это — скучная женщина, — уже не шептал, а громко говорил Коровьев, зная, что в гуле голосов его уже не расслышат, — обожает балы, все мечтает пожаловаться на свой платок. | — Kaj tiu fore estas tedulino, — Kerubjev jam ne flustris sed parolis plenvoĉe, sciante ke en la voĉbruo oni ne povas lin aŭdi, — ŝi adoras balojn kaj ĉiam serĉas okazon plendi pri sia poŝtuko. |
| Маргарита поймала взглядом среди подымавшихся ту, на которую указывал Коровьев. | Margarita trovis en la fluo de la venantaj gastoj tiun, pri kiu parolis Kerubjev. |
| Это была молодая женщина лет двадцати, необыкновенного по красоте сложения, но с какими-то беспокойными и назойливыми глазами. | Ŝi estis juna virino, proksimume dudekjara, tre belf igura, sed ŝiaj okuloj ŝajnis maltrankvilaj kaj trudiĝemaj. |
| — Какой платок? — Спросила Маргарита. | — Kia poŝtuko? — demandis Margarita. |
| — К ней камеристка приставлена, — пояснил Коровьев, — и тридцать лет кладет ей на ночь на столик носовой платок. | — Ŝi estas komisiita al ĉambristino, — klarigis Kerubjev, — kiu jam tridek jarojn metas sur ŝian tablon poŝtukon. |
| Как она проснется, так он уже тут. | Kiam ŝi vekiĝas, la tuko jam estas tie. |
| Она уж и сжигала его в печи и топила его в реке, но ничего не помогает. | Ŝi jam bruligis ĝin en la fomo kaj dronigis en la rivero, tamen nenio helpas. |
| — Какой платок? — Шептала Маргарита, подымая и опуская руку. | — Kia poŝtuko? — flustris Margarita prezentante kaj mallevante la manon. |
| — С синей каемочкой платок. | — Poŝtuketo kun blua randaĵo. |
| Дело в том, что, когда она служила в кафе, хозяин как-то ее зазвал в кладовую, а через девять месяцев она родила мальчика, унесла его в лес и засунула ему в рот платок, а потом закопала мальчика в земле. | La afero okazis, kiam ŝi servis en kafejo. Foje la kafejestro vokis ŝin en la provizejon, kaj post naŭ monatoj ŝi naskis knabon, forportis lin en la arbaron, ŝtopis al li la buŝon per la tuketo kaj lin enterigis. |
| На суде она говорила, что ей нечем кормить ребенка. | Dum la juĝado ŝi diris, ke ŝi ne povas nutri la infanon. |
| — А где же хозяин этого кафе? | — Kaj kie estas la kafejestro? |
| — Спросила Маргарита. | — demandis Margarita. |
| — Королева, — вдруг заскрипел снизу кот, — разрешите мне спросить вас: при чем же здесь хозяин? | — Reĝino, — subite knaris de malsupre la kato, — permesu al mi vin demandi: kiel la afero koncernas la kafejestron? |
| Ведь он не душил младенца в лесу! | Ja li ne sufokis bebon en la arbaro! |
| Маргарита, не переставая улыбаться и качать правой рукой, острые ногти левой запустила в Бегемотово ухо и зашептала ему: — Если ты, сволочь, еще раз позволишь себе впутаться в разговор... | Sen ĉesi rideti kaj balanci la dekstran manon, per la akraj ungoj Margarita pinĉis Behemotan orelon kaj flustris al la kato: — Se vi, kanajlo, ankoraŭfoje permesos al vi enmiksiĝi... |
| Бегемот как-то не по-бальному вспискнул и захрипел: — Королева... | Behemoto iel nebale ekpepis kaj stertore diris: — Reĝino... |
| Ухо вспухнет... | la orelo ŝveliĝos... |
| Зачем же портить бал вспухшим ухом?.. | kial ni fuŝu la balon per ŝvelinta orelo?... |
| Я говорил юридически... | Mi jure diris... |
| С юридической точки... | el la jura vidpunkto... |
| Молчу, молчу... | Mi silentas, silentas... |
| Считайте, что я не кот, а рыба, только оставьте ухо. | Konsideru min ne kato sed fiŝo, nur lasu la orelon! |
| Маргарита выпустила ухо, и назойливые, мрачные глаза оказались перед ней. | Margarita ellasis la orelon; la trudiĝemaj, mornaj okuloj jam estis antaŭ ŝi. |
| — Я счастлива, королева-хозяйка, быть приглашенной на великий бал полнолуния. | — Mi estas feliĉa, ho reĝino balmastrino, ke mi ricevis la inviton al la granda balo de la plenluno. |
| — А я, — ответила ей Маргарита, — рада вас видеть. | — Kaj mi, mi ĝojas vin vidi, — respondis Margarita. |
| Очень рада. | — Mi tre ĝojas. |
| Любите ли вы шампанское? | Ĉu vi ŝatas ĉampanon? |
| — Что вы изволите делать, королева?! | — Kion vi degnas fari, reĝino?! |
| — Отчаянно, но беззвучно вскричал на ухо Маргарите Коровьев, — получится затор! | — despere sed senvoĉe kriis Kerubjev al Margarita en la orelon, — tuj estiĝos obstrukco! |
| — Я люблю, — моляще говорила женщина и вдруг механически стала повторять: — Фрида, Фрида, Фрида! | — Mi ŝatas, — petege diris la virino, kaj subite ŝi komencis mehanike ripeti: — Frida, Frida, Frida! |
| Меня зовут Фрида, о королева! | Mia nomo estas Frida, ho reĝino. |
| — Так вы напейтесь сегодня пьяной, Фрида, и ни о чем не думайте, — сказала Маргарита. | — Do, ebriigu vin hodiaŭ, Frida, kaj pensu pri nenio, — diris Margarita. |
| Фрида протянула обе руки к Маргарите, но Коровьев и Бегемот очень ловко подхватили ее под руки, и ее затерло в толпе. | Frida etendis siajn brakojn al Margarita, sed Kerubjev kaj Behemoto tre lerte ilin kaptis kaj lasis la amason ŝin forporti. |
| Теперь снизу уже стеною шел народ, как бы штурмуя площадку, на которой стояла Маргарита. | Nun la gastoj venis de malsupre en densa amaso, kvazaŭ sturmante la placeton sur kiu staris Margarita. |
| Голые женские тела поднимались между фрачными мужчинами. | La nudaj inaj korpoj paŝis inter frakvestitaj viroj. |
| На Маргариту наплывали их смуглые, и белые, и цвета кофейного зерна, и вовсе черные тела. | Sur Margaritan fluis la korpoj, la bronzkoloraj kaj la blankaj, la kafkoloraj kaj la tute nigraj. |
| В волосах рыжих, черных, каштановых, светлых, как лен, — в ливне света играли и плясали, рассыпали искры драгоценные камни. | En la hararoj rufaj, nigraj, kaŝtankoloraj, lane blondaj — sub la lumtorentoj ludis kaj dancis, disŝutis f ajrerojn juvelŝtonoj. |
| И как будто кто-то окропил штурмующую колонну мужчин капельками света, — с грудей брызгали светом бриллиантовые запонки. | Ŝajnis, ke iu aspergis la sturmantan kolonon de viroj je lumgutoj — de la brustoj radiis briliantaj butonoj. |
| Теперь Маргарита ежесекундно ощущала прикосновение губ к колену, ежесекундно вытягивала вперед руку для поцелуя, лицо ее стянуло в неподвижную маску привета. | Nun Margarita ĉiusekunde sentis ies lipojn tuŝi ŝian genuon, ĉiusekunde ŝi etendis la manon antaŭen por la kiso, ŝia vizaĝo rigidiĝis en senmovan salutmaskon. |
| — Я в восхищении, — монотонно пел Коровьев, — мы в восхищении, королева в восхищении. | — Mi estas ravita, — unutone gurdis Kerubjev, — ni estas ravitaj, la reĝino estas ravita. |
| — Королева в восхищении, — гнусил за спиною Азазелло. | — La reĝino estas ravita, — malantaŭ ŝia dorso nazis Azazello. |
| — Я восхищен, — вскрикивал кот. | — Ni ravitas, — blekadis la kato. |
| — Маркиза, — бормотал Коровьев, — отравила отца, двух братьев и двух сестер из-за наследства! | — Markizino, — murmuris Kerubjev, — venenis sian patron, du fratojn kaj fratinojn, pro la heredo! |
| Королева в восхищении! | La reĝino estas ravita!! |
| Госпожа Минкина, ах, как хороша! | Sinjorino Minkina, aĥ kiel loga! |
| Немного нервозна. | Iomete nervoza. |
| Зачем же было жечь горничной лицо щипцами для завивки! | Nu, ne estis ja bezono puŝi la ardigitan f rizopinĉilon en la vizaĝon de la ĉambristino! |
| Конечно, при этих условиях зарежут! | Kompreneblas, ke per tia traktado oni sin pikmurdigas. |
| Королева в восхищении! | La reĝino estas ravita! |
| Королева, секунду внимания: император Рудольф, чародей и алхимик. | Reĝino, sekundon da atento: imperiestro Rudolfo, magiisto kaj alĥemiisto. |
| Еще алхимик — повешен. | Ankoraŭ unu alĥemiisto, pendumita. |
| Ах, вот и она! | Ah, fine ŝi venas! |
| Ах, какой чудесный публичный дом был у нее в Страсбурге! | Kian eminentan bordelon ŝi tenis en Strasburgo! |
| Мы в восхищении! | Ni estas ravitaj. |
| Московская портниха, мы все ее любим за неистощимую фантазию, держала ателье и придумала страшно смешную штуку: провертела две круглые дырочки в стене... | Moskva tajlorino, ni ĉiuj tre ŝatas ŝin pro ŝia verva fantazio; ŝi estris kudrejon kaj elpensis terure gajan trukon: ŝi borigis en la muro du rondajn truojn... |
| — А дамы не знали? | — Ĉu la klientinoj ne sciis tion? |
| — Спросила Маргарита. | — demandis Margarita. |
| — Все до одной знали, королева, — отвечал Коровьев, — я в восхищении. | — Ili ĉiuj sciis pri tio, reĝino, — respondis Kerubjev. — Mi estas ravita. |
| Этот двадцатилетний мальчуган с детства отличался странными фантазиями, мечтатель и чудак. | Ĉi tiu dudekjara junulo ekde sia infan'aĝo havis bizarajn fantaziojn, li estis revema kaj stranga. |
| Его полюбила одна девушка, а он взял и продал ее в публичный дом. | Lin amis fraŭlino, kaj li ŝin vendis en bordelon... |
| Снизу текла река. | De malsupre fluis rivero. |
| Конца этой реке не было видно. | Nenio indikis, ke iam ĝi havos finon. |
| Источник ее, громадный камин, продолжал ее питать. | Ĝia fonto, la ega kameno, plu ĝin nutris. |
| Так прошел час и пошел второй час. | Tiel pasis unu horo kaj komenciĝis dua. |
| Тут Маргарита стала замечать, что цепь ее сделалась тяжелее, чем была. | Ĉi tiam Margarita rimarkis, ke ŝia ĉeno estas pli peza ol antaŭe. |
| Что-то странное произошло и с рукой. | Ankaŭ pri ŝia mano okazis io stranga. |
| Теперь перед тем, как поднять ее, Маргарите приходилось морщиться. | Nun antaŭ ol ĝin levi ŝi ne povis ne grimaceti. |
| Интересные замечания Коровьева перестали занимать Маргариту. | La kuriozaj komentoj de Kerubjev ĉesis ŝin amuzi. |
| И раскосые монгольские глаза, и лица белые и черные сделались безразличными, по временам сливались, а воздух между ними почему-то начинал дрожать и струиться. | La vizaĝoj mongol'okulaj, egale kiel la vizaĝoj blankaj kaj nigraj, iĝis seninteresaj, fojfoje nedistingeblaj en la ial tremstrie leviĝanta aero. |
| Острая боль, как от иглы, вдруг пронзила правую руку Маргариты, и, стиснув зубы, она положила локоть на тумбу. | Akra doloro, kvazaŭ nadlo, subite boris ŝian dekstran brakon, kaj kunpreminte la dentojn ŝi metis la kubuton sur la soklon. |
| Какой-то шорох, как бы крыльев по стенам, доносился теперь сзади из залы, и было понятно, что там танцуют неслыханные полчища гостей, и Маргарите казалось, что даже массивные мраморные, мозаичные и хрустальные полы в этом диковинном зале ритмично пульсируют. | Susuro, kvazaŭ tiu de flugiloj sur muro, venis de malantaŭ el la salonego, estis evidenta, ke tie dancas neimagebla amaso da gastoj, kaj ŝajnis al Margarita ke eĉ la masiva marmora-mozaika-kristala planko de tiu salonego ritme pulsas. |
| Ни Гай Кесарь Калигула, ни Мессалина уже не заинтересовали Маргариту, как не заинтересовал ни один из королей, герцогов, кавалеров, самоубийц, отравительниц, висельников и сводниц, тюремщиков и шулеров, палачей, доносчиков, изменников, безумцев, сыщиков, растлителей. | Nun ŝin interesis nek Kajo Cezaro Kaligulo, nek Mesalina, ŝin interesis neniu el la reĝoj, dukoj, kavaliroj, memmortigintoj, veneninstinoj, pendumitoj aŭ parigistinoj, provosoj aŭ kartotrompistoj, ekzekutistoj, denuncistoj, perfidintoj, frenezuloj, spionoj, malĉastigistoj. |
| Все их имена спутались в голове, лица слепились в одну громадную лепешку, и только одно сидело мучительно в памяти лицо, окаймленное действительно огненной бородой, лицо Малюты Скуратова. | Ĉiuj iliaj nomoj konfuziĝis en ŝia kapo, la vizaĝoj knediĝis en unu solan grandegan platpanon, kaj nur la vizaĝo kadrita de vere fajrokolora barbo, la vizaĝo de Maljuta Skuratov, dolore fiksiĝis en ŝia memoro. |
| Ноги Маргариты подгибались, каждую минуту она боялась заплакать. | Ŝiaj gamboj malfortiĝis, ŝi sentis ilin fleksiĝi, je ĉiu momento ŝi timis, ke tuj ŝi ekploros. |
| Наихудшие страдания ей причиняло правое колено, которое целовали. | Pleje suferigis ŝin la dekstra genuo, la kisata. |
| Оно распухло, кожа на нем посинела, несмотря на то, что несколько раз рука Наташи появлялась возле этого колена с губкой и чем-то душистым обтирала его. | Ĝi ŝvelis, ĝia haŭto bluiĝis, malgraŭ ke plurfoje la mano de Nataŝa aperis antaŭ la genuo kaj viŝis ĝin per spongo trempita en io aroma. |
| В конце третьего часа Маргарита глянула вниз совершенно безнадежными глазами и радостно дрогнула: поток гостей редел. | Pasis preskaŭ tri horoj kiam Margarita ĵetis malsupren tute senesperan rigardon kaj ĝoje ektremetis: la fluo de la gastoj maldensiĝis. |
| — Законы бального съезда одинаковы, королева, — шептал Коровьев, — сейчас волна начнет спадать. | — La leĝoj de la bala alveno estas ĉiam egalaj, reĝino, — flustris Kerubjev, — tuj la ondo malleviĝos. |
| Клянусь, что мы терпим последние минуты. | Mi ĵuras, ke ni suferas la lastajn minutojn. |
| Вот группа брокенских гуляк. Они всегда приезжают последними. | Jen aperis la grupo de Brokenaj festenuloj, ili ĉiam venas laste. |
| Ну да, это они. | Jes, estas ili. |
| Два пьяных вампира... | Du ebriaj vampiroj... |
| Все? Ах нет, вот еще один. Нет, двое! | Ĉu ĉio? Ah, ne, jen ankoraŭ unu... Ne, du! |
| По лестнице подымались двое последних гостей. | Sur la ŝtuparo venis la lastaj gastoj. |
| — Да это кто-то новенький, — говорил Коровьев, щурясь сквозь стеклышко, — ах да, да. | — Nu, tiu estas novulo, — diris Kerubjev, tra la monoklo rigardante unu el la venantoj, — ah, jes, jes. |
| Как-то раз Азазелло навестил его и за коньяком нашептал ему совет, как избавиться от одного человека, разоблачений которого он чрезвычайно опасался. | Foje Azazello lin vizitis kaj ĉe la konjako flustris al li konsilon, kiamaniere li sin malembarasu je homo kies malkaŝojn li treege timis. |
| И вот он велел своему знакомому, находящемуся от него в зависимости, обрызгать стены кабинета ядом. | Do, li ordonis al sia konato, homo de li dependa, ŝprucigi venenon sur la murojn de la kabineto. |
| — Как его зовут? | — Kiu estas lia nomo? |
| — Спросила Маргарита. | — demandis Margarita. |
| — А, право, я сам еще не знаю, — ответил Коровьев, — надо спросить у Азазелло. | — Verdire, mi mem ankoraŭ ĝin ne scias, — respondis Kerubjev, — pri tio oni demandu Azazellon. |
| — А кто это с ним? | — Kaj kiu lin akompanas? |
| — А вот этот самый исполнительный его подчиненный. | — Ĝuste tiu diligenta subulo. |
| Я восхищен! | Mi estas ravita! |
| — Прокричал Коровьев последним двум. | — kriis Kerubjev al la du lastaj. |
| Лестница опустела. | Sur la ŝtuparo estis neniu. |
| Из осторожности подождали еще немного. | Antaŭzorge ili ankoraŭ iomete atendis. |
| Но из камина более никто не выходил. | Tamen neniu plua venis el la kameno. |
| Через секунду, не понимая, как это случилось, Маргарита оказалась в той же комнате с бассейном и там, сразу заплакав от боли в руке и ноге, повалилась прямо на пол. | Post unu sekundo, sen kompreni kiel tio okazis, Margarita sin trovis en la sama basenejo kaj tie, tuj ekplorinte pro la doloro en la mano kaj en la genuo, ŝi sinkis sur la plankon. |
| Но Гелла и Наташа, утешая ее, опять повлекли ее под кровавый душ, опять размяли ее тело, и Маргарита вновь ожила. | Sed Hella kaj Nataŝa, ŝin konsolante, denove kondukis ŝin sub la sangan duŝon, denove ŝin masaĝis, kaj Margarita reviviĝis. |
| — Еще, еще, королева марго, — шептал появившийся рядом Коровьев, — надо облететь залы, чтобы почтенные гости не чувствовали себя брошенными. | — Ankoraŭ, ankoraŭ, reĝino Margot, — apenaŭ aperinte tuj ekflustris Kerubjev, — necesas flugi tra la salonoj, por ke la honorindaj gastoj ne sentu sin forlasitaj. |
| И Маргарита вновь вылетела из комнаты с бассейном. | Denove ŝi flugis el la basenejo. |
| На эстраде за тюльпанами, где играл оркестр короля вальсов, теперь бесновался обезьяний джаз. | Sur la podio trans la tulipbarilo, kie antaŭe ludis la orkestro de la valsreĝo, nun f uriozis simia ĵazo. |
| Громадная, в лохматых бакенбардах горилла с трубой в руке, тяжело приплясывая, дирижировала. | Grandega gorilo kun hirta vangobarbo kaj kun trumpeto en la mano, peze dancbalanciĝante direktis la muzikon. |
| В один ряд сидели орангутанги, дули в блестящие трубы. | En unu vico sidis orangutanoj kaj blovis en brilantajn trumpetojn. |
| На плечах у них верхом поместились веселые шимпанзе с гармониями. | Sur iliaj ŝultroj, ludante harmonikon, kroĉis sin gajaj ĉimpanzoj. |
| Два гамадрила в гривах, похожих на львиные, играли на роялях, и этих роялей не было слышно в громе и писке и буханьях саксофонов, скрипок и барабанов в лапах гиббонов, мандрилов и мартышек. | Du hamadriadoj kun preskaŭ leona kolhararo ludis du fortepianojn, kies sonoj tamen tute dronis en la bruego kaj hurlado kaj pumpumo de la saksofonoj, violonoj kaj tamburoj manipulataj de gibonoj, mandriloj kaj cerkopitekoj. |
| На зеркальном полу несчитанное количество пар, словно слившись, поражая ловкостью и чистотой движений, вертясь в одном направлении, стеною шло, угрожая все смести на своем пути. | Sur la spegula planko sennombraj paroj, kiuj ŝajnis kunfandiĝintaj, unusencume turniĝante kun eksterordinaraj lerto kaj precizo de la movoj, avancis en densa amaso, menacante forbalai ĉion renkontatan. |
| Живые атласные бабочки ныряли над танцующими полчищами, с потолков сыпались цветы. | Vivaj satenflugilaj papilioj flirtis super la dancantoj hordoj, de la plafonoj pluvis floroj. |
| В капителях колонн, когда погасало электричество, загорались мириады светляков, а в воздухе плыли болотные огни. | Ĉiun fojon, kiam estingiĝis la elektra lumo, en la kapiteloj de la kolonoj heliĝis miriadoj da lampiroj, kaj en la aero ŝvebis marĉaj vaglumoj. |
| Потом Маргарита оказалась в чудовищном по размерам бассейне, окаймленном колоннадой. | Poste Margarita troviĝis antaŭ grandioza baseno kadrita per kolonaro. |
| Гигантский черный Нептун выбрасывал из пасти широкую розовую струю. | Giganta nigra Neptuno elverŝis el sia faŭkego larĝan rozkoloran prucaĵon. |
| Одуряющий запах шампанского подымался из бассейна. | Ebriiga odoro de ĉampano leviĝis de la baseno. |
| Здесь господствовало непринужденное веселье. | Tie regis senĝena gajo. |
| Дамы, смеясь, сбрасывали туфли, отдавали сумочки своим кавалерам или неграм, бегающим с простынями в руках, и с криком ласточкой бросались в бассейн. | La sinjorinoj, ridante, demetis siajn ŝuojn, lasis la mansaketon al sia kavaliro aŭ unu el la negroj kurantaj kun bantukoj en la mano, kaj kun ŝriko sin ĵetis kap'antaŭe en la basenon. |
| Пенные столбы взбрасывало вверх. | Supren ŝpruciĝis ŝaŭmkolonoj. |
| Хрустальное дно бассейна горело нижним светом, пробивавшим толщу вина, и в нем видны были серебристые плавающие тела. | La kristala fundo de la baseno helis per malsupra lumo, kiu traborante la vinan mason vidigis la arĝentokolorajn naĝantajn korpojn. |
| Выскакивали из бассейна совершенно пьяными. | Resaltante el la baseno la banintoj estis tute ebriaj. |
| Хохот звенел под колоннами и гремел, как в бане. | La ridego sonoris sub la kolonoj kaj obtuze resonis kiel en publika banejo. |
| Во всей этой кутерьме запомнилось одно совершенно пьяное женское лицо с бессмысленными, но и в бессмысленности умоляющими глазами, и вспомнилось одно слово — «Фрида»! | En la tuta pelmelo Margaritan frapis unu absolute ebria ina vizaĝo kun sensencaj tamen eĉ malgraŭ la sensenseco petegaj okuloj, kaj rememoriĝis al ŝi unu vorto: Frida! |
| Голова Маргариты начала кружиться от запаха вина, и она уже хотела уходить, как кот устроил в бассейне номер, задержавший Маргариту. | Antaŭsentante kapturniĝon pro la vina odoro, Margarita jam volis foriri, kiam la kato aranĝis en la baseno trukon kiu ŝin retenis. |
| Бегемот наколдовал чего-то у пасти Нептуна, и тотчас с шипением и грохотом волнующаяся масса шампанского ушла из бассейна, а Нептун стал извергать не играющую, не пенящуюся волну темно-желтого цвета. | Behemoto alisorĉis ion ĉe la faŭkego de Neptuno, subite la ondanta ĉampanmaso, akompanate de klakbruo kaj ŝuŝado, forsinkis el la baseno, kaj Neptuno komencis verŝegi senŝaŭman malhele flavan ŝprucaĵon. |
| Дамы с визгом и воплем: — Коньяк! | La sinjorinoj ekŝrikis kaj kun la krio: — Konjako! |
| — Кинулись от краев бассейна за колонны. | — impetis for de la baseno malantaŭ la kolonojn. |
| Через несколько секунд бассейн был полон, и кот, трижды перевернувшись в воздухе, обрушился в колыхающийся коньяк. | Post kelkaj sekundoj la baseno estis plena, kaj la kato per triobla aersalto sin ĵetis en la plaŭdantan konjakon. |
| Вылез он, отфыркиваясь, с раскисшим галстуком, потеряв позолоту с усов и свой бинокль. | Ĝi elrampis snufante, kun senforma, moliĝinta kravato, perdinte la orizon de la lipharoj kaj la binoklon. |
| Примеру Бегемота решилась последовать только одна, та самая затейница-портниха, и ее кавалер, неизвестный молодой мулат. | La ekzemplon de Behemoto kuraĝis sekvi nur la inĝenia tajlorino kun sia kavaliro, nekonata juna mulato. |
| Оба они бросились в коньяк, но тут Коровьев подхватил Маргариту под руку, и они покинули купальщиков. | Ambaŭ saltis en la konjakon, sed ĉi tiam Kerubjev prenis Margaritan je la brako kaj ili forlasis la banantojn. |
| Маргарите показалось, что она пролетела где-то, где видела в громадных каменных прудах горы устриц. | Al Margarita ŝajnis, ke preterflugante ŝi vidas montojn da ostroj en grandegaj ŝtonaj lagoj. |
| Потом она летала над стеклянным полом с горящими под ним адскими топками и мечущимися между ними дьявольскими белыми поварами. | Poste ŝi flugis super vitra planko, sub ĝi brulegis inferaj fornoj, inter ili hastis blankaj diablaj kuiristoj. |
| Потом где-то она, уже переставая что-либо соображать, видела темные подвалы, где горели какие-то светильники, где девушки подавали шипящее на раскаленных углях мясо, где пили из больших кружек за ее здоровье. | Poste, en alia loko, jam dounkonscie, ŝi vidis malhelajn kelojn, kie brulis lumiloj, junaj servistinoj surtabligis viandon ŝuŝantan sur ardaj karboj, kaj kie oni trinkis je ŝia sano el grandaj pokaloj. |
| Потом она видела белых медведей, игравших на гармониках и пляшущих камаринского на эстраде. | Poste ŝi vidis blankajn ursojn ludi harmonikon kaj danci la kamarinskajan sur podio. |
| Фокусника-саламандру, не сгоравшего в камине... | Artifikiston salamandro, kiu ne forbrulis en la kameno... |
| И во второй раз силы ее стали иссякать. | La duan fojon ŝi sentis sin forkonsumita. |
| — Последний выход, — прошептал ей озабоченно Коровьев, — и мы свободны. | — La lasta apero, — zorgoplene flustris al ŝi Kerubjev, — kaj ni estos liberaj. |
| Она в сопровождении Коровьева опять оказалась в бальном зале, но теперь в нем не танцевали, и гости несметной толпой теснились между колоннами, оставив свободной середину зала. | Akompanate de Kerubjev ŝi denove estis en la balsalonego, sed nun oni ne dancis ĉi tie, la nenombreblaj gastoj en amaso interpremis sin inter la kolonoj, lasante libera la centron de la salonego. |
| Маргарита не помнила, кто помог ей подняться на возвышение, появившееся посередине этого свободного пространства зала. | Margarita ne rimarkis, kiu helpis ŝin suriri la podion, altiĝintan meze de la libera spaco. |
| Когда она взошла на него, она, к удивлению своему, услышала, как где-то бьет полночь, которая давным-давно, по ее счету, истекла. | Kiam ŝi sur ĝin ekpaŝis, kun miro ŝi aŭdis horloĝon sonigi la noktomezon, kiu ŝajnis al ŝi jam anataŭ longe pasinta. |
| С последним ударом неизвестно откуда слышавшихся часов молчание упало на толпы гостей. | Je la lasta bato de la nevidebla horloĝo granda silento falis sur la gastojn. |
| Тогда Маргарита опять увидела Воланда. | Tiam Margarita denove vidis Volandon. |
| Он шел в окружении Абадонны, Азазелло и еще нескольких похожих на Абадонну, черных и молодых. | Li iris ĉirkaŭite de Abadono, Azazello kaj kelkaj viroj similaj al Abadono, nigraj kaj junaj. |
| Маргарита теперь увидела, что напротив ее возвышения было приготовлено другое возвышение для Воланда. | Nun ŝi rimarkis, ke vid-al-vide de ŝia podio estis pretigita alia, por Voland. |
| Но он им не воспользовался. | Sed li ĝin ne uzis. |
| Поразило Маргариту то, что Воланд вышел в этот последний великий выход на балу как раз в том самом виде, в каком был в спальне. | Margarita miris, ke ĉe sia granda elpaŝo en la balo li surhavis tion saman, kio estis sur li en la dormoĉambro. |
| Все та же грязная заплатанная сорочка висела на его плечах, ноги были в стоптанных ночных туфлях. | La sama malpura flikita noktoĉemizo pendis sur liaj ŝultroj, la piedoj estis en la samaj fortretitaj pantofloj. |
| Воланд был со шпагой, но этой обнаженной шпагой он пользовался как тростью, опираясь на нее. | Li kunhavis spadon, sed tiun nudan spadon li uzis kiel promenbastonon, sur ĝi li sin apogis. |
| Прихрамывая, Воланд остановился возле своего возвышения, и сейчас же Азазелло оказался перед ним с блюдом в руках, и на этом блюде Маргарита увидела отрезанную голову человека с выбитыми передними зубами. | Lametante, Voland venis al la podio, tie antaŭ li tuj aperis Azazello portante pladon, kaj sur la plado Margarita vidis detranĉitan homan kapon kies antaŭaj dentoj estis forbatitaj. |
| Продолжала стоять полнейшая тишина, и ее прервал только один раз далеко послышавшийся, непонятный в этих условиях звонок, как бывает с парадного хода. | Plu regis la absoluta silento, nur unu fojon interrompita per venanta de fore, tute malkonvena sonoro, kian oni kutime aŭdigas per pordosonorilo. |
| — Михаил Александрович, — негромко обратился Воланд к голове, и тогда веки убитого приподнялись, и на мертвом лице Маргарита, содрогнувшись, увидела живые, полные мысли и страдания глаза. | — Miliaelo Aleksandroviĉ, — nelaŭte diris Voland al la kapo; la palpebroj de la mortigito leviĝis, kaj Margarita ekskuiĝis vidante sub ili vivajn okulojn plenajn je penso kaj sufero. |
| — Все сбылось, не правда ли? | — Ĉio realiĝis, ĉu? |
| — Продолжал Воланд, глядя в глаза головы, — голова отрезана женщиной, заседание не состоялось, и живу я в вашей квартире. | — demandis Voland rigardante en la okulojn de la kapo, — la kapon fortranĉis virino, la kunsido ne okazis kaj mi okupas vian loĝejon. |
| Это — факт. | Tio estas fakto. |
| А факт — самая упрямая в мире вещь. | Kaj la fakto estas la plej obstina afero en la mondo. |
| Но теперь нас интересует дальнейшее, а не этот уже свершившийся факт. | Tamen nun, plie ol ĉi tiu jam okazinta fakto, nin interesas la pluo. |
| Вы всегда были горячим проповедником той теории, что по отрезании головы жизнь в человеке прекращается, он превращается в золу и уходит в небытие. | Vi ĉiam fervore predikis la teorion, ke post la fortranĉo de la kapo clisde la trunko ĉesas la vivo en la homo, li iĝas cindro kaj eniras la neeston. |
| Мне приятно сообщить вам, в присутствии моих гостей, хотя они и служат доказательством совсем другой теории, о том, что ваша теория и солидна и остроумна. | Mi havas la plezuron deklari al vi antaŭ miaj gastoj, kiuj verdire estas pruvo pri alia teorio, ke via teorio estas solida kaj sprita. |
| Впрочем, ведь все теории стоят одна другой. | Cetere, iu ajn teorio valoras la aliajn. |
| Есть среди них и такая, согласно которой каждому будет дано по его вере. | Inter ili estas ankaŭ la jena, ke al ĉiu estos laŭ lia kredo. |
| Да сбудется же это! | Do, tiel estu! |
| Вы уходите в небытие, а мне радостно будет из чаши, в которую вы превращаетесь, выпить за бытие. | Vi foriras en la neeston, kaj por mi estos ĝuo, trinki je la estado el la kaliko je kiu vi transformiĝas. |
| — Воланд поднял шпагу. | — Voland levis la spadon. |
| Тут же покровы головы потемнели и съежились, потом отвалились кусками, глаза исчезли, и вскоре Маргарита увидела на блюде желтоватый, с изумрудными глазами и жемчужными зубами, на золотой ноге, череп. | Tuj la tegumentoj de la kapo malheliĝis kaj ŝrumpis, poste dispeciĝis kaj forfalis, la okuloj malaperis, kaj baldaŭ Margarita vidis sur la plato flavetan kranion sur ora piedo, kun smeraldaj okuloj kaj perla dentaro. |
| Крышка черепа откинулась на шарнире. | Ĝia kovrilo malfermiĝis je ĉarniro. |
| — Сию секунду, мессир, — сказал Коровьев, заметив вопросительный взгляд Воланда, — он предстанет перед вами. | — Tuj, messire, — diris Kerubjev rimarkinte demandan rigardon de Voland, — tuj li staros antaŭ vi. |
| Я слышу в этой гробовой тишине, как скрипят его лакированные туфли и как звенит бокал, который он поставил на стол, последний раз в этой жизни выпив шампанское. | En tiu tomba silento mi aŭdas knari liajn lakledajn ŝuojn kaj tinti la pokalon, kiun li metis sur la tablon, la lastan fojon en ĉi tiu vivo trinkinte ĉampanon. |
| Да вот и он. | Jes, jen li venas. |
| Направляясь к Воланду, вступал в зал новый одинокий гость. | Paŝante al Voland, la salonegon envenis nova gasto. |
| Внешне он ничем не отличался от многочисленных остальных гостей-мужчин, кроме одного: гостя буквально шатало от волнения, что было видно даже издали. | Lia aspekto estis tute simila al tiu de la multnombraj ceteraj virgastoj, krom pri unu afero: la veninto, tute senmetafore, ŝanceliĝadis pro ekscito, tion oni vidis eĉ de malproksime. |
| На его щеках горели пятна, и глаза бегали в полной тревоге. | Sur liaj vangoj flamis ruĝaj makuloj, la malfiksa rigardo de liaj okuloj vagis tra la salonego. |
| Гость был ошарашен, и это было вполне естественно: его поразило все, и главным образом, конечно, наряд Воланда. | La gasto estis perpleksega, tio estis tute natura: ĉio lin konsternis, kaj precipe, sen dubo, la balkostumo de Voland. |
| Однако встречен был гость отменно ласково. | Tamen akcepton la gasto ricevis plej f avoran. |
| — А, милейший барон Майгель, — приветливо улыбаясь, обратился Воланд к гостю, у которого глаза вылезали на лоб, — я счастлив рекомендовать вам, — обратился Воланд к гостям, | — Ah, karega barono von Meigel, — afable ridetante alparolis Voland la duonstuporan gaston, — mi estas feliĉa prezenti al vi, — Voland turnis sin al la ĉeestantoj, |
| — почтеннейшего барона Майгеля, служащего зрелищной комиссии в должности ознакомителя иностранцев с достопримечательностями столицы. | — la honorindan baronon von Meigel, funkciiston de la Spektaklokomisiono. Lia ofico estas konatigi al la alilandanoj la vidindaĵojn de la urbo. |
| Тут Маргарита замерла, потому что узнала вдруг этого Майгеля. | Ĉi tiam Margarita rigidiĝis, ĉar subite ŝi rekonis tiun von Meigel. |
| Он несколько раз попадался ей в театрах Москвы и в ресторанах. | Plurfoje ŝi vidis lin en la teatroj kaj restoracioj de Moskvo. |
| «Позвольте... — Подумала Маргарита, — он, стало быть, что ли, тоже умер?» Но дело тут же разъяснилось. | «Ba, » ŝi pensis, «ĉu ankaŭ li estus mortinta?» Sed la afero tuj klariĝis. |
| — Милый барон, — продолжал Воланд, радостно улыбаясь, — был так очарователен, что, узнав о моем приезде в Москву, тотчас позвонил ко мне, предлагая свои услуги по своей специальности, то есть по ознакомлению с достопримечательностями. | — La kara barono, — plu parolis Voland ĝoje ridetante, — estis tiom komplezema, ke apenaŭ eksciinte pri mia veno en Moskvon li tuj telefonis al mi por proponi siajn profesiajn servojn, tio estas, ĉiĉeronadon. |
| Само собою разумеется, что я был счастлив пригласить его к себе. | Memkomprene, mi estis feliĉa lin inviti ĉe min. |
| В это время Маргарита видела, как Азазелло передал блюдо с черепом Коровьеву. | Je tiu momento Margarita vidis Azazellon transdoni la pladon kun la kranio al Kerubjev. |
| — Да, кстати, барон, — вдруг интимно понизив голос, проговорил Воланд, — разнеслись слухи о чрезвычайной вашей любознательности. | — Interalie, barono, — subite Voland intime mallaŭtigis la voĉon, — disvastiĝis famo pri via eksterordinara scivolo. |
| Говорят, что она, в сочетании с вашей не менее развитой разговорчивостью, стала привлекать всеобщее внимание. | Onidire ĝi, kombinite kun via ne malpli rimarkinda parolemo, komencis altiri ĝeneralan atenton. |
| Более того, злые языки уже уронили слово — наушник и шпион. | Eĉ pli ol tio, malicaj langoj jam lanĉis la vortojn: denuncisto kaj spiono. |
| И еще более того, есть предположение, что это приведет вас к печальному концу не далее, чем через месяц. | Ankoraŭ plie, estas konjekto, ke tio kondukos vin al malĝoja fino antaŭ ol pasos unu monato. |
| Так вот, чтобы избавить вас от этого томительного ожидания, мы решили прийти к вам на помощь, воспользовавшись тем обстоятельством, что вы напросились ко мне в гости именно с целью подсмотреть и подслушать все, что можно. | Nu, por evitigi al vi la angoran atendon mi decidis vin helpi, profitante la cirkonstancon, ke vi invitigis vin ĉi tien ĝuste por subrigardi kaj subaŭskulti kiom eble plej multe. |
| Барон стал бледнее, чем Абадонна, который был исключительно бледен по своей природе, а затем произошло что-то странное. | La barono iĝis pli pala ol Abadono, kiu nature estis malnormale palega, poste okazis io stranga. |
| Абадонна оказался перед бароном и на секунду снял свои очки. | Subite Abadono troviĝis antaŭ la barono kaj por unu sekundo demetis siajn okulvitrojn. |
| В тот же момент что-то сверкнуло в руках Азазелло, что-то негромко хлопнуло как в ладоши, барон стал падать навзничь, алая кровь брызнула у него из груди и залила крахмальную рубашку и жилет. | Je la sama momento io ekbrilis en la mano de Azazello, io nelaŭte krakis, kiel manplata kunfrapo, la barono kliniĝis malantaŭen, skarlata sango ŝprucis el lia brusto kaj fluis sur lian amelitan ĉemizon kaj veŝton. |
| Коровьев подставил чашу под бьющуюся струю и передал наполнившуюся чашу Воланду. | Kerubjev metis la kalikon sub la ŝprucaĵon kaj transdonis ĝin plenigita al Voland. |
| Безжизненное тело барона в это время уже было на полу. | La senviva korpo de la barono jam kuŝis sur la planko. |
| — Я пью ваше здоровье, господа, — негромко сказал Воланд и, подняв чашу, прикоснулся к ней губами. | — Mi trinkas je via sano, gesinjoroj, — nelaŭte diris Voland kaj, levinte la kalikon, ĝin tuŝis per la lipoj. |
| Тогда произошла метаморфоза. | Tiam okazis metamorfozo. |
| Исчезла заплатанная рубаха и стоптанные туфли. | Malaperis la flikita noktoĉemizo kaj la fortretitaj pantofloj. |
| Воланд оказался в какой-то черной хламиде со стальной шпагой на бедре. | Nun Voland surhavis nigran ĥlamidon kaj ŝtalan spadon ĉe la kokso. |
| Он быстро приблизился к Маргарите, поднес ей чашу и повелительно сказал: — Пей! | Li rapide proksimiĝis al Margarita, prezentis al ŝi la kalikon kaj ordone diris: — Trinku! |
| У Маргариты закружилась голова, ее шатнуло, но чаша оказалась уже у ее губ, и чьи-то голоса, а чьи — она не разобрала, шепнули в оба уха: — Не бойтесь, королева... | Margarita sentis kapturnon, ŝi ŝanceliĝis, sed la kaliko jam estis ĉe ŝiaj lipoj, kaj ies voĉoj — kies, ŝi jam ne komprenis — flustris en ambaŭ ŝiajn orelojn: — Ne timu, reĝino... |
| Не бойтесь, королева, кровь давно ушла в землю. | Ne timu, la sango jam antaŭlonge forsorbiĝis en la teron. |
| И там, где она пролилась, уже растут виноградные гроздья. | Kaj tie, kien ĝi verŝiĝis, jam kreskas vinberaj grapoloj. |
| Маргарита, не раскрывая глаз, сделала глоток, и сладкий ток пробежал по ее жилам, в ушах начался звон. | Margarita, sen malfermi la okulojn, faris unu gluton, dolĉa fluo kuris tra ŝiaj vejnoj, en ŝiaj oreloj estiĝis sonoro. |
| Ей показалось, что кричат оглушительные петухи, что где-то играют марш. | Ŝajnis, ke ie surdige kokerikas virkokoj, ke ie estas ludata marŝo. |
| Толпы гостей стали терять свой облик. | La amaso de la gastoj perdis sian formon. |
| И фрачники и женщины распались в прах. | La frakuloj kaj la virinoj disfalis en polvon. |
| Тление на глазах Маргариты охватило зал, над ним потек запах склепа. | Antaŭ ŝiaj okuloj putrado etendiĝis sur la salonego, tomba odoro de kripto fluis en la aero. |
| Колонны распались, угасли огни, все съежилось, и не стало никаких фонтанов, тюльпанов и камелий. | La kolonoj diseriĝis, estingiĝis la lumoj, ĉio ŝrumpis, restis neniaj fontanoj, tulipoj, kamelioj. |
| А просто было, что было — скромная гостиная ювелирши, и из приоткрытой в нее двери выпадала полоска света. | Simple estis tio, kio estis — la modesta salono de la juvelistvidvino, kien el malfermetita pordo f alis lumstrio. |
| И в эту приоткрытую дверь и вошла Маргарита. | Tra tiu malfermetita pordo paŝis Margarita. |
| Глава 24. | Ĉapitro 24 |
| Извлечение Мастера | LA MAJSTRO RETROVITA |
| В спальне Воланда все оказалось, как было до бала. | En la dormoĉambro de Voland ĉio estis same kiel antaŭ la balo. |
| Воланд в сорочке сидел на постели, и только Гелла не растирала ему ногу, а на столе, там, где раньше играли в шахматы, накрывала ужин. | Voland en sia ĉemizo sidis sur la lito, tamen Hella ne plu frotis lian genuon; sur la tablo kie antaŭe oni ludis ŝakon, ŝi estis aranĝanta noktomanĝon. |
| Коровьев и Азазелло, сняв фраки, сидели у стола, и рядом с ними, конечно, помещался кот, не пожелавший расстаться со своим галстуком, хоть тот и превратился в совершеннейшую грязную тряпку. | Demetinte sian frakon, Kerubjev kaj Azazello sidis ĉe la tablo, kaj apud ili, nature, sin lokis la kato, kiu plu malvolis forlasi sian kravaton, kvankam ĉi tiu jam iĝis perfekta malpura ĉifonaĉo. |
| Маргарита, шатаясь, подошла к столу и оперлась на него. | Ŝanceliĝante Margarita venis al la tablo kaj kontraŭ ĝi sin apogis. |
| Тогда Воланд поманил ее, как и тогда, к себе и показал, чтобы она села рядом. | Kiel antaŭe, Voland faris signon ke ŝi proksimiĝu kaj sidu apude. |
| — Ну что, вас очень измучили? | — Nu, oni vin tute ellacigis, ĉu? |
| — Спросил Воланд. | — demandis Voland. |
| — О нет, мессир, — ответила Маргарита, но чуть слышно. | — Ho ne, messire, — respondis Margarita, sed apenaŭ aŭdeble. |
| — Ноблесс оближ, — заметил кот и налил Маргарите какой-то прозрачной жидкости в лафитный стакан. | — Noblesse oblige, — rimarkis la kato kaj verŝis al ŝi en ruĝvinan glason kristale klaran likvon. |
| — Это водка? | — Ĉu tio estas vodko? |
| — Слабо спросила Маргарита. | — ŝi demandis per malforta voĉo. |
| Кот подпрыгнул на стуле от обиды. | Pro ofendiĝo la kato saltetis sur sia seĝo. |
| — Помилуйте, королева, — прохрипел он, — разве я позволил бы себе налить даме водки? | — Kion vi diras, reĝino? — li stertoris, — ĉu mi aŭdacus verŝi al damo vodkon? |
| Это чистый спирт! | Ĝi estas pura alkoholo! |
| Маргарита улыбнулась и сделала попытку отодвинуть от себя стакан. | Margarita ridetis kaj provis forŝovi la vinglason. |
| — Смело пейте, — сказал Воланд, и Маргарита тотчас взяла стакан в руки. | — Trinku sen timo, — diris Voland, kaj ŝi tuj prenis la glason en la manon. |
| — Гелла, садись, — приказал Воланд и объяснил Маргарите: — ночь полнолуния — праздничная ночь, и я ужинаю в тесной компании приближенных и слуг. | — Hella, vin sidigu, — li ordonis kaj klarigis al Margarita: — La plenluna nokto estas nokto festa, kaj mi manĝas en la intima kompanio de miaj konfidenculoj kaj servistoj. |
| Итак, как чувствуете вы себя? | Do, kiel vi vin sentas? |
| Как прошел этот утомительный бал? | Kiel pasis tiu laciga balo? |
| — Потрясающе! | — Mireginde! |
| — Затрещал Коровьев, — все очарованы, влюблены, раздавлены, сколько такта, сколько умения, обаяния и шарма! | — ekbabilis Kerubjev, — ĉiu estas ravita, enamiĝinta, frakasita, kiom da takto, kiom da lerto, logo, ĉarmo! |
| Воланд молча поднял стакан и чокнулся с Маргаритой. | Voland silente levis sian glason kaj tintigis ĝin kontraŭ tiu de Margarita. |
| Маргарита покорно выпила, думая, что тут же ей и будет конец от спирта. | Ŝi obeeme eltrinkis kun la penso ke pro la alkoholo tuj venos ŝia fino. |
| Но ничего плохого не произошло. | Tamen okazis nenio malbona. |
| Живое тепло потекло по ее животу, что-то мягко стукнуло в затылок, вернулись силы, как будто она встала после долгого освежающего сна, кроме того, почувствовала волчий голод. | Viva varmo disfluis en ŝia ventro, io mole puŝis ŝin sur la nukon, ŝi sentis siajn fortojn reveni, kvazaŭ ŝi vekiĝus post longa refreŝiga dormo, kaj krome, ŝi eksentis lupan malsategon. |
| И при воспоминании о том, что она не ела ничего со вчерашнего утра, он еще более разгорелся. | Kiam ŝi rememoris, ke ŝi nenion manĝis de la hieraŭa mateno, ĝi iĝis eĉ pli akra. |
| Она стала жадно глотать икру. | Ŝi komencis avide gluti kaviaron. |
| Бегемот отрезал кусок ананаса, посолил его, поперчил, съел и после этого так залихватски тяпнул вторую стопку спирта, что все зааплодировали. | Behemoto fortranĉis pecon da ananaso, ĝin surŝutetis per salo kaj pipro, ĝin manĝis kaj tiel brave renversis duan glaseton da alkoholo, ke ĉiuj aplaŭdis. |
| После второй стопки, выпитой Маргаритой, свечи в канделябрах разгорелись поярче, и в камине прибавилось пламени. | Post ke ankaŭ Margarita malplenigis sian duan glason, pli hele ekbrulis la kandeloj en la kandelabroj, kaj pli vigla iĝis la fajro en la kameno. |
| Никакого опьянения Маргарита не чувствовала, | Margarita sentis nenian ebrion. |
| кусая белыми зубами мясо, Маргарита упивалась текущим из него соком и в то же время смотрела, как Бегемот намазывает горчицей устрицу. | Enigante siajn blankajn dentojn en la viandon, ŝi ĝuegis la el ĝi fluantan sukon kaj samtempe observis Behemoton ŝmiri ostron per mustardo. |
| — Ты еще винограду сверху положи, — тихо сказала Гелла, пихнув в бок кота. | — Vi ankoraŭ metu sur ĉi ĉion kelkajn vinberojn, — mallaŭte diris Hella, per la kubuto puŝetante la katon en ties flankon. |
| — Попрошу меня не учить, — ответил Бегемот, — сиживал за столом, не беспокойтесь, сиживал! | — Bonvolu ne instrui al mi la vivon, — respondis Behemoto, — mi mem havas sufiĉan sperton pri festenado, jes, tute sufiĉan! |
| — Ах, как приятно ужинать вот этак, при камельке, запросто, — дребезжал Коровьев, — в тесном кругу... | — Aĥ, kiel agrablas noktomanĝi ĝuste tiel, ĉe la kamenfajro, tute simple, — kraketis Kerubjev, — en intima rondo ... |
| — Нет, Фагот, — возражал кот, — бал имеет свою прелесть и размах. | — Ne, Fagoto, — oponis la kato, — ankaŭ la balo havas siajn ĉarmon kaj grandiozon. |
| — Никакой прелести в нем нет и размаха тоже, а эти дурацкие медведи, а также и тигры в баре своим ревом едва не довели меня до мигрени, — сказал Воланд. | — Ĝi havas nek ĉarmon nek grandiozon, krome, tiuj idiotaj ursoj, kaj ankaŭ la tigroj ĉe la verŝtablo per sia blekado min preskaŭ migrenigis, — diris Voland. |
| — Слушаю, мессир, — сказал кот, — если вы находите, что нет размаха, и я немедленно начну придерживаться того же мнения. | — Jes, messire, — diris la kato, — se vi opinias, ke al ĝi mankas grandiozo, mi tuj obeeme aliĝos al tiu opinio. |
| — Ты смотри! | — Vin gardu! |
| — Ответил на это Воланд. | — respondis Voland. |
| — Я пошутил, — со смирением сказал кот, — а что касается тигров, то я велю их зажарить. | — Mi nur ŝercis, — humile diris la kato, — kaj koncerne la tigrojn, mi ilin rostigos. |
| — Тигров нельзя есть, — сказала Гелла. | — Tigraĵo ne estas manĝebla, — diris Hella. |
| — Вы полагаете? | — Ĉu tiel vi opinias? |
| Тогда прошу послушать, — отозвался кот и, жмурясь от удовольствия, рассказал о том, как однажды он скитался в течение девятнадцати дней в пустыне и единственно, чем питался, это мясом убитого им тигра. | Tiam bonvolu aŭskulti, — replikis la kato, kaj kun plezure duonfermitaj okuloj Behemoto rakontis pri tio, kiel foje ĝi dum dek naŭ tagoj vagadis en dezerto, sin nutrante nur per la viando de tigro de ĝi mortigita. |
| Все с интересом прослушали это занимательное повествование, а когда Бегемот кончил его, все хором воскликнули: — Вранье! | La kurioza rakonto interesis ĉiujn, kaj kiam la kato ĝin finis, ĉiuj ĥore ekkriis: — Blago! |
| — И интереснее всего в этом вранье то, — сказал Воланд, — что оно — вранье от первого до последнего слова. | — La plej interesa en tiu blago estas tio, — diris Voland, — ke ĝi estas mensoga de la unua ĝis la lasta vorto. |
| — Ах так? Вранье? | — Ĉu tiel? Mensoga? |
| — Воскликнул кот, и все подумали, что он начнет протестовать, но он только тихо сказал: — история рассудит нас. | — ekkriis la kato, kaj ĉiuj pensis ke ĝi tuj ekprotestos, sed anstataŭe Behemoto nur diris mallaŭte: — Inter ni juĝos la Historio. |
| — А скажите, — обратилась марго, оживившаяся после водки, к Азазелло, — вы его застрелили, этого бывшего барона? | — Diru, — plivigliĝinte post la vodko Margarita sin turnis al Azazello, — ĉu vi lin pafmortigis, la eksbaronon? |
| — Натурально, — ответил Азазелло, — как же его не застрелить? | — Nature, — respondis Azazello, — kiel eblus lin ne pafmortigi? |
| Его обязательно надо было застрелить. | Li estis pafmortigenda. |
| — Я так взволновалась! | — Mi tiel ekscitiĝis! |
| — Воскликнула Маргарита, — это случилось так неожиданно. | — ekkriis Margarita, — tio okazis tiom neatendite. |
| — Ничего в этом нет неожиданного, — возразил Азазелло, а Коровьев завыл и заныл: — Как же не взволноваться? | — En tio estis nenio neatendita, — obĵetis Azazello, sed Kerubjev komencis ĝemadi kaj lamentadi: — Kiel do oni ne ekscitiĝu? |
| У меня у самого поджилки затряслись! | Mi mem sentis miajn genuojn tremi! |
| Бух! Раз! Барон на бок! | Paf! Ek! La barono pum! |
| — Со мной едва истерика не сделалась, — добавил кот, облизывая ложку с икрой. | — Nemulte mankis ke mi havu atakon de histerio, — aldonis la kato, lekante kaviaron disde la kulero. |
| — Вот что мне непонятно, — говорила Маргарита, и золотые искры от хрусталя прыгали у нее в глазах, — неужели снаружи не было слышно музыки и вообще грохота этого бала? | — Jen kion mi ne povas kompreni, — diris Margarita, kaj oraj brileroj de la kristaloj dancis en ŝiaj okuloj, — ĉu eblas ke ekstere oni ne aŭdis la muzikon kaj la tutan bruegon de la balo? |
| — Конечно не было слышно, королева, — объяснил Коровьев, — это надо делать так, чтобы не было слышно. | — Certe oni nenion aŭdis, reĝino, — respondis Kerubjev, — la aferon endas aranĝi tiel, ke oni ne aŭdu. |
| Это поаккуратнее надо делать. | Tion endas plej zorge aranĝi. |
| — Ну да, ну да... | — Jes, kompreneble ... |
| А то ведь дело в том, что этот человек на лестнице... | ĉar fakte tie ja estis la viro sur la ŝtuparplaceto ... |
| Вот когда мы проходили с Азазелло... | kiam mi venis kun Azazello ... |
| И другой у подъезда... | kaj la alia, ĉe la enirejo ... |
| Я думаю, что он наблюдал за вашей квартирой... | al mi ŝajnas, ke li observis vian apartamenton. |
| — Верно, верно! | — Prave, prave! |
| — Кричал Коровьев, — верно, дорогая Маргарита Николаевна! | — kriis Kerubjev, — prave, kara Margarita Nikolavna! |
| Вы подтверждаете мои подозрения. | Vi firmigas mian suspekton. |
| Да, он наблюдал за квартирой. | Jes, li observis la apartamenton. |
| Я сам было принял его за рассеянного приват-доцента или влюбленного, томящегося на лестнице, но нет, нет! | Unue li ŝajnis al mi distriĝema privata docento aŭ enamiĝinto langvoranta sur la ŝtuparo, sed ne, ne! |
| Что-то сосало мое сердце! | Io suĉis mian koron! |
| Ах! Он наблюдал за квартирой! | Aĥ! li observis la loĝejon! |
| И другой у подъезда тоже! | Kaj ankaŭ la alia, ĉe la enirejo! |
| И тот, что был в подворотне, то же самое! | Kaj ankaŭ tiu de sub la arko, egale! |
| — А вот интересно, если вас придут арестовывать? | — Nun interese, ĉu oni povus veni por vin aresti? |
| — Спросила Маргарита. | — demandis Margarita. |
| — Непременно придут, очаровательная королева, непременно! | — Nepre oni venos, ĉarma reĝino, nepre! |
| — Отвечал Коровьев, — чует сердце, что придут, не сейчас, конечно, но в свое время обязательно придут. | — respondis Kerubjev, — mi antaŭsentas ke oni venos, ne tuj, kompreneble, sed siatempe oni nepre venos. |
| Но полагаю, что ничего интересного не будет. | Tamen mi opinias, ke estos nenio interesa. |
| — Ах, как я взволновалась, когда этот барон упал, — говорила Маргарита, по-видимому, до сих пор переживая убийство, которое она видела впервые в жизни. | — Aĥ, kiel mi ekscitiĝis, kiam tiu barono falis, — ripetis Margarita, evidente plu impresite de la murdo, la unua kiun ŝi vidis en sia vivo. |
| — Вы, наверное, хорошо стреляете? | — Certe, vi bone celpafas, ĉu? |
| — Подходяще, — ответил Азазелло. | — Konvene, — diris Azazello. |
| — А на сколько шагов? | — Je kiom da paŝoj? |
| — Задала Маргарита Азазелло не совсем ясный вопрос. | — ne tute klare demandis Margarita. |
| — Во что, смотря по тому, — резонно ответил Азазелло, — одно дело попасть молотком в стекло критику Латунскому и совсем другое дело — ему же в сердце. | — Tio dependas de la celo, — prudente rimarkigis Azazello, — unu afero estas trafi la fenestrovitrojn de kritikisto Latunskij, kaj io tute alia estas trapafi lian koron. |
| — В сердце! | — La koron! |
| — Воскликнула Маргарита, почему-то берясь за свое сердце, — в сердце! | — ekkriis Margarita, ial metante la manon sur la sian, — la koron! |
| — Повторила она глухим голосом. | — ŝi ripetis obtuze. |
| — Что это за критик Латунский? | — Kio estas tiu Latunskij? |
| — Спросил Воланд, прищурившись на Маргариту. | — demandis Voland ekzamenante Margaritan per la duonfermitaj okuloj. |
| Азазелло, Коровьев и Бегемот как-то стыдливо потупились, а Маргарита ответила, краснея: — Есть такой один критик. | Azazello, Kerubjev kaj Behemoto diskrete mallevis sian rigardon, Margarita ruĝiĝis kaj respondis: — Estas tia kritikisto. |
| Я сегодня вечером разнесла всю его квартиру. | Hodiaŭ vespere mi disfrakasis lian loĝejon. |
| — Вот тебе раз! А зачем же? | — Ĉu? Kial? |
| — Он, мессир, — объяснила Маргарита, — погубил одного Мастера. | — Li, messire, li pereigis majstron, — klarigis Margarita. |
| — А зачем же было самой-то трудиться? | — Sed kial vin mem vi klopodigis? |
| — Спросил Воланд. | — demandis Voland. |
| — Разрешите мне, мессир, — вскричал радостно кот, вскакивая. | — Permesu al mi, messire, — ĝoje ekkriis la kato saltante sur sia seĝo. |
| — Да сиди ты, — буркнул Азазелло, вставая, — я сам сейчас съезжу... | — Sidu, — grumblis Azazello sin levante, — tuj mi mem tien veturos ... |
| — Нет! — Воскликнула Маргарита, — нет, умоляю вас, мессир, не надо этого. | — Ne! — ekkriis Margarita, — ne, mi vin petegas, messire, tion oni ne faru. |
| — Как угодно, как угодно, — ответил Воланд, а Азазелло сел на свое место. | — Laŭ via plaĉo, laŭ via plaĉo, — respondis Voland, kaj Azazello residiĝis. |
| — Так на чем мы остановились, драгоценная королева марго? | — Do, kie ni haltis, karega reĝino Margot? |
| — Говорил Коровьев, — ах да, сердце. | — diris Kerubjev, — ah jes, la koro ... |
| В сердце он попадает, — Коровьев вытянул свой длинный палец по направлению Азазелло, — по выбору, в любое предсердие сердца или в любой из желудочков. | Li trafas la koron, — Kerubjev etendis sian longan fingron direkte al Azazello, — laŭ elekto, en ajnan atrion aŭ en ajnan el la ventrikloj. |
| Маргарита не сразу поняла, а поняв, воскликнула с удивлением: — Да ведь они же закрыты! | Margarita ne tuj komprenis, kaj kompreninte ŝi mirigite ekkriis: — Sed ili ja ne estas videblaj! |
| — Дорогая, — дребезжал Коровьев, — в том-то и штука, что закрыты! | — Karulino, — tintetaĉis Kerubjev, — ĝuste tio ja estas la malfacilaĵo, ke nevideblaj! |
| В этом-то вся и соль! | Tio ja estas la tuta interesaĵo! |
| А в открытый предмет может попасть каждый! | Videblan objekton ĉiu povas trafi! |
| Коровьев вынул из ящика стола семерку пик, предложил ее Маргарите, попросив наметить ногтем одно из очков. | Kerubjev malfermis tirkeston de la tablo, prenis tie piksepon kaj prezentis ĝin al Margarita, petante ke ŝi per sia ungo marku unu el la pikiloj. |
| Маргарита наметила угловое верхнее правое. | Ŝi markis tiun de la supra dekstra angulo. |
| Гелла спрятала карту под подушку, крикнув: — Готово! | Hella ŝovis la karton sub la kusenon kaj kriis: — Prete! |
| Азазелло, который сидел отвернувшись от подушки, вынул из кармана фрачных брюк черный автоматический пистолет, положил дуло на плечо и, не поворачиваясь к кровати, выстрелил, вызвав веселый испуг в Маргарите. | Azazello, kiu sidis turninte la dorson al la kuseno, prenis el la poŝo de sia frakpantalono nigran aŭtomatan pistolon, metis ĝian tubon sur la ŝultron kaj, sen turni sin al la lito, li pafis kaŭzante gajan ektimon en Margarita. |
| Из-под простреленной подушки вытащили семерку. | Oni retiris la karton el sub la trapafita kuseno; |
| Намеченное Маргаритой очко было пробито. | la pikilo, kiun markis Margarita, estis trafita. |
| — Не желала бы я встретиться с вами, когда у вас в руках револьвер, — кокетливо поглядывая на Азазелло, сказала Маргарита. | — Mi ne dezirus troviĝi sur via vojo, kiam vi havas pistolon en la mano, — diris Margarita, kokete rigardetante Azazellon. |
| У нее была страсть ко всем людям, которые делают что-либо первоклассно. | Ŝin fascinis la homoj kapablaj fari ion unuaklase. |
| — Драгоценная королева, — пищал Коровьев, — я никому не рекомендую встретиться с ним, даже если у него и не будет никакого револьвера в руках! | — Karega reĝino, — plu pepadis Kerubjev, — al neniu mi rekomendas troviĝi sur lia vojo, eĉ se li ne havas pistolon en la mano! |
| Даю слово чести бывшего регента и запевалы, что никто не поздравил бы этого встретившегося. | Je mia honorvorto de eksa kapelestro kaj ĉefkantisto, neniu gratulus tian troviĝunton. |
| Кот сидел насупившись во время этого опыта со стрельбой и вдруг объявил: — Берусь перекрыть рекорд с семеркой. | La kato, kiu sidis malserena dum la pafoprovo, subite deklaris: — Mi min devontigas rompi la rekordon pri la piksepo. |
| Азазелло в ответ на это что-то прорычал. Но кот был упорен и потребовал не один, а два револьвера. | Azazello responde nur graŭlis ion, sed la kato obstinis, ĝi postulis ne unu sed du revolverojn. |
| Азазелло вынул второй револьвер из второго заднего кармана брюк и вместе с первым, презрительно кривя рот, протянул их хвастуну. | Azazello eligis duan pistolon el la glutea poŝo de sia pantalono, kaj kune kun la unua, malestime tordante la buŝon, prezentis al la fanfaronulo. |
| Наметили два очка на семерке. | Oni markis du pikilojn sur la sepo. |
| Кот долго приготовлялся, отвернувшись от подушки. | Turninte sian dorson al la kuseno, la kato longe celis. |
| Маргарита сидела, заткнув пальцами уши, и глядела на сову, дремавшую на каминной полке. | Margarita sidis ŝtopinte la orelojn per la fingroj kaj rigardis la strigon, kiu dormetis sur la kamenbreto. |
| Кот выстрелил из обоих револьверов, после чего сейчас же взвизгнула Гелла, убитая сова упала с камина и разбитые часы остановились. | La kato pafis el ambaŭ pistoloj, post kio tuj ekŝrikis Hella, la strigo mortigite falis de la kameno kaj la horloĝo haltis disrompite. |
| Гелла, у которой одна рука была окровавлена, с воем вцепилась в шерсть коту, а он ей в ответ в волосы, и они, свившись в клубок, покатились по полу. | Hella, unu el kies manoj sangis, hurlante enigis siajn ungojn en la hararon de la kato, tiu responde kroĉiĝis al la ŝia, kaj ambaŭ, bule interplektite, ruliĝis sur la planko. |
| Один из бокалов упал со стола и разбился. | Unu vinglaso falis de la tablo kaj frakasiĝis. |
| — Оттащите от меня взбесившуюся чертовку! | — Forprenu de mi tiun rabiiĝintan diablinon! |
| — Завывал кот, отбиваясь от Геллы, сидевшей на нем верхом. | — hurladis la kato sin defendante kontraŭ Hella, kiu rajde sur ĝin sidiĝis. |
| Дерущихся разняли. Коровьев подул на простреленный палец Геллы, и тот зажил. | Oni disigis la batalantojn, Kerubjev blovis sur la trapafitan fingron de Hella, kaj ĝi tuj saniĝis. |
| — Я не могу стрелять, когда под руку говорят! | — Ja mi ne povas celpafi, kiam apude oni fuŝige parolas! |
| — Кричал Бегемот и старался приладить на место выдранный у него на спине громадный клок шерсти. | — kriadis Behemoto penante reloki grandegan vilon forŝiritan de ĝia dorso. |
| — Держу пари, — сказал Воланд, улыбаясь Маргарите, — что он проделал эту штуку нарочно. | — Mi vetas, — ridetante diris Voland al Margarita, — ke tion ĝi faris intence. |
| Он стреляет порядочно. | Behemoto estas paflertulo. |
| Гелла с котом помирились, и в знак этого примирения они поцеловались. | Por signi sian repacigon, Hella kaj la kato interkisis. |
| Достали из-под подушки карту, проверили. | Oni reprenis la karton el sub la kuseno kaj ĝin ekzamenis. |
| Ни одно очко, кроме того, что было прострелено Азазелло, не было затронуто. | Neniu pikilo, krom la truita de Azazello, estis trafita. |
| — Этого не может быть, — утверждал кот, глядя сквозь карту на свет канделябра. | — Tio ne estas ebla, — asertis la kato rigardante tra la karto la lumon de la kandelabro. |
| Веселый ужин продолжался. | La gaja noktomanĝo pluis. |
| Свечи оплывали в канделябрах, по комнате волнами распространялось сухое, душистое тепло от камина. | La kandeloj gutetis en la kandelingoj, la kameno elverŝis en la ĉambron sekajn, bonodorajn varmoondojn. |
| Наевшуюся Маргариту охватило чувство блаженства. Она глядела, как сизые кольца от сигары Азазелло уплывали в камин и как кот ловит их на конец шпаги. | Satiĝinte, Margarita sidis beata, ŝi rigardis la grizviolajn ringojn ŝvebi de la cigaro de Azazello al la kameno, kie la kato kaptis ilin per la pinto de spado. |
| Ей никуда не хотелось уходить, хотя и было, по ее расчетам, уже поздно. | Ŝi nenien deziris foriri, kvankam laŭ ŝia kalkulo jam estis malfrue. |
| Судя по всему, время подходило к шести утра. | Konsidere ĉion okazintan, estis proksimume la sesa matene. |
| Воспользовавшись паузой, Маргарита обратилась к Воланду и робко сказала: — Пожалуй, мне пора... | Profitante paŭzon, ŝi turnis sin al Voland kaj hezite diris: — Ŝajnas, ke mi devas iri ... |
| Поздно. | Malfruas. |
| — Куда же вы спешите? | — Kial hasti? |
| — Спросил Воланд вежливо, но суховато. | — demandis Voland ĝentile sed sekete. |
| Остальные промолчали, делая вид, что увлечены сигарными дымными кольцами. | La ceteraj silentis ŝajnigante sin absorbitaj pri la cigaraj fumrondoj. |
| — Да, пора, — совсем смутившись от этого, повторила Маргарита и обернулась, как будто ища накидку или плащ. | — Jes, mi devas iri, — konfuzite pro ĉio ĉi diris Margarita kaj rigardis ĉirkaŭen, kvazaŭ serĉante mantelon aŭ balsurtuton. |
| Ее нагота вдруг стала стеснять ее. | Subite ŝia nudeco komencis ŝin ĝeni. |
| Она поднялась из-за стола. Воланд молча снял с кровати свой вытертый и засаленный халат, а Коровьев набросил его Маргарите на плечи. | Silente Voland prenis el la lito sian grasan trivitan noktosurtuton kaj Kerubjev ĝin ĵetis sur ŝiajn ŝultrojn. |
| — Благодарю вас, мессир, — чуть слышно сказала Маргарита и вопросительно поглядела на Воланда. | — Mi dankas al vi, messire, — apenaŭ aŭdeble diris Margarita kaj demande ekrigardis Volandon. |
| Тот в ответ улыбнулся ей вежливо и равнодушно. | Tiu respondis al ŝi per ĝentila kaj indiferenta rideto. |
| Черная тоска как-то сразу подкатила к сердцу Маргариты. | Nigra malgajego ekpremis la koron de Margarita. |
| Она почувствовала себя обманутой. | Ŝi sin sentis trompita. |
| Никакой награды за все ее услуги на балу никто, по-видимому, ей не собирался предлагать, как никто ее и не удерживал. | Evidente, neniu intencas rekompenci ŝin pro ĉio kion ŝi faris dum la balo, same kiel neniu ŝin retenas. |
| А между тем ей совершенно ясно было, что идти ей отсюда больше некуда. | Krome, ŝi klare konsciis, ke ŝi ne havas kien iri de ĉi tie. |
| Мимолетная мысль о том, что придется вернуться в особняк, вызвала в ней внутренний взрыв отчаяния. | La preterfluginta ideo, ke ŝi devos reveni en la palaceton, kaŭzis en ŝi internan eksplodon de malespero. |
| Попросить, что ли, самой, как искушающе советовал Азазелло в Александровском саду? | Ĉu ŝi mem petu, kiel Azazello tente konsilis al ŝi en la Aleksandra ĝardeno? |
| «Нет, ни за что», — сказала она себе. | «Ne, por nenio ajn» — ŝi diris al si mem. |
| — Всего хорошего, мессир, — произнесла она вслух, а сама подумала: «Только бы выбраться отсюда, а там уж я дойду до реки и утоплюсь». | — Ĉion bonan, messire, — ŝi diris voĉe kaj pensis: «For, iel ajn for de ĉi tie, ekstere mi iros al la rivero kaj min dronigos». |
| — Сядьте-ка, — вдруг повелительно сказал Воланд. | — Nun sidiĝu, — subite ordonis Voland. |
| Маргарита изменилась в лице и села. | La vizaĝo de Margarita ŝanĝis la koloron kaj ŝi sin sidigis. |
| — Может быть, что-нибудь хотите сказать на прощанье? | — Ĉu adiaŭonte vi deziras diri ion? |
| — Нет, ничего, мессир, — с гордостью ответила Маргарита, — кроме того, что если я еще нужна вам, то я готова охотно исполнить все, что вам будет угодно. | — Ne, nenion, messire, — fiere respondis Margarita, — krom tion, ke se vi ankoraŭ min bezonos, mi pretas volonte plenumi ĉion deziratan. |
| Я ничуть не устала и очень веселилась на балу. | Mi neniom laciĝis kaj la balo min tre amuzis. |
| Так что, если бы он и продолжался еще, я охотно предоставила бы мое колено для того, чтобы к нему прикладывались тысячи висельников и убийц, — Маргарита глядела на Воланда, как сквозь пелену, глаза ее наполнялись слезами. | Tiom, ke se ĝi ankoraŭ daŭrus, mi volonte prezentus mian genuon al la kisoj de miloj da pendumiluloj kaj murdistoj, — ŝi vidis Volandon kvazaŭ tra vualo, ŝiaj okuloj plenis je larmoj. |
| — Верно! Вы совершенно правы! | — Ĝuste! Vi absolute pravas! |
| — Гулко и страшно прокричал Воланд, — так и надо! | — kriis Voland per resonanta kaj timiga voĉo, — tiele! |
| — Так и надо! — Как эхо, повторила свита Воланда. | — Tiele! — eĥis la sekvantaro de Voland. |
| — Мы вас испытывали, — продолжал Воланд, — никогда и ничего не просите! | — Ni provis vin, — daŭrigis Voland, — neniam ion petu! |
| Никогда и ничего, и в особенности у тех, кто сильнее вас. | Neniam kaj nenion, precipe de tiuj, kiuj estas pli fortaj ol vi. |
| Сами предложат и сами все дадут! | Oni mem proponos kaj oni mem ĉion donos! |
| Садитесь, гордая женщина! | Sidigu vin, fiera virino! |
| — Воланд сорвал тяжелый халат с Маргариты, и опять она оказалась сидящей рядом с ним на постели. | — Voland forŝiris la pezan noktosurtuton de Margarita kaj denove ŝi retroviĝis sidanta apud li sur la lito. |
| — Итак, марго, — продолжал Воланд, смягчая свой голос, — чего вы хотите за то, что сегодня вы были у меня хозяйкой? | — Do, Margot, — daŭrigis Voland mildigante sian voĉon, — kion vi deziras pro tio, ke hodiaŭ vi estis ĉe mi la mastrino? |
| Чего желаете за то, что провели этот бал нагой? | Kion vi deziras pro tio, ke vi patoprenis la balon nuda? |
| Во что цените ваше колено? | Je kiom vi taksas vian genuon? |
| Каковы убытки от моих гостей, которых вы сейчас наименовали висельниками? | Kian damaĝon faris al vi miaj gastoj, kiujn vi ĵus nomis pendumiluloj? |
| Говорите! И теперь уж говорите без стеснения: ибо предложил я. | Diru! Kaj nun diru sen ĝeno, ĉar mi mem proponas. |
| Сердце Маргариты застучало, она тяжело вздохнула, стала соображать что-то. | La koro de Margarita ekbatis, ŝi profunde ekspiris kaj komencis pripensi ion. |
| — Ну, что же, смелее! | — Nu, ek, kuraĝon! |
| — Поощрял Воланд, — будите свою фантазию, пришпоривайте ее! | — instigis ŝin Voland, — veku vian fantazion, ĝin spronu! |
| Уж одно присутствие при сцене убийства этого отпетого негодяя-барона стоит того, чтобы человека наградили, в особенности если этот человек — женщина. | Jam pro la nura ĉeesto dum la murdo de tiu perfekta kanajlo barono oni meritas rekompencon, precipe se oni estas virino. |
| Ну-с? Дух перехватило у Маргариты, и она уж хотела выговорить заветные и приготовленные в душе слова, как вдруг побледнела, раскрыла рот и вытаращила глаза. | Do? Al Margarita ekmankis spiro, ŝi jam estis eldironta la intimajn kaj en la animo preparitajn vortojn, kiam subite ŝi paliĝis, malfermis la buŝon kaj rondigis la okulojn. |
| «Фрида! Фрида! Фрида! — Прокричал ей в уши чей-то назойливый, молящий голос. | «Frida! Frida! Frida!» kriis en ŝiajn orelojn ies obseda, peteganta voĉo, «Mia nomo estas Frida!». |
| — Меня зовут Фрида!» — И Маргарита, спотыкаясь на словах, заговорила: — Так я, стало быть, могу попросить об одной вещи? | Margarita, stumblante sur la vortoj, ekparolis: — Do, ĉu mi rajtas, sekve, peti pri unu afero? |
| — Потребовать, потребовать, моя донна, — отвечал Воланд, понимающе улыбаясь, — потребовать одной вещи! | — Postuli, postuli, mia donna, — kompreneme ridetante diris Voland, — vi rajtas postuli unu aferon! |
| Ах, как ловко и отчетливо Воланд подчеркнул, повторяя слова самой Маргариты — «Одной вещи»! | Aĥ, kiel lerte kaj klare Voland emfazis, ripetante ŝiajn proprajn vortojn, tiun «unu aferon»! |
| Маргарита вздохнула еще раз и сказала: — Я хочу, чтобы Фриде перестали подавать тот платок, которым она удушила своего ребенка. | Ankoraŭfoje Margarita ekspiris kaj diris: — Mi volas, ke oni ĉesu prezenti al Frida la tukon, per kiu ŝi sufokis sian infanon. |
| Кот возвел глаза к небу и шумно вздохнул, но ничего не сказал, очевидно, помня накрученное на балу ухо. | La kato levis la okulojn al la ĉielo kaj brue ekspiris, tamen sen ion diri: evidente, ĝi ankoraŭ memoris pri sia pinĉita orelo. |
| — Ввиду того, — заговорил Воланд, усмехнувшись, — что возможность получения вами взятки от этой дуры Фриды совершенно, конечно, исключена — ведь это было бы несовместимо с вашим королевским достоинством, — я уж не знаю, что и делать. | — Konsidere tion, — rikanetante diris Voland, — ke subaĉeto fare de tiu stultulino Frida estas, memkomprene, nepre ekskludenda — ĉar tio ja estus malakordigebla kun via reĝina digno — mi eĉ ne scias, kion mi faru. |
| Остается, пожалуй, одно — обзавестись тряпками и заткнуть ими все щели моей спальни! | Restas al mi jeno: min provizi je ĉifonoj kaj ŝtopi per ili ĉiujn truojn en mia dormoĉambro! |
| — Вы о чем говорите, мессир? | — Pri kio vi parolas, messire? |
| — Изумилась Маргарита, выслушав эти действительно непонятные слова. | — miris Margarita, aŭdinte tiujn, efektive nekompreneblajn, vortojn. |
| — Совершенно с вами согласен, мессир, — вмешался в разговор кот, — именно тряпками, | — Mi tute konsentas kun vi, messire, — enmiksiĝis Behemoto, — ĝuste per ĉifonoj! |
| — и в раздражении кот стукнул лапой по столу. | — kaj incitite la kato frapis la tablon per la piedo. |
| — Я о милосердии говорю, — объяснил свои слова Воланд, не спуская с Маргариты огненного глаза. | — Pri la kompatemo mi parolas, — klarigis siajn vortojn Voland sen malkroĉi disde Margarita la rigardon de sia fajra okulo. |
| — Иногда совершенно неожиданно и коварно оно проникает в самые узенькие щелки. | — Fojfoje tute neatendite kaj perfide ĝi penetras tra plej mallarĝaj fendoj. |
| Вот я и говорю о тряпках. | Tial mi parolas pri ĉifonoj. |
| — И я о том же говорю! | — Kaj mi, ankaŭ mi parolas pri tio sama! |
| — Воскликнул кот и на всякий случай отклонился от Маргариты, прикрыв вымазанными в розовом креме лапами свои острые уши. | — ekkriis la kato, antaŭgarde klinante sin for de Margarita kaj ŝirmante siajn pintajn orelojn per la piedoj makulitaj je la roza kremaĵo. |
| — Пошел вон, — сказал ему Воланд. | — Iru for, — diris Voland al la kato. |
| — Я еще кофе не пил, — ответил кот, — как же это я уйду? | — Mi kafon ankoraŭ ne trinkis, — tiu respondis, — kiel mi foriru? |
| Неужели, мессир, в праздничную ночь гостей за столом разделяют на два сорта? | Ĉu vere, messire, en festa nokto oni dividos la festenanojn en du kvalitojn? |
| Одни — первой, а другие, как выражался этот грустный скупердяй-буфетчик, второй свежести? | La unuj estus de unua, kaj la aliaj, laŭ la esprimo de tiu avarulaĉo bufedisto, de dua freŝgrado? |
| — Молчи, — приказал ему Воланд и, обратившись к Маргарите, спросил: — вы, судя по всему, человек исключительной доброты? | — Silentu, — ordonis Voland al la kato kaj, turninte sin al Margarita, li demandis: — Evidente, vi estas eksterordinare bonkora homo, ĉu? |
| Высокоморальный человек? | Ege morala, ĉu? |
| — Нет, — с силой ответила Маргарита, — я знаю, что с вами можно разговаривать только откровенно, и откровенно вам скажу: я легкомысленный человек. | — Ne, — energie protestis Margarita, — mi scias, ke kun vi oni povas paroli nur malkaŝe, do malkaŝe mi diru: mi estas vanta homo. |
| Я попросила вас за Фриду только потому, что имела неосторожность подать ей твердую надежду. | Mi petis por Frida nur tial, ke mi senprudente donis al ŝi firman esperon. |
| Она ждет, мессир, она верит в мою мощь. | Ŝi atendas, messire, ŝi kredas je mia povo. |
| И если она останется обманутой, я попаду в ужасное положение. | Kaj se ŝi trompiĝos, mia situacio estos terura. |
| Я не буду иметь покоя всю жизнь. | Dum la tuta vivo mi ne havos trankvilon. |
| Ничего не поделаешь! | Nun tio estas fakto! |
| Так уж вышло. | Iel ĝi okazis. |
| — А, — сказал Воланд, — это понятно. | — Ah, — diris Voland, — tio estas komprenebla. |
| — Так вы сделаете это? | — Do, ĉu vi faros tion? |
| — Тихо спросила Маргарита. | — mallaŭte demandis Margarita. |
| — Ни в коем случае, — ответил Воланд, | — Certe ne, — respondis Voland. |
| — дело в том, дорогая королева, что тут произошла маленькая путаница. | — Vidu, kara reĝino, tie estas simpla miskompreno. |
| Каждое ведомство должно заниматься своими делами. | Ĉiu administrofako zorgu pri siaj aferoj. |
| Не спорю, наши возможности довольно велики, они гораздо больше, чем полагают некоторые, не очень зоркие люди... | Mi ne kontestas, ke niaj ebloj estas konsiderindaj, multe pli grandaj ol opinias iuj, ne tre sagacaj, homoj ... |
| — Да, уж гораздо больше, — не утерпел и вставил кот, видимо гордящийся этими возможностями. | — Ho jes, multe pli grandaj, — ne sukcesis sin deteni la kato, evidente fiera pri tiuj ebloj. |
| — Молчи, черт тебя возьми! | — Silentu, la diablo vin prenu! |
| — Сказал ему Воланд и продолжал, обращаясь к Маргарите: — но просто, какой смысл в том, чтобы сделать то, что полагается делать другому, как я выразился, ведомству? | — diris Voland kaj daŭrigis returninte sin al Margarita: — Tamen kial mi faru tion, kio koncernas alian, kiel mi ĝin nomis, administrofakon? |
| Итак, я этого делать не буду, а вы сделайте сами. | Do, mi tion ne faros, vi mem faru. |
| — А разве по-моему исполнится? | — Sed per mi, ĉu tio plenumiĝos? |
| Азазелло иронически скосил кривой глаз на Маргариту и незаметно покрутил рыжей головой и фыркнул. | Azazello ironie ĵetis sur ŝin oblikvan rigardon de sia misa okulo, apenaŭ rimarkeble skuetis la rufan kapon kaj snufis. |
| — Да делайте же, вот мучение, — пробормотал Воланд и, повернув глобус, стал всматриваться в какую-то деталь на нем, по-видимому, занимаясь и другим делом во время разговора с Маргаритой. | — Faru do, jen turmento, — tedite grumblis Voland kaj, turninte sian globuson li komencis ekzameni sur ĝi ian detalon, verŝajne kondukante ankaŭ alian aferon dum la interparolo kun Margarita. |
| — Ну, Фрида, — подсказал Коровьев. | — Do, Frida ... — sufloris Kerubjev. |
| — Фрида! | — Frida! |
| — Пронзительно крикнула Маргарита. | — orelbore kriis Margarita. |
| Дверь распахнулась, и растрепанная, нагая, но уже без всяких признаков хмеля женщина с исступленными глазами вбежала в комнату и простерла руки к Маргарите, а та сказала величественно: — Тебя прощают. | La pordo impete malfermiĝis kaj la hirta, nuda, sed ne plu ebria virino tranc’okula enkuris en la ĉambron, etendis siajn manojn al Margarita, kaj ĉi tiu majeste diris: — Vi estas pardonita. |
| Не будут больше подавать платок. | Oni ne plu alportos la tukon. |
| Послышался вопль Фриды, она упала на пол ничком и простерлась крестом перед Маргаритой. | Aŭdiĝis ekhurlo de Frida, ŝi falis vizaĝ-al-tere antaŭ Margarita kruce disĵetinte la brakojn. |
| Воланд махнул рукой, и Фрида пропала из глаз. | Voland mansvingis kaj Frida malaperis. |
| — Благодарю вас, прощайте, — сказала Маргарита и поднялась. | — Mi dankas al vi, adiaŭ, — diris Margarita kaj sin levis. |
| — Ну что ж, Бегемот, — заговорил Воланд, — не будем наживать на поступке непрактичного человека в праздничную ночь, | — Nu, Behemoto, — ekparolis Voland, — ni ne tiru profiton el la ago de nepraktikema homo en la festa nokto. |
| — он повернулся к Маргарите, — итак, это не в счет, я ведь ничего не делал. | — Li sin turnis al Margarita: — Do, tion ni ne kalkulu, ja mi faris nenion. |
| Что вы хотите для себя? | Kion por vi mem vi deziras? |
| Наступило молчание, и прервал его Коровьев, который зашептал в ухо Маргарите: — Алмазная донна, на сей раз советую вам быть поблагоразумнее! | Estiĝis silento. Ĝin interrompis Kerubjev, kiu flustris al Margarita: — Mia diamanta donna, mi konsilas al vi esti ĉi-foje pli prudenta! |
| А то ведь фортуна может и ускользнуть! | La fortuno ja povas ne plu prezentiĝi! |
| — Я хочу, чтобы мне сейчас же, сию секунду, вернули моего любовника, Мастера, — сказала Маргарита, и лицо ее исказилось судорогой. | — Mi volas ke tuj, nunsekunde, oni rehavigu al mi mian amdonanton, la majstron, — diris Margarita, kaj ŝia vizaĝo spasmiĝis. |
| Тут в комнату ворвался ветер, так что пламя свечей в канделябрах легло, тяжелая занавеска на окне отодвинулась, распахнулось окно, и в далекой высоте открылась полная, но не утренняя, а полночная луна. | Ventpuŝo penetris en la ĉambron, kuŝigante la flamon de la kandeloj, la peza fenestra kurteno ŝoviĝis flanken, la fenestro larĝe malfermiĝis kaj en la fora alto vidiĝis la plena, noktomeza kaj neniel matena, luno. |
| От подоконника на пол лег зеленоватый платок ночного света, и в нем появился ночной иванушкин гость, называющий себя Мастером. | De la fenestrobreto sur la plankon sterniĝis verdeta noktoluma tuko, kaj sur ĝi aperis la nokta gasto de Ivano, kiu nomis sin majstro. |
| Он был в своем больничном одеянии — в халате, туфлях и черной шапочке, с которой не расставался. | Li surhavis sian malsanulejan veston: kitelon, pantoflojn kaj la nigran ĉapelon, kiun li neniam forlasis. |
| Небритое лицо его дергалось гримасой, он сумасшедше-пугливо косился на огни свечей, а лунный поток кипел вокруг него. | Tikoj grimace tordis lian nerazitan vizaĝon, kun frenezula timemo li oblikve rigardetis la kandelajn flamojn, kaj ĉirkaŭ li bolis la lunluma torento. |
| Маргарита сразу узнала его, простонала, всплеснула руками и подбежала к нему. | Margarita tuj lin rekonis, ŝi ĝemis, svingetis la manojn kaj kuris al li. |
| Она целовала его в лоб, в губы, прижималась к колючей щеке, и долго сдерживаемые слезы теперь бежали ручьями по ее лицу. | Ŝi kisadis lian frunton, liajn lipojn, ŝi premis sian vizaĝon al lia stople pika vango, kaj la longe retenatintaj larmoj nun fluis el ŝiaj okuloj. |
| Она произносила только одно слово, бессмысленно повторяя его: — Ты... Ты, ты... | Ŝi prononcadis nur unu vorton, sensence ŝi ripetis: — Vi ... vi, vi ... |
| Мастер отстранил ее от себя и глухо сказал: — Не плачь, Марго, не терзай меня. Я тяжко болен. | La majstro sin de ŝi disigis, kaj obtuze diris: — Ne ploru, Margot, ne turmentu min, mi estas grave malsana. |
| — Он ухватился за подоконник рукою, как бы собираясь вскочить на него и бежать, оскалил зубы, всматриваясь в сидящих, и закричал: — мне страшно, марго! | — Per unu mano li kroĉiĝis je la fenestrobreto, kvazaŭ intencante sur ĝin salti kaj forkuri, grimace nudiginte la dentojn li angore rigardis la sidantojn kaj ekkriis: — Mi timas, Margot! |
| У меня опять начались галлюцинации. | Denove mi havas halucinojn. |
| Рыдания душили Маргариту, она шептала, давясь словами: — Нет, нет, нет, не бойся ничего! | Sufokate de plorsingultoj Margarita flustris per intermita voĉo: — Ne, ne, ne, nenion timu! |
| Я с тобою! | Mi estas kun vi! |
| Я с тобою! | Mi estas kun vi! |
| Коровьев ловко и незаметно подпихнул к Мастеру стул, и тот опустился на него, | Kerubjev lerte kaj netrudeme ŝovis seĝon malantaŭ la majstron, kaj tiu sin lasis sur ĝin sidiĝi. |
| а Маргарита бросилась на колени, прижалась к боку больного и так затихла. | Margarita falis sur la genoujn, sin premis al la flanko de la malsanulo kaj tiel senmoviĝis. |
| В своем волнении она не заметила, что нагота ее как-то внезапно кончилась, на ней теперь был шелковый черный плащ. | En sia ekscito ŝi ne rimarkis, ke ŝia nudeco iel ĉesis, ke nun ŝi surhavas nigran silkan mantelon. |
| Больной опустил голову и стал смотреть в землю угрюмыми больными глазами. | Klininte la kapon la majstro rigardis la plankon per mornaj malsanulaj okuloj. |
| — Да, — заговорил после молчания Воланд, — его хорошо отделали. | — Jes, — post paŭzo ekparolis Voland, — ili bone lin prilaboris. |
| — Он приказал Коровьеву: — дай-ка, рыцарь, этому человеку чего-нибудь выпить. | — Al Kerubjev li ordonis: — Ek, kavaliro, donu trinki al la homo. |
| Маргарита упрашивала Мастера дрожащим голосом: — Выпей, выпей. | Margarita persvadadis la majstron per tremanta voĉo: — Trinku, trinku. |
| Ты боишься? | Ĉu vi timas? |
| Нет, нет, верь мне, что тебе помогут. | Ne, ne, kredu al mi, ili vin helpos. |
| Больной взял стакан и выпил то, что было в нем, но рука его дрогнула, и опустевший стакан разбился у его ног. | La malsanulo prenis la glason kaj eltrinkis ĝian enhavon, sed lia mano ektremis kaj la malplenigita glaso frakasiĝis ĉe liaj piedoj. |
| — К счастью! | — Bona aŭguro, bona aŭguro! |
| К счастью! — Зашептал Коровьев Маргарите, — смотрите, он уже приходит в себя. | — ekflustris Kerubjev al Margarita, — rigardu, li jam rekonsciiĝas. |
| Действительно, взор больного стал уже не так дик и беспокоен. | Fakte, la rigardo de la malsanulo iĝis malpli sovaĝa kaj perturbita. |
| — Но это ты, марго? | — Ĉu vere estas vi, Margot? |
| — Спросил лунный гость. | — demandis la luna gasto. |
| — Не сомневайся, это я, — ответила Маргарита. | — Ne dubu, estas mi, — respondis Margarita. |
| — Еще! — Приказал Воланд. | — Ankoraŭ! — ordonis Voland. |
| После того, как Мастер осушил второй стакан, его глаза стали живыми и осмысленными. | Post ol la majstro malplenigis la duan glason, en liaj okuloj reaperis la vivo kaj la inteligento. |
| — Ну вот, это другое дело, — сказал Воланд, прищуриваясь, — теперь поговорим. | — Nu jen, tio estas alia afero, — diris Voland ekzamenante la majstron per akra rigardo, — nun ni interparolu. |
| Кто вы такой? | Kiu vi estas? |
| — Я теперь никто, — ответил Мастер, и улыбка искривила его рот. | — Nun mi estas neniu, — respondis la majstro, kaj rideto tordis lian buŝon. |
| — Откуда вы сейчас? | — De kie vi ĵus venis? |
| — Из дома скорби. | — El la domo de malĝojo. |
| Я — душевнобольной, — ответил пришелец. | Mi estas mense malsana, — respondis la veninto. |
| Этих слов Маргарита не вынесла и заплакала вновь. | Tiujn vortojn Margarita ne eltenis, ŝi denove ekploris. |
| Потом, вытерев глаза, она вскричала: — Ужасные слова! | Poste, viŝinte siajn okulojn, ŝi ekkriis: — Teruraj vortoj! |
| Ужасные слова! | Teruraj vortoj! |
| Он Мастер, мессир, я вас предупреждаю об этом. | Li estas majstro, messire, mi avertas vin pri tio. |
| Вылечите его, он стоит этого. | Kuracu lin, li valoras tion! |
| — Вы знаете, с кем вы сейчас говорите, | — Ĉu vi scias, kun kiu vi nun interparolas? |
| — спросил у пришедшего Воланд, — у кого вы находитесь? | — demandis Voland la veninton, — ĉe kiu vi estas? |
| — Знаю, — ответил Мастер, — моим соседом в сумасшедшем доме был этот мальчик, Иван Бездомный. | — Mi scias tion, — respondis la majstro. — En la frenezulejo tiu bubo, Ivano Senhejmulo, estis mia najbaro. |
| Он рассказал мне о вас. | Li rakontis al mi pri via renkonto. |
| — Как же, как же, — отозвался Воланд, — я имел удовольствие встретиться с этим молодым человеком на Патриарших прудах. | — Certe, certe, — reagis Voland, — mi havis la plezuron renkonti tiun fraŭlon ĉe la Patriarĥa lageto. |
| Он едва самого меня не свел с ума, доказывая мне, что меня нету! | Min mem li preskaŭ frenezigis, konvinkante min ke mi ne ekzistas! |
| Но вы-то верите, что это действительно я? | Sed vi, ĉu vi kredas, ke mi vere estas mi? |
| — Приходится верить, — сказал пришелец, — но, конечно, гораздо спокойнее было бы считать вас плодом галлюцинации. | — Necesas kredi, — respondis la veninto, — kvankam, evidente, multe pli trankviliga estus rigardi vin halucinaĵo. |
| Извините меня, — спохватившись, прибавил Мастер. | Mi petas pardonon, — subite rekonsciiĝinte aldonis la majstro. |
| — Ну, что же, если спокойнее, то и считайте, — вежливо ответил Воланд. | — Nu, se tio vin trankviligas, rigardu tiel, — ĝentile diris Voland. |
| — Нет, нет, — испуганно говорила Маргарита и трясла Мастера за плечо, — опомнись! Перед тобою действительно он! | — Ne, ne, — timigite diris Margarita skuante la majstron je la ŝultro, — ekkonsciu, antaŭ vi vere estas li! |
| Кот ввязался и тут: — А я действительно похож на галлюцинацию. | Ankaŭ tiun fojon la kato enmiksiĝis: — Fakte, mi vere similas halucinon. |
| Обратите внимание на мой профиль в лунном свете, — кот полез в лунный столб и хотел еще что-то говорить, но его попросили замолчать, и он, ответив: — хорошо, хорошо, готов молчать. | Atentu mian profilon en la luna lumo, — la kato ŝovis sin en la lunluman faskon kaj volis ankoraŭ ion diri, sed oni petis ĝin silenti, kaj Behemoto, respondinte: — Tre bone, mi mutiĝos. |
| Я буду молчаливой галлюцинацией, — замолчал. | Mi estos silentema halucino, — eksilentis. |
| — А скажите, почему Маргарита вас называет Мастером? | — Nun diru al mi, kial Margarita nomas vin majstro? |
| — Спросил Воланд. | — demandis Voland. |
| Тот усмехнулся и сказал: — Это простительная слабость. | La veninto melankolie ridetis kaj diris: — Tio estas pardonebla malrigoraĵo. |
| Она слишком высокого мнения о том романе, который я написал. | Ŝi tro alte aprezas la romanon kiun mi verkis. |
| — О чем роман? | — Pri kio temas la romano? |
| — Роман о Понтии Пилате. | — Pri Poncio Pilato. |
| Тут опять закачались и запрыгали язычки свечей, задребезжала посуда на столе, Воланд рассмеялся громовым образом, но никого не испугал и смехом этим никого не удивил. | Ĉi tiam refoje ŝanceliĝis kaj balanciĝis la flamlangetoj de la kandeloj, ektintetis la vazaro sur la tablo, Voland tondre ekridegis, sed neniu timis nek miris pri la ridego. |
| Бегемот почему-то зааплодировал. | Behemoto ial aplaŭdis. |
| — О чем, о чем? | — Pri kio, pri kio? |
| О ком? | Pri kiu? |
| — Заговорил Воланд, перестав смеяться. | — ekparolis Voland ĉesinte ridi. |
| — Вот теперь? | — Ĝuste nuntempe, ĉu? |
| Это потрясающе! | Tio estas eksterordinara! |
| И вы не могли найти другой темы? | Ĉu vi ne povis trovi alian temon? |
| Дайте-ка посмотреть, — Воланд протянул руку ладонью кверху. | Montru, — Voland etendis la malfermitan manon. |
| — Я, к сожалению, не могу этого сделать, — ответил Мастер, — потому что я сжег его в печке. | — Bedaŭrinde mi ne povas tion fari, — respondis la majstro, — ĉar mi bruligis la manuskripton en la forno. |
| — Простите, не поверю, — ответил Воланд, — этого быть не может. | — Pardonu, sed tion mi ne povas kredi, — diris Voland, — tio ne eblas. |
| Рукописи не горят. | La manuskriptoj ne forbrulas. |
| — Он повернулся к Бегемоту и сказал: — ну-ка, Бегемот, дай сюда роман. | — Li turnis sin al la kato kaj ordonis: — Ek, Behemoto, donu do la romanon. |
| Кот моментально вскочил со стула, и все увидели, что он сидел на толстой пачке рукописей. | La kato tuj saltis de la seĝo kaj ĉiuj vidis, ke ĝi sidis sur dika stako de manuskriptoj. |
| Верхний экземпляр кот с поклоном подал Воланду. | La supran ekzempleron la kato, respekte sin klininte, prezentis al Voland. |
| Маргарита задрожала и закричала, волнуясь вновь до слез: — Вот она, рукопись! | Margarita ektremis kaj kriis, ankoraŭfoje emociite ĝis larmoj: — Jen ĝi estas, la manuskripto! |
| Вот она! | Jen ĝi estas! |
| Она кинулась к Воланду и восхищенно добавила: — Всесилен, всесилен! | Ŝi ĵetis sin al Voland kaj aldonis ravite: — Ĉiopova! Ĉiopova! |
| Воланд взял в руки поданный ему экземпляр, повернул его, отложил в сторону и молча, без улыбки уставился на Мастера. | Voland prenis la ekzempleron, ĝin turnis, metis flanken kaj silente, sen rideto, fikse rigardis la majstron. |
| Но тот неизвестно отчего впал в тоску и беспокойство, поднялся со стула, заломил руки и, обращаясь к далекой луне, вздрагивая, начал бормотать: | Sed tiu sen videbla kaŭzo falis en melankolion kaj maltrankvilon, sin levis de la seĝo, tordis siajn manojn kaj, turninte sin al la malproksima luno, tremerante, komencis murmuri: |
| — И ночью при луне мне нет покоя, зачем потревожили меня? | — Eĉ nokte, ĉe la luno mi ne havas kvieton, kial oni min maltrankviligis? |
| О боги, боги... | Ho dioj, dioj ... |
| Маргарита вцепилась в больничный халат, прижалась к нему и сама начала бормотать в тоске и слезах: — Боже, почему же тебе не помогает лекарство? | Margarita kroĉiĝis je lia malsanuleja kitelo kaj sin premante al li ankaŭ ŝi murmuradis en angoro kaj en larmoj: — Ho Dio, kial vin ne helpas la kuracilo? |
| — Ничего, ничего, ничего, — шептал Коровьев, извиваясь возле Мастера, — ничего, ничего... | — Tuj, tuj,- flustris Kerubjev klopodante ĉirkaŭ la majstro, — tuj ni ĉion aranĝos ... |
| Еще стаканчик, и я с вами за компанию. | Ankoraŭ unu glaseton, mi trinkos kune. |
| И стаканчик подмигнул, блеснул в лунном свете, и помог этот стаканчик. | La glaseto palpebrumis, ekbrilis en la luna lumo, kaj ĝi helpis, tiu glaseto! |
| Мастера усадили на место, и лицо больного приняло спокойное выражение. | Oni residigis la majstron kaj la vizaĝo de la malsanulo akceptis kvietan esprimon. |
| — Ну, теперь все ясно, — сказал Воланд и постучал длинным пальцем по рукописи. | — Nu, nun ĉio estas klara, — diris Voland, per sia longa fingro frapetante la manuskripton. |
| — Совершенно ясно, — подтвердил кот, забыв свое обещание стать молчаливой галлюцинацией, — теперь главная линия этого опуса ясна мне насквозь. | — Absolute klara, — konfirmis Behemoto, forgesinte sian promeson esti silentema halucino, — nun mi klare vidas, kio estas kamuflita per la ĉefa linio de tiu verketo. |
| Что ты говоришь, Азазелло? | Kion vi diras, Azazello? |
| — Обратился он к молчащему Азазелло. | — la kato demandis Azazellon, kiu la tutan tempon restis silenta. |
| — Я говорю, — прогнусил тот, — что тебя хорошо было бы утопить. | — Mi diras, — nazvoĉe respondis tiu, — ke vin dronigi estus bona afero. |
| — Будь милосерден, Азазелло, — ответил ему кот, — и не наводи моего повелителя на эту мысль. | — Indulgu min, Azazello, — diris la kato, — ne sugestu tiun ideon al mia sinjoro. |
| Поверь мне, что всякую ночь я являлся бы тебе в таком же лунном одеянии, как и бедный Мастер, и кивал бы тебе, и манил бы тебя за собою. | Ja kredu al mi, ĉiun nokton mi aperus al vi same vestita per la luna lumo, kiel la kompatinda majstro, mi kapsignus al vi kaj geste mi instigadus vin min sekvi. |
| Каково бы тебе было, о Азазелло? | Kion vi tiam sentus, ho Azazello? |
| — Ну, Маргарита, — опять вступил в разговор Воланд, — говорите же все, что вам нужно? | — Nu, Margarita, — diris Voland reprenante la interparolon, — nun diru ĉion. Kion do vi bezonas? |
| Глаза Маргариты вспыхнули, и она умоляюще обратилась к Воланду: — Позвольте мне с ним пошептаться? | La okuloj de Margarita ekflamis kaj ŝi petege demandis Volandon: — Ĉu vi permesos ke mi kaj li iomete interflustru? |
| Воланд кивнул головой, и Маргарита, припав к уху Мастера, что-то пошептала ему. | Voland kapjesis kaj ŝi, tuŝetante la orelon de la majstro, ion flustris. |
| Слышно было, как тот ответил ей: — Нет, поздно. | Oni aŭdis lin respondi: — Ne, estas tro malfrue. |
| Ничего больше не хочу в жизни. | Mi ne plu volas ion ajn en la vivo. |
| Кроме того, чтобы видеть тебя. | Krom ke mi vidu vin. |
| Но тебе опять советую — оставь меня. | Sed al vi denove mi konsilas, forlasu min. |
| Ты пропадешь со мной. | Kun mi vi pereos. |
| — Нет, не оставлю, — ответила Маргарита и обратилась к Воланду: — прошу вас опять вернуть нас в подвал в переулке на Арбате, и чтобы лампа загорелась, и чтобы все стало, как было. | — Ne, mi vin ne forlasos, — respondis Margarita kaj sin turnis al Voland: — Mi petas revenigi nin en la kelon ĉe la strateto apud Arbat’, kaj ke la lampo denove lumu, kaj ke ĉio estu kiel antaŭe. |
| Тут Мастер засмеялся и, обхватив давно развившуюся кудрявую голову Маргариты, сказал: — Ах, не слушайте бедную женщину, мессир. | Ĉi tiam la majstro ekridis kaj, ĉirkaŭpreninte ŝian antaŭlonge malfriziĝintan, krispan kapon, li diris: — Ah, ne atentu tion, kion diras la kompatinda virino, messire. |
| В этом подвале уже давно живет другой человек, и вообще не бывает так, чтобы все стало, как было. | En tiu kelo jam delonge loĝas alia homo, kaj ĝenerale neniam okazas, ke ĉio estus kiel antaŭe. |
| — Он приложил щеку к голове своей подруги, обнял Маргариту и стал бормотать: — бедная, бедная... | — Li premetis sian vangon kontraŭ la kapo de sia amikino, ŝin brakumis kaj murmuris: — Mia kara ... mia kompatinda ... |
| — Не бывает, вы говорите? — Сказал Воланд. | — Tio neniam okazas, ĉu tiel vi diras? |
| — Это верно. | — reagis Voland. — Prave. |
| Но мы попробуем. | Tamen ni provu. |
| — И он сказал: — Азазелло! | — Kaj li ordonis: — Azazello! |
| Тотчас с потолка обрушился на пол растерянный и близкий к умоисступлению гражданин в одном белье, но почему-то с чемоданом в руках и в кепке. | De la plafono tuj impete falis perpleksega kaj preskaŭ freneziĝinta civitano en nuraj subvestoj; ial li havis valizon en la mano kaj kaskedon sur la kapo. |
| От страху этот человек трясся и приседал. | Pro teruro li tremis kaj ŝajnis kaŭronta. |
| — Могарыч? | — Ĉu Bakŝiŝev? |
| — Спросил Азазелло у свалившегося с неба. | — demandis Azazello la falintan de la ĉielo. |
| — Алоизий Могарыч, — ответил тот, дрожа. | — Alojzo Bakŝiŝev, — tiu respondis tremante. |
| — Это вы, прочитав статью Латунского о романе этого человека, написали на него жалобу с сообщением о том, что он хранит у себя нелегальную литературу? | — Ĉu estas vi, kiu leginte la artikolon de Latunskij pri la romano de la jena homo sendis skriban denuncon, ke li tenas kontraŭleĝan literaturon? |
| — Спросил Азазелло. | — demandis Azazello. |
| Новоявившийся гражданин посинел и залился слезами раскаяния. | La ĵus veninta civitano iĝis blua, liaj okuloj pleniĝis je pentaj larmoj. |
| — Вы хотели переехать в его комнаты? | — Vi volis transloĝiĝi en liajn ĉambrojn, ĉu? |
| — Как можно задушевнее прогнусил Азазелло. | — je plej konfidence intima tono nazvoĉe demandis Azazello. |
| Шипение разъяренной кошки послышалось в комнате, и Маргарита, завывая: — Знай ведьму, знай! — Вцепилась в лицо Алоизия Могарыча ногтями. | Ŝuŝado de furioza katino aŭdiĝis en la ĉambro, Margarita hurlis enigante siajn ungojn en la vizaĝon de Alojzo Bakŝiŝev. — Spertu, spertu, kio estas sorĉistino! |
| Произошло смятение. | Okazis tumulto. |
| — Что ты делаешь? | — Kion vi faras? |
| — Страдальчески прокричал Мастер, — марго, не позорь себя! | — kriis la majstro suferante, — Margot, tio estas hontinda! |
| — Протестую, это не позор, — орал кот. | — Mi protestas, tio estas neniel hontinda! — blekegis la kato. |
| Маргариту оттащил Коровьев. | Kerubjev detiris Margaritan malantaŭen. |
| — Я ванну пристроил, — стуча зубами, кричал окровавленный Могарыч и в ужасе понес какую-то околесицу, — одна побелка... | — Banujon mi instalis, — kriis Bakŝiŝev sangante kaj klakante per la dentoj, galimatiante en sia teruro: — jam la sola surkalkado ... |
| Купорос... | la vitriolo ... |
| — Ну вот и хорошо, что ванну пристроил, — одобрительно сказал Азазелло, — ему надо брать ванны, — и крикнул: — вон! | — Estas tre bone, ke vi instalis banujon, — aprobis Azazello, — li bezonas banojn, — kaj Azazello kriis: — For! |
| Тогда Могарыча перевернуло кверху ногами и вынесло из спальни Воланда через открытое окно. | Tuj Bakŝiŝev iĝis levita, renversita kaj forblovita el la dormoĉambro de Voland tra la malfermita fenestro. |
| Мастер вытаращил глаза, шепча: — Однако, это будет, пожалуй, почище того, что рассказывал Иван! | La majstro elorbitigis la okulojn, flustrante: — Tamen, tio ja ŝajnas eĉ pli forta ol la prodaĵoj pri kiuj rakontis Ivano! |
| — Совершенно потрясенный, он оглядывался и наконец сказал коту: — а простите... | — profunde impresite li lasis vagi sian rigardon kaj fine fiksis ĝin sur la kato: |
| Это ты... Это вы... | — Ĉu ĝi estas ... pardonu, sinjoro kato ... |
| — Он сбился, не зная, как обращаться к коту, на «ты» или на «вы», — вы — тот самый кот, что садились в трамвай? | — li stumblis, hezitante kiel li titolu la katon, — ĉu vi estas la kato kiu provis envagoniĝi en la tramon? |
| — Я, — подтвердил польщенный кот и добавил: — приятно слышать, что вы так вежливо обращаетесь с котом. | — Mi mem, — flatite konfirmis la kato, kaj aldonis: — Mi ŝatas, ke vi tiel ĝentile traktas katon. |
| Котам обычно почему-то говорят «ты», хотя ни один кот никогда ни с кем не пил брудершафта. | Ĝenerale oni ial kutimas alparoli la katojn tute senceremonie, kvankam neniu kato iam ajn tintigis kun oni sian glason je interfratiĝo. |
| — Мне кажется почему-то, что вы не очень-то кот, — нерешительно ответил Мастер, | — Ial ŝajnas al mi, ke vi ne tute estas kato, — dubeme diris la majstro kaj nekuraĝe li turnis sin al Voland: |
| — меня все равно в больнице хватятся, — робко добавил он Воланду. | — Finfine en la kliniko oni rimarkos ja mian foreston. |
| — Ну чего они будут хвататься! | — Kial do ili rimarku? |
| — Успокоил Коровьев, и какие-то бумаги и книги оказались у него в руках, — история болезни вашей? | — trankvilige diris Kerubjev, kaj en liaj manoj aperis iuj paperoj kaj libroj, — ĉu ĝi estas via malsanhistorio? |
| — Да. | — Jes. |
| Коровьев швырнул историю болезни в камин. | Kerubjev ĵetis la malsanhistorion en la kamenon. |
| — Нет документа, нет и человека, — удовлетворенно говорил Коровьев, — а это — домовая книга вашего застройщика? | — Ne estas la dokumento, do ne estas la homo, — li kontente rezonis, — kaj ĉi tio, ĉu ĝi estas la domlibro de via konstrurajtigito? |
| — Да-а... | — J-jes ... |
| — Кто прописан в ней? | — Kiu estas ĉi tie registrita? |
| Алоизий Могарыч? | Ĉu Alojzo Bakŝiŝev? |
| — Коровьев дунул в страницу домовой книги, | — Kerubjev blovis sur la paĝon de la domlibro, |
| — раз, и нету его, и, прошу заметить, не было. | — ek! jen li ne estas en la libro, kaj bonvolu atenti, ke neniam li tie estis. |
| А если застройщик удивится, скажите, что ему Алоизий снился. | Se la konstrurajtigito miros, diru al li, ke Alojzon li sonĝis. |
| Могарыч? | Bakŝiŝev? |
| Какой такой Могарыч? | Kia Bakŝiŝev? |
| Никакого Могарыча не было. | Nenia Bakŝiŝev iam estis. |
| — Тут прошнурованная книга испарилась из рук Коровьева. | — Ĉi tiam la ŝnurizita libro forvaporiĝis el la manoj de Kerubjev. |
| — И вот она уже в столе у застройщика. | — Jen, ĝi jam kuŝas en la skribotablo de via konstrurajtigito. |
| — Вы правильно сказали, — говорил Мастер, пораженный чистотой работы Коровьева, — что раз нет документа, нету и человека. | — Vi trafe sentencis, — diris la majstro admirante la perfektecon de la laboro de Kerubjev, — «Ne estas la dokumento, do ne estas la homo». |
| Вот именно меня-то и нет, у меня нет документа. | Nu, ĝuste mi ne estas, ĉar mi ne havas paperojn. |
| — Я извиняюсь, — вскричал Коровьев, — это именно галлюцинация, вот он, ваш документ, — и Коровьев подал Мастеру документ. | — Mi pardonpetas, — ekkriis Kerubjev, — sed ĝuste tio estas halucino. Jen ĝi estas, via legitimilo. |
| Потом он завел глаза и сладко прошептал Маргарите: — а вот и ваше имущество, Маргарита Николаевна, | Kerubjev transdonis al la majstro la dokumenton, poste li sentimentale levis la okulojn kaj mieltone flustris al Margarita: |
| — и он подал Маргарите тетрадь с обгоревшими краями, засохшую розу, фотографию и, с особой бережностью, сберегательную книжку, — десять тысяч, как вы изволили внести, Маргарита Николаевна. | — Kaj jen estas via havo, Margarita Nikolavna, — kaj li donis al ŝi la kajeron kun la brulnigriĝinta rando, la sekan rozon, la foton kaj, kun afekta zorgemo, la ŝparkasan libreton, — dekmil rubloj, kiel vi bonvolis deponi, Margarita Nikolavna. |
| Нам чужого не надо. | Fremdan apartenaĵon ni ne bezonas. |
| — У меня скорее лапы отсохнут, чем я прикоснусь к чужому, — напыжившись, воскликнул кот, танцуя на чемодане, чтобы умять в него все экземпляры злополучного романа. | — Mi preferus, ke velksekiĝu miaj piedoj, ol tuŝi fremdan apartenaĵon, — ekkriis la pufiĝinta kato, dancante sur valizo por prempaki en ĝin ĉiujn ekzemplerojn de la misaventura romano. |
| — И ваш документик также, — продолжал Коровьев, подавая Маргарите документ, | — Ankaŭ vian dokumenton bonvolu preni, — daŭrigis Kerubjev prezentante al Margarita ŝian legitimilon. |
| и затем, обратившись к Воланду, почтительно доложил: — все, мессир! | Poste li sin turnis al Voland kaj respekte raportis: — Ĉio, messire! |
| — Нет, не все, — ответил Воланд, отрываясь от глобуса. | — Ne, ne ĉio, — respondis Voland forlasante sian globuson. |
| — Куда прикажете, моя дорогая донна, девать вашу свиту? | — Kion mi faru, donna, pri via sekvantaro? |
| Мне она лично не нужна. | Miaflanke, mi ĝin ne bezonas. |
| Тут в открытую дверь вбежала Наташа, как была нагая, всплеснула руками и закричала Маргарите: — Будьте счастливы, Маргарита Николаевна! | Ĉi tiam tra la malfermita pordo enkuris Nataŝa, plue nuda, ŝi svingetis la manojn kaj kriis al Margarita: — Estu feliĉaj, Margarita Nikolavna! |
| — Она закивала головой Мастеру и опять обратилась к Маргарите: — я ведь все знала, куда вы ходите. | — ŝi kapsalutis la majstron kaj sin returnis al Margarita: — Ja mi ĉion sciis, kien vi iradis. |
| — Домработницы все знают, — заметил кот, многозначительно поднимая лапу, — это ошибка думать, что они слепые. | — La servistinoj ĉion scias, — rimarkigis la kato multsignife levante la antaŭan piedon, — opinii ilin blindaj estas eraro. |
| — Что ты хочешь, Наташа? | — Kion vi volas, Nataŝa? |
| — Спросила Маргарита, — возвращайся в особняк. | — demandis Margarita, — revenu en la palaceton. |
| — Душенька, Маргарита Николаевна, — умоляюще заговорила Наташа и стала на колени, — упросите их, — она покосилась на Воланда, — чтобы меня ведьмой оставили. | — Mia kara koro, Margarita Nikolavna, — petege diris Nataŝa kaj surgenuiĝis, — persvadu ilin, — ŝi ĵetis oblikvan rigardon al Voland, — ke oni lasu min sorĉistino. |
| Не хочу я больше в особняк! | Mi jam ne volas reveni en la palaceton! |
| Ни за инженера, ни за техника не пойду! | Nek al inĝeniero, nek al teknikisto volas mi edziniĝi! |
| Мне господин Жак вчера на балу сделал предложение. | Hieraŭ dum la balo sinjoro Ĵakvo faris al mi edziĝproponon. |
| — Наташа разжала кулак и показала какие-то золотые монеты. | — Nataŝa malpugnigis la manon kaj vidigis iajn ormonerojn. |
| Маргарита обратила вопросительный взор к Воланду. | Margarita demande rigardis Volandon. |
| Тот кивнул головой. | Tiu kapjesis. |
| Тогда Наташа кинулась на шею Маргарите, звонко ее расцеловала и, победно вскрикнув, улетела в окно. | Nataŝa ĵetis sin al Margarita sur la kolon, sonore ŝin kisis kaj kun venkkrio forflugis tra la fenestro. |
| На месте Наташи оказался Николай Иванович. | Anstataŭ Nataŝa aperis Nikolao Ivaniĉ. |
| Он приобрел свой прежний человеческий облик, но был чрезвычайно мрачен и даже, пожалуй, раздражен. | Li ree havis sian homan aspekton, tamen mienis tre malserene, eĉ incitite. |
| — Вот кого с особенным удовольствием отпущу, — сказал Воланд, с отвращением глядя на Николая Ивановича, — с исключительным удовольствием, настолько он здесь лишний. | — Jen kiun mi resendos kun aparta plezuro, — diris Voland fiksante sur lin mallogatan rigardon, — kun grandega plezuro, tiom lia ĉeesto ĉi tie estas malkonvena. |
| — Я очень прошу выдать мне удостоверение, — заговорил, дико оглядываясь, Николай Иванович, но с большим упорством, — о том, где я провел предыдущую ночь. | — Mi tre petas liveri al mi atestilon, — ekparolis Nikolao Ivaniĉ, ĵetante ĉirkaŭen sovaĝajn rigardojn sed je tre insista tono, — atestilon pri tio, kie mi pasigis la ĵusan nokton. |
| — На какой предмет? | — Por kiu celo? |
| — Сурово спросил кот. | — severe demandis la kato. |
| — На предмет представления милиции и супруге, — твердо сказал Николай Иванович. | — Por la celo prezenti ĝin al la milicio kaj al mia edzino, — firme diris Nikolao Ivaniĉ. |
| — Удостоверений мы обычно не даем, — ответил кот, насупившись, — но для вас, так и быть, сделаем исключение. | — Normale ni ne donas atestilojn, — respondis la kato kun malserene grava mieno, — sed por vi, estu tiel, ni faros escepton. |
| И не успел Николай Иванович опомниться, как голая Гелла уже сидела за машинкой, а кот диктовал ей: — Сим удостоверяю, что предъявитель сего Николай Иванович провел упомянутую ночь на балу у сатаны, будучи привлечен туда в качестве перевозочного средства... | Kaj antaŭ ol Nikolao Ivaniĉ konsciis la respondon, la nuda Hella jam sidis ĉe tajpilo kaj la kato estis al ŝi diktanta: — Estas atestate per ĉi tio, ke ties portanto Nikolao Ivaniĉ pasigis la indikitan nokton en la balo ĉe Satano rekviziciite estiel trafikilo ... |
| Поставь, Гелла, скобку! | malferman krampon, Hella! |
| В скобке пиши «боров». | Enkrampe metu: eksporko. |
| Подпись — Бегемот. | Subskribo — Behemoto. |
| — А число? | — Kaj la dato? |
| — Пискнул Николай Иванович. | — pepis Nikolao Ivaniĉ. |
| — Чисел не ставим, с числом бумага станет недействительной, — отозвался кот, подмахнул бумагу, откуда-то добыл печать, по всем правилам подышал на нее, оттиснул на бумаге слово «уплочено» и вручил бумагу Николаю Ивановичу. | — Datojn ni ne indikas, kun la dato la papero ne estus valida, — subskribante la atestilon replikis la kato, prenis de ie sigelilon, sur ĝin surblovetis, stampis sur la papero la vorton PAGATE, kaj enmanigis la atestilon al Nikolao Ivaniĉ. |
| После этого Николай Иванович бесследно исчез, а на месте его появился новый неожиданный человек. | Post kio Nikolao Ivaniĉ senspure malaperis kaj lian lokon okupis nova, neniel atendita viro. |
| — Это еще кто? | — Kiu ankoraŭ? |
| — Брезгливо спросил Воланд, рукой заслоняясь от света свечей. | — mallogite demandis Voland per la mano ŝirmante siajn okulojn kontraŭ la lumo de la kandeloj. |
| Варенуха повесил голову, вздохнул и тихо сказал: — Отпустите обратно. | Punĉo mallevis la kapon, ekspiris kaj nelaŭte diris: — Lasu min reen. |
| Не могу быть вампиром. | Mi ne povas plu esti vampiro. |
| Ведь я тогда Римского едва насмерть с Геллой не уходил! | Ja tiam, en la okazo kun Rimskij, preskaŭ ĝis la morto mi kaj Hella lin prilaboris! |
| А я не кровожадный. | Mi ne estas sangsoifa. |
| Отпустите. | Lasu min reen. |
| — Это что еще за бред? — Спросил, морща лицо, Воланд. | — Galimatio, — diris Voland kun grimaco de malkontento. |
| — Какой такой Римский? | — Kio estas Rimskij? |
| Что это еще за чепуха? | Kion li babilas? |
| — Не извольте беспокоиться, мессир, — отозвался Азазелло и обратился к Варенухе: — хамить не надо по телефону. | — Bonvolu ne zorgi pri tio, messire, — respondis Azazello kaj sin turnis al Punĉo: — Per telefono oni ne respondu kanajle. |
| Лгать не надо по телефону. | Per telefono oni ne mensogu. |
| Понятно? | Ĉu klare? |
| Не будете больше этим заниматься? | Ĉu promesite? |
| От радости все помутилось в голове у Варенухи, лицо его засияло, и он, не помня, что говорит, забормотал: — Истинным... | Pro ĝojo ĉio konfuziĝis en la kapo de Punĉo, lia vizaĝo ekradiis kaj sen kompreni, kion li diras, li ekbalbutis: — Je la sankta ... |
| То есть я хочу сказать, ваше ве... | pardonon! Mi volas diri, via moŝ... |
| Сейчас же после обеда... | tuj post la tagmanĝo ... |
| — Варенуха прижимал руки к груди, с мольбой глядел на Азазелло. | — Punĉo premis la manojn al la brusto petege rigardante Azazellon. |
| — Ладно, домой, — ответил тот, и Варенуха растаял. | — Nu bone, hejmen, — tiu diris, kaj Punĉo aerdisiĝis. |
| — Теперь все оставьте меня одного с ними, — приказал Воланд, указывая на Мастера и Маргариту. | — Nun lasu min sola kun ili, — ordonis Voland, almontrante la majstron kaj Margaritan. |
| Приказание Воланда было исполнено мгновенно. | Lia ordono tuj estis plenumita. |
| После некоторого молчания Воланд обратился к Мастеру: | Post kelka silentado li sin turnis al la majstro. |
| — Так, стало быть, в Арбатский подвал? | — Do, reen en la kelon ĉe Arbat’, ĉu? |
| А кто же будет писать? | Sed kiu verkos? |
| А мечтания, вдохновение? | Kaj kio pri la revoj, pri la inspiro? |
| — У меня больше нет никаких мечтаний и вдохновения тоже нет, — ответил Мастер, — ничто меня вокруг не интересует кроме нее, — он опять положил руку на голову Маргариты, — меня сломали, мне скучно, и я хочу в подвал. | — Mi ne plu havas revojn, nek inspiron, — respondis la majstro, — nenio ĉirkaŭe min interesas, krom ŝi, — li denove metis siajn manojn sur la kapon de Margarita, — oni min rompis, mi enuas kaj mi volas reveni en mian kelon. |
| — А ваш роман, Пилат? | — Kaj via romano, Pilato? |
| — Он мне ненавистен, этот роман, — ответил Мастер, — я слишком много испытал из-за него. | — Ĝi iĝis al mi abomena, tiu romano, pro ĝi mi tro multe suferis. |
| — Я умоляю тебя, — жалобно попросила Маргарита, — не говори так. | — Mi vin petegas, ne parolu tiel, — plorvoĉe diris Margarita. |
| За что же ты меня терзаешь? | — Kial vi min turmentas? |
| Ведь ты знаешь, что я всю жизнь вложила в эту твою работу. | Ja vi scias, ke mian tutan vivon mi metis en tiun verkon. |
| — Маргарита добавила еще, обратившись к Воланду: — не слушайте его, мессир, он слишком замучен. | — Sin turninte al Voland ŝi aldonis: — Ne aŭskultu lin, messire, li estas tro torturita. |
| — Но ведь надо же что-нибудь описывать? | — Sed necesas ja ion priskribadi, ĉu? |
| — Говорил Воланд, — если вы исчерпали этого прокуратора, ну, начните изображать хотя бы этого Алоизия. | — diris Voland, — se vi elĉerpis la prokuratoron, nu, pentru ekzemple tiun Alojzon. |
| Мастер улыбнулся. | La majstro ridetis. |
| — Этого Лапшенникова не напечатает, да, кроме того, это и неинтересно. | — Tion Lapŝonnikova ne publikigos, kaj krome, tio estas seninteresa. |
| — А чем вы будете жить? | — Per kio do vi vivos? |
| Ведь придется нищенствовать. | Ja vi mizeros. |
| — Охотно, охотно, — ответил Мастер, | — Tre volonte, — respondis la majstro. |
| притянул к себе Маргариту, обнял ее за плечи и прибавил: — она образумится, уйдет от меня... | Li tiris al si Margaritan, metis sian brakon ĉirkaŭ ŝiajn ŝultrojn kaj aldonis: — Ŝi prudentiĝos, min forlasos ... |
| — Не думаю, — сквозь зубы сказал Воланд и продолжал: — итак, человек, сочинивший историю Понтия Пилата, уходит в подвал, в намерении расположиться там у лампы и нищенствовать? | — Malprobable, — diris Voland tradente kaj daŭrigis: — Do, la homo verkinta la historion de Poncio Pilato foriras en la kelon kun la intenco instali sin tie ĉe sia lampo kaj mizeri, ĉu? |
| Маргарита отделилась от Мастера и заговорила очень горячо: — Я сделала все, что могла, и я нашептала ему самое соблазнительное. | Margarita disiĝis de la majstro kaj arde ekparolis: — Mi faris ĉion, kion mi povis, mi flustris al li la plej logan. |
| А он отказался от этого. | Sed li malakceptis tion. |
| — То, что вы ему нашептали, я знаю, — возразил Воланд, — но это не самое соблазнительное. | — Kion vi flustris, tion mi scias, — kontraŭdiris Voland, — sed ĝi ne estas la plej loga. |
| А вам скажу, — улыбнувшись, обратился он к Мастеру, — что ваш роман еще принесет вам сюрпризы. | Kaj al vi mi povas sciigi, — kun rideto li sin turnis al la majstro, — ke via romano ankoraŭ liveros al vi surprizojn. |
| — Это очень грустно, — ответил Мастер. | — Tio estas tre malgajiga, — respondis la majstro. |
| — Нет, нет, это не грустно, — сказал Воланд, — ничего страшного уже не будет. | — Ne, tio ne estas malgajiga, — diris Voland, — de nun jam nenio timinda vin atendas. |
| Ну-с, Маргарита Николаевна, все сделано. | Do, Margarita Nikolavna, ĉio estas farita. |
| Имеете ли вы ко мне какую-нибудь претензию? | Ĉu vi havas kontraŭ mi iun pretendon? |
| — Что вы, о, что вы, мессир! | — Ho, messire, kion vi diras !.. |
| — Так возьмите же это от меня на память, — сказал Воланд и вынул из-под подушки небольшуя золотую подкову, усыпанную алмазами. | — Do, prenu tamen ĉi tion por memoro pri mi, — diris Voland eligante el sub la kuseno negrandan oran hufumon inkrustitan je diamantoj. |
| — Нет, нет, нет, с какой же стати! | — Ne, ne, ne, pro kio? |
| — Вы хотите со мной поспорить? | — Ĉu vi intencas kun mi disputi? |
| — Улыбнувшись, спросил Воланд. | — demandis Voland ridetante. |
| Маргарита, так как в плаще у нее не было кармана, уложила подкову в салфетку и затянула ее узлом. | La mantelo de Margarita ne havis poŝon, tial ŝi envolvis la hufumon en tablotukon kies angulojn ŝi nodis. |
| Тут что-то ее изумило. | Ĉi tiam io ŝin mirigis, |
| Она оглянулась на окно, в котором сияла луна, и сказала: — А вот чего я не понимаю... | ŝi rigardis al la fenestro, kie plu brilis la luno, kaj diris: — Jen kion mi ne povas kompreni ... |
| Что же, это все полночь да полночь, а ведь давно уже должно быть утро? | Kiel do, plu kaj plu daŭras la noktomezo, ja antaŭlonge devis jam esti mateno, ĉu? |
| — Праздничную полночь приятно немного и задержать, — ответил Воланд. | — Festan noktomezon estas agrable iomete reteni, — respondis Voland. |
| — Ну, желаю вам счастья. | — Nu, mi deziras al vi feliĉon. |
| Маргарита молитвенно протянула обе руки к Воланду, но не посмела приблизиться к нему и тихо воскликнула: — Прощайте! | Margarita preĝmaniere etendis ambaŭ brakojn al Voland, tamen ŝi ne aŭdacis al li proksimiĝi kaj mallaŭte ekkriis: — Adiaŭ! |
| Прощайте! | Adiaŭ! |
| — До свидания, — сказал Воланд. | — Ĝis revido, — diris Voland. |
| И Маргарита в черном плаще, Мастер в больничном халате вышли в коридор ювелиршиной квартиры, в котором горела свеча и где их дожидалась свита Воланда. | Margarita en la nigra mantelo, la majstro en la malsanuleja kitelo eliris en la koridoron de la juvelistvidvina loĝejo, kie brulis kandelo kaj kie ilin atendis la sekvantaro de Voland. |
| Когда пошли из коридора, Гелла несла чемодан, в котором был роман и небольшое имущество Маргариты Николаевны, а кот помогал Гелле. | Kiam oni ekiris el la koridoro, Hella portis la valizon, en kiu estis la romano kaj la modesta havaĵo de Margarita. La kato helpis Hellan. |
| У дверей квартиры Коровьев раскланялся и исчез, а остальные пошли провожать по лестнице. | Ĉe la pordo de la apartamento Kerubjev kapklinis kaj malaperis, la ceteraj iris akompane laŭ la ŝtuparo. |
| Она была пуста. | Ĝi estis senhoma. |
| Когда проходили площадку третьего этажа, что-то мягко стукнуло, но на это никто не обратил внимания. | Kiam oni pasis la interŝtuparan placeton de la tria etaĝo, aŭdiĝis mola bato, sed neniu ĝin atentis. |
| У самых выходных дверей шестого парадного Азазелло дунул вверх, и только что вышли во двор, в который не заходила луна, увидели спящего на крыльце, и, по-видимому, спящего мертвым сном, человека в сапогах и в кепке, а также стоящую у подъезда большую черную машину с потушенными фарами. | En la ter’etaĝo, antaŭ la pordo de la sesa enirejo, Azazello blovis supren, kaj paŝinte en la korton neniam vizitatan de la luno oni tuj vidis dormi, dormi sur la perono per evidente profunda dormo, la homon en la botoj kaj kaskedo, kaj krome, grandan nigran aŭtomobilon kun malŝaltitaj lumoj. |
| В переднем стекле смутно виднелся силуэт грача. | Tra la antaŭa glaco malklare videblis la silueto de la kampokorvo. |
| Уже собирались садиться, как Маргарита в отчаянии негромко воскликнула: — Боже, я потеряла подкову! | Oni jam volis loki sin en la veturilo, kiam afliktite Margarita nelaŭte ekkriis: — Ho Dio, mi perdis la hufumon! |
| — Садитесь в машину, — сказал Азазелло, — и подождите меня. | — Enaŭtiĝu, — diris Azazello, — kaj atendu min tie. |
| Я сейчас вернусь, только разберусь, в чем тут дело. | Mi tuj revenos, mi nur esploros la aferon. |
| — И он ушел в парадное. | — Kaj li foriris en la ŝtuparejon. |
| Дело же было вот в чем: | Nu, la afero estis jena. |
| за некоторое время до выхода Маргариты и Мастера с их провожатыми из квартиры №48, помещавшейся под ювелиршиной, вышла на лестницу сухонькая женщина с бидоном и сумкой в руках. | Iom pli frue, antaŭ ol Margarita, la majstro kaj iliaj akompanantoj paŝis sur la ŝtuparon, tien el la apartamento n-ro 48, situanta sub la juvelistvidvina, eliris malgrasa virineto kun ladbotelo kaj aĉetsako en la manoj. |
| Это была та самая Аннушка, что в среду разлила, на горе Берлиоза, подсолнечное масло у вертушки. | Ŝi estis ĝuste tiu Anjo, kiu la ĵusan merkredon lasis disflui, malfeliĉe por Berlioz, sunfloran oleon ĉe la turnokruco. |
| Никто не знал, да, наверное, и никогда не узнает, чем занималась в Москве эта женщина и на какие средства она существовала. | Ne estas sciate, kaj verŝajne neniam iĝos sciate, pri kio sin okupis en Moskvo tiu virino, nek kiuj estis ŝiaj vivrimedoj. |
| Известно о ней было лишь то, что видеть ее можно было ежедневно то с бидоном, то с сумкой, а то и с сумкой и с бидоном вместе — или в нефтелавке, или на рынке, или под воротами дома, или на лестнице, а чаще всего в кухне квартиры №48, где и проживала эта Аннушка. | Estis sciate nur, ke ĉiutage oni povas vidi ŝin portanta jen la ladbotelon, jen la aĉetsakon, jen la ladbotelon kaj la aĉetsakon kune, aŭ en la bazaro, aŭ sub la pordega arko de la domo, aŭ en la ŝtuparejo, sed plej ofte en la kuirejo de la apartamento n-ro 48 kie ŝi loĝis. |
| Кроме того и более всего было известно, что где бы ни находилась или ни появлялась она — тотчас же в этом месте начинался скандал, и кроме того, что она носила прозвище «Чума». | Krome kaj precipe oni sciis, ke en ĉiu ajn loko kie ŝi estas aŭ aperas tuj komenciĝas skandalo, kaj krome, ke ŝi havas la alnomon la Pesto. |
| Чума-Аннушка вставала почему-то чрезвычайно рано, а сегодня что-то подняло ее совсем ни свет ни заря, в начале первого. | Anjo-la-Pesto ial kutimis ellitiĝi eksterordinare frue, sed ĉi-foje ŝi fruis supermezure, io ŝin levis baldaŭ post la noktomezo. |
| Повернулся ключ в двери, Аннушкин нос высунулся в нее, а затем высунулась она и вся целиком, захлопнула за собою дверь и уже собиралась тронуться куда-то, как на верхней площадке грохнула дверь, кто-то покатился вниз по лестнице и, налетев на Аннушку, отбросил ее в сторону так, что она ударилась затылком об стену. | Ŝia ŝlosilo turniĝis en la seruro, Anjo elŝovis la nazon tra la malfermetata pordo, poste traiĝis la resto de ŝia korpo, ŝi tirŝlosis post si la pordon kaj estis jam ien forironta, kiam sur la supera placeto knalis pordo, iu ruliĝis malsupren laŭ la ŝtuparo kaj karambolis kun Anjo tiel forte, ke ŝia okcipito puŝiĝis kontraŭ la muro. |
| — Куда ж тебя черт несет в одних подштанниках? | — Kien la diablo pelas vin en nura kalsoneto? |
| — Провизжала Аннушка, ухватившись за затылок. | — ŝi ŝrikis frotante sian nukon. |
| Человек в одном белье, с чемоданом в руках и в кепке, с закрытыми глазами ответил Аннушке диким сонным голосом: — Колонка! | La viro en subvestoj, kun valizo en la mano kaj kaskedo sur la kapo, respondis al Anjo sen malfermi la okulojn, per sovaĝa voĉo somnambula: — La banhejtilo! |
| Купорос! | La vitriolo! |
| Одна побелка чего стоила, — и, заплакав, рявкнул: — вон! | La sola surkalkado kiom kostis, — li ekploris, bojkriis: — For! |
| — Тут он бросился, но не дальше, вниз по лестнице, а обратно — вверх, туда, где было выбитое ногой экономиста стекло в окне, и через это окно кверху ногами вылетел во двор. | — kaj impetis, tamen ne pluen, malsupren laŭ la ŝtuparo, sed reen, al la pli alta interŝtupara placeto kies vitro estis rompita per la piedo de la ekonomiisto, kaj tra tiu fenestro, la piedojn supren, li elflugis en la korton. |
| Аннушка даже про затылок забыла, охнула и сама устремилась к окну. | Anjo eĉ pri sia okcipito forgesis, ŝi krietis kaj siavice impetis al la fenestro. |
| Она легла животом на площадку и высунула голову во двор, ожидая увидеть на асфальте, освещенном дворовым фонарем, насмерть разбившегося человека с чемоданом. | Ŝi kuŝigis sin ventre sur la placeton kaj elŝovis la kapon eksteren, atendante vidi sur la asfalto prilumata de la korta lanterno, la frakasiĝintan viron kun la valizo. |
| Но ровно ничего на асфальте во дворе не было. | Tamen nenio ajn estis sur la nuda asfalto de la korto. |
| Оставалось предположить, что сонная и странная личность улетела из дому, как птица, не оставив по себе никакого следа. | Restis nur unu ebla konjekto, ke la stranga somnambulo forflugis el la domo birde, sen lasi post si eĉ malplejan spuron. |
| Аннушка перекрестилась и подумала: «Да, уж действительно квартирка номер пятьдесят! | Anjo sin krucosignis kaj pensis: — Nu jen, la fama apartamento kvindeka! |
| Недаром люди говорят! | Vere oni pri ĝi rakontas! |
| Ай да квартирка!» | Jen, tia apartamento! |
| Не успела она этого додумать, как дверь наверху опять хлопнула, и второй кто-то побежал сверху. | Ĉi tion ŝi ankoraŭ ne finpensis, kiam supre refoje klakis la pordo kaj kure venis dua iu. |
| Аннушка прижалась к стене и видела, как какой-то довольно почтенный гражданин с бородкой, но с чуть-чуть поросячьим, как показалось Аннушке, лицом, шмыгнул мимо нее и, подобно первому, покинул дом через окно, тоже опять-таки и не думая разбиваться на асфальте. | Anjo alpremis sin al la muro kaj vidis sufiĉe solidan civitanon, kun barbeto kaj, laŭ ŝia impreso, iomete porkid’aspekta vizaĝo, ŝtelgliti preter ŝi kaj, simile al la unua, forlasi la domon tra la fenestro, same sen ajna emo frakasiĝi sur la asfalto. |
| Аннушка забыла уже про цель своего похода и осталась на лестнице, крестясь, охая и сама с собою разговаривая. | Post tio Anjo tute forgesis la celon de sia ekspedicio, ŝi restis sur la ŝtuparo, sin krucosignante, mirĝemetante kaj al si mem parolante. |
| Третий, без бородки, с круглым бритым лицом, в толстовке, выбежал сверху через короткое время и точно так же упорхнул в окно. | Tria civitano, sen barbeto, kun ronda razita vizaĝo, en zonbluzo, elkuris de supre post mallonga tempo kaj tute same forflirtis tra la fenestro. |
| К чести Аннушки надо сказать, что она была любознательна и решила еще подождать, не будет ли каких новых чудес. | Laŭde al la reputacio de Anjo endas diri, ke ŝi estis scivola kaj decidis ankoraŭ atendi, ĉu okazos pluaj mirindaĵoj. |
| Дверь наверху вновь открыли, и теперь сверху начала спускаться целая компания, но не бегом, а обыкновенно, как все люди ходят. | Supre la pordo denove malfermiĝis, ĉi-foje eliris tuta kompanio, kaj ne kure sed ordinare, kiel normalaj homoj. |
| Аннушка отбежала от окна, спустилась вниз к своей двери, быстрехонько открыла ее, спряталась за нею, и в оставленной ею щелке замерцал ее исступленный от любопытства глаз. | Anjo forlasis la fenestron, kuris reen al sia pordo, rapide ĝin malŝlosis, sin kaŝis malantaŭe, kaj en la fendo kiun ŝi lasis refermetante la pordon ekflagris ŝia scivorema okulo. |
| Какой-то не то больной, не то не больной, а странный, бледный, обросший бородой, в черной шапочке и в каком-то халате спускался вниз нетвердыми шагами. | Iu — ĉu malsanulo? ĉu strangulo? — pala, stoplobarba, kun nigra ĉapeto kaj ia kitelo, ŝanceliĝeme paŝadis laŭ la ŝtuparo malsupren. |
| Его бережно вела под руку какая-то дамочка в черной рясе, как показалось Аннушке в полутьме. | Lin zorgeme subtenis je la brako moŝtetulino en nigra sutano — tiel ŝajnis al Anjo en la mallumeto. |
| Дамочка не то босая, не то в каких-то прозрачных, видно, заграничных, в клочья изодранных туфлях. | La sinjorino ne estis tute nudpieda, ŝi surhavis — ĉu ŝuojn? iajn travideblajn, evidente eksterlandajn, tute disŝiritajn. |
| Тьфу ты! | Sed... |
| Что в туфлях! Да ведь дамочка-то голая! | la ŝuoj ja estis bagatelo, ja ŝi estas nuda! |
| Ну да, ряса накинута прямо на голое тело! | Nu jes, sub la sutano ŝi havas nenion! |
| «Ай да квартирка!» В душе у Аннушки все пело от предвкушения того, что она будет завтра рассказывать соседям. | «Jes, tia apartamento!» La tuta animo de Anjo jubilis pro la antaŭgusto de tio, kion morgaŭ ŝi rakontados al la najbaroj. |
| За странно одетой дамочкой следовала совершенно голая дамочка с чемоданчиком в руке, а возле чемоданчика мыкался черный громадный кот. | La strange vestitan sinjorinon sekvis sinjorino absolute nuda, portanta valizon, kaj ĉirkaŭ la valizo klopodadis grandega nigra kato. |
| Аннушка едва вслух что-то не пискнула, протирая глаза. | Preskaŭ voĉe Anjo ion ekpepis, sed ŝi sin superregis kaj nur frotis la okulojn. |
| Замыкал шествие маленького роста прихрамывающий иностранец с кривым глазом, без пиджака, в белом фрачном жилете и при галстуке. | La procesion fermis malalta lameta alilandano kun misa okulo, sen jako, en blanka frakveŝto kaj kun kravato. |
| Вся эта компания мимо Аннушки проследовала вниз. | La tuta kompanio pasis preter Anjo malsupren. |
| Тут что-то стукнуло на площадке. | Ĉi tiam de sur la interŝtupara placeto aŭdiĝis bato. |
| Услышав, что шаги стихают, Аннушка, как змея, выскользнула из-за двери, бидон поставила к стенке, пала животом на площадку и стала шарить. | Kiam la paŝoj estingiĝis, Anjo, kvazaŭ serpento, elglitis de malantaŭ la pordo, starigis sian ladbotelon ĉe la muro, sin sternis sur la placeto kaj palpserĉis ĉirkaŭe. |
| В руках у нее оказалась салфеточка с чем-то тяжелым. | Ŝi trovis buŝtukon, en ĝin estis envolvita io peza. |
| Глаза у Аннушки полезли на лоб, когда она развернула сверточек. | Ŝiaj okuloj elorbitiĝis kiam ŝi malnodis la buŝtukon. |
| Аннушка к самым глазам подносила драгоценность, и глаза эти горели совершенно волчьим огнем. | Anjo tenis la juvelon tuj antaŭ la okuloj kaj ili brilis per tute lupa flamo. |
| В голове у Аннушки образовалась вьюга: «Знать ничего не знаю! | En ŝia kapo estiĝis kirlo: «Nenion mi vidis! |
| Ведать ничего не ведаю!... | Nenion mi scias!.. |
| К племяннику? | Ĉu al la nevo? |
| Или распилить ее на куски... | Ĉu dissegi?.. |
| Камушки-то можно выковырять... | La ŝtonojn ja oni povus elskrapi ... |
| И по одному камушку: один на Петровку, другой на смоленский... | kaj po unu vendi, unu ŝtoneton ĉe Petrovka, alian ĉe Smolenskij ... |
| И — знать ничего не знаю, и ведать ничего не ведаю!» Аннушка спрятала находку за пазуху, ухватила бидон и уже собиралась скользнуть обратно в квартиру, отложив свое путешествие в город, как перед нею вырос, дьявол его знает откуда взявшийся, тот самый с белой грудью без пиджака и тихо шепнул: | Kaj — nenion mi vidis, nenion mi scias!» Ŝi kaŝis la trovaĵon sub la brustopecon de sia robo, reprenis la ladbotelon kaj jam volis, prokrastinte la urb’iron, gliti reen tra la duone malfermita pordo, kiam subite, la diablo scias de kie, antaŭ ŝi aperis la senjaka blankbrustulo, kiu nelaŭte diris: |
| — Давай подковку и салфеточку. | — Ek, donu la hufumeton kaj la buŝtukon. |
| — Какую такую салфеточку-подковку? | — Kian do buŝtuketon, kian hufumeton? |
| — Спросила Аннушка, притворяясь весьма искусно, — никакой я салфеточки не знаю. | — demandis Anjo, tre lerte simulante nekomprenon, — nenian buŝtuketon mi vidis. |
| Что вы, гражданин, пьяный, что ли? | Ĉu vi, civitano, estas ebria? |
| Белогрудый твердыми, как поручни автобуса, и столь же холодными пальцами, ничего более не говоря, сжал Аннушкино горло так, что совершенно прекратил всякий доступ воздуха в ее грудь. | Sen diri ion pluan, la blankbrustulo per siaj fingroj, malmolaj kiel aŭtobusa kroĉstango kaj same malvarmaj, ĉirkaŭprenis ŝian kolon, tute malebligante ian ajn enspiron. |
| Бидон вывалился из рук Аннушки на пол. | La ladbotelo falis el ŝiaj manoj sur la plankon. |
| Подержав некоторое время Аннушку без воздуха, беспиджачный иностранец снял пальцы с ее шеи. | Kelkan tempon la senjaka alilandano tenis Anjon sen aero, poste li forigis la fingrojn de ŝia kolo. |
| Хлебнув воздуху, Аннушка улыбнулась. | Anjo glutis aeron kaj ridetis. |
| — Ах, подковочку, — заговорила она, — сию минуту! | — Ĉu la hufumeton? — ŝi diris, — jes, tuj! |
| Так это ваша подковочка? | Do, ĝi estas via hufumeto, ĉu? |
| А я смотрю, лежит в салфеточке... | Ĵus mi ĝin trovis ĉi tie, ĝi kuŝis en buŝtuketo ... |
| Я нарочно прибрала, чтобы кто не поднял, а то потом поминай как звали! | Mi speciale zorgis, ke ia ajnulo ĝin ne forprenu, ĉar tiam adiaŭ la hufumeto! |
| Получив подковочку и салфеточку, иностранец начал расшаркиваться перед Аннушкой, крепко пожимать ей руку и горячо благодарить в таких выражениях, с сильным заграничным акцентом: | Ricevinte la hufumon kaj la buŝtukon, la alilandano superŝutis Anjon per ceremoniaj salutoj kaj emfazaj dankoj, riverencis, forte premis ŝian manon kaj diris kun orelfrapa eksterlanda prononco: |
| — Я вам глубочайше признателен, мадам. | — Mi plej profunde dankas, madame. |
| Мне эта подковочка дорога как память. | Por mi tiu hufumeto estas kara memoraĵo. |
| И позвольте вам за то, что вы ее сохранили, вручить двести рублей. | Permesu al mi, pro tio ke vi ĝin konservis, enmanigi al vi ducent rublojn. |
| — И он тотчас вынул из жилетного кармана деньги и вручил их Аннушке. | — El sia veŝtpoŝo li eligis la monon kaj donis ĝin al Anjo. |
| Та, отчаянно улыбаясь, только вскрикивала: — Ах, покорнейше вас благодарю! | Spasme ridetante ŝi ripete ekkrietis: — Ah, plej humile mi vin dankas! |
| Мерси! Мерси! | Merci! Merci! |
| Щедрый иностранец в один мах проскользнул через целый марш лестницы вниз, но прежде чем смыться окончательно, крикнул снизу, | La malavara alilandano per unu movo glitis al la tujsuba ŝtuparplaceto, sed antaŭ ol definitive malaperi li kriis supren, |
| но без акцента: — Ты, старая ведьма, если когда еще поднимешь чужую вещь, в милицию ее сдавай, а за пазуху не прячь! | ĉi-foje kun absolute rusa prononcmaniero: — Vi, maljuna sorĉistino, se vi ankoraŭ trovos fremdaĵon, vi ĝin ne kaŝu en vian robaĉon sed portu ĝin al la miliciejo! |
| Чувствуя в голове звон и суматоху от всех этих происшествий на лестнице, Аннушка еще долго по инерции продолжала кричать: | Anjo, en kies kapo ĉio okazinta sur la ŝtuparo estigis zumon kaj konfuzon, ankoraŭ longe staris sur la placeto inercie kriante: |
| — Мерси! Мерси! Мерси! | — Merci! Merci! Merci! |
| — А иностранца уже давно не было. | — dum la alilandano jam estis for. |
| Не было и машины во дворе. | Ankaŭ la aŭtomobilo estis forlasinta la korton. |
| Вернув Маргарите подарок Воланда, Азазелло распрощался с нею, спросил, удобно ли ей сидеть, а Гелла сочно расцеловалась с Маргаритой, | Redoninte al Margarita la donacon de Voland, Azazello ŝin adiaŭis kaj demandis, ĉu oportune ŝi sidas; Margarita ŝmace interkisis kun Hella, |
| кот приложился к ее руке, провожатые помахали руками безжизненно и неподвижно завалившемуся в угол сидения Мастеру, махнули грачу и тотчас растаяли в воздухе, не считая нужным утруждать себя подъемом по лестнице. | la kato respekte kisis ŝian manon, ĉiuj tri adiaŭe mansvingis al la majstro, kiu kuntiriĝis senmova kaj indiferenta en la malproksima angulo sur la benketo, kaj gestinte al la kampokorvo ili tuj aerdisiĝis, opiniante malnecesa sin embarasi per ŝtuparsuriro. |
| Грач зажег фары и выкатил в ворота мимо мертво спящего человека в подворотне. | La kampokorvo ŝaltis la reflektorojn kaj elveturigis la aŭtomobilon tra la pordego preter la viro dormanta ŝtone profundan dormon sub la pordega arko. |
| И огни большой черной машины пропали среди других огней на бессонной и шумной Садовой. | Kaj la lumoj de la granda nigra veturilo perdiĝis inter la aliaj lumoj en la sendorma kaj brua strato Sadovaja. |
| Через час в подвале маленького домика в одном из Арбатских переулков, в первой комнате, где было все так же, как было до страшной осенней ночи прошлого года, за столом, накрытым бархатной скатертью, под лампой с абажуром, возле которой стояла вазочка с ландышами, сидела Маргарита и тихо плакала от пережитого потрясения и счастья. | Post unu horo en la kelo de malgranda domo situanta en strateto apud Arbat’, en la unua ĉambro, kie ĉio estis same kiel antaŭ la terura aŭtuna nokto de la pasinta jaro, ĉe la tablo kovrita per velura tablotuko, sub la lampo kun lumŝirmilo, apud kiu staris florvazo kun konvalo, Margarita sidis kaj silente ploris pro la ĵusa travivaĵo kaj feliĉo. |
| Тетрадь, исковерканная огнем, лежала перед нею, а рядом возвышалась стопка нетронутых тетрадей. | Antaŭ ŝi kuŝis la fajroronĝita kajero; apude altis la stako de sendifektaj kajeroj. |
| Домик молчал. | La domo silentis. |
| В соседней маленькой комнате на диване, укрытый больничным халатом, лежал в глубоком сне Мастер. | Sur la sofo en la malgranda ĉambro, kovrite per sia malsanuleja kitelo, la majstro kuŝis en profunda dormo. |
| Его ровное дыхание было беззвучно. | Li spiris egale kaj neaŭdeble. |
| Наплакавшись, Маргарита взялась за нетронутые тетради и нашла то место, что перечитывала перед свиданием с Азазелло под кремлевской стеной. | Satplorinte, Margarita sin okupis pri la nedifektitaj kajeroj kaj trovis la lokon, kiun ŝi legis antaŭ la renkonto kun Azazello sub la Kremla murego. |
| Маргарите не хотелось спать. | Dormi ŝi ne deziris. |
| Она гладила рукопись ласково, как гладят любимую кошку, и поворачивала ее в руках, оглядывая со всех сторон, то останавливаясь на титульном листе, то открывая конец. | Ŝi tenere karesis la manuskripton, kiel oni karesas amatan katon, ŝi turnis ĝin en la manoj, rigardante ĝin de ĉiuj flankoj, jen ekzamenante la titolpaĝon, jen malfermante la finon. |
| На нее накатила вдруг ужасная мысль, что это все колдовство, что сейчас тетради исчезнут из глаз, что она окажется в своей спальне в особняке и что, проснувшись, ей придется идти топиться. | Subite ŝin kaptis la terura penso, ke ĉio ĉi estas sorĉaĵo, ke la kajeroj tuj malaperos, ke ŝi retroviĝos en sia dormoĉambro en la palaceto kaj tie vekiĝinte ŝi devos iri sin dronigi. |
| Но это была последняя страшная мысль, отзвук долгих переживаемых ею страданий. | Sed tio estis la lasta timiga penso, eĥo de la longaj suferoj travivitaj. |
| Ничто не исчезало, всесильный Воланд был действительно всесилен, и сколько угодно, хотя бы до самого рассвета, могла Маргарита шелестеть листами тетрадей, разглядывать их и целовать и перечитывать слова: | Nenio malaperis, la ĉiopova Voland estis vere ĉiopova, kaj tiom longe kiom ŝi volis, ĝis la mateniĝo, se ŝi dezirus, Margarita povis, susurigante la foliojn de la kajero, ilin rigardadi kaj kisi kaj relegi la vortojn: |
| — Тьма, пришедшая со Средиземного моря, накрыла ненавидимый прокуратором город... | — La mallumego veninta de la maro kovris la de l’ prokuratoro abomenatan urbon ... |
| Да, тьма... | jes, la mallumego ... |
| Глава 25. | Ĉapitro 25 |
| Как прокуратор пытался спасти Иуду | KIEL LA PROKURATORO PROVIS SAVI JEHUDON EL KIRJAT |
| Тьма, пришедшая со Средиземного моря, накрыла ненавидимый прокуратором город. | La mallumego veninta de la maro kovris la de l’ prokuratoro abomenatan urbon. |
| Исчезли висячие мосты, соединяющие храм со страшной антониевой башней, опустилась с неба бездна и залила крылатых богов над гипподромом, хасмонейский дворец с бойницами, базары, караван-сараи, переулки, пруды... | Malaperis la pendaj pontoj, kiuj interligis la Templon kun la timiga Fortreso Antonia, abismo malleviĝis de la ĉielo kaj kaŝis la flugilhavajn diojn super la hipodromo, la Haŝmonidan palacon kun ties kreneloj, la bazarojn, la karavanejojn, la stratetojn, la basenojn ... |
| Пропал Ершалаим — великий город, как будто не существовал на свете. | Perdiĝis Jerŝalaim, la granda urbo, kvazaŭ ĝi neniam ekzistis en la mondo. |
| Все пожрала тьма, напугавшая все живое в Ершалаиме и его окрестностях. | Ĉion forvoris la mallumego timigante ĉion vivan en Jerŝalaim kaj ties ĉirkaŭejo. |
| Странную тучу принесло с моря к концу дня, четырнадцатого дня весеннего месяца нисана. | Stranga nubo venis de la maro fine de la tago, la dek kvara tago de l’ printempa monato Nisan’. |
| Она уже навалилась своим брюхом на лысый череп, где палачи поспешно кололи казнимых, она навалилась на храм в Ершалаиме, сползла дымными потоками с холма его и залила нижний город. | Apoginte sian ventron sur la Kalvan Kranion, kie la ekzekutistoj haste pikmortigadis la kondamnitojn, la nubo sinkis sur la Templon de Jerŝalaim, en fumaj fluoj ĝi plu rampis de la templa monteto kaj inundis la Malsupran Urbon. |
| Она вливалась в окошки и гнала с кривых улиц людей в дома. | Ĝi fluis en la fenestrojn kaj de la kurbaj stratoj pelis la homojn domen. |
| Она не спешила отдавать свою влагу и отдавала только свет. | Ĝi ne rapidis fordoni sian akvon, ĝi estis fordonanta nur la lumon. |
| Лишь только дымное черное варево распарывал огонь, из кромешной тьмы взлетала вверх великая глыба храма со сверкающим чешуйчатым покрытием. | Ĉiun fojon, kiam la nigran vaporan bolaĵon krevigis fajro, el la densa mallumo ŝprucis en la alton la potenca blokego, la Templo kun sia brilanta skvama tegmento. |
| Но он угасал во мгновение, и храм погружался в темную бездну. | Sed la fajro tuj estingiĝis kaj la Templo denove malaperis en la nigra abismo. |
| Несколько раз он выскакивал из нее и опять проваливался, и каждый раз этот провал сопровождался грохотом катастрофы. | Plurfoje ĝi leviĝis kaj resinkis, kaj ĉiun fojon la sinkon akompanis krakbruego de katastrofo. |
| Другие трепетные мерцания вызывали из бездны противостоящий храму на западном холме дворец ирода великого, и страшные безглазые золотые статуи взлетали к черному небу, простирая к нему руки. | Aliaj trembriloj elŝiradis el la abismo la palacon de Herodo la Granda, kontraŭan al la Templo sur la okcidenta monteto, kaj la timigaj senokulaj oraj statuoj impetadis al la nigra ĉielo, etendante al ĝi siajn brakojn. |
| Но опять прятался небесный огонь, и тяжелые удары грома загоняли золотых идолов во тьму. | Sed fojon post fojo kaŝiĝis la ĉiela fajro, kaj la pezaj tondrobatoj repuŝis la orajn idolojn en la mallumon. |
| Ливень хлынул неожиданно, и тогда гроза перешла в ураган. | La pluvego komenciĝis abrupte, kaj tiam la fulmotondro iĝis uragana ŝtormo. |
| В том самом месте, где около полудня, близ мраморной скамьи в саду, беседовали прокуратор и первосвященник, с ударом, похожим на пушечный, как трость переломило кипарис. | En la loko kie, antaŭ la tagmezo, apud la marmora benko interparolis la prokuratoro kaj la ĉefpastro, kun knalo simila al kanonpafo, cipreso rompiĝis kvazaŭ bastoneto. |
| Вместе с водяной пылью и градом на балкон под колонны несло сорванные розы, листья магнолий, маленькие сучья и песок. | Miksite al akvopolvo kaj hajlo, tra la kolonaro sur la balkonon ŝutiĝis forŝiritaj rozpetaloj, magnoliaj folioj, malgrandaj branĉetoj kaj sablo. |
| Ураган терзал сад. | La uragano disŝiradis la ĝardenon. |
| В это время под колоннами находился только один человек, и этот человек был прокуратор. | Nur unu homo estis en la portiko, kaj tiu homo estis la prokuratoro. |
| Теперь он не сидел в кресле, а лежал на ложе у низкого небольшого стола, уставленного яствами и вином в кувшинах. | Nun li ne sidis en la brakseĝo, sed duonkuŝis sur lekto ĉe malalta tableto, garnita je manĝaĵoj kaj vino en kruĉoj. |
| Другое ложе, пустое, находилось с другой стороны стола. | Trans la tablo vakis alia lekto. |
| У ног прокуратора простиралась неубранная красная, как бы кровавая, лужа и валялись осколки разбитого кувшина. | Ĉe la piedoj de la prokuratoro ruĝis, kvazaŭ sango, larĝa neforviŝita flako, sur kiu estis disĵetitaj rompopecoj de frakasita kruĉo. |
| Слуга, перед грозою накрывавший для прокуратора стол, почему-то растерялся под его взглядом, взволновался от того, что чем-то не угодил, и прокуратор, рассердившись на него, разбил кувшин о мозаичный пол, проговорив: | La servisto, kiu antaŭ la fulmotondro estis aranĝanta la tablon por la prokuratoro, ial perpleksiĝis sub ties rigardo, konsternite, ĉu li faris ion mise, kaj la prokuratoro ekkolerinte frakasis la kruĉon kontraŭ la mozaika planko kaj diris: |
| — Почему в лицо не смотришь, когда подаешь? | — Kial ci servas sen rigardi min en la vizaĝon? |
| Разве ты что-нибудь украл? | Ĉu ci ion ŝtelis? |
| Черное лицо африканца посерело, в глазах его появился смертельный ужас, он задрожал и едва не разбил и второй кувшин, но гнев прокуратора почему-то улетел так же быстро, как и прилетел. | La nigra vizaĝo de la afrikano iĝis griza, en liaj okuloj aperis teruro, tremante li preskaŭ lasis fali la duan kruĉon, sed la kolero de la prokuratoro ial ĉesis same rapide, kiel ĝi ekestis. |
| Африканец кинулся было подбирать осколки и затирать лужу, но прокуратор махнул ему рукою, и раб убежал. | La afrikano haste sin klinis por kolekti la rompaĵojn kaj forviŝi la flakon, sed la prokuratoro al li mansvingis kaj la sklavo forkuris. |
| А лужа осталась. | La flako do restis. |
| Теперь африканец во время урагана притаился возле ниши, где помещалась статуя белой нагой женщины со склоненной головой, боясь показаться не вовремя на глаза и в то же время опасаясь и пропустить момент, когда его может позвать прокуратор. | Nun dum la uragano la sklavo sin kaŝis apud niĉo en kiu staris la statuo de blanka nuda virino kun la klinita kapo, ĉar li egale timis esti mistempe rimarkita, kiel preterlasi la momenton kiam lin vokos la prokuratoro. |
| Лежащий на ложе в грозовом полумраке прокуратор сам наливал себе вино в чашу, пил долгими глотками, по временам притрагивался к хлебу, крошил его, глотал маленькими кусочками, время от времени высасывал устрицы, жевал лимон и пил опять. | Duonkuŝante sur la lekto en la fulmotondra krepusko, la prokuratoro mem verŝadis al si vinon en la kalikon, trinkis per longaj glutoj, fojfoje tuŝis panon, ĝin diserigis, glutis malgrandajn pecetojn, iam elsuĉis ostron, maĉis citronon kaj denove trinkis. |
| Если бы не рев воды, если бы не удары грома, которые, казалось, грозили расплющить крышу дворца, если бы не стук града, молотившего по ступеням балкона, можно было бы расслышать, что прокуратор что-то бормочет, разговаривая сам с собой. | Pro la akvobleko, pro la tondrobatoj kiuj ŝajnis displatigontaj la palacan tegmenton, pro la frapado de la hajlo draŝiĝanta sur la ŝtupoj de la balkono, neniu ajn povis aŭdi, ke la prokuratoro ion murmuras parolante al si mem. |
| И если бы нестойкое трепетание небесного огня превратилось бы в постоянный свет, наблюдатель мог бы видеть, что лицо прокуратора с воспаленными последними бессонницами и вином глазами выражает нетерпение, | Se la malcerta trembrilo de la ĉiela fajro estus ŝanĝiĝinta je konstanta lumo, observanto povus rimarki, ke la vizaĝo de la prokuratoro, liaj okuloj inflamaj pro la sendormaj noktoj kaj vino, esprimas malpaciencon; |
| что прокуратор не только глядит на две белые розы, утонувшие в красной луже, но постоянно поворачивает лицо к саду навстречу водяной пыли и песку, что он кого-то ждет, нетерпеливо ждет. | ke la prokuratoro, krom rigardi la du blankajn rozojn, dronintajn en la ruĝa flako, fojon post fojo turnas sian vizaĝon al la ĝardeno, renkonte al la akvopolvo kaj sablo; ke li iun atendas, malpacience atendas. |
| Прошло некоторое время, и пелена воды перед глазами прокуратора стала редеть. | Pasis kelka tempo, kaj la akvovualo antaŭ la okuloj de la prokuratoro komencis maldensiĝi. |
| Как ни был яростен ураган, он ослабевал. | Malgraŭ sia furiozo la uragano estis malfortiĝanta. |
| Сучья больше не трещали и не падали. | La branĉoj ne plu krakis nek falis. |
| Удары грома и блистания становились реже. | La tondrobatoj kaj la ekbriloj iĝis malpli oftaj. |
| Над Ершалаимом плыло уже не фиолетовое с белой опушкой покрывало, а обыкновенная серая арьергардная туча. | Super Jerŝalaim nun ŝvebis ne la viola blanke borderita kovraĵo, sed ordinara griza nubo ariergarda. |
| Грозу сносило к мертвому морю. | La fulmotondro estis forportata al la Asfalta Lago. |
| Теперь уж можно было расслышать в отдельности и шум дождя, и шум воды, низвергающейся по желобам и прямо по ступеням той лестницы, по которой прокуратор шел днем для объявления приговора на площади. | Nun iĝis distingeblaj la susuro de la pluvo kaj la bruo de la akvo torente malsupriĝanta tra la defluiloj kaj plu ruliĝanta sur la ŝtuparo, per kiu antaŭ la tagmezo la prokuratoro iris sur la placon por anonci la verdikton. |
| А наконец зазвучал и заглушенный доселе фонтан. | Jen aŭdiĝis ankaŭ la ĝis nun superbruita fontano. |
| Светлело. | Heliĝis. |
| В серой пелене, убегавшей на восток, появились синие окна. | En la griza vualo fortiriĝanta orienten aperis bluaj truoj. |
| Тут издали, прорываясь сквозь стук уже совсем слабенького дождика, донеслись до слуха прокуратора слабые звуки труб и стрекотание нескольких сот копыт. | Ĉi tiam de fore, penetrante tra la frapado de la jam estingiĝanta pluveto, venis malfortaj trumpetsonoj kaj la susuro de kelkcent hufoj. |
| Услышав это, прокуратор шевельнулся, и лицо его оживилось. | Aŭdinte tion la prokuratoro faris malpaciencan movon, lia vizaĝo vigliĝis. |
| Ала возвращалась с Лысой горы, судя по звуку, она проходила через ту самую площадь, где был объявлен приговор. | La alao revenis de la Kalva Monto; laŭ la sono, ĝi estis pasanta tra la placo kie estis anoncita la verdikto. |
| Наконец услышал прокуратор и долгожданные шаги, и шлепанье но лестнице, ведущей к верхней площадке сада перед самым балконом. | Fine la prokuratoro aŭdis la longe atenditan paŝadon kaj plaŭdojn sur la ŝtuparo kondukanta al la supra ĝardena placeto tuj antaŭ la balkono. |
| Прокуратор вытянул шею, и глаза его заблистали, выражая радость. | La prokuratoro etendis la kolon, liaj okuloj ĝoje ekbrilis. |
| Между двух мраморных львов показалась сперва голова в капюшоне, а затем и совершенно мокрый человек в облепившем тело плаще. | Inter la du marmoraj leonoj aperis kapo en kapuĉo, poste la tuta plenstatura viro en mantelo algluiĝinta al lia korpo. |
| Это был тот самый человек, что перед приговором шептался с прокуратором в затемненной комнате дворца и который во время казни сидел на трехногом табурете, играя прутиком. | Li estis tiu sama homo, kiu antaŭ la anonco de la verdikto flustre interparolis kun la prokuratoro en la kurtenita ĉambro de la palaco, kaj kiu dum la ekzekuto sidis sur la tripieda tabureto ludante per la vergo. |
| Не разбирая луж, человек в капюшоне пересек площадку сада, вступил на мозаичный пол балкона и, подняв руку, сказал высоким приятным голосом: | Sen atenti la flakojn la homo kun la kapuĉo transiris la placeton, paŝis sur la mozaikan plankon de la balkono kaj levinte la manon li diris per agrabla tenoro: |
| — Прокуратору здравствовать и радоваться. | — Al la prokuratoro saluton kaj ĝojon. |
| — Пришедший говорил по-латыни. | — La veninto parolis latine. |
| — Боги! | — Dioj! |
| — Воскликнул Пилат, — да ведь на вас нет сухой нитки! | — ekkriis Pilato, — vi ne havas sur vi eĉ unu sekan fadenon! |
| Каков ураган? А? | Kia uragano, ĉu? |
| Прошу вас немедленно пройти ко мне. | Bonvolu senprokraste iri en mian ĉambron. |
| Переоденьтесь, сделайте мне одолжение. | Ŝanĝu la vestojn, mi vin petas. |
| Пришедший откинул капюшон, обнаружив совершенно мокрую, с прилипшими ко лбу волосами голову, и, выразив на своем бритом лице вежливую улыбку, стал отказываться переодеться, уверяя, что дождик не может ему ничем повредить. | La veninto deĵetis la kapuĉon, aperigis sian tute malsekan kapon kun la haroj gluiĝintaj al la frunto, kaj kun ĝentila rideto sur la vizaĝo li rifuzis ŝanĝi la vestojn, certigante ke iom da pluvo neniel povas lin noci. |
| — Не хочу слушать, — ответил Пилат и хлопнул в ладоши. | — Viajn obĵetojn mi malakceptas, — respondis Pilato kaj klakis per la manoj. |
| Этим он вызвал прячущихся от него слуг и велел им позаботиться о пришедшем, а затем немедленно подавать горячее блюдо. | Tiel li vokis la servistojn de li sin kaŝintajn, ordonis al ili zorgi pri la veninto kaj poste tuj surtabligi la varman manĝaĵon. |
| Для того чтобы высушить волосы, переодеться, переобуться и вообще привести себя в порядок, пришедшему к прокуратору понадобилось очень мало времени, и вскоре он появился на балконе в сухих сандалиях, в сухом багряном военном плаще и с приглаженными волосами. | Por sekigi siajn harojn, ŝanĝi la vestojn kaj ŝuojn, ĝenerale sin ordigi, la veninto bezonis tre mallongan tempon, kaj baldaŭ li reaperis sur la balkono en sekaj sandaloj, en seka purpura militista mantelo kaj kun glatigitaj haroj. |
| В это время солнце вернулось в Ершалаим и, прежде чем уйти и утонуть в Средиземном море, посылало прощальные лучи ненавидимому прокуратором городу и золотило ступени балкона. | Dum lia foresto la suno revenis al Jerŝalaim kaj antaŭ ol foriri kaj sinki en Mediteraneo ĝi estis sendanta la adiaŭajn radiojn al la urbo abomenata da la prokuratoro kaj orizis la ŝtupojn de la balkono. |
| Фонтан совсем ожил и распелся во всю мочь, голуби выбрались на песок, гулькали, перепрыгивали через сломанные сучья, клевали что-то в мокром песке. | Fervore plaŭdis la plene reviviĝinta fontano, turtoj paŝadis sur la sablo, blekis, pasis trans la forrompiĝintajn branĉetojn, bekis ion el la malseka sablo. |
| Красная лужа была затерта, убраны черепки, на столе дымилось мясо. | La ruĝa flako estis viŝita, la rompopecoj forigitaj, sur la tablo vaporis viando. |
| — Я слушаю приказания прокуратора, — сказал пришедший, подходя к столу. | — Mi aŭskultas la ordonojn de la prokuratoro, — diris la veninto proksimiĝante al la tablo. |
| — Но ничего не услышите, пока не сядете к столу и не выпьете вина, — любезно ответил Пилат и указал на другое ложе. | — Sed aŭdos nenion antaŭ ol vi sidos kaj trinkos vinon, — afable respondis Pilato kaj montris al la alia lekto. |
| Пришедший прилег, слуга налил в его чашу густое красное вино. | La veninto sin duonkuŝigis, la servisto verŝis densan ruĝan vinon en lian kalikon. |
| Другой слуга, осторожно наклонясь над плечом Пилата, наполнил чашу прокуратора. | Alia servisto atenteme klinis sin super la ŝultro de Pilato kaj plenigis la kalikon de la prokuratoro. |
| После этого тот жестом удалил обоих слуг. | Post tio per gesto Pilato forsendis ambaŭ servistojn. |
| Пока пришедший пил и ел, Пилат, прихлебывая вино, поглядывал прищуренными глазами на своего гостя. | Dum la veninto trinkis kaj manĝis, la prokuratoro sorbetis sian vinon kaj tra la duone kuntiritaj palpebroj ĵetis rigardojn sur sian gaston. |
| Явившийся к Пилату человек был средних лет, с очень приятным округлым и опрятным лицом, с мясистым носом. | Tiu estis mez’aĝa viro, li havis tre agrablan, rondetan kaj puran vizaĝon kaj karnodikan nazon. |
| Волосы его были какого-то неопределенного цвета. Сейчас, высыхая, они светлели. | Liaj haroj havis nedifineblan koloron; nun, sekiĝante, ili heliĝis. |
| Национальность пришельца было бы трудно установить. | Determini lian etnon estus malfacile. |
| Основное, что определяло его лицо, это было, пожалуй, выражение добродушия, которое нарушали, впрочем, глаза, или, вернее, не глаза, а манера пришедшего глядеть на собеседника. | Li mienis bonule, kvankam tiun precipan impreson iam kontrastis liaj okuloj, aŭ, pli ĝuste, ne la okuloj sed la maniero rigardi la interparolanton. |
| Обычно маленькие глаза свои пришелец держал под прикрытыми, немного странноватыми, как будто припухшими, веками. | Siajn malgrandajn okulojn la veninto kutimis teni sub la duonfermitaj, iomete strangaj, kvazaŭ ŝveletaj, palpebroj; |
| Тогда в щелочках этих глаз светилось незлобное лукавство. | tiam en la okulfendoj lumis senmalica ironio. |
| Надо полагать, что гость прокуратора был склонен к юмору. | Supozeble, la gasto de la prokuratoro estis humurema. |
| Но по временам, совершенно изгоняя поблескивающий этот юмор из щелочек, теперешний гость широко открывал веки и взглядывал на своего собеседника внезапно и в упор, как будто с целью быстро разглядеть какое-то незаметное пятнышко на носу у собеседника. | Sed fojfoje, tute estingante tiujn humurbrilojn, li larĝe malfermis la palpebrojn kaj fiksis sur sia interparolanto subitan rigardon, kvazaŭ por esplori ian apenaŭan makuleton sur lia nazo. |
| Это продолжалось одно мгновение, после чего веки опять опускались, суживались щелочки, и в них начинало светиться добродушие и лукавый ум. | Tio daŭris nur unu momenton, poste la palpebroj remalleviĝis, kaj denove en la okulfendoj lumis la bonhumora ironio. |
| Пришедший не отказался и от второй чаши вина, с видимым наслаждением проглотил несколько устриц, отведал вареных овощей, съел кусок мяса. | Ankaŭ duan kalikon da vino la veninto ne malakcepits, kun evidenta delico li glutis kelkajn ostrojn, gustumis la kuiritajn legomojn, manĝis viandopecon. |
| Насытившись, он похвалил вино: — Превосходная лоза, прокуратор, но это — не «Фалерно»? | Satiĝinte li laŭdis la vinon: — Eminenta vito, prokuratoro, sed tio ja ne estas Falerno, ĉu? |
| — «Цекуба», тридцатилетнее, — любезно отозвался прокуратор. | — Cekuba, tridekjara, — afable respondis tiu. |
| Гость приложил руку к сердцу, отказался что-либо еще есть, объявил, что сыт. | La gasto metis sian manon sur la koron, rifuzis plu manĝi, deklaris, ke li satas. |
| Тогда Пилат наполнил свою чашу, гость поступил так же. | Tiam Pilato plenigis sian kalikon, same faris la gasto. |
| Оба обедающие отлили немного вина из своих чаш в блюдо с мясом, и прокуратор произнес громко, поднимая чашу: — За нас, за тебя, кесарь, отец римлян, самый дорогой и лучший из людей! | Ambaŭ verŝis po iom da vino el sia kaliko en la pladon kun la viando kaj la prokuratoro laŭte diris, levante sian kalikon: — Por ni, por vi, Cezaro, patro de la romianoj, la plej kara kaj bona el ĉiuj homoj! |
| После этого допили вино, и африканцы убрали со стола яства, оставив на нем фрукты и кувшины. | Post tio la vino iĝis fintrinkita, la afrikano forprenis de la tablo la manĝaĵojn sed lasis la fruktojn kaj la kruĉojn. |
| Опять-таки жестом прокуратор удалил слуг и остался со своим гостем один под колоннадой. | Same per gesto la prokuratoro forsendis la servistojn kaj restis sola kun sia gasto en la portiko. |
| — Итак, — заговорил негромко Пилат, — что можете вы сказать мне о настроении в этом городе? | — Do, — nelaŭte ekparolis Pilato, — kion vi povas diri pri la etoso en la urbo? |
| Он невольно обратил свой взор туда, где за террасами сада, внизу, догорали и колоннады, и плоские кровли, позлащаемые последними лучами. | Nevole li turnis sian rigardon trans la ĝardenterasojn, malsupren, kie orizate de la lastaj sunradioj helis la kolonaroj kaj la plataj tegmentoj. |
| — Я полагаю, прокуратор, — ответил гость, — что настроение в Ершалаиме теперь удовлетворительное. | — Mi opinias, prokuratoro, ke la etoso en la urbo estas sufiĉe bona. |
| — Так что можно ручаться, что беспорядки более не угрожают? | — Do, oni povas certi, ke la danĝero de tumulto jam ĉesis, ĉu? |
| — Ручаться можно, — ласково поглядывая на прокуратора, ответил гость, — лишь за одно в мире — за мощь великого кесаря. | — Certi, — la gasto tenere rigardis la prokuratoron, — oni povas nur pri unu afero en la mondo: pri la potenco de la granda Cezaro. |
| — Да пошлют ему боги долгую жизнь, — тотчас же подхватил Пилат, — и всеобщий мир. | — La dioj sendu al li longan vivon, — tuj aliĝis Pilato, — kaj la ĉiean pacon. |
| — Он помолчал и продолжал: — так что вы полагаете, что войска теперь можно увести? | — Li paŭzis, poste daŭrigis: — Do, ĉu vi opinias, ke oni povas retiri la trupojn? |
| — Я полагаю, что когорта Молниеносного может уйти, — ответил гость и прибавил: — хорошо бы было, если бы на прощание она продефилировала по городу. | — Mi opinias, ke la kohorto de la Fulma legio povas reveni, — respondis la gasto, kaj aldonis: — Estus bone, se ĝi antaŭe defilus tra la urbo. |
| — Очень хорошая мысль, — одобрил прокуратор, — послезавтра я ее отпущу и сам уеду, и — клянусь вам пиром двенадцати богов, ларами клянусь — я отдал бы многое, чтобы сделать это сегодня. | — Tre bona ideo, — aprobis la prokuratoro, — postmorgaŭ mi ĝin resendos, kaj ankaŭ mi mem forveturos; mi ĵuras al vi je la festeno de la dek du dioj, je la Laroj mi ĵuras — kare mi pagus por povi reveni hodiaŭ. |
| — Прокуратор не любит Ершалаима? — Добродушно спросил гость. | — Ŝajnas, ke la prokuratoro ne ŝatas Jerŝalaimon, ĉu vere? — bonhumore demandis la gasto. |
| — Помилосердствуйте, — улыбаясь, воскликнул прокуратор, — нет более безнадежного места на земле. | — Ŝati Jerŝalaimon! — ridetis la prokuratoro, — sed en la mondo ne estas loko pli senespera. |
| Я не говорю уже о природе! Я бываю болен всякий раз, как мне приходится сюда приезжать. | Eĉ sen paroli pri la naturo — ja mi misfartas ĉiun fojon, kiam mi venas ĉi tien! |
| Но это бы еще полгоря. | Tamen ne tio estas la plej malbona. |
| Но эти праздники — маги, чародеи, волшебники, эти стаи богомольцев... | La festoj! Magoj, magiistoj, sorĉistoj, tiuj pilgrimsvarmoj ... |
| Фанатики, фанатики! | Kaj la fanatikuloj, la fanatikuloj! |
| Чего стоил один этот мессия, которого они вдруг стали ожидать в этом году! | Sufiĉas rememori pri tiu Mesio, kiun ili subite ekatendis ĉi-jare! |
| Каждую минуту только и ждешь, что придется быть свидетелем неприятнейшего кровопролития. | Ĉiuminute oni pretu vidi antaŭ si plej malagrablan sangoverŝan incidenton. |
| Все время тасовать войска, читать доносы и ябеды, из которых к тому же половина написана на тебя самого! | Senĉese movi la trupojn, legi kalumniojn kaj denuncojn, el kiuj duono celas onin mem! |
| Согласитесь, что это скучно. | Konsentu, ke tio tedas. |
| О, если бы не императорская служба!.. | Ho, se mi ne servus Cezaron ... |
| — Да, праздники здесь трудные, — согласился гость. | — Jes, la festoj ĉi tie estas malfacilaj, — konsentis la gasto. |
| — От всей души желаю, чтобы они скорее кончились, — энергично добавил Пилат. | — Tutkore mi deziras, ke la festotagoj plej rapide finiĝu, — energie aldonis Pilato, |
| — Я получу возможность наконец вернуться в кесарию. | — kaj finfine mi povu reveni Cezareon. |
| Верите ли, это бредовое сооружение ирода, — прокуратор махнул рукою вдоль колоннады, так что стало ясно, что он говорит о дворце, — положительно сводит меня с ума. | Ĉu vi kredos, tiu delira konstruaĵo de Herodo, — la prokuratoro svingis la brakon laŭ la kolonaro, komprenigante ke li parolas pri la palaco, — tre certe min frenezigas. |
| Я не могу ночевать в нем. | Mi ne povas en ĝi noktumi. |
| Мир не знал более странной архитектуры. | La mondo neniam konis pli bizaran arkitekturon. |
| Да, но вернемся к делам. | Tamen ni revenu al la afero. |
| Прежде всего, этот проклятый Вар-равван вас не тревожит? | Antaŭ ĉio, ĉu ne maltrankviligas vin tiu malbeninda Bar-rabba? |
| Тут гость и послал свой особенный взгляд в щеку прокуратора. | Ĉi tiam la gasto sendis sian specialan rigardon al la vango de la prokuratoro. |
| Но тот скучающими глазами глядел вдаль, брезгливо сморщившись и созерцая часть города, лежащую у его ног и угасающую в предвечерье. | Per siaj enuplenaj okuloj Pilato rigardis for, kun grimaco de abomeno kontemplante la parton de la urbo kuŝantan ĉe liaj piedoj kaj estingiĝantan en la antaŭvespero. |
| Угас и взгляд гостя, и веки его опустились. | Estingiĝis ankaŭ la rigardo de la gasto kaj li mallevis la palpebrojn. |
| — Надо думать, что Вар-равван стал теперь безопасен, как ягненок, — заговорил гость, и морщинки появились на круглом лице. | — De nun oni konsideru lin sendanĝera kiel ŝafido, — ekparolis la gasto kaj sur lia ronda vizaĝo aperis faltetoj. |
| — Ему неудобно бунтовать теперь. | Bar ne plu ribelos. |
| — Слишком знаменит? | — Tro fama, ĉu? |
| — Спросил Пилат, усмехнувшись. | — rikanis Pilato. |
| — Прокуратор, как всегда, тонко понимает вопрос! | — Kiel ĉiam, la prokuratoro tre subtile komprenis la aferon! |
| — Но, во всяком случае, — озабоченно заметил прокуратор, и тонкий, длинный палец с черным камнем перстня поднялся вверх, — надо будет... | — Tamen, — zorgomiene diris la prokuratoro, kaj lia maldika, longa fingro kun la nigra ŝtono de la ringo leviĝis supren, — necesas ... |
| — О, прокуратор может быть уверен в том, что, пока я в Иудее, вар не сделает ни шагу без того, чтобы за ним не шли по пятам. | — Ho, la prokuratoro ne dubu, ke dum mi estas en Judujo, ĉiu paŝo de Bar estos observata de miaj homoj. |
| — Теперь я спокоен, как, впрочем, и всегда спокоен, когда вы здесь. | — Nun mi estas trankvila, cetere kiel ĉiam, kiam vi estas ĉi tie. |
| — Прокуратор слишком добр! | — La prokuratoro estas tro bona! |
| — А теперь прошу сообщить мне о казни, — сказал прокуратор. | — Nun bonvolu informi min pri la ekzekuto, — diris la prokuratoro. |
| — Что именно интересует прокуратора? | — Kio interesas la prokuratoron? |
| — Не было ли со стороны толпы попыток выражения возмущения? | — Ĉu en la amaso estis provoj manifesti indignon? |
| Это главное, конечно. | Tio, kompreneble, plej gravas. |
| — Никаких, — ответил гость. | — Neniaj, — respondis la gasto. |
| — Очень хорошо. | — Tre bone. |
| Вы сами установили, что смерть пришла? | Ĉu vi mem konstatis la morton? |
| — Прокуратор может быть уверен в этом. | — Pri tio la prokuratoro estu certa. |
| — А скажите... | — Diru do ... |
| Напиток им давали перед повешением на столбы? | ĉu antaŭ la pendigo oni donis al ili la pocion? |
| — Да. | — Jes. |
| Но он, — тут гость закрыл глаза, — отказался его выпить. | Sed li, — ĉi tiam la gasto fermis la okulojn, — rifuzis ĝin trinki. |
| — Кто именно? | — Kiu do? |
| — Спросил Пилат. | — demandis Pilato. |
| — Простите, игемон! | — Pardonu, hegemono! |
| — Воскликнул гость, — я не назвал? | — ekkriis la gasto, — ĉu mi lin ne nomis? |
| Га-Ноцри. | Ha-Nocri. |
| — Безумец! | — Malprudentulo! |
| — Сказал Пилат, почему-то гримасничая. | — diris Pilato, ial grimacante. |
| Под левым глазом у него задергалась жилка, — умирать от ожогов солнца! | Vejno ektremis sub lia maldekstra okulo, — morti de la sun’ardo! |
| Зачем же отказываться от того, что предлагается по закону? | Kial rifuzi tion, kion proponas la leĝo? |
| В каких выражениях он отказался? | Kiel li vortumis sian malakcepton? |
| — Он сказал, — опять закрывая глаза, ответил гость, — что благодарит и не винит за то, что у него отняли жизнь. | — Li diris, — respondis la gasto refermante la okulojn, — ke li dankas kaj ke li ne riproĉas, ke oni senigas lin je la vivo. |
| — Кого? | — Kiun? |
| — Глухо спросил Пилат. | — demandis Pilato obtuze. |
| — Этого он, игемон, не сказал. | — Tion, hegemono, li ne diris. |
| — Не пытался ли он проповедовать что-либо в присутствии солдат? | — Ĉu li provis prediki ion antaŭ la soldatoj? |
| — Нет, игемон, он не был многословен на этот раз. | — Ne, hegemono, ĉi-foje li ne estis parolema. |
| Единственное, что он сказал, это, что в числе человеческих пороков одним из самых главных он считает трусость. | Li diris nur, ke la malkuraĝon li opinias unu el la precipaj homaj malvirtoj. |
| — К чему это было сказано? | — Kion li aludis? |
| — Услышал гость внезапно треснувший голос. | — la gasto aŭdis la subite rompiĝintan voĉon. |
| — Этого нельзя было понять. | — Tio estis nekomprenebla. |
| Он вообще вел себя странно, как, впрочем, и всегда. | Ĝenerale, li strange kondutis; kiel ĉiam, cetere. |
| — В чем странность? | — Kio estis stranga? |
| — Он все время пытался заглянуть в глаза то одному, то другому из окружающих и все время улыбался какой-то растерянной улыбкой. | — La tutan tempon li provis rigardi en la okulojn jen al unu, jen al alia el la ĉirkaŭantoj, kaj senĉese li iel perplekse ridetis. |
| — Больше ничего? | — Kio ankoraŭ? |
| — Спросил хриплый голос. | — demandis la raŭka voĉo. |
| — Больше ничего. | — Nur kion mi diris. |
| Прокуратор стукнул чашей, наливая себе вина. | La prokuratoro klakis per sia kaliko kontraŭ la tablo, verŝis por si vinon. |
| Осушив ее до самого дна, он заговорил: — Дело заключается в следующем: хотя мы и не можем обнаружить — в данное время, по крайней мере, — каких-либо его поклонников или последователей, тем не менее ручаться, что их совсем нет, нельзя. | Eltrinkinte la tutan kalikon li ekparolis: — Jen pri kio temas: kvankam ni ne sukcesis, almenaŭ ĝis nun, malkovri liajn adepton aŭ adorantojn, tamen ni ne povas garantii, ke tiuj tute ne estas. |
| Гость внимательно слушал, наклонив голову. | La gasto atente aŭskultis, iomete klininte la kapon. |
| — И вот, во избежание каких-нибудь сюрпризов, — продолжал прокуратор, — я прошу вас немедленно и без всякого шума убрать с лица земли тела всех трех казненных и похоронить их в тайне и в тишине, так, чтобы о них больше не было ни слуху ни духу. | — Tial, por eviti ĉiajn surprizojn, — daŭrigis la prokuratoro, — mi petas vin kiel eble plej rapide kaj diskrete forigi la korpojn de la surfaco de la tero, entombigi ilin sekrete kaj malbrue, por ke oni aŭdu pri ili nek sonon nek duonon. |
| — Слушаю, игемон, — сказал гость и встал, говоря: — ввиду сложности и ответственности дела разрешите мне ехать немедленно. | — Jes, hegemono! — la gasto leviĝis kaj diris: — Konsiderante la gravon de tiu delikata tasko, permesu al mi tuj iri por ĝin plenumi. |
| — Нет, присядьте еще, — сказал Пилат, жестом останавливая своего гостя, — есть еще два вопроса. | — Ne, residiĝu, — diris Pilato geste lin haltigante, — restas ankoraŭ du aferoj. |
| Второй — ваши громадные заслуги на труднейшей работе в должности заведующего тайной службой при прокураторе Иудеи дают мне приятную возможность доложить об этом в риме. | La dua: viaj gravaj meritoj ĉe la malfacila laboro en la ofico de la sekreta servo de la prokuratoro de Judujo havigas al mi la agrablan okazon raporti pri vi al Romo. |
| Тут лицо гостя порозовело, он встал и поклонился прокуратору, говоря: — Я лишь исполняю свой долг на императорской службе! | La vizaĝo de la gasto ruĝiĝis, li ekstaris, sin klinis antaŭ la prokuratoro kaj diris: — Mi nur plenumas mian devon je la servo al Cezaro! |
| — Но я хотел бы просить вас, — продолжал игемон, — если вам предложат перевод отсюда с повышением, отказаться от него и остаться здесь. | — Tamen mi havas peton al vi, — daŭrigis Pilato, — se oni proponos al vi promocion aliloke, malakceptu ĝin kaj restu ĉi tie. |
| Мне ни за что не хотелось бы расстаться с вами. | Neniuokaze mi volas vin perdi. |
| Пусть вас наградят каким-нибудь иным способом. | Oni trovu alian manieron vin rekompenci. |
| — Я счастлив служить под вашим начальством, игемон. | — Mi estas feliĉa servi sub vi, hegemono. |
| — Мне это очень приятно. | — Mi tre ĝojas. |
| Итак, третий вопрос. | Do, la tria afero. |
| Касается этого, как его... | Ĝi koncernas tiun ... Kiu do estas lia nomo ... |
| Иуды из Кириафа. | Jehudon el Kirjat. |
| Тут гость и послал прокуратору свой взгляд и тотчас, как полагается, угасил его. | Ĝuste ĉi tiam la gasto sendis al la prokuratoro sian rigardon kaj tute dece tuj ĝin estingis. |
| — Говорят, что он, — понижая голос, продолжал прокуратор, — деньги будто бы получил за то, что так радушно принял у себя этого безумного философа. | — Onidire, — plu parolis la prokuratoro mallaŭtigante la voĉon, — li ricevis monon pro tio, ke li tiel gastame akceptis en sia hejmo la malsaĝan filozofon. |
| — Получит, — тихонько поправил Пилата начальник тайной службы. | — Ricevos, — delikate ĝustigis la estro de la sekreta servo. |
| — А велика ли сумма? | — Ĉu temas pri granda monsumo? |
| — Этого никто не может знать, игемон. | — Tion neniu scias, hegemono. |
| — Даже вы? | — Nek vi mem? |
| — Своим изумлением выражая комплимент, сказал игемон. | — komplimentante per sia miro diris Pilato. |
| — Увы, даже я, — спокойно ответил гость, — но что он получит эти деньги сегодня вечером, это я знаю. | — Ho ve, nek mi mem, — trankvile respondis la gasto, — sed ke la monon li ricevos hodiaŭ vespere, tion mi scias. |
| Его сегодня вызывают во дворец Каифы. | Oni vokis lin en la palacon de Kajafo. |
| — Ах, жадный старик из Кириафа, — улыбаясь, заметил прокуратор, — ведь он старик? | — Ah, la avida maljunulo el Kirjat, — ridetis la prokuratoro, — ja li estas maljuna, ĉu? |
| — Прокуратор никогда не ошибается, но на сей раз ошибся, — любезно ответил гость, — человек из Кириафа — молодой человек. | — La prokuratoro neniam eraras, tamen ĉi-foje li eraris, — afable respondis la gasto, — la homo el Kirjat estas juna viro. |
| — Скажите! | — Interese. |
| Характеристику его вы можете мне дать? | Ĉu vi povas lin priskribi? |
| Фанатик? | Ĉu li estas fanatikulo? |
| — О нет, прокуратор. | — Ho ne, prokuratoro. |
| — Так. | — Do, ne fanatikulo. |
| А еще что-нибудь? | Kio ankoraŭ? |
| — Очень красив. | — Tre bela. |
| — А еще? | — Kaj plu? |
| Имеет, может быть, какую-нибудь страсть? | Ĉu li havas ian pasion? |
| — Трудно знать так уж точно всех в этом громадном городе, прокуратор... | — Malfacilas tiel intime koni ĉiun en tia granda urbo, prokuratoro ... |
| — О нет, нет, Афраний! | — Ho ne, ne, Afranio! |
| Не преуменьшайте своих заслуг! | Ne malpliigu vian meriton. |
| — У него есть одна страсть, прокуратор. | — Li havas unu pasion, prokuratoro. |
| — Гость сделал крохотную паузу. | — La gasto paŭzetis. |
| — Страсть к деньгам. | — La pasion pri la mono. |
| — А он чем занимается? | — Kio li estas? |
| Афраний поднял глаза кверху, подумал и ответил: — Он работает в меняльной лавке у одного из своих родственников. | Afranio levis sian rigardon supren, iom pensis kaj respondis: — Li laboras en butiko de monŝanĝisto, ĉe unu el siaj parencoj. |
| — Ах так, так, так, так. | — Ah ha, ah ha. |
| — Тут прокуратор умолк, оглянулся, нет ли кого на балконе, и потом сказал тихо: — так вот в чем дело — я получил сегодня сведения о том, что его зарежут сегодня ночью. | — Pilato eksilentis, rigardis ĉirkaŭen, ĉu iu estas sur la balkono, poste diris mallaŭte: — Nu, hodiaŭ mi ricevis informon, ke ĉi-nokte li mortos ponardita. |
| Здесь гость не только метнул свой взгляд на прокуратора, но даже немного задержал его, а после этого ответил: — Вы, прокуратор, слишком лестно отзывались обо мне. | Nun la gasto ne nur ĵetis sian rigardon sur la hegemonon sed fiksis ĝin por kelka tempo, poste li respondis: — Vi, prokuratoro, juĝis pri mi tro favore. |
| По-моему, я не заслуживаю вашего доклада. | Mi opinias, ke mi ne meritas vian raporton. |
| У меня этих сведений нет. | Tiun informon mi ne havas. |
| — Вы достойны наивысшей награды, — ответил прокуратор, — но сведения такие имеются. | — Vi meritas plej altan rekompencon, — diris Pilato, — sed mi havas la informon. |
| — Осмелюсь спросить, от кого же эти сведения? | — Toleru ke mi demandu, de kiu vi ĝin ricevis? |
| — Позвольте мне пока этого не говорить, тем более что они случайны, темны и недостоверны. | — Nun mi preferus ne malkaŝi tion, des pli, ke ĝi estas hazarda, malklara kaj nefidinda. |
| Но я обязан предвидеть все. | Sed mi devas antaŭvidi ĉion. |
| Такова моя должность, а пуще всего я обязан верить своему предчувствию, ибо никогда оно еще меня не обманывало. | Tion postulas mia ofico, kaj precipe mi fidas mian antaŭsenton, ĉar ĝi neniam min trompis. |
| Сведения же заключаются в том, что кто-то из тайных друзей Га-Ноцри, возмущенный чудовищным предательством этого менялы, сговаривается со своими сообщниками убить его сегодня ночью, а деньги, полученные за предательство, подбросить первосвященнику с запиской: | La informo temas pri tio, ke iu el la sekretaj amikoj de Ha-Nocri, indignite de la monstra perfido de la monŝanĝisto, komplotas kun siaj komplicoj mortigi lin hodiaŭ nokte kaj la monon ricevitan por la perfido kaŝe meti en la palacon de la ĉefpastro kun la skribaĵo: |
| «Возвращаю проклятые деньги!» | «Mi redonas la malbenitan monon». |
| Больше своих неожиданных взглядов начальник тайной службы на игемона не бросал и продолжал слушать его, прищурившись, | La estro de la sekreta servo jam ne ĵetadis siajn subitajn rigardojn sur la hegemonon sed plu lin aŭskultis duonferminte la okulojn. |
| а Пилат продолжал: — Вообразите, приятно ли будет первосвященнику в праздничную ночь получить подобный подарок? | Pilato daŭrigis: — Kiel vi opinias, ĉu al la ĉefpastro plaĉos ricevi tian donacon en la festa nokto? |
| — Не только не приятно, — улыбнувшись, ответил гость, — но я полагаю, прокуратор, что это вызовет очень большой скандал. | — Ĝi ne nur malplaĉos, — ridetis la gasto, — mi supozas, ke tio kaŭzos tre grandan skandalon. |
| — И я сам того же мнения. | — Ankaŭ mi tiel opinias. |
| Вот поэтому я прошу вас заняться этим делом, то есть принять все меры к охране Иуды из Кириафа. | Ĝuste tial mi petas, ke vi okupu vin pri la afero, tio estas, aranĝu ĉion necesan por protekti Jehudon el Kirjat. |
| — Приказание игемона будет исполнено, — заговорил Афраний, — но я должен успокоить игемона: замысел злодеев чрезвычайно трудно выполним. | — La ordono de la prokuratoro estos plenumita, — diris Afranio, — kvankam mi devas trankviligi la hegemonon: realigi la planon de la krim’intencantoj estas tre malfacile. |
| Ведь подумать только, — гость, говоря, обернулся и продолжал: — выследить человека, зарезать, да еще узнать, сколько получил, да ухитриться вернуть деньги Каифе, и все это в одну ночь? | Oni nur pripensu, — parolante la gasto sin turnis al la prokuratoro, — elspuri la homon, lin murdi, kaj krome determini, kiom li ricevis, kaj submeti la monon ĉe Kajafon, kaj ĉion ĉi dum unu nokto, ĉu? |
| Сегодня? | Hodiaŭ? |
| — И тем не менее его зарежут сегодня, — упрямо повторил Пилат, — у меня предчувствие, говорю я вам! | — Kaj tamen oni murdos lin hodiaŭ, — obstine ripetis Pilato, — ja mi diris al vi, mi havas la antaŭsenton! |
| Не было случая, чтобы оно меня обмануло, | Neniam ĝi min trompis. |
| — тут судорога прошла по лицу прокуратора, и он коротко потер руки. | — Spasmo pasis sur la vizaĝo de la prokuratoro kaj per mallonga movo li interfrotis la manojn. |
| — Слушаю, — покорно отозвался гость, поднялся, выпрямился и вдруг спросил сурово: — так зарежут, игемон? | — Jes, hegemono, — obeeme diris la gasto, li sin levis, rektiĝis kaj subite redemandis: — Do, oni lin ponardos, ĉu? |
| — Да, — ответил Пилат, — и вся надежда только на вашу изумляющую всех исполнительность. | — Jes, — respondis Pilato, — kaj mi esperas nur je via ĉiujn miriganta diligento. |
| Гость поправил тяжелый пояс под плащом и сказал: — Имею честь, желаю здравствовать и радоваться. | La gasto ordigis la pezan zonon sub sia mantelo kaj diris: — Saluton, sanon kaj ĝojon. |
| — Ах да, — негромко вскричал Пилат, — я ведь совсем забыл! Ведь я вам должен!.. | — Ah, mi tute forgesis! — nelaŭte ekkriis Pilato. — Mi estas ja via ŝuldanto! |
| Гость изумился. — Право, прокуратор, вы мне ничего не должны. | — Ne, prokuratoro, vi ŝuldas al mi neniom. |
| — Ну как же нет! | — Kial do, ne? |
| При въезде моем в Ершалаим, помните, толпа нищих... | Rememoru, kiam mi envenis Jerŝalaimon, tie estis la amaso de almozuloj ... |
| Я еще хотел швырнуть им деньги, а у меня не было, и я взял у вас. | mi volis ĵeti monon al ili, sed mi havis neniom kune, do mi prenis la vian. |
| — О прокуратор, это какая-нибудь безделица! | — Ho, prokuratoro, tio certe estis bagatelo! |
| — И о безделице надлежит помнить. | — Ankaŭ pri bagatelo oni memoru. |
| Тут Пилат обернулся, поднял плащ, лежащий на кресле сзади него, вынул из-под него кожаный мешок и протянул его гостю. | Pilato sin deturnis, levis la mantelon kiu kuŝis malantaŭ li sur la brakseĝo, prenis de sub la mantelo ledan saketon kaj prezentis ĝin al la gasto. |
| Тот поклонился, принимая его, и спрятал под плащ. | Prenante la saketon tiu sin klinis kaj kaŝis ĝin sub sian mantelon. |
| — Я жду, — заговорил Пилат, — доклада о погребении, а также и по этому делу Иуды из Кириафа сегодня же ночью, слышите, Афраний, сегодня. | — Mi atendas, — ekparolis Pilato, — vian raporton pri la entombigo kaj krome pri la fino de tiu afero pri Jehudo el Kirjat hodiaŭ nokte, ĉu vi komprenis, jam hodiaŭ nokte. |
| Конвою будет дан приказ будить меня, лишь только вы появитесь. | La garddeĵorantoj havos la ordonon veki min tuj kiam vi venos. |
| Я жду вас! | Mi vin atendas. |
| — Имею честь, — сказал начальник тайной службы и, повернувшись, пошел с балкона. | — Mi vin salutas, — diris la estro de la sekreta servo, kaj sin deturninte li foriris de la balkono. |
| Слышно было, как он хрустел, проходя по мокрому песку площадки, потом послышался стук его сапог по мрамору меж львов. | Oni aŭdis la malsekan sablon grinci sub liaj paŝoj, poste la klakadon de liaj botoj sur la marmoro inter la du leonoj. |
| Потом срезало его ноги, туловище, и, наконец, пропал и капюшон. | Malaperis liaj gamboj, poste la trunko kaj fine la kapuĉo. |
| Тут только прокуратор увидел, что солнца уже нет и пришли сумерки. | Nur ĉi tiam la prokuratoro rimarkis, ke la suno jam forsinkis kaj estiĝis krepusko. |
| Глава 26. | Ĉapitro 26 |
| Погребение | LA SEPULTO |
| Может быть, эти сумерки и были причиною того, что внешность прокуратора резко изменилась. | Estas supozeble, ke ĝuste pro la krepusko la aspekto de la prokuratoro draste ŝanĝiĝis. |
| Он как будто на глазах постарел, сгорбился и, кроме того, стал тревожен. | Ŝajnis, ke oni povus vidi lin maljuniĝanta, ĝibiganta la dorson; krome, en lia konduto aperis maltrankvilo. |
| Один раз он оглянулся и почему-то вздрогнул, бросив взгляд на пустое кресло, на спинке которого лежал плащ. | Unu fojon, turninte la kapon li ial ekskuiĝis rigardante la vakan brakseĝon de kies apogilo pendis lia mantelo. |
| Приближалась праздничная ночь, вечерние тени играли свою игру, и, вероятно, усталому прокуратору померещилось, что кто-то сидит в пустом кресле. | Proksimiĝis la festa nokto, la vesperaj ombroj ludis sian ludon, kaj estas probabla, ke al la laciĝinta prokuratoro ŝajnis, ke iu sidas tie. |
| Допустив малодушие — пошевелив плащ, прокуратор оставил его и забегал по балкону, то потирая руки, то подбегая к столу и хватаясь за чашу, то останавливаясь и начиная бессмысленно глядеть на мозаику пола, как будто пытаясь прочесть в ней какие-то письмена. | Cedinte al malkuraĝa impulso: tuŝinte la mantelon, la prokuratoro ĝin forlasis kaj komencis vagi sur la balkono, jen frotante la manojn, jen alirante la tablon kaj prenante la kalikon, jen haltante kaj sensence ekzamenante la mozaikon de la planko, kvazaŭ li volis malĉifri ian skribaĵon. |
| За сегодняшний день уже второй раз на него пала тоска. | Jam je la dua fojo hodiaŭ lin trafis angoro. |
| Потирая висок, в котором от адской утренней боли осталось только тупое, немного ноющее воспоминание, прокуратор все силился понять, в чем причина его душевных мучений. | Li frotis la tempion, en kiu de la matena inferdoloro restis nur obtuza, malklara sensaĵo, kvazaŭ ties rememoro, kaj penis kompreni, kio estas la kaŭzo de lia spirita turmento. |
| И быстро он понял это, но постарался обмануть себя. | Verdire, tion li baldaŭ komprenis, sed li provis sin trompi. |
| Ему ясно было, что сегодня днем он что-то безвозвратно упустил, и теперь он упущенное хочет исправить какими-то мелкими и ничтожными, а главное, запоздавшими действиями. | Li klare konsciis, ke dum la tago li por ĉiam ion misis, ke nun la mison li volas ĝustigi per agoj bagatelaj, vantaj kaj — plej grave — tro malfruaj. |
| Обман же самого себя заключался в том, что прокуратор старался внушить себе, что действия эти, теперешние, вечерние, не менее важны, чем утренний приговор. | Kaj la memtrompo konsistis en tio, ke la prokuratoro provis sin persvadi, ke tiuj agoj, la nunaj, vesperaj, gravas ne malpli ol la matena verdikto. |
| Но это очень плохо удавалось прокуратору. | Sed pri tio li ne multe sukcesis. |
| На одном из поворотов он круто остановился и свистнул. | Ĉe unu el siaj turnoj li abrupte haltis kaj fajfis. |
| В ответ на этот свист в сумерках загремел низкий лай, и из сада выскочил на балкон гигантский остроухий пес серой шерсти, в ошейнике с золочеными бляшками. | Responde al lia fajfo aŭdiĝis laŭta basa bojado, kaj el la ĝardeno sur la balkonon impetis grandega griza pint’orela virhundo kun koljungo garnita per orizitaj platetoj. |
| — Банга, Банга, — слабо крикнул прокуратор. | — Banga, Banga, — nelaŭte kriis la prokuratoro. |
| Пес поднялся на задние лапы, а передние опустил на плечи своему хозяину, так что едва не повалил на пол, и лизнул его в щеку. | La hundo ekstaris sur la malantaŭaj piedoj, la antaŭajn ĝi metis sur la ŝultrojn de sia mastro, lin preskaŭ faliginte, kaj lekis lian vangon. |
| Прокуратор сел в кресло, Банга, высунув язык и часто дыша, улегся у ног хозяина, причем радость в глазах пса означала, что кончилась гроза, единственное в мире, чего боялся бесстрашный пес, | La prokuratoro sidiĝis sur la seĝon, Banga, eliginte la langon kaj ofte spirante, sin kuŝigis ĉe la piedoj de sia mastro, kaj la ĝojo en ĝiaj okuloj signifis, ke ĉesis la fulmotondro, la sola afero kiun timis la kuraĝa besto, |
| а также то, что он опять тут, рядом с тем человеком, которого любил, уважал и считал самым могучим в мире, повелителем всех людей, благодаря которому и самого себя пес считал существом привилегированным, высшим и особенным. | kaj tion, ke ĝi denove estas ĉi tie, apud la homo kiun ĝi amas, respektas kaj opinias la plej potenca en la mondo, la estro de ĉiuj homoj, pro kiu ankaŭ sin mem Banga opiniis privilegiita, supera kaj eksterordinara. |
| Но, улегшись у ног и даже не глядя на своего хозяина, а глядя в вечереющий сад, пес сразу понял, что хозяина его постигла беда. | Tamen sin kuŝiginte ĉe liaj piedoj, rigardante eĉ ne lin sed ien en la vesperiĝanta ĝardeno, la hundo tuj komprenis, ke ĝian mastron trafis malfeliĉo. |
| Поэтому он переменил позу, поднялся, зашел сбоку и передние лапы и голову положил на колени прокуратору, вымазав полы плаща мокрым песком. | Tial ĝi ŝanĝis sian pozicion, sin levis, venis al lia flanko, la antaŭajn piedojn kaj la kapon metis sur liajn genuojn, makulante la mantelbaskon per malseka sablo. |
| Вероятно, действия банги должны были означать, что он утешает своего хозяина и несчастье готов встретить вместе с ним. | Per siaj agoj Banga verŝajne volis esprimi, ke ĝi konsolas sian mastron kaj pretas kune kontraŭi la malfeliĉon. |
| Это он пытался выразить и в глазах, скашиваемых к хозяину, и в насторожившихся навостренных ушах. | Tion montris ankaŭ ĝiaj okuloj, kies rigardo senĉese oblikviĝis al la mastro, kaj la atenteme streĉitaj pintaj oreloj. |
| Так оба они, и пес и человек, любящие друг друга, встретили праздничную ночь на балконе. | Tiel la homo kaj la besto amantaj unu la alian kune renkontis la festan nokton sur la balkono. |
| В это время гость прокуратора находился в больших хлопотах. | Dum tiu tempo la gasto de la prokuratoro vigle agadis. |
| Покинув верхнюю площадку сада перед балконом, он по лестнице спустился на следующую террасу сада, повернул направо и вышел к казармам, расположенным на территории дворца. | Forlasinte la supran ĝardenplaceton antaŭ la balkono, li malsupriĝis laŭ la ŝtuparo ĝis la sekva teraso, sin turnis dekstren kaj iris al la kazernoj situantaj sur la palaca tereno. |
| В этих казармах и были расквартированы те две кентурии, которые пришли вместе с прокуратором на праздники в Ершалаим, а также тайная стража прокуратора, командовал которой этот самый гость. | Tie kvartiris la du centurioj venintaj al Jerŝalaim por la festotagoj kaj la prokuratora sekreta gardo estrata de Afranio. |
| Гость провел в казармах немного времени, не более десяти минут, но по прошествии этих десяти минут со двора казарм выехали три повозки, нагруженные шанцевым инструментом и бочкой с водою. | Li nelonge restis en la kazernoj, ne pli ol dek minutojn, sed post tiuj dek minutoj de la kazerna korto forveturis tri ĉaroj ŝarĝitaj je sapeilaro kaj barelo plena je akvo. |
| Повозки сопровождали пятнадцать человек в серых плащах, верховые. | Post la ĉaroj rajdis dek kvin homoj en griza mantelo. |
| В сопровождении их повозки выехали с территории дворца через задние ворота, взяли на запад, вышли из ворот в городской стене и пошли по тропинке сперва на вифлеемскую дорогу, | Eskortate de ili la ĉaroj forlasis la palac’areon tra la malantaŭa pordego, prenis la okcidentan direkton, pasis tra la urbopordego, per pado atingis la Betleĥeman Vojon, |
| а потом по ней на север, дошли до перекрестка у хевронских ворот и тогда двинулись по яффской дороге, по которой днем проходила процессия с осужденными на казнь. | sur ĝi veturis norden ĝis la vojkruciĝo antaŭ la Hebrona Urbopordego kaj de tie iris laŭ la Jafa Vojo, same kiel la procesio kiu je la tago akompanis la kondamnitojn al la ekzekuto. |
| В это время было уже темно и на горизонте показалась луна. | Ĉi tiam jam malhelis kaj super la horizonto estis aperinta la luno. |
| Вскорости после того как уехали повозки с сопровождающей их командой, отбыл с территории дворца верхом и гость прокуратора, переодевшийся в темный поношенный хитон. | Baldaŭ post ol forveturis la ĉaroj kun la ilin akompananta taĉmento, forrajdis ankaŭ la gasto de la prokuratoro alivestite per ĉifita malhela ĥitono. |
| Гость направился не за город, а в город. | Li rajdis ne ekster sed en la urbon. |
| Через некоторое время его можно было видеть подъезжающим к крепости антония, расположенной на севере и в непосредственной близости от великого храма. | Post kelka tempo oni povis lin vidi rajdanta al la Fortreso Antonia, kiu situis norde, tuj apud la Granda Templo. |
| В крепости гость пробыл тоже очень недолго, а затем след его обнаружился в нижнем городе, в кривых его и путаных улицах. | Ankaŭ en la fortreso la gasto restis tre mallonge, post kio lia spuro retroviĝis en la Malsupra Urbo, en la labirinto de ties kurbaj stratoj. |
| Сюда гость приехал уже верхом на муле. | Ĉi tie li rajdis jam ne ĉevalon sed mulon. |
| Хорошо знавший город гость легко разыскал ту улицу, которая ему была нужна. | Li bone konis la urbon kaj facile trovis la bezonatan straton. |
| Она носила название греческой, так как на ней помещалось несколько греческих лавок, в том числе одна, в которой торговали коврами. | Oni nomis ĝin la Greka, ĉar tie estis kelkaj grekaj butikoj, inter ili unu tapiŝvendejo. |
| Именно у этой лавки гость остановил своего мула, слез и привязал его к кольцу у ворот. | Ĝuste antaŭ tiu butiko li haltigis sian mulon, surpiediĝis kaj ligis ĝin al la pordega ringo. |
| Лавка была уже заперта. | La butiko jam estis ŝlosita. |
| Гость вошел в калитку, находившуюся рядом со входом в лавку, и попал в квадратный небольшой дворик, покоем обставленный сараями. | Li pasis tra la apuda stratpordo kaj eniris malgrandan kvadratan korton, tri laterojn de kiu borderis provizejoj. |
| Повернув во дворе за угол, гость оказался у каменной террасы жилого дома, увитой плющом, и осмотрелся. | Li sin direktis al la kvara, haltis antaŭ la hedervolvita verando de loĝdomo kaj rigardis ĉirkaŭen. |
| И в домике и в сараях было темно, еще не зажигали огня. | Kaj en la dometo, kaj en la provizejoj estis mallume, la lampoj ankoraŭ ne estis bruligitaj. |
| Гость негромко позвал: — Низа! | La gasto nelaŭte vokis: — Niza! |
| На зов этот заскрипела дверь, и в вечернем полумраке на терраске появилась молодая женщина без покрывала. | Responde al lia voko pordo knaris kaj en la vespera krepusko sur la verandon senvuale elvenis juna virino. |
| Она склонилась над перилами терраски, тревожно всматриваясь, желая узнать, кто пришел. | Ŝi klinis sin super la balustrado kaj maltrankvile rigardis, kiu estas veninta. |
| Узнав пришельца, она приветливо заулыбалась ему, закивала головой, махнула рукой. | Rekoninte Afranion, ŝi afable ridetis, kapsalutis kaj invite svingis la manon. |
| — Ты одна? | — Ĉu vi estas sola? |
| — Негромко по-гречески спросил Афраний. | — li demandis en la greka. |
| — Одна, — шепнула женщина на терраске. | — Sola, — flustris la virino. |
| — Муж утром уехал в кесарию, — тут женщина оглянулась на дверь и шепотом добавила: — но служанка дома. | — Mia edzo ĉi-matene forveturis al Cezareo, — ŝi ĵetis rigardon malantaŭen, sur la pordon, kaj aldonis: — sed la servistino estas hejme. |
| — Тут она сделала жест, означающий — «входите». | — Ŝi gestis: «Envenu». |
| Афраний оглянулся и вступил на каменные ступени. | Afranio rigardis ĉirkaŭen kaj paŝis sur la masonitaj ŝtupoj. |
| После этого и женщина и он скрылись внутри домика. | Li kaj la virino malaperis en la dometo. |
| У этой женщины Афраний пробыл совсем уже недолго — никак не более минут пяти. | Ĉe ŝi Afranio restis tute mallonge, ne pli ol kvin minutojn. |
| После этого он покинул дом и террасу, пониже опустил капюшон на глаза и вышел на улицу. | Post tio li forlasis la domon kaj la verandon, mallevis la kapuĉon sur la okulojn kaj eliris sur la straton. |
| В домах в это время уже зажигали светильники, предпраздничная толчея была все еще очень велика, и Афраний на своем муле потерялся в потоке прохожих и всадников. | Lumiloj jam brulis en la domoj, la antaŭfestaj stratoj ankoraŭ plenis je homoj, kaj Afranio sur sia mulo perdiĝis en la fluo de la piede kaj rajde pasantaj. |
| Дальнейший путь его никому не известен. | Lian pluan vojon scias neniu. |
| Женщина же, которую Афраний назвал низа, оставшись одна, начала переодеваться, причем очень спешила. | Restinte sola, la virino kiun Afranio nomis Niza komencis haste sin vesti. |
| Но как ни трудно ей было разыскивать нужные ей вещи в темной комнате, светильника она не зажигала и служанку не вызывала. | Kaj malgraŭ ke trovi la bezonatajn aĵojn en la senluma ĉambro estis malfacile, la lampon ŝi ne ekbruligis, la servistinon ne vokis. |
| Лишь после того как она была уже готова и на голове у нее было темное покрывало, в домике послышался ее голос: — Если меня кто-нибудь спросит, скажи, что я ушла в гости к Энанте. | Nur kiam ŝi jam estis preta kaj ŝian kapon kovris malhela vualo, en la dometo aŭdiĝis ŝia voĉo: — Se iu pri mi demandos, diru ke mi iris al Enanta. |
| Послышалось ворчание старой служанки в темноте: — К Энанте? | El la mallumo venis grumblado de la maljuna servistino: — Al Enanta? |
| Ох уж эта Энанта! | Denove tiu Enanta! |
| Ведь запретил же муж ходить к ней! | Via edzo ja malpermesis al vi ŝin viziti! |
| Сводница она, твоя Энанта! | Parigistino ŝi estas, via Enanta! |
| Вот скажу мужу... | Mi nur diru al via edzo ... |
| — Ну, ну, ну, замолчи, — отозвалась низа и, как тень, выскользнула из домика. | — Nu, nu, nu, silentu, — diris Niza kaj, kvazaŭ ombro, ŝi forglitis el la dometo. |
| Сандалии низы простучали по каменным плитам дворика. | Ŝiaj sandaloj forklakis sur la pavimeroj de la korto. |
| Служанка с ворчанием закрыла дверь на террасу. | Grumblante la servistino ŝlosis la pordon. |
| Низа покинула свой дом. | Niza estis foririnta el sia domo. |
| В это самое время из другого переулка в нижнем городе, переулка изломанного, уступами сбегавшего к одному из городских прудов, из калитки неприглядного дома, слепой своей стороной выходящего в переулок, а окнами во двор, | Je tiu sama tempo alian strateton en la Malsupra Urbo, strateton serpentumantan al baseno, forlasis juna viro. Li estis elirinta el la pordo de modest’aspekta domo, kies blinda muro limis la strateton kaj kies fenestroj rigardis en la ĝardenon. |
| вышел молодой, с аккуратно подстриженной бородой человек в белом чистом кефи, ниспадавшем на плечи, в новом праздничном голубом таллифе с кисточками внизу и в новеньких скрипящих сандалиях. | La hoknaza belulo kun zorge tondita barbeto surhavis puran blankan turbanon falantan sur liajn ŝultrojn, novan bluan taliton festan kun kvastoj kaj novajn, knarantajn sandalojn. |
| Горбоносый красавец, принарядившийся для великого праздника, шел бодро, обгоняя прохожих, спешащих домой к праздничной трапезе, смотрел, как загоралось одно окно за другим. | Sin elegantiginte pro la granda festo, li vigle paŝis, devancadis la pasantojn, kiuj rapidis hejmen al la Paska festeno, rigardis la fenestrojn lumiĝi unu post alia. |
| Молодой человек направлялся по дороге, ведущей мимо базара ко дворцу первосвященника Каифы, расположенному у подножия храмового холма. | La junulo sin turnis al la strato, kiu tra la bazaro kondukis al la palaco de la ĉefpastro Kajafo, situanta ĉe la piedo de la Templa monteto. |
| Через некоторое время его можно было видеть входящим в ворота двора Каифы. | Baldaŭ oni povis vidi lin eniranta la pordegon de la korto de Kajafo; |
| А через некоторое время еще — покидающим этот двор. | kaj nelonge post tio — forlasanta la korton. |
| После посещения дворца, в котором уже пылали светильники и факелы, в котором шла праздничная суета, молодой человек пошел еще бодрее, еще радостнее и заспешил обратно в нижний город. | Post la vizito al la palaco, en kiu jam brilis la lumiloj kaj torĉoj, en kiu regis la festa klopodado, la homo iris eĉ pli vigle, eĉ pli ĝoje rapidante al la Malsupra Urbo. |
| На том самом углу, где улица вливалась в базарную площадь, в кипении и толчее его обогнала как бы танцующей походкой идущая легкая женщина в черном покрывале, накинутом на самые глаза. | Ĉe la angulo, kie la strateto enfluis en la bazarplacon, en la bolado kaj interpuŝiĝo, lin devancis facilmove, kvazaŭ dance iranta gracia virino, kies kapon ĝis la okuloj kaŝis nigra vualo. |
| Обгоняя молодого красавца, эта женщина на мгновение откинула покрывало повыше, метнула в сторону молодого человека взгляд, но не только не замедлила шага, а ускорила его, как будто бы пытаясь скрыться от того, кого она обогнала. | Pasante preter la juna belulo ŝi por unu momento eksvingis alten la vualon, ĵetis sur lin sian rigardon, tamen ŝi ne nur ne moderigis sian paŝon, sed eĉ pli ĝin rapidigis, kvazaŭ fuĝante tiun, kiun ŝi ĵus devancis. |
| Молодой человек не только заметил эту женщину, нет, он узнал ее, а узнав, вздрогнул, остановился, в недоумении глядя ей в спину, и тотчас же пустился ее догонять. | La junulo ne nur rimarkis la virinon, certe li ŝin rekonis, kaj rekoninte li skuiĝis, ekhaltis, mirigite rigardis ŝian dorson kaj tuj impetis post ŝin. |
| Едва не сбив с ног какого-то прохожего с кувшином в руках, молодой человек догнал женщину и, тяжело дыша от волнения, окликнул ее: — Низа! | Preskaŭ faliginte pasanton kun kruĉo en la manoj, li ŝin kur’atingis kaj, anhelante pro emocio, li kriis: — Niza! |
| Женщина повернулась, прищурилась, причем на лице ее выразилась холодная досада, | La virino sin turnis, mallarĝigis la okulojn, ŝia vizaĝo esprimis kvietan malplezuron. |
| и сухо ответила по-гречески: — Ах, это ты, Иуда? | Seke ŝi respondis en la greka: — Ĉu estas vi, Jehudo? |
| А я тебя не узнала сразу. | Mi ne tuj vin rekonis. |
| Впрочем, это хорошо. | Cetere, ĉi tio estas bona. |
| У нас есть примета, что тот, кого не узнают, станет богатым... | Ĉe ni tio estas aŭguro: la nerekonita riĉiĝos ... |
| Волнуясь до того, что сердце стало прыгать, как птица под черным покрывалом, Иуда спросил прерывающимся шепотом, опасаясь, чтобы не услышали прохожие: — Куда же ты идешь, низа? | Ekscitite tiel, ke lia koro saltetis kvazaŭ birdo sub nigra tuko, Jehudo demandis per interrompiĝanta flustro, penante ke lin ne aŭdu la pasantoj: — Kien vi iras, Niza? |
| — А зачем тебе это знать? | — Kial do vi volas tion scii? |
| — Ответила низа, замедляя шаг и надменно глядя на Иуду. | — ŝi respondis, malrapidigante sian iron kaj orgojle rigardante Jehudon. |
| Тогда в голосе Иуды послышались какие-то детские интонации, он зашептал растерянно: — Но как же?.. | En la voĉo de Jehudo aŭdiĝis infanaj intonacioj, li perplekse flustris: — Sed kiel?.. |
| Ведь мы же условились. | Ja ni interkonsentis. |
| Я хотел зайти к тебе. | Mi volis ĉe vin iri. |
| Ты сказала, что весь вечер будешь дома... | Vi diris, ke la tutan vesperon vi estos hejme ... |
| — Ах нет, нет, — ответила низа и капризно выставила вперед нижнюю губу, отчего Иуде показалось, что ее лицо, самое красивое лицо, какое он когда-либо видел в жизни, стало еще красивее, — мне стало скучно. | — Ah ne, ne, — respondis Niza kaj kaprice elŝovis antaŭen la malsupran lipon, pro kio al Jehudo ŝajnis, ke ŝia vizaĝo, la plej bela el ĉiuj de li iam ajn viditaj, iĝis eĉ pli bela, — mi enuas. |
| У вас праздник, а что же прикажешь делать мне? | Vi havas vian feston, sed mi, kion mi faru? |
| Сидеть и слушать, как ты вздыхаешь на террасе? | Ĉu vi volas, ke mi sidu hejme kaj aŭskultu vin suspiri sur la verando? |
| И бояться к тому же, что служанка расскажет об этом мужу? | Kaj ke mi timu, ke la servistino denuncos pri tio al mia edzo? |
| Нет, нет, и я решила уйти за город слушать соловьев. | Ah ne, mi decidis foriri ekster la urbon por aŭskulti la najtingalojn. |
| — Как за город? | — Ekster la urbon? |
| — Спросил растерявшийся Иуда, — одна? | — konsterniĝis Jehudo, — sola? |
| — Конечно, одна, — ответила низа. | — Kompreneble, ke sola, — respondis Niza. |
| — Позволь мне сопровождать тебя, — задыхаясь, попросил Иуда. | — Permesu, ke mi vin akompanu, — diris Jehudo sufokiĝante. |
| Мысли его помутились, он забыл про все на свете и смотрел молящими глазами в голубые, а теперь казавшиеся черными глаза низы. | Liaj pensoj konfuziĝis, li forgesis pri ĉio en la mondo kaj petege rigardis en la bluajn okulojn de Niza, kiuj nun ŝajnis nigraj. |
| Низа ничего не ответила и прибавила шагу. | Sen ion ajn respondi Niza iris pli rapide. |
| — Что же ты молчишь, низа? | — Kial vi silentas, Niza? |
| — Жалобно спросил Иуда, ровняя по ней свой шаг. | — humilvoĉe demandis Jehudo, adaptante sian paŝon al la ŝia. |
| — А мне не будет скучно с тобой? | — Ĉu vi certas, ke mi kun vi ne enuos? |
| — Вдруг спросила низа и остановилась. | — subite demandis Niza kaj haltis. |
| Тут мысли Иуды совсем смешались. | Ĉi tiam Jehudo tute malspritiĝis. |
| — Ну, хорошо, — смягчилась наконец низа, — пойдем. | — Nu bone, — finfine cedis Niza, — ni iru. |
| — А куда, куда? | — Sed kien, kien? |
| — Погоди... | — Atendu ... |
| Зайдем в этот дворик и условимся, а то я боюсь, что кто-нибудь из знакомых увидит меня и потом скажут, что я была с любовником на улице. | unue ni eniru ĉi tiun korton kaj tie interkonsentu pri ĉio, ĉar mi malvolas ke oni klaĉu, ke oni vidis min rendevui mian amanton sur la strato. |
| И тут на базаре не стало низы и Иуды. | Kaj jen, sur la bazarplaco ne estas Niza nek Jehudo. |
| Они шептались в подворотне какого-то двора. | Ili interparolas en la enveturejo de iu korto. |
| — Иди в масличное имение, — шептала низа, натягивая покрывало на глаза и отворачиваясь он какого-то человека, который с ведром входил в подворотню, — в гефсиманию, за кедрон, понял? | — Iru al la olivbieno, — flustris Niza tirante la vualon sur la okulojn kaj sin forturnante de viro, kiu pasis tra la enveturejo portante sitelon, — al Getsemano, trans Kidronon, ĉu vi komprenis? |
| — Да, да, да. | — Jes, jes, jes. |
| — Я пойду вперед, — продолжала низа, — но ты не иди по моим пятам, а отделись от меня. | — Mi iros antaŭe, — ŝi daŭrigis, — sed vi ne iru tuj post mi, vi disigu vin de mi. |
| Я уйду вперед... | Lasu min foriri antaŭen ... |
| Когда перейдешь поток... | Kiam vi transiros la torenton ... |
| Ты знаешь, где грот? | ĉu vi scias, kie estas la groto? |
| — Знаю, знаю... | — Mi scias, mi scias ... |
| — Пойдешь мимо масличного жома вверх и поворачивай к гроту. | — Pasu preter la olivpremilo supren kaj turnu vin al la groto. |
| Я буду там. | Mi estos tie. |
| Но только не смей идти сейчас же за мной, имей терпение, подожди здесь. | Sed mi malpermesas al vi iri tuj post mi, paciencu, atendu ĉi tie. |
| — И с этими словами низа вышла из подворотни, как будто и не говорила с Иудой. | — Kaj Niza foriris el la enveturejo kvazaŭ ŝi tute ne parolis kun Jehudo. |
| Иуда простоял некоторое время один, стараясь собрать разбегающиеся мысли. | Kelkan tempon Jehudo staris sola kaj penis ordigi siajn diskurantajn pensojn. |
| В числе их была мысль о том, как он объяснит свое отсутствие на праздничной трапезе у родных. | Inter ili estis la demando, kiel li eksplikos sian maleston ĉe la festeno de la parencoj. |
| Иуда стоял и придумывал какую-то ложь, но в волнении ничего как следует не обдумал и не приготовил, и его ноги сами без его воли вынесли его из подворотни вон. | Jehudo staris pripensante mensogon, sed en sia ekscito li ne sukcesis ĝin bone pripensi kaj liaj piedoj per si mem, sen ke li tion konscius, portis lin for el la enveturejo. |
| Теперь он изменил свой путь, он не стремился уже в нижний город, а повернулся обратно к дворцу Каифы. | Nun li ŝanĝis sian vojon, li ne plu sin direktis al la Malsupra Urbo sed reen al la palaco de Kajafo. |
| Теперь Иуда плохо видел окружающее. | Jehudo nun malklare konsciis pri la ĉirkaŭo. |
| Праздник уже вошел в город. | La festo jam estis veninta en la urbon. |
| Теперь вокруг Иуды в окнах не только сверкали огни, но уже слышались славословия. | Nun el la fenestroj ĉirkaŭ Jehudo ne nur brilis lumoj sed sonis la rita kantado. |
| Последние опоздавшие гнали осликов, подхлестывали их, кричали на них. | La lastaj malfruantoj per la skurĝo kaj krioj rapidigadis sian azenon. |
| Ноги сами несли Иуду, и он не заметил, как мимо него пролетели мшистые страшные башни антония, он не слышал трубного рева в крепости, никакого внимания не обратил на конный римский патруль с факелом, залившим тревожным светом его путь. | La piedoj mem portis Jehudon, li ne rimarkis preterŝvebi la timigajn muskajn turojn de la Antonia, li ne aŭdis la trumpetojn muĝi en la fortreso, neniel atentis la Italian rajdopatrolon kies torĉo verŝis malkvietan lumon sur lian vojon. |
| Пройдя башню, Иуда, повернувшись, увидел, что в страшной высоте над храмом зажглись два гигантских пятисвечия. | Pasinte preter la kastelo li turnis la kapon kaj vidis, ke en terura alto brulas du grandegaj lumiloj kvinopaj. |
| Но и их Иуда разглядел смутно, ему показалось, что над Ершалаимом засветились десять невиданных по размерам лампад, спорящих со светом единственной лампады, которая все выше подымалась над Ершалаимом, — лампады луны. | Tamen ankaŭ ilin Jehudo perceptis malklare, al li ŝajnis, ke super Jerŝalaim eklumis dek mirakle grandaj lucernoj, defiantaj la lumon de la unuopa lucerno, kiu estis leviĝanta super la urbo, la lunlucernon. |
| Теперь Иуде ни до чего не было дела, он стремился к Гефсиманским воротам, он хотел поскорее покинуть город. | Nun li atentis nenion, li strebis al la Getsemana Pordego, li volis kiel eble plej rapide forlasi la urbon. |
| По временам ему казалось, что впереди него, среди спин и лиц прохожих, мелькает танцующая фигурка, ведет его за собой. | Fojfoje ŝajnis al li, ke antaŭe, inter la dorsoj kaj vizaĝoj de la pasantoj, ekaperas la dancanta figureto lin gvidanta. |
| Но это был обман — Иуда понимал, что низа значительно обогнала его. | Sed ĝi estis iluzio, Jehudo ja sciis, ke Niza jam estas multe pli malproksime. |
| Иуда пробежал мимо меняльных лавок, попал наконец к Гефсиманским воротам. | Li kuris preter la monŝanĝobutikoj kaj finfine atingis la Getsemanan pordegon. |
| В них, горя от нетерпения, он все-таки вынужден был задержаться. | Tie, febrante pro malpacienco, li devis atendi. |
| В город входили верблюды, вслед за ними въехал военный сирийский патруль, который Иуда мысленно проклял... | La urbon eniris kameloj, poste enrajdis Siria kavaleria patrolo, kiun Jehudo senvoĉe malbenis ... |
| Но все кончается. | Sed ĉio havas sian finon. |
| Нетерпеливый Иуда был уже за городской стеной. | La malpacienca Jehudo jam estis ekster la urba murego. |
| На левой руке у себя Иуда увидел маленькое кладбище, возле него несколько полосатых шатров богомольцев. | Maldekstre videblis negranda tombejo, apud ĝi kelkaj striitaj tendoj de pilgrimuloj. |
| Пересекши пыльную дорогу, заливаемую луной, Иуда устремился к кедронскому потоку, с тем чтобы его пересечь. | Trans la polvan vojon inundatan de lunlumo Jehudo iris al la torento Kidron’ por pasi al ties kontraŭa bordo. |
| Вода тихо журчала у Иуды под ногами. | La akvo milde plaŭdis ĉe liaj piedoj. |
| Перепрыгивая с камня на камень, он наконец выбрался на противоположный Гефсиманский берег и с великой радостью увидел, что дорога над садами здесь пуста. | Saltante de ŝtono sur ŝtonon, li finfine atingis la transan, Getsemanan bordon, kaj ĝoje konstatis, ke la vojo inter la ĝardenoj estas senhoma. |
| Невдалеке уже виднелись полуразрушенные ворота масличного имения. | Jam videblis la duone ruiniĝinta pordego de la olivbieno. |
| После душного города Иуду поразил одуряющий запах весенней ночи. | Jehudon, kiu ĵus forlasis la sufokvarman urbon, frapis la ebriiga aero de la printempa nokto. |
| Из сада через ограду выливалась волна запахов миртов и акаций с Гефсиманских полян. | Tra la ĝardenbarilo onde fluegis de la Getsemanaj herbejoj la odoro de mirtoj kaj akacioj. |
| Ворота никто не охранял, никого в них не было, и через несколько минут Иуда уже бежал под таинственной тенью развесистых громадных маслин. | Neniu gardis la pordegon, neniu estis tie, kaj post kelkaj minutoj Jehudo kuris jam sub la mistera ombro de la potencaj, grandbranĉaj oliv’arboj. |
| Дорога вела в гору, Иуда подымался, тяжело дыша, по временам попадая из тьмы в узорчатые лунные ковры, напоминавшие ему те ковры, что он видел в лавке у ревнивого мужа низы. | La vojo kondukis supren, Jehudo ĝin sekvis anhelante, fojfoje el la mallumo venante sur lunajn ornamtapiŝojn, kiuj rememorigis al li la tapiŝojn de la ĵaluza edzo de Niza. |
| Через некоторое время мелькнул на левой руке у Иуды, на поляне, масличный жом с тяжелым каменным колесом и груда каких-то бочек. | Post kelka tempo maldekstre aperis senarba placeto, sur ĝi la olivpremilo kun sia peza ŝtona rado, kaj amaso de bareloj. |
| В саду никого не было. | Neniu estis en la ĝardeno. |
| Работы закончились на закате. | La laboro ĉesis ĉe la sunsubiro. |
| В саду не было ни души, и теперь над Иудой гремели и заливались хоры соловьев. | La ĝardeno estis senhoma, kaj nun super Jehudo sonegis laŭta kantado de najtingala ĥoro. |
| Цель Иуды была близка. | Lia celo jam estis proksima. |
| Он знал, что направо в темноте сейчас начнет слышать тихий шепот падающей в гроте воды. | Li sciis, ke tuj, kiam li turnos sin dekstren, en la mallumo li ekaŭdos la akvon plaŭdi en la groto. |
| Так и случилось, он услыхал его. | Jen li ĝin ekaŭdis. |
| Становилось прохладнее. | Friskiĝis. |
| Тогда он замедлил шаг и негромко крикнул: — Низа! | Li iris malpli rapide kaj nelaŭte vokis: — Niza! |
| Но вместо низы, отлепившись от толстого ствола маслины, на дорогу выпрыгнула мужская коренастая фигура, и что-то блеснуло у нее в руке и тотчас потухло. | Sed anstataŭ Niza, malgluiĝinte de la dika trunko de oliv’arbo, sur la vojon saltis fortika vira figuro, io ekbrilis en ĝia mano kaj tuj estingiĝis. |
| Иуда шарахнулся назад и слабо вскрикнул: — Ах! | Jehudo ŝanceliĝis malantaŭen kaj malforte ekkriis: — Aĥ! |
| Второй человек преградил ему путь. | Dua viro baris al li la rean vojon. |
| Первый, что был впереди, спросил Иуду: — Сколько получил сейчас? | La unua, kiu estis antaŭe, demandis Jehudon: — Kiom vi ĵus ricevis? |
| Говори, если хочешь сохранить жизнь! | Diru, se vi volas vivi! |
| Надежда вспыхнула в сердце Иуды. | Espero fulmis en la koro de Jehudo. |
| Он отчаянно вскричал: — Тридцать тетрадрахм! | Pasie li kriegis: — Tridek tetradraĥmojn! |
| Тридцать тетрадрахм! | Tridek tetradraĥmojn! |
| Все, что получил, с собою. | Ĉio ricevita estas ĉi tie. |
| Вот деньги! | Jen la mono! |
| Берите, но отдайте жизнь! | Prenu ĝin, sed lasu la vivon! |
| Человек спереди мгновенно выхватил из рук Иуды кошель. | La unua homo tuj forŝiris la monujon el la manoj de Jehudo. |
| И в тот же миг за спиной у Иуды взлетел нож, как молния, и ударил влюбленного под лопатку. | Kaj je la sama momento malantaŭ ties dorso, kvazaŭ fulmo, pasis ponardo kaj frapis la enamiĝinton sub la skapolon. |
| Иуду швырнуло вперед, и руки со скрюченными пальцами он выбросил в воздух. | Puŝite antaŭen, Jehudo disĵetis en la aeron la manojn kun la hokiĝintaj fingroj. |
| Передний человек поймал Иуду на свой нож и по рукоять всадил его в сердце Иуды. | La antaŭa viro kaptis lin sur sian ponardon kaj ĝis la tenilo enigis ĝin en la koron de Jehudo. |
| — Ни... за... — Не своим, высоким и чистым молодым голосом, а голосом низким и укоризненным проговорил Иуда и больше не издал ни одного звука. | — Ni...za...- diris Jehudo ne per sia kutima voĉo, la hela kaj klara, sed per voĉo malalta kaj riproĉa. |
| Тело его так сильно ударилось об землю, что она загудела. | Poste li eligis nenian ajn sonon. Lia korpo tiom forte puŝiĝis kontraŭ la tero, ke tiu obtuze resonis. |
| Тогда третья фигура появилась на дороге. | Ĉi tiam tria figuro aperis sur la vojo. |
| Этот третий был в плаще с капюшоном. | La tria viro surhavis mantelon kun kapuĉo. |
| — Не медлите, — приказал третий. | — Faru rapide, — ordonis la tria. |
| Убийцы быстро упаковали кошель вместе с запиской, поданной третьим, в кожу и перекрестили ее веревкой. | La murdintoj rapide pakis en ledon la monujon kun skribaĵo, kiun donis al ili la tria, kaj kruce ĉirkaŭligis ĉion per ŝnuro. |
| Второй засунул сверток за пазуху, и затем оба убийцы бросились с дороги в стороны, и тьма их съела между маслинами. | La dua kaŝis la pakaĵon sur sia brusto, la du murdintoj diskuris for de la vojo kaj la mallumo englutis ilin inter la oliv’arboj. |
| Третий же присел на корточки возле убитого и заглянул ему в лицо. | La tria kaŭris apud la murdito kaj rigardis en lian vizaĝon. |
| В тени оно представилось смотрящему белым, как мел, и каким-то одухотворенно красивым. | En la ombro ĝi ŝajnis krete blanka kaj iel spiritplene bela. |
| Через несколько секунд никого из живых на дороге не было. | Post kelkaj sekundoj sur la vojo restis neniu viva. |
| Бездыханное тело лежало с раскинутыми руками. | La senspira korpo kuŝis kun la brakoj disetenditaj. |
| Левая ступня попала в лунное пятно, так что отчетливо был виден каждый ремешок сандалии. | La maldekstra piedo trafis en lunluman makulon, kaj klare videblis ĉiu rimeneto de la sandalo. |
| Весь Гефсиманский сад в это время гремел соловьиным пением. | La tuta Getsemana ĝardeno plenis je najtingala kantado. |
| Куда направились двое зарезавших Иуду, не знает никто, но путь третьего человека в капюшоне известен. | Kien sin direktis la du viroj ponardintaj Jehudon scias neniu, sed la vojo de la homo kun la kapuĉo estas konata. |
| Покинув дорожку, он устремился в чащу масличных деревьев, пробираясь к югу. | Forlasinte la padon, li tra la oliv’arba densejo iris suden. |
| Он перелез через ограду сада вдалеке от главных ворот, в южном углу его, там, где вывалились верхние камни кладки. | Li transgrimpis la barilon de la ĝardeno malproksime de la ĉefa pordego, ĉe la suda angulo de la bieno, kie mankis la supraj ŝtonoj de la masonaĵo. |
| Вскоре он был на берегу кедрона. | Baldaŭ li estis ĉe la bordo de Kidron’. |
| Тогда он вошел в воду и пробирался некоторое время по воде, пока не увидел вдали силуэты двух лошадей и человека возле них. | Tie li iris en la akvon kaj vadis ĝis li ekvidis du ĉevalsiluetojn kaj viron apud ili. |
| Лошади также стояли в потоке. | Ankaŭ la ĉevaloj staris en la torento. |
| Вода струилась, омывая их копыта. | La akvo fluis lavante iliajn hufojn. |
| Коновод сел на одну из лошадей, человек в капюшоне вскочил на другую, и медленно они оба пошли в потоке, и слышно было, как хрустели камни под копытами лошадей. | La ĉevalgardanto ekrajdis unu ĉevalon, la kapuĉulo saltis sur la alian kaj malrapide ambaŭ vadis laŭ la torento kaj la ŝtonoj knaris sub la hufoj. |
| Потом всадники выехали из воды, выбрались на Ершалаимский берег и пошли шагом под стеною города. | Poste la rajdantoj forlasis la akvon, suriris la Jerŝalaiman bordon kaj plu rajdis paŝe laŭ la urba murego. |
| Тут коновод отделился, ускакал вперед и скрылся из глаз, а человек в капюшоне остановил лошадь, слез с нее на пустынной дороге, снял свой плащ, вывернул его наизнанку, вынул из-под плаща плоский шлем без оперения, надел его. | Tie ili disiĝis: la ĉevalgardinto fortrotis antaŭen kaj malaperis; la kapuĉulo haltigis sian ĉevalon, desaltis sur la senhoman vojon, demetis la mantelon, ĝin elturnis, prenis de sub siaj vestoj platan kaskon sen plumaĵo kaj ĝin surmetis. |
| Теперь на лошадь вскочил человек в военной хламиде и с коротким мечом на бедре. | Sur la ĉevalon li resaltis homo en militista ĥlamido kaj kun mallonga glavo ĉe la femuro. |
| Он тронул поводья, и горячая кавалерийская лошадь пошла рысью, потряхивая всадника. | Li tuŝis la bridon kaj la impetema kavaleria ĉevalo tuj ektrotis, balancetante sian rajdanton. |
| Теперь путь был недалек. | Nun la vojo estis finiĝanta. |
| Всадник подъезжал к южным воротам Ершалаима. | Proksimiĝis la suda pordego de Jerŝalaim. |
| Под аркою ворот танцевало и прыгало беспокойное пламя факелов. | Sub la pordega arko dancis kaj saltetis la malkvieta torĉa flamo. |
| Караульные солдаты из второй кентурии молниеносного легиона сидели на каменных скамьях, играя в кости. | La gardosoldatoj el la dua centurio de la Fulma legio sidis sur la ŝtonaj benkoj ludante per ĵetkuboj. |
| Увидев въезжающего военного, солдаты вскочили с мест, военный махнул им рукой и въехал в город. | Ekvidinte la militiston enrajdi la soldatoj saltleviĝis, tiu gestis al ili per la mano kaj preterrajdis en la urbon. |
| Город был залит праздничными огнями. | La urbon inundis la festa helo. |
| Во всех окнах играло пламя светильников, и отовсюду, сливаясь в нестройный хор, звучали славословия. | En ĉiu fenestro ludis la flamo de lumilo kaj de ĉie, kunfluante en konfuzan ĥoron, aŭdiĝis la ritkantado. |
| Изредка заглядывая в окна, выходящие на улицу, всадник мог видеть людей за праздничным столом, на котором лежало мясо козленка, стояли чаши с вином меж блюд с горькими травами. | Tra la fenestroj kiuj rigardis la straton la rajdanto povis vidi homojn ĉe la festena tablo, sur ĝi kuŝis la viando de la kaprido kaj vinkalikoj staris inter la pladoj kun la amaraj herboj. |
| Насвистывая какую-то тихую песенку, всадник неспешной рысью пробирался по пустынным улицам нижнего города, направляясь к антониевой башне, изредка поглядывая на нигде не виданные в мире пятисвечия, пылающие над храмом, или на луну, которая висела еще выше пятисвечий. | Kantfajfante melankolian kanzoneton la rajdanto senhaste trotis laŭ la malplenaj stratoj de la Malsupra Urbo, direktante sin al la Fortreso Antonia, fojfoje ĵetante rigardon al la ekzotaj lumilkvinopoj, kiuj brulis super la Templo, aŭ al la luno, kiu pendis eĉ pli alte ol la lumilkvinopoj. |
| Дворец Ирода великого не принимал никакого участия в торжестве пасхальной ночи. | La palaco de Herodo la Granda neniel partoprenis en la celebrado de la Paska nokto. |
| В подсобных покоях дворца, обращенных на юг, где разместились офицеры римской когорты и легат легиона, светились огни, там чувствовалось какое-то движение и жизнь, передняя же часть, парадная, где был единственный и невольный жилец дворца — прокуратор, — вся она, со своими колоннадами и золотыми статуями, как будто ослепла под ярчайшей луной. | En la akcesoraj ejoj de la palaco rigardantaj suden, kiujn okupis la oficiroj de la Italia kohorto kaj la legiestro, brulis lumiloj, io moviĝadis, videblis ia vivo; male, la fronta parto de la palaco, la ĉefa, kiu havis la ununuran malgraŭvolan loĝanton, la prokuratoron — tiu tuta parto, kun siaj kolonaroj kaj orstatuoj ŝajnis blindigita sub la helega luno. |
| Тут, внутри дворца, господствовали мрак и тишина. | Tie, en la palaco mem, regis mallumo kaj silento. |
| И внутрь прокуратор, как и говорил Афранию, уйти не пожелал. | Kiel li diris al Afranio, la prokuratoro malvolis eniri internen. |
| Он велел постель приготовить на балконе, там же, где обедал, а утром вел допрос. | Li ordonis pretigi la liton sur la balkono, tie, kie li vespermanĝis kaj kie li juĝis matene. |
| Прокуратор лег на приготовленное ложе, но сон не пожелал прийти к нему. | La prokuratoro sin kuŝigis sur la pretigita lito sed la dormo ne venis. |
| Оголенная луна висела высоко в чистом небе, и прокуратор не сводил с нее глаз в течение нескольких часов. | La nuda luno pendis alte en la klara ĉielo kaj dum kelkaj horoj la prokuratoro ĝin senforlase rigardis. |
| Примерно в полночь сон наконец сжалился над игемоном. | Proksimume je la noktomezo la dormo finfine kompatis la hegemonon. |
| Судорожно зевнув, прокуратор расстегнул и сбросил плащ, снял опоясывающий рубаху ремень с широким стальным ножом в ножнах, положил его в кресло у ложа, снял сандалии и вытянулся. | Li spasme oscedis, malbukis kaj deĵetis la mantelon, forpreninte de la tuniko la zonon kun larĝa ŝtala tranĉilego en la ingo li metis ĝin sur la seĝon ĉe la lito, demetis la sandalojn kaj sin etendis. |
| Банга тотчас поднялся к нему на постель и лег рядом, голова к голове, и прокуратор, положив собаке руку на шею, закрыл наконец глаза. | Banga tuj saltis al li sur la liton kaj sin kuŝigis apude, kap-ĉe-kape, kaj la prokuratoro, metinte la manon sur ĝian kolon, finfine fermis la okulojn. |
| Только тогда заснул и пес. | Nur tiam endormiĝis ankaŭ la hundo. |
| Ложе было в полутьме, закрываемое от луны колонной, но от ступеней крыльца тянулась к постели лунная лента. | La lito estis en ombro ŝirmate kontraŭ la luno per kolono, sed de la ŝtuparo ĝis la lito etendiĝis lunluma strio. |
| И лишь только прокуратор потерял связь с тем, что было вокруг него в действительности, он немедленно тронулся по светящейся дороге и пошел по ней вверх прямо к луне. | Kaj apenaŭ la prokuratoro perdis la kontakton kun la realo, li tuj paŝis sur la luman vojon kaj iris sur ĝi supren, rekte al la luno. |
| Он даже рассмеялся во сне от счастья, до того все сложилось прекрасно и неповторимо на прозрачной голубой дороге. | Dormante li eĉ ekridis pro sia feliĉo, tiom senkompare bonege ĉio aranĝiĝis sur la diafana blua vojo. |
| Он шел в сопровождении банги, а рядом с ним шел бродячий философ. | Li iras akompanate de Banga kaj apud li iras la vaganta filozofo. |
| Они спорили о чем-то очень сложном и важном, причем ни один из них не мог победить другого. | Ili diskutas pri io tre komplika kaj grava, kaj neniu povas konvinki la alian. |
| Они ни в чем не сходились друг с другом, и от этого их спор был особенно интересен и нескончаем. | Ili malkonsentas pri ĉio, kaj ĝuste tial ilia diskuto estas eksterordinare interesa kaj senfina. |
| Само собой разумеется, что сегодняшняя казнь оказалась чистейшим недоразумением — ведь вот же философ, выдумавший столь невероятно нелепую вещь вроде того, что все люди добрые, шел рядом, следовательно, он был жив. | Evidente, la hodiaŭa ekzekuto estas pura miskompreno, ĉar jen apude iras la filozofo elpensinta la nekredeble bizaran teorion ke ĉiuj homoj estas bonaj, sekve li vivas. |
| И, конечно, совершенно ужасно было бы даже помыслить о том, что такого человека можно казнить. | Kaj certe, tute horore estus eĉ pensi ke tia homo povus esti ekzekutita. |
| Казни не было! | La ekzekuto ne estis! |
| Не было! | Ne estis! |
| Вот в чем прелесть этого путешествия вверх по лестнице луны. | Jen kio estas precipe rava en tiu vojaĝo sur la luna ŝtuparo. |
| Свободного времени было столько, сколько надобно, а гроза будет только к вечеру, и трусость, несомненно, один из самых страшных пороков. | Da libera tempo ili havas tiom, kiom ili deziras, kaj la fulmotondro estos nur antaŭvespere, kaj la malkuraĝo, sendube, estas unu el plej teruraj malvirtoj. |
| Так говорил Иешуа Га-Ноцри. | Tiel diris Jeŝua Ha-Nocri. |
| Нет, философ, я тебе возражаю: это самый страшный порок. | Ne, filozofo, mi malkonsentas: ĝi estas la plej terura malvirto. |
| Вот, например, не струсил же теперешний прокуратор Иудеи, а бывший трибун в легионе, тогда, в долине дев, когда яростные германцы чуть не загрызли Крысобоя-великана. | Ekzemple, ne timis ja la nuna prokuratoro de Judujo kaj eksa tribunuso de legio tiam, en la Junulina Valo, kiam la ferocaj ĝermanoj preskaŭ disŝiris la giganton Ratobuĉulo. |
| Но, помилуйте меня, философ! | Sed pardonon, filozofo! |
| Неужели вы, при вашем уме, допускаете мысль, что из-за человека, совершившего преступление против кесаря, погубит свою карьеру прокуратор Иудеи? | Ĉu vi, malgraŭ via granda sagaco, imagas, ke pro homo kriminta kontraŭ Cezaro ruinigos sian karieron la prokuratoro de Judujo? |
| — Да, да, — стонал и всхлипывал во сне Пилат. | — Jes, jes ja, — plorĝemadis Pilato en la dormo. |
| Разумеется, погубит. | Kompreneble, li ruinigos. |
| Утром бы еще не погубил, а теперь, ночью, взвесив все, согласен погубить. | Matene li tion ne estus farinta, sed nun, nokte, ĉion konsiderinte, li konsentas perei. |
| Он пойдет на все, чтобы спасти от казни решительно ни в чем не виноватого безумного мечтателя и врача! | Li oferos ĉion por savi de la ekzekuto la tute senkulpan malprudentan revulon kaj kuraciston! |
| — Мы теперь будем всегда вместе, — говорил ему во сне оборванный философ-бродяга, неизвестно каким образом вставший на дороге всадника с золотым копьем. | — Nun ni ĉiam estos kune, — diris al li en la sonĝo la ĉifonvestita filozofo vagabonda, nesciate kiel aperinta sur la vojo de la kavaliro kun la ora lanco. |
| — Раз один — то, значит, тут же и другой! | — Kie estos unu, tie oni atendu la alian! |
| Помянут меня, — сейчас же помянут и тебя! | Kiam oni mencios min, tuj ankaŭ vin oni mencios! |
| Меня — подкидыша, сына неизвестных родителей, и тебя — сына короля-звездочета и дочери мельника, красавицы пилы. | Min, la forlasitan infanon kiu ne konas siajn gepatrojn, kaj vin, filon de reĝo astrologiisto kaj de Pila, la bela muelistidino. |
| — Да, уж ты не забудь, помяни меня, сына звездочета, — просил во сне Пилат. | — Jes, mi petas, ne forgesu, menciigu pri mi, la filo de astrologiisto, — petis Pilato en la sonĝo. |
| И, заручившись во сне кивком идущего рядом с ним нищего из Эн-Сарида, жестокий прокуратор Иудеи от радости плакал и смеялся во сне. | Kaj ricevinte en la sonĝo kapjeson de la apude iranta almozulo el En-Sarid, la kruela prokuratoro de Judujo ĝoje ploris kaj ridis en la dormo. |
| Все это было хорошо, но тем ужаснее было пробуждение игемона. | Bonega estis ĉio, sed tiom pli terura estis la vekiĝo. |
| Банга зарычал на луну, и скользкая, как бы укатанная маслом, голубая дорога перед прокуратором провалилась. | Banga ekgraŭlis kontraŭ la luno, kaj la glita, kvazaŭ oleita, blua pado rompiĝis sub la hegemono. |
| Он открыл глаза, и первое, что вспомнил, это что казнь была. | Li malfermis la okulojn kaj la unua afero kiun li konsciis estis la fakto, ke la ekzekuto tamen okazis. |
| Первое, что сделал прокуратор, это привычным жестом вцепился в ошейник банги, потом больными глазами стал искать луну и увидел, что она немного отошла в сторону и посеребрилась. | Lia unua movo estis rutine kroĉiĝi je la koljungo de Banga, poste per la malsanulaj okuloj li serĉis la lunon kaj vidis, ke ĝi iom forflankiĝis kaj iĝis pli arĝenta. |
| Ее свет перебивал неприятный, беспокойный свет, играющий на балконе перед самыми глазами. | Ĝian lumon rompis malagrabla, alarma lumo flagranta sur la balkono antaŭ liaj okuloj. |
| В руках у кентуриона Крысобоя пылал и коптил факел. | En la mano de centuriestro Ratobuĉulo nigre fumis flamanta torĉo. |
| Держащий его со страхом и злобой косился на опасного зверя, приготовившегося к прыжку. | Tenante ĝin li kun timo kaj malico rigardis la danĝeran beston pretan por la salto. |
| — Не трогать, Банга, — сказал прокуратор больным голосом и кашлянул. | — Kuŝu, Banga, — diris la prokuratoro per malsanula voĉo kaj tusis. |
| Заслонясь от пламени рукою, он продолжал: — и ночью, и при луне мне нет покоя. | Per la mano sin ŝirminte kontraŭ la flamo li daŭrigis: — Eĉ nokte, eĉ ĉe la luno mi ne havas kvieton. |
| О, боги! | Ho, dioj! |
| У вас тоже плохая должность, марк. | Ankaŭ vi, Marko, havas fian oficon. |
| Солдат вы калечите... | Soldatojn vi kripligas ... |
| В величайшем изумлении марк глядел на прокуратора, и тот опомнился. | Plej mirigite Ratobuĉulo rigardis la hegemonon kaj tiu rekonsciiĝis. |
| Чтобы загладить напрасные слова, произнесенные со сна, прокуратор сказал: — Не обижайтесь, кентурион, мое положение, повторяю, еще хуже. | Por forviŝi la impreson de siaj malnecesaj, duondorme ellasitaj vortoj, la prokuratoro diris: — Ne ofendiĝu, centuriestro, mia situacio, mi ripetas, estas eĉ pli malbona. |
| Что вам надо? | Kion vi volas? |
| — К вам начальник тайной стражи, — спокойно сообщил марк. | — Venis la estro de la sekreta servo, — trankvile diris Marko. |
| — Зовите, зовите, — прочищая горло кашлем, приказал прокуратор и стал босыми ногами нашаривать сандалии. | — Ĉi tien, invitu lin ĉi tien, — ordonis la prokuratoro tusante por purigi la gorĝon. Per la nudaj piedoj li serĉis siajn sandalojn. |
| Пламя заиграло на колоннах, застучали калиги кентуриона по мозаике. | La flamo ekludis sur la kolonoj, la kaligoj de la centuriestro forklakis kontraŭ la mozaiko. |
| Кентурион вышел в сад. | La centuriestro eliris en la ĝardenon. |
| — И при луне мне нет покоя, — скрипнув зубами, сам себе сказал прокуратор. | — Ankaŭ ĉe la luno mi ne havas kvieton, — grincinte per la dentoj, al si mem diris la prokuratoro. |
| На балконе вместо кентуриона появился человек в капюшоне. | Anstataŭ la centuriestro sur la balkono aperis la kapuĉulo. |
| — Банга, не трогать, — тихо сказал прокуратор и сдавил затылок пса. | — Banga, kuŝu, — mallaŭte diris la prokuratoro kaj premis la nukon de la hundo. |
| Прежде чем начать говорить, Афраний, по своему обыкновению, огляделся и ушел в тень и, убедившись, что, кроме банги, лишних на балконе нет, тихо сказал: — Прошу отдать меня под суд, прокуратор. | Antaŭ ol Afranio komencis paroli, li laŭ sia kutimo rigardis ĉirkaŭen, deiris en la ombron, kaj konvinkinĝinte, ke krom Banga sur la balkono estas neniu malnecesa, nelaŭte diris: — Ordonu, ke oni min juĝu, prokuratoro. |
| Вы оказались правы. | Vi estis prava. |
| Я не сумел уберечь Иуду из Кириафа, его зарезали. | Mi ne sukcesis sekurigi Jehudon el Kirjat, li estas ponardita. |
| Прошу суд и отставку. | Mi petas pri juĝo kaj eksoficigo. |
| Афранию показалось, что на него глядят четыре глаза — собачьи и волчьи. | Al Afranio ŝajnis, ke lin rigardas kvar okuloj: du hundaj kaj du lupaj. |
| Афраний вынул из-под хламиды заскорузлый от крови кошель, запечатанный двумя печатями. | El sub la ĥlamido li prenis la ridigiĝintan pro la sango duoble sigelitan monujon. |
| — Вот этот мешок с деньгами подбросили убийцы в дом первосвященника. | — Ĉi tiun monsaketon la murdintoj subĵetis en la domon de la ĉefpastro. |
| Кровь на этом мешке — кровь Иуды из Кириафа. | La sango sur ĝi estas la sango de Jehudo el Kirjat. |
| — Сколько там, интересно? | — Interese, kiom estas ene? |
| — Спросил Пилат, наклоняясь к мешку. | — demandis Pilato sin klinante al la saketo. |
| — Тридцать тетрадрахм. | — Tridek tetradraĥmoj. |
| Прокуратор усмехнулся и сказал: — Мало. | La prokuratoro rikanis kaj diris: — Malmulte. |
| Афраний молчал. | Afranio silentis. |
| — Где убитый? | — Kie estas la murdito? |
| — Этого я не знаю, — со спокойным достоинством ответил человек, никогда не расстававшийся со своим капюшоном, — сегодня утром начнем розыск. | — Tion mi ne scias, — kun trankvila digno respondis la homo nedisigebla disde sia kapuĉo, — hodiaŭ matene ni komencos la esploron. |
| Прокуратор вздрогнул, оставил ремень сандалии, который никак не застегивался. | La prokuratoro ekskuiĝis kaj forlasis la rimeneton de la sandalo, kiun li ne sukcesis fiksi. |
| — Но вы наверное знаете, что он убит? | — Do, ĉu vi certe scias, ke li estas murdita? |
| На это прокуратор получил сухой ответ: — Я, прокуратор, пятнадцать лет на работе в Иудее. | Je tio la prokuratoro ricevis la sekan respondon: — Mi, prokuratoro, jam dek kvin jarojn servas en Judujo. |
| Я начал службу при Валерии Грате. | Mi komencis sub Valerio Grato. |
| Мне не обязательно видеть труп для того, чтобы сказать, что человек убит, и вот я вам докладываю, что тот, кого именовали Иуда из города Кириафа, несколько часов тому назад зарезан. | Mi ne bezonas vidi la kadavron por diri, ke la homo estas mortigita. Nun mi raportas al vi, ke la nomato Jehudo el Kirjat antaŭ kelkaj horoj iĝis ponardita. |
| — Простите меня, Афраний, — ответил Пилат, — я еще не проснулся как следует, отчего и сказал это. | — Pardonu al mi, Afranio, — diris Pilato, — mi ankoraŭ ne tutvekiĝis kaj tial demandis. |
| Я сплю плохо, — прокуратор усмехнулся, — и все время вижу во сне лунный луч. | Mi dormas malbone, — la prokuratoro rikanis, — kaj la tutan tempon mi sonĝas pri lunradio. |
| Так смешно, вообразите. | Tiom bizare, imagu. |
| Быдто бы я гуляю по этому лучу. | Kvazaŭ mi promenas sur la radio. |
| Итак, я хотел бы знать ваши предположения по этому делу. | Do, mi dezirus scii viajn konjektojn pri tiu kazo. |
| Где вы собираетесь его искать? | Kie vi intencas lin serĉi? |
| Садитесь, начальник тайной службы. | Sidiĝu, estro de la sekreta servo. |
| Афраний поклонился, пододвинул кресло поближе к кровати и сел, брякнув мечом. | Afranio sin klinis, movis la seĝon pli proksimen al la lekto kaj sidiĝis tintinte per la glavo. |
| — Я собираюсь искать его недалеко от масличного жома в Гефсиманском саду. | — Mi intencas serĉi lin en la ĉirkaŭejo de la olivopremilo en la Getsemana ĝardeno. |
| — Так, так. | — Ah ha. |
| А почему именно там? | Kial ĝuste tie? |
| — Игемон, по моим соображениям, Иуда убит не в самом Ершалаиме и не где-нибудь далеко от него. | — Hegemono, mi pensas, ke la murdo okazis ne en Jerŝalaim mem, nek tre malproksime de la urbo. |
| Он убит под Ершалаимом. | Ĝi okazis apud Jerŝalaim. |
| — Считаю вас одним из выдающихся знатоков своего дела. | — Mi opinias vin eminenta kompetentulo pri via fako. |
| Я не знаю, впрочем, как обстоит дело в риме, но в колониях равного вам нет. | Mi ne scias, kiel la afero statas en Romo, sed en la kolonioj vi estas senegala. |
| Объясните, почему? | Mi petas vin klarigi, kial vi pensas tiel? |
| — Ни в коем случае не допускаю мысли, — говорил негромко Афраний, — о том, чтобы Иуда дался в руки каким-нибудь подозрительным людям в черте города. | — Oni neniel povas supozi, — nelaŭte diris Afranio, — ke Jehudo lasus iujn suspektindajn homojn kapti lin ene de la urbo. |
| На улице не зарежешь тайно. | Sur la strato oni ne povas kaŝe ponardi. |
| Значит, его должны были заманить куда-нибудь в подвал. | Do, oni devus venigi lin ien en kelon. |
| Но служба уже искала его в нижнем городе и, несомненно, нашла бы. | Tamen la Servo jam serĉis lin en la Malsupra Urbo, kaj sendube li jam estus trovita; |
| Но его нет в городе, за это вам ручаюсь, | do li ne estas en Jerŝalaim, tion mi garantias. |
| если бы его убили вдалеке от города, этот пакет с деньгами не мог бы быть подброшен так скоро. | Se li estus murdita malproksime de la urbo, tiun monpakaĵon oni ne povus subĵeti tiom baldaŭ. |
| Он убит вблизи города. | La murdo okazis apud Jerŝalaim. |
| Его сумели выманить за город. | Oni sukcesis irigi lin ekster la urbon. |
| — Не постигаю, каким образом это можно было сделать. | — Mi ne povas imagi, kiel eblis tion aranĝi. |
| — Да, прокуратор, это самый трудный вопрос во всем деле, и я даже не знаю, удастся ли мне его разрешить. | — Jes, prokuratoro, tio estas la plej malfacila demando en la tuta afero, kaj mi eĉ dubas, ĉu mi sukcesos ĝin solvi. |
| — Действительно, загадочно! | — Jes, vera enigmo! |
| В праздничный вечер верующий уходит неизвестно зачем за город, покинув пасхальную трапезу, и там погибает. | Je la festa vespero, kredanto ial forlasas la Paskan festenon, iras eksterurben kaj tie pereas. |
| Кто и чем мог его выманить? | Kiu kaj kiel povus lin ellogi? |
| Не сделала ли это женщина? | Eble virino tion faris? |
| — Вдруг вдохновенно спросил прокуратор. | — demandis Pilato obeante subitan inspiron. |
| Афраний отвечал спокойно и веско: — Ни в коем случае, прокуратор. | Afranio respondis trankvile kaj grave: — Neniel, prokuratoro. |
| Эта возможность совершенно исключена. | Tiun hipotezon oni certe devas malakcepti. |
| Надлежит рассуждать логически. | Ni rezonu logike. |
| Кто был заинтересован в гибели Иуды? | Kiujn interesis, ke Jehudo pereŭ? |
| Какие-то бродячие фантазеры, какой-то кружок, в котором прежде всего не было никаких женщин. | Areton da vagabondaj fantaziuloj, en kiu, atentu, estis neniaj virinoj. |
| Чтобы жениться, прокуратор, требуются деньги, чтобы произвести на свет человека, нужны они же, но чтобы зарезать человека при помощи женщины, нужны очень большие деньги, и ни у каких бродяг их нету. | Vidu, prokuratoro, por edziĝi al virino oni bezonas monon, same por produkti homon, sed por murdigi homon per virino oni bezonas tre multe da mono, kiom havas neniuj vagabondoj. |
| Женщины не было в этом деле, прокуратор. | Virino ne partoprenis tiun aferon, prokuratoro. |
| Более того скажу, такое толкование убийства может только сбивать со следу, мешать следствию и путать меня. | Mi eĉ diru, ke tiu direkto povas nur deviigi min de la spuro, malhelpi la esploron kaj min konfuzi. |
| — Я вижу, что вы совершенно правы, Афраний, — говорил Пилат, — и я лишь позволил себе высказать свое предположение. | — Mi vidas, ke vi tute pravas, Afranio, — diris Pilato, — mi permesis al mi eldiri nuran konjekton. |
| — Оно, увы, ошибочно, прокуратор. | — Ve, ĝi estas erara, prokuratoro. |
| — Но что же, что же тогда? | — Sed kio do ĝi povus esti? |
| — Воскликнул прокуратор, с жадным любопытством всматриваясь в лицо Афрания. | — ekkriis la prokuratoro, kun avida scivolo rigardante la vizaĝon de Afranio. |
| — Я полагаю, что это все те же деньги. | — Mi opinias, ke temas pri tiu sama mono. |
| — Замечательная мысль! | — Eminenta ideo! |
| Но кто и за что мог предложить ему деньги ночью за городом? | Tamen kiu kaj pro kio povus proponi al li monon nokte kaj ekster la urbo? |
| — О нет, прокуратор, не так. | — Ho ne, prokuratoro, ne tiel. |
| У меня есть единственное предположение, и если оно неверно, то других объяснений я, пожалуй, не найду, | Mi havas nur unu supozon, kaj se ĝi estas malvera, alian eksplikon mi probable ne trovos. |
| — Афраний наклонился поближе к прокуратору и шепотом договорил: — Иуда хотел спрятать свои деньги в укромном, одному ему известном месте. | — Afranio sin klinis al la prokuratoro kaj finflustris: — Jehudo volis kaŝi sian monon en loko sekreta kaj nur de li konata. |
| — Очень тонкое объяснение. | — Tre subtila ekspliko. |
| Так, по-видимому, дело и обстояло. | Verŝajne, ĝuste tio okazis. |
| Теперь я вас понимаю: его выманили не люди, а его собственная мысль. | Nun mi komprenas: lin irigis ne homoj sed lia propra penso. |
| Да, да, это так. — Так. | Jes, jes, ĝi estis tiel. |
| Иуда был недоверчив. Он прятал деньги от людей. | — Certe, Jehudo estis suspektema, li kaŝis sian monon for de la homoj. |
| — Да, вы сказали, в гефсимании. | — Nu, vi menciis Getsemanon. |
| А почему именно там вы намерены искать его — этого я, признаюсь, не пойму. | Tamen kial ĝuste tie vi intencas lin serĉi, tion, verdire, mi ne komprenas. |
| — О, прокуратор, это проще всего. | — Ho, prokuratoro, tio estas plej simpla. |
| Никто не будет прятать деньги на дорогах, в открытых и пустых местах. | Neniu kaŝas monon sur vojo, en loko ebena kaj nuda. |
| Иуда не был ни на дороге в хеврон, ни на дороге в вифанию. | Jehudo estis nek sur la vojo al Hebron, nek sur la vojo al Betanio. |
| Он должен был быть в защищенном, укромном месте с деревьями. | Li devis esti en ŝirmita, izola loko kun arboj. |
| Это так просто. | Ĝi estas tiel simpla. |
| А таких других мест, кроме гефсимании, под Ершалаимом нету. | Kaj krom Getsemano apud Jerŝalaim ne estas tia loko. |
| Далеко он уйти не мог. | Iri malproksimen li ne povis. |
| — Вы совершенно убедили меня. | — Vi tute min konvinkis. |
| Итак, что же делать теперь? | Do, kion ni faru nun? |
| — Я не медля начну искать убийц, которые выследили Иуду за городом, а сам тем временем, как я уж докладывал вам, пойду под суд. | — Mi tuj komencos serĉi la murdintojn, sekvintajn Jehudon ekster la urbo, kaj samtempe, kiel mi jam raportis, mi mem estos juĝata. |
| — За что? | — Pro kio? |
| — Моя охрана упустила его вечером на базаре после того, как он покинул дворец Каифы. | — Miaj homoj perdis lin vespere sur la bazaro post ol li forlasis la palacon de Kajafo. |
| Как это произошло, не постигаю. | Kiel tio povis okazi, mi ne komprenas. |
| Этого еще не было в моей жизни. | Tian embarason mi neniam spertis. |
| Он был взят под наблюдение тотчас же после нашего разговора. | De post nia interparolo li estis observata. |
| Но в районе базара он переложился куда-то, сделал такую странную петлю, что бесследно ушел. | Tamen apud la bazaro li ŝanĝis la direkton kaj faris tiel strangan kurbon, ke lia spuro perdiĝis. |
| — Так. | — Jes. |
| Объявляю вам, что я не считаю нужным отдавать вас под суд. | Mi deklaras al vi, ke juĝi vin mi opinias malnecesa. |
| Вы сделали все, что могли, и никто в мире, — тут прокуратор улыбнулся, — не сумел бы сделать больше вашего. | Vi faris ĉion, kion vi povis, kaj neniu en la mondo, — la prokuratoro ridetis, — povus fari pli ol vi! |
| Взыщите с сыщиков, потерявших Иуду. | La agentoj perdintaj Jehudon estu discipline punitaj, |
| Но и тут, предупреждаю вас, я не хотел бы, чтобы взыскание было хоть сколько-нибудь строгим. | tamen mi malvolas, ke la puno estu iom ajn severa. |
| В конце концов, мы сделали все для того, чтобы позаботиться об этом негодяе! | Finfine, ni faris ja ĉion por protekti la fiulon! |
| Да, забыл вас спросить, — прокуратор потер лоб, — как же они ухитрились подбросить деньги Каифе? | Interalie, mi forgesis demandi, — la prokuratoro frotis sian frunton, — kiel ili sukcesis meti la monon ĉe Kajafo? |
| — Видите ли, прокуратор... | — Vidu, prokuratoro ... |
| Это не особенно сложно. | Tio ne estas malfacila. |
| Мстители прошли в тылу дворца Каифы, там, где переулок господствует над задним двором. | La venĝantoj pasis malantaŭ la palaco de la ĉefpastro, tie estas strateto superanta la korton. |
| Они перебросили пакет через забор. | Ili ĵetis la pakaĵon trans la barilon. |
| — С запиской? | — Ĉu kun la skribaĵo? |
| — Да, точно так, как вы и предполагали, прокуратор. | — Jes, ĝuste kiel vi antaŭvidis, prokuratoro. |
| Да, впрочем, — тут Афраний сорвал печать с пакета и показал его внутренность Пилату. | Cetere ... — ĉi tiam Afranio forŝiris la sigelon de la pakaĵo kaj montris al Pilato ties enhavon. |
| — То, помилуйте, что вы делаете, Афраний, ведь печатинаверное, храмовые! | — Atenton, Afaranio, kion vi faras, tio verŝajne estas la Templaj sigeloj! |
| — Прокуратору не стоит беспокоить себя этим вопросом, — ответил Афраний, закрывая пакет. | — Pri tio la prokuratoro ne zorgu, — respondis Afranio refermante la pakaĵon. |
| — Неужели все печати есть у вас? | — Ĉu ĉiujn sigelilojn vi havas? |
| — Рассмеявшись, спросил Пилат. | — demandis Pilato ridante. |
| — Иначе быть не может, прокуратор, — без всякого смеха, очень сурово ответил Афраний. | — Alie ne povas esti, prokuratoro, — tute sen rido, tre malmilde diris Afranio. |
| — Воображаю, что было у Каифы! | — Mi imagas la skandalon ĉe Kajafo. |
| — Да, прокуратор, это вызвало очень большое волнение. | — Jes, prokuratoro, tio kaŭzis tre grandan eksciton. |
| Меня они приглашали немедленно. | Min ili invitis senprokraste. |
| Даже в полутьме было видно, как сверкают глаза Пилата. | Eĉ en la duonlumo oni povis vidi, kiel brilas la okuloj de Pilato. |
| — Это интересно, интересно... | — Interese, tre interese ... |
| — Осмеливаюсь возразить, прокуратор, это не было интересно. | — Permesu ke mi malkonsentu, prokuratoro, ĉi tio ne estis interesa. |
| Скучнейшее и утомительнейшее дело. | Plej teda kaj laciga afero. |
| На мой вопрос, не выплачивались ли кому деньги во дворце Каифы, мне сказали категорически, что этого не было. | Al mia demando, ĉu oni pagis al iu monon en la palaco de Kajafo, mi ricevis klaran respondon, ke tio ne okazis. |
| — Ах так? | — Ah, tiel? |
| Ну, что же, не выплачивались, стало быть, не выплачивались. | Nu, se la mono ne estis pagita, do ĝi ne estis pagita. |
| Тем труднее будет найти убийц. | Des pli malfacile estos trovi la murdintojn. |
| — Совершенно верно, прокуратор. | — Tute ĝuste, prokuratoro. |
| — Да, Афраний, вот что мне внезапно пришло в голову: не покончил ли он сам с собой? | — Interalie, Afranio, jen pri kio mi ĵus pensis: ĉu eblas, ke li mem sin mortigis? |
| — О нет, прокуратор, — даже откинувшись от удивления в кресле, ответил Афраний, — простите меня, но это совершенно невероятно! | — Ho ne, prokuratoro, — respondis Afranio, pro surprizo eĉ ĵetinte sin malantaŭen en la brakseĝo, — pardonu, sed tio estas tute ne kredebla! |
| — Ах, в этом городе все вероятно! | — Ah, ĉio estas kredebla en tiu urbo! |
| Я готов спорить, что через самое короткое время слухи об этом поползут по всему городу. | Mi pretas veti, ke tre baldaŭ tiaj onidiroj rampos tra la tuta urbo. |
| Тут Афраний метнул в прокуратора свой взгляд, подумал и ответил: — Это может быть, прокуратор. | Ĉi tiam Afranio ĵetis sur la prokuratoron sian rigardon, iom pensis kaj respondis: — Tio estas ebla, prokuratoro. |
| Прокуратор, видимо, все не мог расстаться с этим вопросом об убийстве человека из Кириафа, хотя и так уж все было ясно, и спросил даже с некоторой мечтательностью: | Ŝajnis, ke la prokuratoro malvolas forlasi tiun temon pri la mortigo de la homo el Kirjat, kvankam ĉio jam estis klara. Li demandis, eĉ iom reveme: |
| — А я желал бы видеть, как они убивали его. | — Nu, mi ŝatus vidi lin mortigata. |
| — Убит он с чрезвычайным искусством, прокуратор, — ответил Афраний, с некоторой иронией поглядывая на прокуратора. | — Oni tre lerte lin murdis, — diris la estro de la sekreta servo, iom ironie rigardante Pilaton. |
| — Откуда же вы это-то знаете? | — Kiel do vi povas scii tion? |
| — Благоволите обратить внимание на мешок, прокуратор, — ответил Афраний, — я вам ручаюсь за то, что кровь Иуды хлынула волной. | — Bonvolu atenti la saketon, prokuratoro, — respondis Afranio, — mi vetas, ke la sango de Jehudo ŝprucis onde. |
| Мне приходилось видеть убитых, прокуратор, на своем веку! | Ja mi vidadis mortigitojn en mia vivo, prokuratoro. |
| — Так что он, конечно, не встанет? | — Do, li ne reekstaros, ĉu? |
| — Нет, прокуратор, он встанет, — ответил, улыбаясь философски, Афраний, — когда труба мессии, которого здесь ожидают, прозвучит над ним. | — Nu, li reekstaros, prokuratoro, — filozofieme ridetante diris Afranio, — kiam la trumpeto de la Mesio, kiun oni atendas ĉi tie, eksonos super li. |
| Но ранее он не встанет! | Sed pli frue li ne ekstaros! |
| — Довольно, Афраний. | — Sufiĉas, Afranio! |
| Этот вопрос ясен. | Tiu demando klaras. |
| Перейдем к погребению. | Nun ni pasu al la entombigo. |
| — Казненные погребены, прокуратор. | — La ekzekutitoj estas entombigitaj, prokuratoro. |
| — О Афраний, отдать вас под суд было бы преступлением. | — Ho, Afranio, juĝi vin estus krimo. |
| Вы достойны высочайшей награды. | Vi meritas plej altan rekompencon. |
| Как было? | Kiel ĝi estis? |
| Афраний начал рассказывать и рассказал, что в то время, как он занимался делом Иуды, команда тайной стражи, руководимая его помощником, достигла холма, когда наступил вечер. | Afranio komencis rakonti kaj rakontis, ke dum li sin okupis pri la afero de Jehudo, taĉmento de la sekreta gardo, komandate de lia anstataŭanto, atingis la monteton kiam estiĝis la vespero. |
| Одного тела на верхушке она не обнаружила. | Unu korpo mankis sur la pinto. |
| Пилат вздрогнул, сказал хрипло: — Ах, как же я этого не предвидел! | Pilato tremeris, raŭke diris: — Ah, kiel mi povis preteratenti tion! |
| — Не стоит беспокоиться, прокуратор, — сказал Афраний и продолжал повествовать: | — Ne zorgu pri tio, prokuratoro, — diris Afranio kaj daŭrigis sian rakonton: |
| — тела Дисмаса и Гестаса с выклеванными хищными птицами глазами подняли и тотчас же бросились на поиски третьего тела. | — Levinte sur la ĉaron la kadavrojn de Dismas kaj Gestas, kies okuloj jam estis elbekitaj de la rabbirdoj, oni tuj komencis serĉi la trian korpon. |
| Его обнаружили в очень скором времени. | Tre baldaŭ oni ĝin trovis. |
| Некий человек... | Iu homo ... |
| — Левий Матвей, — не вопросительно, а скорее утвердительно сказал Пилат. | — Levio Mateo, — ne demande, sed plie aserte diris Pilato. |
| — Да, прокуратор... | — Jes, prokuratoro ... |
| Левий Матвей прятался в пещере на северном склоне лысого черепа, дожидаясь тьмы. | Levio Mateo sin kaŝis en kaverno en la norda deklivo de la Kalva Kranio atendante la mallumon. |
| Голое тело Иешуа Га-Ноцри было с ним. | La nuda korpo de Jeŝua Ha-Nocri estis ĉe li. |
| Когда стража вошла в пещеру с факелом, Левий впал в отчаяние и злобу. | Kiam la gardistoj kun torĉo eniris la kavernon, Levio iĝis despera kaj furioza. |
| Он кричал о том, что не совершил никакого преступления и что всякий человек, согласно закону, имеет право похоронить казненного преступника, если пожелает. | Li kriis, ke li faris nenian krimon, ke laŭ la leĝo, ĉiu ajn deziranto rajtas entombigi ekzekutiton. |
| Левий Матвей говорил, что не хочет расстаться с этим телом. | Levio Mateo diradis, ke li malvolas disiĝi de la korpo. |
| Он был возбужден, выкрикивал что-то бессвязное, то просил, то угрожал и проклинал... | Li estis ekscitita, kriis ion konfuzan, jen petante, jen minacante kaj malbenante ... |
| — Его пришлось схватить? | — Ĉu li necesigis ke oni lin arestu? |
| — Мрачно спросил Пилат. | — malserene demandis Pilato. |
| — Нет, прокуратор, нет, — очень успокоительно ответил Афраний, | — Ne, prokuratoro, ne, — tre trankvile respondis Afranio, |
| — дерзкого безумца удалось успокоить, объяснив, что тело будет погребено. | — la aŭdaca malsaĝulo lasis sin kvietigi per la promeso, ke la korpon oni entombigos. |
| Левий, осмыслив сказанное, утих, но заявил, что он никуда не уйдет и желает участвовать в погребении. | Kompreninte la diritan Levio kvietiĝis, tamen li deklaris, ke nenien li foriros kaj ke li deziras partopreni la entombigon. |
| Он сказал, что не уйдет, даже если его начнут убивать, и даже предлагал для этой цели хлебный нож, который был с ним. | Li diris, ke li ne foriros eĉ mortigote, kaj por tiu celo li eĉ prezentis pantranĉilon, kiun li havis kune. |
| — Его прогнали? | — Ĉu oni lin forpelis? |
| — Сдавленным голосом спросил Пилат. | — obtuzvoĉe demandis Pilato. |
| — Нет, прокуратор, нет. | — Ne, prokuratoro, ne. |
| Мой помощник разрешил ему участвовать в погребении. | Mia anstataŭanto permesis al li partopreni la entombigon. |
| — Кто из ваших помощников руководил этим? — Спросил Пилат. | — Kiu el viaj anstataŭantoj estris la taĉmenton? |
| — Толмай, — ответил Афраний и прибавил в тревоге: — может быть, он допустил ошибку? | — Tolmajo, — respondis Afranio, kaj angore redemandis: — ĉu li faris eraron? |
| — Продолжайте, — ответил Пилат, — ошибки не было. | — Daŭrigu, — diris Pilato, — mi trovas nenian eraron. |
| Я вообще начинаю немного теряться, Афраний, я, по-видимому, имею дело с человеком, который никогда не делает ошибок. | Ĝenerale, mi iomete perpleksiĝas, ĉar ŝajnas, ke mi renkontis homon kiu neniam eraras. |
| Этот человек — вы. | Tiu homo estas vi. |
| Левия Матвея взяли в повозку вместе с телами казненных и часа через два достигли пустынного ущелья к северу от Ершалаима. | — Levion Mateon oni akceptis sur la ĉaron kun la korpoj de la ekzekutitoj, kaj proksimume post du horoj oni atingis senhoman intermonton norde de Jerŝalaim. |
| Там команда, работая посменно, в течение часа выкопала глубокую яму и в ней похоронила всех трех казненных. | Tie la taĉmentanoj, laborante skipe, dum unu horo fosis profundan kavon kaj entombigis en ĝi ĉiujn tri ekzekutitojn. |
| — Обнаженными? | — Ĉu nudaj? |
| — Нет, прокуратор, — команда взяла с собой для этой цели хитоны. | — Ne, prokuratoro, la taĉmento havis por tio ĥitonojn. |
| На пальцы погребаемым были надеты кольца. | Al ĉiu entombigato oni metis ringon sur la fingron. |
| Иешуа с одной нарезкой, Дисмасу с двумя и Гестасу с тремя. | La ringo de Jeŝua havis unu entranĉon, la ringo de Dismas, du kaj tiu de Gestas, tri. |
| Яма закрыта, завалена камнями. | La fosaĵo estas fermita, plenigita je ŝtonoj. |
| Опознавательный знак толмаю известен. | Tolmajo scias la rekonilon. |
| — Ах, если б я мог предвидеть! | — Aĥ, se mi estus antaŭvidinta tion! |
| — Морщась, заговорил Пилат. | — diris Pilato kun ĉagrengrimaco. |
| — Ведь мне нужно было бы повидать этого Левия Матвея... | — Ja mi devus interparoli kun tiu Levio Mateo ... |
| — Он здесь, прокуратор! | — Li estas ĉi tie, prokuratoro! |
| Пилат, широко расширив глаза, глядел некоторое время на Афрания, а потом сказал так: — Благодарю вас за все, что сделано по этому делу. | Larĝe malferminte la okulojn Pilato dum kelka tempo rigardis Afranion, poste li diris: — Mi dankas al vi pro ĉio farita pri tiu afero. |
| Прошу вас завтра прислать ко мне толмая, объявив ему заранее, что я доволен им, а вас, Афраний, | Bonvolu sendi al mi morgaŭ Tolmajon, anticipe sciiginte al li, ke mi estas pri li kontenta; kaj vin, Afranio, |
| — тут прокуратор вынул из кармана пояса, лежавшего на столе, перстень и подал его начальнику тайной службы, | — la prokuratoro prenis el la poŝo de la zono, kuŝanta sur la tablo, fingroringon kaj prezentis ĝin al la estro de la sekreta servo, |
| — прошу принять это на память. | — mi petas akcepti tiun memoraĵon. |
| Афраний поклонился, молвив: — Большая честь, прокуратор. | Afranio sin klinis: — Tio estas granda honoro, hegemono. |
| — Команде, производившей погребение, прошу выдать награды. | — La taĉmento, kiu entombigis la ekzekutitojn, havu rekompencon. |
| Сыщикам, упустившим Иуду, выговор. | La agentoj, perdintaj Jehudon, ricevu mallaŭdon. |
| А Левия Матвея сейчас ко мне. | Levio Mateo estu tuj venigita. |
| Мне нужны подробности по делу Иешуа. | Mi bezonas detalojn pri la afero de Jeŝua. |
| — Слушаю, прокуратор, — ответил Афраний | — Jes, prokuratoro, — diris Afranio. |
| и стал отступать и кланяться, а прокуратор хлопнул в ладоши и закричал: — Ко мне, сюда! | Ripete sin klinante li foriris, la prokuratoro klakis per la manoj kaj kriis: — Al mi, ĉi tien! |
| Светильник в колоннаду! | Lumilon en la portikon! |
| Афраний уже уходил в сад, а за спиною Пилата в руках слуг уже мелькали огни. | Afranio jam iris en la ĝardeno kaj malantaŭ la dorso de Pilato en la manoj de servistoj jam flagris fajroj. |
| Три светильника на столе оказались перед прокуратором, и лунная ночь тотчас отступила в сад, как будто Афраний увел ее с собою. | Tri lampoj aperis sur la tablo antaŭ la prokuratoro, kaj la luna nokto retiriĝis en la ĝardenon, kvazaŭ forkondukate de la estro de la sekreta servo. |
| Вместо Афрания на балкон вступил неизвестный маленький и тощий человек рядом с гигантом кентурионом. | Anstataŭ Afranio sur la balkonon paŝis nekonata maldika vireto kaj la ega centuriestro. |
| Этот второй, поймав взгляд прокуратора, тотчас отступил в сад и скрылся. | Tiu lasta, kaptinte rigardon de la prokuratoro, tuj foriris en la ĝardenon kaj malaperis. |
| Прокуратор изучал пришедшего человека жадными и немного испуганными глазами. | La prokuratoro esploris la veninton per avidaj kaj iomete timigitaj okuloj. |
| Так смотрят на того, о ком слышали много, о ком и сами думали и кто наконец появился. | Tiel oni rigardas homon, pri kiu oni multe aŭdis, pri kiu oni mem pensadis kaj kiu finfine aperis. |
| Пришедший человек, лет под сорок, был черен, оборван, покрыт засохшей грязью, смотрел по-волчьи, исподлобья. | La veninto, proksimume kvardekjara, estis nigrahara, brunhaŭta, ĉifonvestita, lin tutan kovris krustiĝinta koto; el sub la mallevitaj brovoj li rigardis kvazaŭ lupo. |
| Словом, он был очень непригляден и скорее всего походил на городского нищего, каких много толчется на террасах храма или на базарах шумного и грязного нижнего города. | Resume, li estis tre misaspekta kaj pleje similis urban almozulon, kiaj svarmas sur la terasoj de la Templo aŭ sur la bazaroj de la brua kaj malpura Malsupra Urbo. |
| Молчание продолжалось долго, и нарушено оно было странным поведением приведенного к Пилату. | La silento daŭris longe; ĝin rompis la stranga konduto de la venigito. |
| Он изменился в лице, шатнулся и, если бы не ухватился грязной рукой за край стола, упал бы. | Lia vizaĝo ŝanĝis la koloron, li ŝanceliĝis kaj nur tial ne falis, ke per la malpura mano li sukcesis kapti la randon de la tablo. |
| — Что с тобой? | — Kio estas al ci? |
| — Спросил его Пилат. | — demandis Pilato. |
| — Ничего, — ответил Левий Матвей и сделал такое движение, как будто что-то проглотил. | — Nenio, — respondis Levio Mateo kaj faris tian movon, kvazaŭ li ion glutus. |
| Тощая, голая, грязная шея его взбухла и опять опала. | Lia magra, nuda, malpura kolo ekŝvelis kaj reŝrumpis. |
| — Что с тобою, отвечай, — повторил Пилат. | — Kio estas al ci, respondu, — ripetis Pilato. |
| — Я устал, — ответил Левий и мрачно поглядел в пол. | — Mi estas laca, — diris Levio kaj malserene deturnis la rigardon al la planko. |
| — Сядь, — молвил Пилат и указал на кресло. | — Sidigu cin, — Pilato montris al la brakseĝo. |
| Левий недоверчиво поглядел на прокуратора, двинулся к креслу, испуганно покосился на золотые ручки и сел не в кресло, а рядом с ним, на пол. | Levio malkredeme rigardis la prokuratoron, sin movis al la seĝo, ĵetis timigitan rigardon sur la orajn brak’apogilojn kaj sidiĝis ne sur la seĝon sed sur la plankon apude. |
| — Объясни, почему не сел в кресло? | — Diru, kial ci ne sidigis cin sur la seĝon? |
| — Спросил Пилат. | — demandis Pilato. |
| — Я грязный, я его запачкаю, — сказал Левий, глядя в землю. | — Mi estas malpura, mi ĝin makulus, — diris Levio rigardante malsupren. |
| — Сейчас тебе дадут поесть. | — Tuj oni donos al ci por manĝi. |
| — Я не хочу есть, — ответил Левий. | — Mi ne deziras manĝi, — respondis Levio. |
| — Зачем же лгать? | — Kial ci mensogas? |
| — Спросил тихо Пилат, — ты ведь не ел целый день, а может быть, и больше. | — paceme diris Pilato, — ci ne manĝis la tutan tagon aŭ eble eĉ pli longe. |
| Ну, хорошо, не ешь. | Nu bone, ne manĝu. |
| Я призвал тебя, чтобы ты показал мне нож, который был у тебя. | Mi venigis cin por ke ci montru al mi la tranĉilon kiun ci havis. |
| — Солдаты отняли его у меня, когда вводили сюда, — сказал Левий и добавил мрачно: | — La soldatoj ĝin de mi forprenis kiam ili kondukis min ĉi tien, — respondis Levio kaj sombre aldonis: |
| — вы мне его верните, мне его надо отдать хозяину, я его украл. | — Oni redonu ĝin al mi, mi devas ĝin reporti al la posedanto, mi ĝin ŝtelis. |
| — Зачем? | — Por kiu celo? |
| — Чтобы веревки перерезать, — ответил Левий. | — Por distranĉi la ŝnurojn, — respondis Levio. |
| — Марк! | — Marko! |
| — Крикнул прокуратор, и кентурион вступил под колонны. | — kriis la prokuratoro, kaj la centuriestro paŝis sub la portikon. |
| — Нож его мне дайте. | — Lian tranĉilon al mi donu. |
| Кентурион вынул из одного из двух чехлов на поясе грязный хлебный нож и подал его прокуратору, а сам удалился. | El unu el la du tegiloj de sia zono la centuriestro eligis malpuran pantranĉilon, donis ĝin al la prokuratoro kaj foriris. |
| — А у кого взял нож? | — Kie ci prenis la tranĉilon? |
| — В хлебной лавке у хевронских ворот, как войдешь в город, сейчас же налево. | — En la panbutiko ĉe la Hebrona Pordego, tuj maldekstre kiam oni eniras la urbon. |
| Пилат поглядел на широкое лезвие, попробовал пальцем остер ли нож зачем-то и сказал: — Насчет ножа не беспокойся, нож вернут в лавку. | Pilato rigardis la larĝan klingon, ial kontrolis per la fingro, ĉu ĝi estas akra, poste diris: — Pri la tranĉilo ne zorgu, ĝi estos resendita al la butiko. |
| А теперь мне нужно второе: покажи хартию, которую ты носишь с собой и где записаны слова Иешуа. | Nun la dua kion mi bezonas: montru al mi la pergamenon, kiun ci portas kun ci kaj sur kiu estas skribitaj la paroloj de Jeŝua. |
| Левий с ненавистью поглядел на Пилата и улыбнулся столь недоброй улыбкой, что лицо его обезобразилось совершенно. | Levio malame rigardis Pilaton kaj ridetis tiel malicege, ke lia vizaĝo iĝis tute hida. |
| — Все хотите отнять? | — Vi volas ĉion forpreni, ĉu? |
| И последнее, что имею? | Ankaŭ la lastan, kion mi havas? |
| — Спросил он. | — li demandis. |
| — Я не сказал тебе — отдай, — ответил Пилат, — я сказал — покажи. | — Mi ne diris ja: fordonu, — respondis Pilato, — mi diris: montru. |
| Левий порылся за пазухой и вынул свиток пергамента. | Levio serĉis en la ĉebrusto kaj eligis pergamenrulon. |
| Пилат взял его, развернул, расстелил между огнями и, щурясь, стал изучать малоразборчивые чернильные знаки. | Pilato ĝin prenis, malvolvis, sternis inter la fajroj kaj streĉante la okulojn komencis esplori la apenaŭ legeblajn inkosignojn. |
| Трудно было понять эти корявые строчки, и Пилат морщился и склонялся к самому пергаменту, водил пальцем по строчкам. | Kompreni tiujn aĉe skribitajn liniojn estis malfacile, Pilato plisis la palpebrojn, sin klinis preskaŭ ĝis la pergameno, ŝovis sian fingron laŭ la linioj. |
| Ему удалось все-таки разобрать, что записанное представляет собой несвязную цепь каких-то изречений, каких-то дат, хозяйственных заметок и поэтических отрывков. | Li tamen povis konstati, ke la skribita estas malkohera vico de iaj eldiroj, datoj, mastrumaj notoj, poeziaj fragmentoj. |
| Кое-что Пилат прочел: «Смерти нет... | Li sukcesis legi: «La morto ne estas ... |
| Вчера мы ели сладкие весенние баккуроты...» Гримасничая от напряжения, Пилат щурился, читал: «Мы увидим чистую реку воды жизни... | Hieraŭ ni manĝis dolĉajn printempajn bakurotojn ...» Grimacante pro la streĉo li malĉifris: «Ni vidos la puran riveron de la vivoakvo ... |
| Человечество будет смотреть на солнце сквозь прозрачный кристалл...» Тут Пилат вздрогнул. | La homaro rigardas la sunon tra klara kristalo ...» Subite Pilato ekskuiĝis. |
| В последних строчках пергамента он разобрал слова: «...Большего порока... Трусость». | En la lastaj linioj de la pergameno li legis la vortojn: «... malvirto pli ... ol la malkuraĝo». |
| Пилат свернул пергамент и резким движением подал его левию. | Pilato rerulis la pergamenon kaj per abrupta movo ĝin etendis al Levio. |
| — Возьми, — сказал он и, помолчав, прибавил: — ты, как я вижу, книжный человек, и незачем тебе, одинокому, ходить в нищей одежде без пристанища. | — Prenu, — li diris. Post nelonga silento li aldonis: — Mi vidas, ke ci estas klerulo, kaj ne decas ke ci, sola, vagas senhejme en almozula vesto. |
| У меня в кесарии есть большая библиотека, я очень богат и хочу взять тебя на службу. | Mi havas grandan bibliotekon en Cezareo, mi estas tre riĉa kaj volas cin dungi. |
| Ты будешь разбирать и хранить папирусы, будешь сыт и одет. | Ci ordigos kaj konservados la papirusojn, ci estos sata kaj vestita. |
| Левий встал и ответил: — Нет, я не хочу. | Levio ekstaris kaj respondis: — Ne, mi ne volas. |
| — Почему? | — Kial? |
| — Темнея лицом, спросил прокуратор, — я тебе неприятен, ты меня боишься? | — demandis Pilato kaj lia vizaĝo malheliĝis, — ĉu mi estas al ci malagrabla? Ĉu ci min timas? |
| Та же плохая улыбка исказила лицо Левия, и он сказал: — Нет, потому что ты будешь меня бояться. | Denove la malbona rideto hidigis la vizaĝon de Levio: — Ne, ĉar ci min timas. |
| Тебе не очень-то легко будет смотреть мне в лицо после того, как ты его убил. | Por ci ne estos facila rigardi min en la vizaĝon post ol ci lin mortigis. |
| — Молчи, — ответил Пилат, — возьми денег. | — Silentu, — respondis Pilato, — prenu monon. |
| Левий отрицательно покачал головой, а прокуратор продолжал: — Ты, я знаю, считаешь себя учеником Иешуа, но я тебе скажу, что ты не усвоил ничего из того, чему он тебя учил. | Levio kapneis, la prokuratoro daŭrigis: — Mi scias, ke ci opinias cin disĉiplo de Jeŝua, sed mi diras al ci, ke ci nenion komprenis el tio, kion li instruis. |
| Ибо, если бы это было так, ты обязательно взял бы у меня что-нибудь. | Ĉar, se ci komprenus, ci nepre akceptus ion de mi. |
| Имей в виду, что он перед смертью сказал, что он никого не винит, — Пилат значительно поднял палец, лицо Пилата дергалось. | Konsideru, ke antaŭ la morto li diris, ke li riproĉas neniun, — Pilato signifoplene levis la fingron, lia vizaĝo tikis. |
| — И сам он непременно взял бы что-нибудь. | — Li mem nepre ion prenus. |
| Ты жесток, а тот жестоким не был. | Vi estas kruela, dum li ne estis tia. |
| Куда ты пойдешь? | Kien vi iros? |
| Левий вдруг приблизился к столу, уперся в него обеими руками и, глядя горящими глазами на прокуратора, зашептал ему: | Levio subite proksimiĝis al la tablo, apogiĝis sur ĝi per ambaŭ manoj kaj rigardante la prokuratoron per ardaj okuloj li flustris al tiu: |
| — Ты, игемон, знай, что я в Ершалаиме зарежу одного человека. | — Ci, prokuratoro, sciu, ke mi ponardos homon en Jerŝalaim. |
| Мне хочется тебе это сказать, чтобы ты знал, что крови еще будет. | Mi deziras diri al ci tion, por ke ci sciu, ke sango ankoraŭ verŝiĝos. |
| — Я тоже знаю, что она еще будет, — ответил Пилат, — своими словами ты меня не удивил. | — Ankaŭ mi scias, ke ĝi ankoraŭ verŝiĝos, — respondis Pilato, — ciaj vortoj min ne mirigas. |
| Ты, конечно, хочешь зарезать меня? | Evidente, min ci volas murdi, ĉu? |
| — Тебя зарезать мне не удастся, — ответил Левий, оскалившись и улыбаясь, — я не такой глупый человек, чтобы на это рассчитывать, но я зарежу Иуду из Кириафа, я этому посвящу остаток жизни. | — Murdi cin mi ne sukcesos, — nudiginte la dentojn rikanis Levio, — mi ne estas tiom stulta ke mi esperu je tio, sed mi ponardos Jehudon el Kirjat, kaj al tio mi oferos la reston de mia vivo. |
| Тут наслаждение выразилось в глазах прокуратора, и он, поманив к себе пальцем поближе Левия Матвея, сказал: — Это тебе сделать не удастся, ты себя не беспокой. | Delico aperis en la okuloj de la prokuratoro, per la fingro li invitis Levion Mateon proksimiĝi kaj diris: — Tion ci ne faros, ci ne bezonas zorgi pri tio, |
| Иуду этой ночью уже зарезали. | Jehudo mortis ponardita ĉi-nokte. |
| Левий отпрыгнул от стола, дико озираясь, и выкрикнул: — Кто это сделал? | Levio saltis de la tablo malantaŭen, ĵetis ĉirkaŭ sin sovaĝan rigardon kaj kriis: — Kiu faris tion? |
| — Не будь ревнив, — оскалясь, ответил Пилат и потер руки, — я боюсь, что были поклонники у него и кроме тебя. | — Ne ĵaluzu, — rikanis Pilato frotante siajn manojn, — ŝajnas al mi, ke vi ne estas lia sola adepto. |
| — Кто это сделал? | — Kiu faris tion? |
| — Шепотом повторил Левий. | — flustre ripetis Levio. |
| Пилат ответил ему: — Это сделал я. | Pilato respondis: — Tion faris mi. |
| Левий открыл рот, дико поглядел на прокуратора, а тот сказал: — Этого, конечно, маловато, сделанного, но все-таки это сделал я. | Levio malfermis la buŝon, sovaĝe gapis al la prokuratoro, kaj tiu diris: — Tio, certe, estas nemulte, la farita, sed estas mi kiu ĝin faris. |
| — И прибавил: — ну, а теперь возьмешь что-нибудь? | — Kaj post paŭzo: — Nu, ĉu nun ci ion prenos? |
| Левий подумал, стал смягчаться и, наконец, сказал: — Вели мне дать кусочек чистого пергамента. | Levio iom pensis, mildiĝis, fine li diris: — Oni donu al mi puran pergamenpecon. |
| Прошел час. | Pasis unu horo. |
| Левия не было во дворце. | Levio ne plu estis en la palaco. |
| Теперь тишину рассвета нарушал только тихий шум шагов часовых в саду. | Nun la silenton de la matenkrepusko rompis nur la malproksima paŝado de la gardosoldatoj en la ĝardeno. |
| Луна быстро выцветала, на другом краю неба было видно беловатое пятнышко утренней звезды. | La luno estis rapide paliĝanta, ĉe la kontraŭa ĉielrando vidiĝis la hela makuleto de la matena stelo. |
| Светильники давным-давно погасли. | La lumiloj jam antaŭ longe estingiĝis. |
| На ложе лежал прокуратор. | Sur la lekto kuŝis la prokuratoro. |
| Подложив руку под щеку, он спал и дышал беззвучно. | Metinte la manon sub la vangon li dormis kaj senbrue spiris. |
| Рядом с ним спал Банга. | Apud li dormis Banga. |
| Так встретил рассвет пятнадцатого нисана пятый прокуратор Иудеи Понтий Пилат. | Tiel renkontis la matenruĝon de la dek kvina de Nisan’ la kvina prokuratoro de Judujo, Poncio Pilato. |
| Глава 27. | Ĉapitro 27 |
| Конец квартиры №50 | LA FINO DE LA APARTAMENTO N-RO 50 |
| Когда Маргарита дошла до последних слов главы | Kiam Margarita atingis la lastajn vortojn de la ĉapitro, «... |
| «...Так встретил рассвет пятнадцатого нисана пятый прокуратор Иудеи Понтий Пилат», — наступило утро. | tiel renkontis la matenruĝon de la dek kvina de Nisan’ la kvina prokuratoro de Judujo, Poncio Pilato» — estiĝis mateno. |
| Слышно было, как во дворике в ветвях ветлы и липы вели веселый, возбужденный утренний разговор воробьи. | En la malgranda korto, en la branĉaro de la saliko kaj de la tilio, aŭdiĝis ĝoja, ekscita, matena konversacio de la paseroj. |
| Маргарита поднялась с кресла, потянулась и только теперь ощутила, как изломано ее тело и как хочет она спать. | Margarita levis sin de la seĝo, sin tir’etendis kaj nur tiam ŝi sentis, kiom lacdoloras ŝia tuta korpo, kiel dormema ŝi estas. |
| Интересно отметить, что душа Маргариты находилась в полном порядке. | Menciendas, ke en ŝia animo regis plena trankvilo. |
| Мысли ее не были в разброде, ее совершенно не потрясало то, что она провела ночь сверхъестественно. | Nenia malordo estis en ŝiaj pensoj, ŝin neniel konsternis la fakto, ke la nokton ŝi pasigis supernature. |
| Ее не волновали воспоминания о том, что она была на балу у сатаны, что каким-то чудом Мастер был возвращен к ней, что из пепла возник роман, что опять все оказалось на своем месте в подвале в переулке, откуда был изгнан ябедник Алоизий Могарыч. | Ŝin ne ekscitis la rememoro, ke ŝi estis ĉe la balo de Satano, ke per ia miraklo la majstro estas al ŝi redonita, ke el la cindro reestiĝis la romano, ke denove ĉio retroviĝis sur sia loko en la kelo ĉe la strateto, de kie estis ekzilita la fi-denuncisto Alojzo Bakŝiŝev. |
| Словом, знакомство с Воландом не принесло ей никакого психического ущерба. | Resume, la konatiĝo kun Voland faris al ŝi nenian damaĝon psikan. |
| Все было так, как будто так и должно быть. | Ĉio estis, kvazaŭ tiel ĝi devis esti. |
| Она пошла в соседнюю комнату, убедилась в том, что Мастер спит крепким и спокойным сном, погасила ненужную настольную лампу и сама протянулась под противоположной стеной на диванчике, покрытом старой разорванной простыней. | Ŝi iris en la alian ĉambron, konvinkiĝis, ke la majstro kviete kaj profunde dormas, malŝaltis la senutilan tablolampon kaj sin etendis ĉe la kontraŭa muro, sur la sofeto kovrita per malnova, disŝirita littuko. |
| Через минуту она спала, и никаких снов в то утро она не видела. | Post unu minuto ŝi dormis, kaj tiun matenon ŝi nenion sonĝis. |
| Молчали комнаты в подвале, молчал весь маленький домишко застройщика, и тихо было в глухом переулке. | Silentis la du ĉambroj en la kelo, silentis la tuta dometo de la konstrurajtigito, kvieta estis la malĉefa strateto. |
| Но в это время, то есть на рассвете субботы, не спал целый этаж в одном из московских учреждений, и окна в нем, выходящие на залитую асфальтом большую площадь, которую специальные машины, медленно разъезжая с гудением, чистили щетками, светились полным светом, прорезавшим свет восходящего солнца. | Sed en tiu sama mateno, nome dum la tagiĝo de la sabato, maldormis tuta etaĝo de unu el la Moskvaj organizoj, kaj ĝiaj fenestroj, rigardantaj al vasta asfaltizita placo kiun zume kaj senhaste brosis specialaj maŝinoj, radiis per plena lumo, tranĉanta la helon de la leviĝanta suno. |
| Весь этаж был занят следствием по делу Воланда, и лампы всю ночь горели в десяти кабинетах. | La tuta etaĝo enketis pri la Voland-afero, kaj la tutan nokton lumis la lampoj en dek kabinetoj. |
| Собственно говоря, дело стало ясно уже со вчерашнего дня, пятницы, когда пришлось закрыть Варьете вследствие исчезновения его администрации и всяких безобразий, происшедших накануне во время знаменитого сеанса черной магии. | Propre, la afero klaris jam de hieraŭ, de la vendredo, kiam oni devis fermi Varieteon sekve de la malapero de ties estraro, kaj pro la diversaj ekscesoj okazintaj unu tagon antaŭe, dum la fama seanco pri nigra magio. |
| Но дело в том, что все время и непрерывно поступал в бессонный этаж все новый и новый материал. | Sed la problemo konsistis en tio, ke la tutan tempon, senĉese, la maldorma etaĝo plu ricevadis novan materialon. |
| Теперь следствию по этому странному делу, отдающему совершенно явственной чертовщиной, да еще с примесью каких-то гипнотических фокусов и совершенно отчетливой уголовщиы, надлежало все разносторонние и путанные события, происшедшие в разных местах Москвы, слепить в единый ком. | Nun la enketo pri tiu stranga afero, prezentanta trajtojn de evidenta satanaĵo kun elementoj hipnotismaj kaj okulfrape krimaj, devis el ĉiuj ĉi multspecaj kaj konfuzaj eventoj okazintaj en diversaj lokoj de Moskvo fari unu koheran bulon. |
| Первый, кому пришлось побывать в светящемся электричеством бессонном этаже, был Аркадий Аполлонович Семплеяров, председатель акустической комиссии. | La unua homo, devigita viziti la sendorman etaĝon inundatan de elektra lumo, estis Arkadio Apolonoviĉ Semplejarov, prezidanto de la Akustika Komisiono. |
| После обеда в пятницу в квартире его, помещающейся в доме у каменного моста, раздался звонок, и мужской голос попросил к телефону Аркадия Аполлоновича. | Vendrede post la tagmanĝo en lia apartamento situanta en la domo ĉe la ponto Kamennij eksonoris la telefono, kaj vira voĉo petis voki al la aparato Arkadion Apolonoviĉ. |
| Подошедшая к телефону супруга Аркадия Аполлоновича ответила мрачно, что Аркадий Аполлонович нездоров, лег почивать, и подойти к аппарату не может. | Ties edzino, kiu estis malkroĉinta la aŭdilon, miŝumore respondis, ke Arkadio Apolonoviĉ malbone fartas, ke li enlitiĝis kaj ne povas veni al la telefono. |
| Однако Аркадию Аполлоновичу подойти к аппарату все-таки пришлось. | Kiam la edzino demandis, de kie oni telefonas, la voĉo tre lakone informis ŝin pri tio. |
| — Сию секунду... Сейчас... Сию минуту... | — Unu sekundon ... tuj ... unu minuton, |
| — Пролепетала обычно очень надменная супруга председателя акустической комиссии и как стрела полетела в спальню подымать Аркадия Аполлоновича с ложа, на котором тот лежал, испытывая адские терзания при воспоминании о вчерашнем сеансе и ночном скандале, сопровождавшем изгнание из квартиры саратовской его племянницы. | — balbutis la kutime tre orgojla edzino de la prezidanto de la Akustika Komisiono, kaj sagrapide ŝi impetis en la dormoĉambron por forŝiri lin el la lito, en kiu li kuŝis suferante inferajn turmentojn ĉe la rememoro pri la hieraŭa seanco kaj pri la skandalo, kiu akompanis la forpelon de la Saratova nevino. |
| Правда, не через секунду, но даже и не через минуту, а через четверть минуты Аркадий Аполлонович в одной туфле на левой ноге, в одном белье, уже был у аппарата, лепеча в него: — Да, это я... | Verdire, ne post unu sekundo, eĉ ne post unu minuto, sed post kvarono de minuto Semplejarov, surhavante nur subvestojn kaj unu ŝuon je la maldekstra piedo, staris ĉe la aparato kaj en ĝin balbutis: — Ha lo, estas mi... |
| Слушаю, слушаю... | jes, mi aŭskultas, mi aŭskultas... |
| Супруга его, на эти мгновения забывшая все омерзительные преступления против верности, в которых несчастный Аркадий Аполлонович был уличен, с испуганным лицом высовывалась в дверь коридора, тыкала туфлей в воздух и шептала: — Туфлю надень, туфлю... | Lia edzino, forgesinte por tiuj momentoj ĉiujn abomenajn adultaĵojn pri kiuj la malfeliĉulo Arkadio Apolonoviĉ estis konviktita, elŝovis timigitan vizaĝon tra la pordo de la koridoro kaj puŝante la alian ŝuon en la aero ŝi flustradis: — La ŝuon surmetu, la ŝuon ... |
| Ноги простудишь, — на что Аркадий Аполлонович, отмахиваясь от жены босой ногой и делая ей зверские глаза, бормотал в телефон: — Да, да, да, как же, я понимаю... | la piedojn vi malvarmumos ... Arkadio Apolonoviĉ, per la nuda piedo kaj per sovaĝaj rigardoj signante ke ŝi foriru, murmuris en la telefonon: — Jes, jes, certe, mi komprenas ... |
| Сейчас выезжаю. | Tuj mi alveturos ... |
| Весь вечер Аркадий Аполлонович провел в том самом этаже, где велось следствие. | La tutan sekvintan vesperon li restis en tiu etaĝo, kie disvolviĝis la enketo. |
| Разговор был тягостный, неприятнейший был разговор, ибо пришлось с совершеннейшей откровенностью рассказывать не только об этом паскудном сеансе и драке в ложе, но попутно, что было действительно необходимо, | La interparolo estis embarasa, plej malagrabla ĝi estis, ĉar li devis plej precize rakonti ne nur pri la fia seanco kaj la interbatiĝo en la loĝio, sed krome — kiel cirkonstancon, tamen ja necesan |
| и про Милицу Андреевну Покобатько с елоховской улицы, и про саратовскую племянницу, и про многое еще, о чем рассказы приносили Аркадию Аполлоновичу невыразимые муки. | — ankaŭ pri Milica Andrejevna Pokobatko de la strato Jeloĥovskaja, kaj pri la Saratova nevino, kaj pri multaj aliaj aferoj, pri kiuj rakonti estis por li vera turmento. |
| Само собой разумеется, что показания Аркадия Аполлоновича, интеллигентного и культурного человека, бывшего свидетелем безобразного сеанса, | Evidente, la depozicio de Arkadio Apolonoviĉ, homo klera kaj kultura, kompetenta kaj komprenema atestanto de la skandala seanco; |
| свидетеля толкового и квалифицированного, который прекрасно описал и самого таинственного мага в маске, и двух его негодяев-помощников, который прекрасно запомнил, что фамилия мага именно Воланд, — значительно подвинули следствие вперед. | atestanto kiu bonege priskribis kaj la misteran magiiston kun lia duonmasko, kaj la du kanajlojn liajn asistantojn; kiu firme memoris, ke la familinomo de la magiisto estis ĝuste Voland, — la depozicio de tia homo konsiderinde avancigis la enketon. |
| Сопоставление же показаний Аркадия Аполлоновича с показаниями других, в числе которых были некоторые дамы, пострадавшие после сеанса | El la komparo de lia depozicio kun la depozicioj de aliaj atestantoj — inter kiuj estis pluraj civitaninoj suferintaj post la seanco |
| (та, в фиолетовом белье, поразившая Римского, и, увы, многие другие), и курьер Карпов, который был посылаем в квартиру №50 на садовую улицу, — собственно, сразу установило то место, где надлежит искать виновника всех этих приключений. | (tiu en violkoloraj subvestoj, konsterninta Rimskijon, kaj, ho ve, multaj aliaj) kaj la kuriero Karpov plurfoje sendita en la apartamenton n-ro 50 ĉe la strato Sadovaja — oni tuj determinis la lokon, kie estis serĉendaj la kulpaj je ĉiuj ĉi aventuroj. |
| В квартире №50 побывали, и не раз, и не только осматривали ее чрезвычайно тщательно, но и выстукивали стены в ней, осматривали каминные дымоходы, искали тайников. | La apartamenton n-ro 50 oni vizitis, kaj eĉ plurfoje, oni zorge ĝin traserĉis, perkutis ĝiajn murojn, esploris la kamentubojn, serĉis kaŝejojn. |
| Однако все эти мероприятия никакого результата не дали, и ни в один из приездов в квартиру в ней никого обнаружить не удалось, | Tamen ĉiuj ĉi procedoj rezultigis nenion kaj dum neniu el la vizitoj en la apartamenton oni sukcesis iun ajn trovi, |
| хотя и совершенно понятно было, что в квартире кто-то есть, несмотря на то, что все лица, которым так или иначе надлежало ведать вопросами о прибывающих в Москву иностранных артистах, решительно и категорически утверждали, что никакого черного мага Воланда в Москве нет и быть не может. | kvankam estis tute evidenta, ke iu ja tie estas, malgraŭ la firma kaj kategoria aserto de ĉiuj oficialuloj responsaj pri la restado de alilandaj artistoj en Moskvo, ke nigra magiisto nomata Voland en la urbo ne estas kaj neniel povas esti. |
| Решительно нигде он не зарегистрировался при приезде, никому не предъявлял своего паспорта или иных каких-либо бумаг, контрактов и договоров, и никто о нем ничего не слыхал! | Absolute nenie estis registrita lia alveno, al neniu li prezentis sian pasporton aŭ alian paperon, kontrakton aŭ invitilon, neniu pri li ion aŭdis! |
| Заведующий программным отделением зрелищной комиссии китайцев клялся и божился, что никакой программы представления никакого Воланда пропавший Степа Лиходеев ему на утверждение не присылал и ничего о приезде такого Воланда китайцеву не телефонировал. | Kitajcev, la estro de la programa fako de la Spektaklokomisiono, ĵuris grandajn ĵurojn, ke la malaperinto Steĉjo Latronov ne sendis al li por konfirmo ian ajn spektakloprogramon kun ia ajn Voland, nek telefonis al li ion ajn pri la veno de tia Voland. |
| Так что ему, китайцеву, совершенно непонятно и неизвестно, каким образом в Варьете Степа мог допустить подобный сеанс. | Tial li, Kitajcev, ne scias kaj ne povas kompreni, kiamaniere Steĉjo allasus tian seancon okazi en Varieteo. |
| Когда же говорили, что Аркадий Аполлонович своими глазами видел этого мага на сеансе, китайцев только разводил руками и поднимал глаза к небу. | Kiam oni obĵetis, ke Semplejarov propraokule vidis la magiiston sur la scenejo, Kitajcev nur disetendis la brakojn kaj levis la okulojn al la ĉielo. |
| И уж по глазам китайцева можно было видеть и смело сказать, что он чист, как хрусталь. | Kaj laŭ la okuloj de Kitajcev oni povis vidi kaj senhezite konkludi, ke li estas kristale pura kaj senpeka. |
| Тот самый Прохор Петрович, председатель главной зрелищной комиссии... | Poste tiu Proĥoro Petroviĉ, prezidanto de la Centra Spektaklokomisiono ... |
| Кстати: он вернулся в свой костюм немедленно после того, как милиция вошла в его кабинет, к исступленной радости Анны Ричардовны и к великому недоумению зря потревоженной милиции. | Parenteze: li reaperis en sia kabineto tuj post ol la milicio envenis lian kabineton, kio kaŭzis ekstazan ĝojon de Anna Riĉardovna kaj grandan perplekson de la senutile vokita milicio. |
| Еще кстати: вернувшись на свое место, в свой серый полосатый костюм, Прохор Петрович совершенно одобрил все резолюции, которые костюм наложил во время его кратковременного отсутствия. | Kaj ankoraŭ unu parentezaĵo: reveninte sur sian lokon, en sian grizan striitan vestokompleton, Proĥoro Petroviĉ plene aprobis ĉiujn decidoformulojn, kiujn la vestokompleto surskribis dum lia nelonga foresto. |
| ...Так вот, тот самый Прохор Петрович решительнейшим образом ничего не знал ни о каком Воланде. | ... do, tiu Proĥoro Petroviĉ absolutege nenion sciis pri iu ajn nomata Voland. |
| Выходило что-то, воля ваша, несусветное: тысячи зрителей, весь состав Варьете, наконец, Семплеяров Аркадий Аполлонович, наиобразованнейший человек, видели этого мага, равно как и треклятых его ассистентов, а между тем нигде его найти никакой возможности нету. | Rezultis, pardonon, absurdaĵo: miloj da spektantoj, la tuta personaro de Varieteo kaj fine Semplejarov A.A., homo klerega, vidis tiun magiiston kaj lian malbenindajn asistantojn — sed neniel eblas lin trovi. |
| Что же, позвольте вас спросить: он провалился, что ли, сквозь землю тотчас после своего отвратительного сеанса или же, как утверждают некоторые, вовсе не приезжал в Москву? | Trudiĝas demando: ĉu la tero lin englutis post lia fi-seanco, aŭ, laŭ ies asertoj, ĉu li tute ne estis veninta en Moskvon? |
| Но если допустить первое, то несомненно, что, проваливаясь, он прихватил с собой всю головку администрации Варьете, а если второе, то не выходит ли, что сама администрация злосчастного театра, учинив предварительно какую-то пакость (вспомните только разбитое окно в кабинете и поведение Тузабубен!), Бесследно скрылась из Москвы. | Nu, se akcepti la unuan hipotezon, tiam oni ankaŭ akceptu, ke kune kun li la tero egale englutis la tutan estraron de Varieteo; kaj la dua hipotezo ŝajnas implici, ke la estraro mem de la malfeliĉa teatro, post ia misfaro (rememoru la frakasitan fenestron en la kabineto de Rimskij kaj la konduton de Keroaso!) senspure fuĝis el Moskvo. |
| Надо отдать справедливость тому, кто возглавлял следствие. | Endas agnoski la meriton de la enketestro. |
| Пропавшего Римского разыскали с изумляющей быстротой. | La malaperinton Rimskij oni retrovis mirinde rapide. |
| Стоило только сопоставить поведение Тузабубен у таксомоторной стоянки возле кинематографа с некоторыми датами времени, вроде того, когда кончился сеанс и когда именно мог исчезнуть Римский, чтобы немедленно дать телеграмму в Ленинград. | Sufiĉis kompari la konduton de Keroaso ĉe la taksia haltejo kun kelkaj tempopunktoj — ekzemple, kiam finiĝis la seanco en la apuda kinejo kaj je kioma horo povis malaperi Rimskij — por tuj sendi telegramon en Leningradon. |
| Через час пришел ответ (к вечеру пятницы), что Римский обнаружен в номере четыреста двенадцатом гостиницы «Астория», в четвертом этаже, рядом с номером, где остановился заведующий репертуаром одного из московских театров, гастролировавших в то время в Ленинграде, в том самом номере, где, как известно, серо-голубая мебель с золотом и прекрасное ванное отделение. | Post unu horo (estis vespero de la vendredo) venis la respondo, ke Rimskij estas trovita en la numero 412 de la hotelo Astoria, en la kvara etaĝo, apud la ĉambro okupita de la repertuarestro de unu el la Moskvaj teatroj turneanta en Leningrado, do ĝuste en la numero konata pro siaj grizblua meblaro kun orizaĵoj kaj bonega banĉambro. |
| Обнаруженный прячущимся в платяном шкафу четыреста двенадцатого номера «Астории» Римский был немедленно арестован и допрошен в Ленинграде же. | Trovite kaŝanta sin en la vestoŝranko de la numero 412 de Astoria, Rimskij tuj iĝis arestita kaj pridemandita surloke, en Leningrado. |
| После чего в Москву пришла телеграмма, извещающая о том, что финдиректор Варьете оказался в состоянии невменяемости, что на вопросы он путных ответов не дает или не желает давать и просит только об одном, чтобы его спрятали в бронированную камеру и приставили к нему вооруженную охрану. | Post kio Moskvon venis telegramo, sciiganta ke la financa direktoro de Varieteo estas en neresponsiva stato, ke la demandojn li respondas per absurdaĵoj aŭ rifuzas respondi, kaj nur petas pri tio, ke oni lin kaŝu en blenditan kameron sub armitan gardon. |
| Из Москвы телеграммой было приказано Римского под охраной доставить в москву, вследствие чего Римский в пятницу вечером и выехал под такой охраной с вечерним поездом. | El Moskvo oni per telegramo ordonis transporti sub gardo la financan direktoron en Moskvon, sekve de kio je la vendredo vespere Rimskij sub la indikita gardo forveturis per vespera trajno. |
| К вечеру же пятницы нашли и след Лиходеева. | Egale je la vendredo vespere oni trovis ankaŭ la spuron de Latronov. |
| Во все города были разосланы телеграммы с запросами о Лиходееве, и из Ялты был получен ответ, что Лиходеев был в Ялте, но вылетел на аэроплане в Москву. | Dissendinte al ĉiuj urboj serĉotelegramojn pri Latronov, oni ricevis la respondon el Jalto: Latronov antaŭ nelonge estis en Jalto, tamen ĵus li per avio forflugis al Moskvo. |
| Единственно, чей след не удалось поймать, это след Варенухи. | La sola, kies spuron oni ne sukcesis trovi, estis Punĉo. |
| Известный всей решительно Москве знаменитый театральный администратор канул как в воду. | La fama teatra administristo konata de la tutega Moskvo, malaperis kvazaŭ englutite de la tero. |
| Тем временем пришлось возиться с происшествиями и в других местах Москвы, вне театра Варьете. | Intertempe oni devis sin okupi ankaŭ pri incidentoj en aliaj lokoj de Moskvo, ekster la teatro Varieteo. |
| Пришлось разъяснять необыкновенный случай с поющими «Славное море» служащими (кстати: профессору Стравинскому удалось их привести в порядок в течение двух часов времени путем каких-то впрыскиваний под кожу), с лицами, предъявлявшими другим лицам или учреждениям под видом денег черт знает что, а также с лицами, пострадавшими от таких предъявлений. | Necesis klarigi la eksterodinaran okazon pri la oficistoj kantantaj la Gloran Maron (alvorte: profesoro Stravinskij en la daŭro de du horoj sukcesis normaligi ĉiujn per iaj hipodermaj injektoj), sin okupi pri la personoj, prezentantaj al aliaj personoj aŭ organizoj ĉian rubaĵon kvazaŭ monon, kaj pri la viktimoj de tiaj trompaj pagoj. |
| Как само собой понятно, самым скандальным и неразрешимым из всех этих случаев был случай похищения головы покойного литератора Берлиоза прямо из гроба в Грибоедовском зале, произведенного среди бела дня. | Evidente, la plej malagrabla, la plej skandala kaj nesolvebla el ĉiuj ĉi enigmoj estis tiu pri la kapo de la forpasinta literaturisto Berlioz, ŝtelita dum la hela tago rekte el la ĉerko en la Gribojedova salonego. |
| Двенадцать человек осуществляли следствие, собирая, как на спицу, окаянные петли этого сложного дела, разбросавшиеся по всей Москве. | Kvazaŭ sur trikilon kolektadis la dek du enketistoj la malbenindajn maŝojn de tiu komplika afero, disĵetitajn tra la tuta urbego. |
| Один из следователей прибыл в клинику профессора Стравинского и первым долгом попросил предъявить ему список тех лиц, которые поступили в клинику в течение последних трех дней. | Unu el la enketistoj venis en la klinikon de profesoro Stravinskij, kaj antaŭ ĉio petis disponigi al li la liston de ĉiuj personoj enhospitaligitaj dum la lastaj tri tagoj. |
| Таким образом, были обнаружены Никанор Иванович Босой и несчастный конферансье, которому отрывали голову. | Tiel en la enketo aperis Nikanoro Ivaniĉ Nudokrudov kaj la malfeliĉa anoncisto suferinta la kapforŝiron. |
| Ими, впрочем, занимались мало. | Pri ili, cetere, oni nemulte sin okupis. |
| Теперь уж легко было установить, что эти двое стали жертвами одной и той же шайки, возглавляемой этим таинственным магом. | Ja nun facilis konstati, ke ankaŭ ili iĝis viktimoj de la mistera magiisto kaj lia bando. |
| Но вот Иван Николаевич Бездомный следователя заинтересовал чрезвычайно. | Male, Ivano Nikolaiĉ Senhejmulo interesis la enketiston eksterodinare. |
| Дверь иванушкиной комнаты №117 отворилась под вечер пятницы, и в комнату вошел молодой, круглолицый, спокойный и мягкий в обращении человек, совсем непохожий на следователя, и тем не менее один из лучших следователей москвы. | Je la vendredo antaŭvespere ĉe Ivaĉjo en la ĉambro 117-a malfermiĝis la pordo kaj envenis juna, rozvizaĝa, kvieta kaj mildmaniera viro, neniom similanta kriminaliston, kaj tamen unu el la plej bonaj Moskvaj kriminalistoj. |
| Он увидел лежащего на кровати, побледневшего и осунувшегося молодого человека, с глазами, в которых читалось отсутствие интереса к происходящему вокруг, с глазами, то обращающимися куда-то вдаль, поверх окружающего, то внутрь самого молодого человека. | Antaŭ si li vidis en la lito palaĉan kaj lacvizaĝan junan homon, kies okuloj atestis absolutan mankon de intereso pri la ĉirkaŭaj aferoj; kies okuloj rigardis jen ien for, trans la ĉirkaŭaĵojn, jen en la internon de la juna homo. |
| Следователь ласково представился и сказал, что зашел к Ивану Николаевичу потолковать о позавчерашних происшествиях на Патриарших прудах. | La enketisto delikate sin prezentis kaj diris, ke li venis al Ivano Nikolaiĉ por interparoli pri la antaŭhieraŭaj incidentoj ĉe la Patriarĥa lageto. |
| О, как торжествовал бы Иван, если бы следователь явился к нему пораньше, хотя бы, скажем, в ночь на четверг, когда Иван буйно и страстно добивался того, чтобы выслушали его рассказ о Патриарших прудах. | Ho, kia estus la triumfo de Ivano, se la enketisto estus veninta al li iom pli frue, eĉ, ekzemple, en la nokto inter la merkredo kaj la ĵaŭdo, kiam Ivano furioze kaj pasie postuladis, ke oni aŭskultu lian rakonton pri la okazinta vendrede vespere. |
| Но, увы, Иванушка совершенно изменился за то время, что прошло с момента гибели Берлиоза. | Sed, ho ve, Ivaĉjo tute ŝanĝiĝis dum la tempo pasinta post la morto de Berlioz. |
| Он был готов охотно и вежливо отвечать на все вопросы следователя, но равнодушие чувствовалось и во взгляде Ивана, и в его интонациях. | Li estis preta volonte kaj ĝentile respondi je ĉiuj demandoj de la enketisto, tamen en lia rigardo kaj en liaj intonacioj sentiĝis indiferento. |
| Поэта больше не трогала судьба Берлиоза. | La sorto de Berlioz ne plu interesis la poeton. |
| Перед приходом следователя Иванушка дремал лежа, и перед ним проходили некоторые видения. | Antaŭ la veno de la enketisto Ivaĉjo dormetis sur sia lito, kaj vizioj pasis antaŭ liaj okuloj. |
| Так, он видел город странный, непонятный, несуществующий, с глыбами мрамора, источенными колоннадами, со сверкающими на солнце крышами, с черной мрачной и безжалостной башней антония, | Li vidis urbon strangan, nekompreneblan, malrealan, kun marmorblokoj, kanelitaj kolonaroj, tegmentoj brilegantaj sub la suno, kun ĝia nigra, sombra, senindulga Fortreso Antonia, |
| со дворцом на западном холме, погруженным до крыш почти в тропическую зелень сада, с бронзовыми, горящими в закате статуями над этой зеленью, он видел идущие под стенами древнего города римские, закованные в броню, кентурии. | kun ĝia palaco sur la okcidenta monteto, la palaco ĝis la tegmentoj sinkinta en la preskaŭ tropika verdaĵo de ĝardeno, kun bronzaj statuoj, brulantaj en la vesperruĝo super tiu verdaĵo, li vidis Italiajn kirasitajn centuriojn marŝi sub la muregoj de la pramalnova urbo. |
| В дремоте перед Иваном являлся неподвижный в кресле человек, бритый, с издерганным желтым лицом, человек в белой мантии с красной подбивкой, ненавистно глядящий в пышный и чужой сад. | En sia duondormo li viziis viron senmovan en brakseĝo, razitan, kun flavaĉa tiknervoza vizaĝo, viron en blanka mantelo kun ruĝa subŝtofo, malamege rigardantan en la malmagran kaj fremdan ĝardenon. |
| Видел Иван и безлесый желтый холм с опустевшими столбами с перекладинами. | Ivano sonĝis pri senarbara flava monteto, sur kiu altis vakiĝintaj fostoj kun transversaj traboj. |
| А происшедшее на Патриарших прудах поэта Ивана Бездомного более не интересовало. | Sed la okazinta ĉe la Patriarĥa lageto ne plu interesis la poeton Ivano Senhejmulo. |
| — Скажите, Иван Николаевич, а вы-то сами как далеко были от турникета, когда Берлиоз свалился под трамвай? | — Nun diru, Ivano Nikolaiĉ: vi mem, je kia distanco de la turnokruco vi estis kiam Berlioz falis sub la tramon? |
| Чуть заметная равнодушная усмешка почему-то тронула губы Ивана, и он ответил: — Я был далеко. | Apenaŭ perceptebla indiferenta rideto ial tuŝetis la lipojn de Ivano, kaj li respondis: — Mi estis malproksime. |
| — А этот клетчатый был возле самого турникета? | — Kaj tiu kvadratita, ĉu li estis tuj apud la turnokruco? |
| — Нет, он сидел на скамеечке невдалеке. | — Ne, li sidis sur benko, ne malproksime. |
| — Вы хорошо помните, что он не подходил к турникету в тот момент, когда Берлиоз упал? | — Ĉu bone vi memoras, ke li ne venis al la turnokruco je la momento, kiam Berlioz falis? |
| — Помню. Не подходил. Он развалившись сидел. | — Mi memoras. Li ne venis. Li malstreĉe sidaĉis. |
| Эти вопросы были последними вопросами следователя. | Tiuj estis la lastaj demandoj de la enketisto. |
| После них он встал, протянул руку Иванушке, пожелал скорее поправиться и выразил надежду, что вскорости вновь будет читать его стихи. | Post ili li ekstaris, etendis la manon al Ivaĉjo, deziris al li plej rapide resaniĝi kaj esprimis la esperon baldaŭ legi liajn novajn poeziaĵojn. |
| — Нет, — тихо ответил Иван, — я больше стихов писать не буду. | — Ne, — mallaŭte respondis Ivano, — mi ne plu versos. |
| Следователь вежливо усмехнулся, позволил себе выразить уверенность в том, что поэт сейчас в состоянии некоторой депрессии, но что скоро это пройдет. | La enketisto ĝentile ridetis kaj deklaris sin certa, ke la nunmomenta deprimo de la poeto baldaŭ finiĝos. |
| — Нет, — отозвался Иван, глядя не на следователя, а вдаль, на гаснущий небосклон, — это у меня никогда не пройдет. | — Ne, — respondis Ivano, rigardante ne al la kriminalisto sed foren, al la estingiĝanta horizonto, — por mi ĉi tio neniam finiĝos. |
| Стихи, которые я писал, — плохие стихи, и я теперь это понял. | La versaĵoj, kiujn mi verkis, estas malbonaj versaĵoj, nun mi tion komprenas. |
| Следователь ушел от Иванушки, получив весьма важный материал. | La enketisto forlasis Ivaĉjon ricevinte tre gravan materialon. |
| Идя по нитке событий с конца к началу, наконец удалось добраться до того истока, от которого пошли все события. | Sekvinte la eventofadenon ĝis la komenco, finfine oni atingis la fonton, el kiu originis ĉiuj ceteraj okazoj. |
| Следователь не сомневался в том, что эти события начались с убийства на Патриарших. | La enketisto ne dubis, ke ili ĉiuj originis el la murdo ĉe la Patriarĥa. |
| Конечно, ни Иванушка, ни этот клетчатый не толкали под трамвай несчастного председателя Массолита, физически, так сказать, его падению под колеса не способствовал никто. | Evidente, nek Ivaĉjo, nek la kvadratita puŝis sub la tramon la malfeliĉan prezidanton de Massolit; meĥanike, se oni povas tiel diri, neniu faligis lin sub la radojn. |
| Но следователь был уверен в том, что Берлиоз бросился под трамвай (или свалился под него), будучи загипнотизированным. | Sed la kriminalisto estis konvinkita, ke Berlioz sin ĵetis sub la tramon (aŭ falis sub ĝin) hipnotigite. |
| Да, материалу было уже много, и было известно уже, кого и где ловить. | Jes, la materialo abundegis, kaj oni jam sciis, kiun kaj kie kapti. |
| Да дело-то в том, что поймать-то никаким образом нельзя было. | Sed la problemo konsistis ĝuste en tio, ke neniel oni povis iun kapti. |
| В трижды проклятой квартире №50, несомненно, надо повторить, кто-то был. | En la trioble malbenita apartamento n-ro 50, ni ripetu, iu sendube ja estis. |
| По временам эта квартира отвечала то трескучим, то гнусавым голосом на телефонные звонки, иногда в квартире открывали окно, более того, из нее слышались звуки патефона. | Foje-foje la apartamento respondis je telefonvokoj, jen per voĉo krakanta, jen per voĉo nazsona, foje-foje malfermiĝis ĝia fenestro, eĉ pli ol tio, el la apartamento aŭdiĝis la sonoj de gramofono. |
| А между тем всякий раз, как в нее направлялись, решительно никого в ней не оказывалось. | Nu, ĉiun fojon, kiam oni ĝin vizitis, absolute neniu estis en la loĝejo. |
| А были там уже не раз, и в разное время суток. | Kaj oni ĝin ja vizitis plurfoje, je diversaj diurnhoroj. |
| И мало этого, по квартире проходили с сетью, проверяя все углы. | Eĉ, tra la apartamento oni pasis kun reto, atentante ĉiujn angulojn. |
| Квартира была давно уже под подозрением. | Jam delonge la apartamento estis suspektata. |
| Охраняли не только тот путь, что вел во двор через подворотню, но и черный ход; мало этого, на крыше у дымовых труб была поставлена охрана. | Oni observis ne nur la vojon kondukantan en la korton tra la pordega arko, sed ankaŭ la malantaŭan enirejon; eĉ plie, sur la tegmento ĉe la fumtuboj oni aranĝis embuskon. |
| Да, квартира №50 пошаливала, а поделать с этим ничего нельзя было. | Jes, la apartamento n-ro 50 miskondutis, sed ordigi tion oni ne povis. |
| Так дело тянулось до полуночи с пятницы на субботу, когда барон Майгель, одетый в вечернее платье и лакированные туфли, торжественно проследовал в квартиру №50 в качестве гостя. | Tiel la afero treniĝis ĝis la noktomezo inter la vendredo kaj la sabato, kiam barono von Meigel, en vespera vesto kaj lakledaj ŝuoj, solene pasis en la apartamenton n-ro 50 en karaktero de gasto. |
| Слышно было, как барона впустили в квартиру, ровно через десять минут после этого, без всяких звонков, квартиру посетили, но не только хозяев в ней не нашли, а, что было уж совсем диковинно, не обнаружили в ней и признаков барона Майгеля. | Oni aŭdis la pordon malfermiĝi kaj refermiĝi malantaŭ la barono. Ekzakte dek minutojn poste, sen malpleja sonorado, oni vizitis la apartamenton, tamen ne nur oni ne malkaŝis la gastigantojn, sed — kaj tio ja estis tute surpriza — oni ne sukcesis trovi ian spuron de la eksbarono. |
| Так вот, как и было сказано, дело тянулось таким образом до субботнего рассвета. | Do, kiel ni jam diris, tiele la afero treniĝis ĝis la sabata matenkrepusko. |
| Тут прибавились новые и очень интересные данные. | Tiam venis novaj kaj tre interesaj informoj. |
| На московском аэродроме совершил посадку шестиместный пассажирский самолет, прилетевший из крыма. | Sur aerodromo en Moskvo alteriĝis sesloka pasaĝera avio veninta el Krimeo. |
| Среди других пассажиров из него высадился один очень странный пассажир. | Inter la elaviiĝintaj pasaĝeroj unu aspektis tre bizare. |
| Это был молодой гражданин, дико заросший щетиною, дня три не мывшийся, с воспаленными и испуганными глазами, без багажа и одетый несколько причудливо. | Tiu estis juna civitano kun sovaĝa stoplobarbo, almenaŭ tri tagojn sin ne lavinta, kun inflamaj kaj timplenaj okuloj, senpakaĵa kaj iom fantazie vestita. |
| Гражданин был в папахе, в бурке поверх ночной сорочки и синих ночных кожаных новеньких, только что купленных туфлях. | La civitano surhavis kalpakon, burkon metitan sur noktoĉemizon, novajn, ĵus aĉetitajn, bluajn ledajn pantoflojn. |
| Лишь только он отделился от лесенки, по которой спускались из кабины самолета, к нему подошли. | Apenaŭ li disiĝis de la ŝtupareto de la avio, kiam oni jam estis apud li. |
| Этого гражданина уже ждали, и через некоторое время незабвенный директор Варьете, Степан Богданович Лиходеев, предстал перед следствием. | Tiu civitano estis atendata, kaj post kelka tempo la neforgesebla direktoro de Varieteo, Stefano Bogdanoviĉ Latronov, sidis antaŭ la enketistoj. |
| Он подсыпал новых данных. | Li alŝutis novajn informojn. |
| Теперь стало ясно, что Воланд проник в Варьете под видом артиста, загипнотизировав степу Лиходеева, а затем ухитрился выбросить этого же степу вон из Москвы за бог знает какое количество километров. | Nun iĝis klara, ke Voland penetris Varieteon en karaktero de artisto, hipnotiginte Steĉjon, kaj poste trovis rimedon ekspedi lin je Dio-scias-kiom da kilometroj for el Moskvo. |
| Материалу, таким образом, прибавилось, но легче от этого не стало, а, пожалуй, стало даже чуть-чуть потяжелее, ибо очевидным становилось, что овладеть такой личностью, которая проделывает штуки вроде той, жертвой которой стал Степан Богданович, будет не так-то легко. | Do, la materialo pliiĝis, tamen tio ne faciligis la aferon; eĉ male, ĝi nun aspektis ankoraŭ pli komplika, ĉar evidentiĝis, ke kapti individuon kapablan aranĝi trukojn similajn al la suferita de Latronov, ne estos simpla tasko. |
| Между прочим, Лиходеев, по собственной его просьбе, был заключен в надежную камеру, и перед следствием предстал Варенуха, только что арестованный на своей квартире, в которую он вернулся после безвестного отсутствия в течение почти двух суток. | Parenteze, laŭ sia propra peto Latronov iĝis enŝlosita en sekuran kameron, kaj antaŭ la enketistoj aperis Punĉo, ĵus arestita en sia apartamento, kien li revenis post regule konstatita dudiurna foresto. |
| Несмотря на данное Азазелло обещание больше не лгать, администратор начал именно со лжи. | Malgraŭ ke la administristo promesis al Azazello ne plu mensogi, tamen sian depozicion li komencis ĝuste per mensogo. |
| Хотя, впрочем, за это очень строго его судить нельзя. | Nu, tiun perfidaĵon oni ne juĝu tro severe. |
| Ведь Азазелло запретил ему лгать и хамить по телефону, а в данном случае администратор разговаривал без содействия этого аппарата. | Ĉar kvankam Azazello ja malpermesis al li mensogi kaj kanajli per telefono, tamen ĉi-okaze Punĉo parolis sen apliki tian aparaton. |
| Блуждая глазами, Иван Савельевич заявлял, что днем в четверг он у себя в кабинете в Варьете в одиночку напился пьяным, после чего куда-то пошел, а куда — не помнит, где-то еще пил старку, а где — не помнит, где-то валялся под забором, а где — не помнит опять-таки. | Malfikse rigardante flanken li deklaris, ke je la ĵaŭdo posttagmeze li en sia oficejo drinkis sola ĝis ebriiĝo, poste ien iris — kien, li ne plu memoras — kaj ankoraŭ ie drinkis vodkon — kie, li jam ne memoras — kaj ie kuŝaĉis ĉe latbarilo — kie, li egale ne povas rememori. |
| Лишь после того, как администратору сказали, что он своим поведением, глупым и безрассудным, мешает следствию по важному делу и за это, конечно, будет отвечать, | Nur post ol oni indikis al la administristo, ke per sia stulta kaj malprudenta konduto li malhelpas gravan enketon kaj certe devos tion responsi, |
| Варенуха разрыдался и зашептал дрожащим голосом и озираясь, что он врет исключительно из страха, опасаясь мести Воландовской шайки, в руках которой он уже побывал, и что он просит, молит, жаждет быть запертым в бронированную камеру. | Punĉo ekploregis kaj murmuris per tremanta voĉo, ĵetante ĉirkaŭen malkuraĝajn rigardojn, ke lia mensogado ne havas alian kaŭzon ol la timego pri la venĝo de la Volanda bando, inter kies manojn li jam estis trafinta, kaj ke li petas, petegas, soifas esti enŝlosita en blenditan kameron. |
| — Тьфу ты черт! | — Jen tedaĵo! |
| Вот далась им эта бронированная камера, — проворчал один из ведущих следствие. | Ankoraŭ unu obsedata de blendita kamero, — grumblis unu el la enketistoj. |
| — Их сильно напугали эти негодяи, — сказал тот следователь, что побывал у Иванушки. | — Ilin forte teruris la banditoj, — diris la kriminalisto vizitinta Ivaĉjon. |
| Варенуху успокоили, как умели, сказали, что охранят его и без всякой камеры, и тут же выяснилось, что никакой старки он под забором не пил, а что били его двое, один клыкастый и рыжий, а другой толстяк... | Laŭeble oni trankviligis la administriston, diris, ke oni lin protektos eĉ sen ia ajn kamero, kaj tiam sciiĝis, ke nenian vodkon li drinkis ĉe latbarilo, ke lin batis du uloj, unu rufa kun granda kojnodento, kaj unu dika ... |
| — Ах, похожий на кота? | — Ah, kiu similas virkaton, ĉu? |
| — Да, да, да, — шептал, замирая от страху и ежесекундно оглядываясь, администратор и выкладывал дальнейшие подробности того, как он просуществовал около двух дней в квартире №50 в качестве вампира-наводчика, едва не ставшего причиною гибели финдиректора Римского... | — Jes, jes, — flustris la administristo mortetante pro timo kaj ĉiusekunde rigardante ĉirkaŭen. Post kio li malpakis pluajn detalojn pri tio, kiel dum preskaŭ du diurnoj li ekzistadis en la apartamento n-ro 50 estiel vampiro indikulo, ke per li oni preskaŭ pereigis la financan direktoron Rimskij ... |
| В это время вводили Римского, привезенного в Ленинградском поезде. | Je tiu momento estis venigata Rimskij, ĵus alveturigita per la Leningrada trajno. |
| Однако этот трясущийся от страху, психически расстроенный седой старик, в котором очень трудно было узнать прежнего финдиректора, ни за что не хотел говорить правду и оказался в этом смысле очень упорен. | Tamen tiu timtrema, psike perturbita, grizhara maljunulo, en kiu oni apenaŭ povis rekoni la financan direktoron de antaŭ kelkaj tagoj, nepre malvolis diri la veron, kaj montris ĉi-rilate eksterordinaran obstinon. |
| Римский утверждал, что никакой Геллы в окне у себя в кабинете ночью он не видел, равно как и Варенухи, а просто ему сделалось дурно и в беспамятстве он уехал в Ленинград. | Rimskij asertis, ke nenian ajn Hellan li vidis nokte en la fenestro de sia kabineto, egale kiel nenian Punĉon, ke tutsimple li subite misfartis kaj spiritforeste veturis al Leningrado. |
| Нечего и говорить, что свои показания больной финдиректор закончил просьбой о заключении его в бронированную камеру. | Superfluas aldoni, ke sian depozicion la malsana financa direktoro finis per la peto enŝlosi lin en blenditan kameron. |
| Аннушка была арестована в то время, когда производила попытку вручить кассирше в универмаге на Арбате десятидолларовую бумажку. | Anjon oni arestis je la momento kiam ŝi provis enmanigi al kasistino de la ĉiovendejo ĉe Arbat’ dekdolaran bileton. |
| Рассказ Аннушки о вылетающих из окна дома на Садовой людях и о подковке, которую Аннушка, по ее словам, подняла для того, чтобы предъявить в милицию, был выслушан внимательно. | Ŝian rakonton pri homoj elflugantaj tra fenestro de la domo ĉe la strato Sadovaja kaj pri la ora hufumeto kiun, laŭ ŝiaj vortoj, ŝi estis levinta por prezenti ĝin al la milicio, oni aŭskultis tre atente. |
| — Подковка действительно была золотая с бриллиантами? | — Ĉu vere la hufumeto estis el oro kun briliantoj? |
| — Спрашивали Аннушку. | — oni demandis Anjon. |
| — Мне ли бриллиантов не знать, — отвечала Аннушка. | — Ja mi scias, kio estas bonaj briliantoj,- ŝi respondis. |
| — Но дал-то он вам червонцы, как вы говорите? | — Tamen ĉu vi certas, ke li donis al vi ĝuste ĉervoncojn? |
| — Мне ли червонцев не знать, — отвечала Аннушка. | — Ja mi scias, kio estas ĉervoncoj, — respondis Anjo. |
| — Ну, а когда же они в доллары-то превратились? | — Do, kiam ili transformiĝis en dolarojn? |
| — Ничего не знаю, какие такие доллары, и не видела я никаких долларов, — визгливо отвечала Аннушка, — мы в своем праве! | — Nenion mi scias, pri kiuj dolaroj vi parolas, neniam mi vidis viajn dolarojn, — kriĉe respondis Anjo, — ni estas en nia rajto! |
| Нам дали награду, мы на нее ситец покупаем... | Ni ricevis rekompencon, kontraŭ ĝi ni aĉetas indienon ... |
| — И тут понесла околесину о том, что она не отвечает за домоуправление, которое завело на пятом этаже нечистую силу, от которой житья нету. | — kaj ŝi ekgalimatiis ke ŝi ne responsas tion, ke la domkomitato tenas en la kvina etaĝo malsanktan potencon, kiu neniun lasas vivi normale. |
| Тут следователь замахал на Аннушку пером, потому что она порядком всем надоела, и написал ей пропуск вон на зеленой бумажке, после чего, к общему удовольствию, Аннушка исчезла из здания. | Ĉi tiam la enketisto sindefende svingis la plumingon, ĉar Anjo jam ĉiujn tuttedis, sur verda folieto skribis elirpermeson, post kio, plezurige por ĉiuj, ŝi forlasis la institucion. |
| Потом вереницей пошел целый ряд людей, и в числе их — Николай Иванович, только что арестованный исключительно по глупости своей ревнивой супруги, давшей знать в милицию под утро о том, что ее муж пропал. | Poste treniĝis longa vico de homoj, inter ili Nikolao Ivaniĉ, ĵus arestita nur sekve de stultaĵo de sia ĵaluza edzino, antaŭmatene sciiginta al la milicio lian malaperon. |
| Николай Иванович не очень удивил следствие, выложив на стол шутовское удостоверение о том, что он провел время на балу у сатаны. | La enketistojn ne tre impresis la burleska atestilo pri tio, ke la koncernan nokton li pasigis en la balo ĉe Satano. |
| В своих рассказах, как он возил по воздуху на себе голую домработницу Маргариты Николаевны куда-то ко всем чертям на реку купаться и о предшествующем этому появлении в окне обнаженной Маргариты Николаевны, Николай Иванович несколько отступил от истины. | Rakontante, kiel li transportis en la aero la nudan mastrumistinon de Margarita Nikolavna ien al ĉiuj diabloj por bano en rivero, kaj kiel antaŭ tiu vojaĝo Margarita Nikolavna senveste aperis en sia fenestro, Nikolao Ivaniĉ iom deviis de la vero. |
| Так, например, он не счел нужным упомянуть о том, что он явился в спальню с выброшенной сорочкой в руках и что называл Наташу венерой. | Ekzemple, li opiniis senutila mencii, ke li venis en la dormoĉambron kun la forĵetita subrobo en la mano, aŭ ke li nomis Nataŝan Venera. |
| По его словам выходило, что Наташа вылетела из окна, оседлала его и повлекла вон из Москвы... | Laŭ liaj vortoj, okazis tiel, ke Nataŝa elflugis tra la fenestro, lin ekrajdis kaj direktis for el Moskvo ... |
| — Повинуясь насилию, вынужден был подчиниться, — рассказывал Николай Иванович и закончил свои россказни просьбой ни словом не сообщать об этом его супруге. Что и было ему обещано. | — Obeante la perforton, mi devis cedi, — diris Nikolao Ivaniĉ. Sian rakonton li finis per la peto ne komuniki eĉ unu vorton pri tio al lia edzino; kion oni al li promesis. |
| Показание Николая Ивановича дало возможность установить, что Маргарита Николаевна, а равно также и ее домработница Наташа исчезли без всякого следа. | La depozicio de Nikolao Ivaniĉ ebligis konstati, ke Margarita Nikolavna, egale kiel ŝia mastrumistino Nataŝa, senspure malaperis. |
| Были приняты меры к тому, чтобы их разыскать. | Oni faris aranĝojn por ilin retrovi. |
| Так не прекращающимся ни на секунду следствием и ознаменовалось утро субботнего дня. | Tiel la eĉ por unu sekundo ne malstreĉiĝanta enketado renkontis la matenon de la sabato. |
| В городе в это время возникали и расплывались совершенно невозможные слухи, в которых крошечная доля правды была изукрашена пышнейшим враньем. | Dume en la urbo estiĝadis kaj disfluadis tute maleblaj onidiroj, en kiuj eta verero estis abunde garnita per pompa mensogo. |
| Говорили о том, что был сеанс в Варьете, после коего все две тысячи зрителей выскочили на улицу в чем мать родила, | Oni rakontis, ke estis seanco en Varieteo, post kiu ĉiuj dumil spektantoj elkuris sur la straton vestite kiel Adamo kaj Eva antaŭ la falo, |
| что накрыли типографию фальшивых бумажек волшебного типа на Садовой улице, что какая-то шайка украла пятерых заведующих в секторе развлечений, но что милиция их сейчас же всех нашла, и многое еще, чего даже повторять не хочется. | ke ĉe la strato Sadovaja oni likvidis presejon de falsaj monbiletoj de magia speco, ke ia bando ŝtelis kvin fakestrojn en la Amuzdepartamento, sed ke la milicio ĉiujn retrovis, kaj multe da aliaj aferoj, kiujn ripeti estus eĉ malagrabla. |
| Между тем время приближалось к обеду, и тогда там, где велось следствие, раздался телефонный звонок. | Proksimiĝis la tagmanĝa paŭzo, kaj tiam en la enketejo ektintis la telefono. |
| С Садовой сообщали, что проклятая квартира опять подала признаки жизни в ней. | De Sadovaja oni raportis, ke la malbeninda apartamento refoje aperigis vivosignojn. |
| Было сказано, что в ней открывали окна изнутри, что доносились из нее звуки пианино и пения и что в окне видели сидящего на подоконнике и греющегося на солнце черного кота. | El interne malfermiĝis fenestroj, aŭdiĝis kantado kaj pianmuziko, oni vidis nigran katon sidi sur fenestrobreto kaj sin varmigi ĉe la suno. |
| Около четырех часов жаркого дня большая компания мужчин, одетых в штатское, высадилась из трех мащин, несколько не доезжая до дома №302-бис по Садовой улице. | Antaŭ la kvara horo de la varmega tago granda kompanio de civile vestitaj viroj forlasis tri aŭtomobilojn haltintajn je kelka distanco de la domo 302-bis, strato Sadovaja. |
| Тут приехавшая большая группа разделилась на две маленьких, причем одна прошла через подворотню дома и двор прямо в шестое парадное, а другая открыла обычно заколоченную маленькую дверку, ведущую на черный ход, и обе стали подниматься по разным лестницам к квартире №50. | La veturigita granda grupo tuj dividiĝis je du malgrandaj, el kiuj la unu tra la pordega arko kaj la korto pasis rekte en la sesan ĉefenirejon, dum la alia malfermis la normale najlitan pordeton de la malantaŭa enirejo, kaj ambaŭ grupoj, ĉiu per sia aparta ŝtuparo, ekiris supren al la apartamento n-ro 50. |
| В это время Коровьев и Азазелло, причем Коровьев в обычном своем наряде, а вовсе не во фрачном праздничном, сидели в столовой квартиры, доканчивая завтрак. | Intertempe Kerubjev kaj Azazello — Kerubjev estis forlasinta la festenan frakon kaj surhavis sian ordinaran vestaron — sidis en la manĝoĉambro de la apartamento finante sian matenmanĝon. |
| Воланд, по своему обыкновению, находился в спальне, а где был кот — неизвестно. | Voland, laŭ sia kutimo, estis en la dormoĉambro, kaj pri la kato informoj mankas. |
| Но судя по грохоту кастрюль, доносившемуся из кухни, можно было допустить, что Бегемот находится именно там, валяя дурака, по своему обыкновению. | Tamen juĝante laŭ la kaserola tintego venanta el la kuirejo oni rajtas supozi, ke Behemoto estis ĝuste tie, okupite pri sia kutima stultumado. |
| — А что это за шаги такие на лестнице? | — Nu, kio estas tiuj interesaj paŝoj sur la ŝtuparo? |
| — Спросил Коровьев, поигрывая ложечкой в чашке с черным кофе. | — demandis Kerubjev, distrite turnante kulereton en sia taso kun nigra kafo. |
| — А это нас арестовывать идут, — ответил Азазелло и выпил стопочку коньяку. | — Nu, tie oni venas nin aresti, — respondis Azazello kaj eltrinkis glaseton da konjako. |
| — А, ну-ну, — ответил на это Коровьев. | — Ah, nu certe, certe, — diris Kerubjev. |
| Подымающиеся по парадной лестнице тем временем уже были на площадке третьего этажа. | La venantaj per la ĉefa ŝtuparo dume jam atingis la placeton de la tria etaĝo. |
| Там двое каких-то водопроводчиков возились с гармоникой парового отопления. | Tie du tubistoj klopodadis ĉirkaŭ vaporhejtila radiatoro. |
| Шедшие обменялись с водопроводчиками выразительным взглядом. | La avancantoj interŝanĝis kun la tubistoj signifoplenan rigardon. |
| — Все дома, — шепнул один из водопроводчиков, постукивая молотком по трубе. | — Ĉiuj hejme, — flustris unu el la tubistoj, batetante per martelo kontraŭ la tubo. |
| Тогда шедший впереди откровенно вынул из-под пальто черный маузер, а другой, рядом с ним, — отмычки. | Tiam la plej antaŭa viro senkaŝe eligis el sub sia mantelo nigran maŭzeron, dum alia, iranta apud li, elpoŝigis dirkojn. |
| Вообще, шедшие в квартиру №50 были снаряжены как следует. | Ĝenerale, la homoj irantaj en la apartamenton n-ro 50 estis tre bone ekipitaj. |
| У двух из них в карманах были тонкие, легко разворачивающиеся шелковые сети. | Du el ili havis en sia poŝo facile sterneblajn, maldikajn silkajn retojn. |
| Еще у одного — аркан, еще у одного — марлевые маски и ампулы с хлороформом. | Plua viro havis lazon, ankoraŭ unu alia — gazmaskojn kaj ampolojn kun kloroformo. |
| В одну секунду была открыта парадная дверь в квартиру №50, и все шедшие оказались в передней, а хлопнувшая в это время в кухне дверь показала, что вторая группа с черного хода подошла также своевременно. | Unu sekundo sufiĉis al la grupo por malfermi la ĉefpordon de la apartamento n-ro 50 kaj penetri en la antaŭĉambron; pordoklako, kiu je la sama momento aŭdiĝis el la kuirejo, atestis ke ankaŭ la dua grupo ĝustatempe atingis la apartamenton per la malantaŭa enirejo. |
| На этот раз, если и не полная, то все же какая-то удача была налицо. | Eĉ se ne plena, do almenaŭ parta sukceso estis ĉi-foje evidenta. |
| По всем комнатам мгновенно рассыпались люди и нигде никого не нашли, но зато в столовой обнаружили остатки только что, по-видимому, покинутого завтрака, а в гостиной на каминной полке, рядом с хрустальным кувшином, сидел громадный черный кот. | Fulmrapide la du grupoj disiĝis, okupis ĉiujn ĉambrojn, kaj neniun ajn trovis; tamen en la manĝoĉambro ili malkovris restaĵojn de sendube ĵus forlasita matenmanĝo, kaj en la salono sur la kamenbreto, apud kristala karafo, sidis granda nigra virkato. |
| Он держал в своих лапах примус. | Inter siaj piedoj ĝi tenis primuson. |
| В полном молчании вошедшие в гостиную созерцали этого кота в течение довольно долгого времени. | Absolute silentaj, la homoj venintaj en la salonon kontemplis la katon dum iom longa tempo. |
| — М-да... Действительно здорово, — шепнул один из пришедших. | — Hm jes ... vera eminentaĵo, — flustris unu el ili. |
| — Не шалю, никого не трогаю, починяю примус, — недружелюбно насупившись, проговорил кот, | — Ja mi ne petolas, neniun tuŝas, riparas mian primuson, — diris la besto malafable rigardante la venintojn, |
| — и еще считаю долгом предупредить, что кот древнее и неприкосновенное животное. | — kaj krome mi opinias mia devo vin averti, ke la kata raso estas antikva kaj netuŝebla. |
| — Исключительно чистая работа, — шепнул один из вошедших, а другой сказал громко и отчетливо: — Ну-с, неприкосновенный чревовещательский кот, пожалуйте сюда. | — Perfektega laboro, — flustris unu el la venintoj, dum alia diris laŭte kaj klare: — Nun, netuŝebla kaj ventroparola kata moŝto, degnu veni ĉi tien! |
| Развернулась и взвилась шелковая сеть, но бросавший ее, к полному удивлению всех, промахнулся и захватил ею только кувшин, который со звоном тут же и разбился. | Tuj ekflugis kaj malfaldiĝis silka reto, sed la lanĉinto, surprize por ĉiuj, maltrafis kaj kaptis per ĝi nur la karafon, kiu tuj falis kaj tinte frakasiĝis. |
| — Ремиз, — заорал кот, — ура! | — Perdita preno! — blekegis la kato, — hura! |
| — И тут он, отставив в сторону примус, выхватил из-за спины браунинг. | — metinte flanken la primuson la besto eligis de malantaŭ sia dorso braŭningon, |
| Он мигом навел его на ближайшего к нему стоящего, но у того раньше, чем кот успел выстрелить, в руке полыхнуло огнем, и вместе с выстрелом из маузера кот шлепнулся вниз головой с каминной полки на пол, уронив браунинг и бросив примус. | tuj direktis ĝin al la plej proksime staranta, sed fajro ekŝprucis el ties mano antaŭ ol la kato povus pafi, kaj post la maŭzera krako la kato falis kap’antaŭe de la kamenbreto sur la plankon, ellasinte la braŭningon kaj faliginte la primuson. |
| — Все кончено, — слабым голосом сказал кот и томно раскинулся в кровавой луже, — отойдите от меня на секунду, дайте мне попрощаться с землей. | — Ĉio finitas, — per malforta voĉo diris la besto kaj mole etendiĝis en sanga flako, — deiru por momento, lasu min adiaŭi la teron. |
| О мой друг Азазелло! | Ho mia amiko Azazello! |
| — Простонал кот, истекая кровью, — где ты? | — abunde sangante ĝemis la kato, — kie vi estas? |
| — Кот завел угасающие глаза по направлению к двери в столовую, — ты не пришел ко мне на помощь в момент неравного боя. | — pene ĝi turnis la rigardon de siaj estingiĝantaj okuloj al la pordo de la manĝoĉambro, — vi ne venis min helpi en tiu malegala batalo. |
| Ты покинул бедного Бегемота, променяв его на стакан — правда, очень хорошего — коньяку! | Vi forlasis la malfeliĉan Behemoton, kiun vi perfidis por unu glaso da — verdire ja eminenta — konjako! |
| Ну что же, пусть моя смерть ляжет на твою совесть, а я завещаю тебе мой браунинг... | Nu, mia morto pezu sur via konscienco! Mi testamentas al vi mian braŭningon ... |
| — Сеть, сеть, сеть, — беспокойно зашептали вокруг кота. | — Reton, reton, reton, — oni nervoze flustradis ĉirkaŭ la kato. |
| Но сеть, черт знает почему, зацепилась у кого-то в кармане и не полезла наружу. | Tamen la reto, la diablo scias kial, obstrukciĝis en ies poŝo kaj la provoj ĝin eligi restis vanaj. |
| — Единственно, что может спасти смертельно раненного кота, — проговорил кот, — это глоток бензина... | — La sola, kio povas savi morte vunditan katon, — diris Behemoto, — estas gluto da benzino ... |
| — И, воспользовавшись замешательством, он приложился к круглому отверстию в примусе и напился бензину. | Kaj profitante la ĝeneralan konfuzon, la kato fiksis la muzelon sur la ronda aperturo de la primuso kaj sattrinkis. |
| Тотчас кровь из-под верхней левой лапы перестала струиться. | Tuj ĉesis la sangofluo el sub la maldekstra ŝultro. |
| Кот вскочил живой и бодрый, ухватив примус под мышку, сиганул с ним обратно на камин, | La kato resaltis viva kaj vigla, krampis la primuson subbrake, kun ĝi hopis reen sur la kamenon, |
| а оттуда, раздирая обои, полез по стене и через секунды две оказался высоко над вошедшими, сидящим на металлическом карнизе. | de tie, disŝirante la tapeton, grimpis sur la muro kaj post du sekundoj jam sidis alte super la venintoj, sur la metala kurtenstango. |
| Вмиг руки вцепились в гардину и сорвали ее вместе с карнизом, отчего солнце хлынуло в затененную комнату. | Tuj manoj kroĉiĝis je la kurteno kaj forŝiris ĝin kun la stango, pro kio la suno ektorentis en la ĵuse ombroplenan ĉambron. |
| Но ни жульнически выздоровевший кот, ни примус не упали вниз. | Sed nek la fripone resaniĝinta kato, nek la primuso falis malsupren. |
| Кот, не расставаясь с примусом, ухитрился махнуть по воздуху и вскочить на люстру, висящую в центре комнаты. | Sen ellasi la primuson, la kato sukcesis transsaltegi sur la lustron, pendantan de la centro de la plafono. |
| — Стремянку! | — Eskalon! |
| — Крикнули снизу. | — oni kriis de malsupre. |
| — Вызываю на дуэль! | — Ni duelu! |
| — Проорал кот, пролетая над головами на качающейся люстре, и тут опять в лапах у него оказался браунинг, а примус он пристроил между ветвями люстры. | — blekegis la kato, flugante super la kapoj sur la svingiĝanta lustro; en ĝiaj piedoj reaperis la braŭningo, la primuson ĝi kroĉis inter la lustrobranĉoj. |
| Кот прицелился и, летая, как маятник, над головами пришедших, открыл по ним стрельбу. | La kato zorge celis kaj, plu pendolante super la kapoj de la venintoj, pafadis sur ilin. |
| Грохот потряс квартиру. | Bruego skuis la apartamenton. |
| На пол посыпались хрустальные осколки из люстры, треснуло звездами зеркало на камине, полетела штукатурная пыль, запрыгали по полу отработанные гильзы, полопались стекла в окнах, из простреленного примуса начало брызгать бензином. | Sur la plankon hajlis kristalaj rompaĵoj de la lustro, fendoradiaj steloj aperis sur la kamena spegulo, disŝprucadis stukpolvo, sur la planko saltetis eluzitaj kuglingoj, frakasiĝis fenestroviroj, benzino verŝiĝis el la trapafita primuso. |
| Теперь уж не могло идти речи о том, чтобы взять кота живым, и пришедшие метко и бешено стреляли ему в ответ из маузеров в голову, в живот, в грудь и в спину. | Nun jam ne temis pri la eventualo kapti la katon viva, la venintoj trafe kaj furioze repafis el siaj maŭzeroj en la kapon, en la ventron, en la bruston, en la dorson de la besto. |
| Стрельба вызвала панику на асфальте во дворе. | La pafado kaŭzis panikon sur la asfalto en la korto. |
| Но длилась эта стрельба очень недолго и сама собою стала затихать. | Sed la pafado daŭris tute ne longe kaj estingiĝis per si mem. |
| Дело в том, что ни коту, ни пришедшим она не причинила никакого вреда. | Ĉar nek la katon nek la venintojn ĝi iel ajn damaĝis. |
| Никто не оказался не только убит, но даже ранен; все, в том числе и кот, остались совершенно невредимыми. | Ne nur neniu iĝis mortigita, ne estis eĉ vunditoj; ĉiuj, kaj ankaŭ la kato, restis tute sendifektaj. |
| Кто-то из пришедших, чтобы это окончательно проверить, выпустил штук пять в голову окаянному животному, и кот бойко ответил целой обоймой. | Iu el la venintoj, por definitive pri tio certiĝi, pafis kvin kuglojn en la kapon de la malbeninda besto, kaj la kato vigle respondis, malplenigante sur lin tutan magazenon. |
| И то же самое — никакого впечатления ни на кого это не произвело. | Kun la sama rezulto: neniu sentis eĉ malplejan efikon. |
| Кот покачивался в люстре, размахи которой все уменьшались, дуя зачем-то в дуло браунинга и плюя себе на лапу. | La kato pendoletis sur la lustro, kies svingoj iom post iom malgrandiĝadis, ial blovis en la tubon de sia braŭningo kaj kraĉetis sur sian piedon. |
| У стоящих внизу в молчании на лицах появилось выражение полного недоумения. | La silente starantaj malsupre mienis tute perpleksite. |
| Это был единственный, или один из единственных, случай, когда стрельба оказалась совершенно недействительной. | Tio estis unika, aŭ almenaŭ unu el la plej maloftegaj, okazo, kiam pafado montriĝis absolute senefika. |
| Можно было, конечно, допустить, что браунинг кота — какой-нибудь игрушечный, но о маузерах пришедших этого уж никак нельзя было сказать. | Certe, oni povus allasi, ke la braŭningo de la kato estis speco de ludilo, tamen la maŭzeroj de la venintoj ja estis eksterdubaj. |
| Первая же рана кота, в чем уж, ясно, не было ни малейшего сомнения, была не чем иным, как фокусом и свинским притворством, равно как и питье бензина. | Koncerne la unuan vundon de la kato — pri tio jam oni povis konkludi senhezite, ĝi estis nenio alia ol truko kaj fia simulaĵo, egale kiel la benzintrinkado. |
| Сделали еще одну попытку добыть кота. | Estis ankoraŭ unu provo kapti la katon. |
| Был брошен аркан, он зацепился за одну из свечей, люстра сорвалась. | Oni ĵetis lazon, ĝi kroĉiĝis je unu el la kandeloj, la lustro falis kaj frakasiĝis. |
| Удар ее потряс, казалось, весь корпус дома, но толку от этого не получилось. | La puŝego ŝajnis skui la tutan domon ĝis la fundamento, tamen tute senutile. |
| Присутствующих окатило осколками, а кот перелетел по воздуху и уселся высоко под потолком на верхней части золоченой рамы каминного зеркала. | Rompaĵoj ŝprucis sur la ĉeestantojn, la kato transflugis tra la aero kaj lokis sin alte sub la plafono, sur la supra parto de la orizita kadro de la kamena spegulo. |
| Он никуда не собирался удирать и даже, наоборот, сидя в сравнительной безопасности, завел еще одну речь. | La besto nenien intencis fuĝi, eĉ male, sidante en relativa sekuro, ĝi komencis novan oratoraĵon. |
| — Я совершенно не понимаю, — говорил он сверху, — причин такого резкого обращения со мной... | — Mi tute ne komprenas, — ĝi diris de la supro, — la motivojn por tia brutala traktado ... |
| И тут эту речь в самом начале перебил неизвестно откуда послышавшийся тяжелый низкий голос: — Что происходит в квартире? | Sed ĉi tiam la apenaŭ komencitan oratoraĵon interrompis peza, nesciate de kie venanta baso: — Kio okazas en la apartamento? |
| Мне мешают заниматься. | Mi estas malhelpata en mia okupo. |
| Другой, неприятный и, гнусавый голос отозвался: — Ну, конечно, Бегемот, черт его возьми! | Alia voĉo, malagrabla kaj nazsona, respondis: — Nature, estas Behemoto, la diablo prenu la pajacaĉon! |
| Третий, дребезжащий, голос сказал: — Мессир! Суббота. | Tria voĉo, tremetanta, diris: — Messire, estas sabato. |
| Солнце склоняется. | La suno kliniĝas. |
| Нам пора. | Jam tempas. |
| — Извините, не могу больше беседовать, — сказал кот с зеркала, — нам пора. | — Pardonu, mi ne povas daŭrigi la konversacion, — diris la kato de sur la spegulo, — jam tempas. |
| — Он швырнул свой браунинг и выбил оба стекла в окне. | — Ĝi forĵetis la braŭningon, frakasante ambaŭ fenestrovitrojn. |
| Затем он плеснул вниз бензином, и этот бензин сам собою вспыхнул, выбросив волну пламени до самого потолка. | Poste la kato verŝis malsupren iom da benzino, la benzino per si mem ekbrulis kaj la flam’ondego atingis la plafonon. |
| Загорелось как-то необыкновенно, быстро и сильно, как не бывает даже при бензине. | La incendio disvastiĝis iel eksterordinare, kun rapidego kaj forto nekutimaj eĉ ĉe benzin’elverŝo. |
| Сейчас же задымились обои, загорелась сорванная гардина на полу и начали тлеть рамы в разбитых окнах. | Tuj ekfumis la tapeto, sur la planko ekflamis la deŝirita kurteno, ekbruletis la framoj de la frakasitaj fenestroj. |
| Кот спружинился, мяукнул, перемахнул с зеркала на подоконник и скрылся за ним вместе со своим примусом. | La kato risorte kurbiĝis, miaŭis, saltegis de la spegulo sur la fenestrobreton kaj forglitis malantaŭ ĝin kun sia primuso. |
| Снаружи раздались выстрелы. | El ekstere ekaŭdiĝis pafoj. |
| Человек, сидящий на железной противопожарной лестнице на уровне ювелиршиных окон, обстрелял кота, когда тот перелетал с подоконника на подоконник, направляясь к угловой водосточной трубе дома, построенного, как было сказано, покоем. | La viro, sin lokinta sur la fera incendia eskalo je la nivelo de la juvelistvidvinaj fenestroj, plurfoje pafis al la kato dum ĝi saltegadis de unu fenestrobreto al alia sin direktante al la angula defluila tubo de la domo, konstruita, kiel jam estis menciite, krampoforme. |
| По этой трубе кот взобрался на крышу. | Per tiu tubo la kato grimpis sur la tegmenton. |
| Там его, к сожалению, также безрезультатно обстреляла охрана, стерегущая дымовые трубы, и кот смылся в заходящем солнце, заливавшем город. | Tie, bedaŭrinde same senrezulte, la beston alpafis la homoj gardantaj la kamentubojn, kaj la kato eklipsiĝis en la malalta suno inundanta la urbon. |
| В квартире в это время вспыхнул паркет под ногами пришедших, и в огне, на том месте, где валялся с притворной раной кот, показался, все более густея, труп бывшего барона Майгеля с задранным кверху подбородком, со стеклянными глазами. | Dume en la apartamento la pargeto ekflamiĝis sub la piedoj de la venintoj, kaj en la fajro, sur la loko kie la kato kuŝaĉis simulante mortan vundon, aperis, pli kaj pli dense materiiĝante, la kadavro de la eksbarono von Meigel, kun la mentono tirita supren kaj kun larĝe malfermitaj vitrecaj okuloj. |
| Вытащить его уже не было возможности. | Ĝin atingi oni jam ne povis. |
| Прыгая по горящим шашкам паркета, хлопая ладонями по дымящимся плечам и груди, бывшие в гостиной отступали в кабинет и переднюю. | Saltante sur la brulantaj pargeteroj, sin frapante per la manoj sur la fumantajn bruston kaj ŝultrojn, la grupanoj okupintaj la salonon sin retiris en la kabineton kaj en la antaŭĉambron. |
| Те, что были в столовой и спальне, выбежали через коридор. | Tiuj, kiuj estis en la manĝoĉambro kaj en la dormoĉambro, eskapis tra la koridoro. |
| Прибежали и те, что были в кухне, бросились в переднюю. | Ankaŭ tiuj, kiuj estis en la kuirejo, alkuris kaj impetis en la antaŭĉambron. |
| Гостиная уже была полна огнем и дымом. | La salono jam plenis je fajro kaj fumo. |
| Кто-то на ходу успел набрать телефонный номер пожарной части, коротко крикнуть в трубку: — Садовая, триста два-бис! | Preterkurante, iu sukcesis diski la telefonnumeron de la fajrobrigado, lakone krii en la aŭdilon: — Sadovaja, tricent du bis! |
| Больше задерживаться было нельзя. | Maleblis plu resti ene. |
| Пламя выхлестнуло в переднюю. | La flamo ŝprucis en la antaŭĉambron. |
| Дышать стало трудно. | Spiri iĝis malfacila. |
| Лишь только из разбитых окон заколдованной квартиры выбило первые струйки дыма, во дворе послышались отчаянные человеческие крики: — Пожар, пожар, горим! | Apenaŭ el la frakasitaj fenestroj de la sorĉita apartamento aperis unuaj fumstrietoj, tuj en la korto eksonis desperaj homkrioj: — Fajro, fajro! Incendio! |
| В разных квартирах дома люди стали кричать в телефоны: — Садовая! | En diversaj apartamentoj de la domo homoj kriis en la telefonon: — Sadovaja! |
| Садовая, триста два-бис! | Sadovaja tricent du bis! |
| В то время, как на Садовой послышались пугающие сердце колокольные удары на быстро несущихся со всех частей города красных длинных машинах, мечущиеся во дворе люди видели, как вместе с дымом из окна пятого этажа вылетели три темных, как показалось, мужских силуэта и один силуэт обнаженной женщины. | Je la momento, kiam de Sadovaja ekaŭdiĝis la korpremaj sonorilbatoj de sur la longaj ruĝaj aŭtomobiloj, kiuj rapidis de ĉiuj partoj de la urbo, la homoj tumultantaj en la korto vidis forflugi, kun la fumo venanta el la fenestroj de la kvina etaĝo, tri siluetojn malhelajn, ŝajne virajn, kaj unu silueton de nuda virino. |
| Глава 28. | Ĉapitro 28 |
| Последние похождения Коровьева и Бегемота | LA LASTAJ AVENTUROJ DE KERUBJEV KAJ BEHEMOTO |
| Были ли эти силуэты или они только померещились пораженным страхом жильцам злосчастного дома на Садовой, конечно, с точностью сказать нельзя. | Ĉu la forflugantaj siluetoj estis realaĵo aŭ nura iluzio de la timkonsternitaj loĝantoj de la misŝanca domo ĉe Sadovaja, tion, kompreneble, oni neniam scios tutcerte. |
| Если они были, куда они непосредственно отправились, также не знает никто. | Se ili estis realaj, neniu scias, kien ili sin direktis tujsekve. |
| Где они разделились, мы также не можем сказать, но мы знаем, что примерно через четверть часа после начала пожара на Садовой, у зеркальных дверей торгсина на смоленском рынке появился длинный гражданин в клетчатом костюме и с ним черный крупный кот. | Kie ili disiĝis, ankaŭ tion ni ne povas diri, tamen ni scias, ke proksimume kvaronhoron post la komenco de la incendio ĉe Sadovaja, longa civitano en kvadratita vestokompleto aperis antaŭ la spegula pordo de Torgsin ĉe la Smolenska bazaro, akompanate de granda nigra virkato. |
| Ловко извиваясь среди прохожих, гражданин открыл наружную дверь магазина. | Lerte serpentante la civitano sin traŝovis inter la pasantoj kaj malfermis la eksteran pordon de la vendejo. |
| Но тут маленький, костлявый и крайне недоброжелательный швейцар преградил ему путь и раздраженно сказал: — С котами нельзя. | Sed ĉi tiam malgranda osteca kaj ekstreme malafabla pordisto baris al li la vojon kaj incitite diris: — Kun katoj oni ne enlasas. |
| — Я извиняюсь, — задребезжал длинный и приложил узловатую руку к уху, как тугоухий, — с котами, вы говорите? | — Mi pardonpetas, — kraketaĉis la longulo metante sian tendenozan manon al la orelo, kiel surdetulo, ĉu «kun katoj» vi diris? |
| А где же вы видите кота? | Sed kie vi vidas katon? |
| Швейцар выпучил глаза, и было отчего: никакого кота у ног гражданина уже не оказалось, а из-за плеча его вместо этого уже высовывался и порывался в магазин толстяк в рваной кепке, действительно, немного смахивающий рожей на кота. | La pordisto elorbitigis la okulojn, kaj ne senkaŭze: nenia kato estis ĉe la piedoj de la civitano, anstataŭe de malantaŭ lia ŝultro malpacience sin elŝovis, volante eniri en la vendejon, dikulo kun disŝirita kaskedo, kies vizaĝo efektive iom similis katan muzelon. |
| В руках у толстяка имелся примус. | En la mano la dikulo havis primuson. |
| Эта парочка посетителей почему-то не понравилась швейцару-мизантропу. | La duopo ial malplaĉis al la mizantropo pordisto. |
| — У нас только на валюту, — прохрипел он, раздраженно глядя из-под лохматых, как бы молью изъеденных, сивых бровей. | — Ni vendas nur kontraŭ valuto, — li stertoris kolere rigardante el sub la hirtaj, kvazaŭ de tineoj tramanĝitaj, grizaj brovoj. |
| — Дорогой мой, — задребезжал длинный, сверкая глазом из разбитого пенсне, — а откуда вам известно, что у меня ее нет? | — Mia kara amiko, — ektintaĉis la longa civitano, brilante per la okulo el sub la rompita nazumo, — kial vi opinias, ke mi ĝin ne havas? |
| Вы судите по костюму? | Ĉu vi juĝas laŭ la vesto? |
| Никогда не делайте этого, драгоценнейший страж! | Neniam tion faru, ho perlo de la gardistoj! |
| Вы можете ошибиться, и притом весьма крупно. | Vi riskas erari, grave erari. |
| Перечтите еще раз хотя бы историю знаменитого калифа гарун-аль-рашида. | Relegu, ekzemple, la historion de la fama halifo Harun-al-Raŝido. |
| Но в данном случае, откидывая эту историю временно в сторону, я хочу сказать вам, что я нажалуюсь на вас заведующему и порасскажу ему о вас таких вещей, что не пришлось бы вам покинуть ваш пост между сверкающими зеркальными дверями. | Tamen ĉi kaze, provizore formetante tiun historion flanken, mi diru al vi, ke mi plendos pri vi al via estro kaj rakontos al li iom da tiaj aferoj, ke vi probable devos adiaŭi vian postenon inter la brilaj spegulaj pordoj. |
| — У меня, может быть, полный примус валюты, — запальчиво встрял в разговор и котообразный толстяк, так и прущий в магазин. | — Ja mia primuso eble plenplenas je valuto! — kvereleme enmiksiĝis la katsimila dikulo, energie sin puŝante en la vendejon. |
| Сзади уже напирала и сердилась публика. | Malantaŭe jam senpacience premiĝis publiko. |
| С ненавистью и сомнением глядя на диковинную парочку, швейцар посторонился, и наши знакомые, Коровьев и Бегемот, очутились в магазине. | Kun malamego kaj dubo rigardante la bizaran duopon, la pordisto tamen liberigis la vojon, kaj niaj konatuloj, Kerubjev kaj Behemoto, paŝis en la vendejon. |
| Здесь они первым долгом осмотрелись, и затем звонким голосом, слышным решительно во всех углах, Коровьев объявил: — Прекрасный магазин! | Ene ilia unua zorgo estis rigardi ĉirkaŭen, post kio Kerubjev deklaris per sonora voĉo aŭdebla en ĉiuj anguloj: — Eminenta vendejo! |
| Очень, очень хороший магазин! | Tre, tre bona vendejo. |
| Публика от прилавков обернулась и почему-то с изумлением поглядела на говорившего, хотя хвалить магазин у того были все основания. | La publiko sin turnis disde la vendotabloj kaj ial mirigite rigardis la dirinton, kvankam lia laŭdo ja havis sufiĉan bazon. |
| Сотни штук ситцу богатейших расцветок виднелись в полочных клетках. | Centoj da indienpecoj de plej riĉaj koloraroj vidiĝis en la bretarfakoj. |
| За ними громоздились миткали и шифоны и сукна фрачные. | Malantaŭ ili amasis kalikotoj, muslinoj, frakaj drapoj. |
| В перспективу уходили целые штабеля коробок с обувью, и несколько гражданок сидели на низеньких стульчиках, имея правую ногу в старой, потрепанной туфле, а левую — в новой сверкающей лодочке, которой они и топали озабоченно в коврик. | En la perspektivo perdiĝis senfinaj vicoj de ŝukartonoj, kaj kelkaj civitaninoj sidis sur nealtaj seĝoj, havante sian dekstran piedon en la malnova, uzita ŝuo, kaj la piedon maldekstran, en freŝa, brilanta modaĵo, per kiu ili zorgomiene stamfetis sur la tapiŝeton. |
| Где-то в глубине за углом пели и играли патефоны. | Ie profunde, malantaŭ angulo, ludis kaj kantis gramofonoj. |
| Но, минуя все эти прелести, Коровьев и Бегемот направились прямо к стыку гастрономического и кондитерского отделений. | Tamen Kerubjev kaj Behemoto preterpasis ĉiujn ĉi logaĵojn kaj iris rekte tien, kie la luksnutraĵa sekcio limis la sukeraĵan. |
| Здесь было очень просторно, гражданки в платочках и беретиках не напирали на прилавки, как в ситцевом отделении. | Tie oni povis ĝui liberan spacon: malkiel en la ŝtofsekcio, ĉe la vendotabloj ne tumultis civitaninoj kun bereto aŭ kaptuketo. |
| Низенький, совершенно квадратный человек, бритый до синевы, в роговых очках, в новенькой шляпе, не измятой и без подтеков на ленте, в сиреневом пальто и лайковых рыжих перчатках, стоял у прилавка и что-то повелительно мычал. | Malalta, tute kvadratita vireto, ĝisblue razita, surhavanta kornajn okulvitrojn, tute novan, neĉifitan ĉapelon kun senmakula rubando, malvokoloran surtuton kaj ruĝetajn glaceajn gantojn, staris antaŭ la vendotablo kaj ordone ion muĝadis. |
| Продавец в чистом белом халате и синей шапочке обслуживал сиреневого клиента. | Vendisto en pura blanka kitelo kaj kun blua ĉapeto priservis la malvan klienton. |
| Острейшим ножом, очень похожим на нож, украденный Левием Матвеем, он снимал с жирной плачущей розовой лососины ее похожую на змеиную с серебристым отливом шкуру. | Per akrega tranĉilo, tre simila al tiu ŝtelita de Levio Mateo, li estis foriganta de la grasa, larmanta, rozkolora salmo ĝian serpentecan, arĝentbrilan haŭton. |
| — И это отделение великолепно, — торжественно признал Коровьев, — и иностранец симпатичный, — он благожелательно указал пальцем на сиреневую спину. | — Ankaŭ ĉi tiu sekcio estas superba, — solene agnoskis Kerubjev, — kaj la alilandano estas simpatia. |
| — Нет, Фагот, нет, — задумчиво ответил Бегемот, — ты, дружочек, ошибаешься. | — Ne, Fagoto, ne, — respondis Behemoto pensoplena, — vi, amiĉjo, eraras. |
| В лице сиреневого джентльмена чего-то не хватает, по-моему. | Al mi ŝajnas, ke io mankas en la vizaĝo de la malva ĝentlemano. |
| Сиреневая спина вздрогнула, но, вероятно, случайно, ибо не мог же иностранец понять то, что говорили по-русски Коровьев и его спутник. | La malva dorso tremeris, sed tio probable estis koincido, ĉar la alilandano ja ne povis kompreni tion, kion ruslingve diris Kerubjev kaj lia akompananto. |
| — Кароши? | — Tŝu bon’? |
| — Строго спрашивал сиреневый покупатель. | — severe demandis la malva kliento. |
| — Мировая, — отвечал продавец, кокетливо ковыряя острием ножа под шкурой. | — Superklasa, — respondis la vendisto, per la tranĉilo kokete disigante la haŭton. |
| — Кароши люблю, плохой — нет, — сурово говорил иностранец. | — La bon’ mi ŝatas, la malbon’ ne ŝatas, — malmilde diris la alilandano. |
| — Как же! | — Certe! |
| — Восторженно отвечал продавец. | — entuziasme respondis la vendisto. |
| Тут наши знакомые отошли от иностранца с его лососиной к краю кондитерского прилавка. | Ĉi tiam niaj amikoj forlasis la alilandanon kaj proksimiĝis al la rando de sukeraĵa vendotablo. |
| — Жарко сегодня, — обратился Коровьев к молоденькой, краснощекой продавщице и не получил от нее никакого ответа на это. | — Varmegas hodiaŭ, — sin turnis Kerubjev al la juna, ruĝvanga vendistino; ricevinte nenian respondon, li demandis: |
| — Почем мандарины? — Осведомился тогда у нее Коровьев. | — Po kiom, la mandarinoj? |
| — Тридцать копеек кило, — ответила продавщица. | — Po tridek kopekoj por kiloo, — ŝi respondis. |
| — Все кусается, — вздохнув, заметил Коровьев, — эх, эх... | — Teruraj prezoj, — suspiris Kerubjev, — ho ve ... |
| — Он немного еще подумал и пригласил своего спутника: — кушай, Бегемот. | — Post kelka pripensado li invitis sian akompananton: — Manĝu, Behemoto. |
| Толстяк взял свой примус под мышку, овладел верхним мандарином в пирамиде и, тут же со шкурой сожравши его, принялся за второй. | La dikulo ŝovis sian primuson sub la brakon, forrabis la supran mandarinon de la piramido, tuj ĝin forvoris kun la ŝelo kaj enigis la dentojn en duan. |
| Продавщицу обуял смертельный ужас. | La vendistino teruriĝis. |
| — Вы с ума сошли! | — Frenezulo! |
| — Вскричала она, теряя свой румянец, — чек подавайте! | — ŝi ekkriis, perdante sian vangruĝon, — donu al mi la kuponon! |
| Чек! | La kuponon! |
| — И она уронила конфетные щипцы. | — kaj ŝi lasis fali la bombonan pinĉilon. |
| — Душенька, милочка, красавица, — засипел Коровьев, переваливаясь через прилавок и подмигивая продавщице, — не при валюте мы сегодня... | — Mia koro, karulinjo, mia bela, — eksusuris Kerubjev sin klinante trans la vendotablon kaj palpebrumante al la vendistino, — ne kunhavas ni hodiaŭ valuton ... |
| Ну что ты поделаешь! | nu, kion fari! |
| Но, клянусь вам, в следующий же раз, и уж никак не позже понедельника, отдадим все чистоганом. | Sed, mi ĵuras, je la sekva fojo, kaj certe ne pli malfrue ol lunde, ni ĉion pagos kontante! |
| Мы здесь недалеко, на Садовой, где пожар. | Ja ni loĝas tute proksime, ĉe Sadovaja, kie estas la incendio ... |
| Бегемот, проглотив третий мандарин, сунул лапу в хитрое сооружение из шоколадных плиток, выдернул одну нижнюю, отчего, конечно, все рухнуло, и проглотил ее вместе с золотой оберткой. | Behemoto, forglutinte trian mandarinon, ŝovis la ungegon en inĝenian konstruaĵon el ĉokoladaj tabuletoj, eltiris unu plej malsupran, sekve de kio, nature, la tuto ruiniĝis, kaj forglutis la tabuleton kun ĝia orpapera pakumo. |
| Продавцы за рыбным прилавком как окаменели со своими ножами в руках, сиреневый иностранец повернулся к грабителям, и тут же обнаружилось, что Бегемот не прав: у сиреневого не не хватало чего-то в лице, а, наоборот, скорее было лишнее — висящие щеки и бегающие глаза. | La vendistoj ĉe la fiŝa vendotablo ŝajnis ŝtoniĝintaj, la malva alilandano sin turnis al la rabistoj kaj tuj evidentiĝis, ke Behemoto malpravis: nenio mankis al la vizaĝo de la malvulo, eĉ male, en ĝi estis troaĵoj — pendaj vangoj kaj forglitemaj okuloj. |
| Совершенно пожелтев, продавщица тоскливо прокричала на весь магазин: — Палосич! | Tute flaviĝinte, la vendistino angore kriis tra la tuta vendejo: — Pa’l’os’iĉ! |
| Палосич! | Pa’l’os’iĉ! |
| Публика из ситцевого отделения повалила на этот крик, а Бегемот отошел от кондитерских соблазнов и запустил лапу в бочку с надписью: «Сельдь керченская отборная», вытащил парочку селедок и проглотил их, выплюнув хвосты. | Responde al tiu krio el la ŝtofsekcio alfluis publiko. Behemoto forlasis la sukeraĵajn logojn, iris ŝovi siajn krifojn en barelon kun la surskribo: Elita haringo de Kerĉo, eligis du fiŝojn, ilin forglutis kaj elkraĉis la vostojn. |
| — Палосич! — Повторился отчаянный крик за прилавком кондитерского, а за рыбным прилавком гаркнул продавец в эспаньолке: — Ты что же это делаешь, гад?! | — Pa’l’os’iĉ! — ripetiĝis la despera krio de malantaŭ la sukeraĵa vendotablo, kaj de la vendotablo fiŝa ekbojis vendisto kun pinta barbeto: — Sed kion vi faras, vipuro?! |
| Павел иосифович уже спешил к месту действия. | Paŭlo Iosifoviĉ jam rapidis al la agadejo. |
| Это был представительный мужчина в белом чистом халате, как хирург, и с карандашом, торчащим из кармана. | Li estis belstatura viro en pura blanka kitelo, simila al ĥirurgo, kun krajono elstaranta el la brusta poŝo. |
| Павел иосифович, видимо, был опытным человеком. | Evidente, li estis homo sperta. |
| Увидев во рту у Бегемота хвост третьей селедки, он вмиг оценил положение, все решительно понял и, не вступая ни в какие пререкания с нахалами, махнул вдаль рукой, скомандовав: — Свисти! | Apenaŭ li ekvidis en la buŝo de Behemoto la voston de la tria haringo, li tuj ĉion komprenis, taksis la situacion kaj, sen implikiĝi en senutilajn disputojn kun la impertinentuloj, li svingis la manon, komandante en la foron: — Fajfu! |
| На угол смоленского из зеркальных дверей вылетел швейцар и залился зловещим свистом. | La pordisto impetis el la spegulaj pordoj al la strat’angulo de la Smolenska bazaro kaj eltorentigis malbon’aŭguran fajfon. |
| Публика стала окружать негодяев, и тогда в дело вступил Коровьев. | La publiko ĉirkaŭis la du sentaŭgulojn, kaj ekagis Kerubjev. |
| — Граждане! | — Civitanoj! |
| — Вибрирующим тонким голосом прокричал он, — что же это делается? Ась? Позвольте вас об этом спросить! | — li kriis per alta tremanta voĉo, — kion do ni vidas ĉi tie? Kion? Permesu, ke mi demandu vin pri tio! |
| Бедный человек, — Коровьев подпустил дрожи в свой голос и указал на Бегемота, немедленно скроившего плаксивую физиономию, — бедный человек целый день починяет примуса; он проголодался... | Malriĉa homo, — Kerubjev pliigis la tremon de sia voĉo almontrante Behemoton, kiu tuj aranĝis ploreman fizionomion, — malriĉa homo la tutan tagon riparas primusojn; li malsatiĝis ... |
| А откуда же ему взять валюту? | sed de kie li havu valuton? |
| Павел иосифович, обычно сдержанный и спокойный, крикнул на это сурово: — Ты это брось! | Paŭlo Iosifoviĉ, homo kutime kvieta kaj senemocia, respondis per kolera ekkrio: — Vi ĉesigu ĉi tion! |
| — И махнул вдаль уже нетерпеливо. | — kaj li refoje svingis foren, jam malpacience. |
| Тогда трели у дверей загремели повеселее. | La triloj ĉe la pordo plivigliĝis. |
| Но Коровьев, не смущаясь выступлением павла иосифовича, продолжал: — Откуда? | Tamen Kerubjev, neniom konfuzite de la interveno de Paŭlo Iosifoviĉ, daŭrigis: — De kie? |
| — Задаю я всем вопрос! | Vin ĉiujn mi demandas! |
| Он истомлен голодом и жаждой! | Li estas konsumita de malsato kaj soifo! |
| Ему жарко. | Li suferas pro la varmego. |
| Ну, взял на пробу горемыка мандарин. | Nu, prenis la mizerulo, simple por ĝin gustumi, mandarinon. |
| И вся-то цена этому мандарину три копейки. | Kaj la tuta prezo de tiu mandarino estas ja ridinda, ne pli ol tri kopekoj. |
| И вот они уж свистят, как соловьи весной в лесу, тревожат милицию, отрывают ее от дела. | Kaj jen ili jam trilas, kiel printempaj najtingaloj en la arbaro, ili alarmas la milicion, ili malhelpas ĝin plenumi sian devon! |
| А ему можно? А? | Kaj li, ĉu li rajtas? Ĉu? |
| — И тут Коровьев указал на сиреневого толстяка, отчего у того на лице выразилась сильнейшая тревога, — кто он такой? А? | — Kerubjev almontris la malvan dikulon, kies vizaĝo tuj esprimis plej vivan angoron, — kio li estas? Kio? |
| Откуда он приехал? | De kie li venis? |
| Зачем? | Por kiu celo? |
| Скучали мы, что ли, без него? | Ĉu ni sen li enuis? |
| Приглашали мы его, что ли? | Ĉu ni lin invitis? |
| Конечно, — саркастически кривя рот, во весь голос орал бывший регент, — он, видите ли, в парадном сиреневом костюме, от лососины весь распух, он весь набит валютой, а нашему-то, нашему-то?! | Ja certe, — sarkasme tordante sian buŝon plenvoĉe blekegis la eksa kapelestro, — li, bonvolu vidi, surhavas belan malvan vestokompleton, per la salmaĵo li sin grasigis, li tuta plenplenas je valuto! Sed ĉi tiu, la nia, kion faru la nia?! |
| Горько мне! Горько! Горько! | Amare al mi estas! Amare! |
| — Завыл Коровьев, как шафер на старинной свадьбе. | — ekhurlis Kernbjev, kiel la fianĉ’amiko en la tradicia edziĝfesto. |
| вся эта глупейшая, бестактная и, вероятно, политически вредная вещь заставила гневно содрогаться павла иосифовича, но, как это ни странно, по глазам столпившейся публики видно было, что в очень многих людях она вызвала сочувствие! | Tiu stulta, sentakta kaj, supozeble, politike malutila parolado koler-tremigis Paŭlon Iosifoviĉ, sed — mirinda afero — laŭ la rigardoj de la amasiĝinta publiko estis evidenta, ke en la koro de multaj ĝi trovis resonon! |
| А когда Бегемот, приложив грязный продранный рукав к глазу, воскликнул трагически: — Спасибо, верный друг, заступился за пострадавшего! | Kaj kiam Behemoto, metinte al la okuloj sian malpuran, truhavan manikon, tragedie ekkriis: — Dankon, fidela amiko, viktimon vi defendas! |
| — Произошло чудо. | — okazis miraklo. |
| Приличнейший тихий старичок, одетый бедно, но чистенько, старичок, покупавший три миндальных пирожных в кондитерском отделении, вдруг преобразился. | Kvieta kaj tute konvena maljunuleto, vestita modeste tamen pure, la maljunuleto aĉetanta tri migdalajn kukojn en la sukeraĵa sekcio, subite metamorfoziĝis. |
| Глаза его сверкнули боевым огнем, он побагровел, швырнул кулечек с пирожными на пол и крикнул: — Правда! | Batala fajro ekfulmis en liaj okuloj, li purpuriĝis, ĵetis sur la plankon la pakaĵeton kun la kukoj kaj kriis: — Prave! |
| — Детским тонким голосом. | — per maldika infana voĉo. |
| Затем он выхватил поднос, сбросив с него остатки погубленной Бегемотом шоколадной эйфелевой башни, взмахнул им, левой рукой сорвал с иностранца шляпу, а правой с размаху ударил подносом плашмя иностранца по плешивой голове. | Li ekposedis la pleton, forbalais de ĝi la reston de la ĉokolada Ejfel-turo, ruinigita de Behemoto, svingis la pleton, per la maldekstra mano forŝiris la ĉapelon disde la kapo de la alilandano kaj per la dekstra larĝamove kaj plate mallevis la pleton sur lian kalvaĵon. |
| Прокатился такой звук, какой бывает, когда с грузовика сбрасывают на землю листовое железо. | Disruliĝis bruo, simila al tiu, kian estigas ferladaj folioj ĵetataj de kamiono sur la teron. |
| Толстяк, белея, повалился навзничь и сел в кадку с керченской сельдью, выбив из нее фонтан селедочного рассола. | Paliĝante, la dikulo falis dors’antaŭe kaj sidiĝis en la barelon kun la Kerĉa haringo, ŝpruciginte el ĝi gejseran kolonon de pekloakvo. |
| Тут же стряслось и второе чудо. | Tuj okazis dua miraklo. |
| Сиреневый, провалившись в кадку, на чистом русском языке, без признаков какого-либо акцента, вскричал: — Убивают! Милицию! | Trafalinte en la barelon, la malvulo ekkriis en perfekte pura rusa lingvo, sen eĉ malpleja fremda misprononco: — Murdo! Milicion! |
| Меня бандиты убивают! | Banditoj min murdas! |
| — Очевидно, вследствие потрясения, внезапно овладев до тех пор неизвестным ему языком. | Evidente, sekve de la suferita skuo li subite ricevis la kapablon paroli en antaŭe de li ne sciata fremda lingvo. |
| Тогда прекратился свист швейцара, и в толпах взволнованных покупателей замелькали, приближаясь, два милицейских шлема. | Je tiu momento ĉesis la fajfado de la pordisto, kaj en la ekscitita amaso de la klientoj aperis, proksimiĝante, du milicianaj kaskoj. |
| Но коварный Бегемот, как из шайки в бане окатывают лавку, окатил из примуса кондитерский прилавок бензином, и он вспыхнул сам собой. | Sed, kiel en la publika banejo oni verŝlavas la benkon el sia pelvo, tiel la perfidulo Behemoto verŝegis benzinon el sia primuso sur la sukeraĵan vendotablon kaj meme ĝi ekbrulis. |
| Пламя ударило кверху и побежало вдоль прилавка, пожирая красивые бумажные ленты на корзинках с фруктами. | La flamo saltis supren kaj kuris laŭ la vendotablo forvorante la belajn paperrubandojn, kiuj ornamis la korbojn kun fruktoj. |
| Продавщицы с визгом кинулись бежать из-за прилавка, и лишь только они выскочили из-за него, вспыхнули полотняные шторы на окнах и на полу загорелся бензин. | Ŝrikante, la vendistinoj impetis el malantaŭ la vendotablo, kaj apenaŭ ili forlasis la lokon, tuj ekbrulis la tolaj kurtenoj sur la fenestroj kaj la flamanta benzino disfluis sur la planko. |
| Публика, сразу подняв отчаянный крик, шарахнулась из кондитерского назад, смяв более ненужного павла иосифовича, а из-за рыбного гуськом со своими отточенными ножами рысью побежали к дверям черного хода продавцы. | La publiko eligis desperajn kriojn, ektorentis el la sukeraĵa sekcio malantaŭen, forportante la jam senutilan Paŭlon Iosifoviĉ; la vendistoj de la fiŝa sekcio anservice kuris kun siaj akregaj tranĉiloj al la malantaŭa pordo. |
| Сиреневый гражданин, выдравшись из кадки, весь в селедочной жиже, перевалился через семгу на прилавке и последовал за ними. | La malva civitano sin eligis el la barelo, tute trempite en la haringa suko li ruliĝis trans la salmon, kuŝantan sur la vendotablo, kaj sekvis la gevendistojn. |
| Зазвенели и посыпались стекла в выходных зеркальных дверях, выдавленные спасающимися людьми, и оба негодяя — и Коровьев, и обжора Бегемот — куда-то девались, а куда — нельзя было понять. | Ektintis kaj ŝutiĝis vitroj de la spegula pordo, elpremitaj de la sin savanta hom’amaso, kaj la du fiuloj, Kerubjev kaj la voremulo Behemoto, ien forŝteliĝis, sed kien — oni ne povis kompreni. |
| Потом уж очевидцы, присутствующие при начале пожара в торгсине на смоленском, рассказывали, что будто бы оба хулигана взлетели вверх под потолок и там будто бы лопнули оба, как воздушные детские шары. | Vidintoj, kiuj ĉeestis la komencon de la incendio en Torgsin ĉe la Smolenska bazaro, post kelka tempo rakontadis, ke la du huliganoj flugis supren al la plafono kaj tie krevis kvazaŭ infanaj balonetoj. |
| Это, конечно, сомнительно, чтобы дело было именно так, но чего не знаем, того не знаем. | Tio, nature, estas tre duba, ke la afero estus okazinta ĝuste tiel, sed, ho ve, mankas pli fidindaj informoj. |
| Но знаем, что ровно через минуту после происшествия на смоленском и Бегемот и Коровьев уже оказались на тротуаре бульвара, как раз напротив дома Грибоедовской тетки. | Tamen ni precize scias, ke ekzakte unu minuton post la incidento ĉe la Smolenska bazaro, Behemoto kaj Kerubjev jam troviĝis sur la bulvarda trotuaro, ĝuste antaŭ la domo de la onklino de Gribojedov. |
| Коровьев остановился у решетки и заговорил: — Ба! | Kerubjev haltis apud la krado kaj diris: — Ba! |
| Да ведь это писательский дом. | Sed tio ja estas la literaturista domo. |
| Знаешь, Бегемот, я очень много хорошего и лестного слышал про этот дом. | Ĉu vi scias, Behemoto, pri tiu domo mi aŭdis multe da bona kaj favora. |
| Обрати внимание, мой друг, на этот дом! | Atentu tiun domon, mia amiko! |
| Приятно думать о том, что под этой крышей скрывается и вызревает целая бездна талантов. | Estas plezuro pensi, ke kaŝite sub tiu tegmento maturiĝas tuta amaso da talentoj. |
| — Как ананасы в оранжереях, — сказал Бегемот и, чтобы получше полюбоваться на кремовый дом с колоннами, влез на бетонное основание чугунной решетки. | — Kiel ananasoj en forcejo, — diris Behemoto, kiu, por pli bone admiri la kremkoloran palaceton kaj ĝiajn kolonojn, sin levis sur la betonan soklon de la fera krado. |
| — Совершенно верно, — согласился со своим неразлучным спутником Коровьев, — и сладкая жуть подкатывает к сердцу, когда думаешь о том, что в этом доме сейчас поспевает будующий автор «Дон Кихота», или «Фауста», или, черт меня побери, «Мертвых душ»! А? | — Ĝuste tiel, — konsentis Kerubjev kun sia nedisigebla akompananto, — kaj dolĉa teruro plenigas onian koron, kiam oni pensas, ke en tiu domo nun maturiĝas la aŭtoro de futura Donkihoto, aŭ Faŭsto, aŭ, la diablo min prenu, de Malvivaj animoj! Ĉu? |
| — Страшно подумать, — подтвердил Бегемот. | — Animskua penso, — konfirmis Behemoto. |
| — Да, — продолжал Коровьев, — удивительных вещей можно ожидать в парниках этого дома, объединившего под своею кровлей несколько тысяч подвижников, решивших отдать беззаветно свою жизнь на служение мельпомене, полигимнии и талии. | — Jes, — daŭrigis Kerubjev, — mirindajn aferojn oni atendu el la forcejoj de tiu domo, ariginta sub sia tegmento kelkajn milojn da abnegaciuloj, dediĉintaj sian tutan vivon al la servo de Melpomena, Polimnia kaj Talia. |
| Ты представляешь себе, какой поднимется шум, когда кто-нибудь из них для начала преподнесет читающей публике «Ревизора» или, на самый худой конец, «Евгения Онегина»! | Imagu, kia bruo leviĝos, kiam unu el ili, por komenci, prezentos al la legantaro novan Revizoron, aŭ, almenaŭ, novan Eŭgenon Oneginovl |
| — И очень просто. — Опять-таки подтвердил Бегемот. | — Tre klara afero, — refoje konfirmis Behemoto. |
| — Да, — продолжал Коровьев и озабоченно поднял палец, — но! | — Jes, — daŭrigis Kerubjev zorgmiene levante la fingron, — sed! |
| Но, говорю я и повторяю это — но! | «Sed» mi diris, kaj mi ripetas tion: sed! |
| Если на эти нежные тепличные растения не нападет какой-нибудь микроорганизм, не подточит их в корне, если они не загниют! | Se tiujn delikatajn forcejajn plantojn ne atakos ia mikroorganismo, se ĝi ne ronĝos ilin en la radiko, se ili ne putriĝos! |
| А это бывает с ананасами! | Ja tio okazas pri la ananasoj. |
| Ой-ой-ой, как бывает! | Ho jes, tio ja okazadas! |
| — Кстати, — осведомился Бегемот, просовывая свою круглую голову через дыру в решетке, — что это они делают на веранде? | — Interalie, — diris Behemoto ŝovante sian rondan kapon tra la krado, — kion ili faras tie sur la verando? |
| — Обедают, — объяснил Коровьев, — добавлю к этому, дорогой мой, что здесь очень недурной и недорогой ресторан. | — Ili tagmanĝas, — klarigis Kerubjev, — al tio mi aldonu, mia kara, ke ĉi tie estas tute nemalbona kaj neniom multekosta restoracio. |
| А я, между тем, как и всякий турист перед дальнейшим путешествием, испытываю желание закусить и выпить большую ледяную кружку пива. | Alvorte, mi, kiel ĉiu turisto antaŭ longa vojaĝo, sentas deziron manĝeti kaj trinki grandan kruĉon da glacia biero. |
| — И я тоже, — ответил Бегемот, и оба негодяя зашагали по асфальтовой дорожке под липами прямо к веранде не чуявшего беды ресторана. | — Ankaŭ mi, — respondis Bĉemoto, kaj la du fiuloj paŝis sur la asfalta aleo sub la tilioj rekte al la verando de la nenion antaŭsentanta restoracio. |
| Бледная и скучающая гражданка в белых носочках и белом же беретике с хвостиком сидела на венском стуле у входа на веранду с угла, там, где в зелени трельяжа было устроено входное отверстие. | Pala kaj enuanta civitanino kun blankaj ŝtrumpetoj kaj same blanka vostethava bereto sidis sur kanplektita seĝo ĉe la angulo de la verando, kie en la verdaĵo de la vitkrado estis aranĝita enireja aperturo. |
| Перед нею на простом кухонном столе лежала толстая конторского типа книга, в которую гражданка, неизвестно для каких причин, записывала входящих в ресторан. | Antaŭ ŝi, sur simpla kuireja tablo, kuŝis dika registrolibro, en kiun la civitanino por ia nesciata celo enskribis la nomojn de ĉiuj enirantaj la restoracion. |
| Этой именно гражданкой и были остановлены Коровьев и Бегемот. | Ĝuste ŝi haltigis Kerubjevon kaj Behemoton. |
| — Ваши удостоверения? | — Viajn membrokartojn? |
| — Она с удивлением глядела на пенсне Коровьева, а также и на примус Бегемота, и на разорванный Бегемотов локоть. | — surprizite ŝi rigardis al la nazumo de Kerubjev, al la primuso de Behemoto, al la truo ĉe ties kubuto. |
| — Приношу вам тысячу извинений, какие удостоверения? | — Mi prezentas al vi mil pardonpetojn, kiaj membrokartoj? |
| — Спросил Коровьев, удивляясь. | — demandis Kerubjev mirante. |
| — Вы — писатели? | — Ĉu vi estas verkistoj? |
| — В свою очередь, спросила гражданка. | — siavice demandis la civitanino. |
| — Безусловно, — с достоинством ответил Коровьев. | — Sendube, — digne respondis Kerubjev. |
| — Ваши удостоверения? — Повторила гражданка. | — Viajn membrokartojn, — ŝi ripetis. |
| — Прелесть моя... | — Mia ĉarma ... |
| — Начал нежно Коровьев. | — tenere komencis Kerubjev. |
| — Я не прелесть, — перебила его гражданка. | — Mi ne estas ĉarma, — lin interrompis la civitanino. |
| — О, как это жалко, — разочарованно сказал Коровьев и продолжал: — ну, что ж, если вам не угодно быть прелестью, что было бы весьма приятно, можете не быть ею. | — Domaĝe! — elrevigite diris Kerubjev, kaj daŭrigis: — Nu, se ne plaĉas al vi esti ĉarma — kio ja estus tre agrabla — do, vi povas ne esti tia. |
| Так вот, чтобы убедиться в том, что достоевский — писатель, неужели же нужно спрашивать у него удостоверение? | Tamen diru al mi: por konvinkiĝi ke Dostojevskij estas verkisto, ĉu oni postululian membrokarton? |
| Да возьмите вы любых пять страниц из любого его романа, и без всякого удостоверения вы убедитесь, что имеете дело с писателем. | Sufiĉas preni ajnajn kvin paĝojn el ajna lia romano, kaj sen malpleja membrokarto vi konvinkiĝos, ke vi havas aferon kun verkisto. |
| Да я полагаю, что у него и удостоверения-то никакого не было! | Cetere, verŝajne ne havis li membrokarton! |
| Как ты думаешь? | Kiel vi opinias? |
| — Обратился Коровьев к Бегемоту. | — Kerubjev sin turnis al Behemoto. |
| — Пари держу, что не было, — ответил тот, ставя примус на стол рядом с книгой и вытирая пот рукою на закопченном лбу. | — Mi vetas, ke li ne havis, — tiu respondis metante la primuson sur la tablon apud la libro kaj per la mano viŝante la ŝviton de la frunto nigriĝinta en la fumo. |
| — Вы — не Достоевский, — сказала гражданка, сбиваемая с толку Коровьевым. | — Vi ne estas Dostojevskij, — diris la civitanino implikate en la sofistikon de Kerubjev. |
| — Ну, почем знать, почем знать, — ответил тот. | — Nu, tio ne estas evidenta, — tiu respondis. |
| — Достоевский умер, — сказала гражданка, но как-то не очень уверенно. | — Dostojevskij mortis, — ne tute firme diris la civitanino. |
| — Протестую, — горячо воскликнул Бегемот. — Достоевский бессмертен! | — Mi protestas! — varmege ekkriis Behemoto, — Dostojevskij estas senmorta! |
| — Ваши удостоверения, граждане, — сказала гражданка. | — Viajn membrokartojn, civitanoj, — diris la civitanino. |
| — Помилуйте, это, в конце концов, смешно, — не сдавался Коровьев, — вовсе не удостоверением определяется писатель, а тем, что он пишет! | — Pardonon, sed tio, finfine, estas ridinda, — obstinis Kerubjev, — ne per membrokarto ekkonas oni verkiston sed per tio, kion li verkas. |
| Почем вы знаете, какие замыслы роятся у меня в голове? | Kiel vi povas scii, kiaj planoj svarmas en mia kapo? |
| Или в этой голове? | Aŭ en tiu kapo? |
| — И он указал на голову Бегемота, с которой тот тотчас снял кепку, как бы для того, чтобы гражданка могла получше осмотреть ее. | — li almontris la kapon de Behemoto, kiu tuj deprenis sian kaskedon, kvazaŭ por lasi la civitaninon pli bone ĝin ekzameni. |
| — Пропустите, граждане, — уже нервничая, сказала она. | — Liberigu la vojon, civitanoj, — ŝi diris, jam nervoza. |
| Коровьев и Бегемот посторонились и пропустили какого-то писателя в сером костюме, в летней без галстука белой рубашке, воротник которой широко лежал на воротнике пиджака, и с газетой под мышкой. | Kerubjev kaj Behemoto forflankiĝis kaj lasis aliri verkiston en griza vestokompleto, sen kravato, en blanka somera ĉemizo kies kolumo libere diskuŝis sur la jako, kun gazeto subbrake. |
| Писатель приветливо кивнул гражданке, на ходу поставил в подставленной ему книге какую-то закорючку и проследовал на веранду. | La verkisto afable kapoklinis salutante la civitaninon, preterpase desegnis en la al li prezentita libro malprecizan parafon kaj eniris la verandon. |
| — Увы, не нам, не нам, — грустно заговорил Коровьев, — а ему достанется эта ледяная кружка пива, о которой мы, бедные скитальцы, так мечтали с тобой, положение наше печально и затруднительно, и я не знаю, как быть. | — Ho ve, ne por ni, ne por ni, — melankolie diris Kerubjev, — sed por li estos tiu kruĉo da glacia biero, pri kiu ni, la du misŝancaj vaguloj, tiom sopiris, nia situacio estas malĝoja kaj embarasa, kaj mi ne scias, kion ni faru. |
| Бегемот только горько развел руками и надел кепку на круглую голову, поросшую густым волосом, очень похожим на кошачью шерсть. | Responde Behemoto nur amare disetendis la brakojn kaj remetis la kaskedon sur sian rondan kapon, ĉirkaŭkreskitan de hararo mallonga kaj densa, tre simila al la kata. |
| И в этот момент негромкий, но властный голос прозвучал над головой гражданки: — Пропустите, Софья Павловна. | Kaj je tiu momento nelaŭta sed ordonema voĉo diris super la kapo de la civitanino: — Enlasu, Sofia Pavlovna. |
| Гражданка с книгой изумилась; в зелени трельяжа возникла белая фрачная грудь и клинообразная борода флибустьера. | La librulino ekmiris; en la verdo de la vitkrado aperis la blanka fraka brusto kaj la pinta barbo de la flibustro. |
| Он приветливо глядел на двух сомнительных оборванцев и, даже более того, делал им пригласительные жесты. | Li direktis al la du aĉuloj afablan rigardon, kaj eĉ pli ol tio, li invite gestis. |
| Авторитет Арчибальда Арчибальдовича был вещью, серьезно ощутимой в ресторане, которым он заведовал, и Софья Павловна покорно спросила у Коровьева: — Как ваша фамилия? | La aŭtoritato de Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ estis konsiderinda faktoro en la restoracio de li estrata, kaj Sofia Pavlovna obeeme demandis Kerubjevon: — Kiu estas via familinomo? |
| — Панаев, — вежливо ответил тот. | — Panajev, — tiu ĝentile respondis. |
| Гражданка записала эту фамилию и подняла вопросительный взор на Бегемота. | La civitanino enskribis la familinomon kaj levis la demandan rigardon al Behemoto. |
| — Скабичевский, — пропищал тот, почему-то указывая на свой примус. | — Skabiĉevskij, — miaŭis la dikulo, ial almontrante sian primuson. |
| Софья Павловна записала и это и пододвинула книгу посетителям, чтобы они расписались в ней. | Sofia Pavlovna enskribis ankaŭ ĉi tion kaj ŝovis la libron al la vizitantoj por ke ili signaturu. |
| Коровьев против Панаева написал «Скабичевский», а Бегемот против Скабичевского написал «Панаев». | Kontraŭ la nomo Panajev Kerubjev skribis Skabiĉevskij, kaj ĉe la nomo Skabiĉevskij Behemoto skribis Panajev. |
| Арчибальд Арчибальдович, совершенно поражая Софью Павловну, обольстительно улыбаясь, повел гостей к лучшему столику в противоположном конце веранды, туда, где лежала самая густая тень, к столику, возле которого весело играло солнце в одном из прорезов трельяжной зелени. | Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ, definitive konsternante Sofian Pavlovnan, kun nerezistebla rideto kondukis la gastojn al la plej bona tablo en la kontraŭa ekstremo de la verando, tien, kie kuŝis la plej densa ombro, al la tablo, apud kiu en unu el la vitkradaj interspacoj gaje ludis la suno. |
| Софья же Павловна, моргая от изумления, долго изучала странные записи, сделанные неожиданными посетителями в книге. | Mire frapfrapante la palpebrojn, Sofia Pavlovna longe ekzamenis la strangajn skribaĵojn de la neatenditaj vizitantoj. |
| Официантов Арчибальд Арчибальдович удивил не менее, чем Софью Павловну. | La kelnerojn Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ mirigis ne malpli ol Sofian Pavlovnan. |
| Он лично отодвинул стул от столика, приглашая Коровьева сесть, мигнул одному, что-то шепнул другому, и два официанта засуетились возле новых гостей, из которых один свой примус поставил рядом со своим порыжевшим ботинком на пол. | Per siaj propraj manoj li deŝovis seĝon de la tablo, invitante Kerubjevon sidiĝi, palpebmmis al unu, ion flustris al alia, kaj la du kelneroj ekklopodis ĉirkaŭ la novaj gastoj, el kiuj la unu metis sian primuson sur la plankon apud sia rufiĝinta boteto. |
| Немедленно исчезла со стола старая скатерть в желтых пятнах, в воздухе, хрустя крахмалом, взметнулась белейшая, как бедуинский бурнус, другая, а Арчибальд Арчибальдович уже шептал тихо, но очень выразительно, склоняясь к самому уху Коровьева: — Чем буду потчевать? | Tuj malaperis de la tablo la malnova flavmakula tablotuko; alia, blankega kiel beduena burnuso, amele kraketante malfaldiĝis en la aero, dum Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ jam flustris nelaŭte sed tre esprimive: — Per kio mi vin regalu? |
| Балычок имею особенный... | Eminentan strugdorson mi havas ... |
| У архитекторского съезда оторвал... | El la rezervo por la arkitekta kongreso ... |
| — Вы... Э... Дайте нам вообще закусочку... Э... | — Vi ... eh ... donu al ni ĝenerale ... almanĝaĵojn ... eh ... |
| — Благожелательно промычал Коровьев, раскидываясь на стуле. | — afable mekis Kerubjev, mole malstreĉiĝante sur la dors’apogilo de sia seĝo. |
| — Понимаю, — закрывая глаза, многозначительно ответил Арчибальд Арчибальдович. | — Mi komprenas, — fermante la okulojn multsignife diris Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ. |
| Увидев, как обращается с весьма сомнительными посетителями шеф ресторана, официанты отбросили всякие сомнения и принялись за дело серьезно. | Vidante, kiel la restoraciestro traktas la pli ol suspektindajn vizitantojn, la kelneroj forlasis ĉiujn dubojn kaj serioze okupiĝis pri ili. |
| Один уже подносил спичку Бегемоту, вынувшему из кармана окурок и всунувшему его в рот, другой подлетел, звеня зеленым стеклом и выставляя у приборов рюмки, лафитники и тонкостенные бокалы, из которых так хорошо пьется нарзан под тентом... | Unu jam prezentis alumeton al Behemoto, kiu elpoŝigis cigaredstumpon kaj metis ĝin en la buŝon, la alia rapidis tintetante per la verda vitraĵaro, lokante antaŭ ĉiu telero po unu brandoglaseton, vinglason kaj fajnvandan pokalon, el kia tiel agrable trinkiĝas mineral’akvo sub la markezo ... |
| нет, забегая вперед, скажем... | ne, iom anticipante ni diru ... |
| Пился нарзан под тентом незабвенной Грибоедовской веранды. | trinkiĝis mineral’akvo sub la markezo de la etern-memora Gribojedova verando. |
| — Филейчиком из рябчика могу угостить, — музыкально мурлыкал Арчибальд Арчибальдович. | — Mi povas rekomendi tetraajn fileojn, — melodie ronronis Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ. |
| Гость в треснувшем пенсне полностью одобрял предложения командира брига и благосклонно глядел на него сквозь бесполезное стеклышко. | La gasto kun la fendita nazumo plene aprobadis la proponojn de la brigestro kaj bonvoleme lin rigardis tra la senutila vitreto. |
| Обедающий за соседним столиком беллетрист петраков-суховей с супругой, доедавшей свиной эскалоп, со свойственной всем писателям наблюдательностью заметил ухаживания Арчибальда Арчибальдовича и очень удивился. | Ĉe la apuda tablo tagmanĝis la romanisto Petrakov-Suhovej en kompanio de sia edzino, ĝuste finanta porkan stekon; kun la observemo, propra al ĉiuj verkistoj, li rimarkis la klopodadon de Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ kaj tre, tre miris. |
| А супруга его, очень почтенная дама, просто даже приревновала пирата к Коровьеву и даже ложечкой постучала... | Dume lia edzino, tre honorinda persono, eĉ rekte ekĵaluzis pri la pirato kontraŭ Kerubjev, eĉ phirfoje ŝi batetis per la kulereto ... |
| — И что ж это, дескать, нас задерживают... | «Ĉu oni igos nin atendi?.. |
| Пора и мороженое подавать! | Ja tempas surtabligi la glaciaĵon! |
| В чем дело? Однако, послав Петраковой обольстительную улыбку, Арчибальд Арчибальдович направил к ней официанта, а сам не покинул своих дорогих гостей. | Kio okazas?» Tamen sendinte al Mme Petrakov forlogistan rideton, Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ direktis al ŝi kelneron, plu restante ĉe siaj karaj gastoj. |
| Ах, умен был Арчибальд Арчибальдович! | Ah, sagaca homo estis Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ! |
| А уж наблюдателен, пожалуй, не менее, чем и сами писатели. | Kaj observema — probable eĉ ne malpli ol la verkistoj. |
| Арчибальд Арчибальдович знал и о сеансе в Варьете, и о многих других происшествиях этих дней, слышал, но, в противоположность другим, мимо ушей не пропустил ни слова «клетчатый», ни слова «кот». | Li sciis pri la seanco en Varieteo kaj pri multaj aliaj okazaĵoj de la ĵusaj tagoj, li aŭdis onin paroli pri tio, kaj — male ol la pliparto de la ceteraj aŭdintoj — li ne preteratentis la vortojn kvadratita kaj kato. |
| Арчибальд Арчибальдович сразу догадался, кто его посетители. | Li tuj divenis, kiuj estas liaj vizitantoj. |
| А догадавшись, натурально, ссориться с ними не стал. | Kaj diveninte, li malvolis kvereli kun ili. |
| А вот Софья Павловна хороша! | Dum Sofia Pavlovna, ŝi estis aranĝanta belan lristorion! |
| Ведь это надо же выдумать — преграждать этим двум путь на веранду! | Ja kion ŝi elpensis, bari al tiuj du la vojon sur la verandon! |
| А впрочем, что с нее спрашивать. | Cetere, kion oni de ŝi atendu ... |
| Надменно тыча ложечкой в раскисающее сливочное мороженое, Петракова недовольными глазами глядела, как столик перед двумя одетыми какими-то шутами гороховыми как бы по волшебству обрастает яствами. | Orgojle puŝante la kulereton en la moliĝantan kreman glaciaĵon, la verkistedzino malplezure observis la apudan tablon inter la du pajace vestitaj aĉuloj kvazaŭ persorĉe kovriĝi je manĝaĵoj. |
| До блеска вымытые салатные листья уже торчали из вазы со свежей икрой... | Ĝisbrile lavitaj folioj jam malmergiĝas el vazeto plena je freŝa kaviaro ... |
| Миг, и появилось на специально пододвинутом отдельном столике запотевшее серебряное ведерко... | unu momento, kaj sur speciale alŝovita aparta tableto aperis nebultegita arĝenta sitelo ... |
| Лишь убедившись в том, что все сделано по чести, лишь тогда, когда в руках официантов прилетела закрытая сковорода, в которой что-то ворчало, Арчибальд Арчибальдович позволил себе покинуть двух загадочных посетителей, да и то предварительно шепнув им: — Извините! | Nur certiĝinte, ke ĉio estas konvene farita, nur post ol li vidis alflugi, en la manoj de kelnero, kovritan paton, el kiu aŭdiĝis grumbleto, nur tiam Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ permesis al si forlasi la du misterajn vizitantojn, antaŭe tamen ĝentile murmurinte al ili: — Pardonon! |
| На минутку! | Por unu minuteto! |
| Лично пригляжу за филейчиками. | Mi persone prizorgu la fileojn. |
| Он отлетел от столика и скрылся во внутреннем ходе ресторана. | Li forflirtis de la tablo kaj malaperis en la serva koridoro de la restoracio. |
| Если бы какой-нибудь наблюдатель мог проследить дальнейшие действия Арчибальда Арчибальдовича, они, несомненно, показались бы ему несколько загадочными. | Se iu observanto povus vidi la sekvajn agojn de Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ, li, sendube, trovus ilin iom enigmaj. |
| Шеф отправился вовсе не на кухню наблюдать за филейчиками, а в кладовую ресторана. | La ĉefo neniel iris cn la kuirejon por prizorgi la fileojn, anstataŭe li sin direktis en la provizejon de la restoracio. |
| Он открыл ее своим ключом, закрылся в ней, вынул из ларя со льдом осторожно, чтобы не запачкать манжет, два увесистых балыка, запаковал их в газетную бумагу, аккуратно перевязал веревочкой и отложил в сторону. | Li malfermis ĝin per sia ŝlosilo, sin enŝlosis interne, singardeme, por ne makuli la manumojn, li prenis el la glaciŝranko du pezajn sunsekigitajn sturgojn, pakis ilin en gazetpaperon, lerte ĉirkaŭligis per ŝnureto kaj metis la pakaĵon flanken. |
| Затем в соседней комнате проверил, на месте ли его летнее пальто на шелковой подкладке и шляпа, и лишь после этого проследовал в кухню, где повар старательно разделывал обещанные гостям пиратом филейчики. | Poste en la najbara ĉambro li kontrolis, ĉu liaj silkosubŝtofa somera surtuto kaj ĉapelo estas en sia loko, kaj nur post tio iris en la kuirejon, kie la kuiristo zorge tranĉis la fileojn, promesitajn de la pirato al siaj gastoj. |
| Нужно сказать, что странного и загадочного во всех действиях Арчибальда Арчибальдовича вовсе не было и странными такие действия мог бы счесть лишь наблюдатель поверхностный. | Endas diri, ke la agoj de Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ estis neniom strangaj aŭ enigmaj, tiaj povus ilin rigardi nur observanto supraĵa. |
| Поступки Арчибальда Арчибальдовича совершенно логически вытекали из всего предыдущего. | Tiuj agoj logike sekvis el ĉio okazinta antaŭe. |
| Знание последних событий, а главным образом — феноменальное чутье Арчибальда Арчибальдовича подсказывали шефу Грибоедовского ресторана, что обед его двух посетителей будет хотя и обилен и роскошен, но крайне непродолжителен. | La informoj pri la ĵusaj eventoj kaj precipe — la fenomena antaŭflaro de Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ sugestis al la ĉefo de la Gribojedova restoracio, ke la tagmanĝo de la du klientoj estos kvankam ja luksa kaj abunda, tamen ekstreme mallonga. |
| И чутье, никогда не обманываюшее бывшего флибустьера, не подвело его и на сей раз. | Kaj la intuicio, neniam trompinta la eksflibustron, ankaŭ ĉi foje lin ne trompis. |
| В то время как Коровьев и Бегемот чокались второй рюмкой прекрасной холодной московской двойной очистки водки, появился на веранде потный и взволнованный хроникер боба кандалупский, известный в Москве своим поразительным всеведением, и сейчас же подсел к Петраковым. | Dum Kerubjev kaj Behemoto tintigis siajn pokalojn plenajn je eminenta, duoble purigita, bone malvarmigita vodko Moskovskaja, sur la verando aperis, tuta en ŝvito kaj ekscito, la lokkronikisto Boĉjo Kandalupskij, fama en Moskvo pro sia mirinda informiteco, kaj senceremonie sin sidigis ĉe la Petrakovoj. |
| Положив свой разбухший портфель на столик, боба немедленно всунул свои губы в ухо Петракову и зашептал в него какие-то очень соблазнительные вещи. | Metinte sian ŝvelan tekon sur la tablon, Boĉjo tuj ŝovis siajn lipojn en la orelojn de la verkisto, kaj en ĝin ekflustris iajn tre logajn aferojn. |
| Мадам Петракова, изнывая от любопытства, и свое ухо подставила к пухлым масленым губам бобы, | Mme Petrakov, turmentate de scivolo, finfine prezentis sian orelon al la molaj dikaj lipoj de Boĉjo. |
| а тот, изредка воровски оглядываясь, все шептал и шептал, и можно было расслышать отдельные слова, вроде таких: — Клянусь вам честью! | Kaj li, fojfoje ĵetante ĉirkaŭen ŝtelistan rigardon, plu flustris seninterrompe, kaj oni povis kapti nur kelkajn apartajn vortojn: — Je mia honorvorto! |
| На Садовой, на Садовой, — боба еще больше снизил голос, — не берут пули. | Ĉe Sadovaja, Sadovaja, — Boĉjo ankoraŭ mallaŭtigis la voĉon, — la kugloj nenion faras al ili ... |
| Пули... Пули... Бензин, пожар... Пули... | kugloj ... kugloj ... benzino ... incendio ... kugloj... |
| — Вот этих бы врунов, которые распространяют гадкие слухи, — в негодовании несколько громче, чем хотел бы боба, загудела контральтовым голосом мадам Петракова, — вот их бы следовало разъяснить! | — La mensogulojn, kiuj disvastigas tiajn fiajn onidirojn, — indignigite Mme Petrakov lasis sian kontralton korni iom pli laŭte ol tion dezirus Boĉjo, — ja ilin endus prienketi! |
| Ну, ничего, так и будет, их приведут в порядок! | Nu, nenio estas perdita, certe tiel estos! Oni ilin ordigos! |
| Какие вредные враки! | Fi, kia malutila galimatio! |
| — Какие же враки, Антонида Порфирьевна! | — Kial do galimatio, Antonida Porfirievna?! |
| — Воскликнул огорченный неверием супруги писателя боба и опять засвистел: — говорю вам, пули не берут... | — ekkriis Boĉjo ĉagrenite de la malkredemo de la verkistedzino, kaj denove li eksusuris: — Ja mi diras al vi, la kugloj nenion faras al ili ... |
| А теперь пожар... | Kaj nun la incendio ... |
| Они по воздуху... По воздуху, | Ili tra la aero ... tra la aero ... |
| — боба шипел, не подозревая того, что те, о ком он рассказывает, сидят рядом с ним, наслаждаясь его свистом. | — Boĉjo ŝuŝis, sen supozi ke la ĉefroluloj de lia rakonto sidas apude ĝuante lian sibladon. |
| Впрочем, это наслаждение скоро прекратилось. | Cetere, tiu ĝuado baldaŭ finiĝis. |
| Из внутреннего хода ресторана на веранду стремительно вышли трое мужчин с туго перетянутыми ремнями талиями, в крагах и с револьверами в руках. | El la serva koridoro de la restoracio sur la verandon impete venis tri viroj, streĉe zonitaj ĉe la talio, botvestitaj, kun revolvero en la mano. |
| Передний крикнул звонко и страшно: — Ни с места! | La plej antaŭa kriis timige kaj hele: — Senmove! |
| — И тотчас все трое открыли стрельбу на веранде, целясь в голову Коровьеву и Бегемоту. | — Kaj ĉiuj tri tuj komencis pafadon sur la verando, celante la kapojn de Kerubjev kaj Behemoto. |
| Оба обстреливаемые сейчас же растаяли в воздухе, а из примуса ударил столб огня прямо в тент. | Ambaŭ alpafatoj tuj aerdisiĝis, kaj fajrokolono ekŝpruĉis el la primuso rekte en la tolan markezon. |
| Как бы зияющая пасть с черными краями появилась в тенте и стала расползаться во все стороны. | Oscedanta faŭkego ŝajnis malfermiĝi en la markezo, ĝiaj nigraj rondoj dislarĝiĝis ĉiudirekte. |
| Огонь, проскочив сквозь нее, поднялся до самой крыши Грибоедовского дома. | La fajro saltis tra la faŭkegon kaj atingis la tegmenton de la Gribojedova domo. |
| Лежащие на окне второго этажа папки с бумагами в комнате редакции вдруг вспыхнули, а за ними схватило штору, и тут огонь, гудя, как будто кто-то его раздувал, столбами пошел внутрь теткиного дома. | En la dua etaĝo, paperujoj kuŝantaj sur la fenestrobreto de la redaktejo subite ekflamiĝis, la fajro pasis sur la kurtenon, kaj zumante, kvazaŭ disblovate, kirle profundiĝis en la onklinan domon. |
| Через несколько секунд по асфальтовым дорожкам, ведущим к чугунной решетке бульвара, откуда в среду вечером пришел не понятый никем первый вестник несчастья Иванушка, теперь бежали недообедавшие писатели, официанты, Софья Павловна, Боба, Петракова, Петраков. | Post kelkaj sekundoj sur la asfaltaj aleoj kondukantaj al la fera krado de la bulvardo, de kie je la merkredo vespere venis, sen trovi ies ajn komprenon, la unua heroldo de la malfeliĉo, Ivano — nun forkuris nefinmanĝintaj verkistoj, kelneroj, Sofia Pavlovna, Boĉjo, la geedzoj Petrakov. |
| Заблаговременно вышедший через боковой ход, никуда не убегая и никуда не спеша, как капитан, который обязан покинуть горящий бриг последним, стоял спокойный Арчибальд Арчибальдович в летнем пальто на шелковой подкладке, с двумя балыковыми бревнами под мышкой. | Anticipe elirinte tra la flanka pordo, nenien forkurante kaj nenien rapidante, kiel ŝipestro, kiu laste forlasas sian brulantan brigon, Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ kviete staris en sia silksubŝtofa somera surtuto, kun la du sturgotraboj subbrake. |
| Глава 29. | Ĉapitro 29 |
| Судьба Мастера и Маргариты определена | LA SORTO DE LA MAJSTRO KAJ MARGARITA DECIDIĜIS |
| На закате солнца высоко над городом на каменной террасе одного из самых красивых зданий в Москве, здания, построенного около полутораста лет назад, находились двое: Воланд и Азазелло. | Ĉe la sunsubiro du figuroj estis alte super la urbo, sur la masonita teraso de unu el la plej belaj arkitekturaĵoj en Moskvo, konstruita antaŭ jarcento kaj duono; tiuj du estis Voland kaj Azazello. |
| Они не были видны снизу, с улицы, так как их закрывала от ненужных взоров балюстрада с гипсовыми вазами и гипсовыми цветами. | Oni ne povis vidi ilin de malsupre, de la strato, ĉar kontraŭ la malnecesaj rigardoj ilin ŝirmis balustrado ornamita per gipsaj vazoj kaj gipsaj floroj. |
| Но им город был виден почти до самых краев. | Male, ili vidis la urbon preskaŭ ĝis ties limoj. |
| Воланд сидел на складном табурете, одетый в черную свою сутану. | Voland sidis sur faldebla tabureto, vestite per sia nigra sutano. |
| Его длинная широкая шпага была воткнута между двумя рассекшимися плитами террасы вертикально, так что получились солнечные часы. | Lia longa kaj larĝa spado estis plantita inter du disiĝintaj ŝtonplatoj de la teraso formante sunhorloĝon. |
| Тень шпаги медленно и неуклонно удлинялась, подползая к черным туфлям на ногах сатаны. | La ombro de la spado malrapide kaj nehaltigeble plilongiĝadis, rampante al la nigraj ŝuoj de Satano. |
| Положив острый подбородок на кулак, скорчившись на табурете и поджав одну ногу под себя, Воланд не отрываясь смотрел на необъятное сборище дворцов, гигантских домов и маленьких, обреченных на слом лачуг. | Metinte sian pintan mentonon sur la pugnon, kurbiginte sin sur la tabureto kaj tirinte sub sin unu kruron, li senmove kontemplis la senmezuran amasegon de palacoj, gigantaj domoj kaj malkonstruotaj kabanetoj. |
| Азазелло, расставшись со своим современным нарядом, то есть пиджаком, котелком, лакированными туфлями, одетый, как и Воланд, в черное, неподвижно стоял невдалеке от своего повелителя, так же как и он не спуская глаз с города. | Azazello, forlasinte sian modernan vestaron — jako, bulĉapelo, lakledaj ŝuoj — tuta en nigro, senmove staris apud sia sinjoro, same kiel li, fikse rigardante la urbon. |
| Воланд заговорил: — Какой интересный город, не правда ли? | Voland ekparolis: — Kia interesa urbo, ĉu? |
| Азазелло шевельнулся и ответил почтительно: — Мессир, мне больше нравится Рим! | Azazello moviĝetis kaj respekte respondis: — Messire, mi preferas Romon! |
| — Да, это дело вкуса, — ответил Воланд. | — Jes, tio estas afero de gusto, — diris Voland. |
| Через некоторое время опять раздался его голос: — А отчего этот дым там, на бульваре? | Post kelka tempo refoje aŭdiĝis lia voĉo: — De kie venas tiu fumo, sur la bulvardo? |
| — Это горит Грибоедов, — ответил Азазелло. | — Tie brulas Gribojedovo, — respondis Azazello. |
| — Надо полагать, что это неразлучная парочка, Коровьев и Бегемот, побывала там? | — Verŝajne, ĝin vizitis tiu nedisigebla duopo, Kerubjev kaj Behemoto, ĉu? |
| — В этом нет никакого сомнения, мессир. | — Tio estas eksterduba, messire. |
| Опять наступило молчание, и оба находящихся на террасе глядели, как в окнах, повернутых на запад, в верхних этажах громад зажигалось изломанное ослепительное солнце. | Reestiĝis silento, kaj la du sur la teraso kontemplis la disrompitan, blindige brilan sunon flamiĝi en la okcidenten rigardantaj fenestroj en la supraj etaĝoj de la kolosaj domegoj. |
| Глаз Воланда горел так же, как одно из таких окон, хотя Воланд был спиною к закату. | La okulo de Voland brilegis, kiel tia fenestro, kvankam li sidis dorse al la sunsubiro. |
| Но тут что-то заставило Воланда отвернуться от города и обратить свое внимание на круглую башню, которая была у него за спиною на крыше. | Sed jen io lin igis forturni sin de la urbo kaj direkti sian atenton al la ronda turo, kiu situis malantaŭ lia dorso sur la tegmento. |
| Из стены ее вышел оборванный, выпачканный в глине мрачный человек в хитоне, в самодельных сандалиях, чернобородый. | El ĝia muro venis argilmakulita malserena ĉifonulo, nigrabarba, surhavanta ĥitonon kaj memfaritajn sandalojn. |
| — Ба! | — Ba! |
| — Воскликнул Воланд, с насмешкой глядя на вошедшего, — менее всего можно было ожидать тебя здесь! | — ekkriis Voland, rikane rigardante al la veninto, — malpleje oni atendus vidi cin ĉi tie! |
| Ты с чем пожаловал, незваный, но предвиденный гость? | Kio venigis cin, ho seninvita kvankam ja antaŭvidita gasto? |
| — Я к тебе, дух зла и повелитель теней, — ответил вошедший, исподлобья недружелюбно глядя на Воланда. | — Mi venis al ci, spirito de la malbono kaj reganto de la ombroj, — tiu respondis malafable rigardante Volandon el sub la kuntiritaj brovoj. |
| — Если ты ко мне, то почему же ты не поздоровался со мной, бывший сборщик податей? | — Se ci venis al mi, do kial ci ne diras al mi «bonan tagon», ho eksimpostisto? |
| — Заговорил Воланд сурово. | — severe demandis Voland. |
| — Потому что я не хочу, чтобы ты здравствовал, — ответил дерзко вошедший. | — Ĉar mi malvolas ke ci havu bonan tagon, — aŭdace respondis la veninto. |
| — Но тебе придется примириться с этим, — возразил Воланд, и усмешка искривила его рот, | — Tamen ci devos akcepti mian prosperon, — obĵetis Voland, kaj ironia rideto tordis lian buŝon. |
| — не успел ты появиться на крыше, как уже сразу отвесил нелепость, и я тебе скажу, в чем она, — в твоих интонациях. | — Apenaŭ ci aperis sur la tegmento, tuj ci prezentas stultaĵon, kaj mi diros al ci, en kio ĝi konsistas: en la intonacio. |
| Ты произнес свои слова так, как будто ты не признаешь теней, а также и зла. | Ci elparolis ciajn vortojn tiel, kvazaŭ ci malagnoskus la ombrojn, kaj ankaŭ la malbonon. |
| Не будешь ли ты так добр подумать над вопросом: что бы делало твое добро, если бы не существовало зла, и как бы выглядела земля, если бы с нее исчезли тени? | Ĉu ci tamen bonvolos pripensi la demandon: kion farus cia bono, se ne ekzistus la malbono, kaj kiel aspektus la tero senigite je la ombroj? |
| Ведь тени получаются от предметов и людей. | La ombrojn ja estigas la objektoj kaj la homoj. |
| Вот тень от моей шпаги. | Jen estas la ombro de mia spado. |
| Но бывают тени от деревьев и от живых существ. | Sed estas ja la ombroj de la arboj kaj de la vivuloj. |
| Не хочешь ли ты ободрать весь земной шар, снеся с него прочь все деревья и все живое из-за твоей фантазии наслаждаться голым светом? | Ĉu ci volus kalvigi la tutan terglobon, forrazante ĉiujn arbojn kaj ĉion vivan, pro cia fantazio ĝui la nudan lumon? |
| Ты глуп. | Ci estas stulta. |
| — Я не буду с тобой спорить, старый софист, — ответил левий Матвей. | — Mi ne diskutos kun ci, maljuna sofisto, — respondis Levio Mateo. |
| — Ты и не можешь со мной спорить, по той причине, о которой я уже упомянул, — ты глуп, — ответил Воланд и спросил: — ну, говори кратко, не утомляя меня, зачем появился? | — Ja ci ne povas kun mi diskuti, pro la kialo ĵus menciita: ci estas stulta, — diris Voland, kaj demandis: — nun diru mallonge, sen min lacigi, kial vi venis? |
| — Он прислал меня. | — Li min sendis. |
| — Что же он велел передать тебе, раб? | — Kion do ci, sklavo, devas al mi komuniki? |
| — Я не раб, — все более озлобляясь, ответил Левий Матвей, — я его ученик. | — Mi ne estas sklavo, — kun kreskanta kolero respondis Levio Mateo, — mi estas lia disĉiplo. |
| — Мы говорим с тобой на разных языках, как всегда, — отозвался Воланд, — но вещи, о которых мы говорим, от этого не меняются. | — Mi kaj ci, ni parolas en malsamaj lingvoj, kiel ĉiam, — replikis Voland, — sed la aferoj pri laŭj ni parolas ne ŝanĝiĝas pro tio. |
| Итак... | Do ... |
| — Он прочитал сочинение Мастера, — заговорил Левий Матвей, — и просит тебя, чтобы ты взял с собою Мастера и наградил его покоем. | — Li legis la verkon de la majstro, — diris Levio Mateo, — kaj li petas cin, ke ci kunprenu la majstron kaj rekompencu lin per la kvieto. |
| Неужели это трудно тебе сделать, дух зла? | Ĉu tio estus malfacila por ci, ho spirito de la malbono? |
| — Мне ничего не трудно сделать, — ответил Воланд, — и тебе это хорошо известно. | — Nenio estas por mi malfacila, — respondis Voland, — kaj ci bone tion scias. |
| — Он помолчал и добавил: — а что же вы не берете его к себе, в свет? | — Post mallonga medito li demandis: — Sed kial vi lin ne prenas ĉe vin en la lumon? |
| — Он не заслужил света, он заслужил покой, — печальным голосом проговорил Левий. | — Li ne meritis la lumon, li meritis la kvieton, — malgaje diris Levio. |
| — Передай, что будет сделано, — ответил Воланд и прибавил, причем глаз его вспыхнул: — и покинь меня немедленно. | — Diru al li, ke tiel estos farite, — respondis Voland; lia okulo ekfulmis kaj li diris: — Nun forlasu min senprokraste. |
| — Он просит, чтобы ту, которая любила и страдала из-за него, вы взяли бы тоже, — в первый раз моляще обратился левий к Воланду. | — Li petas ke ankoraŭ ŝin, kiu amis kaj suferis pro li, vi ankaŭ kunprenu, — unuafoje la voĉo de Levio sonis petege. |
| — Без тебя бы мы никак не догадались об этом. | — Sen ci ni neniel ekpensus pri tio. |
| Уходи. | Iru. |
| Левий Матвей после этого исчез, а Воланд подозвал к себе Азазелло и приказал ему: — Лети к ним и все устрой. | Levio Mateo post tio malaperis. Voland vokis al si Azazellon kaj ordonis al li: — Flugu al ili kaj ĉion aranĝu. |
| Азазелло покинул террасу, и Воланд остался один. | Azazello forlasis la terason kaj Voland restis sola. |
| Но одиночество его не было продолжительным. | Tamen lia soleco ne daŭris longe. |
| Послышался на плитах террасы стук шагов и оживленные голоса, и перед Воландом предстали Коровьев и Бегемот. | Sur la ŝtonplatoj de la teraso aŭdiĝis paŝoj, gajaj voĉoj, kaj antaŭ Voland prezentiĝis Kerubjev kaj Behemoto. |
| Но теперь примуса при толстяке не было, а нагружен он был другими предметами. | Nun la dikulo ne plu havis sian primuson, anstataŭe li estis ŝarĝita je plej diversaj objektoj. |
| Так, под мышкой у него находился небольшой ландшафтик в золотой раме, через руку был перекинут поварской, наполовину обгоревший халат, а в другой руке он держал цельную семгу в шкуре и с хвостом. | Ekzemple, subbrake li havis negrandan pejzaĝon en ora kadro, de sur lia antaŭbrako pendis bruldifektita kuirista kitelo, kaj en la mano de la alia brako li tenis kompletan salmon en la haŭto kaj kun la vosto. |
| От Коровьева и Бегемота несло гарью, рожа Бегемота была в саже, а кепка наполовину обгорела. | Kerubjev kaj Behemoto forte odoris je brulaĵo, la muzelon de Behemoto kovris fulgomakuloj, la kaskedo duone karboniĝis. |
| — Салют, мессир, — прокричала неугомонная парочка, и Бегемот замахал семгой. | — Saluton, messire, — kriis la senlaca duopo, kaj Behemoto eksvingis la salmon. |
| — Очень хороши, — сказал Воланд. | — Tre belaj, — diris Voland. |
| — Мессир, вообразите, — закричал возбужденно и радостно Бегемот, — меня за мародера приняли! | — Messire, vi nur imagu, — ekscitite kaj gaje kriis Behemoto, — oni prenis min por marodulo! |
| — Судя по принесенным тобою предметам, — ответил Воланд, поглядывая на ландшафтик, — ты и есть мародер. | — Juĝante laŭ la objektoj de vi alportitaj, — diris Voland rigardante la pejzaĝon, — vi efektive estas marodulo. |
| — Верите ли, мессир... | — Ĉu vi kredos, messire,.. |
| — Задушевным голосом начал Бегемот. | — sincervoĉe ekparolis Behemoto. |
| — Нет, не верю, — коротко ответил Воланд. | — Ne, mi ne kredas, — mallonge respondis Voland. |
| — Мессир, клянусь, я делал героические попытки спасти все, что было можно, и вот все, что удалось отстоять. | — Messire, mi ĵuras, mi faris heroaĵojn por savi kiel eble plej multe, kaj jen ĉio savita. |
| — Ты лучше скажи, отчего Грибоедов загорелся? | — Vi prefere diru, kial ekbrulis Gribojedovo? |
| — Спросил Воланд. | — demandis Voland. |
| Оба, и Коровьев и Бегемот, развели руками, подняли глаза к небу, а Бегемот вскричал: — Не постигаю! | Ambaŭ, Kerubjev kaj Behemoto, malĝoje disetendis la brakojn kaj levis la okulojn al la ĉielo. |
| Сидели мирно, совершенно тихо, закусывали... | Beliemoto ekkriis: — Misteraĵo! Ni sidis kviete, pace manĝetis ... |
| — И вдруг — трах, трах! — Подхватил Коровьев, — выстрелы! | Kaj subite pif! Paf! — aliĝis Kerubjev, — Pafoj! |
| Обезумев от страха, мы с Бегемотом кинулись бежать на бульвар, преследователи за нами, мы кинулись к тимирязеву! | Freneziĝinte pro la timo, ni ambaŭ kuris al la bulvardo, la atakantoj nin sekvis, ni kuregis al Timirjazev! |
| — Но чувство долга, — вступил Бегемот, — побороло наш постыдный страх, и мы вернулись! | — Sed la devkonscio, — reprenis Behemoto, — venkis nian hontindan timon, kaj ni revenis! |
| — Ах, вы вернулись? | — Ah, vi revenis, ĉu? |
| — Сказал Воланд, — ну, конечно, тогда здание сгорело дотла. | — diris Voland. — Nu certe, sekve la konstruaĵo forbrulis ĝisfunde. |
| — Дотла! | — Ĝisfunde! |
| — Горестно подтвердил Коровьев, — то есть буквально, мессир, дотла, как вы изволили метко выразиться. | — afliktite konfirmis Kerubjev, — tio estas, laŭvorte ĝisfunde, messire, ĝuste kiel vi bonvolis trafege tion esprimi. |
| Одни головешки! | Restis nenio krom kelkaj karboniĝintaj brulstumpoj! |
| — Я устремился, — рассказывал Бегемот, — в зал заседаний, — это который с колоннами, мессир, — рассчитывая вытащить что-нибудь ценное. | — Mi impetis, — rakontis Behemoto, — en la kunsidan salonon — tiun kun la kolonoj, messire — movate de la espero elporti ion valoran. |
| Ах, мессир, моя жена, если б только она у меня была, двадцать раз рисковала остаться вдовой! | Ah, messire, mia edzino — se mi havus edzinon — dudek fojojn riskis vidviniĝi! |
| Но, к счастью, мессир, я не женат, и скажу вам прямо — счастлив, что не женат. | Sed feliĉe, messire, mi ne estas edzigita, kaj mi diru al vi malkaŝe: mi estas feliĉa, ke mi ne estas edzigita. |
| Ах, мессир, можно ли променять холостую свободу на тягостное ярмо! | Ah, messire, kiel oni povus ŝanĝi la dolĉan fraŭlan liberon kontraŭ la peza jugo! |
| — Опять началась какая-то чушь, — заметил Воланд. | — Denove galimatio, — rimarkis Voland. |
| — Слушаю и продолжаю, — ответил кот, — да-с, вот ландшафтик. | — Mi obeeme konsentas kaj daŭrigas, — respondis la kato, — do, la pejzaĝo. |
| Более ничего невозможно было унести из зала, пламя ударило мне в лицо. | Nenion pluan eblis elporti el la salono, la flamo jam ŝprucis sur mian vizaĝon. |
| Я побежал в кладовку, спас семгу. | Mi kuris en la provizejon kaj savis la salmon. |
| Я побежал в кухню, спас халат. | Mi kuris en la kuirejon kaj savis la kitelon. |
| Я считаю, мессир, что я сделал все, что мог, и не понимаю, чем объясняется скептическое выражение на вашем лице. | Mi opinias, messire, ke mi faris ĉion eblan, mi ne povas kompreni, kion signifas la skeptika esprimo de via vizaĝo. |
| — А что делал Коровьев в то время, когда ты мародерствовал? | — Kaj kion faris Kerubjev dum via marodado? |
| — Спросил Воланд. | — demandis Voland. |
| — Я помогал пожарным, мессир, — ответил Коровьев, указывая на разорванные брюки. | — Mi helpis la fajrobrigadon, messire, — respondis Kerubjcv almontrante sian disŝiritan pantalonon. |
| — Ах, если так, то, конечно, придется строить новое здание. | — Ah, se estas tiel, do oni devos konstrui ĉion denove. |
| — Оно будет построено, мессир, — отозвался Коровьев, — смею уверить вас в этом. | — Oni konstruos, messire, — diris Kerubjev, — permesu, ke mi vin certigu pri tio. |
| — Ну, что ж, остается пожелать, чтобы оно было лучше прежнего, — заметил Воланд. | — Nu, restas nur deziri, ke la nova konstruaĵo estu pli bona ol la antaŭa, — rimarkis Voland. |
| — Так и будет, мессир, — сказал Коровьев. | — Tiel estos, messire, — diris Kerubjev. |
| — Уж вы мне верьте, — добавил кот, — я форменный пророк. | — Vi pri tio al mi kredu, — aldonis la kato, — ja mi estas laŭregula profeto. |
| — Во всяком случае, мы явились, мессир, — докладывал Коровьев, — и ждем ваших распоряжений. | — Ĉiel ajn, ni estas ĉi tie, messire, kaj ni atendas viajn ordonojn, — raportis Kerubjev. |
| Воланд поднялся с своего табурета, подошел к балюстраде и долго, молча, один, повернувшись спиной к своей свите, глядел вдаль. | Voland silente sin levis de la tabureto, aliris la balustradon kaj tie sola, turninte la dorson al sia sekvantaro, longe rigardis la foron. |
| Потом он отошел от края, опять опустился на свой табурет и сказал: — Распоряжений никаких не будет — вы исполнили все, что могли, и более в ваших услугах я пока не нуждаюсь. | Poste li revenis de la rando, sin residigis sur la tabureton kaj diris: — Estos neniaj ordonoj, vi faris ĉion kion vi povis, kaj ĉi momente mi ne bezonas viajn servojn. |
| Можете отдыхать. | Vi povas ripozi. |
| Сейчас придет гроза, последняя гроза, она довершит все, что нужно довершить, и мы тронемся в путь. | Tuj venos fulmotondro, la lasta fulmotondro, ĝi finfaros ĉion finfarotan, kaj ni ekvojos. |
| — Очень хорошо, мессир, — ответили оба гаера и скрылись где-то за круглой центральной башней, расположенной в середине террасы. | — Tre bone, messire, — respondis la du pajacoj kaj foriris ien malantaŭ la ronda turo, okupanta la mezon de la teraso. |
| Гроза, о которой говорил Воланд, уже скоплялась на горизонте. | La fulmotondro pri kiu parolis Voland jam densiĝis sur la horizonto. |
| Черная туча поднялась на западе и до половины отрезала солнце. | Nigra nubego leviĝis okcidente, duonigis la sunon, poste kovris ĝin tute. |
| Потом она накрыла его целиком. | Sur la teraso friskiĝis. |
| На террасе посвежело. | Baldaŭ iĝis mallume. |
| Еще через некоторое время стало темно. Эта тьма, пришедшая с запада, накрыла громадный город. | Tiu mallumo, veninta de la okcidento, kovris la egan urbon. |
| Исчезли мосты, дворцы. | Malaperis la pontoj, la palacoj. |
| Все пропало, как будто этого никогда не было на свете. | Ĉio malaperis, kvazaŭ ĝi neniam ekzistis en la mondo. |
| Через все небо пробежала одна огненная нитка. | La tutan ĉielon trakuris unu fajrofadeno. |
| Потом город потряс удар. | Poste bato skuis la urbon. |
| Он повторился, и началась гроза. | Ĝi ripetiĝis, komenciĝis la fulmotondro. |
| Воланд перестал быть видим во мгле. | Oni ne plu distingis Volandon en la ŝtorma konfuzo. |
| Глава 30. | Ĉapitro 30 |
| Пора! | TEMPAS! |
| Пора! | TEMPAS! |
| — Ты знаешь, — говорила Маргарита, — как раз когда ты заснул вчера ночью, я читала про тьму, которая пришла со Средиземного моря... | — Ĉu vi scias, — diris Margarita, — hieraŭ nokte, ĝuste kiam vi endormiĝis, mi legis pri la mallumego veninta de Mediteraneo ... |
| И эти идолы, ах, золотые идолы. | kaj tiuj idoloj, ah, la oraj idoloj. |
| Они почему-то мне все время не дают покоя. | Ial la tutan tempon ili ne lasas min trankvila. |
| Мне кажется, что сейчас будет дождь. | Al mi ŝajnas, ke tuj ekpluvos. |
| Ты чувствуешь, как свежеет? | Ĉu vi sentas la friskon? |
| — Все это хорошо и мило, — отвечал Мастер, куря и разбивая рукой дым, — и эти идолы, бог с ними, но что дальше получится, уж решительно непонятно! | — Ĉio ĉi estas tre bona kaj brava, — respondis la majstro fumante kaj per la mano disbatante la fumon, — kaj la idoloj, Dio zorgu pri ili ... sed kio estos plu, tion mi tute ne komprenas! |
| Разговор этот шел на закате солнца, как раз тогда, когда к Воланду явился Левий Матвей на террасе. | La interparolo estis dum la sunsubiro, ĝuste kiam Levio Mateo aperis antaŭ Voland sur la teraso. |
| Окошко подвала было открыто, и если бы кто-нибудь заглянул в него, он удивился бы тому, насколько странно выглядят разговаривающие. | La fenestreto de la kelo estis malfermita, kaj se iu estus enrigardinta, lin surprizus la stranga aspekto de la interparolantoj. |
| На Маргарите прямо на голое тело был накинут черный плащ, а Мастер был в своем больничном белье. | Margarita surhavis nur la nigran mantelon, metitan rekte sur la nudan korpon, kaj la majstro plu estis en sia malsanuleja negliĝo. |
| Происходило это оттого, что Маргарите решительно нечего было надеть, так как все ее вещи остались в особняке, и хоть этот особняк был очень недалеко, конечно, нечего было и толковать о том, чтобы пойти туда и взять там свои вещи. | Tiu ekstravaganco havis simplan kialon: Margarita ne povis surmeti ion alian, ĉar ĉiuj ŝiaj vestoj restis en la palaceto, kaj kvankam ĝi situis tuto proksime, tamen tien iri por preni siajn aĵojn estis afero absolute nepensebla. |
| А Мастер, у которого все костюмы нашли в шкафу, как будто Мастер никуда и не уезжал, просто не желал одеваться, развивая перед Маргаритой ту мысль, что вот-вот начнется какая-то совершеннейшая чепуха. | Koncerne la majstron, kies vestaro retroviĝis en la ŝranko, kvazaŭ li neniam estus forestinta, li simple ne volis sin alivesti, elvolvante antaŭ Margarita sian penson, ke tuj-tuje komenciĝos ia plej absurda misaĵo. |
| Правда, он был выбрит впервые, считая с той осенней ночи (в клинике бородку ему подстригали машинкой). | Cetere, li tamen estis razita, la unuan fojon post tiu aŭtuna nokto (en la kliniko oni stopligis lian barbon per tondomaŝino). |
| Комната также имела очень странный вид, и что-нибудь понять в хаосе ее было очень трудно. | Ankaŭ la ĉambro aspektis tre strange, kaj orientiĝi en ĝia ĥaoso estis tre malfacile. |
| На ковре лежали рукописи, они же были и на диване. | Sur la tapiŝo kuŝis manuskriptoj, manuskriptoj okupis la sofon. |
| Валялась какая-то книжка горбом в кресле. | En la brakseĝo ĝibis la dorso de forlasita libro. |
| А на круглом столе был накрыт обед, и среди закусок стояло несколько бутылок. | Sur la ronda tablo estis primetita vespermanĝo kaj kelkaj boteloj staris inter almanĝaĵoj. |
| Откуда взялись все эти яства и напитки, было неизвестно и Маргарите и Мастеру. | Kiel estiĝis tiuj delikataĵoj kaj vinoj sciis nek la majstro nek Margarita. |
| Проснувшись, они все что застали уже на столе. | Vekiĝinte ili trovis ĉion ĉi preta sur la tablo. |
| Проспав до субботнего заката, и Мастер, и его подруга чувствовали себя совершенно окрепшими, и только одно давало знать о вчерашних приключениях. | Dorminte ĝis la sabata sunsubiro, kaj la majstro, kaj lia amikino sin sentis tute refortiĝintaj kaj freŝaj, escepte nur unu postsignon de la hieraŭaj aventuroj: |
| У обоих немного ныл левый висок. | ilin ambaŭ malklare doloretis la maldekstra tempio. |
| Со стороны же психики изменения в обоих произошли очень большие, как убедился бы всякий, кто мог бы подслушать разговор в подвальной квартире. | Aliflanke, konsiderindaj ŝanĝoj okazis koncerne ilian psikon, tion povus konstati ĉiu, kiu estus subaŭskultinta ilian interparolon en la kela loĝejo. |
| Но подслушать было решительно некому. | Tamen subaŭskultantoj ja ne estis. |
| Дворик-то этот был тем и хорош, что всегда был пуст. | La malgranda korto havis ĝuste tiun avantaĝon, ke ĝi ĉiam estis senhoma. |
| С каждым днем все сильнее зеленеющие липы и ветла за окном источали весенний запах, и начинающийся ветерок заносил его в подвал. | Ĉiun tagon la saliko kaj la tilioj, verdiĝante trans la fenestro, verŝis pli intensan printempan odoron, kaj kun kelkaj enblovoj de la ĵus komenciĝinta venteto ĝi penetris en la kelon. |
| — Фу ты черт, — неожиданно воскликнул Мастер, — ведь это, подумать только, — он затушил окурок в пепельнице и сжал голову руками, — нет, послушай, ты же умный человек и сумасшедшей не была. | — Nu, diable! — subite ekkriis la majstro, — se oni iomete pripensus ... — li estingis la cigaredstumpon en la cindrujo kaj premis la kapon inter la manoj, — aŭskultu, ja vi estas inteligenta homo kaj neniam estis freneza. |
| Ты серьезно уверена в том, что мы вчера были у сатаны? | Serioze, ĉu vi certas, ke hieraŭ ni estis ĉe Satano? |
| — Совершенно серьезно, — ответила Маргарита. | — Serioze, mi certas, — respondis Margarita. |
| — Конечно, конечно, — иронически заметил Мастер, — теперь, стало быть, налицо вместо одного сумасшедшего двое! | — Nu jes, nu jes, — ironie diris la majstro, — nun, resume, anstataŭ unu frenezulo estas du: kaj la edzo, kaj la edzino! |
| И муж и жена. — Он воздел руки к небу и закричал: — нет, это черт знает что такое, черт, черт, черт! | — Li levis la manojn al la ĉielo kaj kriis: — Tio ... la diablo scias, kio ĝi estas! La diablol.La diablo! |
| Вместо ответа Маргарита обрушилась на диван, захохотала, заболтала босыми ногами и потом уж вскричала: — Ой, не могу! | Anstataŭ respondi Margarita falis sur la sofon, ekridegis, eksvingis en la aero siajn nudajn krurojn kaj poste ekkriis: — Ho, mi jam ne povas! |
| Ой, не могу! | Ho, mi jam ne povas! |
| Ты посмотри только, на что ты похож! | Se vi vin vidus! |
| Отхохотавшись, пока Мастер сердито поддергивал больничные кальсоны, Маргарита стала серьезной. | La majstro konfuzite tiris supren sian malsanulejan kalsonon kaj Margarita, satrideginte, serioziĝis. |
| — Ты сейчас невольно сказал правду, — заговорила она, — черт знает, что такое, и черт, поверь мне, все устроит! | — Pretervole vi ĵus diris la veron, — ŝi diris, — la diablo ja scias, kio ĝi estas, kaj kredu al mi, la diablo ĉion aranĝos! |
| — Глаза ее вдруг загорелись, она вскочила, затанцевала на месте и стала вскрикивать: — как я счастлива, как я счастлива, как я счастлива, что вступила с ним в сделку! | — Ŝiaj okuloj ekbrilis, ŝi salte leviĝis, komencis danceti surloke kaj kriadi: — Kiel mi estas feliĉa, feliĉa, feliĉa, ke mi kun li kontraktis! |
| О, дьявол, дьявол! | Ho, diablo, diablo! |
| Придется вам, мой милый, жить с ведьмой. | Vi devos, mia kara, vivi kun sorĉistino! |
| — После этого она кинулась к Мастеру, обхватила его шею и стала его целовать в губы, в нос, в щеки. | — Ŝi ĵetis sin al la majstro, brakumis lian kolon, kisis liajn lipojn, lian nazon, liajn vangojn. |
| Вихры неприглаженных черных волос прыгали на Мастере, и щеки и лоб его разгорались под поцелуями. | Bukloj de ŝiaj nearanĝitaj nigraj haroj blindigis la majstron, liaj vangoj kaj frunto brulis sub la kisoj. |
| — А ты действительно стала похожей на ведьму. | — Jes, vere, nun vi similas sorĉistinon. |
| — А я этого и не отрицаю, — ответила Маргарита, — я ведьма и очень этим довольна! | — Mi tion ja ne negas, — respondis Margarita, — mi estas sorĉistino kaj mi tre kontentas pri tio! |
| — Ну, хорошо, — ответил Мастер, — ведьма так ведьма. | — Nu bone, — diris la majstro, — sorĉistino, do estu sorĉistino. |
| Очень славно и роскошно! | Tre brave kaj grandioze! |
| Меня, стало быть, похитили из лечебницы! | Do, mi estas elŝtelita el la kuracejo. |
| Тоже очень мило. | Ankaŭ ĉi tio estas tre ĉarma. |
| Вернули сюда, допустим и это... | Revenigita ĉi tien — plua afero, kiun ni ne pridubu ... |
| Предположим даже, что нас не хватятся, но скажи ты мне ради всего святого, чем и как мы будем жить? | Ni eĉ supozu, ke neniu atentos nian foreston ... tamen diru al mi, pro ĉio sankta, per kio kaj kiel ni vivos? |
| Говоря это, я забочусь о тебе, поверь мне. | Kredu al mi, mi parolas pri tio ĉar mi pensas pri vi. |
| В этот момент в оконце показались тупоносые ботинки и нижняя часть брюк в жилочку. | Je tiu momento trans la fenestro aperis stumpnazaj botetoj kaj la malsupra parto de alternfadena pantalono. |
| Затем эти брюки согнулись в колене, и дневной свет заслонил чей-то увесистый зад. | La pantalono fleksiĝis ĉe la genuoj kaj la taĝelon kaŝis ies peza postaĵo. |
| — Алоизий, ты дома? | — Alojzo, ĉu vi estas hejme? |
| — Спросил голос где-то вверху над брюками, за окном. | — demandis voĉo el ie super la pantalono, de trans la fenestro. |
| — Вот, начинается, — сказал Мастер. | — Jen, la misaĵoj komenciĝas, — diris la majstro. |
| — Алоизий? | — Ĉu Alojzo? |
| — Спросила Маргарита, подходя ближе к окну, — его арестовали вчера. | — redemandis Margarita proksimiĝante al la fenestro, — oni arestis lin liieraŭ. |
| А кто его спрашивает? | Sed kiu pri li demandas? |
| Как ваша фамилия? | Kiu estas via nomo? |
| В то же мгновение колени и зад пропали, и слышно было, как стукнула калитка, после чего все пришло в норму. | La genuoj kaj la postaĵo tuj malaperis, aŭdiĝis ekklako de la stratpordo, kaj ĉio renormaliĝis. |
| Маргарита повалилась на диван и захохотала так, что слезы покатились у нее из глаз. | Margarita falis sur la sofon kaj ridegis tiel, ke larmoj ruliĝis el ŝiaj okuloj. |
| Но когда она утихла, лицо ее сильнейшим образом изменилось, она заговорила серьезно и, говоря, сползла с дивана, подползла к коленям Мастера и, глядя ему в глаза, стала гладить голову. | Sed kiam ŝi kvietiĝis, drasta ŝanĝo okazis pri ŝia mieno, ŝi ekparolis serioze, parolante, ŝi glitis de la sofo, rampis al la genuoj de la majstro kaj rigardante en liajn okulojn ŝi karesis lian kapon. |
| — Как ты страдал, как ты страдал, мой бедный! | — Kiel vi suferis, mia kompatinda amiko, kiel vi suferis! |
| Об этом знаю только я одна. | Nur mi sola scias tion. |
| Смотри, у тебя седые нитки в голове и вечная складка у губ. | Jen, vi havas blankajn fadenojn en la haroj, kaj tiun poreternan falton ĉe la lipoj. |
| Мой единственный, мой милый, не думай ни о чем. | Mia kara, mia unika, ne pensu pri io plua. |
| Тебе слишком много пришлось думать, и теперь буду думать я за тебя! | Tro multe vi devis pensi, nun mi pensos por vi! |
| И я ручаюсь тебе, ручаюсь, что все будет ослепительно хорошо. | Kaj mi ĵuras al vi, mi ĵuras, ke ĉio estos blindige bela. |
| — Я ничего и не боюсь, марго, — вдруг ответил ей Мастер и поднял голову и показался ей таким, каким был, когда сочинял то, чего никогда не видел, но о чем наверно знал, что оно было. | — Sed mi nenion timas, Margot, — al ŝi subite respondis la majstro kaj levis la kapon kaj ŝajnis al ŝi tia, kia li estis verkante pri la afero, de li neniam vidita, sed pri kiu li certe sciis ke ĝi ja estis, |
| — И не боюсь потому, что я все уже испытал. | — kaj tial mi nenion timas, ĉar jam ĉion mi spertis. |
| Меня слишком пугали и ничем более напугать не могут. | Troe mi estis timigata, per nenio eblas min plie timigi. |
| Но мне жалко тебя, марго, вот в чем фокус, вот почему я твержу об одном и том же. | Sed mi domaĝas vin, jen la embaraso! Jen kial mi plu ripetadas pri tio sama. |
| Опомнись! | Rekonsciiĝu! |
| Зачем тебе ломать свою жизнь с больным и нищим? | Kial vi fuŝu vian vivon kun malsanulo, kun mizerulo? |
| Вернись к себе! | Reiru ĉe vin! |
| Жалею тебя, потому это и говорю. | Mi vin domaĝas, tial mi ĝin diras. |
| — Ах, ты, ты, — качая растрепанной головой, шептала Маргарита, — ах, ты, маловерный, несчастный человек. | — Ho! Vi, vi... — murmuris Margarita skuante sian hirtan kapon, — vi, malgrandfidulo, vi, malfeliĉa homo. |
| Я из-за тебя всю ночь вчера тряслась нагая, я потеряла свою природу и заменила ее новой, несколько месяцев я сидела в темной каморке и думала только про одно — про грозу над Ершалаимом, я выплакала все глаза, а теперь, когда обрушилось счастье, ты меня гонишь? | Pro vi hieraŭ la tutan nokton mi skuiĝadis nuda, mi perdis mian naturon kaj anstataŭigis ĝin je alia, plurajn monatojn mi pasigis en la malluma kamero pensante nur pri unu afero — pri la fulmotondro super Jerŝalaim, mi elploris miajn okulojn, kaj nun, kiam sur nin falis la feliĉo, vi min forpelas! |
| Ну что ж, я уйду, я уйду, но знай, что ты жестокий человек! | Bone, mi foriros, sed sciu, ke vi estas kruela homo! |
| Они опустошили тебе душу! | Ili dezertigis vian animon! |
| Горькая нежность поднялась к сердцу Мастера, и, неизвестно почему, он заплакал, уткнувшись в волосы Маргариты. | Maldolĉa tenero leviĝis al la koro de la majstro kaj, nesciate kial, li ekploris kaŝinte sian vizaĝon en la haroj de Margarita. |
| Та, плача, шептала ему, и пальцы ее прыгали на висках Мастера. | Ŝi, plorante, flustris al li, kaj ŝiaj fingroj saltetis sur la tempioj de la majstro: |
| — Да, нити, нити, на моих глазах покрывается снегом голова, ах, моя, моя много страдавшая голова. | — Jes, fadenoj, blankaj fadenoj, mi vidas vian kapon kovriĝi per la neĝo, ah, kara, mia kara kapo, tiom suferinta. |
| Смотри, какие у тебя глаза! | Rigardu viajn okulojn, kiajn vi havas okulojn! |
| В них пустыня... | En ili estas dezerto ... |
| А плечи, плечи с бременем... | Kaj la ŝultroj, la peze ŝarĝitaj ŝultroj ... |
| Искалечили, искалечили, — речь Маргариты становилась бессвязной, Маргарита содрогалась от плача. | Kripligis, ili vin kripligis ... — la parolo de Margarita iĝis senkohera, ŝin skuis plorsingultoj. |
| Тогда Мастер вытер глаза, поднял с колен Маргариту, встал и сам и твердо сказал: — Довольно! | Tiam la majstro viŝis siajn okulojn, levis Margaritan de la genuoj, mem surpiediĝis kaj firme diris: — Sufiĉas! |
| Ты меня пристыдила. | Vi min hontigis. |
| Я никогда больше не допущу малодушия и не вернусь к этому вопросу, будь покойна. | Neniam mi refalos en malkuraĝon, nek revenos al tiu demando, estu certa pri tio. |
| Я знаю, что мы оба жертвы своей душевной болезни, которую, быть может, я передал тебе... | Mi scias, ke ni ambaŭ estas viktimoj de mensa malsano, kiun, eble, mi kontaĝis al vi ... |
| Ну что же, вместе и понесем ее. | Do, ni portu ĝin kune. |
| Маргарита приблизила губы к уху Мастера и прошептала: — Клянусь тебе своею жизнью, клянусь угаданным тобою сыном звездочета, все будет хорошо. | Margarita proksimigis siajn lipojn al la orelo de la majstro kaj flustris: — Mi ĵuras al vi je via vivo, mi ĵuras je la de vi divenita filo de la astrologiisto, ke ĉio estos bona. |
| — Ну, и ладно, ладно, — отозвался Мастер и, засмеявшись, добавил: — конечно, когда люди совершенно ограблены, как мы с тобой, они ищут спасения у потусторонней силы! | — Belege, belege, — respondis la majstro kaj, ekridinte, li aldonis: — Nature, kiam homoj estas tute prirabitaj, kiel vi kaj mi, ili serĉas savon ĉe la transmonda potenco! |
| Ну, что ж, согласен искать там. | Konsentite, ni serĉu ĝin tie. |
| — Ну вот, ну вот, теперь ты прежний, ты смеешься, — отвечала Маргарита, — и ну тебя к черту с твоими учеными словами. | — Ah! Jen, jen, finfine vi estas kiel antaŭe, vi ridas, — diris Margarita, — kaj iru al la diablo kun viaj kleraj vortoj. |
| Потустороннее или не потустороннее — не все ли это равно? | Transmonda aŭ ne transmonda, ĉu tio ne estas tutegala? |
| Я хочу есть. И она потащила за руку Мастера к столу. | Mi estas malsata, — kaj ŝi tiris lin je la mano al la tablo. |
| — Я не уверен, что эта еда не провалится сейчас сквозь землю или не улетит в окно, — ответил тот, совершенно успокоившись. | — Mi ne certas, ĉu tiuj manĝaĵoj ne malaperos tuj ien sub la teron aŭ ne forflugos tra la fenestro, — diris la majstro tute trankviliĝinte. |
| — Она не улетит! | — Ili ne forflugos! |
| и в этот самый момент в оконце послышался носовой голос: — Мир вам. | Kaj ĝuste je tiu momento el la fenestro aŭdiĝis nazsona voĉo: — Pacon al vi. |
| Мастер вздрогнул, а привыкшая уже к необыкновенному Маргарита вскричала: — Да это Азазелло! | La majstro ekskuiĝis, dum Margarita, jam kutimiĝinta al la eksterordinara, ekkriis: — Azazello! |
| Ах, как это мило, как это хорошо! | Ah, kiel agrable, kiel bone! |
| — И, шепнув Мастеру: — вот видишь, видишь, нас не оставляют! | — kaj flustrinte al la majstro: — Vi vidas, ili nin ne forlasas! |
| — Бросилась открывать. | — ŝi kuris malŝlosi la pordon. |
| — Ты хоть запахнись, — крикнул ей вслед Мастер. | — Almenaŭ fermu vian mantelon! — postkriis al ŝi la majstro. |
| — Плевала я на это, — ответила Маргарита уже из коридорчика. | — Bagatelaĵo, — jam el la koridoro respondis Margarita. |
| И вот уже Азазелло раскланивался, здоровался с Мастером, сверкал ему своим кривым глазом, а Маргарита восклицала: — Ах, как я рада! | Kaj jen Azazello sin klinas, salutas la majstron, brilas lia misa okulo, kaj Margarita ekkrias: — Ah, kiel mi ĝojas! |
| Я никогда не была так рада в жизни! | Neniam en mia vivo mi tiel ĝojis! |
| Но простите, Азазелло, что я голая! | Sed vi pardonu, Azazello, ke mi estas nuda! |
| Азазелло просил не беспокоиться, уверял, что он видел не только голых женщин, но даже женщин с начисто содранной кожей, охотно подсел к столу, предварительно поставив в угол у печки какой-то сверток в темной парче. | Azazello petis ŝin ne zorgi pri tio, diris, ke li vidadis virinojn ne nur nudaj, sed ankaŭ tute senhaŭtigitaj, volonte okupis lokon ĉe la tablo, lasinte en la angulo apud la forno pakon envolvitan en malhelan brokaĵon. |
| Маргарита налила Азазелло коньяку, и он охотно выпил его. | Margarita verŝis al li konjakon, kaj li volonte ĝin eltrinkis. |
| Мастер, не спуская с него глаз, изредка под столом тихонько щипал себе кисть левой руки. | La majstro sendeturne lin rigardis, foje-foje pinĉante sian maldekstran manon. |
| Но щипки эти не помогали. | Sed la pinĉoj neniom helpis. |
| Азазелло не растворялся в воздухе, да, сказать по правде, в этом не было никакой необходимости. | Azazello ne aer-disiĝis, kaj, verdire, tio ja ne estis necesa. |
| Ничего страшного в рыжеватом маленького роста человеке не было, разве только вот глаз с бельмом, но ведь это бывает и без всякого колдовства, разве что одежда не совсем обыкновенная — какая-то ряса или плащ, — опять-таки, если строго вдуматься, и это попадается. | Nenio timinda estis en tiu malalta rufetulo; jes ja, li havis albugon -sed tiaĵon oni povas ricevi sen ajna sorĉo; jes, li estis ne tute ordinare vestita, per ia mantelo aŭ sutano — tamen, se rigore tion pripensi, ankaŭ tio ne estas senprecedenca. |
| Коньяк он тоже ловко пил, как и все добрые люди, целыми стопками и не закусывая. | Kaj la konjakon li trinkis tre brave, kiel ĉiuj bonaj homoj, po tuta glaseto kaj sen almanĝeti. |
| От этого самого коньяку у Мастера зашумело в голове, и он стал думать: «Нет, Маргарита права! | Pro tiu sama konjako zumo estiĝis en la kapo de la majstro kaj li pensis: «Tamen, Margarita pravas! |
| Конечно, передо мной сидит посланник дьявола. | Certe antaŭ mi sidas sendito de la diablo. |
| Ведь я же сам не далее как ночью позавчера доказывал Ивану о том, что тот встретил на Патриарших именно сатану, а теперь почему-то испугался этой мысли и начал что-то болтать о гипнотизерах и галлюцинациях. | Ja mi mem antaŭ nelonge, je la antaŭlasta nokto, persvadis Ivanon, ke ĝuste Satanon li renkontis ĉe la Patriarĥa — kaj jen, nun min ial timigas tiu penso, mi komencas fantazii pri hipnotigantoj kaj halucinaĵoj. |
| Какие тут к черту гипнотизеры!» Он стал присматриваться к Азазелло и убедился в том, что в глазах у того виднеется что-то принужденное, какая-то мысль, которую тот до поры до времени не выкладывает. | Kiaj, pro la diablo, hipnotigantoj estu ĉi tie!..» Pli atente li rigardis Azazellon kaj konstatis, ke en ties okuloj estas io trudita, ia dume retenata penso. |
| «Он не просто с визитом, а появился он с каким-то поручением», — думал Мастер. | «Tio ne estas simpla vizito, li havas komision»; pensis la majstro. |
| Наблюдательность его ему не изменила. | Lia observemo lin ne trompis. |
| Выпив третью стопку коньяку, который на Азазелло не производил никакого действия, визитер заговорил так: — А уютный подвальчик, черт меня возьми! | Trinkinte sian trian glaseton da konjako, kiu alkoholaĵo neniel efikis Azazellon, la vizitanto ekparolis tiele: — Jen agrabla kelo, la diablo min prenu! |
| Один только вопрос возникает, чего в нем делать, в этом подвальчике? | Restas nur unu demando, kion oni tie faru, en tiu kelo? |
| — Про то же самое я и говорю, — засмеявшись, ответил Мастер. | — Ankaŭ mi diras ĝuste tion, — ekridis la majstro. |
| — Зачем вы меня тревожите, Азазелло? | — Kial vi maltrankviligas min, Azazello? |
| — Спросила Маргарита, — как-нибудь! | — dernandis Margarita, — iel ni ja vivos! |
| — Что вы, что вы, — вскричал Азазелло, — я и в мыслях не имел вас тревожить. | — Pardonon, pardonon, — ekkriis Azazello, — neniel mi volis vin maltrankviligi. |
| Я и сам говорюкак-нибудь. | Mi mern diras: lel vi vivos. |
| Да! Чуть не забыл, мессир передавал вам привет, а также велел сказать, что приглашает вас сделать с ним небольшую прогулку, если, конечно, вы пожелаете. | Ah, ne multe mankis ke mi forgesu ... messire ordonis ke mi transdonu al vi liajn saluton kaj inviton fari kun li negrandan promenadon, kompreneble, se vi tion deziras. |
| Так что же вы на это скажете? | Do, kion vi diros? |
| Маргарита под столом толкнула ногою Мастера. | Sub la tablo Margarita per la piedo tuŝis la majstron. |
| — С большим удовольствием, — ответил Мастер, изучая Азазелло, а тот продолжал: — Мы надеемся, что и Маргарита Николаевна не откажется от этого? | — Kun granda plezuro, — respondis la majstro observante la vizaĝon de Azazello, dum tiu daŭrigis: — Ni esperas, ke ankaŭ Margarita Nikolavna ne malakceptos? |
| — Я-то уж наверное не откажусь, — сказала Маргарита, и опять ее нога проехалась по ноге Мастера. | — Mi, mi certe ne malakceptos, — diris Margarita, kaj ŝia piedo refoje glitis sur la kruro de la majstro. |
| — Чудеснейшая вещь! | — Admirinde! |
| — Воскликнул Азазелло, — вот это я люблю. | — ekkriis Azazello, — jen kion mi ŝatas! |
| Раз-два и готово! | Hop, hop kaj prete! |
| Не то, что тогда в Александровском саду. | Malkiel tiam en la Aleksandra ĝardeno. |
| — Ах, не напоминайте мне, Азазелло! | — Aĥ, ne parolu pri tio, Azazello! |
| Я была глупа тогда. | Tiam mi estis stulta. |
| Да, впрочем, меня и нельзя строго винить за это — ведь не каждый же день встречаешься с нечистой силой! | Cetere, mi ne meritas tro severan juĝon, ja ne ĉiun tagon oni renkontiĝas kun la malsankta potenco! |
| — Еще бы, — подтверждал Азазелло, — если бы каждый день, это было бы приятно! | — Certe, — konfirmis Azazello, — ĉiutage, tio ja estus agrabla! |
| — Мне и самой нравится быстрота, — говорила Маргарита возбужденно, — нравится быстрота и нагота. | — Ankaŭ mi ŝatas la rapidon, — ekscitite diris Margarita, — la rapidon kaj la nudon. |
| Как из маузера — раз! | Kiel el maŭzero — paf! |
| Ах, как он стреляет, — вскричала Маргарита, обращаясь к Мастеру, — семерка под подушкой, и любое очко... | Ah, kiel li celpafas, — ŝi ekkriis sin turnante al la majstro, — piksepo sub la kuseno, kaj ajnan pikilon ... |
| — Маргарита начинала пьянеть, отчего глаза у нее разгорелись. | — Margarita estis ebriiĝanta, ŝiaj okuloj brilis. |
| — И опять-таки забыл, — прокричал Азазелло, хлопнув себя по лбу, — совсем замотался. | — Ankoraŭ unu aferon mi forgesis, — ekkriis Azazello sin frapinte sur la frunton, — tiom da klopodoj mi havas, ke mi tute perdas la kapon! |
| Ведь мессир прислал вам подарок, — тут он отнесся именно к Мастеру, — бутылку вина. | Ja messire sendis al vi donacon, — ĉi tiam li turnis sin speciale al la majstro, — botelon da vino. |
| Прошу заметить, что это то самое вино, которое пил прокуратор Иудеи. | Bonvolu atenti, ke ĝi estas tiu sama vino, kiun trinkis la prokuratoro de Judeo. |
| Фалернское вино. | La Falerna vino. |
| Вполне естественно, что такая редкость вызвала большое внимание и Маргариты и Мастера. | Nature, tia raraĵo vive interesis kaj la majstron kaj Margaritan. |
| Азазелло извлек из куска темной гробовой парчи совершенно заплесневевший кувшин. | El la malhela ĉerka brokaĵo Azazello eligis kruĉon tegitan je ŝimo. |
| Вино нюхали, налили в стаканы, глядели сквозь него на исчезающий перед грозою свет в окне. | Oni flaris la vinon, oni verŝis ĝin en la glasojn, oni tra ĝi rigardis kontraŭ la lumo estingiĝanta en la fenestro antaŭ la fulmotondro. |
| Видели, как все окрашивается в цвет крови. | Kaj oni vidis ĉion koloriĝi sange. |
| — Здоровье Воланда! | — Je la sano de Voland! |
| — Воскликнула Маргарита, поднимая свой стакан. | — ekkriis Margarita levante sian glason. |
| Все трое приложились к стаканам и сделали по большому глотку. | Ĉiuj tri portis sian glason al la lipoj kaj faris grandan gluton. |
| Тотчас предгрозовой свет начал гаснуть в глазах у Мастера, дыхание у него перехватило, он почувствовал, что настает конец. | Tuj la antaŭŝtorma lumo malheliĝis en la okuloj de la majstro, lia spiro haltis paralizite, li sentis, ke venas lia fino. |
| Он еще видел, как смертельно побледневшая Маргарита, беспомощно простирая к нему руки, роняет голову на стол, а потом сползает на пол. | Li ankoraŭ vidis sian morte paliĝintan amikinon senhelpe etendi al li la brakojn, poste lasi la kapon fali sur la tablon, poste sinki sur la plankon. |
| — Отравитель, — успел еще крикнуть Мастер. | — Venenisto, — ankoraŭ sukcesis krii la majstro. |
| Он хотел схватить нож со стола, чтобы ударить Азазелло им, но рука его беспомощно соскользнула со скатерти, все окружавшее Мастера в подвале окрасилось в черный цвет, а потом и вовсе пропало. | Li volis kapti tranĉilon de sur la tablo por ponardi Azazellon, sed lia mano senforte glitis sur la tablotuko, ĉio ĉirkaŭe iĝis nigra kaj poste tute malaperis. |
| Когда отравленные затихли, Азазелло начал действовать. | Kiam la venenitoj kvietiĝis, Azazello ekagis. |
| Первым делом он бросился в окно и через несколько мгновений был в особняке, в котором жила Маргарита Николаевна. | Unue li impetis eksteren tra la fenestro kaj post kelkaj momentoj jam estis en la palaceto, kie loĝis Margarita Nikolavna. |
| Всегда точный и аккуратный Азазелло хотел проверить, все ли исполнено, как нужно. | Ĉiam fidinda kaj diligenta, li volis kontroli, ĉu ĉio estas taŭge aranĝita. |
| И все оказалось в полном порядке. | Kaj li konstatis, ke ĉio ja estas en ordo. |
| Азазелло видел, как мрачная, ожидающая возвращения мужа женщина вышла из своей спальни, внезапно побледнела, схватилась за сердце и, крикнув беспомощно: — Наташа! | Li vidis edzinon, malserenan, atendantan la revenon de sia edzo, paŝi el sia dormoĉambro, subite paliĝi, per konvulsia movo meti la manon sur la koron. Senhelpe kriinte: — Nataŝa! |
| Кто-нибудь... | Iu ajn ... |
| Ко мне! | al mi! |
| — Упала на пол в гостиной, не дойдя до кабинета. | — ŝi falis sur la plankon de la salono apud la pordo de la kabineto. |
| — Все в порядке, — сказал Азазелло. | — Ĉio ordas, — diris Azazello. |
| Через мгновение он был возле поверженных любовников. | Post unu momento li estis apud la faligitaj geamantoj. |
| Маргарита лежала, уткнувшись лицом в коврик. | Margarita kuŝis vizaĝe sur la tapiŝo. |
| Своими железными руками Азазелло повернул ее как куклу, лицом к себе и вгляделся в нее. | Per siaj feraj manoj Azazello turnis ŝin kvazaŭ pupon kaj plantis sian rigardon en ŝian vizaĝon. |
| На его глазах лицо отравленной менялось. | Sub liaj okuloj la vizaĝo de la venenitino estis ŝanĝiĝanta. |
| Даже в наступавших грозовых сумерках видно было, как исчезало ее временное ведьмино косоглазие и жестокость и буйность черт. | Eĉ en la densiĝanta antaŭŝtorma krepusko videblis, ke ĝi perdas la efemeran strabismon sorĉistinan, la kruelecon kaj la troecon de la trajtoj. |
| Лицо покойной посветлело и, наконец, смягчилось, и оскал ее стал не хищным, а просто женственным страдальческим оскалом. | La vizaĝo de la mortintino heliĝis kaj fine ŝia rabbesta rikano nuddenta iĝis virineca sufergrimaco. |
| Тогда Азазелло разжал ее белые зубы и влил в рот несколько капель того самого вина, которым ее и отравил. | Tiam Azazello disigis ŝiajn kunpremitajn blankajn dentojn kaj verŝis en la buŝon kelkajn gutojn da tiu sama vino, per kiu li ŝin venenis. |
| Маргарита вздохнула, стала подниматься без помощи Азазелло, села и слабо спросила: — За что, Азазелло, за что? | Ŝi ekspiris, sen lia helpo sidiĝis kaj malforte demandis: — Kial, Azazello, kial? |
| Что вы сделали со мною? | Kion mi faris al vi? |
| Она увидела лежащего Мастера, содрогнулась и прошептала: — Этого я не ожидала... | Ŝi vidis la majstron kuŝi, ekskuiĝis kaj flustris: — Tion mi ne atendis ... |
| Убийца! | murdulo! |
| — Да нет же, нет, — ответил Азазелло, — сейчас он встанет. | — Neniel, ne, ja tute ne, — respondis Azazello, — tuj li ekstaros. |
| Ах, зачем вы так нервны! | Ah, kial vi estas tiel ncrvoza! |
| Маргарита поверила ему сразу, настолько убедителен был голос рыжего демона. | Margarita kredis al li sen heziti, tiel konvinka estis la voĉo de la rufa demono. |
| Маргарита вскочила, сильная и живая, и помогла напоить лежащего вином. | Ŝi salte surpiediĝis, forta kaj viva, kaj helpis trinkigi vinon al la kuŝanto. |
| Открыв глаза, тот глянул мрачно и с ненавистью повторил свое последнее слово: — Отравитель... | Malferminte la okulojn, tiu sombre rigardis kaj malamege ripetis sian lastan vorton: — Venenisto ... |
| — Ах! Оскорбление является обычной наградой за хорошую работу, — ответил Азазелло, — неужели вы слепы? | — Ah! Insulto estas la plej kutima rekompenco pro bona laboro, — respondis Azazello, — ĉu vi estas blinda? |
| Но прозрейте же скорей. | Retrovu do fine vian vidkapablon. |
| Тут Мастер поднялся, огляделся взором живым и светлым и спросил: — Что же означает это новое? | Ĉi tiam la majstro sin levis, ĵetis ĉirkaŭen rigardon vivan kaj serenan, kaj demandis: — Sed kion signifas tiu novo? |
| — Оно означает, — ответил Азазелло, — что вам пора. | — Ĝi signifas, — respondis Azazello, — ke jam tempas. |
| Уже гремит гроза, вы слышите? | Jam tondras, ĉu? |
| Темнеет. | Malheliĝas. |
| Кони роют землю, содрогается маленький сад. | La ĉevaloj stamfas, skuiĝas la malgranda ĝardeno. |
| Прощайтесь с подвалом, прощайтесь скорее. | Adiaŭu la kelon, rapide adiaŭu. |
| — А, понимаю, — сказал Мастер, озираясь, — вы нас убили, мы мертвы. | — Ah, mi komprenas, — diris la majstro rigardante ĉirkaŭen, — vi nin mortigis, ni estas malvivaj. |
| Ах, как это умно! | Aĥ, kiel tio estas inĝenia! |
| Как это вовремя! | Kiel ĝustatempa! |
| Теперь я понял все. | Nun mi komprenas ĉion. |
| — Ах, помилуйте, — ответил Азазелло, — вас ли я слышу? | — Ho, pardonon, — respondis Azazello, — ĉu vin mi aŭdas? |
| Ведь ваша подруга называет вас Мастером, ведь вы мыслите, как же вы можете быть мертвы? | Ja via amikino nomas vin majstro, ja vi pensas, kiel do vi povus esti malviva? |
| Разве для того, чтобы считать себя живым, нужно непременно сидеть в подвале, имея на себе рубашку и больничные кальсоны? | Ĉu por konscii sin viva nepras sidi en kelo surhavante kitelon kaj malsanulejan kalsonon? |
| Это смешно! | Ridindaĵo! |
| — Я понял все, что вы говорили, — вскричал Мастер, — не продолжайте! | — Mi komprenis ĉion, kion vi diris, — ekkriis la majstro, — ne plu parolu! |
| Вы тысячу раз правы. | Miloble vi pravas. |
| — Великий Воланд, — стала вторить ему Маргарита, — великий Воланд! | — Voland! — aliĝis al li Margarita, — la granda Voland! |
| Он выдумал гораздо лучше, чем я. | Li ĉion elpensis multe pli bone ol mi. |
| Но только роман, роман, — кричала она Мастеру, — роман возьми с собою, куда бы ты ни летел. | Sed la romanon, — ŝi kriis al la majstro, — vian romanon prenu kun vi, kien ajn vi flugu. |
| — Не надо, — ответил Мастер, — я помню его наизусть. | — Senbezone, — respondis la majstro, — mi ĝin memoras parkere. |
| — Но ты ни слова... | — Ĉu neniun ... |
| Ни слова из него не забудешь? | eĉ ne unu vorton el ĝi vi forgesos? |
| — Спрашивала Маргарита, прижимаясь к любовнику и вытирая кровь на его рассеченном виске. | — demandis Margarita sin premante al la majstro kaj forviŝante la sangon de lia vundita tempio. |
| — Не беспокойся! | — Estu trankvila. |
| Я теперь ничего и никогда не забуду, — ответил тот. | De nun mi neniam ion ajn forgesos, — li respondis. |
| — Тогда огонь! — Вскричал Азазелло, — огонь, с которого все началось и которым мы все заканчиваем. | — Do, fajron, — ekkriis Azazello, — la fajro, de kiu ĉio komenciĝis, kaj per kiu ni ĉion finas. |
| — Огонь! | — Fajron! |
| — Страшно прокричала Маргарита. | — timige kriis Margarita. |
| Оконце в подвале хлопнуло, ветром сбило штору в сторону. | La kela fenestro ekklakis, ventpuŝo ŝovis la kurtenon flanken. |
| В небе прогремело весело и кратко. | En la ĉielo ektondris lakone kaj gaje. |
| Азазелло сунул руку с когтями в печку, вытащил дымящуюся головню и поджег скатерть на столе. | Azazello ŝovis sian grandkrifan manon en la fornon, eligis fumantan ŝtipon kaj ekbruligis la tablotukon. |
| Потом поджег пачку старых газет на диване, а за нею рукопись и занавеску на окне. | Poste li ekbruligis stakon de malnovaj gazetoj sur la sofo, poste manuskripton kaj la kurtenon sur la fenestro. |
| Мастер, уже опьяненный будущей скачкой, выбросил с полки какую-то книгу на стол, вспушил ее листы в горящей скатерти, и книга вспыхнула веселым огнем. | La majstro, jam ebriigita de la baldaŭa rajdo, ĵetis libron de breto sur la tablon, hirtigis ĝiajn foliojn sur la brulanta tablotuko, kaj la libro gaje ekflamiĝis. |
| — Гори, гори, прежняя жизнь! | — Brulu, forbrulu antaŭa vivo! |
| — Гори, страдание! | — Brulu, sufero! |
| — Кричала Маргарита. | — kriis Margarita. |
| Комната уже колыхалась в багровых столбах, и вместе с дымом выбежали из двери трое, поднялись по каменной лестнице вверх и оказались во дворике. | La ĉambro jam ondis, plena je purpuraj fajrokirloj, kaj kun la fumo la triopo eskapis tra la pordo kaj kuris per la masonita ŝtuparo supren en la malgrandan korton. |
| Первое, что они увидели там, это сидящую на земле кухарку застройщика, возле нее валялся рассыпавшийся картофель и несколько пучков луку. | La unua, kion ili tie vidis, estis la kuiristino de la konstrurajtigito; ŝi sidis sur la tero kaj ĉirkaŭe dise kuŝis malkolektiĝintaj terpomoj kaj kelkaj cepfaskoj. |
| Состояние кухарки было понятно. | La stato de la kuiristino estis tre komprenebla. |
| Трое черных коней храпели у сарая, вздрагивали, взрывали фонтанами землю. | Tri nigraj ĉevaloj malpacience ronkis apud la ŝedo, tremeradis, per la hufo skrapfosis kaj ŝprucigis la teron. |
| Маргарита вскочила первая, за нею Азазелло, последним Мастер. | Unua saltis en la selon Margarita, poste Azazello, laste la majstro. |
| Кухарка, застонав, хотела поднять руку для крестного знамения, но Азазелло грозно закричал с седла: — Отрежу руку! | La kuiristino ekĝemis kaj levis la manon por fari kmcosignon, sed Azazello minace kriis de la selo: — La manon mi fortranĉos! |
| — Он свистнул, и кони, ломая ветви лип, взвились и вонзились в низкую черную тучу. | — Li fajfis kaj la ĉevaloj, rompante branĉojn de la tilioj, impetis supren kaj profundiĝis en la malaltan nigran ŝtormnubegon. |
| Тотчас из окошечка подвала повалил дым. | Tuj el la fenestreto de la kelo disverŝiĝis densa fumo. |
| Снизу донесся слабый, жалкий крик кухарки: — Горим!.. | De malsupre venis, apenaŭ aŭdeble, la mizera krio de la kuiristino: — Brulas!.. |
| Кони уже неслись над крышами Москвы. | La ĉevaloj rapidis super la tegmentoj de Moskvo. |
| — Я хочу попрощаться с городом, — прокричал Мастер Азазелло, который скакал впереди. | — Mi volas adiaŭi la urbon ... — kriis la majstro al Azazello, kiu rajdis antaŭe. |
| Гром съел окончание фразы Мастера. | La resto de lia frazo perdiĝis en la tondro. |
| Азазелло кивнул головою и пустил своего коня галопом. | Azazello kapjesis kaj lasis sian ĉevalon galopi. |
| Навстречу летящим стремительно летела туча, но еще не брызгала дождем. | Renkonte al la rajdantoj impetis nubo, tamen ankoraŭ retenante sian pluvon. |
| Они летели над бульваром, видели, как фигурки людей разбегаются, прячась от дождя. | Ili flugis super bulvardo, ili vidis malgrandajn homfigurojn diskuri sin savante kontraŭ la pluvo. |
| Падали первые капли. | Falis la unuaj gutoj. |
| Они пролетели над дымом — всем, что осталось от Грибоедова. | Ili superflugis fumon — la solan postrestaĵon de Gribojedovo. |
| Они летели над городом, который уже заливала темнота. | Ili flugis super la urbo jam inundata de la mallumo. |
| Над ними вспыхивали молнии. | Fulmoj ekbriladis super ili. |
| Потом крыши сменились зеленью. | Poste la tegmentojn anstataŭis verdo. |
| Тогда только хлынул дождь и превратил летящих в три огромных пузыря в воде. | Nur de tiam ektorentis la pluvego kaj transformis la flugantojn en tri grandegajn akvobobelojn. |
| Маргарите было уже знакомо ощущение полета, а Мастеру — нет, и он подивился тому, как быстро они оказались у цели, у того, с кем он хотел попрощаться, потому что больше ему не с кем было прощаться. | Margarita jam konis la sensaĵon de flugo, sed ĝi estis nova por la majstro, kaj lin mirigis tio, kiel rapide ili proksimiĝis al la celo, al la homo kiun li volis adiaŭi, ĉar li havis neniun alian por adiaŭi. |
| Он узнал сразу в пелене дождя здание клиники Стравинского, реку и очень хорошо изученный им бор на другом берегу. | Tra la pluvvualo li tuj rekonis la klinikon de profesoro Stravinskij, la riveron kaj la alibordan pin’arbaron, tiel detale de li studitan. |
| Они снизились в роще на поляне, недалеко от клиники. | Ili alteriĝis sur maldensejo en bosko, apud la kliniko. |
| — Я подожду вас здесь, — прокричал Азазелло, сложив руки щитком, то освещаясь молниями, то пропадая в серой пелене, — прощайтесь, но скорее. | — Mi vin atendos ĉi tie, — kriis Azazello metinte la manojn en formo de voĉtubo, jen prilumate de fulmo, jen perdiĝante en la griza vualo, — adiaŭu, tamen rapide! |
| Мастер и Маргарита соскочили с седел и полетели, мелькая, как водяные тени, через клинический сад. | La majstro kaj Margarita salte elseliĝis kaj flugis intermite videblaj, kiel akvaj ombroj, tra la ĝardeno de la kliniko. |
| Еще через мгновение Мастер привычной рукой отодвигал балконную решетку в комнате №117-й, Маргарита следовала за ним. | Post momento la majstro per rutina movo estis malfermanta la balkonkradon de la ĉambro n-ro 117, Margarita lin sekvis. |
| Они вошли к Иванушке, невидимые и незамеченные, во время грохота и воя грозы. | Ili eniris ĉe Ivaĉjon, nevideblaj kaj nerimarkitaj, dum la krakbruego kaj la muĝado de la fulmotondro. |
| Мастер остановился возле кровати. | La majstro haltis apud la lito. |
| Иванушка лежал неподвижно, как и тогда, когда первый раз наблюдал грозу в доме своего отдохновения. | Ivaĉjo kuŝis senmove, kiel antaŭe, kiam li unuafoje observis fulmotondron el la domo de sia ripozo. |
| Но он не плакал, как в тот раз. | Sed li ne ploris, malkiel je la unua fojo. |
| Когда он всмотрелся как следует в темный силуэт, ворвавшийся к нему с балкона, он приподнялся, протянул руки и сказал радостно: — А, это вы! | Li atente rigardis la malhelan silueton impete venintan de la balkono, sin levetis, etendis la manon kaj gaje diris: — Ah, estas vi, mia najbaro! |
| А я все жду, жду вас. | Longe, longe mi vin atendis. |
| Вот и вы, мой сосед. | Jen vi estas ĉi tie. |
| На это Мастер ответил: — Я здесь! | La majstro respondis: — Mi estas ĉi tie! |
| Но вашим соседом я, к сожалению, больше быть не могу. | Sed via najbaro, bedaŭrinde, mi ne povas plu esti. |
| Я улетаю навсегда и пришел к вам лишь с тем, чтобы попрощаться. | Mi forflugas por ĉiam kaj venis al vi por vin adiaŭi. |
| — Я это знал, я догадался, — тихо ответил Иван и спросил: — вы встретили его? | — Mi sciis tion, mi ĝin divenis, — mallaŭte diris Ivano kaj demandis: — Ĉu vi lin renkontis? |
| — Да, — сказал Мастер, — я пришел попрощаться с вами, потому что вы были единственным человеком, с которым я говорил в последнее время. | — Jes, — respondis la majstro, — mi venis vin adiaŭi ĉar vi estas la sola homo kun kiu mi interparolis lastatempe. |
| Иванушка просветлел и сказал: — Это хорошо, что вы сюда залетели. | Ivaĉjo sereniĝis kaj diris: — Estas bone, ke vi alflugis ĉi tien. |
| Я ведь слово свое сдержу, стишков больше писать не буду. | Ja mian vorton mi tenos, neniam mi versaĉos. |
| Меня другое теперь интересует, — Иванушка улыбнулся и безумными глазами поглядел куда-то мимо Мастера, — я другое хочу написать. | Alia afero nun min interesas, — li ridetis kaj per frenezaj okuloj rigardis ien preter la majstro, — alion mi volas verki. |
| Я тут пока лежал, знаете ли, очень многое понял. | Ĉu vi scias, dum mi kuŝis ĉi tie mi komprenis multajn aferojn. |
| Мастер взволновался от этих слов и заговорил, присаживаясь на край Иванушкиной постели: — А вот это хорошо, это хорошо. | Tiuj vortoj ekscitis la majstron, li ekparolis sidiĝante sur la randon de la lito: — Bone, jen kio estas bona. |
| Вы о нем продолжение напишите! | Vi pri li verku la daŭrigon! |
| Иванушкины глаза вспыхнули. | La okuloj de Ivaĉjo ekbrilis. |
| — А вы сами не будете разве? | — Sed vi, ĉu vi mem ĝin ne finverkos? |
| — Тут он поник головой и задумчиво добавил: — ах да... | — ĉi tiam li mallevis la kapon kaj mediteme aldonis: — Ali jes ... |
| Что же это я спрашиваю, — иванушка покосился в пол, посмотрел испуганно. | kial demandi ... — Ivaĉjo timigite ĵetis oblikvan rigardon sur la plankon. |
| — Да, — сказал Мастер, и голос его показался Иванушке незнакомым и глухим, — я уже больше не буду писать о нем. | — Prave, — diris la majstro, kaj al Ivaĉjo lia voĉo ŝajnis obtuza kaj fremda. — Mi ne plu verkos pri li. |
| Я буду занят другим. | Mi havos alian okupon. |
| Шум грозы прорезал дальний свист. | La bruon de la fulmotondro trapikis malproksima fajfo. |
| — Вы слышите? | — Ĉu vi aŭdas? |
| — Спросил Мастер. | — demandis la majstro. |
| — Шумит гроза... | — La fulmotondro bruas ... |
| — Нет, это меня зовут, мне пора, — пояснил Мастер и поднялся с постели. | — Ne, oni min vokas, jam tempas, — klarigis la majstro kaj ekstaris. |
| — Постойте! | — Atendu! |
| Еще одно слово, — попросил Иван, — а вы ее нашли? | Ankoraŭ unu vorton, — petis Ivano, — ĉu vi ŝin trovis? |
| Она вам осталась верна? | Ĉu ŝi restis fidela al vi? |
| — Вот она, — ответил Мастер и указал на стену. | — Jen ŝi estas, — respondis la majstro almontrante la muron. |
| От белой стены отделилась темная Маргарита и подошла к постели. | De ĝi disiĝis la nigra silueto de Margarita kaj paŝis al la lito. |
| Она смотрела на лежащего юношу, и в глазах ее читалась скорбь. | Ŝi rigardis al la kuŝanta junulo kaj en ŝiaj okuloj estis profunda aflikto. |
| — Бедный, бедный, — беззвучно зашептала Маргарита и наклонилась к постели. | — Kompatinda junulo, — ŝi flustris sensone kaj klinis sin super la lito. |
| — Какая красивая, — без зависти, но с грустью и с каким-то тихим умилением проговорил Иван, — вишь ты, как у вас все хорошо вышло. | — Kia belulino, — diris Ivano sen envio, sed melankolie kaj iel serene kortuŝite. — Nu jen, kiel bone pri vi ĉio aranĝiĝis. |
| А вот у меня не так, | Pri ml estos ne tiel. |
| — тут он подумал и задумчиво прибавил: — а впрочем, может быть, и так... | — Li enpensiĝis por unu momento kaj mediteme aldonis: — Aŭ, finfine, eblas ke tiel... |
| — Так, так, — прошептала Маргарита и совсем склонилась к лежащему, — вот я вас поцелую в лоб, и все у вас будет так, как надо... | — Tiel, jes, tiel, — flustris Margarita, kaj sin klinis tute proksimen al la kuŝanto, — tuj mi kisos vian frunton kaj ĉio pri vi ordiĝos ... |
| В этом вы уж мне поверьте, я все уже видела, все знаю. | tion kredu al mi, mi ĉion jam vidis, ĉion scias. |
| Лежащий юноша охватил ее шею руками, и она поцеловала его. | La kuŝanta junulo brakumis ŝian kolon kaj ŝi lin kisis. |
| — Прощай, ученик, — чуть слышно сказал Мастер и стал таять в воздухе. | — Adiaŭ, disĉiplo, — apenaŭ aŭdeble diris la majstro kaj aerdisiĝis. |
| Он исчез, с ним вместе исчезла и Маргарита. | Li malaperis, kaj kun li malaperis ankaŭ Margarita. |
| Балконная решетка закрылась. | La balkonkrado fermiĝis. |
| Иванушка впал в беспокойство. | Ivaĉjon atakis maltrankvilo. |
| Он сел на постели, оглянулся тревожно, даже простонал, заговорил сам с собой, поднялся. | Li eksidis sur la lito, ĵetis ĉirkaŭen timan rigardon, ekparolis kun si mem, ekstaris. |
| Гроза бушевала все сильнее и, видимо, растревожила его душу. | Probable, la fulmotondro, kiu nun furiozis duoble pli f orte, estigis angoron en lia animo. |
| Волновало его также то, что за дверью он своим, уже привыкшим к постоянной тишине, слухом уловил беспокойные шаги, глухие голоса за дверью. | Lin ekscitis ankaŭ tio, ke malantaŭ la pordo li per sia aŭdo, jam kutimiĝinta al permanenta silento, perceptis alarmitajn paŝojn kaj malklarajn voĉojn. |
| Он позвал, нервничая уже и вздрагивая: — Прасковья Федоровна! | Li vokis, jam nervoza kaj tremeranta: — Praskovja Fjodorovna! |
| Прасковья Федоровна уже входила в комнату, вопросительно и тревожно глядя на Иванушку. | Praskoyja Fjodorovna jam estis eniranta la ĉambron, demande kaj zorgeme ŝi rigardis al Ivaĉjo. |
| — Что? | — Kion? |
| Что такое? | Kio okazis? |
| — Спрашивала она, — гроза волнует? | — ŝi demandis, ĉu la fulmotondro vin ekscitas? |
| Ну, ничего, ничего... | Nu, kuraĝon, kuraĝon. |
| Сейчас вам поможем. Сейчас я доктора позову. | Tuj mi vokos la doktoron. |
| — Нет, Прасковья Федоровна, не надо доктора звать, | — Ne, Praskovja Fjodorovna, ne voku la doktoron, |
| — сказал Иванушка, беспокойно глядя не на Прасковью Федоровну, а в стену, — со мною ничего особенного такого нет. Я уже разбираюсь теперь, вы не бойтесь. | — diris Ivaĉjo, maltrankvile rigardante ne al la vickuracistino sed en la muron, — pri mi estas nenio speciala, ja mi mem nun povas determini tion, vi ne dubu. |
| А вы мне лучше скажите, — задушевно попросил Иван, — а что там рядом, в сто восемнадцатой комнате сейчас случилось? | Vi prefere jen kion al mi diru, — kore petis Ivano, — kio ĵus okazis apude, en la cent dek oka ĉambro? |
| — В восемнадцатой? | — Ĉu en la cent dek oka? |
| — Переспросила Прасковья Федоровна, и глаза ее забегали, — а ничего там не случилось. | — redemandis Praskovja Fjodorovna, kaj ŝia rigardo iĝis evitema, — nenio, nenio tie okazis. |
| — Но голос ее был фальшив, Иванушка тотчас это заметил и сказал: — Э, Прасковья Федоровна! Вы такой человек правдивый... | — Ŝia voĉo sonis false, Ivano tion rimarkis kaj diris: — Fi, Praskovja Fjodorovna, vi estas ja tia verema homo ... |
| Вы думаете, я бушевать стану? | Ĉu vi pensas, ke mi furioziĝos? |
| Нет, Прасковья Федоровна, этого не будет. | Ne, Praskovja Fjodorovna, neniel. |
| А вы лучше прямо говорите. Я ведь через стену все чувствую. | Vi prefere diru la veron, ĉar tra la muro mi ĉion ja sentas. |
| — Скончался сосед ваш сейчас, — прошептала Прасковья Федоровна, не будучи в силах преодолеть свою правдивость и доброту, и испуганно поглядела на Иванушку, вся одевшись светом молнии. | — Via najbaro ĵus forpasis, — flustris la vickuracistino, malkapabla plu rezisti siajn veremon kaj bonkorecon. Time ŝi rigardis Ivaĉjon, tuta vestita per la lumo de fulmo. |
| Но с Иванушкой ничего не произошло страшного. | Tamen pri Ivano okazis nenio terura. |
| Он только многозначительно поднял палец и сказал: — Я так и знал! | Li nur levis signifoplene la fingron kaj diris: — Mi sciis tion! |
| Я уверяю вас, Прасковья Федоровна, что сейчас в городе еще скончался один человек. | Kaj mi certigas vin, Praskovja Fjodorovnaj, ke ĵus en la urbo forpasis ankoraŭ unu homo. |
| Я даже знаю, кто, — тут Иванушка таинственно улыбнулся, — это женщина. | Mi eĉ scias, kiu homo. — Ivaĉjo mistere ridetis. — Tiu homo estas virino. |
| Глава 31. | Ĉapitro 31 |
| На Воробьевых горах | SUR LA PASERAJ MONTOJ |
| Грозу унесло без следа, и, аркой перекинувшись через всю Москву, стояла в небе разноцветная радуга, пила воду из москвы-реки. | La fulmotondro pasis for, kaj, streĉite super la tuta urbo, multkolora ĉiel’arko trinkis la akvon el Moskvo-rivero. |
| На высоте, на холме, между двумя рощами виднелись три темных силуэта. | Alte, sur monteto, inter du boskoj vidiĝis tri malhelaj siluetoj. |
| Воланд, Коровьев и Бегемот сидели на черных конях в седлах, глядя на раскинувшийся за рекою город с ломаным солнцем, сверкающим в тысячах окон, обращенных на запад, на пряничные башни девичьего монастыря. | Voland, Kerubjev kaj Behemoto, ensele sur nigraj ĉevaloj, rigardis la urbegon sterniĝantan trans la rivero, kie la rompita suno brilegis el miloj da okcidentdirektaj fenestroj kaj la miel-kukajn turojn de la Junulina monaĥinejo. |
| В воздухе зашумело, и Азазелло, у которого в черном хвосте его плаща летели Мастер и Маргарита, опустился вместе с ними возле группы дожидающихся. | En la aero aŭdiĝis susuro, kaj Azazello, ĉe kies nigra manteltrenaĵo flugis la majstro kaj Margarita, alteriĝis kun ili apud la senmova grupo. |
| — Пришлось мне вас побеспокоить, Маргарита Николаевна и Мастер, — заговорил Воланд после некоторого молчания, | — Oni devis iom malplezurigi vin, Margarita Nikolavna, kaj vin, majstro, — post kelka silento ekparolis Voland, |
| — но вы не будьте на меня в претензии. | — tamen ne riproĉu al mi tion; |
| Не думаю, чтоб вы об этом пожалели. | mi opinias, ke vi ĝin ne bedaŭros. |
| Ну, что же, — обратился он к одному Мастеру, — попрощайтесь с городом. | Do, — li turnis sin nure al la majstro, — adiaŭu la urbon. |
| Нам пора, — Воланд указал рукою в черной перчатке с раструбом туда, где бесчисленные солнца плавили стекло за рекою, где над этими солнцами стоял туман, дым, пар раскаленного за день города. | Tempas, — per la mano en la nigra ganto kun funelforma manumo Voland montris tien, kie la sennombraj transriveraj sunoj estis fandantaj la vitrojn, kaj kie super la sunoj ŝvebis nebulo, fumo, vaporo de la urbo ardiĝinta dum la tuta tago. |
| Мастер выбросился из седла, покинул сидящих и побежал к обрыву холма. | La majstro saltis el la selo, forlasis la ceterajn kaj kuris al la kruta rando de la monteto. |
| Черный плащ тащился за ним по земле. | La nigra mantelo treniĝis post li sur la grundo. |
| Мастер стал смотреть на город. | Li haltis kaj rigardis la urbon. |
| В первые мгновения к сердцу подкралась щемящая грусть, но очень быстро она сменилась сладковатой тревогой, бродячим цыганским волнением. | Dum la unuaj momentoj lian koron premis nostalgio, sed baldaŭ ĝin anstataŭis dolĉeta maltrankvilo, vagema cigana ekscito. |
| — Навсегда! | — Por ĉiam! |
| Это надо осмыслить, — прошептал Мастер и лизнул сухие, растрескавшиеся губы. | Tion necesas ekkonscii, — li flustris kaj lekis siajn sekajn, fendetiĝintajn lipojn. |
| Он стал прислушиваться и точно отмечать все, что происходит в его душе. | Li komencis aŭskulti kaj precize fiksi ĉiujn movojn de sia animo. |
| Его волнение перешло, как ему показалось, в чувство горькой обиды. | Al li ŝajnis, ke lia emocio ŝanĝiĝis en senton de profunda kaj kruela ofenditeco. |
| Но та была нестойкой, пропала и почему-то сменилась горделивым равнодушием, а оно — предчувствием постоянного покоя. | Sed ankaŭ ĝi ne persistis, malaperis, ĝin ial anstataŭis malhumila indiferento kaj fine, antaŭsento pri konstanta kvieto. |
| Группа всадников дожидалась Мастера молча. | La rajdantoj silente lin atendis. |
| Группа всадников смотрела, как длинная черная фигура на краю обрыва жестикулирует, то поднимает голову, как бы стараясь перебросить взгляд через весь город, заглянуть за его края, то вешает голову, как будто изучая истоптанную чахлую траву под ногами. | Ili rigardis la longan nigran figuron gestadi ĉe la rando de la krutaĵo, jen levi la kapon, kvazaŭ penante transĵeti sian rigardon super la tuta urbo ekster ties limojn, jen lasi la kapon resinki, kvazaŭ ekzamenante la tretitan magran herbon ĉe siaj piedoj. |
| Прервал молчание соскучившийся Бегемот. | La silenton rompis la enuanta Behemoto. |
| — Разрешите мне, мэтр, — заговорил он, — свистнуть перед скачкой на прощание. | — Permesu al mi, maitre, — li diris, — antaŭ la forrajdo adiaŭe fajfi. |
| — Ты можешь испугать даму, — ответил Воланд, — и, кроме того, не забудь, что все твои сегодняшние безобразия уже закончились. | — Vi riskas ektimigi la damon, — respondis Voland, — kaj krome ne forgesu, ke ĉiuj viaj hodiaŭaj misfaroj jam estas finitaj. |
| — Ах нет, нет, мессир, — отозвалась Маргарита, сидящая в седле, как амазонка, подбоченившись и свесив до земли острый шлейф, — разрешите ему, пусть он свистнет. | — Ah ne, ne, messire, — diris Margarita, amazone sidante en sia selo, kun la mano metita sur la kokson kaj la pinta trenaĵo pendanta ĝis la tero, — permesu la fajfon. |
| Меня охватила грусть перед дальней дорогой. | Mi sentas melankolion antaŭ la longa vojo. |
| Не правда ли, мессир, она вполне естественна, даже тогда, когда человек знает, что в конце этой дороги его ждет счастье? | Ĉu vere, messire, tio estas tute natura, eĉ se oni scias, ke fine de la vojo onin atendas la feliĉo? |
| Пусть посмешит он нас, а то я боюсь, что это кончится слезами, и все будет испорчено перед дорогой! | Ĝi nin ridign, ĉar mi timas, ke alie ĉio finiĝos per larmoj kaj fuŝos la vojon! |
| Воланд кивнул Бегемоту, тот очень оживился, соскочил с седла наземь, вложил пальцы в рот, надул щеки и свистнул. | Voland kapjesis al Behemoto, tiu tre vigliĝis, saltis el la selo teren, ŝovis la fingrojn en la buŝon, plenblovis la vangojn kaj ekfajfis. |
| У Маргариты зазвенело в ушах. | Margarita sentis akran resonon en la oreloj. |
| Конь ее взбросился на дыбы, в роще посыпались сухие сучья с деревьев, взлетела целая стая ворон и воробьев, столб пыли понесло к реке, и видно было, как в речном трамвае, проходившем мимо пристани, снесло у пассажиров несколько кепок в воду. | Ŝia ĉevalo baŭmis, en la apuda bosko sekaj branĉetoj ŝutiĝis de la arboj, ekflugis tuta svarmo da kornikoj kaj paseroj, polvokirlo impetis al la rivero kaj oni vidis, ke super la promenŝipo pasanta preter la albordiĝejo la kaskedoj de kelkaj pasaĝeroj forblovite falis en la akvon. |
| Мастер вздрогнул от свиста, но не обернулся, а стал жестикулировать еще беспокойнее, поднимая руку к небу, как бы грозя городу. | La fajfo ekskuis la majstron, tamen li ne turnis la kapon sed ekgestis eĉ pli emocie, levante la manon al la ĉielo, kvazaŭ minacante la urbon. |
| Бегемот горделиво огляделся. | Behemoto fiere rigardis ĉirkaŭen. |
| — Свистнуто, не спорю, — снисходительно заметил Коровьев, — действительно свистнуто, но, если говорить беспристрастно, свистнуто очень средне! | — Fajfite, mi ne malkonsentas, — indulgeme rimarkis Kerubjev, — efektive, estas fajfite, tamen se paroli senpartie, oni akceptu, ke fajfite estas tre mezbone! |
| — Я ведь не регент, — с достоинством и надувшись, ответил Бегемот и неожиданно подмигнул Маргарите. | — Ja mi ne estas kapelestro, — dignoplene paŭtinte respondis Behemoto, kaj subite palpebrumis al Margarita. |
| — А дай-кось я попробую по старой памяти, — сказал Коровьев, потер руки, подул на пальцы. | — Ek, ankaŭ mi provu rememori la malnovan bravon, — diris Kerubjev, interfrotis la manojn kaj blovis sur la fingrojn. |
| — Но ты смотри, смотри, — послышался суровый голос Воланда с коня, — без членовредительских штук! | — Ej, ej! — de sur la ĉevalo aŭdiĝis la severa voĉo de Voland, — vi atentu, sen kripligaj umaĵoj! |
| — Мессир, поверьте, — отозвался Коровьев и приложил руку к сердцу, — пошутить, исключительно пошутить... | — Messire, bonvolu al mi kredi, — respondis Kerubjev metante la manon sur la koron, — por ŝerci, nurnure por ŝerci ... |
| — Тут он вдруг вытянулся вверх, как будто был резиновый, из пальцев правой руки устроил какую-то хитрую фигуру, завился, как винт, и затем, внезапно раскрутившись, свистнул. | — ĉi tiam li subite plilongiĝis supren, kvazaŭ li estus kaŭĉuka, el la fingroj de la dekstra mano li aranĝis komplikan figuron, sin tordis, kiel ŝraŭbo, poste, abrupte maltordiĝante, li ekfajfis. |
| Этого свиста Маргарита не услыхала, но она его увидела в то время, как ее вместе с горячим конем бросило саженей на десять в сторону. | Tiun fajfon Margarita ne aŭdis, sed ŝi ĝin vidis puŝate kun sia arda ĉevalo je kelkaj dudek metroj flanken. |
| Рядом с нею с корнем вырвало дубовое дерево, и земля покрылась трещинами до самой реки. | Elradikite, apud ŝi falis granda kverko, fendreto kovris la monteton ĝis la rivero. |
| Огромный пласт берега, вместе с пристанью и рестораном, высадило в реку. | Granda peco de la bordo, inklude la albordiĝejon kaj la restoracion, deglitis en la riveron. |
| Вода в ней вскипела, взметнулась, и на противоположный берег, зеленый и низменный, выплеснуло целый речной трамвай с совершенно невредимыми пассажирами. | La akvo ekbolis, alta ondego levis kaj portis sur la kontraŭan bordon, ebenan kaj verdan, la promenŝipon, kaj tie ĝin lasis sendifekta, kun la neniel lezitaj pasaĝeroj. |
| К ногам храпящего коня Маргариты швырнуло убитую свистом Фагота галку. | Sur la teron antaŭ la piedoj de la ronkanta ĉevalo de Margarita falis monedo, mortigita de la fajfo de Fagoto. |
| Мастера вспугнул этот свист. | Tiu fajfo ektimigis la majstron. |
| Он ухватился за голову и побежал обратно к группе дожидавшихся его спутников. | Li prenis sian kapon per ambaŭ manoj kaj kuris reen al la grupo de siaj kunvojaĝantoj. |
| — Ну что же, — обратился к нему Воланд с высоты своего коня, — все счета оплачены? | — Do, — lin demandis Voland de sur sia ĉevalo, — ĉu ĉiuj kontoj estas reguligitaj? |
| Прощание совершилось? | Ĉu la adiaŭo plenumiĝis? |
| — Да, совершилось, — ответил Мастер и, успокоившись, поглядел в лицо Воланду прямо и смело. | — Jes, plenumiĝis, — respondis la majstro kaj, trankviliĝinte, li rigardis la vizaĝon de Voland rekte kaj maltime. |
| И тогда над горами прокатился, как трубный голос, страшный голос Воланда: — Пора!! | Kaj tiam super la montoj trumpetsone ruliĝis la terura voĉo de Voland: — Tempas!! |
| — И резкий свист и хохот Бегемота. | — kaj la strida fajfo kaj la ridego de Behemoto. |
| Кони рванулись, и всадники поднялись вверх и поскакали. | La ĉevaloj sin puŝegis supren, leviĝis kun siaj rajdantoj en la aeron kaj ekgalopis. |
| Маргарита чувствовала, как ее бешеный конь грызет и тянет мундштук. | Margarita sentis sian furiozan ĉevalon ronĝi kaj tiri la enbuŝaĵon. |
| Плащ Воланда вздуло над головами всей кавалькады, этим плащом начало закрывать вечереющий небосвод. | La mantelo de Voland, plenblovite de la vento, sterniĝis super la kapoj de la tuta kavalkado, kaj komencis kaŝi la vesperiĝantan firmamenton. |
| Когда на мгновение черный покров отнесло в сторону, Маргарита на скаку обернулась и увидела, что сзади нет не только разноцветных башен с разворачивающимся над ними аэропланом, но нет уже давно и самого города, который ушел в землю и оставил по себе только туман. | Kiam la nigra kovro por unu momento forflankiĝis, Margarita sen malrapidigi sian rajdon turnis la kapon malantaŭen kaj vidis, ke tie malestas ne nur la buntaj turoj kaj la super ili ĝiranta avio, sed ankaŭ la urbo mem, kiu jam antaŭlonge sinkis en la teron, lasinte post si nenion krom la nebulon. |
| Глава 32. | Ĉapitro 32 |
| Прощение и вечный приют | LA PARDONO KAJ LA ETERNA RESTADEJO |
| Боги, боги мои! | Ho dioj, miaj dioj! |
| Как грустна вечерняя земля! | Kiel malgaja estas la tero vespere! |
| Как таинственны туманы над болотами. | Kiom misteraj estas la nebuloj super la marĉoj. |
| Кто блуждал в этих туманах, кто много страдал перед смертью, кто летел над этой землей, неся на себе непосильный груз, тот это знает. | Kiu vagadis en tiuj nebuloj, kiu multe suferis antaŭ la morto, kiu flugadis super tiu tero, portante sur si ŝarĝon tro pezan, tiu ĝin scias. |
| Это знает уставший. | Ĝin scias la laciĝinto. |
| И он без сожаления покидает туманы земли, ее болотца и реки, он отдается с легким сердцем в руки смерти, зная, что только она одна «успокоит его.» | Kaj sen bedaŭro li forlasas la nebulojn de la tero, ĝiajn marĉetojn kaj riverojn, facilkore li sin transdonas en la manojn de la morto, sciante ke ĝi sola "havigos al li la kvieton". |
| Волшебные черные кони и те утомились и несли своих всадников медленно, и неизбежная ночь стала их догонять. | Eĉ la sorĉaj nigraj ĉevaloj finfine laciĝis, portis siajn rajdantojn malpli rapide, kaj la neevitebla nokto komencis proksimiĝi al ili. |
| Чуя ее за своею спиною, притих даже неугомонный Бегемот и, вцепившись в седло когтями, летел молчаливый и серьезный, распушив свой хвост. | Ĝin sentante malantaŭ sia dorso, mutiĝis eĉ la nelacigebla Behemoto, kiu flugis silenta kaj serioza, kroĉiĝinte je la selo per siaj krifoj kaj etendinte la dikfelan voston. |
| Ночь начала закрывать черным платком леса и луга, ночь зажигала печальные огонечки где-то далеко внизу, теперь уже неинтересные и ненужные ни Маргарите, ни Мастеру, чужие огоньки. | La nokto komencis kovri per nigra tuko la arbarojn kaj la herbejojn, la nokto eklumigis malgajajn lumetojn ie en la profunda foro, lumetojn jam seninteresajn kaj senutilajn por la majstro kaj por Margarita, fremdajn lumetojn. |
| Ночь обгоняла кавалькаду, сеялась на нее сверху и выбрасывала то там, то тут в загрустившем небе белые пятнышки звезд. | La nokto estis devancanta la kavalkadon, ŝutiĝis sur ĝin de supre, disĵetadis en la melankolia ĉielo blankajn stelmakuletojn. |
| Ночь густела, летела рядом, хватала скачущих за плащи и, содрав их с плеч, разоблачала обманы. | La densiĝanta nokto flugis apude, kaptadis la rajdantojn je la mantelo, kaj forŝirinte la mantelon de la ŝultroj ĝi malkovris la trompojn. |
| И когда Маргарита, обдуваемая прохладным ветром, открывала глаза, она видела, как меняется облик всех летящих к своей цели. | Kaj ĉiun fojon kiam, ĉirkaŭblovate de la friska vento, Margarita malfermis la okulojn, ŝi vidis ŝanĝojn en la aspekto de ĉiuj flugantaj al sia celo. |
| Когда же навстречу им из-за края леса начала выходить багровая и полная луна, все обманы исчезли, свалилась в болото, утонула в туманах колдовская нестойкая одежда. | Fine, kiam renkonte al ili, leviĝante de trans arbarrando, aperis purpura kaj plena luno, ĉiuj trompoj foriĝis, falis en la marĉon, en la nebulo dronis la malfortikaj sorĉaj vestoj. |
| Вряд ли теперь узнали бы Коровьева-Фагота, самозванного переводчика при таинственном и не нуждающемся ни в каких переводах консультанте, в том, кто теперь летел непосредственно рядом с Воландом по правую руку подруги Мастера. | Nun estus malfacile rekoni Kerubjevon-Fagoton, la memnomumitan interpretiston de mistera, nenian interpretiston bezonanta konsilisto, en tiu, kiu nun flugis tuj apud Voland, dekstre de la amikino de la majstro. |
| На месте того, кто в драной цирковой одежде покинул Воробьевы горы под именем Коровьева-Фагота, теперь скакал, тихо звеня золотою цепью повода, темно-фиолетовый рыцарь с мрачнейшим и никогда не улыбающимся лицом. | Anstataŭ tiu, kiu en fatrasa cirka vestaro forlasis la Paserajn Montojn sub la nomo de Kerubjev-Fagoto, nun galopis, mallaŭte tintetante per ora ĉeno de la brido, malhele viola kavaliro, kies sombregan vizaĝon neniam vizitis rideto. |
| Он уперся подбородком в грудь, он не глядел на луну, он не интересовался землею под собою, он думал о чем-то своем, летя рядом с Воландом. | Apoginte la mentonon sur la brusto, li ne rigardis supren al la luno, li ne interesiĝis pri la tero sube, flugante apud Voland li pensis nur pri ia siaĵo. |
| — Почему он так изменился? | — Kial li tiel ŝanĝiĝis? |
| — Спросила тихо Маргарита под свист ветра у Воланда. | — Margarita mallaŭte demandis Volandon en la ventosiblado. |
| — Рыцарь этот когда-то неудачно пошутил, — ответил Воланд, поворачивая к Маргарите свое лицо с тихо горящим глазом, — его каламбур, который он сочинил, разговаривая о свете и тьме, был не совсем хорош. | — Tiu kavaliro iam faris misan ŝercon, — respondis Voland turninte al Margarita sian vizaĝon kun la kviete brulanta okulo, — lia kalemburo pri la lumo kaj la mallumo estis ne tute bona. |
| И рыцарю пришлось после этого прошутить немного больше и дольше, нежели он предполагал. | Sekve de tio la kavaliro devis ŝercadi iom plie kaj plue ol li komence intencis. |
| Но сегодня такая ночь, когда сводятся счеты. | Sed hodiaŭ estas tia nokto, kiam oni reguligas la kontojn. |
| Рыцарь свой счет оплатил и закрыл! | La kavaliro pagis ĉiom, kaj lia konto estas fermita! |
| Ночь оторвала и пушистый хвост у Бегемота, содрала с него шерсть и расшвыряла ее клочья по болотам. | La nokto forŝiris ankaŭ la voston de Behemoto, forprenis la katan felon kaj disĵetis ĝiajn vilojn sur la marĉojn. |
| Тот, кто был котом, потешавшим князя тьмы, теперь оказался худеньким юношей, демоном-пажом, лучшим шутом, какой существовал когда-либо в мире. | La ĵusa kato, kiu amuzadis la princon de la mallumo, nun aperis maldika adoleskanto-paĝio, la plej bona bufono kiu iam ekzistis en la mondo. |
| Теперь притих и он и летел беззвучно, подставив свое молодое лицо под свет, льющийся от луны. | Nun ankaŭ li silentis kaj flugis senbrue, prezentante sian junan vizaĝon al la lumo verŝata de la luno. |
| Сбоку всех летел, блистая сталью доспехов, Азазелло. | Je kelka distanco flanke, brilante per la ŝtalo de sia armaĵo, flugis Azazello. |
| Луна изменила и его лицо. | La luno ŝanĝis ankaŭ lian vizaĝon. |
| Исчез бесследно нелепый безобразный клык, и кривоглазие оказалось фальшивым. | Senspure malaperis la groteska, hida kojnodentego, kaj ankaŭ la albugo evidentiĝis falsa. |
| Оба глаза Азазелло были одинаковые, пустые и черные, а лицо белое и холодное. | Ambaŭ liaj okuloj estis similaj, egale malplenaj kaj nigraj, lia vizaĝo estis blanka kaj malvarma. |
| Теперь Азазелло летел в своем настоящем виде, как демон безводной пустыни, демон-убийца. | Nun Azazello flugis tia, kia li vere estis — demono de la senakva dezerto, demono mortigisto. |
| Себя Маргарита видеть не могла, но она хорошо видела, как изменился Мастер. | Vidi sin mem Margarita ne povis, tamen ŝi bone vidis, kiel ŝanĝiĝis la majstro. |
| Волосы его белели теперь при луне и сзади собирались в косу, и она летела по ветру. | Liaj haroj nun blankis en la mallumo kaj faskiĝis malantaŭ lia kapo en tufon flirtantan en la vento. |
| Когда ветер отдувал плащ от ног Мастера, Маргарита видела на ботфортах его то потухающие, то загорающиеся звездочки шпор. | Kiam la ventoblovoj deŝovis la mantelon disde la kruroj de la majstro, Margarita vidis spronsteletojn scintili ĉe liaj altbotoj. |
| Подобно юноше-демону, Мастер летел, не сводя глаз с луны, но улыбался ей, как будто знакомой хорошо и любимой, и что-то, по приобретенной в комнате №118-й привычке, сам себе бормотал. | Egale kiel la adoleska demono, la majstro flugis senforlase rigardante la lunon, tamen li al ĝi ridetis, kvazaŭ al iu bone konata kaj amata, kaj laŭ sia kutimo akirita en la ĉambro n-ro 118, li ion al si mem murmuradis. |
| И, наконец, Воланд летел тоже в своем настоящем обличье. | Kaj fine, ankaŭ Voland nun havis sian veran aspekton. |
| Маргарита не могла бы сказать, из чего сделан повод его коня, и думала, что возможно, что это лунные цепочки и самый конь — только глыба мрака, и грива этого коня — туча, а шпоры всадника — белые пятна звезд. | Margarita ne scipovus diri, el kio estis farita la brido de lia ĉevalo, al ŝi ne ŝajnis malebla, ke ĝi estas luna ĉeno, ke la ĉevalo mem estas nur blokego de mallumo, ke la kolhararo de tiu ĉevalo estas nubo, ke la spronoj de la rajdanto estas blankaj stelmakuloj. |
| Так летели в молчании долго, пока и сама местность внизу не стала меняться. | Tiel ili flugis en silento longan tempon, ĝis ankaŭ la tereno malsupre komencis ŝanĝiĝi. |
| Печальные леса утонули в земном мраке и увлекли за собою и тусклые лезвия рек. | La malgajaj arbaroj forsinkis en la teran obskuron, kuntrenante la senhelajn klingojn de la riveroj. |
| Внизу появились и стали отблескивать валуны, а между ними зачернели провалы, в которые не проникал свет луны. | Malsupre aperis kaj rebriletis eratikaj ŝtonegoj, inter ili eknigris breĉoj, kiujn ne penetris la luna lumo. |
| Воланд осадил своего коня на каменистой безрадостной плоской вершине, и тогда всадники двинулись шагом, слушая, как кони их подковами давят кремни и камни. | Voland bridis sian ĉevalon sur nuda ŝtonoza plataĵo, kaj plue la rajdantoj avancis paŝe, aŭdante la hufumojn de siaj ĉevaloj dispremi la silikojn kaj ŝtonojn. |
| Луна заливала площадку зелено и ярко, и Маргарита скоро разглядела в пустынной местности кресло и в нем белую фигуру сидящего человека. | La luno inundis la plataĵon verde kaj hele, kaj baldaŭ Margarita vidis sur la dezerta tereno brakseĝon en kiu blankis sidanta homfiguro. |
| Возможно, что этот сидящий был глух или слишком погружен в размышление. | Eblas, ke la sidanto estis surda aŭ tro absorbita de siaj pensoj. |
| Он не слыхал, как содрогалась каменистая земля под тяжестью коней, и всадники, не тревожа его, приблизились к нему. | Li ne aŭdis la ŝtonozan grundon ŝanceliĝi sub la pezo de la ĉevaloj, kaj la rajdantoj proksimiĝis al li sen esti rimarkitaj. |
| Луна хорошо помогала Маргарите, светила лучше, чем самый лучший электрический фонарь, и Маргарита видела, что сидящий, глаза которого казались слепыми, коротко потирает свои руки и эти самые незрячие глаза вперяет в диск луны. | La luno bone helpis Margaritan, ĝi lumis pli hele ol plej bona elektra lanterno, kaj ŝi vidis ke la sidanto, kies okuloj ŝajnis blindaj, fojon post fojo mallonge ekfrotas la manojn kaj direktas tiujn senrigardajn okulojn al la luna disko. |
| теперь уж Маргарита видела, что рядом с тяжелым каменным креслом, на котором блестят от луны какие-то искры, лежит темная, громадная остроухая собака и так же, как ее хозяин, беспокойно глядит на луну. | Nun ŝi vidis, ke apud la peza ŝtona seĝo, resendanta al la luno iajn brilerojn, kuŝas malhela, grandega pint’orela hundo, kiu same kiel ĝia mastro angore rigardas al la luno. |
| У ног сидящего валяются черепки разбитого кувшина и простирается невысыхающая черно-красная лужа. | Ĉe la piedoj de la sidanto, en nesekigebla nigre ruĝa flako, kuŝas rompaĵoj de frakasita kruĉo. |
| Всадники остановили своих коней. | La rajdantoj haltigis siajn ĉevalojn. |
| — Ваш роман прочитали, — заговорил Воланд, поворачиваясь к Мастеру, — и сказали только одно, что он, к сожалению, не окончен. | — Vian romanon oni legis, — diris Voland sin turnante al la majstro, — kaj oni rimarkigis nur tion, ke ĝi, bedaŭrinde ne estas finita. |
| Так вот, мне хотелось показать вам вашего героя. | Do, mi volis montri al vi vian heroon. |
| Около двух тысяч лет сидит он на этой площадке и спит, но когда приходит полная луна, как видите, его терзает бессонница. | Preskaŭ dumil jarojn li sidas sur tiu plataĵo kaj dormas, sed kiam venas la plenluno, lin, kiel vi vidas, turmentas la sendormeco. |
| Она мучает не только его, но и его верного сторожа, собаку. | Ne nur lin ĝi turmentas, sed ankaŭ lian fidelan gardanton, la hundon. |
| Если верно, что трусость — самый тяжкий порок, то, пожалуй, собака в нем не виновата. | Se veras, ke la malkuraĝo estas la plej grava malvirto, do al la hundo oni ne povus ĝin riproĉi. |
| Единственно, чего боялся храбрый пес, это грозы. | La sola afero, kiun timis la kuraĝa besto, estis la fulmotondroj. |
| Ну что ж, тот, кто любит, должен разделять участь того, кого он любит. | Ho ve, kiu amas, tiu kunhavu la sorton de la amata estaĵo. |
| — Что он говорит? | — Kion li diras? |
| — Спросила Маргарита, и совершенно спокойное ее лицо подернулось дымкой сострадания. | — demandis Margarita, kaj sur ŝia trankvila vizaĝo pasis ombro de kompato. |
| — Он говорит, — раздался голос Воланда, — одно и то же, он говорит, что и при луне ему нет покоя и что у него плохая должность. | — Li diras unu saman aferon, — respondis la voĉo de Voland, — li diras, ke eĉ ĉe la luno li ne havas kvieton, ke li havas fian oficon. |
| Так говорит он всегда, когда не спит, а когда спит, то видит одно и то же — лунную дорогу, и хочет пойти по ней и разговаривать с арестантом Га-Ноцри, потому, что, как он утверждает, он чего-то не договорил тогда, давно, четырнадцатого числа весеннего месяца нисана. | Tiel li diras ĉiam, kiam li ne dormas, kaj kiam li dormas, li sonĝas unu samon: lunan vojon, li volas iri sur ĝi kaj paroli kun la arestito Ha-Nocri, ĉar, laŭ lia aserto, li ion ne findiris tiam, antaŭ longa tempo, je la dek kvara tago de la printempa monato Nisan. |
| Но, увы, на эту дорогу ему выйти почему-то не удается, и к нему никто не приходит. | Sed, ho ve, paŝi sur tiun vojon ial li ne povas, kaj neniu al li venas. |
| Тогда, что же поделаешь, приходится разговаривать ему с самим собою. | Do, kion fari, al li restas nenio alia ol paroli al si mem. |
| Впрочем, нужно же какое-нибудь разнообразие, и к своей речи о луне он нередко прибавляет, что более всего в мире ненавидит свое бессмертие и неслыханную славу. | Cetere, ĉar oni bezonas ja ian variadon, al siaj paroloj pri la luno li nemalofte aldonas, ke pleje en la mondo li abomenas sian senmortecon kaj sian senprecedencan famon. |
| Он утверждает, что охотно бы поменялся своею участью с оборванным бродягой Левием Матвеем. | Li asertas, ke volonte li interŝanĝus sian sorton kontraŭ tiu de la ĉifonvestita vagabondo Levio Mateo. |
| — Двенадцать тысяч лун за одну луну когда-то, не слишком ли это много? | — Dek du mil lunoj pro unu iama luno, ĉu tio ne estas tro multe? |
| — Спросила Маргарита. | — demandis Margarita. |
| — Повторяется история с Фридой? | — Ripetiĝas la historio pri Frida, ĉu? |
| — Сказал Воланд, — но, Маргарита, здесь не тревожьте себя. | — diris Voland, — ĉi foje, Margarita, vi ne klopodu. |
| Все будет правильно, на этом построен мир. | Ĉio ĝustos, sur tio staras la mondo. |
| — Отпустите его, — вдруг пронзительно крикнула Маргарита так, как когда-то кричала, когда была ведьмой, и от этого крика сорвался камень в горах и полетел по уступам в бездну, оглашая горы грохотом. | — Ellasu lin, — subite ekkriis Margarita stridvoĉe, tiel, kiel ŝi kriis antaŭe, kiam ŝi estis sorĉistino, kaj de tiu krio malkroĉiĝis ŝtonego en la montaro, kaj ekruliĝis sur la deklivoj en la abismon, kaj en la montoj tondre resonis la frakaso de tiu falo. |
| Но Маргарита не могла сказать, был ли это грохот падения или грохот сатанинского смеха. | Sed Margarita ne povus certe diri, ĉu tondris la falfrakaso aŭ la Satana ridego. |
| Как бы то ни было, Воланд смеялся, поглядывая на Маргариту, и говорил: — Не надо кричать в горах, он все равно привык к обвалам, и это его не встревожит. | Ĉiel ajn, Voland ridis rigardante Margaritan kaj diris: — Ne kriu en la montaro, tutegale li estas kutimiĝinta al la ŝtonfaloj kaj tio lin ne alarmos. |
| Вам не надо просить за него, Маргарита, потому что за него уже попросил тот, с кем он так стремится разговаривать, — тут Воланд опять повернулся к Мастеру и сказал: — ну что же, теперь ваш роман вы можете кончить одною фразой! | Ne estas bezonate, ke vi propetu pri li, Margarita, ĉar pri li jam propetis tiu, kun kiu li tiom deziregas paroli. — Voland refoje sin turnis al la majstro kaj diris: — Do, nun vi povas fini vian romanon per unu frazo! |
| Мастер как будто бы этого ждал уже, пока стоял неподвижно и смотрел на сидящего прокуратора. | La majstro ŝajnis jam atendi tiun inviton dum li senmove staris rigardante la prokuratoron en lia brakseĝo. |
| Он сложил руки рупором и крикнул так, что эхо запрыгало по безлюдным и безлесым горам: — Свободен! | Li kunmetis la manojn voĉtube kaj kriis tiel, ke la elio hophopis sur la senhomaj kaj senarbaj montoj: — Libera! |
| Свободен! | Vi estas libera! |
| Он ждет тебя! | Li vin atendas! |
| Горы превратили голос Мастера в гром, и этот же гром их разрушил. | La montoj tondrigis la voĉon de la majstro, kaj ĝuste tiu tondro ilin detruis. |
| Проклятые скалистые стены упали. | La malbenitaj rokmuregoj falis. |
| Осталась только площадка с каменным креслом. | Restis nur la plataĵo kun la ŝtona seĝo. |
| Над черной бездной, в которую ушли стены, загорелся необъятный город с царствующими над ним сверкающими идолами над пышно разросшимся за много тысяч этих лун садом. | Super la nigra abismo, en kiun sinkis la muregoj, ekhelis senlima urbo, super la urbo reĝis altaj brilantaj idoloj, kaj sub ili dense verdis la dum multaj lunmiloj diskreskinta ĝardeno. |
| Прямо к этому саду протянулась долгожданная прокуратором лунная дорога, и первым по ней кинулся бежать остроухий пес. | Rekte al la ĝardeno etendiĝis la lunvojo, tiom longe atendita de la prokuratoro, kaj unua sur ĝin kuris la pint’orela hundo. |
| Человек в белом плаще с кровавым подбоем поднялся с кресла и что-то прокричал хриплым, сорванным голосом. | La homo en la blanka mantelo kun sangruĝa subŝtofo sin levis de la seĝo kaj ion kriis per raŭka, rompita voĉo. |
| Нельзя было разобрать, плачет ли он или смеется, и что он кричит. | Estis nekomprenebla, ĉu li ploras aŭ ridas, nek kion li krias. |
| Видно было только, что вслед за своим верным стражем по лунной дороге стремительно побежал и он. | Nur tion oni povis vidi, ke post sia fidela gardanto ankaŭ li impetis al la luna vojo. |
| — Мне туда, за ним? | — Ĉu mi sekvu lin, tien? |
| — Спросил беспокойно Мастер, тронув поводья. | — malkviete demandis la majstro, ektuŝinte la bridon. |
| — Нет, — ответил Воланд, — зачем же гнаться по следам того, что уже окончено? | — Ne, — respondis Voland, — kial postkuri tion, kio estas finita? |
| — Так, значит, туда? | — Do, ĉu tien for? |
| — Спросил Мастер, повернулся и указал назад, туда, где соткался в тылу недавно покинутый город с монастырскими пряничными башнями, с разбитым вдребезги солнцем в стекле. | — demandis la majstro, sin turnis kaj montris malantaŭen, kie en la aero teksiĝis la ĵus forlasita urbo kun ĝiaj mielkukaj turoj monaĥinejaj, kun la suno disrompita en vitrajn pecojn. |
| — Тоже нет, — ответил Воланд, и голос его сгустился и потек над скалами, | — Nek tien for, — respondis Voland, lia voĉo densiĝis kaj ekflugis super la rokoj. |
| — романтический Мастер! | — Romantika majstro! |
| Тот, кого так жаждет видеть выдуманный вами герой, которого вы сами только что отпустили, прочел ваш роман. | Tiu, kiun aspiras vidi la heroo de vi elpensita kaj ĵus liberigita, legis vian romanon. |
| — Тут Воланд повернулся к Маргарите: — Маргарита Николаевна! | — Ĉi tiam Voland sin turnis al Margarita: — Margarita Nikolavna! |
| Нельзя не поверить в то, что вы старались выдумать для Мастера наилучшее будущее, но, право, то, что я предлагаю вам, и то, о чем просил Иешуа за вас же, за вас, — еще лучше. | Maleblas ekdubi, ke vi penis elpensi por la majstro la plej bonan futuron, sed kredu al mi, tio, kion mi al vi proponas kaj pri kio anstataŭ vi petis Jeŝua, estas ankoraŭ pli bona. |
| Оставьте их вдвоем, — говорил Воланд, склоняясь со своего седла к седлу Мастера и указывая вслед ушедшему прокуратору, — не будем им мешать. | Lasu ilin duope, — diris Voland, de sia selo sin klininte al la selo de la majstro kaj almontrante post la f oririntan prokuratoron, — ni ne ĝenu ilin, |
| И, может быть, до чего-нибудь они договорятся, — тут Воланд махнул рукой в сторону Ершалаима, и он погас. | eble ili interkonsentos pri io, — Voland mansvingis direkte al Jerŝalaim, kaj la urbo estingiĝis. |
| — И там тоже, — Воланд указал в тыл, — что делать вам в подвальчике? | — Kaj ankaŭ tie, — Voland montris malantaŭen, — kion vi faru en la kelo? |
| — Тут потухло сломанное солнце в стекле. | — ĉi tiam estingiĝis la rompita vitra suno. |
| — Зачем? | — Por kiu celo? |
| — Продолжал Воланд убедительно и мягко, | — daŭrigis Voland persvademe kaj milde. |
| — о, трижды романтический Мастер, неужто вы не хотите днем гулять со своею подругой под вишнями, которые начинают зацветать, а вечером слушать музыку Шуберта? | — Ho trioble romantika majstro, ĉu vi ne volus tage promeni kun via amikino sub la ekflorantaj ceriz’arboj, kaj vespere aŭskulti la muzikon de Sĉubert? |
| Неужели ж вам не будет приятно писать при свечах гусиным пером? | Ĉu ne estus al vi agrabla skribi ĉe kandelo per ansera plumo? |
| Неужели вы не хотите, подобно Фаусту, сидеть над ретортой в надежде, что вам удастся вылепить нового гомункула? | ĉu vi ne volas sidi, simile al Faŭsto, super retorto, esperante ke al vi prosperos modli novan homunkulon? |
| Туда, туда. | Do, tien, jen tien! |
| Там ждет уже вас дом и старый слуга, свечи уже горят, а скоро они потухнут, потому что вы немедленно встретите рассвет. | Tie vin atendas domo, kaj maljuna servisto, jam lumas la kandeloj, baldaŭ ili estingiĝos, ĉar tuj vi renkontos la mateniĝon. |
| По этой дороге, Мастер, по этой. | Tiun vojon, majstro, iru tiun vojon. |
| Прощайте! Мне пора. — Прощайте! | Adiaŭ, por mi jam tempas! — Adiaŭ! |
| — Одним криком ответили Воланду Маргарита и Мастер. | — per unu krio respondis la majstro kaj Margarita. |
| Тогда черный Воланд, не разбирая никакой дороги, кинулся в провал, и вслед за ним, шумя, обрушилась его свита. | Tiam la nigra Voland, sen atenti ajnan vojon, impetis al la abismo, kaj post lin bruante enfalis lia sekvantaro. |
| Ни скал, ни площадки, ни лунной дороги, ни Ершалаима не стало вокруг. | La rokoj, la plataĵo, la luna vojo, Jerŝalaim ne plu estis ĉirkaŭe. |
| Пропали и черные кони. | Ankaŭ la nigraj ĉevaloj malaperis. |
| Мастер и Маргарита увидели обещанный рассвет. | La majstro kaj Margarita vidis la promesitan mateniĝon. |
| Он начинался тут же, непосредственно после полуночной луны. | Ĝi komenciĝis tuj, senpere post la noktomeza luno. |
| Мастер шел со своею подругой в блеске первых утренних лучей через каменистый мшистый мостик. | La majstro paŝis kun sia amikino, en la brilo de la unuaj matenaj radioj, sur malgranda ponto el muskaj ŝtonoj. |
| Он пересек его. | Li ĝin transpasis. |
| Ручей остался позади верных любовников, и они шли по песчаной дороге. | La rojo restis malantaŭ la fidelaj geamantoj, ili iris sur sabla vojo. |
| — Слушай беззвучие, — говорила Маргарита Мастеру, и песок шуршал под ее босыми ногами, — слушай и наслаждайся тем, чего тебе не давали в жизни, — тишиной. | — Aŭskultu la sensonecon, — Margarita parolis al la majstro kaj la sablo susuris sub ŝiaj nudaj piedoj, — aŭskultu kaj ĝuu tion, kion oni malhavigis al vl en la vivo — la silenton. |
| Смотри, вон впереди твой вечный дом, который тебе дали в награду. | Rigardu, jen antaŭe estas via eterna domo, kiun vi ricevis rekompence. |
| Я уже вижу венецианское окно и вьющийся виноград, он подымается к самой крыше. | Jam mi vidas la Venecian fenestron kaj vinberujon grimpintan ĝis la tegmento. |
| Вот твой дом, вот твой вечный дом. | Jen estas via domo, via eterna hejmo. |
| Я знаю, что вечером к тебе придут те, кого ты любишь, кем ты интересуешься и кто тебя не встревожит. | Mi scias, ke vespere ĉe vin venos tiuj, kiujn vi amas, kiuj vin interesas kaj kiuj vin ne maltrankviligos. |
| Они будут тебе играть, они будут петь тебе, ты увидишь, какой свет в комнате, когда горят свечи. | Ili ludos por vi muzikon, ili kantos por vi, vi vidos, kia lumo estas en la ĉambro, kiam brulas la kandeloj. |
| Ты будешь засыпать, надевши свой засаленный и вечный колпак, ты будешь засыпать с улыбкой на губах. | Vi endormiĝos surmetinte vian eternan trivitan noktoĉapon, vi endormiĝos kun rideto sur la lipoj. |
| Сон укрепит тебя, ты станешь рассуждать мудро. | La dormo vin fortigos, vi saĝe rezonos. |
| А прогнать меня ты уже не сумеешь. | Kaj forpeli min vi jam ne povos. |
| Беречь твой сон буду я. | Mi gardos vian dormon. |
| Так говорила Маргарита, идя с Мастером по направлению к вечному их дому, и Мастеру казалось, что слова Маргариты струятся так же, как струился и шептал оставленный позади ручей, и память Мастера, беспокойная, исколотая иглами память стала потухать. | (Tiel parolis Margarita irante kun la majstro al ilia eterna hejmo, kaj al li ŝajnis, ke ŝiaj vortoj fluas tiel, kiel fluis kaj lirlis la malantaŭe restinta rojo, kaj lia memoro, la maltrankvila memoro milfoje trapikita per la nadloj, komencis estingiĝi. |
| Кто-то отпускал на свободу Мастера, как сам он только что отпустил им созданного героя. | Iu estis ellasanta la majstron en la liberon, kiel li mem ĵus ellasis la de li kreitan heroon. |
| Этот герой ушел в бездну, ушел безвозвратно, прощенный в ночь на воскресенье сын короля-звездочета, жестокий пятый прокуратор Иудеи, всадник Понтий Пилат. | Tiu heroo foriris en la abismon, li foriris senrevene, pardonite en tiu antaŭdimanĉa nokto, li, la filo de reĝo astrologiisto, la kruela kvina prokuratoro de Judeo, la kavaliro Poncio Pilato.) |
| ЭПИЛОГ Но все-таки, что же было дальше-то в Москве после того, как в субботний вечер на закате Воланд покинул столицу, исчезнув вместе со своей свитой с Воробьевых гор? | EPILOGO Kaj tamen, kio finfine okazis en Moskvo post ke en tiu sabata vespero, ĉe la sunsubiro, Voland forlasis la ĉefurbon, malaperinte kun sia sekvantaro de sur la Paseraj Montoj? |
| О том, что в течение долгого времени по всей столице шел тяжелый гул самых невероятных слухов, очень быстро перекинувшихся и в отдаленные и глухие места провинции, и говорить не приходится, и слухи эти даже тошно повторять. | Pri tio, ke dum longa tempo tra la tuta ĉefurbo obtuze resonis absolute nekredeblaj onidiroj, tre rapide atingintaj la forajn angulojn de la provinco, ni ne bezonas paroli, kaj ripeti tiujn onidirojn estus enuiga fiaĵo. |
| Пишущий эти правдивые строки сам лично, направляясь в феодосию, слышал в поезде рассказ о том, как в Москве две тысячи человек вышли из театра нагишом в буквальном смысле слова и в таком виде разъехались по домам в таксомоторах. | La aŭtoro de tiuj verfidelaj linioj per siaj propraj oreloj aŭdis en trajno, dumvoje al Krimeo, rakonton pri tio, ke en Moskvo dumil homoj eliris el teatro tutnudaj — laŭ la strikta senco de la vorto — kaj tiele disveturis hejmen en taksio. |
| Шепот «нечистая сила...» слышался в очередях, стоявших у молочных, в трамваях, в магазинах, в квартирах, в кухнях, в поездах, и дачных и дальнего следования, на станциях и полустанках, на дачах и на пляжах. | La vortoj malsankta potenco estis flustrataj en la atendovicoj ĉe la laktejoj, en la tramoj, en la vendejoj, en la apartamentoj, en la kuirejoj, en la trajnoj lokaj kaj longdistancaj, en la stacidomoj kaj sur la substacioj, en la vilaoj kaj sur la plaĝoj. |
| Наиболее развитые и культурные люди в этих рассказах о нечистой силе, навестившей столицу, разумеется, никакого участия не принимали и даже смеялись над ними и пытались рассказчиков образумить. | La plej kleraj kaj kulturaj homoj, evidente, tiajn rakontadojn ne partoprenis, kaj eĉ mokis ilin, penante prudentigi la rakontantojn. |
| Но факт все-таки остается фактом, и отмахнуться от него без объяснений никак нельзя: кто-то побывал в столице. | Tamen fakto, laŭ la komuna dirmaniero, estas fakto, kaj oni ne povas simple ĝin malatenti sen ajna ekspliko; iu ja estis vizitinta la ĉefurbon. |
| Уж одни угольки, оставшиеся от Грибоедова, да и многое другое слишком красноречиво это подтверждали. | La karboniĝinta ruino de Gribojedovo kaj multaj aliaj aferoj tro konvinke tion atestis. |
| Культурные люди стали на точку зрения следствия: работала шайка гипнотизеров и чревовещателей, великолепно владеющая своим искусством. | La kulturaj homoj akceptis la konkludon de la enketo: ĉio estis faro de bando de hipnotigantoj kaj ventroparolistoj, kiuj eminente posedis sian arton. |
| Меры к ее поимке, как в Москве, так и за пределами ее далеко, были, конечно, приняты немедленные и энергичные, но, к великому сожалению, результатов не дали. | Certe, por kapti la bandon oni faris aranĝojn urĝajn kaj energiajn, sed bedaŭrinde ili restis senrezultaj. |
| Именующий себя Воландом со всеми своими присными исчез и ни в Москву более не возвращался и нигде вообще не появился и ничем себя не проявил. | La individuo, doninta al si la nomon Voland, kun ĉiuj siaj komplicoj malaperis kaj poste nenie manifestiĝis, nek en Moskvo nek aliloke. |
| Совершенно естественно, что возникло предположение о том, что он бежал за границу, но и там нигде он не обозначился. | Nature, trudiĝis la hipotezo ke li fuĝis eksterlanden, sed ankaŭ tie mankis indikaĵoj pri lia ĉeesto. |
| Следствие по его делу продолжалось долго. | La enketo pri tiu afero daŭris tre longe. |
| Ведь как-никак, а дело это было чудовищно! | Ja finfine la afero estis monstrega! |
| Не говоря уже о четырех сожженных домах и о сотнях сведенных с ума людей, были и убитые. | Eĉ sen paroli pri la kvar forbrulintaj domoj kaj pri la centoj da freneziĝintaj homoj, estis ankaŭ mortigitoj. |
| О двух это можно сказать точно: о Берлиозе и об этом несчастном служащем в бюро по ознакомлению иностранцев с достопримечательностями Москвы, бывшем бароне Майгеле. | Pri du personoj tio estis certa: pri Berlioz kaj pri tiu misŝanca oficisto de la Buroo por la konatigo al la alilandanoj de la vidindaĵoj de Moskvo, la eksbarono von Meigel. |
| Ведь они-то были убиты. | Ĉar tiuj du ja estis mortigitaj. |
| Обгоревшие кости второго были обнаружены в квартире №50 по Садовой улице, после того как потушили пожар. | La cindriĝintajn ostojn de la dua oni trovis en la apartamento n-ro 50, strato Sadovaja, post ol la incendio estis estingita. |
| Да, были жертвы, и эти жертвы требовали следствия. | Jes, estis viktimoj, kaj tiuj viktimoj neprigis enketon. |
| Но были и еще жертвы, и уже после того, как Воланд покинул столицу, и этими жертвами стали, как это ни грустно, черные коты. | Tamen estis ankaŭ aliaj viktimoj, jam post ol Voland forlasis la urbon, kaj tiuj viktimoj, ho ve, estis nigraj katoj. |
| Штук сто примерно этих мирных, преданных человеку и полезных ему животных были застрелены или истреблены иными способами в разных местах страны. | Proksimume cento da tiuj pacemaj bestoj, utilaj kaj amikaj al la homo, iĝis pafmortigitaj aŭ alimaniere ekstermitaj en diversaj partoj de la lando. |
| Десятка полтора котов, иногда в сильно изуродованном виде, были доставлены в отделения милиции в разных городах. | Ne malpli ol dek kvin katoj, kelkaj el ili tre kripligite, trafis en miliciejojn en diversaj urboj. |
| Например, в армавире один из ни в чем не повинных котов был приведен каким-то гражданином в милицию со связанными передними лапами. | Ekzemple, en Armavir’ iu civitano venigis en miliciejon unu el tiuj tute senkulpaj bestoj, kunliginte ĝiajn antaŭajn piedojn. |
| Подкараулил этого кота гражданин в тот момент, когда животное с вороватым видом (что же поделаешь, что у котов такой вид? | La koncerna civitano kaptis la katon je la momento, kiam ĝi friponmiene (ho jes, la katoj aspektas fripone! |
| Это не оттого, что они порочны, а оттого, что они боятся, чтобы кто-либо из существ более сильных, чем они, — собаки и люди, — не причинили им какой-нибудь вред или обиду. | Tamen ne tial ke ili estas malvirtaj, sed pro la timo ke iu pli forta ol ili — hundo aŭ homo — faros al ili damaĝon aŭ ofendon. |
| И то и другое очень нетрудно, но чести в этом, уверяю, нет никакой. | Ambaŭ faroj estas tre facilaj, tamen neniom honorindaj, mi vin certigas. |
| Да, нет никакой!), Да, так с вороватым видом кот собирался устремиться зачем-то в лопухи. | Ho, neniom honorindaj!); do, kiam la kato estis ial impetonta en la lapojn. |
| Навалившись на кота и срывая с шеи галстук, чтобы вязать его, гражданин ядовито и угрожающе бормотал: — Ага! | Alfalinte sur la beston kaj deŝirante de sia kolo la kravaton por ĝin ligi, la civitano murmuris venene kaj minace: — Ah ha! |
| Стало быть, теперь к нам, в армавир, пожаловали, господин гипнотизер? | Ĉu ĉe nin en Armaviron vi bonvolis veni, sinjoro hipnotigisto? |
| Ну, здесь вас не испугались. | Nu, ĉi tie oni tute vin ne timas. |
| Да вы не притворяйтесь немым. | Ne ŝajnigu, ne ŝajnigu do vin muta! |
| Нам уже понятно, что вы за гусь! | Ni jam komprenis, kun kia birdo ni havas la aferon! |
| Вел кота в милицию гражданин, таща бедного зверя за передние лапы, скрученные зеленым галстуком, и добиваясь легкими пинками, чтобы кот непременно шел на задних лапах. | La civitano kondukis la katon en la miliciejon, trenante ĝin je la antaŭaj piedoj streĉligitaj per la verda kravato, kaj puŝetante per sia ŝupinto la kompatindan beston por nepre irigi ĝin sur la malantaŭaj piedoj. |
| — Вы, — кричал гражданин, сопровождаемый свистящими мальчишками, — бросьте, бросьте дурака валять! Не выйдет это! | — Vi ĉesu, — li kriadis akompanate de fajfantaj buboj, — vi ĉesu stultumi! |
| Извольте ходить, как все ходят! | Bonvolu iri normale, kiel ĉiuj! |
| Черный кот только заводил мученические глаза. | La nigra kato nur fluigis martirajn rigardojn. |
| Лишенный природой дара слова, он ни в чем не мог оправдаться. | La naturo rifuzis al ĝi la parolkapablon, kaj neniel ĝi povis sin pravigi. |
| Спасением своим бедный зверь обязан в первую очередь милиции, а кроме того, своей хозяйке, почтенной старушке-вдове. | Sian savon la kompatinda besto ŝuldas unue, al la milicio, kaj due, al sia mastrino, honorinda vidva maljunulinjo. |
| Лишь только кот был доставлен в отделение, там убедились, что от гражданина сильнейшим образом пахнет спиртом, вследствие чего в показаниях его тотчас же усомнились. | De kiam la kato paŝis en la miliciejon, oni tuj konstatis, ke la spiraĵo de la civitano fortege odoras je alkoholo, sekve de kio tuj estiĝis dubo pri liaj deklaroj. |
| А тем временем старушка, узнавшая от соседей, что ее кота замели, кинулась бежать в отделение и поспела вовремя. | Dume la maljunulino, informite de la najbaroj pri la aresto de ŝia kato, kuris al la miliciejo kaj trafis tre ĝustatempe. |
| Она дала самые лестные рекомендации коту, объяснила, что знает его пять лет с тех пор, как он был котенком, ручается за него, как за самое себя, доказала, что он ни в чем плохом не замечен и никогда не ездил в москву. | Pri sia kato ŝi liveris plej flatan referencon, eksplikis, ke ŝi konas ĝin kvin jarojn, de kiam ĝi estis malgranda katido, ŝi deklaris, ke ŝi garantias pri ĝi kiel pri si mem, ŝi pruvis, ke malestas indikoj pri ia ajn ĝia misfaro kaj ke ĝi neniam veturis al Moskvo. |
| Как он родился в армавире, так в нем и вырос и учился ловить мышей. | Naskite en Armavir’, tie ĝi kreskis kaj lernis la muskaptadon. |
| Кот был развязан и возвращен владелице, хлебнув, правда, горя, узнав на практике, что такое ошибка и клевета. | La kato iĝis malligita kaj redonita al sia mastrino, verdire, suferinte kruelan sortobaton kaj praktike spertinte, kio estas eraro kaj kalumnio. |
| Кроме котов, некоторые незначительные неприятности постигли кое-кого из людей. | Krom la katoj, malagrablaĵojn havis ankaŭ iuj el la homoj. |
| Произошло несколько арестов. | Inter aliaj, dum mallonga tempo estis arestitaj: |
| В числе других задержанными на короткое время оказались: в Ленинграде — граждане Вольман и Вольпер, в Саратове, Киеве и Харькове — трое Володиных, в Казани — Волох, а в Пензе, и уж совершенно неизвестно почему, — кандидат химических наук Ветчинкевич... | en Leningrado, la civitanoj Wohlmann kaj Volper; en Saratovo, Kievo kaj Ĥarkovo, tri Volodin-oj; en Kazano, Voloĥ; kaj en Penzo, sed evidenta motivo — Vermiĉelov, kandidato pri la ĥemiaj sciencoj ... |
| Правда, тот был огромного роста, очень смуглый брюнет. | Verdire, ĉi-lasta estis altega, tre brunhaŭta kaj korve nigrahara. |
| Попались в разных местах, кроме того, девять Коровиных, четыре Коровкина и двое Караваевых. | En diversaj lokoj arestojn suferis naŭ Korovin-oj, kvar Korovkin-oj kaj du Karafjev-oj. |
| Некоего гражданина сняли с севастопольского поезда связанным на станции Белгород. | En la stacidomo Belgorod, iun civitanon vojaĝantan al Sebastopolo oni eltrajnigis ligita. |
| Гражданин этот вздумал развлечь едущих с ним пассажиров карточными фокусами. | La civitano provis amuzi la kunvojaĝantojn per kartaj trukoj. |
| В Ярославле, как раз в обеденную пору, в ресторан явился гражданин с примусом в руках, который он только что взял из починки. | En Jaroslavlo, je la plej streĉa tagmanĝa horo, en restoracion venis civitano portanta subbrake primuson, kiun li ĵus reprenis post riparo. |
| Двое швейцаров, лишь только увидели его, бросили свои посты в раздевалке и бежали, а за ними бежали из ресторана все посетители и служащие. | La du pordistoj, apenaŭ lin ekvidinte, tuj forlasis sian postenon en la vestejo kaj fuĝis, post ili fuĝis el la restoracio ĉiuj klientoj kaj la tuta personaro. |
| При этом у кассирши непонятным образом пропала вся выручка. | Dum tiu incidento el la kaso iel mistere malaperis la tuta taga enspezo. |
| Было еще многое, всего не вспомнишь. | Okazis ankoraŭ multaj aferoj, pri tio oni povus paroli senfine. |
| Было большое брожение умов. | Estis granda ekscitiĝo en la mensoj. |
| Еще и еще раз нужно отдать справедливость следствию. | Refoje kaj denove, oni laŭmerite aprezu la laboron de la enketistoj. |
| Все было сделано не только для того, чтобы поймать преступников, но и для того, чтобы объяснить все то, что они натворили. | Ili faris ĉion ne nur por kapti la krimulojn, sed ankaŭ por klarigi iliajn maĥinaciojn. |
| И все это было объяснено, и объяснения эти нельзя не признать и толковыми и неопровержимыми. | Kaj ĉio estas klarigita, kaj oni ne povas negi, ke tiuj klarigoj estis raciaj kaj nerefuteblaj. |
| Представители следствия и опытные психиатры установили, что члены преступной шайки или, по крайней мере, один из них (преимущественно подозрение в этом падало на Коровьева) являлись невиданной силы гипнотизерами, могущими показывать себя не в том месте, где они на самом деле находились, а на позициях мнимых, смещенных. | La reprezentantoj de la enketo kaj spertaj psikiatroj konstatis, ke la anoj de la krima bando, aŭ almenaŭ unu el ili (precipe suspektinda estis Kerubjev), havis eksterordinaran hipnotigan forton kaj kapablis vidigi sin ne tie, kie ili fakte estis, sed en pozicioj iluziaj, ŝovitaj. |
| Помимо этого, они свободно внушали столкнувшимся с ними, что некие вещи или люди находятся там, где на самом деле их не было, и наоборот, удаляли из поля зрения те вещи или людей, которые действительно в этом поле зрения имелись. | Krome, ili povis laŭvole sugestii al la renkontatoj, ke iuj objektoj aŭ homoj estas tie, kie ili fakte malestis, kaj inverse, forigi el onia vidkampo homojn aŭ objektojn, kiuj fakte tie ĉeestis. |
| В свете таких объяснений решительно все понятно, и даже наиболее волновавшая граждан, ничем, казалось бы, не объяснимая неуязвимость кота, обстрелянного в квартире №50, при попытках взять его под стражу. | Ĉe la lumo de tiuj klarigoj absolute ĉio iĝis facile komprenebla, eĉ la fenomeno, pleje ekscitinta la gecivitanojn: la ŝajne neklarigebla kugloimuno de la kato, evidentiĝinta dum la pafado en la apartamento n-ro 50, kiam oni provis aresti la fiulon. |
| Никакого кота на люстре, натурально, не было, никто и не думал отстреливаться, стреляли по пустому месту, | Nature, nenia kato estis sur la lustro, neniu reciprokis el ia ajn braŭningo, oni pafis al vaka loko, |
| в то время как Коровьев, внушивший, что кот безобразничает на люстре, мог свободно находиться за спиной стрелявших, кривляясь и наслаждаясь своею громадной, но преступно использованной способностью внушать. | dum Kerubjev, sugestiinte, ke la kato miskondutas sur la lustro, povis senĝene resti malantaŭ la dorso de la pafantoj, grimacadi kaj ĝui sian grandegan, tamen krime uzatan hipnotigan kapablon. |
| Он же, конечно, и поджег квартиру, разлив бензин. | Kaj certe estis li, kiu incendiis la apartamenton, disfluiginte la benzinon. |
| Ни в какую Ялту, конечно, Степа Лиходеев не улетал (это не под силу даже Коровьву) и телеграмм оттуда не посылал. | Evidente, Steĉjo Latronov tute ne flugis al Jalto (tio superus la kapablojn de hipnotigisto, eĉ tia, kiel Kerubjev), kaj telegramojn de tie ne sendis. |
| После того, как он упал в обморок в ювелиршиной квартире, испуганный фокусом Коровьева, показавшего ему кота с маринованным грибом на вилке, он пролежал в ней до тех пор, пока Коровьев, издеваясь над ним, не напялил на него войлочную шляпу и не отправил его на московский аэродром, | Timigite de la Kerubjeva artifiko pri kato pikprenanta fungon per forko, li svenis en la juvelistvidvina apartamento kaj restis tiel kuŝi ĝis Kerubjev, por lin moki, surkapigis al li la kalpakon kaj sendis lin al la Moskva aerodromo, |
| внушив предварительно встречавшим степу представителям угрозыска, что Степа вылезет из аэроплана, прилетевшего из севастополя. | antaŭe sugestiinte al la atendantaj kriminalistoj, ke Steĉjon venigos avio alfluginta el Sebastopolo. |
| Правда, угрозыск Ялты утверждал, что он принимал босого степу и телеграммы насчет степы в Москву слал, но ни одной копии этих телеграмм в делах никак не обнаружилось, из чего был сделан печальный, но совершенно несокрушимый вывод, | Verdire, la kriminala milicio de Jalto asertis, ke Steĉjo ĝin vizitis nudpieda kaj ke ĝi sendis pri li telegramojn al Moskvo; tamen eĉ unu tia telegramo ne troviĝis en la dosieroj, kio sekvigis malagrablan sed tute nerefuteblan konkludon, |
| что гипнотизерская банда обладает способностью гипнотизировать на громадном расстоянии, и притом не только отдельных лиц, но и целые группы их. | ke la hipnotiga bando kapablas hipnotigi tra grandaj distancoj, kaj ne nur unuopulojn, sed tutajn grupojn da personoj. |
| При этих условиях преступники могли свести с ума людей с самой стойкой психической организацией. | En tiuj kondiĉoj la krimuloj povis frenezigi eĉ homojn, dotitajn je plej fortika psika konstitucio. |
| Что там говорить о таких пустяках, как колода карт в чужом кармане в партере, или исчезнувшие дамские платья, или мяукающий берет и прочее в этом же роде! | Oni ne bezonas paroli pri tiaj bagateloj, kiel la kartaro en la poŝo de partera spektanto, aŭ la malaperintaj inroboj, aŭ la miaŭanta bereto, aŭ ceteraj similaĵoj! |
| Такие штуки может отколоть любой профессионал-гипнотизер средней силы, в том числе и нехитрый фокус с оторванием головы у конферансье. | Tiajn trukojn povas prezenti ĉiu mezkapabla profesia hipnotigisto sur ajna scenejo, egale kiel la banalan artifikon pri la forŝirita kapo de la anoncisto. |
| Говорящий кот — тоже сущий вздор. | Ankaŭ la parolanta kato estas simila infanaĵo. |
| Для того, чтобы предъявить людям такого кота, достаточно владеть первыми основами чревовещания, а вряд ли кто-нибудь усомнится в том, что искусство Коровьева шло значительно дальше этих основ. | Por prezenti al la homoj tian katon sufiĉas posedi la unuajn elementojn de la ventroparolado, kaj oni ja ne povas dubi, ke la arto de Kerubjev konsiderinde superis la elementan nivelon. |
| Да, дело тут вовсе не в колодах, фальшивых письмах в портфеле Никанора Ивановича. Это все пустяки. | Jes, ĉiuj ĉi kartaroj kaj falsaj leteroj en la teko de Nikanoro Ivaniĉ estis bagateloj, temas tute ne pri ili. |
| Это он, Коровьев, погнал под трамвай Берлиоза на верную смерть. | Sed li, Kerubjev, pelis Berliozon al la certa morto sub la tramon. |
| Это он свел с ума бедного поэта Ивана Бездомного, он заставлял его грезить и видеть в мучительных снах древний Ершалаим и сожженную солнцем безводную Лысую гору с тремя повешенными на столбах. | Li, Kerubjev, frenezigis la kompatindan poeton Ivano Senhejmulo, kiun li igis vizii en turmentaj halucinoj la antikvan Jerŝalaimon kaj la sunbruligitan aridan Kalvan Monton kun la tri ekzekutatoj pendantaj sur la fostoj. |
| Это он и его шайка заставили исчезнуть из москвы Маргариту Николаевну и ее домработницу Наташу. | Li, Kerubjev, kune kun sia bando malaperigis Margaritan Nikolavnan kaj ŝian mastrumistinon Nataŝa. |
| Кстати: этим делом следствие занималось особенно внимательно. | Parenteze: tiun aferon la enketistoj speciale atentis. |
| Требовалось выяснить, были ли похищены эти женщины шайкой убийц и поджигателей или же бежали вместе с преступной компанией добровольно? | Necesis determini, ĉu la virinoj estis forrabitaj de la murdista kaj incendiista bando, aŭ ĉu ili libervole forlasis la urbon kun la krima kompanio? |
| Основываясь на нелепых и путаных показаниях Николая Ивановича и приняв во внимание странную и безумную записку Маргариты Николаевны, оставленную мужу, записку, в которой она пишет, что уходит в ведьмы, | Surbaze de la absurda kaj konfuza depozicio de Nikolao Ivaniĉ kaj atentante la strangan kaj frenezan mesaĝon, kiun Margarita Nikolavna lasis por sia edzo — la mesaĝon, ke ŝi iĝas sorĉistino! |
| учтя то обстоятельство, что Наташа исчезла, оставив все свои носильные вещи на месте, — следствие пришло к заключению, что и хозяйка и ее домработница были загипнотизированы, подобно многим другим, и в таком виде похищены бандой. | — konsiderinte la cirkonstancon, ke Nataŝa malaperis lasinte en la domo ĉiujn siajn vestaĵojn, — la enketistoj konkludis, ke ambaŭ estis hipnotigitaj, simile al multaj aliaj, kaj en tiu stato forrabitaj de la bando. |
| Возникла и, вероятно, совершенно правильная мысль, что преступников привлекла красота обеих женщин. | Estiĝis konjekto — probable tute ĝusta — ke la krimulojn allogis la belo de la du virinoj. |
| Но вот что осталось совершенно неясным для следствия — это побуждение, заставившее шайку похитить душевнобольного, именующего себя Мастером, из психиатрической клиники. | Tamen jen kio restis absolute malklara por la enketistoj: la motivo, kiu igis la bandon forrabi el psikiatria kliniko mensmalsanulon kiu mem nomis sin majstro. |
| Этого установить не удалось, как не удалось добыть и фамилию похищенного больного. | Tion determini oni ne sukcesis, egale kiel la nomon de la forrabita paciento. |
| Так и сгинул он навсегда под мертвой кличкой: «Номер сто восемнадцатый из первого корпуса». | Tiel li por ĉiam perdiĝis sub la malviva alnomo: «Numero cent dek oka el la unua konstruaĵo». |
| Итак, почти все объяснилось, и кончилось следствие, как вообще все кончается. | Do, preskaŭ ĉio estis klarigita, kaj la enketo finiĝis, kiel ĝenerale finiĝas ĉio en la mondo. |
| Прошло несколько лет, и граждане стали забывать и Воланда, и Коровьева, и прочих. | Pasis kelkaj jaroj, kaj paliĝis la rememoroj pri Voland, pri Kerubjev kaj pri la ceteraj. |
| Произошли многие изменения в жизни тех, кто пострадал от Воланда и его присных, и как бы ни были мелки и незначительны эти изменения, все же следует их отметить. | Okazis multaj ŝanĝoj en la vivo de la civitanoj suferintaj de Voland kaj kompanio, kaj kiom ajn malgravaj kaj banalaj estas tiuj ŝanĝoj, oni tamen notu ilin. |
| Жорж, например, Бенгальский, проведя в лечебнице четыре месяца, поправился и вышел, но службу в Варьете вынужден был покинуть, и в самое горячее время, когда публика валом шла за билетами, — память о черной магии и ее разоблачениях оказалась очень живуча. | Georges Bengalskij, ekzemple, restadis en la kuracejo tri monatojn, resaniĝis kaj elhospitaliĝis, sed la laboron en Varieteo li devis rezigni, kaj tio ĝuste en la periodo de plej granda, torenta alfluo de publiko: la impreso de la nigra magio kaj ĝia senmaskigo evidentiĝis tre persista. |
| Бросил Бенгальский Варьете, ибо понимал, что представать ежевечерне перед двумя тысячами человек, быть неизбежно узнаваемым и бесконечно подвергаться глумливым вопросам о том, как ему лучше: с головой или без головы? — Слишком мучительно. | Bengalskij forlasis Varieteon ĉar li komprenis, ke ĉiuvespere eliri al la dumil spektantoj, neeviteble esti rekonata kaj moke demandata, ĉu ne ĝenas lin surhavi la kapon — estus tro turmenta. |
| Да, кроме того, утратил конферансье значительную дозу своей веселости, которая столь необходима при его профессии. | Kaj krome, la anoncisto perdis konsiderindan parton de sia gajo, tiom bezonata en lia profesio. |
| Осталась у него неприятная, тягостная привычка каждую весну в полнолуние впадать в тревожное состояние, внезапно хвататься за шею, испуганно оглядываться и плакать. | Ĝin anstataŭis malagrabla kaj embarasa kutimo ĉiun printempon, dum plenluno, fali en angoron, subite kaptadi sian kolon per ambaŭ manoj, timigite rigardi ĉirkaŭen kaj plori. |
| Припадки эти проходили, но все же при наличности их прежним делом нельзя было заниматься, и конферансье ушел на покой и начал жить на свои сбережения, которых, по его скромному подсчету, должно было хватить ему на пятнадцать лет. | Tiuj atakoj ne daŭris longe, tamen ili malebligis pluan karieron de anoncisto; do, li eksiĝis kaj vivis per siaj ŝparaĵoj, kiuj, laŭ lia modesta kalkulo, devus sufiĉi por dek kvin jaroj. |
| Он ушел и никогда больше не встречался с Варенухой, приобревшим всеобщую популярность и любовь за свою невероятную, даже среди театральных администраторов, отзывчивость и вежливость. | Li eksiĝis kaj neniam plu renkontis Punĉon, akirintan ĉies admiron kaj ŝaton pro siaj komplezemo kaj ĝentileco, senegalaj eĉ inter la teatraj administristoj. |
| Контрамарочники, например, его иначе не называли, как отец-благодетель. | La trudpetantoj de la senpagaj enirbiletoj, ekzemple, ne nomis lin alie ol kara patrono kaj bonfarulo. |
| В какое бы время кто бы ни позвонил в Варьете, всегда слышался в трубке мягкий, но грустный голос: «Я вас слушаю», — а на просьбу позвать к телефону Варенуху, тот же голос поспешно отвечал: «Я к вашим услугам». | Ĉiam ajn ĉiu telefonanta al Varieteo aŭdis en la aŭdilo mildan sed melankolian voĉon: «Mi aŭskultas vin», kaj se oni petis inviti al la telefono Punĉon, tiu sama voĉo senprokraste diris: «Per kio mi povas vin servi?» |
| Но зато и страдал же Иван Савельевич от своей вежливости! | Sed kiom tiu ĝentileco malfaciligis la vivon de Ivano Saveljiĉ! |
| Степе Лиходееву больше не приходится разговаривать по телефону в Варьете. | Steĉjo Latronov ne plu bezonas telefoni al Varieteo. |
| Немедленно после выхода из клиники, в которой Степа провел восемь дней, его перебросили в ростов, где он получил назначение на должность заведующего большим гастрономическим магазином. | Ellasite el la kliniko, kie li restadis ok tagojn, Steĉjo tuj ricevis novan oficon en Rostov: oni nomumis lin estro de granda nutrovendejo. |
| Ходят слухи, что он совершенно перестал пить портвейн и пьет только водку, настоянную на смородиновых почках, отчего очень поздоровел. | Onidire, li tute ĉesis drinki portvinon kaj drinkas nur vodkan maceraĵon el ribaj burĝonoj. |
| Говорят, что стал молчалив и сторонится женщин. | Oni ankaŭ asertas, ke li iĝis silentema kaj evitas la virinojn. |
| Удаление Степана Богдановича из Варьете не доставило Римскому той радости, о которой он так жадно мечтал в продолжение нескольких лет. | La forigo de Stefano Bogdanoviĉ el Varieteo ne havigis al Rimskij la ĝojon, pri kiu li revis dum kelkaj jaroj. |
| После клиники и Кисловодска старенький-престаренький, с трясущейся головой, финдиректор подал заявление об уходе из Варьете. | Post la restado en la kliniko kaj kuracado en Kislovock’ la financa direktoro, kaduka maljunulo kapotrema, demisiis el Varieteo. |
| Интересно, что это заявление привезла в Варьете супруга Римского. | Menciindas, ke la koncernan petskribon alportis en la teatron lia edzino. |
| Сам Григорий Данилович не нашел в себе силы даже днем побывать в том здании, где видел он залитое луной треснувшее стекло в окне и длинную руку, пробирающуюся к нижней задвижке. | Li mem eĉ tage ne trovis en si sufiĉan kuraĝon por viziti la domon, en kiu li vidis la fenditan fenestrovitron inundatan de lunlumo kaj la longan brakon avancantan al la malsupra riglilo. |
| Уволившись из Варьете, финдиректор поступил в театр детских кукол в Замоскворечье. | Forlasinte Varieteon, la financa direktoro trovis oficon en la infana pupteatro de la distrikto Zamoskvoreĉje. |
| В этом театре ему уже не пришлось сталкиваться по делам акустики с почтеннейшим Аркадием Аполлоновичем Семплеяровым. | En tiu teatro jam ne okazis al li trakti pri la akustikaj demandoj kun la tre honorinda Arkadio Apolonoviĉ Semplejarov. |
| Того в два счета перебросили в брянск и назначили заведующим грибнозаготовочным пунктом. | Ĉi tiun per unu movo oni transoficigis al Brjansk, estri fungoprovizan aĉetejon. |
| Едят теперь москвичи соленые рыжики и маринованные белые и не нахвалятся ими и до чрезвычайности радуются этой переброске. | Nun la moskvanoj manĝas peklitajn laktariojn kaj marinitajn boletojn, kaj eksterordinare ĝojas pri tiu transoficigo. |
| Дело прошлое, и можно сказать, что не клеились у Аркадия Аполлоновича дела с акустикой, и сколько ни старался он улучшить ее, она какая была, такая и осталась. | Nun, je certa tempodistanco, konstateblas, ke ne prosperis sub Semplejarov la aferoj pri la akustiko, ke malgraŭ ĉiuj liaj klopodoj ĝin plibonigi ĝi restis tia sama kia ĝi estis antaŭe. |
| К числу лиц, порвавших с театром, помимо Аркадия Аполлоновича, надлежит отнести и Никанора Ивановича Босого, | Krom Arkadio Apolonoviĉ, al la personoj por ĉiam rompintaj kun la teatra mondo kalkulendas ankaŭ Nikanoro Ivaniĉ Nudokrudov. |
| хоть тот и не был ничем связан с театрами, кроме любви к даровым билетам. | Verdire, eĉ antaŭe li havis nur unu rilaton al la teatro, nome la ŝaton de senpagaj enirbiletoj. |
| Никанор Иванович не только не ходит ни в какой театр ни за деньги, ни даром, но даже меняется в лице при всяком театральном разговоре. | Nun Nikanoro Ivaniĉ neniokaze vizitas teatron, nek kontraŭ mono nek senpage, kaj eĉ pli ol tio, lia vizaĝo paliĝas ĉiun fojon, kiam antaŭ li oni parolas pri teatro. |
| В не меньшей, а в большей степени возненавидел он, помимо театра, поэта Пушкина и талантливого артиста Савву Потаповича Куролесова. | Krom la teatron, kaj ankoraŭ eĉ pli forte, li abomenas la poeton Puŝkin kaj la talentan aktoron Diboĉadov. |
| Того — до такой степени, что в прошлом году, увидев в газете окаймленное черным объявление в том, что Савву Потаповича в самый расцвет его карьеры хватил удар, | Ĉi lastan je tia grado, ke pasintjare, rimarkinte en la gazeto nigre kadritan informon ke la aktoron, en la disfloro de lia kariero, falĉis apopleksio, |
| — Никанор Иванович побагровел до того, что сам чуть не отправился вслед за Саввой Потаповичем, и взревел: «Так ему и надо!» | Nikanoro Ivaniĉ purpuriĝis — nemulte mankis, ke li sekvu la talentulon — kaj blekegis: «Laŭmerite!» |
| Более того, в тот же вечер Никанор Иванович, на которого смерть популярного артиста навеяла массу тягостных воспоминаний, один, в компании только с полной луной, освещающей садовую, напился до ужаса. | Kaj tiuvespere Nudokrudov, kiun la morto de la populara aktoro mergis en maron da premaj rememoroj, terure sin ebriegigis tute sola, sen alia kompanio ol la plena luno prilumanta Sadovajan. |
| И с каждой рюмкой удлинялась перед ним проклятая цепь ненавистных фигур, и были в этой цепи и Дунчиль Сергей Герардович, и красотка Ида Геркуларовна, и тот рыжий владелец бойцовых гусей, и откровенный Канавкин Николай. | Kaj post ĉiu pokaleto plilongiĝis antaŭ li la malbenita vico de abomenataj figuroj, kaj estis inter ili Dunĉill S.G., kaj la belulino Ida Herkulanovna, kaj la rufa posedanto de batalanseroj, kaj la sincerulo Kanavkin N. |
| Ну, а с теми-то что же случилось? | Trudiĝas demando: kio okazis pri ĉi tiuj personoj? |
| Помилуйте! | Sed pardonon! |
| Ровно ничего с ними не случилось, да и случиться не может, ибо никогда в действительности не было их, как не было и симпатичного артиста-конферансье, и самого театра, и старой сквалыги пороховниковой тетки, гноящей валюту в погребе, и уж, конечно, золотых труб не было и наглых поваров. | Absolute nenio pri ili okazis, ĉar neniam ili reale ekzistis, egale kiel la simpatia programkondukanto, kaj la teatro mem, kaj la avara maljuna onklino Poroĥovnikova putriganta valuton en sia kelo, kaj certe ne estis la oraj trumpetoj nek la arogantaj kuiristoj. |
| Все это только снилось Никанору Ивановичу под влиянием поганца Коровьева. | Ĉion ĉi Nikanoro Ivaniĉ nur sonĝis influite de la fiulo Kerubjev. |
| Единственный живой, влетевший в этот сон, именно и был Савва Потапович — артист, и ввязался он в это только потому, что врезался в память Никанору Ивановичу благодаря своим частым выступлениям по радио. | La sola vivulo implikita en tiu sonĝo estis ĝuste Diboĉadov, la aktoro, kaj nur tial li implikiĝis en la sonĝon, ke Nudokrudov jam konis lin pro liaj oftaj deklamoj en la radioelsendoj. |
| Он был, а остальных не было. | Li ekzistis, la aliaj ne estis. |
| Так, может быть, не было и Алоизия Могарыча? | Ĉu, simile, ne estis ankaŭ Alojzo Bakŝiŝev? |
| О, нет! | Ho, tamen! |
| Этот не только был, но и сейчас существует, и именно в той должности, от которой отказался Римский, то есть в должности финдиректора Варьете. | Tiu ne nur ekzistis, li plu estas, kaj ĝuste en la funkcio, kiun rezignis Rimskij, tio estas, en la ofico de la financa direktoro de Varieteo. |
| Опомнившись, примерно через сутки после визита к Воланду, в поезде, где-то под Вяткой, Алоизий убедился в том, что, уехав в помрачении ума зачем-то из Москвы, он забыл надеть брюки, но зато непонятно для чего украл совсем ненужную ему домовую книгу застройщика. | Rekonsciiĝinte diurnon post sia vizito al Voland, en trajno, ie apud Vjatka, Alojzo konstatis, ke forlasante Moskvon en stato de menskonfuzo li forgesis surmeti pantalonon sed anstataŭe ial ŝtelis la absolute senbezonan domlibron de sia konstrurajtigito. |
| Уплатив колоссальные деньги проводнику, Алоизий приобрел у него старую и засаленную пару штанов и из Вятки повернул обратно. | Kontraŭ kolosa monsumo Alojzo aĉetis de la konduktoro malnovan, grasmakulitan pantalonon, kaj de Vjatka veturis reen al Moskvo. |
| Но домика застройщика он, увы, уже не нашел. | Ho ve, li jam ne retrovis la dometon de la konstrurajtigito. |
| Ветхое барахло начисто слизнуло огнем. | La kadukaĵo estis tute forlekita de la fajro. |
| Но Алоизий был человеком чрезвычайно предприимчивым, через две недели он уже жил в прекрасной комнате в Брюсовском переулке, а через несколько месяцев уже сидел в кабинете Римского. | Tamen Alojzo estis homo tre entreprenema, post du semajnoj li jam loĝis en bonega ĉambro ĉe Brjusovskij-strateto kaj post kelkaj monatoj jam sidis sur la seĝo de Rimskij. |
| И как раньше Римский страдал из-за степы, так теперь Варенуха мучился из-за Алоизия. | Kaj kiel antaŭe Steĉjo estis viva turmento por Rimskij, tiel nun Alojzo suferigas Punĉon. |
| Мечтает теперь Иван Савельевич только об одном, чтобы этого Алоизия убрали из Варьете куда-нибудь с глаз долой, потому что, как шепчет иногда Варенуха в интимной компании, | Nun Ivano Saveljiĉ havas nur unu revon, ke tiu Alojzo ien ajn malaperu el Varieteo, ĉar, kiel Punĉo fojfoje flustras en intima rondo, |
| «Такой сволочи, как этот Алоизий, он будто бы никогда не встречал в жизни и что будто бы от этого Алоизия он ждет всего, чего угодно». | «merdon similan al tiu Alojzo» li neniam renkontis en sia vivo, kaj «en la mondo ne estas fiaĵo kiun oni ne atendu de tiu Alojzo». |
| Впрочем, может быть, администратор и пристрастен. | Cetere, eblas ke la administristo ne estas tute senpartia. |
| Никаких темных дел за Алоизием не замечено, как и вообще никаких дел, если не считать, конечно, назначения на место буфетчика сокова какого-то другого. | Nenia dubinda afero estas atribuebla al Alojzo, eĉ nenia ajn afero — evidente, se escepti la nomumon de nova bufedisto anstataŭ Andreo Fokiĉ Sokov; |
| Андрей же Фокич умер от рака печени в клинике Первого МГУ месяцев через девять после появления Воланда в Москве... | kiu Sokov mortis de hepatkancero en la universitata kliniko de la unua medicinfakultato naŭ monatojn post la apero de Voland en Moskvo ... |
| Да, прошло несколько лет, и затянулись правдиво описанные в этой книге происшествия и угасли в памяти. | Jes, pasis kelkaj jaroj, stompiĝis la eventoj verfidele priskribitaj en tiu verko, kaj poste forviŝiĝis el la memoro. |
| Но не у всех, но не у всех. | Tamen ne el ĉies, tamen ne el ĉies. |
| Каждый год, лишь только наступает весеннее праздничное полнолуние, под вечер появляется под липами на Патриарших прудах человек лет тридцати или тридцати с лишним. | Ĉiun jaron, kiam komenciĝas la festa printempa plenluno, antaŭvespere aperas sub la tilioj ĉe la Patriarĥa lageto tridekkelkjara viro. |
| Рыжеватый, зеленоглазый, скромно одетый человек. | Rufeta, verd’okula, modeste vestita viro. |
| Это — сотрудник института истории и философии, профессор Иван Николаевич Понырев. | Li estas profesoro Ivano Nikolaiĉ Ponirjov, membro de la Instituto pri Historio kaj Filozofio. |
| Придя под липы, он всегда садится на ту самую скамейку, на которой сидел в тот вечер, когда давно позабытый всеми Берлиоз в последний раз в своей жизни видел разваливающуюся на куски луну. | Veninte sub la tiliojn, li ĉiam sidiĝas sur unu saman benkon, la benkon sur kiu li sidis en la vespero, kiam la delonge kaj de ĉiuj forgesita Berlioz lastfoje en sia vivo vidis la lunon dispeciĝi. |
| Теперь она, цельная, в начале вечера белая, а затем золотая, с темным коньком-драконом, плывет над бывшим поэтом, Иваном Николаевичем, и в то же время стоит на одном месте в своей высоте. | Nun ĝi, integra kaj ronda, blanka komence de la vespero, kaj poste ora, kun sia malhela dragon-ĉevaleto glitas super la ekspoeto kaj tamen senmove restas en sia loko en la alto. |
| Ивану Николаевичу все известно, он все знает и понимает. | Pri ĉio Ivano Nikolaiĉ estas detale informita, li ĉion scias kaj komprenas. |
| Он знает, что в молодости он стал жертвой преступных гипнотизеров, лечился после этого и вылечился. | Li scias, ke en sia jun’aĝo li estis viktimo de krimaj hipnotigistoj, poste li estis kuracata kaj resaniĝis. |
| Но знает он также, что кое с чем он совладать не может. | Sed li scias ankaŭ tion, ke estas aferoj kiujn li ne povas superregi. |
| Не может он совладать с этим весенним полнолунием. | Li ne povas superregi tiun printempan plenlunon. |
| Лишь только оно начинает приближаться, лишь только начинает разрастаться и наливаться золотом светило, которое когда-то висело выше двух пятисвечий, становится Иван Николаевич беспокоен, нервничает, теряет аппетит и сон, дожидается, пока созреет луна. | De kiam ĝi komencas proksimiĝi, de kiam komencas kreski kaj pleniĝi je oro la astro, iam pendinta super la du kvinopaj lumiloj, de tiam Ivano Nikolaiĉ iĝas malkvieta, nervoza, perdas la apetiton kaj la dormon, li atendas ĝis la luno maturiĝos. |
| И когда наступает полнолуние, ничто не удержит Ивана Николаевича дома. | Kaj kiam venas la plenluno, nenio povas lin reteni hejme. |
| Под вечер он выходит и идет на Патриаршие пруды. | Antaŭvespere li forlasas la domon kaj iras al la Patriarĥa lageto. |
| Сидя на скамейке, Иван Николаевич уже откровенно разговаривает сам с собой, курит, щурится то на луну, то на хорошо памятный ему турникет. | Sidante sur la benko Ivano Nikolaiĉ jam malkaŝe parolas al si mem, fumas, per la mallarĝigitaj okuloj rigardas jen la lunon, jen la memorvekan turnokrucon. |
| Час или два проводит так Иван Николаевич. | Tiel Ivano Nikolaiĉ pasigas unu aŭ du horojn. |
| Затем снимается с места и всегда по одному и тому же маршруту, через спиридоновку, с пустыми и незрячими глазами идет в Арбатские переулки. | Poste li leviĝas sur la piedojn, forlasas la lokon kaj iras, kun vakaj kaj senrigardaj okuloj, ĉiam unu saman itineron: tra Spiridonovka en la Arbatajn stratetojn. |
| Он проходит мимо нефтелавки, поворачивает там, где висит покосившийся старый газовый фонарь, и подкрадывается к решетке, за которой он видит пышный, но еще не одетый сад, а в нем — окрашенный луною с того боку, где выступает фонарь с трехстворчатым окном, и темный с другого — готический особняк. | Li pasas preter petrolbutiko, sin turnas ĉe malnova oblikviĝinta gaslanterno, kaj ŝteliras al krado, malantaŭ kiu li vidas densan kvankam ankoraŭ senfolian ĝardenon, kaj en ĝi gotikan palaceton, lunkoloran ĉe tiu flanko, kie elstaras orielo kun triparta fenestro, kaj malhelan ĉe la alia. |
| Профессор не знает, что влечет его к решетке и кто живет в этом особняке, но знает, что бороться ему с собою в полнолуние не приходится. | La profesoro ne scias, kio tiras lin al tiu krado, sed li scias, ke ĉe la plenluno li ne kapablas sin venki. |
| Кроме того, он знает, что в саду за решеткой он неизбежно увидит одно и то же. | Krome li scias, ke en la ĝardeno malantaŭ la krado li nepre vidos unu samon. |
| Он увидит сидящего на скамеечке пожилого и солидного человека с бородкой, в пенсне и с чуть-чуть поросячьими чертами лица. | Li vidos sidi sur benko nejunan bone vestitan viron kun barbeto, nazumo kaj iomete porkida fizionomio. |
| Иван Николаевич всегда застает этого обитателя особняка в одной и той же мечтательной позе, со взором, обращенным к луне. | Ivano Nikolaiĉ trovas tiun loĝanton de la palaceto ĉiam en unu sama revema pozo, kun la rigardo direktita al la luno. |
| Ивану Николаевичу известно, что, полюбовавшись луной, сидящий непременно переведет глаза на окна фонаря и упрется в них, как бы ожидая, что сейчас они распахнутся и появится на подоконнике что-то необыкновенное. | La profesoro scias, ke ĝuinte la lunon, la sidanto nepre turnos sian rigardon al la orielaj fenestroj kaj streĉe ĝin fiksos sur ilin, kvazaŭ atendante, ke tuj ili malfermiĝos kaj sur la fenestrobreto aperos io eksterordinara. |
| Все дальнейшее Иван Николаевич знает наизусть. | Ĉion pluan Ivano Nikolaiĉ scias parkere. |
| Тут надо непременно поглубже схорониться за решеткой, ибо вот сейчас сидящий начнет беспокойно вертеть головой, блуждающими глазами ловить что-то в воздухе, непременно восторженно улыбаться, а затем он вдруг всплеснет руками в какой-то сладостной тоске, а затем уж и просто и довольно громко будет бормотать: — Венера! | Ĉi tiam endas pli zorge sin kaŝi malantaŭ la krado, ĉar la sidanto tuj komencos maltrankvile turnadi la kapon, per vaganta rigardo ĉasi ion en la aero, nepre li ravite ridetados, subite eksvingos la manojn en dolĉa sopiro, poste tute senĝene kaj sufiĉe laŭte li murmurados: — Venera! |
| Венера!.. | Venera!.. |
| Эх я, дурак!.. | Kia stultulo mi estas!.. |
| — Боги, боги! — Начнет шептать Иван Николаевич, прячась за решеткой и не сводя разгорающихся глаз с таинственного неизвестного, — вот еще одна жертва луны... | — Ho dioj, dioj, — tiam flustras Ivano Nikolaiĉ sin kaŝante malantaŭ la krado kaj sen forturni la okulojn disde la mistera nekonato, — jen ankoraŭ unu viktimo de la luno ... |
| Да, это еще одна жертва, вроде меня. | Jes, ankoraŭ unu viktimo, kiel mi mem. |
| А сидящий будет продолжать свои речи: — Эх я, дурак! | Kaj la sidanto daŭrigos siajn parolojn: — Kia stultulo mi estas! |
| Зачем, зачем я не улетел с нею? | Kial kun ŝi mi ne forflugis? |
| Чего я испугался, старый осел! | Kion mi timis, maljuna azeno? |
| Бумажку выправил! | Atestilon mi ricevis! |
| Эх, терпи теперь, старый кретин! | Ve, nun paciencu, mi maljuna idioto! |
| Так будет продолжаться до тех пор, пока не стукнет в темной части особняка окно, не появится в нем что-то беловатое и не раздастся неприятный женский голос: — Николай Иванович, где вы? | Tiel daŭros ĝis en la malhela parto de la palaceto ekklakos fenestro, tra ĝi vidiĝos io blanka kaj aŭdiĝos malagrabla ina voĉo: — Nikolao Ivaniĉ, kie vi estas? |
| Что это за фантазии? | Jen fantazio! |
| Малярию хотите подцепить? | Ĉu malarion vi tie ĉasas? |
| Идите чай пить! | Venu trinki teon! |
| Тут, конечно, сидящий очнется и ответит голосом лживым: — Воздухом, воздухом хотел подышать, душенька моя! | Tiam, nature, la homo sur la benko rekonsciiĝos kaj respondos per voĉo mensoga: — Aeron, spiri iom da freŝa aero mi volis, mia koreto! |
| Воздух уж очень хорош! | La aero estas tiel bona! |
| И тут он поднимется со скамейки, украдкой погрозит кулаком закрывающемуся внизу окну и поплетется в дом. | Li levos sin de la benko, per la pugno ŝtele minacos al la fenestro refermiĝanta en la ter’etaĝo, poste sin trenos en la domon. |
| — Лжет он, лжет! | — Mensogas li, mensogas! |
| О, боги, как он лжет! | Ho dioj, kiel li mensogegas! |
| — Бормочет, уходя от решетки, Иван Николаевич, — вовсе не воздух влечет его в сад, он что-то видит в это весеннее полнолуние на луне и в саду, в высоте. | — murmuras Ivano Nikolaiĉ forlasante la kradon, — tute ne la aero altiras lin en la ĝardenon, en tiu printempa plenluno li vidas ion sur la luno kaj supre en la ĝardeno. |
| Ах, дорого бы я дал, чтобы проникнуть в его тайну, чтобы знать, какую такую венеру он утратил и теперь бесплодно шарит руками в воздухе, ловит ее? | Aĥ, kare mi pagus por penetri lian sekreton, por ekscii, kiun Veneran li perdis kaj nun vane serĉas per la manoj en la aero, kiun li penas kapti. |
| И возвращается домой профессор уже совсем больной. | Hejmen la profesoro revenas jam tute malsana. |
| Его жена притворяется, что не замечает его состояния, и торопит его ложиться спать. | Lia edzino ŝajnigas, ke ŝi ne rimarkas lian staton, kaj simple urĝas lin enlitiĝi. |
| Но сама она не ложится и сидит у лампы с книгой, смотрит горькими глазами на спящего. | Tamen ŝi mem sin ne kuŝigas, ŝi sidas kun libro ĉe la lampo kaj amare rigardas la dormanton. |
| Она знает, что на рассвете Иван Николаевич проснется с мучительным криком, начнет плакать и метаться. | Ŝi scias, ke ĉe la matenkrepusko Ivano Nikolaiĉ vekiĝos kun dolora krio, ploros kaj ĵetiĝados. |
| Поэтому и лежит перед нею на скатерти под лампой заранее приготовленный шприц в спирту и ампула с жидкостью густого чайного цвета. | Tial antaŭ ŝi, sur la tablotuko sub la lampo kuŝas preta injektilo en alkoholo kaj ampolo kun likvaĵo havanta intensan tean koloron. |
| Бедная женщина, связанная с тяжко больным, теперь свободна и без опасений может заснуть. | La kompatinda virino ligita kun la grave malsana nun estas libera kaj povas trankvile enlitiĝi. |
| Иван Николаевич теперь будет спать до утра со счастливым лицом и видеть неизвестные ей, но какие-то возвышенные и счастливые сны. | Ivano Nikolaiĉ nun dormos kun feliĉa vizaĝo ĝis la mateno kaj havos iajn al ŝi nekonatajn, tamen sublimajn kaj feliĉajn sonĝojn. |
| Будит ученого и доводит его до жалкого крика в ночь полнолуния одно и то же. | La scienciston vekas en la plenluna nokto kaj igas dolorkrii unu sama afero. |
| Он видит неестественного безносого палача, который, подпрыгнув и как-то ухнув голосом, колет копьем в сердце привязанного к столбу и потерявшего разум Гестаса. | Li sonĝas kontraŭnaturan sennazan ekzekutiston eksalti kaj iel voĉklakinte enpiki sian lancon en la koron de Gestas, ligita al la fosto kaj perdinta la racion. |
| Но не столько страшен палач, сколько неестественное освещение во сне, происходящее от какой-то тучи, которая кипит и наваливается на землю, как это бывает только во время мировых катастроф. | Sed eĉ plie ol la ekzekutisto estas timiga la malnatura lumo, kiu venas el densa nubego bolanta kaj premanta la teron, kiel estas nur dum mondkatastrofoj. |
| После укола все меняется перед спящим. | Post la injekto ĉio ŝanĝiĝas antaŭ la dormanto. |
| От постели к окну протягивается широкая лунная дорога, и на эту дорогу поднимается человек в белом плаще с кровавым подбоем и начинает идти к луне. | De la lito al la fenestro etendiĝas larĝa luna vojo, sur ĝin paŝas viro en blanka mantelo kun sangruĝa subŝtofo kaj iras al la luno. |
| Рядом с ним идет какой-то молодой человек в разорванном хитоне и с обезображенным лицом. | Apud li iras juna viro en disŝirita ĥitono kaj kun misformiĝinta vizaĝo. |
| Идущие о чем-то разговаривают с жаром, спорят, хотят о чем-то договориться. | La irantoj arde pri io parolas, diskutas, volas atingi interkonsenton. |
| — Боги, боги, — говорит, обращая надменное лицо к своему спутнику, тот человек в плаще, — какая пошлая казнь! | — Dioj, dioj, — diras la mantelulo turnante sian orgojlan vizaĝon al la kuniranto, — kia vulgara ekzekuto! |
| Но ты мне, пожалуйста, скажи, — тут лицо из надменного превращается в умоляющее, — ведь ее не было! | Tamen bonvolu al mi diri, — lia orgojla vizaĝo iĝas petega, — ja ĝi ne estis, ĉu? |
| Молю тебя, скажи, не было? | Mi cin petegas, diru, ĝi ne estis, ĉu? |
| — Ну, конечно не было, — отвечает хриплым голосом спутник, — тебе это померещилось. | — Certe ĝi ne estis, — raŭkvoĉe respondas la kuniranto, — simple ci ĝin imagis. |
| — И ты можешь поклясться в этом? | — Ĉu ci povas ĵuri tion? |
| — Заискивающе просит человек в плаще. | — kaĵole petas la mantelulo. |
| — Клянусь, — отвечает спутник, и глаза его почему-то улыбаются. | — Mi ĵuras, — respondas la kuniranto, kaj liaj okuloj ial ridetas. |
| — Больше мне ничего не нужно! | — Jen ĉio kion mi volis! |
| — Сорванным голосом вскрикивает человек в плаще и поднимается все выше к луне, увлекая своего спутника. | — per rompita voĉo ekkrias la mantelulo, kaj li plu paŝas supren akompanate de sia kuniranto. |
| За ними идет спокойный и величественный гигантский остроухий пес. | Kviete kaj majeste ilin sekvas giganta pint’orela hundo. |
| Тогда лунный путь вскипает, из него начинает хлестать лунная река и разливается во все стороны. | Tiam la luna vojo ekbolas, elverŝiĝas la luna rivero kaj disfluas ĉiudirekte. |
| Луна властвует и играет, луна танцует и шалит. | La luno regas kaj ludas, la luno dancas kaj petolas. |
| Тогда в потоке складывается непомерной красоты женщина и выводит к Ивану за руку пугливо озирающегося обросшего бородой человека. | Tiam en la torento formiĝas supernature bela virino, ŝi tenas je la mano kaj elkondukas al Ivano stoplabarban viron, ĵetantan ĉirkaŭen timemajn rigardojn. |
| Иван Николаевич сразу узнает его. | Ivano Nikolaiĉ tuj lin rekonas. |
| Это — номер сто восемнадцатый, его ночной гость. | Li estas la numero cent dek oka, la nokta gasto de Ivano. |
| Иван Николаевич во сне протягивает к нему руки и жадно спрашивает: — Так, стало быть, этим и кончилось? | En sia sonĝo Ivano Nikolaiĉ etendas al li la manojn kaj sciavide demandas: — Do, tiel ĝi finiĝis, ĉu? |
| — Этим и кончилось, мой ученик, — отвечает номер сто восемнадцатый, | — Tiel ĝi finiĝis, mia disĉiplo, — respondas la numero cent dek oka. |
| а женщина подходит к Ивану и говорит: — Конечно, этим. | La virino paŝas al Ivano kaj diras: — Certe tiel. |
| Все кончилось и все кончается... | Ĉio estas finita, ĉio havas finon ... |
| И я вас поцелую в лоб, и все у вас будет так, как надо. | Mi kisos vian frunton, kaj pri vi ĉio ordos. |
| Она наклоняется к Ивану и целует его в лоб, и Иван тянется к ней и всматривается в ее глаза, но она отступает, отступает и уходит вместе со своим спутником к луне. | Ŝi sin klinas al Ivano kaj kisas lian frunton, kaj Ivano strebas al ŝi kaj penas rigardi en ŝiajn okulojn, sed ŝi paŝas malantaŭen, kaj foriras kun sia akompananto al la luno. |
| Тогда луна начинает неистовствовать, она обрушивает потоки света прямо на Ивана, она разбрызгивает свет во все стороны, в комнате начинается лунное наводнение, свет качается, поднимается выше, затопляет постель. | Tiam la luno furioziĝas, ĝi verŝegas lumtorenton rekte sur Ivanon, ĝi disŝprucigas la lumon ĉiudirekte, en la ĉambro estiĝas luna inundo, la luno balanciĝas, plialtiĝas, dronigas la liton. |
| Вот тогда и спит Иван Николаевич со счастливым лицом. | Ĝuste tiam Ivano Nikolaiĉ dormas feliĉvizaĝa. |
| Наутро он просыпается молчаливым, но совершенно спокойным и здоровым. | Je la mateno li vekiĝas silentema sed tute trankvila kaj sana. |
| Его исколотая память затихает, и до следующего полнолуния профессора не потревожит никто. | Lia milfoje trapikita memoro kvietiĝas, kaj ĝis la sekva plenluno neniu maltrankviligos la profesoron. |
| Ни безносый убийца Гестаса, ни жестокий пятый прокуратор Иудеи всадник Понтийский Пилат. | Nek la sennaza mortiganto de Gestas, nek la kruela kvina prokuratoro de Judujo, la kavaliro Poncio Pilato. |
